Māxĭmŭs Īlĭăcaē gēntīs cērtāmĭnă vātēs
ēt quīnquāgīntā rēgūm rēgēmquĕ pătrēmquĕ
Hēctŏrăque Aēăcĭdaē vīctāmquĕ sŭb Hēctŏrĕ Troīām,
ērrōrēmquĕ dŭcīs tŏtĭdēm, quōt vīcĕrăt, ānnīs
īnstāntēm bēllō gĕmĭnātăquĕ Pērgămă pōntō5
ūltĭmăque īn pătrĭā cāptīsquĕ pĕnātĭbŭs ārmă
ōrĕ săcrō cĕcĭnīt; pătrĭām cuī tūrbă pĕtēntūm,
dūm dăbăt, ērĭpŭīt, cūiūsque ēx ōrĕ prŏfūsōs
ōmnīs pōstĕrĭtās lătĭcēs īn cārmĭnă dūxīt
āmnēmque īn tĕnŭīs aūsa ēst dēdūcĕrĕ rīvōs10
ūnīūs fēcūndă bŏnīs. sēd prōxĭmŭs īllī
Hēsĭŏdūs mĕmŏrāt dīvōs dīvūmquĕ părēntēs
ēt chăŏs ēnīxūm tērrās ōrbēmquĕ sŭb īllō
īnfāntem ēt prīmōs tĭtŭbāntĭă sīdĕră cūrsūs
Tītānāsquĕ sĕnēs, Iŏvĭs ēt cūnābŭlă māgnī15
ēt sūb frātrĕ vĭrī nōmēn, sĭnĕ mātrĕ părēntīs,
ātque ĭtĕrūm pătrĭō nāscēntēm cōrpŏrĕ Bācchūm,
ōmnĭăque īmmēnsō vŏlĭtāntĭă lūmĭnă mūndō,
quīn ĕtĭām rūrīs cūltūs lēgēsquĕ nŏtāvīt
mīlĭtĭāmquĕ sŏlī, quōd cōllēs Bācchŭs ămārēt,20
quōd fēcūndă Cĕrēs cāmpōs, quōd Pāllăs ŭtrūmquĕ,
ātque ārbūstă văgīs ēssēnt quŏd ădūltĕră pōmīs;
sīlvārūmquĕ dĕōs sēcrētăquĕ nūmĭnă Nŷmphās.
pācĭs ŏpūs, māgnōs nātūraē cōndĭt ĭn ūsūs.
āstrōrūm quīdām vărĭās dīxērĕ fĭgūrās,25
sīgnăquĕ dīffūsō pāssīm lābēntĭă caēlō
īn prŏprĭūm cūiūsquĕ gĕnūs caūsāsquĕ tŭlērĕ;
Pērsĕa ĕt Āndrŏmĕdān poēnā mātrēmquĕ dŏlēntēm
sōlvēntēmquĕ pătrēm, rāptāmquĕ Lўcāŏnĕ nātām,
ōffĭcĭōquĕ Iŏvīs Cўnŏsūrām, lāctĕ Căpēllām30
ēt fūrtō Cŷcnūm, pĭĕtāte ād sīdĕră dūctām
Ērĭgŏnēn īctūquĕ Nĕpām spŏlĭōquĕ Lĕōnēm
ēt mōrsū Cāncrūm, Pīscēs Cўthĕrēĭdĕ vērsā,
Lānĭgĕrūm vīctō dūcēntēm sīdĕră pōntō,
cētĕrăque ēx vărĭīs pēndēntĭă cāsĭbŭs āstră35
aēthĕră pēr sūmmūm vŏluĕrūnt fīxā rĕvŏlūī.
quōrūm cārmĭnĭbūs nĭhĭl ēst nĭsĭ fābŭlă caēlūm
tērrăquĕ cōmpŏsŭīt mūndūm quaē pēndĕt ăb īllō.
quīn ĕtĭām rītūs pāstōrum ēt Pānă sŏnāntēm
īn călămōs Sĭcŭlā mĕmŏrāt tēllūrĕ crĕātūs,40
nēc sīlvīs sīlvēstrĕ cănīt pērque hōrrĭdă mōtūs
rūră sĕrīt dūlcīs Mūsāmque īndūcĭt ĭn aūlās.
ēcce ălĭūs pīctās vŏlŭcrēs āc bēllă fĕrārūm,
īllĕ vĕnēnātōs ānguēs ăcŏnītăque ĕt hērbās
fātă rĕfērt vītāmquĕ sŭā rādīcĕ fĕrēntīs.45
quīn ĕtĭām tĕnĕbrīs īmmērsūm Tārtărŏn ātrā
īn lūcēm dē nōctĕ vŏcānt ōrbēmquĕ rĕvōlvūnt
īntĕrĭūs vērsūm nātūraē foēdĕrĕ rūptō.
ōmnĕ gĕnūs rērūm dōctaē cĕcĭnērĕ sŏrōrēs,
ōmnĭs ăd āccēssūs Hĕlĭcōnōs sēmĭtă trītāst,50
ēt iām cōnfūsī mānānt dē fōntĭbŭs āmnēs
nēc căpĭūnt haūstūm tūrbāmque ād nōtă rŭēntēm.
īntĕgră quaērāmūs rōrāntīs prātă pĕr hērbās
ūndāmque ōccūltīs mĕdĭtāntēm mūrmŭr ĭn āntrīs,
quām nĕquĕ dūrātō gūstārīnt ōrĕ vŏlūcrēs,55
īpsĕ nĕc aēthĕrĭō Phoēbūs lībāvĕrĭt īgnī.
nōstră lŏquār, nūllī vātūm dēbēbĭmŭs ōrsă,
nēc fūrtūm sĕd ŏpūs vĕnĭēt, sōlōquĕ vŏlāmūs
īn caēlūm cūrrū, prŏprĭā rătĕ pēllĭmŭs ūndās.
nāmquĕ cănām tăcĭtā nātūraē mēntĕ pŏtēntēm60
īnfūsūmquĕ dĕūm caēlō tērrīsquĕ frĕtōquĕ
īngēntem aēquālī mŏdĕrāntēm foēdĕrĕ mōlēm,
tōtūmque āltērnō cōnsēnsū vīvĕrĕ mūndūm
ēt rătĭōnĭs ăgī mōtū, cūm spīrĭtŭs ūnūs
pēr cūnctās hăbĭtēt pārtēs ātque īrrĭgĕt ōrbēm65
ōmnĭă pērvŏlĭtāns cōrpūsque ănĭmālĕ fĭgūrēt.
quōd nĭsĭ cōgnātīs mēmbrīs cōntēxtă mănērēt
māchĭna ĕt īmpŏsĭtō pārērēt tōtă măgīstrō
āc tāntūm mūndī rĕgĕrēt prūdēntĭă cēnsūm,
nōn ēssēt stătĭō tērrīs, nōn āmbĭtŭs āstrīs,70
ērrārētquĕ văgūs mūndūs stāndōvĕ rĭgērēt,
nēc sŭă dīspŏsĭtōs sērvārēnt sīdĕră cūrsūs
nōxque āltērnă dĭēm fŭgĕrēt rūrsūsquĕ fŭgārēt,
nōn īmbrēs ălĕrēnt tērrās, nōn aēthĕră vēntī
nēc pōntūs grăvĭdās nūbēs nēc flūmĭnă pōntūm75
nēc pĕlăgūs fōntēs, nēc stārēt sūmmă pĕr ōmnīs
pār sēmpēr pārtēs aēquō dīgēstă părēntĕ,
ūt nĕquĕ dēfĭcĕrēnt ūndaē nēc sīdĕrĕt ōrbīs
nēc caēlūm iūstō māiūsvĕ mĭnūsvĕ vŏlārēt.
mōtŭs ălīt, nōn mūtăt ŏpūs. sīc ōmnĭă tōtō80
dīspēnsātă mănēnt mūndō dŏmĭnūmquĕ sĕquūntūr.
hīc ĭgĭtūr dĕŭs ēt rătĭō, quaē cūnctă gŭbērnāt,
dūcĭt ăb aēthĕrĭīs tērrēna ănĭmālĭă sīgnīs,
quaē, quāmquām lōngō, cōgīt, sūmmōtă rĕcēssū,
sēntīrī tămĕn, ūt vītās āc fātă mĭnīstrēnt85
gēntĭbŭs āc prŏprĭōs pēr sīngŭlă cōrpŏră mōrēs.
nēc nĭmĭs ēst quaērēndă fĭdēs: sīc tēmpĕrăt ārvă
caēlūm, sīc vărĭās frūgēs rēddītquĕ răpītquĕ,
sīc pōntūm mŏvĕt āc tērrīs īmmīttĭt ĕt aūfērt,
ātque haēc sēdĭtĭō pĕlăgūs nūnc sīdĕrĕ lūnaē90
mōtă tĕnēt, nūnc dīvērsō stĭmŭlātă rĕcēssū,
nūnc ānnī spătĭō Phoēbūm cŏmĭtātă vŏlāntēm;
sīc sūmmērsă frĕtīs, cōnchārum ēt cārcĕrĕ claūsă,
ād lūnaē mōtūm vărĭānt ănĭmālĭă cōrpūs
ēt tŭă dāmnă, tŭās ĭmĭtāntūr, Dēlĭă, vīrēs;95
tū quŏquĕ frātērnīs sīc rēddīs cūrrĭbŭs ōră
ātque ĭtĕrum ēx īsdēm rĕpĕtīs, quāntūmquĕ rĕlīquīt
aūt dĕdĭt īllĕ, rĕfērs ēt sīdūs sīdĕrĕ cōnstās;
dēnĭquĕ sīc pĕcŭdēs ēt mūta ănĭmālĭă tērrīs,
cūm mănĕānt īgnāră sŭī lēgīsquĕ pĕr aēvūm,100
nātūrā tămĕn ād mūndūm rĕvŏcāntĕ părēntēm
āttōllūnt ănĭmōs caēlūmque ēt sīdĕră sērvānt
cōrpŏrăque ād lūnaē nāscēntīs cōrnŭă lūstrānt
vēntūrāsquĕ vĭdēnt hĭĕmēs, rĕdĭtūră sĕrēnă.
quīs dŭbĭtēt pōst haēc hŏmĭnēm cōniūngĕrĕ caēlō,105
ēxĭmĭūm nātūră dĕdīt līnguāmquĕ căpāxquĕ
īngĕnĭūm vŏlŭcrēmque ănĭmūm, quēm dēnĭque ĭn ūnūm
dēscēndīt dĕŭs ātque hăbĭtāt sēque īpsĕ rĕquīrīt?
mītte ălĭās ārtēs, quārum ēst pērmīssă făcūltās
īnvĭdĭōsa ădĕō, nēc nōstrī mūnĕră cēnsūs:110
mīttŏ quŏd aēquālī nĭhĭl ēst sūb lēgĕ trĭbūtūm,
quō pătĕt aūctōrīs sūmmām, nōn cōrpŏrĭs, ēssĕ;
mīttō quōd cērtum ēst ĕt ĭnēvītābĭlĕ fātūm
mātĕrĭaēquĕ dătum ēst cōgī sēd cōgĕrĕ mūndō
quīs caēlūm pōssēt nĭsĭ caēlī mūnĕrĕ nōssĕ,115
ēt rĕpĕrīrĕ dĕūm, nĭsĭ quī pārs īpsĕ dĕōrūmst?
quīsve hānc cōnvēxī mōlēm sĭnĕ fīnĕ pătēntīs
sīgnōrūmquĕ chŏrōs āc mūndī flāmmĕă tēctă,
aētērnum ēt stēllīs ādvērsūs sīdĕră bēllūm
āc tērrās caēlōquĕ frĕtūm sūbiēctăque ŭtrīsquĕ120
cērnĕre ĕt āngūstō sūb pēctŏrĕ claūdĕrĕ pōssēt,
nī sānctōs ănĭmīs ŏcŭlōs nātūră dĕdīssēt
cōgnātāmquĕ sĭbī mēntēm vērtīssĕt ăd īpsām
ēt tāntūm dīctāssĕt ŏpūs, caēlōquĕ vĕnīrēt
ēt prīvās quās dānt lēgēs nāscēntĭbŭs āstră;125
quōd vŏcăt īn caēlūm sācra ād cōmmērcĭă rērūm?
quīs nĕgĕt ēssĕ nĕfās īnvītūm prēndĕrĕ mūndūm
ēt vĕlŭt īn sēmēt cāptūm dēdūcĕre ĭn ōrbēm?
sēd, nē cīrcŭĭtū lōngō mănĭfēstă prŏbēntūr,
īpsă fĭdēs ŏpĕrī făcĭēt pōndūsquĕ fĭdēmquĕ;130
nām nĕquĕ dēcĭpĭtūr rătĭō nēc dēcĭpĭt ūmquām.
rītĕ sĕquēndă vĭa ēst āc vērīs crēdĭtă caūsīs,
ēvēntūsquĕ dătūr quālīs praēdīcĭtŭr āntĕ.
quōd Fōrtūnă rătūm făcĭāt, quīs dīcĕrĕ fālsūm
aūdĕăt ēt tāntaē sūffrāgĭă vīncĕrĕ sōrtīs?135
Haēc ĕgŏ dīvīnō cŭpĭām cum ād sīdĕră flātū
fērrĕ, nĕc īn tūrbā nēc tūrbaē cārmĭnă cōndām.
sēd sōlūs, văcŭō vĕlŭtī vēctātŭs ĭn ōrbĕ
lībĕr ăgām cūrrūs nōn ōccūrsāntĭbŭs ūllīs
nēc pĕr ĭtēr sŏcĭōs cōmmūnĕ rĕgēntĭbŭs āctūs,140
sēd caēlō nōscēndă cănām, mīrāntĭbŭs āstrīs
ēt gaūdēntĕ sŭī mūndō pēr cārmĭnă vātīs,
vēl quĭbŭs īllă săcrōs nōn īnvīdērĕ mĕātūs
nōtĭtĭāmquĕ sŭī, mĭnĭma ēst quaē tūrbă pĕr ōrbēm.
īllă frĕquēns, quaē dīvĭtĭās, quaē dīlĭgĭt aūrūm,145
īmpĕrĭa ēt fāscēs mōllēmquĕ pĕr ōtĭă lūxūm
ēt blāndīs dīvērsă sŏnīs dūlcēmquĕ pĕr aūrēs
āffēctum, ūt mŏdĭcō nōscēnda ād fātă lăbōrĕ.
hōc quŏquĕ fātōrum ēst, lēgēm pērdīscĕrĕ fātī.
Ēt prīmum āstrōrūm vărĭa ēst nātūră nŏtāndă150
cārmĭnĭbūs pĕr ŭtrūmquĕ gĕnūs. nām māscŭlă sēx sūnt,
dīvērsī tŏtĭdēm gĕnĕrīs sūb prīncĭpĕ Taūrō:
cērnĭs ŭt āvērsōs rĕdĕūndō sūrgăt ĭn ārtūs.
āltērnānt gĕnŭs ēt vĭcĭbūs vărĭāntŭr ĭn ōrbēm.
Hūmānās ĕtĭām spĕcĭēs īn pārtĕ vĭdēbīs,155
nēc mōrēs dīstānt: pĕcŭdūm pārs ātquĕ fĕrārūm
īngĕnĭūm făcĭēnt. quaēdām sīgnāndă săgācī
sīngŭlă sūnt ănĭmō, prŏprĭā quaē sōrtĕ fĕrūntūr:
nūnc bīnīs īnsīstĕ; dăbūnt gĕmĭnātă pŏtēntīs
pēr sŏcĭum ēffēctūs. mūltūm cŏmĕs āddĭt ĕt aūfērt,160
āmbĭgŭīsquĕ vălēnt, quīs sūnt cōllēgĭă, fātīs
ād mĕrĭtūm nōxāmquĕ. dŭōs pēr sīdĕră Pīscēs
ēt tŏtĭdēm Gĕmĭnōs nūdātīs āspĭcĕ mēmbrīs.
hīs cōniūnctă mănēnt āltērnō brācchĭă nēxū,
dīssĭmĭle ēst īllīs ĭtĕr īn cōntrārĭă vērsīs.165
pār nŭmĕrūs, sĕd ĕnīm dīspār nātūră nŏtāndāst.
ātque haēc ēx părĭbūs tōtō gaūdēntĭă cēnsū
sīgnă mĕānt, nĭhĭl ēxtĕrĭūs mīrāntŭr ĭn īpsīs
āmīssūmvĕ dŏlēnt, quaēdām quōd, pārtĕ rĕcīsā
ātque ēx dīvērsō cōmmīssīs cōrpŏrĕ mēmbrīs,170
ūt Căprĭcōrnŭs ĕt īntēntūm quī dērĭgĭt ārcūm
iūnctŭs ĕquō: pārs huīc hŏmĭnīs, sēd nūllă prĭōrī.
hōc quŏquĕ sērvāndum ēst āltā dīscrīmĕn ĭn ārtĕ,
dīstăt ĕnīm gĕmĭnī dŭŏ sīnt dūplānĕ fĭgūrā
quīn ĕtĭam Ērĭgŏnē bīnīs nŭmĕrātŭr ĭn āstrīs,175
nēc făcĭēs rătĭō dūplēx; nām dēsĭnĭt aēstās,
īncĭpĭt aūtūmnūs mĕdĭā sūb Vīrgĭne ŭtrīmquĕ.
īdcīrcō trŏpĭcīs praēcēdūnt ōmnĭbŭs āstră
bīna, ūt Lānĭgĕrō, Chēlīs Cāncrōquĕ Căprōquĕ,
quōd dŭplĭcīs rĕtĭnēnt cōnēxō tēmpŏrĕ vīrēs.180
ūt, quōs sūbsĕquĭtūr Cāncēr pēr sīdĕră frātrēs,
ē gĕmĭnīs āltēr flōrēntĭă tēmpŏră vērīs
sūffĭcĭt, aēstātēm sĭtĭēntēm prōvĕhĭt āltēr;
nūdŭs ŭtērquĕ tămēn, sēntīt quĭa ŭtērquĕ călōrēm,
īllĕ sĕnēscēntīs vērīs, sŭbĕūntĭs ăt īllĕ185
aēstātīs: pār ēst prīmaē sōrs ūltĭmă pārtī.
quīn ĕtĭam Ārcĭtĕnēns, quī tē, Căprĭcōrnĕ, sŭb īpsō
prōmīttīt, dŭplĭcī fōrmātŭs ĭmāgĭnĕ fērtūr:
mītĭŏr aūtūmnūs mōllīs sĭbĭ vīndĭcăt ārtūs
mātĕrĭāmque hŏmĭnīs, fĕră tērgō mēmbră rĭgēntēm190
ēxcĭpĭūnt hĭĕmēm mūtāntque īn tēmpŏră sīgnūm.
quōsque Ărĭēs praē sē mīttīt, dŭŏ tēmpŏră Pīscēs
bīnă dĭcānt: hĭĕmem hīc claūdīt, vēr īncŏhăt āltēr.
cūm sōl aēquŏrĕīs rĕvŏlāns dēcūrrĭt ĭn āstrīs,
hībērnī cŏĕūnt cūm vērnīs rōrĭbŭs īmbrēs.195
ūtrăquĕ sōrs ūmōrĭs hăbēt flŭĭtāntĭă sīgnă.
Quīn trĭă sīgnă nŏvēm sīgnīs cōniūnctă rĕpūgnānt
ēt quăsĭ sēdĭtĭō caēlūm tĕnĕt. āspĭcĕ Taūrūm
clūnĭbŭs ēt Gĕmĭnōs pĕdĭbūs, tēstūdĭnĕ Cāncrūm
sūrgĕrĕ, cūm rēctīs ōriāntūr cētĕră mēmbrīs;200
nē mīrērĕ mŏrās, cūm sōl āvērsă pĕr āstră
aēstīvūm tārdīs āttōllāt mēnsĭbŭs ānnūm.
Nēc tē praētĕrĕāt nōctūrnă dĭūrnăquĕ sīgnă
quaē sīnt pērspĭcĕre ēt prŏprĭā dēdūcĕrĕ lēgĕ,
nōn tĕnĕbrīs aūt lūcĕ sŭām pĕrăgēntĭă sōrtēm205
(nām cōmmūnĕ fŏrēt nūllō dīscrīmĭnĕ nōmēn,
ōmnĭă quōd cērtīs vĭcĭbūs pēr tēmpŏră fūlgēnt
ēt nūnc īllă dĭēs, nūnc nōctēs īllă sĕquūntūr),
sēd quĭbŭs īllă părēns mūndī nātūră săcrātās
tēmpŏrĭs āttrĭbŭīt pārtēs stătĭōnĕ pĕrēnnī.210
nāmquĕ Săgīttārī sīgnūm răbĭdīquĕ Lĕōnīs
ēt sŭă rēspĭcĭēns aūrātō vēllĕrĕ tērgă,
tūm Pīscēs ēt Cāncĕr ĕt ācrī Scōrpĭŏs īctū,
aūt vīcīnă lŏcō, dīvīsa aūt pārtĭbŭs aēquīs,
ōmnĭă dīcūntūr sĭmĭlī sūb sōrtĕ dĭūrnă.215
cētĕră, vēl nŭmĕrō cōnsōrtĭă vēl vĭcĕ sēdīs,
īntēriēctă lŏcīs tŏtĭdēm, nōctūrnă fĕrūntūr.
quīdam ĕtĭām sēx cōntĭnŭīs dīxērĕ dĭūrnās
ēssĕ vĭcēs āstrīs, quaē sūnt ā prīncĭpĕ sīgnō
Lānĭgĕrī, sēx ā Lībrā nōctūrnă vĭdērī.220
sūnt quĭbŭs ēssĕ dĭūrnă plăcēt quaē māscŭlă sūrgūnt,
fēmĭnĕām sōrtēm tūtīs gaūdērĕ tĕnēbrīs.
Quīn nōn nūllă tĭbī nūllō mōnstrāntĕ lŏquūntūr
Nēptūnō dēbērĕ gĕnūs, scŏpŭlōsŭs ĭn ūndīs
Cāncĕr ĕt ēffūsō gaūdēntēs aēquŏrĕ Pīscēs.225
āt, quaē tērrēnā cēnsēntūr sīdĕră sōrtĕ,
prīncēps ārmēntī Taūrūs rēgnōquĕ sŭpērbūs
lānĭgĕrī grĕgĭs ēst Ărĭēs pēstīsquĕ dŭōrūm
praēdātōrquĕ Lĕo ēt dūmōsīs Scōrpĭŏs ārvīs.
sūnt ĕtĭām mĕdĭaē lēgīs cōmmūnĭă sīgnă,230
āmbĭgŭūs tērgō Căprĭcōrnŭs, Ăquārĭŭs ūndīs,
Pārs ēst prīmă nŏcēns fūndēntīs sēmpĕr Ăquārī,
ūmĭdă tērrēnīs aēquālī foēdĕrĕ mīxtă.
Nōn lĭcĕt ā mĭnĭmīs ănĭmūm dēflēctĕrĕ cūrīs,
nēc quīcquām rătĭōnĭs ĕgēt frūstrāvĕ crĕātūm.235
fēcūndum ēst prŏprĭē Cāncrī gĕnŭs, ācĕr ĕt īctū
Scōrpĭŏs, ēt pārtū cōmplēntēs aēquŏră Pīscēs.
sēd stĕrĭlīs Vīrgo ēst, sĭmĭlī cōniūnctă Lĕōnī,
nēc căpĭt, aūt cāptōs ēffūndĭt, Ăquārĭŭs ōrtūs.
īntĕr ŭtrūmquĕ mănēt Căprĭcōrnūs cōrpŏrĕ mīxtō240
ēt quī Crētaēō fūlgēt Cēntaūrŭs ĭn ārcū,
cōmmūnīsque Ărĭēs aēquāntēm tēmpŏră Lībrām
ēt Gĕmĭnōs Taūrūmquĕ părī sūb sōrtĕ rĕcēnsēt.
Nēc tū nūllă pŭtēs ĭn ĕō cōmmēntă lŏcāssĕ
nātūrām rērūm, quōd sūnt cūrrēntĭă quaēdām,245
ūt Lĕo ĕt Ārcĭtĕnēns Ărĭēsque īn cōrnŭă tōrtūs;
aūt quaē rēctă sŭīs lībrāntūr stāntĭă mēmbrīs,
ūt Vīrgo ēt Gĕmĭnī, fūndēns ĕt Ăquārĭŭs ūndās;
vēl quaē fēssă sĕdēnt pīgrās rĕfĕrēntĭă mēntēs,
Taūrūs dēpŏsĭtīs cōllō sōpītŭs ărātrīs,250
Lībră sŭb ēmĕrĭtō cōnsīdēns ōrbĕ lăbōrūm,
tūquĕ tŭōs, Căprĭcōrnĕ, gĕlū cōntrāctŭs ĭn ārtūs;
quaēvĕ iăcēnt, Cāncēr pătŭlām dīstēntŭs ĭn ālvūm,
Scōrpĭŏs īncūmbēns plānō sūb pēctŏrĕ tērraē,
īn lătŭs ōblīquī Pīscēs sēmpērquĕ iăcēntēs.255
Quōd sī sōllērtī cīrcūmspĭcĭs ōmnĭă cūrā,
fraūdāta īnvĕnĭēs āmīssīs sīdĕră mēmbrīs.
Scōrpĭŏs īn Lībrā cōnsūmīt brācchĭă, Taūrūs
sūccĭdĭt īncūrvō claūdūs pĕdĕ, lūmĭnă Cāncrō
dēsūnt, Cēntaūrō sŭpĕrēst ēt quaērĭtŭr ūnūm.260
sīc nōstrōs cāsūs sōlātūr mūndŭs ĭn āstrīs
ēxēmplōquĕ dŏcēt pătĭēntēr dāmnă sŭbīrĕ,
ōmnīs cūm caēlō fōrtūnaē pēndĕăt ōrdŏ
īpsăquĕ dēbĭlĭbūs fōrmēntūr sīdĕră mēmbrīs.
Tēmpŏrĭbūs quŏquĕ sūnt prŏprĭīs pōllēntĭă sīgnă:265
aēstās ā Gĕmĭnīs, aūtūmnūs Vīrgĭnĕ sūrgīt,
brūmă Săgīttĭfĕrō, vēr Pīscĭbŭs īncĭpĭt ēssĕ.
quāttŭŏr īn pārtēs scrībūntūr sīdĕră tērnă;
hībērna aēstīvīs, aūtūmnī vērnă rĕpūgnānt.
Nēc sătĭs ēst prŏprĭās sīgnōrūm nōscĕrĕ fōrmās270
cōnsēnsū quŏquĕ fātă mŏvēnt ēt foēdĕrĕ gaūdēnt
ātque ălĭīs ălĭā sūccēdūnt sōrtĕ lŏcōquĕ.
cīrcŭlŭs ūt dēxtrō sīgnōrūm claūdĭtŭr ōrbĕ,
īn trīs aēquālīs dīscūrrīt līnĕă dūctūs
īnquĕ vĭcem ēxtrēmīs iūngīt sē fīnĭbŭs īpsă,275
ēt, quaēcūmquĕ fĕrīt, dīcūntūr sīgnă trĭgōnă,
īn trĭă pārtītūs quōd tēr cădĭt āngŭlŭs āstră
quaē dīvīsă mănēnt tērnīs dīstāntĭă sīgnīs.
Lānĭgĕr ēx părĭbūs spătĭīs dŭŏ sīgnă, Lĕōnīs
ātquĕ Săgīttārī, dīvērsō cōnspĭcĭt ōrtū;280
Vīrgĭnĭs ēt Taūrī Căprĭcōrnō cōnsŏnăt āstrūm;
cētĕră sūnt sĭmĭlī rătĭōnĕ trĭāngŭlă sīgnă
pēr tŏtĭdēm sōrtēs, dēsūnt quaē, cōndĭtă mūndō:
sēd dīscrīmĕn ĕrīt dēxtrīs laēvīsquĕ: sĭnīstră
quaē sŭbĕūnt, quaē praēcēdūnt dēxtra ēssĕ fĕrūntūr;285
dēxtĕr ĕrīt Taūrō Căprĭcōrnūs, Vīrgŏ sĭnīstră
hōc sătĭs ēxēmplo ēst. āt, quaē dīvīsă quătērnīs
pārtĭbŭs aēquālī lătĕrūm sūnt cōndĭtă dūctū
quōrūm dēsīgnāt nōrmālīs vīrgŭlă sēdēs,
haēc quādrātă fĕrūnt. Lībrām Căprĭcōrnŭs ĕt īllūm290
cōnspĭcĭt ānte Ărĭēs ātque īpsum ā pārtĭbŭs aēquīs
Cāncĕr ĕt hūnc laēvā sŭbĕūntīs sīdĕră Lībraē.
sēmpĕr ĕnim īn dēxtrīs cēnsēntūr sīgnă prĭōră.
sīc lĭcĕt īn tŏtĭdēm pārtēs dīdūcĕrĕ cūnctă
tērnăquĕ bīs sēnīs quādrāta ēffīngĕrĕ sīgnīs,295
quōrūm prōpŏsĭtō rēddēntŭr ĭn ōrdĭnĕ vīrēs.
Sēd sīquīs cōntēntŭs ĕrīt nŭmĕrāssĕ quădrātă,
dīvīsum ūt sīgnīs mūndūm pŭtĕt ēssĕ quătērnīs,
aūt trĭbŭs āc bīnīs sīgnīs ōrnārĕ trĭgōnūm,
ūt sŏcĭās vīrēs ĕt ămīcōs ēxĭgăt ōrtūs300
foēdĕrăque īnvĕnĭāt mūndī cōgnātă pĕr āstră,
fālsŭs ĕrīt. nām, quīnă lĭcēt sīnt ūndĭquĕ sīgnă,
quī tămĕn ē trīnīs, quaē quīntō quōquĕ fĕrūntūr
āstră lŏcō, fŭĕrīnt nātī, sēntīrĕ trĭgōnī
nōn pŏtĕrūnt vīrēs: lĭcĕt īllūd nōmĭnĕ sērvēnt,305
āmīsērĕ lŏcō dōtēs nŭmĕrīsquĕ rĕpūgnānt.
nām, cūm sīnt pārtēs ōrbīs pēr sīgnă trĕcēntaē
ēt tēr vīcēnaē, quās Phoēbī cīrcŭĭt ārdōr,
tērtĭă pārs ēiūs nŭmĕrī lătŭs ēffĭcĭt ūnūm
īn trīs pērdūctī pārtēs pēr sīgnă trĭgōnī.310
hānc aūtēm nŭmĕrī nōn rēddīt līnĕă sūmmām,
sī sīgnūm sīgnō, nōn pārs ā pārtĕ nŏtētūr,
quōd, quāmvīs dŭŏ sūnt tērnīs dĭrĭmēntĭbŭs āstră,
sī tămĕn ēxtrēmām laēvī prīmāmquĕ prĭōrīs
īntēr sē cōnfērrĕ vŏlēs nŭmĕrūmquĕ nŏtārĕ,315
tēr quīnquāgēnās īmplēbūnt ōrdĭnĕ pārtēs;
trānsībīt nŭmĕrūs fōrmām fīnēsquĕ sĕquēntīs
cōnsūmēt dūctūs. lĭcĕt ērgō sīgnă trĭgōnă
dīcāntūr, pārtēs nōn sērvānt īllă trĭgōnās.
haēc ĕădēm spĕcĭēs fāllēt pēr sīgnă quădrātă320
(quōd, cūm tōtīūs nŭmĕrī, quī cōnstrŭĭt ōrbēm,
tēr dēnaē quādrūm pārtēs pēr sīdĕră rēddānt,
ēvĕnĭt ūt, prīmā sīgnī dē pārtĕ prĭōrīs
sī pārtem ād sūmmām dūcātūr vīrgă sĕquēntīs,
bīs sēxāgēnās făcĭāt; sīn sūmmă prĭōrīs325
ēt pārs cōnfērtūr sŭbĕūntīs prīmă, dŭōrūm
sīgnōrum īn mĕdĭō nŭmĕrūm trānsīquĕ rĕfērquĕ,
trīgīntā dŭplĭcāt pārtēs, pārs tērtĭă dērīt);
ēt, quāmvīs quārtum ā quārtō quīs cōmpŭtĕt āstrūm,
naūfrăgĭūm făcĭēnt pārtēs ūnīŭs ĭn īpsīs.330
nōn ĭgĭtūr sătĭs ēst sīgnīs nŭmĕrāssĕ trĭgōnă
quādrātīvĕ fĭdēm quaērī pēr sīgnă quătērnă.
quādrātī sī fōrtĕ vŏlēs ēffīngĕrĕ fōrmām,
aūt trīnīs părĭbūs făcĭēs cūm mēmbră trĭgōnī,
hīc pōscīt quīntām pārtēm cēntēsĭmă sūmmă,335
īllīc āmīttīt dĕcĭmām. sīc cōnvĕnĭt ōrdŏ.
ēt, quīscūmquĕ quătēr iūnctīs făvĕt āngŭlŭs ūsquĕ,
quaēquĕ lŏca īn trĭplĭcī sīgnārīt līnĕă dūctū
cūm sĭnŭātă vĭaē līnquēt dīspēndĭă rēctă,
hīs nātūră dĕdīt cōmmūnī foēdĕră lēgĕ340
īnquĕ vĭcem āffēctūs ēt mūtŭă iūră făvōrīs.
quōcīrcā nōn ōmnĭs hăbēt gĕnĭtūră trĭgōnīs
cōnsēnsūm sīgnīs, nēc, cūm sūnt fōrtĕ quădrātă,
cōntĭnŭo īntēr sē sērvānt cōmmērcĭă rērūm.
dīstăt ĕnīm, pārtēs cōnsūmāt līnĕă iūstās345
dētrēctētnĕ mŏdūm nŭmĕrī, quēm cīrcŭlŭs āmbīt,
nūnc trīs ēffĭcĭēns, nūnc quāttŭŏr ūndĭquĕ dūctūs,
quōs īn plūră iŭbēt rătĭō prōcēdĕrĕ sīgnă
īntērdūm, quām sūnt nŭmĕrīs mĕmŏrātă pĕr ōrbēm.
Sēd lōngē māiōr vīs ēst pēr sīgnă trĭgōnī350
quām quĭbŭs ēst tĭtŭlūs sūb quārtō quōquĕ quădrātīs.
āltĭŏr ēst hōrūm sūmmōtō līnĕă tēmplō,
īllă măgīs vīcīnă mĕāt caēlōquĕ rĕcēdīt
ēt prŏpĭūs tērrās āccēdīt vīsŭs ĕōrūm
āĕrăque īnfēctūm nōstrās dēmīttĭt ăd aūrās.355
Dēbĭlĭa āltērnīs dătă sūnt cōmmērcĭă sīgnīs,
mūtŭă nēc māgnō cōnsēnsū foēdĕră sērvānt,
īnvīta āngūstō quōd līnĕă flēctĭtŭr ōrbĕ.
nām, cūm praētĕrĭēns fōrmātūr sīngŭlă līmēs
sīdĕra ĕt āltērnō dēvērtĭtŭr āngŭlŭs āstrō360
sēxquĕ pĕr ānfrāctūs cūrvātūr vīrgŭla ĭn ōrbēm,
ā Taūrō vĕnĭt īn Cāncrūm, tūm Vīrgĭnĕ tāctā
Scōrpiōn īngrĕdĭtūr, tūm tē, Căprĭcōrnĕ, rĭgēntēm
ēt gĕmĭnōs ā tē Pīscēs āvērsăquĕ Taūrī
sīdĕră cōntīngēns fīnīt, quā coēpĕrăt, ōrbēm.365
āltĕrĭūs dūctūs lŏcŭs ēst pēr trānsĭtă sīgnă,
ūtque ĕă praētĕrĕās quaē sūnt mĭhĭ sīngŭlă dīctă,
flēxĭbŭs ēt tŏtĭdēm sĭmĭlīs sīt cīrcŭlŭs īllī.
trānsvērsōs ĭgĭtūr fŭgĭūnt sŭbĕūntĭă vīsūs,
quōd nĭmĭs īnclīnātă iăcēnt līmīsquĕ vĭdēntūr370
vīcīnōquĕ lătēnt: ēx rēctō cērtĭŏr īctūs.
tērtĭă cōnvēxō cōndūntūr sīgnă rĕcēssū;
ēt, quĭă sūccēdīt cōnvēxō līnĕă caēlō,
sīngŭlă cīrcŭĭtū quaē tāntūm trānsĕăt āstră,
vīsŭs ĕīs prŏcŭl ēst āltōquĕ văgātŭr Ŏlŷmpō375
ēt tĕnŭīs vīrēs ēx lōngō mīttĭt ĭn ōrbēm.
sēd tămĕn ēst īllīs foēdūs sūb lēgĕ prŏpīnquā,
quōd nōn dīvērsūm gĕnŭs ēst cŏĕūntĭbŭs āstrīs,
māscŭlă sēd mărĭbūs rēspōndēnt, cētĕră sēxūs
fēmĭnĕī sēcūm iūngūnt cōmmērcĭă mūndī.380
sīc, quāmquam āltērnīs, pār ēst nātūră fĭgūrīs,
ēt cōgnātă iăcēnt gĕnĕrīs sūb lēgĭbŭs āstră.
Iām vērō nūlla ēst haērēntĭbŭs āddĭtă sīgnīs
grātĭă; nām cōnsēnsŭs hĕbēt, quĭă vīsŭs ădēmptūs.
īn sēdūctă fĕrūnt ănĭmōs, quaē cērnĕrĕ pōssūnt.385
sūnt ĕtĭam ādvērsī gĕnĕrīs cōnēxă pĕr ōrbēm
māscŭlă fēmĭnĕīs sēmpērque ōbsēssă vĭcīssīm.
dīspărĭbūs nōn ūllă dătūr cōncōrdĭă sīgnīs
Sēxtă quŏque īn nūllās nŭmĕrāntūr cōmmŏdă vīrēs,
vīrgŭlă pēr tōtūm quōd pār nōn dūcĭtŭr ōrbēm390
sēd dŭŏ sīgnă fĕrīt mĕdĭīs sūmmōtă quătērnīs,
tērtĭŭs ābsūmptō dūctūs nōn sūffĭcĭt ōrbĕ.
Āt, quaē dīvērsīs ē pārtĭbŭs āstră rĕfūlgēnt
pēr mĕdĭum ādvērsō mūndūm pēndēntĭă vūltū
ēt tōtō dīvīsă mănēnt cōntrārĭă caēlō395
sēptĭmă quaēquĕ, lŏcō quāmvīs sūmmōtă fĕrūntūr,
ēx lōngō tămĕn īllă vălēnt vīrēsquĕ mĭnīstrānt
vēl bēllō vēl pācĕ sŭās, ūt tēmpŏră pōscūnt,
nūnc foēdūs stēllīs, nūnc ēt dīctāntĭbŭs īrās
quōd sī fōrtĕ lĭbēt, quaē sūnt cōntrārĭă, sīgnă400
pēr tĭtŭlōs cĕlĕbrārĕ sŭōs sēdēsquĕ, mĕmēntŏ
sōlstĭtĭūm brūmaē, Căprĭcōrnum ōppōnĕrĕ Cāncrō,
Lānĭgĕrūm Lībraē (pār nōx ĭn ŭtrōquĕ dĭēsquēst),
Pīscĭbŭs Ērĭgŏnēn, iŭvĕnīque ūrnaēquĕ Lĕōnēm;
Scōrpĭŏs ē sūmmō cūm fūlgēt, Taūrŭs ĭn īmōst,405
ēt cădĭt Ārcĭtĕnēns Gĕmĭnīs ŏrĭēntĭbŭs ōrbī.
hōs sērvānt īntēr sēsē cōntrārĭă cūrsūs
sēd, quāmquam ādvērsīs fūlgēnt cōntrārĭă sīgnīs,
nātūrā tămĕn īntērdūm sŏcĭātă fĕrūntūr,
ēt gĕnĕre āmplēxīs cōncōrdĭă mūtŭă sūrgīt:410
māscŭlă sē părĭbūs vēl sīc, dīvērsă sŭōrūm
rēspōndēnt gĕnĕrī. Pīscēs ēt Vīrgĭnĭs ārtūs
ādvērsī vŏlĭtānt, sĕd ămānt cōmmūnĭă iūră,
ēt vīncīt nātūră lŏcūm; sēd vīncĭtŭr īpsă
tēmpŏrĭbūs, Cāncērquĕ tĭbī, Căprĭcōrnĕ, rĕpūgnāt415
fēmĭnă fēmĭnĕō, quĭă brūmaē dīssĭdĕt aēstās.
hīnc rĭgŏr ēt glăcĭēs nĭvĭbūsque ālbēntĭă rūră,
hīnc sĭtĭs ēt sūdōr nūdūsque īn cōllĭbŭs ōrbīs,
aēstīvōsquĕ dĭēs aēquāt nōx frīgĭdă brūmaē.
sīc bēllūm nātūră gĕrīt, dīscōrdăt ĕt ānnūs,420
nē mīrēre ĭn ĕā pūgnāntĭă sīdĕră pārtĕ.
āt nōn Lānĭgĕrī sīgnūm Lībraēquĕ rĕpūgnānt
īn tōtūm, quĭă vēr aūtūmnō tēmpŏrĕ dīffērt
(frūctĭbŭs hōc īmplēt mātūrīs, flōrĭbŭs īllūd)
sēd rătĭōnĕ pări ēst, aēquātīs nōctĕ dĭēbūs,425
tēmpŏrăque ēffĭcĭūnt sĭmĭlī cōncōrdĭă tēxtū
pērmīxtōsquĕ dĭēs mĕdĭīs hĭĕmem īntĕr ĕt aēstūm
ārtĭcŭlīs ūnō sērvāntĭa ŭtrīmquĕ tĕnōrĕ
quō mĭnŭs īnfēstō dēcērtēnt sīdĕră bēllō.
tālĭs ĕrīt rătĭō dīvērsīs āddĭtă sīgnīs.430
Hīs ănĭmādvērsīs rēbūs quaē prōxĭmă cūră?
nōscĕrĕ tūtēlās ādiēctăquĕ nūmĭnă sīgnīs
ēt quaē cuīquĕ dĕō rērūm nātūră dĭcāvīt,
cūm dīvīnă dĕdīt māgnīs vīrtūtĭbŭs ōră,
cōndĭdĭt ēt vărĭās sācrō sūb nōmĭnĕ vīrēs,435
pōndŭs ŭtī rēbūs pērsōna īmpōnĕrĕ pōssēt.
Lānĭgĕrūm Pāllās, Taūrūm Cўthĕrēă tŭētūr,
fōrmōsōs Phoēbūs Gĕmĭnōs; Cŷllēnĭĕ, Cāncrūm,
Iūppĭtĕr, ēt cūm mātrĕ dĕūm rĕgĭs īpsĕ Lĕōnēm;
spīcĭfĕra ēst Vīrgō Cĕrĕrīs făbrĭcātăquĕ Lībră440
Vūlcānī; pūgnāx Māvōrtī Scōrpĭŏs haērēt;
vēnāntēm Dīānă vĭrūm, sēd pārtĭs ĕquīnaē,
ātque āngūstă fŏvēt Căprĭcōrnī sīdĕră Vēstă;
ē Iŏvĭs ādvērsō Iūnōnĭs Ăquārĭŭs āstrūmst
āgnōscītquĕ sŭōs Nēptūnŭs ĭn aēthĕrĕ Pīscēs.445
hīnc quŏquĕ māgnă tĭbī vĕnĭēnt mōmēntă fŭtūrī,
cūm rătĭō tŭă pēr stēllās ēt sīdĕră cūrrēt
ārgūmēntă pĕtēns ōmnī dē pārtĕ vĭāsquĕ
ārtĭs, ŭt īngĕnĭō dīvīnă pŏtēntĭă sūrgāt
ēxaēquēntquĕ fĭdēm caēlō mōrtālĭă cōrdă.450
Āccĭpĕ dīvīsās hŏmĭnīs pēr sīdĕră pārtēs
sīngŭlăque īmpĕrĭīs prŏprĭīs pārēntĭă mēmbră,
īn quīs praēcĭpŭās tōtō dē cōrpŏrĕ vīrēs
ēxērcēnt. Ărĭēs căpŭt ēst ānte ōmnĭă prīncēps
sōrtītūs cēnsūsquĕ sŭī pūlchērrĭmă cōllă455
Taūrŭs, ĕt īn Gĕmĭnīs aēquālī brācchĭă sōrtĕ
scrībūntūr cōnēxa ŭmĕrīs, pēctūsquĕ lŏcātūm
sūb Cāncro ēst, lătĕrūm rēgnūm scăpŭlaēquĕ Lĕōnīs,
Vīrgĭnĭs īn prŏprĭām dēscēndūnt īlĭă sōrtēm,
Lībră rĕgīt clūnēs, ēt Scōrpĭŏs īnguĭnĕ gaūdēt,460
Cēntaūrō fĕmĭna āccēdūnt, Căprĭcōrnŭs ŭtrīsquĕ
īmpĕrĭtāt gĕnĭbūs, crūrūm fūndēntĭs Ăquārī
ārbĭtrĭum ēst, Pīscēsquĕ pĕdūm sĭbĭ iūră rĕpōscūnt.
Quīn ĕtĭām prŏprĭīs īntēr sē lēgĭbŭs āstră
cōnvĕnĭūnt, ūt cērtă gĕrānt cōmmērcĭă rērūm,465
īnquĕ vĭcēm praēstānt vīsūs ātque aūrĭbŭs haērēnt
aūt ŏdĭūm foēdūsvĕ gĕrūnt, cōnvērsăquĕ quaēdām
īn sēmēt prŏprĭō dūcūntūr plēnă făvōrĕ.
īdcīrco ādvērsīs nōn nūmquam ēst grātĭă sīgnīs,
ēt bēllūm sŏcĭātă gĕrūnt; ălĭēnăquĕ sēdĕ470
īntēr sē gĕnĕrānt cōniūnctōs ōmnĕ pĕr aēvūm,
ā trĭquĕtrīsque ōrtī pūgnānt fŭgĭūntquĕ vĭcīssīm;
quōd dĕŭs, īn lēgēs mūndūm cūm cōndĕrĕt ōmnēm,
āffēctūs quŏquĕ dīvīsīt vărĭāntĭbŭs āstrīs,
ātque ălĭōrum ŏcŭlōs, ălĭōrūm cōntŭlĭt aūrēs,475
iūnxĭt ămīcĭtĭās hōrūm sūb foēdĕrĕ cērtō,
cērnĕre ŭt īntēr sē pōssēnt aūdīrĕquĕ quaēdām,
dīlĭgĕrēnt ălĭa ēt nōxās bēllūmquĕ mŏvērēnt,
hīs ĕtĭām prŏprĭaē fŏrĕt īndūlgēntĭă sōrtīs,
ūt sē dīlĭgĕrēnt sēmpēr sĭbĭque īpsă plăcērēnt;480
sīcūt nātūrās hŏmĭnūm plērāsquĕ vĭdēmūs
quī gĕnŭs ēx sīgnīs dūcūnt fōrmāntĭbŭs ōrtūs.
Cōnsĭlĭum īpsĕ sŭum ēst Ărĭēs, ūt prīncĭpĕ dīgnūmst,
aūdīt sē Lībrāmquĕ vĭdēt, frūstrātŭr ămāndō
Taūrūm; Lānĭgĕrō quī fraūdēm nēctĭt ĕt ūltrā485
fūlgēntīs gĕmĭnōs aūdīt pēr sīdĕră Pīscēs,
Vīrgĭnĕ mēns căpĭtūr vīsā. sīc vēxĕrăt āntĕ
Eūrōpām dōrsō rĕtĭnēntēm cōrnŭă laēvā
īndūtūsquĕ Iŏvī. Gĕmĭnōrūm dūcĭtŭr aūrīs
ād iŭvĕnem aētērnās fūndēntēm Pīscĭbŭs ūndās490
īnque īpsōs ănĭmūs Pīscēs ŏcŭlīquĕ Lĕōnēm.
Cāncĕr ĕt ādvērsō Căprĭcōrnūs cōndĭtŭs āstrō
īn sēmēt vērtūnt ŏcŭlōs, īn mūtŭă tēndūnt
aūrĭbŭs, ēt Cāncrī cāptātŭr Ăquārĭŭs āstū.
āt Lĕŏ cūm Gĕmĭnīs ăcĭēm cōniūngĭt ĕt aūrēm495
Cēntaūrō fĕrŭs ēt Căprĭcōrnī dīlĭgĭt āstrūm.
Ērĭgŏnē Taūrūm spēctāt sēd Scōrpĭŏn aūdīt
ātquĕ Săgīttĭfĕrō cōnātūr nēctĕrĕ fraūdēm.
Lībră sŭōs sĕquĭtūr sēnsūs sōlūmquĕ vĭdēndō
Lānĭgĕrum ātque ănĭmō cōmplēxa ēst Scōrpĭŏn īnfrā.500
īllĕ vĭdēt Pīscēs, aūdīt quaē prōxĭmă Lībraē.
nēc nōn Ārcĭtĕnēns māgnō pārērĕ Lĕōnī
aūrĭbŭs ātque ŏcŭlīs sīnūm fūndēntĭs Ăquārī
cōnspĭcĕre āssuēvīt sōlāmque ēx ōmnĭbŭs āstrīs
dīlĭgĭt Ērĭgŏnēn. cōntrā Căprĭcōrnŭs ĭn īpsūm505
cōnvērtīt vīsūs (quĭd ĕnīm mīrābĭtŭr īllĕ
māiŭs, ĭn Aūgūstī fēlīx cūm fūlsĕrĭt ōrtūm?)
aūrĭbŭs ēt sūmmī cāptāt fāstīgĭă Cāncrī.
āt nūdūs Gĕmĭnīs īntēndĭt Ăquārĭŭs aūrēm
sūblīmēmquĕ cŏlīt Cāncrūm spēctātquĕ rĕdūctă510
tēlă Săgīttĭfĕrī. Pīscēs ād Scōrpĭŏn ācrēm
dērēxēre ăcĭēm cŭpĭūntque āttēndĕrĕ Taūrūm.
hās nātūră vĭcēs trĭbŭīt, cūm sīdĕră fīxīt.
hīs ōrtī sĭmĭlīs rĕfĕrūnt pēr mūtŭă sēnsūs,
aūdīre ūt cŭpĭānt ălĭōs ălĭōsquĕ vĭdērĕ,515
hōrum ŏdĭō nūnc hōrum īdēm dūcūntŭr ămōrĕ
īllīs īnsĭdĭās tēndānt, cāptēntŭr ăb īllīs.
Quīn ādvērsă mĕānt āltērnă trĭgōnă trĭgōnīs,
āltĕrăque īn bēllūm dīvērsō līmĭtĕ dūcīt
līnĕă. sīc vērī pēr tōtūm cōnsŏnăt ōrdŏ.520
nāmque Ărĭēs, Lĕo ĕt Ārcĭtĕnēns, sŏcĭātă trĭgōnă
sīgnă, nĕgānt Chēlīs foēdūs tōtīquĕ trĭgōnō
quōd Gĕmĭni ēxcĭpĭūnt fūndēns ĕt Ăquārĭŭs ūndās.
īdquĕ dŭplēx rătĭō cōgīt vērum ēssĕ fătērī,
quōd trĭă sīgnă trĭbūs sīgnīs cōntrārĭă fūlgēnt,525
quōdque aētērnă mănēnt hŏmĭnūm bēlla ātquĕ fĕrārūm.
hūmāna ēst făcĭēs Lībraē, dīvērsă Lĕōnīs
īdcīrco ēt cēdūnt pĕcŭdēs, quōd vīrĭbŭs āmplīs
cōnsĭlĭum ēst māiūs. vīctūs Lĕŏ fūlgĕt ĭn āstrīs,
aūrĕă Lānĭgĕrō cōncēssīt sīdĕră pēllīs,530
īpsĕ sŭaē pārtī Cēntaūrūs tērgŏrĕ cēdīt,
ūsque ădĕo ēst hŏmĭnīs vīrtūs. quīd mīrĕr ăb īllīs
nāscēntīs Lībraē sŭpĕrārī pōssĕ trĭgōnō?
quīn ĕtĭām brĕvĭōr rătĭo ēst pēr sīgnă sĕquēndă;
nām, quaēcūmquĕ nĭtēnt hūmānā cōndĭtă fōrmā535
āstră, mănēnt īllīs ĭnĭmīca ēt vīctă fĕrārūm.
sēd tămĕn īn prŏprĭās sēcēdūnt sīngŭlă mēntēs
ēt prīvātă gĕrūnt sēcrētīs hōstĭbŭs ārmă.
Lānĭgĕrō gĕnĭtīs bēllum ēst cūm Vīrgĭnĕ nātīs
ēt Lībrā Gĕmĭnīsque ĕt ĕīs quōs prōtŭlĭt Ūrnă.540
īn pārtūs Taūrī sūb Cāncrō nātă fĕrūntūr
pēctŏra ĕt īn Chēlīs ēt quaē dānt Scōrpĭŏs ācēr
ēt Pīscēs. āt, quōs Gĕmĭnōrūm sīdĕră fōrmānt,
hīs cūm Lānĭgĕrō bēllum ēst ēiūsquĕ trĭgōnō.
īn Cāncrō gĕnĭtōs Căprĭcōrnī sēmĭnă laēdūnt545
ēt Lībraē pārtūs ēt quōs dāt Vīrgĭnĭs āstrūm
quīquĕ sŭb āvērsī nŭmĕrāntūr sīdĕrĕ Taūrī.
Lānĭgĕrī cōmmūnĭs ĕrīt răbĭdīquĕ Lĕōnīs
hōstĭs, ĕt ā tŏtĭdēm bēllūm sūbscrībĭtŭr āstrīs.
Ērĭgŏnē Cāncrūmquĕ tĭmēt gĕmĭnīquĕ sŭb ārcū550
Cēntaūri ēt Pīscēs ēt tē, Căprĭcōrnĕ, rĭgēntēm.
māxĭmă tūrbă pĕtīt Lībrām, Căprĭcōrnŭs ĕt īllī
ādvērsūs Cāncēr, Iŭvĕnīs quŏd ŭtrīmquĕ quădrātūmst,
quaēque īn Lānĭgĕrī nŭmĕrāntūr sīgnă trĭgōnūm.
Scōrpĭŏs īn tŏtĭdēm fēcūndūs crēdĭtŭr hōstēs;555
aēquŏrĕūm iŭvĕnēm, Gĕmĭnōs, Taūrum ātquĕ Lĕōnēm,
Ērĭgŏnēn Lībrāmquĕ fŭgīt mĕtŭēndŭs ĕt īpsĕ,
quīquĕ Săgīttārī vĕnĭūnt dē sīdĕrĕ pārtūs.
hōs Gĕmĭnīs nātī Lībrāque ēt Vīrgĭne ĕt Ūrnā
dēprēssīssĕ vŏlēnt. nātūraē lēgĕ iŭbēntĕ560
haēc ĕădēm, Căprĭcōrnĕ, tŭīs ĭnĭmīcă fĕrūntūr.
āt quōs aētērnīs pērfūndĭt Ăquārĭŭs ūndīs,
īn pūgnām Nĕmĕaēŭs ăgīt tōtūmquĕ trĭgōnūm,
tūrbă sŭb ūnīūs fŭgĭēns vīrtūtĕ fĕrārūm.
Pīscĭbŭs ēxōrtōs vīcīnŭs Ăquārĭŭs ūrgēt565
ēt gēmīnĭ frătrēs ēt quōs dāt Vīrgĭnĭs āstrūm
quīquĕ Săgīttārī dēscēndūnt sīdĕrĕ nātī.
Nēc sōla ēst rătĭō quaē dāt nāscēntĭbŭs ārmă
īnque ŏdĭūm gĕnĕrāt pārtūs ēt mūtŭă bēllă;
sēd plērūmquĕ mănēnt ĭnĭmīcā tērtĭă quaēquĕ570
lēge, īn trānsvērsūm vūltū dēfīxă mălīgnō,
quōdquĕ, mănēnt quaēcūmquĕ lŏcō cōntrārĭă sīgnă
ādvērsōsquĕ gĕrūnt īntēr sē sēptĭmă vīsūs,
tērtĭă quaēque īllīs ŭtrĭūsquĕ trĭgōnă fĕrūntūr;
nē sīt mīrāndūm sī foēdūs nōn dătŭr āstrīs575
quaē sūnt ādvērsīs sīgnīs cōgnātă trĭgōnă.
Pēr tōt sīgnōrūm spĕcĭēs cōntrārĭă sūrgūnt
cōrpŏră tōtquĕ mŏdīs tŏtĭēns ĭnĭmīcă crĕāntūr.
īdcīrcō nĭhĭl ēx sēmēt nātūră crĕāvīt
foēdĕre ămīcĭtĭaē māiūs nēc rārĭŭs ūmquām;580
ūnŭs ĕrāt Pўlădēs, ūnūs quī māllĕt Ŏrēstēs
īpsĕ mŏrī; līs ūnă fŭīt pēr saēcŭlă mōrtīs,
āltēr quōd răpĕrēt fātūm, nōn cēdĕrĕt āltēr.
ēt dŭŏ, quī pŏtŭērĕ sĕquī: vīx nōxĭă poēnīs,
ōptāvītquĕ rĕūm spōnsōr nōn pōssĕ rĕvērtī,585
spōnsōrēmquĕ rĕūs tĭmŭīt, nē sōlvĕrĕt īpsūm
pērquĕ tŏt aētātēs hŏmĭnūm, tōt tēmpŏra ĕt ānnōs,
tōt bēlla ēt vărĭōs ĕtĭām sūb pācĕ lăbōrēs,
cūm Fōrtūnă fĭdēm quaērāt, vīx īnvĕnĭt ūsquām.
āt quānta ēst scĕlĕrūm mōlēs pēr saēcŭlă cūnctă,590
quāmque ŏnŭs īnvĭdĭaē nōn ēxcūsābĭlĕ tērrīs!
vēnālēs ād fātă pătrēs mātrūmquĕ sĕpūlcră
īmpŏsŭīt Phoēbūs nōctēm tērrāsquĕ rĕlīquīt.
quīd lŏquăr ēvērsās ūrbēs ēt prōdĭtă tēmplă
ēt vărĭās pācīs clādēs ēt mīxtă vĕnēnă595
īnsĭdĭāsquĕ fŏrī, caēdēs īn moēnĭbŭs īpsīs
ēt sŭb ămīcĭtĭaē grāssāntēm nōmĭnĕ tūrbām?
īn pŏpŭlō scĕlŭs ēst ĕt ăbūndānt cūnctă fŭrōrīs.
ēt fās ātquĕ nĕfās mīxtūm, lēgēsquĕ pĕr īpsās
saēvīt nēquĭtĭēs; poēnās iām nōxĭă vīncīt.600
scīlĭcĕt, īn mūltīs quŏnĭām dīscōrdĭă sīgnīs
cōrpŏră nāscūntūr, pāx ēst sūblātă pĕr ōrbēm,
ēt fĭdĕī rārūm foēdūs paūcīsquĕ trĭbūtūm,
ūtquĕ sĭbī caēlūm sīc tēllūs dīssĭdĕt īpsă
ātque hŏmĭnūm gēntēs ĭnĭmīcā sōrtĕ fĕrūntūr.605
Sī tămĕn ēt cōgnātă cŭpīs dīnōscĕrĕ sīgnă,
quaē iūngānt ănĭmōs ĕt ămīcā sōrtĕ fĕrāntūr,
Lānĭgĕrī pārtūs cūm tōtō iūngĕ trĭgōnō.
sīmplĭcĭōr tămĕn ēst Ărĭēs, mĕlĭūsquĕ Lĕōnĕ
prōsĕquĭtūr gĕnĭtōs ēt tē, Cēntaūrĕ, crĕātōs610
quām cŏlĭtūr. nāmque ēst nātūrā mītĭŭs āstrūm
ēxpŏsĭtūmquĕ sŭaē nōxaē, nēc fraūdĭbŭs ūllīs,
nēc mĭnŭs īngĕnĭō mōllī quām cōrpŏrĕ cōnstāns:
īllīs ēst fĕrĭtās sīgnīs praēdaēquĕ cŭpīdŏ,
vēnālīsque ănĭmūs nōn nūmquam ēxcēdĕrĕ cōgīt615
cōmmŏdĭtātĕ fĭdēm, nēc lōnga ēst grātĭă fāctī;
āt, cūm Lānĭgĕrī pārtūs sŭb ŭtrōquĕ trĭgōnō
nōn pārcīt; sēd rāră gĕrīt prō tēmpŏrĕ bēllă,
quaē fĕrĭtās ŭtrĭūsquĕ măgīs prōrūmpĕrĕ cōgīt.
plūs tămĕn īn dŭplĭcī nŭmĕrāndum ēst rōbŏrĭs ēssĕ,620
cuī cōmmīxtŭs hŏmo ēst, quām tē, Nĕmĕaēĕ, sŭb ūnō.
īdcīrco ēt pāx ēst sīgnīs ēt mīxtă quĕrēlă.
quīn ĕtĭām Taūrī Căprĭcōrnō iūngĭtŭr āstrūm,
nēc măgĭs īllōrūm cŏĕūnt ād foēdĕră mēntēs;
Vīrgĭnĕōs ĕtĭām pārtūs, quīcūmquĕ crĕāntūr625
Taūrō, cōmplēctī cŭpĭūnt, sēd saēpĕ quĕrūntūr
quōs Gĕmĭnīquĕ dăbūnt Chēlaēque ĕt Ăquārĭŭs ōrtūs
ūnūm pēctŭs hăbēnt fĭdĕīque īmmōbĭlĕ vīnclūm,
māgnŭs ĕt īn mūltōs vĕnĭēt sūccēssŭs ămīcōs.
Scōrpĭŏs ēt Cāncēr frātērna īn nōmĭnă dūcūnt630
ēx sēmēt gĕnĭtōs, nēc nōn ēt Pīscĭbŭs ōrtī
cōncōrdānt īllīs. saēpe ēst ēt sūbdŏlŭs āctūs:
Scōrpĭŏs āspērgīt nōxās sūb nōmĭne ămīcī;
āt, quĭbŭs īn lūcēm Pīscēs vĕnĭēntĭbŭs ādsūnt
hīs nōn ūnă mănēt sēmpēr sēntēntĭă cōrdī,635
cōmmūtānt ănĭmōs īntērdum ēt foēdĕră rūmpūnt
āc rĕpĕtūnt, tēctaēquĕ lŭēs sūb frōntĕ văgāntūr.
sīc ĕrĭt ēx sīgnīs ŏdĭūm tĭbĭ pāxquĕ nŏtāndă.
īn tērrīs gĕnĭtī tālī sūb lēgĕ crĕāntūr;
Nēc sătĭs hōc, tāntūm sōlīs īnsīstĕrĕ sīgnīs:640
cōntēmplārĕ lŏcūm caēlī sēdēmquĕ văgārūm.
pārtĕ gĕnūs vărĭānt ēt vīrēs līnĕă mūtāt.
nām sŭă quādrātīs vĕnĭūnt, sŭă iūră trĭgōnīs
ēt quaē pēr sēnōs dēcūrrīt vīrgŭlă trāctūs
quaēquĕ sĕcāt mĕdĭūm trānsvērsō līmĭtĕ caēlūm;645
hīnc mŏdŏ dāt mūndūs vīrēs, mŏdŏ dētĕrĭt īdēm,
quaēque īllīc sūmūnt īrās, hūc āctă rĕpōnūnt.
dīstăt ĕnīm sūrgātne ĕădēm sŭbĕātnĕ cădātnĕ.
crēbrĭŭs ādvērsīs ŏdĭum ēst, cōgnātă quădrātīs
cōrpŏră cēnsēntūr sīgnīs ĕt ămīcă trĭgōnīs.650
nēc rătĭo ōbscūra ēst; nām quārtūm quōdquĕ lŏcāvīt
ēiūsdēm gĕnĕrīs sīgnūm nātūră pĕr ōrbēm.
quāttŭŏr aēquālī caēlūm dīscrīmĭnĕ sīgnānt
īn quĭbŭs ārtĭcŭlōs ānnī dĕŭs īpsĕ crĕāvīt,
vēr Ărĭēs, Cĕrĕrēm Cāncēr Bācchūmquĕ mĭnīstrāns655
Lībră, căpēr brūmām gĕnĭtūsque ād frīgŏră pīscīs.
nēc nōn ēt dŭplĭcī quaē sūnt cōnēxă fĭgūrā
quārtūm quēmquĕ lŏcūm rĕtĭnēnt; dŭŏ cērnĕrĕ Pīscēs
ēt gĕmĭnōs iŭvĕnēs dŭplĭcēmque īn Vīrgĭnĕ fōrmām
ēt dŭŏ Cēntaūrī lĭcĕt ūnō cōrpŏră tēxtū.660
sīc ēt sīmplĭcĭbūs sīgnīs stāt fōrmă quădrātă;
nām nĕquĕ Taūrŭs hăbēt cŏmĭtēm, nēc iūngĭtŭr ūllī
hōrrēndūs Lĕŏ, nēc mĕtŭīt sĭnĕ cōmpărĕ quēmquām
Scōrpĭŏs, ātque ūnō cēnsētŭr Ăquārĭŭs āstrō.
sīc quaēcūmquĕ mănēnt quādrātō cōndĭtă tēmplō665
sīgnă părēm rĕfĕrūnt nŭmĕrīs aūt tēmpŏrĕ sōrtēm
āc vĕlŭtī cōgnātă mănēnt sūb foēdĕrĕ tālī.
īdcīrco āffīnēs sīgnānt grădĭbūsquĕ prŏpīnquīs
āccēdūnt ūnāquĕ tĕnēnt sŭb ĭmāgĭnĕ nātōs,
lōngĭŏr īn spătĭūm pōrrēcta ēst līnĕă māiūs670
quaē trĭbŭs ēmēnsīs sīgnīs făcĭt āstră trĭgōnă.
haēc ăd ămīcĭtĭās ĭmĭtāntīs iūră grădūmquĕ
sānguĭnĭs ātque ănĭmīs haērēntĭă foēdĕră dūcūnt,
ūtque īpsa ēx lōngō cŏĕūnt sūmmōtă rĕcēssū,
sīc nōs cōniūngūnt māiōrĭbŭs īntērvāllīs.675
haēc mĕlĭōră pŭtānt, mēntēs quaē iūngĕrĕ pōssūnt,
quām quaē nōn nūmquām foēdūs sūb sānguĭnĕ fāllūnt.
prōxĭmă vīcīnīs sūbscrībūnt, tērtĭă quaēquĕ
hōspĭtĭbūs. sīc āstrōrūm sērvābĭtŭr ōrdŏ.
quōtquōt cārdĭnĭbūs, prŏprĭaē vărĭāntĕ, mŏvēntūr;680
quaē, quāmquam īn pārtēs dīvīsī quāttŭŏr ōrbīs
sīdĕră quādrāta ēffĭcĭūnt, nōn lēgĕ quădrātī
cēnsēntūr: mĭnŏr ēst nŭmĕrī quām cārdĭnĭs ūsūs.
āddĕ sŭās pārtēs sīgnīs, sŭă pārtĭbŭs āstră;
nām nĭhĭl īn tōtūm sērvīt sĭbĭ: mīxtă fĕrūntūr,685
īpsīs dānt īn sē pārtēs căpĭūntquĕ vĭcīssīm.
quaē mĭhĭ mōx cērtō dīgēstă sŭb ōrdĭnĕ sūrgēnt.
ōmnĭbŭs ēx īstīs rătĭo ēst rĕpĕtēndă pĕr ārtēm,
pācāta īnfēstīs sīgna ūt dīscērnĕrĕ pōssīs.
Pērspīcē nūnc tĕnŭēm vīsū rēm, pōndĕrĕ māgnām690
ēt tāntūm Grāiō sīgnārī nōmĭnĕ pāssām,
dōdĕcătēmŏrĭa, īn tĭtŭlō sīgnāntĭă caūsās.
nām, cūm trīcēnās pēr pārtēs sīdĕră cōnstēnt,
rūrsūs bīs sēnīs nŭmĕrūs dīdūcĭtŭr ōmnīs;
īpsa ĭgĭtūr rătĭō bīnās īn pārtĭbŭs ēssĕ695
dīmĭdĭāsquĕ dŏcēt pārtēs. hīs fīnĭbŭs ēccĕ
dōdĕcătēmŏrĭūm cōnstāns, bīs sēnăquĕ tāntă
ōmnĭbŭs īn sīgnīs; quaē mūndī cōndĭtŏr īllĕ
āttrĭbŭīt tŏtĭdēm nŭmĕrō fūlgēntĭbŭs āstrīs,
ūt sŏcĭātă fŏrēnt āltērnā sīdĕră sōrtĕ,700
ēt sĭmĭlīs sĭbĭ mūndŭs, ĕt ōmnĭa ĭn ōmnĭbŭs āstră,
quōrūm mīxtūrīs rĕgĕrēt cōncōrdĭă cōrpūs
ēt tūtēlă fŏrēt cōmmūnī mūtŭă caūsā.
īdcīrcō, quāmquām sīgnīs nāscāntŭr ĕīsdēm,
dīvērsōs rĕfĕrūnt mōrēs ĭnĭmīcăquĕ vōtă;705
ēt saēpe īn pēiūs dērrāt nātūră, mărēmquĕ
fēmĭnă sūbsĕquĭtūr: mīscēntūr sīdĕrĕ pārtūs,
sīngŭlă dīvīsīs vărĭānt quōd pārtĭbŭs āstră,
dōdĕcătēmŏrĭīs prŏprĭās mūtāntĭă vīrēs.
Nūnc, quōd sīt cūiūsquĕ, cănām, quōve ōrdĭnĕ cōnstēnt,710
nē văgŭs īgnōtīs sīgnōrūm pārtĭbŭs ērrēs.
īpsă sŭō rĕtĭnēnt prīmās īn cōrpŏrĕ pārtēs
sīdĕră, vīcīnaē sŭbĕūntĭbŭs āttrĭbŭūntūr,
cētĕră prō nŭmĕrō dūcūnt ēx ōrdĭnĕ pārtēs,
ūltĭma ĕt ēxtrēmīs rătĭō cōncēdĭtŭr āstrīs.715
sīngŭlă sīc rĕtĭnēnt bīnās īn sīdĕrĕ quōquĕ
dīmĭdĭāsque ēiūs pārtēs, ēt sūmmă rĕplētūr
sōrtĭbŭs ēxāctīs trīgīntā sīdĕre ĭn ōmnī.
Nēc gĕnŭs ēst ūnūm, rătĭō nēc prōdĭtă sīmplēx,
plūrĭbŭs īnquĕ mŏdīs vērūm nātūră lŏcāvīt720
dīdūxītquĕ vĭās vŏlŭītquĕ pĕr ōmnĭă quaērī.
haēc quŏquĕ cōmpērta ēst rătĭō sūb nōmĭne ĕōdēm.
quācūmque īn pārtī nāscēntūm tēmpŏrĕ Lūnă
cōnstĭtĕrīt, nŭmĕrīs hānc tēr dīspōnĕ quătērnīs,
sūblīmī tŏtĭdēm quĭă fūlgēnt sīdĕră mūndō.725
īndĕ sŭās īllī sīgnō, quō Lūnă rĕfūlsīt,
quaēque hīnc dēfŭĕrānt pārtēs nŭmĕrārĕ mĕmēntŏ.
prōxĭmă trīcēnās părĭtērquĕ sĕquēntĭă dūcūnt.
hīc ŭbĭ dēfĭcĭēt nŭmĕrūs, tūnc sūmmă rĕlīctă
īn bīnās sōrtēs ādiēctā pārtĕ lŏcētūr730
dīmĭdĭā, rĕlĭquīs trĭbŭāntŭr ŭt ōrdĭnĕ sīgnīs
īn quō dēstĭtŭēnt, ēiūs tūm Lūnă tĕnēbīt
dōdĕcătēmŏrĭūm sīgnī; pōst cētĕră dūcēt
ōrdĭnĕ quōdquĕ sŭō, sīcūt stānt āstră lŏcātă.
Haēc quŏquĕ tē rătĭō nē fāllāt, pērcĭpĕ paūcīs735
māiŏr ĭn ēffēctū mĭnŏr ēst dē pārtĭbŭs īpsīs
dōdĕcătēmŏrĭī quŏtă sīt quōd dīcĭtŭr ēssĕ
dōdĕcătēmŏrĭūm. nāmque īd pēr quīnquĕ nŏtātūr
pārtēs; nām tŏtĭdēm praēfūlgēnt sīdĕră caēlō
quaē văgă dīcūntūr, dūcūnt ēt sīngŭlă sōrtēs740
dīmĭdĭās, vīrēsque ĭn ĕīs ēt iūră căpēssūnt.
īn quō quaēque ĭgĭtūr stēllaē quāndōquĕ lŏcātaē
dōdĕcătēmŏrĭō fŭĕrīnt spēctārĕ dĕcēbīt;
cūiŭs ĕnīm stēlla īn fīnēs īn sīdĕrĕ quōquĕ
īncĭdĕrīt, dăbĭt ēffēctūs īn vīrĭbŭs ēiūs.745
ūndĭquĕ mīscēnda ēst rătĭō pēr quam ōmnĭă cōnstānt.
vērum haēc pōstĕrĭūs prŏprĭō cūncta ōrdĭnĕ rēddām;
nūnc sătĭs ēst dŏcŭīssĕ sŭōs īgnōtă pĕr ūsūs,
ūt, cūm pērcēptīs stĕtĕrīt fīdūcĭă mēmbrīs,
sīc tōtūm cōrpūs făcĭlī rătĭōnĕ nŏtētūr750
ēt bĕnĕ dē sūmmā vĕnĭāt pōst sīngŭlă cārmēn.
ūt rŭdĭbūs pŭĕrīs mōnstrātūr līttĕră prīmūm
pēr făcĭēm nōmēnquĕ sŭūm, tūm pōnĭtŭr ūsūs,
tūm cōniūnctă sŭīs fōrmātūr sŷllăbă nōdīs,
hīnc vērbī strūctūră vĕnīt pēr mēmbră lĕgēndī,755
tūnc rērūm vīrēs ātque ārtīs trādĭtŭr ūsūs
pērquĕ pĕdēs prŏprĭōs nāscēntĭă cārmĭnă sūrgūnt,
sīngŭlăque īn sūmmām prōdēst dĭdĭcīssĕ prĭōră
(quaē nĭsĭ cōnstĭtĕrīnt prīmīs fūndāta ĕlĕmēntīs,
vērsăquĕ quaē prŏpĕrē dĕdĕrīnt praēcēptă măgīstrī),760
ēfflŭăt īn vānūm rērūm praēpōstĕrŭs ōrdŏ
sīc mĭhĭ pēr tōtūm vŏlĭtāntī cārmĭnĕ mūndūm
ērŭtăque ābstrūsā pĕnĭtūs cālīgĭnĕ fātă,
Pīĕrĭdūm nŭmĕrīs ĕtĭām mŏdŭlātă, cănēntī
quōquĕ dĕūs rēgnāt rĕvŏcāntī nūmĕn ĭn ārtēm,765
pēr pārtēs dūcēndă fĭdēs ēt sīngŭlă rērūm
sūnt grădĭbūs trādēndă sŭīs, ūt, cum ōmnĭă cērtă
nōtĭtĭā stĕtĕrīnt, prŏprĭōs rĕvŏcēntŭr ăd ūsūs.
āc, vĕlŭt, īn nūdīs cūm sūrgūnt mōntĭbŭs ūrbēs,
cōndĭtŏr ēt văcŭōs mūrīs cīrcūmdărĕ cōllēs770
dēstĭnăt, āntĕ mănūs quām tēmptēt scīndĕrĕ fōssās
fērvĭt ŏpūs (rŭĭt ēccĕ nĕmūs, sāltūsquĕ vĕtūstī
prōcūmbūnt sōlēmquĕ nŏvūm, nŏvă sīdĕră cērnūnt,
pēllĭtŭr ōmnĕ lŏcō vŏlŭcrūm gĕnŭs ātquĕ fĕrārūm,
āntīquāsquĕ dŏmōs ēt nōtă cŭbīlĭă līnquūnt,775
āst ălĭī sĭlĭcem īn mūrōs ēt mārmŏră tēmplīs
rīmāntūr, fērrīquĕ rĭgōr pēr pīgnŏră nōtă
quaērĭtŭr, hīnc ārtēs, hīnc ōmnīs cōnvĕnĭt ūsūs),
tūm dēmūm cōnsūrgĭt ŏpūs, cūm cūnctă sŭpērsūnt,
nē mĕdĭōs rūmpāt cūrsūs praēpōstĕră cūră,780
sīc mĭhĭ cōnāntī tāntaē sūccēdĕrĕ mōlī
mātĕrĭēs prīmūm rērūm, rătĭōnĕ rĕmōtā,
trādēnda ēst, rătĭō sīt nē pōst īrrĭtă nēvĕ
ārgūmēntă nŏvīs stŭpĕānt nāscēntĭă rēbūs.
Ērgo ăgĕ nōscēndīs ănĭmūm cōmpōnĕ săgācēm785
cārdĭnĭbūs, quī pēr mūndūm sūnt quāttŭŏr ōmnēs
dīspŏsĭtī sēmpēr mūtāntquĕ vŏlāntĭă sīgnă:
ūnŭs ăb ēxōrtū caēlī nāscēntĭs ĭn ōrbēm,
quā prīmūm tērrās aēquālī līmĭtĕ cērnīt,
āltĕr ăb ādvērsā rēspōndēns aēthĕrĭs ōrā,790
ūndĕ fŭgīt mūndūs praēcēpsque īn Tārtără tēndīt;
tērtĭŭs ēxcēlsī sīgnāt fāstīgĭă caēlī,
quō dēfēssŭs ĕquīs Phoēbūs sūbsīstĭt ănhēlīs
rēclīnātquĕ dĭēm mĕdĭāsque ēxāmĭnăt ūmbrās;
īmă tĕnēt quārtūs fūndātō nōbĭlĭs ōrbĕ,795
īn quō prīncĭpĭum ēst rĕdĭtūs fīnīsquĕ cădēndī
sīdĕrĭbūs, părĭtērque ōccāsūs cērnĭt ĕt ōrtūs.
haēc lŏcă praēcĭpŭās vīrēs sūmmōsquĕ pĕr ārtēm
fātōrum ēffēctūs rĕfĕrūnt, quōd tōtŭs ĭn īllīs
nītĭtŭr aētērnīs vĕlŭtī cōmpāgĭbŭs ōrbīs;800
quaē nĭsĭ pērpĕtŭīs āltērnā sōrtĕ vŏlāntēm
cūrsĭbŭs ēxcĭpĭānt nēctāntque īn vīncŭlă, bīnă
pēr lătĕra ātque īmūm tēmplī sūmmūmquĕ căcūmēn,
dīssŏcĭātă flŭāt rĕsŏlūtō māchĭnă mūndō.
Sēd dīvērsă tămēn vīs ēst īn cārdĭnĕ quōquĕ805
ēt prō sōrtĕ lŏcī vărĭānt ātque ōrdĭnĕ dīstānt.
prīmŭs ĕrīt, sūmmī quī rēgnāt cūlmĭnĕ caēlī
ēt mĕdĭūm tĕnŭī pārtītūr līmĭtĕ mūndūm;
quēm căpĭt ēxcēlsā sūblīmēm Glōrĭă sēdĕ
(scīlĭcĕt haēc tūtēlă dĕcēt fāstīgĭă sūmmă),810
quīdquĭd ŭt ēmĭnĕāt sĭbĭ vīndĭcĕt ēt dĕcŭs ōmnĕ
āssĕrăt ēt vărĭōs trībuēndō rēgnĕt hŏnōrēs.
hīnc făvŏr ēt spĕcĭēs ātque ōmnīs grātĭă vūlgī,
rēddĕrĕ iūră fŏrō, cōmpōnĕrĕ lēgĭbŭs ōrbēm
foēdĕrĭbūsquĕ sŭīs ēxtērnās iūngĕrĕ gēntēs815
ēt prō sōrtĕ sŭā cūiūsque ēxtōllĕrĕ nōmēn.
prōxĭmŭs, ēst īmā quāmquām stătĭōnĕ lŏcātūs,
sūstĭnĕt aētērnīs nīxūm rādīcĭbŭs ōrbēm,
ēffēctū mĭnŏr īn spĕcĭē sēd māiŏr ĭn ūsū.
fūndāmēntă tĕnēt rērūm cēnsūsquĕ gŭbērnāt,820
quām rătă sīnt fōssīs, scrūtātūr, vōtă mĕtāllīs
ātque ēx ōccūltō quāntūm cōntīngĕrĕ pōssīt.
tērtĭŭs, aēquālī tērrīs īn pārtĕ nĭtēntēm
quī tĕnĕt ēxōrtūm, quā prīmūm sīdĕră sūrgūnt,
ūndĕ dĭēs rĕdĭt ēt tēmpūs dēscrībĭt ĭn hōrās,825
hīnc īntēr Grāiās hōrōscŏpŏs ēdĭtŭr ūrbēs,
nēc căpĭt ēxtērnūm, prŏprĭō quĭă nōmĭnĕ gaūdēt.
hūnc pĕnĕs ārbĭtrĭūm vītae ēst, hīc rēgŭlă mōrūm,
fōrtūnāmquĕ dăbīt rēbūs, dūcētquĕ pĕr ārtēs,
quālĭăque ēxcĭpĭānt nāscēntīs tēmpŏră prīmă,830
quōs căpĭānt cūltūs, quālī sīnt sēdĕ crĕātī,
ūtcūmque ādmīxtīs sūbscrībēnt vīrĭbŭs āstră.
ūltĭmŭs, ēmēnsō quī cōndīt sīdĕră mūndō
ōccāsūmquĕ tĕnēns sūmmērsūm dēspĭcĭt ōrbēm,
pērtĭnĕt ād rērūm sūmmās fīnēmquĕ lăbōrūm,835
cōniŭgĭa ātque ĕpŭlās ēxtrēmăquĕ tēmpŏră vītaē
ōtĭăque ēt coētūs hŏmĭnūm cūltūsquĕ dĕōrūm.
Nēc cōntēntŭs ĕrīs pērcēptō cārdĭnĕ quōquĕ:
īntērvālla ĕtĭām mĕmŏrī sūnt mēntĕ nŏtāndă
pēr māiūs dīmēnsă sŭās rēddēntĭă vīrēs.840
quīdquĭd ăb ēxōrtū sūmmūm cūrvātŭr ĭn ōrbēm,
aētātēm prīmām nāscēntīsque āssĕrĭt ānnōs.
quōd sūmmō prĕmĭtūr dēvēxūm cūlmĭnĕ mūndī
dōnĕc ăd ōccāsūs vĕnĭāt, pŭĕrīlĭbŭs ānnīs
sūccēdīt tĕnĕrāmquĕ rĕgīt sūb sēdĕ iŭvēntām.845
quaē pārs ōccāsūs aūfērt īmūmquĕ sŭb ōrbēm
dēscēndīt, rĕgĭt haēc mātūraē tēmpŏră vītaē
pērpĕtŭā sĕrĭē vărĭōque ēxērcĭtă cūrsū.
āt, quā pērfĭcĭtūr cūrsūs rĕdĕūntĕ sŭb ōrtūm,
tārdă sŭpīnātūm lāssātīs vīrĭbŭs ārcūm850
āscēndēns, sērōs dēmūm cōmplēctĭtŭr ānnōs
lābēntēmquĕ dĭēm vītaē trĕmŭlāmquĕ sĕnēctām.
Ōmnĕ quĭdēm sīgnūm sūb quālīcūmquĕ fĭgūrā
pārtĭbŭs īnfĭcĭtūr mūndī; lŏcŭs īmpĕrăt āstrīs
ēt dōtēs nōxāmquĕ făcīt; vērtūntŭr ĭn ōrbēm855
sīngŭla ĕt āccĭpĭūnt vīrēs caēlōquĕ rĕmīttūnt.
vīncĭt ĕnīm nātūră lŏcī lēgēsquĕ mĭnīstrāt
fīnĭbŭs īn prŏprĭīs ēt praētĕrĕūntĭă cōgīt
ēssĕ sŭī mōrīs, vărĭō nūnc dītĭa hŏnōrĕ,
nūnc stĕrĭlīs poēnām rĕfĕrēntĭă sīdĕră sēdīs.860
quaē sŭpĕr ēxōrtum ēst ā sūmmō tērtĭă caēlō,
īnfēlīx rĕgĭō rēbūsque ĭnĭmīcă fŭtūrīs
ēt vĭtĭō fēcūndă nĭmīs; nēc sōlă, sĕd īllī
pār ĕrĭt, ādvērsō quaē fūlgēt sīdĕrĕ sēdēs
iūnctă sŭb ōccāsū. neū praēstēt, cārdĭnĕ mūndī865
ūtrăquĕ praētēntā fērtūr dēiēctă rŭīnā.
pōrtă lăbōrĭs ĕrīt: scāndēndūmst ātquĕ cădēndūm.
nēc mĕlĭōr sŭpĕr ōccāsūs cōntrāquĕ sŭb ōrtū
sōrs ăgĭtūr mūndī: praēcēps haēc, īllă sŭpīnă
pēndēns aūt mĕtŭīt vīcīnō cārdĭnĕ fīnēm870
aūt fraūdātă cădēt. mĕrĭtō Tŷphōnĭs hăbēntūr
hōrrēndaē sēdēs, quēm Tēllūs saēvă prŏfūdīt,
cūm bēllūm caēlō pĕpĕrīt nēc mātrĕ mĭnōrēs
ēxstĭtĕrūnt pārtūs. sēd fūlmĭnĕ rūrsŭs ĭn ālvūm
cōmpūlsī, mōntēsquĕ sŭpēr rĕdĭērĕ cădēntēs,875
cēssĭt ĕt īn tŭmŭlūm bēllī vītaēquĕ Tўphoēūs.
īpsă trĕmīt mātēr flāgrāntēm mōntĕ sŭb Aētnā.
āt, quaē fūlgēntīs sĕquĭtūr fāstīgĭă caēlī
prōxĭmă, nēve īpsī cēdāt, cuī iūngĭtŭr, āstrō
spē mĕlĭōr, pālmāmquĕ pĕtēns vīctrīxquĕ prĭōrūm880
āltĭŭs īnsūrgīt: sūmmaē cŏmĕs āddĭtă fīnīs,
īn pēiūsquĕ mănēnt cūrsūs nēc vōtă sŭpērsūnt.
quōcīrcā mĭnĭmē mīrūm, sī prōxĭmă sūmmō
ātque ĕădem īntĕgrĭōr Fōrtūnaē sōrtĕ dĭcātūr
cuī tĭtŭlūs Fēlīx. cēnsūm sīc prōxĭmă Grāiaē885
nōstră sŭbīt līnguaē vērtītque ā nōmĭnĕ nōmēn.
Iūppĭtĕr hāc hăbĭtāt: vĕnĕrāndām crēdĕ rĕgēntī.
huīc īn pērvērsūm sĭmĭlīs dēiēctă sŭb ōrbĕ
īmăquĕ sūmmērsī cōntīngēns cūlmĭnă mūndī,
ādvērsā quaē pārtĕ nĭtēt, dēfēssă pĕrāctā890
mīlĭtĭā rūrsūsquĕ nŏvō dēvōtă lăbōrī
cārdĭnĭs ēt sŭbĭtūră iŭgūm sōrtēmquĕ pŏtēntēm
nōndūm sēntĭt ŏnūs mūndī, iām spērăt hŏnōrēm.
Daēmŏnĭēn mĕmŏrānt Grāī, Rōmānă pĕr ōră
quaērĭtŭr īnvērsūs tĭtŭlūs. sūb cōrdĕ săgācī895
cōndĕ lŏcūm nūmēnquĕ dĕī nōmēnquĕ pŏtēntīs,
quaē tĭbĭ pōstĕrĭūs māgnōs rĕvŏcēntŭr ăd ūsūs.
hīc mōmēntă mănēnt nōstraē plērūmquĕ sălūtīs
bēllăquĕ mōrbōrūm caēcīs pūgnāntĭă tēlīs,
vīrĭbŭs āmbĭgŭām gĕmĭnīs cāsūsquĕ dĕīquĕ900
nūnc hūc nūnc īllūc sōrtēm mūtāntĭs ŭtrāquĕ.
sēd mĕdĭūm pōst āstră dĭēm cūrvātăquĕ prīmūm
cūlmĭnă nūtāntīs sūmmō dē vērtĭcĕ mūndī
aēthrā Phoēbŭs ălīt; sūb quō quaē cōrpŏră nōstră
cōncĭpĭūnt vĭtĭa ēt fōrtūnam, ēx vīrĭbŭs ēiūs905
dēcērnūnt. Deūs īllĕ lŏcūs sūb nōmĭnĕ Grāiō
dīcĭtŭr. huīc ādvērsă nĭtēns, quaē prīmă rĕsūrgīt
sēdĭbŭs ēx īmīs ĭtĕrūmquĕ rĕdūcĭt Ŏlŷmpūm,
pārs mūndī frātrūmquĕ vĭcēs mōrtēsquĕ gŭbērnāt;
ēt dŏmĭnam āgnōscīt Phoēbēn, frātērnă vĭdēntēm910
rēgnă pĕr ādvērsās caēlī fūlgēntĭă pārtēs
fātăquĕ dāmnōsīs ĭmĭtāntēm fīnĭbŭs ōrīs.
huīc pārtī Dĕă nōmĕn ĕrīt Rōmānă pĕr ōră,
Graēcĭă vōcĕ sŭā tĭtŭlūm dēsīgnăt ĕūndēm.
ārcĕ sĕd īn caēlī, quā sūmma ācclīvĭă fīnēm915
īnvĕnĭūnt, quā prīncĭpĭūm dēclīvĭă sūmūnt,
cūlmĭnăque īnsūrgūnt ōccāsūs īntĕr ĕt ōrtūs
sūspēndūntquĕ sŭō lībrātum ēxāmĭnĕ mūndūm,
āssĕrĭt hānc Cўthĕrēă sĭbī pēr sīdĕră sēdēm
ēt vĕlŭt īn făcĭē mūndī sŭă cōllŏcăt ōră,920
pēr quae hūmānă rĕgīt. prŏprĭāst haēc rēddĭtă pārtī
vīs, ūt cōnŭbĭa ēt thălămōs taēdāsquĕ gŭbērnēt:
haēc tūtēlă dĕcēt Vĕnĕrēm, sŭă tēlă mŏvērĕ.
nōmĕn ĕrīt Fōrtūnă lŏcō, quōd pērcĭpĕ mēntĕ,
ūt brĕvĭa īn lōngō cōmpēndĭă cārmĭnĕ praēstēm.925
āt, quā sūbsīdīt cōnvērsō cārdĭnĕ mūndūs
fūndāmēntă tĕnēns, āvērsum ēt sūspĭcĭt ōrbēm
āc mĕdĭā sūb nōctĕ iăcēt, Sātūrnŭs ĭn īllā
pārtĕ sŭās ăgĭtāt vīrēs, dēiēctŭs ĕt īpsĕ
īmpĕrĭō quōndām mūndī sŏlĭōquĕ dĕōrūm,930
ēt pătĕr īn pătrĭōs ēxērcēt nūmĭnă cāsūs
fōrtūnāmquĕ sĕnūm. tĭtŭlūs, quēm Graēcĭă fēcīt,
nāscēntum ātquĕ pătrūm, quaē tālī cōndĭtă pārtēst
Daēmŏnĭūm sīgnāt dīgnās prō nōmĭnĕ vīrēs.
nūnc ăgĕ sūrgēntēm prīmō dē cārdĭnĕ mūndūm935
rēspĭcĕ, quā sŏlĭtōs nāscēntĭă sīgnă rĕcūrsūs
īncĭpĭūnt, vĭrĭdīs gĕlĭdīs ēt Phoēbŭs ăb ūndīs
ēnătăt ēt fūlvō paūlātim āccēndĭtŭr īgnī
āspĕrum ĭtēr tēmptāns, Ărĭēs quā dūcĭt Ŏlŷmpūm.
haēc tŭă tēmplă fĕrūnt, Măĭā Cŷllēnĭĕ nātĕ,940
prō făcĭē sīgnātă nŏtā, quōd nōmĕn ĕt īpsī
aūctōrēs tĭbĭ dānt. ūna ēst tūtēlă dŭōrūm:
īn quā fōrtūnām nātōrūm cōndĭdĭt ōmnēm
nātūra, ēx īllā sūspēndīt vōtă părēntūm.
ūnŭs ĭn ōccāsū lŏcŭs ēst sŭpĕr. īllĕ rŭēntēm945
praēcĭpĭtāt mūndūm tērrīs ēt sīdĕră mērgīt,
tērgăquĕ prōspēctāt Phoēbī, quī vīdĕrăt ōră;
nē mīrērĕ, nĭgrī sī Dītīs iānŭă fērtūr
ēt fīnēm vītaē rĕtĭnētquĕ rĕpāgŭlă mōrtīs.
hīc ĕtĭam īpsĕ dĭēs mŏrĭtūr, tēllūsquĕ pĕr ōrbēm950
sūrrĭpĭt ēt nōctīs cāptūm sūb cārcĕrĕ claūdīt.
nēc nōn ēt fĭdĕī tūtēlām vīndĭcăt īpsī
pēctŏrĭs ēt pōndūs. tānta ēst īn sēdĕ pŏtēstās
quaē vŏcăt ēt cōndīt Phoēbūm rĕcĭpītquĕ rĕfērtquĕ,
cōnsūmmātquĕ dĭēm. tālī sūb lēgĕ nŏtāndaē955
tēmplōrūm tĭbĭ sūnt vīrēs: quaē pērvŏlăt ōmnīs
āstrōrūm sĕrĭēs dūcītque ēt cōmmŏdăt īllīs
īpsă sŭās lēgēs, stēllaēque ēx ōrdĭnĕ cērtō,
ūt nātūră sĭnīt, lūstrānt, vărĭāsquĕ lŏcōrūm
ēffĭcĭūnt vīrēs, ūtcūmque ălĭēnă căpēssūnt960
rēgna ĕt ĭn ēxtērnīs sūbsīdūnt hōspĭtă cāstrīs.
haēc mĭhĭ sūb cērtā stēllārūm pārtĕ cănēntūr;
nūnc sătĭs ēst caēlī pārtēs tĭtŭlōsquĕ nŏtāssĕ
ēffēctūsquĕ lŏcī pēr sē cūiūsquĕ dĕōsquĕ.
cuī pārtī nōmēn pŏsŭīt, quī cōndĭdĭt ārtēm,965
ōctŏtrŏpōs; pēr quōd stēllaē dīvērsă vŏlāntēs
quōs rēddānt mōtūs, prŏprĭō vĕnĭt ōrdĭnĕ rērūm.
Maximus Iliacae gentis certamina vates
et quinquaginta regum regemque patremque
Hectoraque Aeacidae victamque sub Hectore Troiam,
erroremque ducis totidem, quot vicerat, annis
5instantem bello geminataque Pergama ponto
ultimaque in patria captisque penatibus arma
ore sacro cecinit; patriam cui turba petentum,
dum dabat, eripuit, cuiusque ex ore profusos
omnis posteritas latices in carmina duxit
10amnemque in tenuis ausa est deducere rivos
unius fecunda bonis. sed proximus illi
Hesiodus memorat divos divumque parentes
et chaos enixum terras orbemque sub illo
infantem et primos titubantia sidera cursus
15Titanasque senes, Iovis et cunabula magni
et sub fratre viri nomen, sine matre parentis,
atque iterum patrio nascentem corpore Bacchum,
omniaque immenso volitantia lumina mundo,
quin etiam ruris cultus legesque notavit
20militiamque soli, quod colles Bacchus amaret,
quod fecunda Ceres campos, quod Pallas utrumque,
atque arbusta vagis essent quod adultera pomis;
silvarumque deos secretaque numina Nymphas.
pacis opus, magnos naturae condit in usus.
25astrorum quidam varias dixere figuras,
signaque diffuso passim labentia caelo
in proprium cuiusque genus causasque tulere;
Persea et Andromedan poena matremque dolentem
solventemque patrem, raptamque Lycaone natam,
30officioque Iovis Cynosuram, lacte Capellam
et furto Cycnum, pietate ad sidera ductam
Erigonen ictuque Nepam spolioque Leonem
et morsu Cancrum, Pisces Cythereide versa,
Lanigerum victo ducentem sidera ponto,
35ceteraque ex variis pendentia casibus astra
aethera per summum volverunt fixa revolvi.
quorum carminibus nihil est nisi fabula caelum
terraque composuit mundum quae pendet ab illo.
quin etiam ritus pastorum et Pana sonantem
40in calamos Sicula memorat tellure creatus,
nec silvis silvestre canit perque horrida motus
rura serit dulcis Musamque inducit in aulas.
ecce alius pictas volucres ac bella ferarum,
ille venenatos angues aconitaque et herbas
45fata refert vitamque sua radice ferentis.
quin etiam tenebris immersum Tartaron atra
in lucem de nocte vocant orbemque revolvunt
interius versum naturae foedere rupto.
omne genus rerum doctae cecinere sorores,
50omnis ad accessus Heliconos semita tritast,
et iam confusi manant de fontibus amnes
nec capiunt haustum turbamque ad nota ruentem.
integra quaeramus rorantis prata per herbas
undamque occultis meditantem murmur in antris,
55quam neque durato gustarint ore volucres,
ipse nec aetherio Phoebus libaverit igni.
nostra loquar, nulli vatum debebimus orsa,
nec furtum sed opus veniet, soloque volamus
in caelum curru, propria rate pellimus undas.
60namque canam tacita naturae mente potentem
infusumque deum caelo terrisque fretoque
ingentem aequali moderantem foedere molem,
totumque alterno consensu vivere mundum
et rationis agi motu, cum spiritus unus
65per cunctas habitet partes atque irriget orbem
omnia pervolitans corpusque animale figuret.
quod nisi cognatis membris contexta maneret
machina et imposito pareret tota magistro
ac tantum mundi regeret prudentia censum,
70non esset statio terris, non ambitus astris,
erraretque vagus mundus standove rigeret,
nec sua dispositos servarent sidera cursus
noxque alterna diem fugeret rursusque fugaret,
non imbres alerent terras, non aethera venti
75nec pontus gravidas nubes nec flumina pontum
nec pelagus fontes, nec staret summa per omnis
par semper partes aequo digesta parente,
ut neque deficerent undae nec sideret orbis
nec caelum iusto maiusve minusve volaret.
80motus alit, non mutat opus. sic omnia toto
dispensata manent mundo dominumque sequuntur.
hic igitur deus et ratio, quae cuncta gubernat,
ducit ab aetheriis terrena animalia signis,
quae, quamquam longo, cogit, summota recessu,
85sentiri tamen, ut vitas ac fata ministrent
gentibus ac proprios per singula corpora mores.
nec nimis est quaerenda fides: sic temperat arva
caelum, sic varias fruges redditque rapitque,
sic pontum movet ac terris immittit et aufert,
90atque haec seditio pelagus nunc sidere lunae
mota tenet, nunc diverso stimulata recessu,
nunc anni spatio Phoebum comitata volantem;
sic summersa fretis, concharum et carcere clausa,
ad lunae motum variant animalia corpus
95et tua damna, tuas imitantur, Delia, vires;
tu quoque fraternis sic reddis curribus ora
atque iterum ex isdem repetis, quantumque reliquit
aut dedit ille, refers et sidus sidere constas;
denique sic pecudes et muta animalia terris,
100cum maneant ignara sui legisque per aevum,
natura tamen ad mundum revocante parentem
attollunt animos caelumque et sidera servant
corporaque ad lunae nascentis cornua lustrant
venturasque vident hiemes, reditura serena.
105quis dubitet post haec hominem coniungere caelo,
eximium natura dedit linguamque capaxque
ingenium volucremque animum, quem denique in unum
descendit deus atque habitat seque ipse requirit?
mitte alias artes, quarum est permissa facultas
110invidiosa adeo, nec nostri munera census:
mitto quod aequali nihil est sub lege tributum,
quo patet auctoris summam, non corporis, esse;
mitto quod certum est et inevitabile fatum
materiaeque datum est cogi sed cogere mundo
115quis caelum posset nisi caeli munere nosse,
et reperire deum, nisi qui pars ipse deorumst?
quisve hanc convexi molem sine fine patentis
signorumque choros ac mundi flammea tecta,
aeternum et stellis adversus sidera bellum
120ac terras caeloque fretum subiectaque utrisque
cernere et angusto sub pectore claudere posset,
ni sanctos animis oculos natura dedisset
cognatamque sibi mentem vertisset ad ipsam
et tantum dictasset opus, caeloque veniret
125et privas quas dant leges nascentibus astra;
quod vocat in caelum sacra ad commercia rerum?
quis neget esse nefas invitum prendere mundum
et velut in semet captum deducere in orbem?
sed, ne circuitu longo manifesta probentur,
130ipsa fides operi faciet pondusque fidemque;
nam neque decipitur ratio nec decipit umquam.
rite sequenda via est ac veris credita causis,
eventusque datur qualis praedicitur ante.
quod Fortuna ratum faciat, quis dicere falsum
135audeat et tantae suffragia vincere sortis?
Haec ego divino cupiam cum ad sidera flatu
ferre, nec in turba nec turbae carmina condam.
sed solus, vacuo veluti vectatus in orbe
liber agam currus non occursantibus ullis
140nec per iter socios commune regentibus actus,
sed caelo noscenda canam, mirantibus astris
et gaudente sui mundo per carmina vatis,
vel quibus illa sacros non invidere meatus
notitiamque sui, minima est quae turba per orbem.
145illa frequens, quae divitias, quae diligit aurum,
imperia et fasces mollemque per otia luxum
et blandis diversa sonis dulcemque per aures
affectum, ut modico noscenda ad fata labore.
hoc quoque fatorum est, legem perdiscere fati.
150Et primum astrorum varia est natura notanda
carminibus per utrumque genus. nam mascula sex sunt,
diversi totidem generis sub principe Tauro:
cernis ut aversos redeundo surgat in artus.
alternant genus et vicibus variantur in orbem.
155Humanas etiam species in parte videbis,
nec mores distant: pecudum pars atque ferarum
ingenium facient. quaedam signanda sagaci
singula sunt animo, propria quae sorte feruntur:
nunc binis insiste; dabunt geminata potentis
160per socium effectus. multum comes addit et aufert,
ambiguisque valent, quis sunt collegia, fatis
ad meritum noxamque. duos per sidera Pisces
et totidem Geminos nudatis aspice membris.
his coniuncta manent alterno bracchia nexu,
165dissimile est illis iter in contraria versis.
par numerus, sed enim dispar natura notandast.
atque haec ex paribus toto gaudentia censu
signa meant, nihil exterius mirantur in ipsis
amissumve dolent, quaedam quod, parte recisa
170atque ex diverso commissis corpore membris,
ut Capricornus et intentum qui derigit arcum
iunctus equo: pars huic hominis, sed nulla priori.
hoc quoque servandum est alta discrimen in arte,
distat enim gemini duo sint duplane figura
175quin etiam Erigone binis numeratur in astris,
nec facies ratio duplex; nam desinit aestas,
incipit autumnus media sub Virgine utrimque.
idcirco tropicis praecedunt omnibus astra
bina, ut Lanigero, Chelis Cancroque Caproque,
180quod duplicis retinent conexo tempore vires.
ut, quos subsequitur Cancer per sidera fratres,
e geminis alter florentia tempora veris
sufficit, aestatem sitientem provehit alter;
nudus uterque tamen, sentit quia uterque calorem,
185ille senescentis veris, subeuntis at ille
aestatis: par est primae sors ultima parti.
quin etiam Arcitenens, qui te, Capricorne, sub ipso
promittit, duplici formatus imagine fertur:
mitior autumnus mollis sibi vindicat artus
190materiamque hominis, fera tergo membra rigentem
excipiunt hiemem mutantque in tempora signum.
quosque Aries prae se mittit, duo tempora Pisces
bina dicant: hiemem hic claudit, ver incohat alter.
cum sol aequoreis revolans decurrit in astris,
195hiberni coëunt cum vernis roribus imbres.
utraque sors umoris habet fluitantia signa.
Quin tria signa novem signis coniuncta repugnant
et quasi seditio caelum tenet. aspice Taurum
clunibus et Geminos pedibus, testudine Cancrum
200surgere, cum rectis oriantur cetera membris;
ne mirere moras, cum sol aversa per astra
aestivum tardis attollat mensibus annum.
Nec te praetereat nocturna diurnaque signa
quae sint perspicere et propria deducere lege,
205non tenebris aut luce suam peragentia sortem
(nam commune foret nullo discrimine nomen,
omnia quod certis vicibus per tempora fulgent
et nunc illa dies, nunc noctes illa sequuntur),
sed quibus illa parens mundi natura sacratas
210temporis attribuit partes statione perenni.
namque Sagittari signum rabidique Leonis
et sua respiciens aurato vellere terga,
tum Pisces et Cancer et acri Scorpios ictu,
aut vicina loco, divisa aut partibus aequis,
215omnia dicuntur simili sub sorte diurna.
cetera, vel numero consortia vel vice sedis,
interiecta locis totidem, nocturna feruntur.
quidam etiam sex continuis dixere diurnas
esse vices astris, quae sunt a principe signo
220Lanigeri, sex a Libra nocturna videri.
sunt quibus esse diurna placet quae mascula surgunt,
femineam sortem tutis gaudere tenebris.
Quin non nulla tibi nullo monstrante loquuntur
Neptuno debere genus, scopulosus in undis
225Cancer et effuso gaudentes aequore Pisces.
at, quae terrena censentur sidera sorte,
princeps armenti Taurus regnoque superbus
lanigeri gregis est Aries pestisque duorum
praedatorque Leo et dumosis Scorpios arvis.
230sunt etiam mediae legis communia signa,
ambiguus tergo Capricornus, Aquarius undis,
Pars est prima nocens fundentis semper Aquari,
umida terrenis aequali foedere mixta.
Non licet a minimis animum deflectere curis,
235nec quicquam rationis eget frustrave creatum.
fecundum est proprie Cancri genus, acer et ictu
Scorpios, et partu complentes aequora Pisces.
sed sterilis Virgo est, simili coniuncta Leoni,
nec capit, aut captos effundit, Aquarius ortus.
240inter utrumque manet Capricornus corpore mixto
et qui Cretaeo fulget Centaurus in arcu,
communisque Aries aequantem tempora Libram
et Geminos Taurumque pari sub sorte recenset.
Nec tu nulla putes in eo commenta locasse
245naturam rerum, quod sunt currentia quaedam,
ut Leo et Arcitenens Ariesque in cornua tortus;
aut quae recta suis librantur stantia membris,
ut Virgo et Gemini, fundens et Aquarius undas;
vel quae fessa sedent pigras referentia mentes,
250Taurus depositis collo sopitus aratris,
Libra sub emerito considens orbe laborum,
tuque tuos, Capricorne, gelu contractus in artus;
quaeve iacent, Cancer patulam distentus in alvum,
Scorpios incumbens plano sub pectore terrae,
255in latus obliqui Pisces semperque iacentes.
Quod si sollerti circumspicis omnia cura,
fraudata invenies amissis sidera membris.
Scorpios in Libra consumit bracchia, Taurus
succidit incurvo claudus pede, lumina Cancro
260desunt, Centauro superest et quaeritur unum.
sic nostros casus solatur mundus in astris
exemploque docet patienter damna subire,
omnis cum caelo fortunae pendeat ordo
ipsaque debilibus formentur sidera membris.
265Temporibus quoque sunt propriis pollentia signa:
aestas a Geminis, autumnus Virgine surgit,
bruma Sagittifero, ver Piscibus incipit esse.
quattuor in partes scribuntur sidera terna;
hiberna aestivis, autumni verna repugnant.
270Nec satis est proprias signorum noscere formas
consensu quoque fata movent et foedere gaudent
atque aliis alia succedunt sorte locoque.
circulus ut dextro signorum clauditur orbe,
in tris aequalis discurrit linea ductus
275inque vicem extremis iungit se finibus ipsa,
et, quaecumque ferit, dicuntur signa trigona,
in tria partitus quod ter cadit angulus astra
quae divisa manent ternis distantia signis.
Laniger ex paribus spatiis duo signa, Leonis
280atque Sagittari, diverso conspicit ortu;
Virginis et Tauri Capricorno consonat astrum;
cetera sunt simili ratione triangula signa
per totidem sortes, desunt quae, condita mundo:
sed discrimen erit dextris laevisque: sinistra
285quae subeunt, quae praecedunt dextra esse feruntur;
dexter erit Tauro Capricornus, Virgo sinistra
hoc satis exemplo est. at, quae divisa quaternis
partibus aequali laterum sunt condita ductu
quorum designat normalis virgula sedes,
290haec quadrata ferunt. Libram Capricornus et illum
conspicit ante Aries atque ipsum a partibus aequis
Cancer et hunc laeva subeuntis sidera Librae.
semper enim in dextris censentur signa priora.
sic licet in totidem partes diducere cuncta
295ternaque bis senis quadrata effingere signis,
quorum proposito reddentur in ordine vires.
Sed siquis contentus erit numerasse quadrata,
divisum ut signis mundum putet esse quaternis,
aut tribus ac binis signis ornare trigonum,
300ut socias vires et amicos exigat ortus
foederaque inveniat mundi cognata per astra,
falsus erit. nam, quina licet sint undique signa,
qui tamen e trinis, quae quinto quoque feruntur
astra loco, fuerint nati, sentire trigoni
305non poterunt vires: licet illud nomine servent,
amisere loco dotes numerisque repugnant.
nam, cum sint partes orbis per signa trecentae
et ter vicenae, quas Phoebi circuit ardor,
tertia pars eius numeri latus efficit unum
310in tris perducti partes per signa trigoni.
hanc autem numeri non reddit linea summam,
si signum signo, non pars a parte notetur,
quod, quamuis duo sunt ternis dirimentibus astra,
si tamen extremam laevi primamque prioris
315inter se conferre voles numerumque notare,
ter quinquagenas implebunt ordine partes;
transibit numerus formam finesque sequentis
consumet ductus. licet ergo signa trigona
dicantur, partes non servant illa trigonas.
320haec eadem species fallet per signa quadrata
(quod, cum totius numeri, qui construit orbem,
ter denae quadrum partes per sidera reddant,
evenit ut, prima signi de parte prioris
si partem ad summam ducatur virga sequentis,
325bis sexagenas faciat; sin summa prioris
et pars confertur subeuntis prima, duorum
signorum in medio numerum transique referque,
triginta duplicat partes, pars tertia derit);
et, quamuis quartum a quarto quis computet astrum,
330naufragium facient partes unius in ipsis.
non igitur satis est signis numerasse trigona
quadrative fidem quaeri per signa quaterna.
quadrati si forte voles effingere formam,
aut trinis paribus facies cum membra trigoni,
335hic poscit quintam partem centesima summa,
illic amittit decimam. sic convenit ordo.
et, quiscumque quater iunctis favet angulus usque,
quaeque loca in triplici signarit linea ductu
cum sinvata viae linquet dispendia recta,
340his natura dedit communi foedera lege
inque vicem affectus et mutua iura favoris.
quocirca non omnis habet genitura trigonis
consensum signis, nec, cum sunt forte quadrata,
continuo inter se servant commercia rerum.
345distat enim, partes consumat linea iustas
detrectetne modum numeri, quem circulus ambit,
nunc tris efficiens, nunc quattuor undique ductus,
quos in plura iubet ratio procedere signa
interdum, quam sunt numeris memorata per orbem.
350Sed longe maior vis est per signa trigoni
quam quibus est titulus sub quarto quoque quadratis.
altior est horum summoto linea templo,
illa magis vicina meat caeloque recedit
et propius terras accedit visus eorum
355aëraque infectum nostras demittit ad auras.
Debilia alternis data sunt commercia signis,
mutua nec magno consensu foedera servant,
invita angusto quod linea flectitur orbe.
nam, cum praeteriens formatur singula limes
360sidera et alterno devertitur angulus astro
sexque per anfractus curvatur virgula in orbem,
a Tauro venit in Cancrum, tum Virgine tacta
Scorpion ingreditur, tum te, Capricorne, rigentem
et geminos a te Pisces aversaque Tauri
365sidera contingens finit, qua coeperat, orbem.
alterius ductus locus est per transita signa,
utque ea praetereas quae sunt mihi singula dicta,
flexibus et totidem similis sit circulus illi.
transuersos igitur fugiunt subeuntia visus,
370quod nimis inclinata iacent limisque videntur
vicinoque latent: ex recto certior ictus.
tertia convexo conduntur signa recessu;
et, quia succedit convexo linea caelo,
singula circuitu quae tantum transeat astra,
375visus eis procul est altoque vagatur Olympo
et tenuis vires ex longo mittit in orbem.
sed tamen est illis foedus sub lege propinqua,
quod non diversum genus est coëuntibus astris,
mascula sed maribus respondent, cetera sexus
380feminei secum iungunt commercia mundi.
sic, quamquam alternis, par est natura figuris,
et cognata iacent generis sub legibus astra.
Iam vero nulla est haerentibus addita signis
gratia; nam consensus hebet, quia visus ademptus.
385in seducta ferunt animos, quae cernere possunt.
sunt etiam adversi generis conexa per orbem
mascula femineis semperque obsessa vicissim.
disparibus non ulla datur concordia signis
Sexta quoque in nullas numerantur commoda vires,
390virgula per totum quod par non ducitur orbem
sed duo signa ferit mediis summota quaternis,
tertius absumpto ductus non sufficit orbe.
At, quae diversis e partibus astra refulgent
per medium adverso mundum pendentia vultu
395et toto divisa manent contraria caelo
septima quaeque, loco quamuis summota feruntur,
ex longo tamen illa valent viresque ministrant
vel bello vel pace suas, ut tempora poscunt,
nunc foedus stellis, nunc et dictantibus iras
400quod si forte libet, quae sunt contraria, signa
per titulos celebrare suos sedesque, memento
solstitium brumae, Capricornum opponere Cancro,
Lanigerum Librae (par nox in utroque diesquest),
Piscibus Erigonen, iuvenique urnaeque Leonem;
405Scorpios e summo cum fulget, Taurus in imost,
et cadit Arcitenens Geminis orientibus orbi.
hos servant inter sese contraria cursus
sed, quamquam adversis fulgent contraria signis,
natura tamen interdum sociata feruntur,
410et genere amplexis concordia mutua surgit:
mascula se paribus vel sic, diversa suorum
respondent generi. Pisces et Virginis artus
adversi volitant, sed amant communia iura,
et vincit natura locum; sed vincitur ipsa
415temporibus, Cancerque tibi, Capricorne, repugnat
femina femineo, quia brumae dissidet aestas.
hinc rigor et glacies nivibusque albentia rura,
hinc sitis et sudor nudusque in collibus orbis,
aestivosque dies aequat nox frigida brumae.
420sic bellum natura gerit, discordat et annus,
ne mirere in ea pugnantia sidera parte.
at non Lanigeri signum Libraeque repugnant
in totum, quia ver autumno tempore differt
(fructibus hoc implet maturis, floribus illud)
425sed ratione pari est, aequatis nocte diebus,
temporaque efficiunt simili concordia textu
permixtosque dies mediis hiemem inter et aestum
articulis uno servantia utrimque tenore
quo minus infesto decertent sidera bello.
430talis erit ratio diversis addita signis.
His animaduersis rebus quae proxima cura?
noscere tutelas adiectaque numina signis
et quae cuique deo rerum natura dicavit,
cum divina dedit magnis virtutibus ora,
435condidit et varias sacro sub nomine vires,
pondus uti rebus persona imponere posset.
Lanigerum Pallas, Taurum Cytherea tuetur,
formosos Phoebus Geminos; Cyllenie, Cancrum,
Iuppiter, et cum matre deum regis ipse Leonem;
440spicifera est Virgo Cereris fabricataque Libra
Vulcani; pugnax Mavorti Scorpios haeret;
venantem Diana virum, sed partis equinae,
atque angusta fovet Capricorni sidera Vesta;
e Iovis adverso Iunonis Aquarius astrumst
445agnoscitque suos Neptunus in aethere Pisces.
hinc quoque magna tibi venient momenta futuri,
cum ratio tua per stellas et sidera curret
argumenta petens omni de parte viasque
artis, ut ingenio divina potentia surgat
450exaequentque fidem caelo mortalia corda.
Accipe divisas hominis per sidera partes
singulaque imperiis propriis parentia membra,
in quis praecipuas toto de corpore vires
exercent. Aries caput est ante omnia princeps
455sortitus censusque sui pulcherrima colla
Taurus, et in Geminis aequali bracchia sorte
scribuntur conexa umeris, pectusque locatum
sub Cancro est, laterum regnum scapulaeque Leonis,
Virginis in propriam descendunt ilia sortem,
460Libra regit clunes, et Scorpios inguine gaudet,
Centauro femina accedunt, Capricornus utrisque
imperitat genibus, crurum fundentis Aquari
arbitrium est, Piscesque pedum sibi iura reposcunt.
Quin etiam propriis inter se legibus astra
465conveniunt, ut certa gerant commercia rerum,
inque vicem praestant visus atque auribus haerent
aut odium foedusve gerunt, conversaque quaedam
in semet proprio ducuntur plena favore.
idcirco adversis non numquam est gratia signis,
470et bellum sociata gerunt; alienaque sede
inter se generant coniunctos omne per aevum,
a triquetrisque orti pugnant fugiuntque vicissim;
quod deus, in leges mundum cum conderet omnem,
affectus quoque divisit variantibus astris,
475atque aliorum oculos, aliorum contulit aures,
iunxit amicitias horum sub foedere certo,
cernere ut inter se possent audireque quaedam,
diligerent alia et noxas bellumque moverent,
his etiam propriae foret indulgentia sortis,
480ut se diligerent semper sibique ipsa placerent;
sicut naturas hominum plerasque videmus
qui genus ex signis ducunt formantibus ortus.
Consilium ipse suum est Aries, ut principe dignumst,
audit se Libramque videt, frustratur amando
485Taurum; Lanigero qui fraudem nectit et ultra
fulgentis geminos audit per sidera Pisces,
Virgine mens capitur visa. sic vexerat ante
Europam dorso retinentem cornua laeva
indutusque Iovi. Geminorum ducitur auris
490ad iuvenem aeternas fundentem Piscibus undas
inque ipsos animus Pisces oculique Leonem.
Cancer et adverso Capricornus conditus astro
in semet vertunt oculos, in mutua tendunt
auribus, et Cancri captatur Aquarius astu.
495at Leo cum Geminis aciem coniungit et aurem
Centauro ferus et Capricorni diligit astrum.
Erigone Taurum spectat sed Scorpion audit
atque Sagittifero conatur nectere fraudem.
Libra suos sequitur sensus solumque videndo
500Lanigerum atque animo complexa est Scorpion infra.
ille videt Pisces, audit quae proxima Librae.
nec non Arcitenens magno parere Leoni
auribus atque oculis sinum fundentis Aquari
conspicere assuevit solamque ex omnibus astris
505diligit Erigonen. contra Capricornus in ipsum
convertit visus (quid enim mirabitur ille
maius, in Augusti felix cum fulserit ortum?)
auribus et summi captat fastigia Cancri.
at nudus Geminis intendit Aquarius aurem
510sublimemque colit Cancrum spectatque reducta
tela Sagittiferi. Pisces ad Scorpion acrem
derexere aciem cupiuntque attendere Taurum.
has natura vices tribuit, cum sidera fixit.
his orti similis referunt per mutua sensus,
515audire ut cupiant alios aliosque videre,
horum odio nunc horum idem ducuntur amore
illis insidias tendant, captentur ab illis.
Quin adversa meant alterna trigona trigonis,
alteraque in bellum diverso limite ducit
520linea. sic veri per totum consonat ordo.
namque Aries, Leo et Arcitenens, sociata trigona
signa, negant Chelis foedus totique trigono
quod Gemini excipiunt fundens et Aquarius undas.
idque duplex ratio cogit verum esse fateri,
525quod tria signa tribus signis contraria fulgent,
quodque aeterna manent hominum bella atque ferarum.
humana est facies Librae, diversa Leonis
idcirco et cedunt pecudes, quod viribus amplis
consilium est maius. victus Leo fulget in astris,
530aurea Lanigero concessit sidera pellis,
ipse suae parti Centaurus tergore cedit,
usque adeo est hominis virtus. quid mirer ab illis
nascentis Librae superari posse trigono?
quin etiam brevior ratio est per signa sequenda;
535nam, quaecumque nitent humana condita forma
astra, manent illis inimica et victa ferarum.
sed tamen in proprias secedunt singula mentes
et privata gerunt secretis hostibus arma.
Lanigero genitis bellum est cum Virgine natis
540et Libra Geminisque et eis quos protulit Urna.
in partus Tauri sub Cancro nata feruntur
pectora et in Chelis et quae dant Scorpios acer
et Pisces. at, quos Geminorum sidera formant,
his cum Lanigero bellum est eiusque trigono.
545in Cancro genitos Capricorni semina laedunt
et Librae partus et quos dat Virginis astrum
quique sub aversi numerantur sidere Tauri.
Lanigeri communis erit rabidique Leonis
hostis, et a totidem bellum subscribitur astris.
550Erigone Cancrumque timet geminique sub arcu
Centauri et Pisces et te, Capricorne, rigentem.
maxima turba petit Libram, Capricornus et illi
adversus Cancer, Ivvenis quod utrimque quadratumst,
quaeque in Lanigeri numerantur signa trigonum.
555Scorpios in totidem fecundus creditur hostes;
aequoreum iuvenem, Geminos, Taurum atque Leonem,
Erigonen Libramque fugit metuendus et ipse,
quique Sagittari veniunt de sidere partus.
hos Geminis nati Libraque et Virgine et Urna
560depressisse volent. naturae lege iubente
haec eadem, Capricorne, tuis inimica feruntur.
at quos aeternis perfundit Aquarius undis,
in pugnam Nemeaeus agit totumque trigonum,
turba sub unius fugiens virtute ferarum.
565Piscibus exortos vicinus Aquarius urget
et gemini fratres et quos dat Virginis astrum
quique Sagittari descendunt sidere nati.
Nec sola est ratio quae dat nascentibus arma
inque odium generat partus et mutua bella;
570sed plerumque manent inimica tertia quaeque
lege, in transuersum vultu defixa maligno,
quodque, manent quaecumque loco contraria signa
adversosque gerunt inter se septima visus,
tertia quaeque illis utriusque trigona feruntur;
575ne sit mirandum si foedus non datur astris
quae sunt adversis signis cognata trigona.
Per tot signorum species contraria surgunt
corpora totque modis totiens inimica creantur.
idcirco nihil ex semet natura creavit
580foedere amicitiae maius nec rarius umquam;
unus erat Pylades, unus qui mallet Orestes
ipse mori; lis una fuit per saecula mortis,
alter quod raperet fatum, non cederet alter.
et duo, qui potuere sequi: vix noxia poenis,
585optavitque reum sponsor non posse reverti,
sponsoremque reus timuit, ne solveret ipsum
perque tot aetates hominum, tot tempora et annos,
tot bella et varios etiam sub pace labores,
cum Fortuna fidem quaerat, vix invenit usquam.
590at quanta est scelerum moles per saecula cuncta,
quamque onus invidiae non excusabile terris!
venales ad fata patres matrumque sepulcra
imposuit Phoebus noctem terrasque reliquit.
quid loquar eversas urbes et prodita templa
595et varias pacis clades et mixta venena
insidiasque fori, caedes in moenibus ipsis
et sub amicitiae grassantem nomine turbam?
in populo scelus est et abundant cuncta furoris.
et fas atque nefas mixtum, legesque per ipsas
600saevit nequities; poenas iam noxia vincit.
scilicet, in multis quoniam discordia signis
corpora nascuntur, pax est sublata per orbem,
et fidei rarum foedus paucisque tributum,
utque sibi caelum sic tellus dissidet ipsa
605atque hominum gentes inimica sorte feruntur.
Si tamen et cognata cupis dinoscere signa,
quae iungant animos et amica sorte ferantur,
Lanigeri partus cum toto iunge trigono.
simplicior tamen est Aries, meliusque Leone
610prosequitur genitos et te, Centaure, creatos
quam colitur. namque est natura mitius astrum
expositumque suae noxae, nec fraudibus ullis,
nec minus ingenio molli quam corpore constans:
illis est feritas signis praedaeque cupido,
615venalisque animus non numquam excedere cogit
commoditate fidem, nec longa est gratia facti;
at, cum Lanigeri partus sub utroque trigono
non parcit; sed rara gerit pro tempore bella,
quae feritas utriusque magis prorumpere cogit.
620plus tamen in duplici numerandum est roboris esse,
cui commixtus homo est, quam te, Nemeaee, sub uno.
idcirco et pax est signis et mixta querela.
quin etiam Tauri Capricorno iungitur astrum,
nec magis illorum coëunt ad foedera mentes;
625Virgineos etiam partus, quicumque creantur
Tauro, complecti cupiunt, sed saepe queruntur
quos Geminique dabunt Chelaeque et Aquarius ortus
unum pectus habent fideique immobile vinclum,
magnus et in multos veniet successus amicos.
630Scorpios et Cancer fraterna in nomina ducunt
ex semet genitos, nec non et Piscibus orti
concordant illis. saepe est et subdolus actus:
Scorpios aspergit noxas sub nomine amici;
at, quibus in lucem Pisces venientibus adsunt
635his non una manet semper sententia cordi,
commutant animos interdum et foedera rumpunt
ac repetunt, tectaeque lues sub fronte vagantur.
sic erit ex signis odium tibi paxque notanda.
in terris geniti tali sub lege creantur;
640Nec satis hoc, tantum solis insistere signis:
contemplare locum caeli sedemque vagarum.
parte genus variant et vires linea mutat.
nam sua quadratis veniunt, sua iura trigonis
et quae per senos decurrit virgula tractus
645quaeque secat medium transuerso limite caelum;
hinc modo dat mundus vires, modo deterit idem,
quaeque illic sumunt iras, huc acta reponunt.
distat enim surgatne eadem subeatne cadatne.
crebrius adversis odium est, cognata quadratis
650corpora censentur signis et amica trigonis.
nec ratio obscura est; nam quartum quodque locavit
eiusdem generis signum natura per orbem.
quattuor aequali caelum discrimine signant
in quibus articulos anni deus ipse creavit,
655ver Aries, Cererem Cancer Bacchumque ministrans
Libra, caper brumam genitusque ad frigora piscis.
nec non et duplici quae sunt conexa figura
quartum quemque locum retinent; duo cernere Pisces
et geminos iuvenes duplicemque in Virgine formam
660et duo Centauri licet uno corpora textu.
sic et simplicibus signis stat forma quadrata;
nam neque Taurus habet comitem, nec iungitur ulli
horrendus Leo, nec metuit sine compare quemquam
Scorpios, atque uno censetur Aquarius astro.
665sic quaecumque manent quadrato condita templo
signa parem referunt numeris aut tempore sortem
ac veluti cognata manent sub foedere tali.
idcirco affines signant gradibusque propinquis
accedunt unaque tenent sub imagine natos,
670longior in spatium porrecta est linea maius
quae tribus emensis signis facit astra trigona.
haec ad amicitias imitantis iura gradumque
sanguinis atque animis haerentia foedera ducunt,
utque ipsa ex longo coëunt summota recessu,
675sic nos coniungunt maioribus intervallis.
haec meliora putant, mentes quae iungere possunt,
quam quae non numquam foedus sub sanguine fallunt.
proxima vicinis subscribunt, tertia quaeque
hospitibus. sic astrorum servabitur ordo.
680quotquot cardinibus, propriae variante, moventur;
quae, quamquam in partes divisi quattuor orbis
sidera quadrata efficiunt, non lege quadrati
censentur: minor est numeri quam cardinis usus.
adde suas partes signis, sua partibus astra;
685nam nihil in totum servit sibi: mixta feruntur,
ipsis dant in se partes capiuntque vicissim.
quae mihi mox certo digesta sub ordine surgent.
omnibus ex istis ratio est repetenda per artem,
pacata infestis signa ut discernere possis.
690Perspice nunc tenuem visu rem, pondere magnam
et tantum Graio signari nomine passam,
dodecatemoria, in titulo signantia causas.
nam, cum tricenas per partes sidera constent,
rursus bis senis numerus diducitur omnis;
695ipsa igitur ratio binas in partibus esse
dimidiasque docet partes. his finibus ecce
dodecatemorium constans, bis senaque tanta
omnibus in signis; quae mundi conditor ille
attribuit totidem numero fulgentibus astris,
700ut sociata forent alterna sidera sorte,
et similis sibi mundus, et omnia in omnibus astra,
quorum mixturis regeret concordia corpus
et tutela foret communi mutua causa.
idcirco, quamquam signis nascantur eisdem,
705diversos referunt mores inimicaque vota;
et saepe in peius derrat natura, maremque
femina subsequitur: miscentur sidere partus,
singula divisis variant quod partibus astra,
dodecatemoriis proprias mutantia vires.
710Nunc, quod sit cuiusque, canam, quove ordine constent,
ne vagus ignotis signorum partibus erres.
ipsa suo retinent primas in corpore partes
sidera, vicinae subeuntibus attribuuntur,
cetera pro numero ducunt ex ordine partes,
715ultima et extremis ratio conceditur astris.
singula sic retinent binas in sidere quoque
dimidiasque eius partes, et summa repletur
sortibus exactis triginta sidere in omni.
Nec genus est unum, ratio nec prodita simplex,
720pluribus inque modis verum natura locavit
diduxitque vias volvitque per omnia quaeri.
haec quoque comperta est ratio sub nomine eodem.
quacumque in parti nascentum tempore Luna
constiterit, numeris hanc ter dispone quaternis,
725sublimi totidem quia fulgent sidera mundo.
inde suas illi signo, quo Luna refulsit,
quaeque hinc defuerant partes numerare memento.
proxima tricenas pariterque sequentia ducunt.
hic ubi deficiet numerus, tunc summa relicta
730in binas sortes adiecta parte locetur
dimidia, reliquis tribuantur ut ordine signis
in quo destituent, eius tum Luna tenebit
dodecatemorium signi; post cetera ducet
ordine quodque suo, sicut stant astra locata.
735Haec quoque te ratio ne fallat, percipe paucis
(maior in effectu minor est) de partibus ipsis
dodecatemorii quota sit quod dicitur esse
dodecatemorium. namque id per quinque notatur
partes; nam totidem praefulgent sidera caelo
740quae vaga dicuntur, ducunt et singula sortes
dimidias, viresque in eis et iura capessunt.
in quo quaeque igitur stellae quandoque locatae
dodecatemorio fuerint spectare decebit;
cuius enim stella in fines in sidere quoque
745inciderit, dabit effectus in viribus eius.
undique miscenda est ratio per quam omnia constant.
verum haec posterius proprio cuncta ordine reddam;
nunc satis est docuisse suos ignota per usus,
ut, cum perceptis steterit fiducia membris,
750sic totum corpus facili ratione notetur
et bene de summa veniat post singula carmen.
ut rudibus pueris monstratur littera primum
per faciem nomenque suum, tum ponitur usus,
tum coniuncta suis formatur syllaba nodis,
755hinc verbi structura venit per membra legendi,
tunc rerum vires atque artis traditur usus
perque pedes proprios nascentia carmina surgunt,
singulaque in summam prodest didicisse priora
(quae nisi constiterint primis fundata elementis,
760versaque quae propere dederint praecepta magistri),
effluat in vanum rerum praeposterus ordo
sic mihi per totum volitanti carmine mundum
erutaque abstrusa penitus caligine fata,
Pieridum numeris etiam modulata, canenti
765quoque deus regnat revocanti numen in artem,
per partes ducenda fides et singula rerum
sunt gradibus tradenda suis, ut, cum omnia certa
notitia steterint, proprios revocentur ad usus.
ac, velut, in nudis cum surgunt montibus urbes,
770conditor et vacuos muris circumdare colles
destinat, ante manus quam temptet scindere fossas
fervit opus (ruit ecce nemus, saltusque vetusti
procumbunt solemque novum, nova sidera cernunt,
pellitur omne loco volucrum genus atque ferarum,
775antiquasque domos et nota cubilia linquunt,
ast alii silicem in muros et marmora templis
rimantur, ferrique rigor per pignora nota
quaeritur, hinc artes, hinc omnis convenit usus),
tum demum consurgit opus, cum cuncta supersunt,
780ne medios rumpat cursus praepostera cura,
sic mihi conanti tantae succedere moli
materies primum rerum, ratione remota,
tradenda est, ratio sit ne post irrita neve
argumenta novis stupeant nascentia rebus.
785Ergo age noscendis animum compone sagacem
cardinibus, qui per mundum sunt quattuor omnes
dispositi semper mutantque volantia signa:
unus ab exortu caeli nascentis in orbem,
qua primum terras aequali limite cernit,
790alter ab adversa respondens aetheris ora,
unde fugit mundus praecepsque in Tartara tendit;
tertius excelsi signat fastigia caeli,
quo defessus equis Phoebus subsistit anhelis
reclinatque diem mediasque examinat umbras;
795ima tenet quartus fundato nobilis orbe,
in quo principium est reditus finisque cadendi
sideribus, pariterque occasus cernit et ortus.
haec loca praecipuas vires summosque per artem
fatorum effectus referunt, quod totus in illis
800nititur aeternis veluti compagibus orbis;
quae nisi perpetuis alterna sorte volantem
cursibus excipiant nectantque in vincula, bina
per latera atque imum templi summumque cacumen,
dissociata fluat resoluto machina mundo.
805Sed diversa tamen vis est in cardine quoque
et pro sorte loci variant atque ordine distant.
primus erit, summi qui regnat culmine caeli
et medium tenui partitur limite mundum;
quem capit excelsa sublimem Gloria sede
810(scilicet haec tutela decet fastigia summa),
quidquid ut emineat sibi vindicet et decus omne
asserat et varios tribuendo regnet honores.
hinc favor et species atque omnis gratia vulgi,
reddere iura foro, componere legibus orbem
815foederibusque suis externas iungere gentes
et pro sorte sua cuiusque extollere nomen.
proximus, est ima quamquam statione locatus,
sustinet aeternis nixum radicibus orbem,
effectu minor in specie sed maior in usu.
820fundamenta tenet rerum censusque gubernat,
quam rata sint fossis, scrutatur, vota metallis
atque ex occulto quantum contingere possit.
tertius, aequali terris in parte nitentem
qui tenet exortum, qua primum sidera surgunt,
825unde dies redit et tempus describit in horas,
hinc inter Graias horoscopos editur urbes,
nec capit externum, proprio quia nomine gaudet.
hunc penes arbitrium vitae est, hic regula morum,
fortunamque dabit rebus, ducetque per artes,
830qualiaque excipiant nascentis tempora prima,
quos capiant cultus, quali sint sede creati,
utcumque admixtis subscribent viribus astra.
ultimus, emenso qui condit sidera mundo
occasumque tenens summersum despicit orbem,
835pertinet ad rerum summas finemque laborum,
coniugia atque epulas extremaque tempora vitae
otiaque et coetus hominum cultusque deorum.
Nec contentus eris percepto cardine quoque:
intervalla etiam memori sunt mente notanda
840per maius dimensa suas reddentia vires.
quidquid ab exortu summum curvatur in orbem,
aetatem primam nascentisque asserit annos.
quod summo premitur devexum culmine mundi
donec ad occasus veniat, puerilibus annis
845succedit teneramque regit sub sede iuventam.
quae pars occasus aufert imumque sub orbem
descendit, regit haec maturae tempora vitae
perpetua serie varioque exercita cursu.
at, qua perficitur cursus redeunte sub ortum,
850tarda supinatum lassatis viribus arcum
ascendens, seros demum complectitur annos
labentemque diem vitae tremulamque senectam.
Omne quidem signum sub qualicumque figura
partibus inficitur mundi; locus imperat astris
855et dotes noxamque facit; vertuntur in orbem
singula et accipiunt vires caeloque remittunt.
vincit enim natura loci legesque ministrat
finibus in propriis et praetereuntia cogit
esse sui moris, vario nunc ditia honore,
860nunc sterilis poenam referentia sidera sedis.
quae super exortum est a summo tertia caelo,
infelix regio rebusque inimica futuris
et vitio fecunda nimis; nec sola, sed illi
par erit, adverso quae fulget sidere sedes
865iuncta sub occasu. neu praestet, cardine mundi
utraque praetenta fertur deiecta ruina.
porta laboris erit: scandendumst atque cadendum.
nec melior super occasus contraque sub ortu
sors agitur mundi: praeceps haec, illa supina
870pendens aut metuit vicino cardine finem
aut fraudata cadet. merito Typhonis habentur
horrendae sedes, quem Tellus saeva profudit,
cum bellum caelo peperit nec matre minores
exstiterunt partus. sed fulmine rursus in alvum
875compulsi, montesque super rediere cadentes,
cessit et in tumulum belli vitaeque Typhoeus.
ipsa tremit mater flagrantem monte sub Aetna.
at, quae fulgentis sequitur fastigia caeli
proxima, neve ipsi cedat, cui iungitur, astro
880spe melior, palmamque petens victrixque priorum
altius insurgit: summae comes addita finis,
in peiusque manent cursus nec vota supersunt.
quocirca minime mirum, si proxima summo
atque eadem integrior Fortunae sorte dicatur
885cui titulus Felix. censum sic proxima Graiae
nostra subit linguae vertitque a nomine nomen.
Iuppiter hac habitat: venerandam crede regenti.
huic in perversum similis deiecta sub orbe
imaque summersi contingens culmina mundi,
890adversa quae parte nitet, defessa peracta
militia rursusque novo devota labori
cardinis et subitura iugum sortemque potentem
nondum sentit onus mundi, iam sperat honorem.
Daemonien memorant Grai, Romana per ora
895quaeritur inversus titulus. sub corde sagaci
conde locum numenque dei nomenque potentis,
quae tibi posterius magnos revocentur ad usus.
hic momenta manent nostrae plerumque salutis
bellaque morborum caecis pugnantia telis,
900viribus ambiguam geminis casusque deique
nunc huc nunc illuc sortem mutantis utraque.
sed medium post astra diem curvataque primum
culmina nutantis summo de vertice mundi
aethra Phoebus alit; sub quo quae corpora nostra
905concipiunt vitia et fortunam, ex viribus eius
decernunt. Deus ille locus sub nomine Graio
dicitur. huic adversa nitens, quae prima resurgit
sedibus ex imis iterumque reducit Olympum,
pars mundi fratrumque vices mortesque gubernat;
910et dominam agnoscit Phoeben, fraterna videntem
regna per adversas caeli fulgentia partes
fataque damnosis imitantem finibus oris.
huic parti Dea nomen erit Romana per ora,
Graecia voce sua titulum designat eundem.
915arce sed in caeli, qua summa acclivia finem
inveniunt, qua principium declivia sumunt,
culminaque insurgunt occasus inter et ortus
suspenduntque suo libratum examine mundum,
asserit hanc Cytherea sibi per sidera sedem
920et velut in facie mundi sua collocat ora,
per quae humana regit. propriast haec reddita parti
vis, ut conubia et thalamos taedasque gubernet:
haec tutela decet Venerem, sua tela movere.
nomen erit Fortuna loco, quod percipe mente,
925ut brevia in longo compendia carmine praestem.
at, qua subsidit converso cardine mundus
fundamenta tenens, aversum et suspicit orbem
ac media sub nocte iacet, Saturnus in illa
parte suas agitat vires, deiectus et ipse
930imperio quondam mundi solioque deorum,
et pater in patrios exercet numina casus
fortunamque senum. titulus, quem Graecia fecit,
nascentum atque patrum, quae tali condita partest
Daemonium signat dignas pro nomine vires.
935nunc age surgentem primo de cardine mundum
respice, qua solitos nascentia signa recursus
incipiunt, viridis gelidis et Phoebus ab undis
enatat et fulvo paulatim accenditur igni
asperum iter temptans, Aries qua ducit Olympum.
940haec tua templa ferunt, Maia Cyllenie nate,
pro facie signata nota, quod nomen et ipsi
auctores tibi dant. una est tutela duorum:
in qua fortunam natorum condidit omnem
natura, ex illa suspendit vota parentum.
945unus in occasu locus est super. ille ruentem
praecipitat mundum terris et sidera mergit,
tergaque prospectat Phoebi, qui viderat ora;
ne mirere, nigri si Ditis ianua fertur
et finem vitae retinetque repagula mortis.
950hic etiam ipse dies moritur, tellusque per orbem
surripit et noctis captum sub carcere claudit.
nec non et fidei tutelam vindicat ipsi
pectoris et pondus. tanta est in sede potestas
quae vocat et condit Phoebum recipitque refertque,
955consummatque diem. tali sub lege notandae
templorum tibi sunt vires: quae pervolat omnis
astrorum series ducitque et commodat illis
ipsa suas leges, stellaeque ex ordine certo,
ut natura sinit, lustrant, variasque locorum
960efficiunt vires, utcumque aliena capessunt
regna et in externis subsidunt hospita castris.
haec mihi sub certa stellarum parte canentur;
nunc satis est caeli partes titulosque notasse
effectusque loci per se cuiusque deosque.
965cui parti nomen posuit, qui condidit artem,
octotropos; per quod stellae diversa volantes
quos reddant motus, proprio venit ordine rerum.