0

Rex fuit Herodes Iudaea in gente cruentus,

Sub quo servator iusti templique sacerdos

Zacharias, vicibus cui templum cura tueri

Digesto instabat lectorum ex ordine vatum.

5Huius inhaerebat thalamis dignissima coniux.

Cura his ambobus parilis moderaminis aequi,

Ambos annexos legis praecepta tenebant.

Nec fuit his suboles, iam tum vergentibus annis

Gratius ut donum iam desperantibus esset.

10Sed cum forte aditis arisque inferret odores

Zacharias, visus caelo descendere aperto

Nuntius et soli iussas perferre loquellas

(Cetera nam foribus tunc plebs astrata rogabat):

'Quem tibi terribilis concussit corde pavorem

15Visus, cum laeti sermonis gratia placat?

Nam me dimissum rerum pater unicus alto

E caeli solio tibi nunc in verba venire

Praecipit et cara tibi mox e coniuge natum

Promittit, grandis rerum cui gloria restat,

20Plurima qui populis nascendo gaudia quaeret;

Sobrius aeternum, clausum quem Spiritus ipsis

Visceribus matris complebit numine claro.

Istius hic populi partem pleramque docendo

Ad verum convertet iter, Dominumque Deumque

25Continuo primus noscet plebemque novabit.

Nomine Iohannem | hunc tu vocitare memento.'

Olli confusa respondit mente sacerdos:

'Aemula promissis obsistit talibus aetas,

Nec senibus fetus poterit contingere fessis,

30Quem deus avertens primaevo in flore negavit.'

Haec trepidans vates; cui talia nuntius addit:

'Si tibi mortalis subolem promitteret ullus,

Ad desperandum forsan cunctatio mentis

Debuerat tardis haerens insistere verbis.

35Nunc ego, quem dominus caeli, terraeque repertor,

Ante suos vultus volvit parere ministrum,

Auribus ingratis hominis visuque receptus,

Supremi mandata Dei temnenda peregi.

Quare promissis manet irrevocabile donum,

40Sed tibi claudetur rapidae vox nuntia mentis,

Donec cuncta Dei firmentur munera vobis.'

Haec ait et sese teneris immiscuit auris.

Interea populus miracula longa trahebat,

Quid tantum templo vellet cessare sacerdos.

45Progressus trepide numen vidisse supernum

Nutibus edocuit, miserae et dispendia vocis.

Inde domum remeat completo ex ordine vates

Officio, amissamque levant promissa loquellam;

Nec dilata diu venerunt munera prolis.

50Anxia sed ventris celabat gaudia coniux,

Donec quinque cavam complerent lumina lunam.

Tunc maiora dehinc idem mandata minister

Detulit ad Mariae dimissus virginis aures.

Haec desponsa suo per tempora certa propinquo

55Abdita virgineis caste pubescere tectis

Et servare diem iussis permissa parentum.

Ad quam tranquillum sermonem nuntius infit:

'Salve, progenie terras iutura salubri,

Desine conspectu mentem turbare verendo.

60Nam tua concipient caelesti viscera iussu

Natum, quem regnare Deus per saecula cuncta

Et propriam credi subolem gaudetque iubetque.

Hunc ubi sub lucem dederis, sit nomine Iesus.'

Ad quem virgo dehinc pavido sic inchoat ore:

65'Nullos conceptus fieri sine coniuge dicunt;

Unde igitur subolem mihimet sperabo venire?'

Nuntius haec contra celeri sermone profatur:

'Virtus celsa Dei circumuolitabit obumbrans,

Spiritus et veniet purus, lectissima virgo

70Ac tibi mox puerum casto sermone iubebit

Magnificum gigni populis, quem credere sanctum

Supremique Dei natum vocitare necesse est.

Sic cognata tibi, sterilis quae credita cunctis,

Zachariae coniux mortali germine nuper

75Aevo defessis hausit miracula membris.

Sextus adest mensis: parent sic omnia iussis.'

Virgo dehinc: Domino famulam nunc ecce iubenti,

Ut tua verba sonant, cernis servile paratam.'

Nuntius abscedens vacuis se condidit auris.

80Illa dehinc rapidis Iudaeam passibus urbem

Zachariaeque domum penetrat gravidamque salutat

Elisabeth, clausae cum protinus anxia prolis

Membra uteri gremio motu maiore resultant.

Et simul exilvit mater concussa tremore,

85Divinae vocis completa est flamine sancto

Et magnum clamans: 'Felix o femina, salve,

Felicem gestans uteri sinvamine fetum.

Unde meam tanto volvit Deus aequus honore

Illustrare domum, quam mater numinis alti

90Viseret? Ecce meo gaudens in viscere proles

Exultat, Mariae cum prima affamina sensit.

Felix, qui credit finem mox affore verbis,

Quae Deus ad famulos magnum dignando loquetur.

Illa trahens animum per gaudia mixta pudore

95Suppressae vocis pavitantia dicta volutat:

'Magnificas laudes animus gratesque rependit

Immensi Domino mundi. Vix gaudia tanta

Spiritus iste capit, quod me dignatus in altum

Erigit ex humili celsam cunctisque beatam

100Gentibus et saeclis volvit Deus aequus haberi.

Sustulit ecce thronum saevis fregitque superbos,

Largifluis humiles opibus ditavit egentes.'

Tunc illic mansit trinos ex ordine menses,

Ad propriamque domum repedat iam certa futuri.

105Iamque aderat tempus, quo iussum fundere partum

Elisabeth volvenda dies in luminis oras

Cogeret. Ad partus famam collecta cucurrit

Turba propinquorum, tum gaudia mira frequentes

Concelebrant nomenque iubent genitoris habere.

110Abnuit hoc genetrix, sed Iohannes vocitetur

Ingeminat. Placuit muti tunc iussa parentis

Consulere, scriptoque rogant edicere nomen.

Sed, pro mira fides, tabulis cum scribere temptat,

Implicitam solvit per verba sonantia linguam.

115Mox etiam assuetam penetrant spiracula mentem,

Completusque canit venturi conscia dicta:

'Concelebrent cuncti laudes gratesque frequentent

Astrorum et terrae, pontique hominumque parenti,

Visere quod volvit propriamque absolvere plebem.

120En beat antiquam gentem cornuque salutis

Erecto indulget Davidis origine lumen.

Hoc est, quod prisci cecinere ex ordine vates,

Haec est illa salus, qua nos ex hostibus atris

Eripit, ut iuste iusto servire queamus.

125At tu, parve puer, sanctus dignusque profeta

Dicere et Dominum mox praegrediere viando

Illius et populum duces per lumen apertum:

Errorem per te spernent mortisque tenebras

Abrumpent omnes, tua qui praecepta sequentur.'

130Exhinc secretis in vallibus abdita semper

Vita fuit puero, donec poscentibus annis

Vatis ad officium pleno pubesceret aevo.

Interea Mariae sponso miracula mentem

Sollicitant, manifesta uteri quod pondera vidit

135Et secum volvit, quanam ratione propinquae

Dedecus oppressum celet thalamosque recuset.

Talia tractanti torpescunt membra sopore

Audivitque Dei super horrida somnia vocem:

'Accipe coniugium nullo cum crimine pactae,

140Spiritus implevit sancto cui viscera fetu.

Hanc cecinit vates venturam et virgine prolem,

Nobiscum Deus est nomen cui.' Protinus ille

Haec praecepta sequens servat sponsalia pacta.

Sed tum forte novo capitum discussio censu

145Caesaris Augusti iussis per plurima terrae

Describebatur: Suriam tunc iure regebat,

Quirinus, proprios cui tota per oppida fines

Edebant populi, vires nomenque genusque.

Urbs est Iudaeae Bethleem, Davida canorum

150Quae genuit, generis quae censum iure petebat.

Edidit hic Mariam Davidis origine Ioseph

Desponsamque sibi scribens gravidamque professus

Hospitio amborum Bethleem sub moenibus urbis

Angusti fuerant praeparva habitacula ruris.

155Illic virgo novo completa in tempore fetu

Solvitur et puerum veteri cunabula textu

Involvunt durumque datur praesepe cubili.

Circa sollicitae pecudum custodia noctis

Pastores tenuit vigiles per pascua laeta.

160Ecce Dei monitu visus descendere caelo

Nuntius, at subitus terror tremefacta pavore

Prostravit viridi pastorum corpora terrae.

Talis et attonitis caelo vox missa cucurrit:

'Ponite terrorem mentis, mea sumite dicta,

165Pastores, quibus haec ingentia gaudia porto.

Nam genitus puer est Davidis origine clara,

Qui populis lucem mox laetitiamque propaget.

Hoc signum dicam, puerum quod cernere vobis

Iam licet implentem gracili praesepia voce.'

170Talia dicenti iunguntur milia plebis

Caelestis cunctique Deum laudantque rogantque,

Talis et uniti vox agminis aëra complet:

'Gloria supremum comitatur debita patrem;

In terris iustos homines pax digna sequetur.'

175Et simul his dictis caeli secreta revisunt.

Pastores propere veniunt puerumque iacentem

Praesepis gremio cernunt; post inde frequentes

Dispergunt late celeris vaga semina famae.

Mirantes laudant, laetantes constipuerunt,

180Omnia nocturnis monitis quod vera recurrant.

Viderat octavam lucem puer, ecce recidi

Ad morem legis nomenque aptare necesse est.

Impositumque illi est, monitis caelestibus olim

Quod Mariae vox missa Deo praecepit, Iesus.

185Scripserat antiquae Moyses moderamina legis,

Inter quae primos prisco de sanguine vatum

Observare dedit fetus offerre sacrandos,

Implumesque simul ferre ad delubra columbas.

Haec ubi per Mariam templo servata feruntur,

190Ecce senex Simeon dignus comprendere sensu

Caelestes voces, cui quondam praescia rerum

Virtus prodiderat, quod carcere corporis aegri

Deposito mortem liber requiemque videret,

Cum primum caeli laudem terraeque salutem,

195Omnia quem vatum spondent oracula Christum,

Vidisset templo sollemnes ferre palumbas.

Isque ubi curvato defessus corpore templum

Iam gravior penetrat, monvit quod spiritus auctor,

Ecce simul parvum gremio genetricis Iesum

200Ad templum sensit venisse, trementibus ulnis

Accepit puerum laetusque haec dicta profatur:

'Nunc, nunc me famulum Dominus nunc liberat atris

Corporis e vinclis finemque imponere verbis

Dignatur cum pace suis. En splendida nostros

205Lux oculos tua circumstat radiisque renidet,

Quam cunctis hominum lustratis gentibus addit

Istrahelitarum cumulatae gloria plebis.

Quid tantum Mariae stupuerunt pectora matris?

Hic puer ad casum populi datur, iste renasci

210Concedet populos; dictum in contraria signum

Istius adveniet, percurrens debita leto

Atque animam matris ferro fulgente machaera,

Quo pateant tecti tenebrosa volumina cordis.'

Haec ait in Simeone Deus; mox ecce profetae

215Femineam sancto complet spiramine mentem.

Anna fuit natu gravior, quam in flore iuventae

Destituit viduam mors immatura mariti.

Casta sed in templo semper pro coniuge vita

Et cultus cessere Dei; quae numine iussa

220Cognovit Christum et simili sermone locuta est.

Inde ubi sollemnem pueri pro nomine legem

Complevit genetrix et Ioseph omnia mirans,

Ad patriam laeti repedant puerumque reportant.

Gens est ulterior surgenti conscia soli,

225Astrorum sollers ortusque obitusque notare;

Huius primores nomen tenuere Magorum.

Tunc hinc delecti Solymos per longa viarum

Deveniunt regemque adeunt orantque doceri,

Quae regio imperio puerum Iudaea teneret

230Progenitum: sese stellae fulgentis ab ortu

Admonitos venisse viam, quo supplice dextra

Exortum terris venerabile numen adorent.

Territus Herodes Solymorum culmina vatum

Quique profetarum veterum praedicta recensent

235Imperio accitos iubet omnia quaerere legis,

Quis pateat, quae sint genitalia moenia Christo,

Omnia venturum spondent quem oracula vatum.

Tunc manifestatur, Bethleem quod moenibus illum

Progigni maneat, cui sacram ducere plebem

240Israhelitarum sancta virtute necesse est.

Hinc iubet Herodes Persas pertendere gressum

Inventumque sibi puerum monstrare colendum.

Ecce iteris medio stellam praecurrere cernunt

Sulcantem flammis auras, quae culmine summo

245Restitit at pueri lustrata habitacula monstrat.

Gaudia magna Magi gaudent sidusque salutant,

Et postquam puerum videre sub ubere matris,

Deiecti prono straverunt corpore terram

Summissique simul quaesunt; tum munera trina

250Tus, aurum, murram regique hominique Deoque

Dona dabant. Totam mox horrida somnia noctem

Sollicitant saevumque iubent vitare tyrannum.

Denique diversis Herodis callibus aulam

Diffugiunt patriamque Magi rediere latenter.

255Ipsum etiam puerum monitis caelestibus actus

Aegyptum cum matre simul transportat Ioseph.

At ferus Herodes sibimet succedere credit,

Quem callens astris quaesisset cura Magorum.

Quorum praecauto discessu sollicitatus

260Horribilem iussit Bethleem per compita caedem.

Infantes cunctos teneramque sub ubere plebem

Avellit ferro nullo sub crimine culpae.

Haec etiam caedes olim praescripta manebat,

Quam bonus Hieremias divino numine iussus

265Complorat, subolis misero pro funere matres

Horrendis graviter caelum pulsare querellis.

Ast ubi sopitus furor est et saeva tyranni

Infantum horribili feritas satiata cruore,

Extinxisse putat cunctos, quos unus et alter

270Annus letiferi miseros oppresserat aevi.

Mirandis rursus devinctus membra sopore

Urgetur monitis Mariam puerumque Ioseph

Aegypto ad patriam vectare, ubi Nazara felix

Olim praedictum puero dedit addere nomen.

275Dixit et alterius quondam praenuntia vatis

Vox instincta Deo: Veniet, veniet mea proles

Aegypto ex alta terris lumenque salusque.

Crescebat rapidis annorum gressibus infans,

Praecurrens aevum sapientia praeveniebat

280Gratiaque in vultu et verbis veneranda micabat.

Et iam bissenos aevi comprenderat annos,

Cum paschae ritum servando ex more parentes

Ad templum laetis puerum perducere festis

Omnibus annorum vicibus de more solebant.

285Ergo aderant paschae pariter cunctisque diebus

Festorum impletis patriam remeare parabant,

Cum puer in populo comitis vestigia matris

Deservit templique libens secreta petivit.

Illum per vicos urbis perque abdita tecta

290Perque iteris stratas per notos perque propinquos

Quaerebat genetrix; sed lux ubi tertia venit

Ad templum propere remeat, vatumque choreis

Invenit insertum legumque obscura senili

Tractantem coetu. Vix admiratio digna

295De pueri verbis senibus fuit; at pia mater:

'Nate, ait, amissum lacrimis te quaero profusis

Anxia cum genitore gemens. Quae causa parentum

Discernit gressu templique in sede retentat?'

Ille autem: 'Quid me tantum, quid quaeritis? inquit.

300An nondum sentis, genetrix, quod iure paternis

Sedibus et domibus natum inhabitare necesse est?'

Haec ait et gressum sociat patriamque revisit;

Nec genetrix tanti persensit pondera verbi,

Ordine cuncta tamen cordis secreta reservant.

305At puer obsequiis apte praedulcibus ambos

Ad proprium semper cogens nectebat amorem.

Interea veteris scripti per debita currens

Omnia saeclorum series promissa trahebat.

Zachariae suboles desertis vallibus omnes

310Ad deponendas maculas clamore vocabat,

Fluminis ut liquidi caperent miranda lavacra,

Quis animae virtus abluta sorde niteret;

Esaias vates cecinit quod numine iussus:

'Vox late resonat desertis vallibus; amplas

315Instruite stratas, omnis sit recta viarum

Semita, quae Domini digne vestigia gestet.

Subsident colles, vallis complebitur omnis;

Corriget anfractus iteris bona linea recti

Corporeisque oculis lumen tractare serenum

320Omnibus indulget genitor Dominusque salutis.'

Ergo aderant populi passimque hinc inde ruentes

Complebant ripas avidique lavacra petebant.

Texta camelorum fuerant velamina saetis,

Et zonae pellis medium cinxere profetam.

325Et tenuem victum praebent silvestria mella.

Isque ubi tot populos diversis sedibus ortos

Irruere ad fluvium cernit, sic incipit ore:

'Vipereae gentis suboles, quis debita vobis

Supplicia urgentesque iras evadere monstrat?

330Sed facite, o miseri, fructum, si paenitet, aptum,

Nec generis vestri tollat fiducia mentes.

Nam facile e saxis etiam pro nomine plebes

Succedet vestro, suboles quia degener errat.

Proxima roboreis iamiam radicibus instat

335cunctorum ante oculos acies levata securis.

Caedentur silvae steriles ignemque fovebunt.

Nunc ego praeteritas maculas in flumine puro

Abluere institui; veniet sed fortior alter,

Cuius vincla pedum non sum contingere dignus.

340Abluet ille hominis sancto spiramine mentem

Flamarumque globis purgabit noxia corda.

Illius et manibus ruralis pala tenetur

Et propria ipsius purgabitur area frugum

Horreaque implebit secreti copia farris

345Aeternusque leves paleas populabitur ignis.'

Haec ait et properis per silvam passibus ipsum

Cernit Iordanis veneranda lavacra petentem.

Sed vetat increpitans vates et talia fatur:

'Tune meis manibus dignaris mergier undis,

350Cum tua me melius possint mundare lavacra?'

Dixit Iohannes, cui talia reddit Iesus:

'Nunc sine, nam decet hoc, sic sancta per omnia nobis

Iustitiae consectandus complebitur ordo.'

Haec memorans vitreas penetrabat fluminis undas.

355Surgenti manifesta dei praesentia claret.

Scinditur auricolor caeli septemplicis aethra

Corporeamque gerens speciem descendit ab alto

Spiritus aëriam simulans ex nube columbam

Et sancto flatu corpus perfudit Iesu.

360Tunc vox missa Dei longum per inane cucurrit

Ablutumque undis Christum flatuque perunctum

Alloquitur: 'Te nate, hodie per gaudia testor

Ex me progenitum, placet haec mihi gloria prolis.'

Tum petit umbrosos montes et lustra ferarum

365Obsequiumque illi patris praebere ministri

Certabant rapidi, mox livor daemonis atram

Cum terrore rapit mentem, nec defuit aegro

Temptandi interea Christum versutia fallax.

Quadraginta illi fuerant ex ordine soles.

370Ex quo nulla cibi potusque alimenta dabantur,

Sed contenta simul firmi ieiunia cordis

Terrarum ad regnum mentis secreta tenebant.

Tunc epulas demum monvit conquirere corpus.

Horrendi interea sceleris fallacia temptans:

375'Si te pro certo genuit Deus, omnibus, inquit,

His poteris saxis forti sermone iubere

Usum triticei formamque capessere panis.'

Christus ad haec fatur: 'Nil me iam talia terrent;

Nam memini scriptum, quoniam non sola tenebit

380Vitam credentis facilis substantia panis,

Sed sermone Dei complet pia pectora virtus.

Rursus at ille dolos versutis artibus aptans

Nectere temptator properat. Nam moenibus urbis

Mox inferre pedem sensit, vis livida Christum

385Culmine marmoreo fecit consistere templi.

Tum sic aggreditur vocis fallente veneno:

'Si Deus est vere genitor tibi, culmine templi

Aëra per vacuum saltu iaculabere corpus.

Testis erit scriptura tibi, quae spondet aperte

390Mandatum summi genitoris tale ministris,

Ut lapsum studeant casu defendere corpus;

Et famulis manibus current tua membra levare,

Ne lapidis laedat summas offensio plantas.'

Reddidit his Christus dictis contraria dicta:

395'Me meminisse magis scripti caelestis oportet,

Ne vires Domini fidens audacia temptet.'

Rursus in abrupti montis consistere celsis

Mox furibunda iugis sensit fallacia Christum,

Ostendens illi fulgentia regna per orbem:

400'Cernis, ait, quae sit tantarum gloria rerum?

Cuncta tuo possum iamiam concedere regno,

Talia donantem si me veneratus adores.'

Tunc sic instantem dictis reiecit Iesus:

'Effuge pestiferi rabies vaesana veneni,

405Haereat ut semper nobis immobile iussum,

Ut iustus caeli Dominum devotus adoret

Unius et famulans veneretur nomen in aevum.'

Talibus excussus fugit per devia daemon.

Ille ubi Iohannem cognovit carceris umbris

410Immersum, tristi compressit corde dolorem,

Finibus et statuit Zabulonum ponere sedes,

Ut dictum Esaiae concurreret ordine longo:

'Terra Zabulonum et regionis Neptala nomen,

Et via trans pelagus longe Galilaea per arva

415Trans et Iordanen gentes populique tenebris

Inclusi magnum lumen subitumque videbunt,

In mortisque illis umbra residentibus alma

Exoritur fidei resplendens luce voluntas.'

Ergo instare Dei regnantis munera Christus

420Nuntiat increpitans praeconia larga salutis.

Praeteriensque videt ponti per litora fratres,

Praesolidum Simonem, dignum cognomine Petri,

Andreamque simul, sinvosa volumina lini

Piscibus insidias disponere marmoris undis.

425'Nunc, inquit, pisces capitis maris aestibus altis,

Sed me si libeat sectari, fortia vobis

Provenient hominum praepulchra indagine lucra.'

Olli confestim firmato pectore certi

Retibus abiectis pariter praecepta sequuntur.

430Post fratres Iacobum | Iohannemque marinis

Insidias gregibus maculoso innectere textu

Ut vidit similemque dedit de litore vocem,

Illi Zebedeum genitorem in puppe relinquunt

Ilico sectantes pulcherrima iussa salutis.

435Exhinc per terram Galilaeam sancta serebat

Insinvans populis regni praeconia Christus

Donabatque citam invalidis aegrisque medellam;

Et mox crebra procul Syriam iam fama tenebat

Mille sonans verbis praesentia munera Christi.

440Denique certatim languoris tabe peresos

Diversisque malis nexos, quis longa dolore

Absumpsit populans membrorum robora tabes,

Monstrabant Christo; facili sed munere cunctos

Reddebat propere miranda ad gaudia sanos.

445Iamque animae ipsius morbi saevique furores

Et lunae cursum comitata insania mentis

Discessere gravi sermonis pondere iussa.

Illum stipantes miracula magna moventem

Mixtae sectantur turbae Solymique Syrique

450Et Iudaea frequens populis Galilaeaque plebes,

Quos et Iordanes dirimit stagnante fluento.

Hos populos cernens praecelsa rupe resedit

Ac sic discipulis gremium cingentibus infit:

'Felices humiles, pauper quos spiritus ambit,

455Illos nam caeli regnum sublime receptat,

His similes mites, quos mansuetudo coronat,

Quorum debetur iuri pulcherrima tellus.

Hoc modo lugentes solacia magna sequentur.

Pabula iustitiae qui nunc potusque requirunt,

460Illos plena manet satiandos copia mensae.

Felix, qui miseri doluit de pectore sortem,

Illum nam Domini miseratio larga manebit.

Felices, puro qui caelum corde tuentur,

Visibilis Deus his per saecula cuncta patebit.

465Pacificos Deus in numerum sibi prolis adoptat.

Felices nimium, quos insectatio frendens

Propter iustitiam premit; his mox regia caeli

Pandetur. Gaudete, operum quos iusta tenentes

Urgebit praeceps stimulis iniuria saevis;

470Plurima nam merces vobis servatur in aethra,

Namque profetarum fuit insectatio talis.

Discite vos hac in terra salis esse saporem.

Hic sapor amissa si iam virtute senescit,

Quae salis absumptos acuet substantia gustus?

475Nec quisquam vani post haec superest salis usus,

Ni longe abiectum cuncta ut vestigia calcent.

Vos estis mundi clarum (ne abscondite) lumen.

Nam quis praecelsis impostam rupibus urbem

Occultare queat? Vestrum sic lumen ad omnes

480Perveniat rerumque decus sub luce serena

Ponatur. Cunctis genitoris gloria vestri

Laudetur, celsi thronus est cui regia caeli.

Non ego nunc priscas leges dissolvere veni

Vertere nec, veteres ponunt quae iussa profetae;

485Omnia nam vobis per me complenda manebunt.

Vera loquor, donec caeli terraeque marisque

Interitus veniat, legis nec littera saltem

Aut apicis parvi gracilis distinctio deerit,

Omnia quin fiant digesto ex ordine saecli.

490Si quis enim minimam mandati solvere partem

Ausus erit, pariterque homines audendo docebit,

Hic minimi nomen caelesti in sede tenebit.

At quicumque operis proprii moderamina servans

Inviolata simul tradet praecepta priorum,

495Magnus erit magnique feret trans sidera nomen.

Audistis veteris iussum moderamine legis.

Humano si quis macularit sanguine palmas,

Ille reus ferro persolvet vindice poenas.

Ast ego praecipiam, ne quis consurgere in iras

500Audeat atque odio fratris fervente moveri.

Nam reus hic aequo poenas sub iudice pendet.

Nec minor illorum convicia flamma sequetur,

Qui fatui miserive cient sub nomine fratrem.

Sin offerre voles, venerans altaria, munus

505Et tua tunc tacitae mentis penetralia tanget,

Quod tibi sit cum fratre domi suscepta simultas,

Munera cuncta illic aditis admota relinque

Et prius ad pacem properans transcurre petendam.

Fraterno demum iam conciliatus amori

510Offer grata Deo tranquillo pectore dona.

Est tibi praeterea semper contraria virtus

Corporis; hoc casti celeri curetur amore,

Dum rapidae tecum graditur per compita vitae.

Accusabit enim polluti corporis usus

515Et te sublimi statuet sub iudice vinctum.

Damnatum rapient ad vincula saeva ministri

Nec prius e tenebris solveris carceris atri,

Ultima quam minimi reddatur portio nummi.

Haut ignota, reor, vobis stat cautio legis

520Corpus adulterio prohibens, sed nunc mea iussa

Occulta internae frenant molimina mentis:

Nec minus optati quam facti poena luenda est.

Si te forte oculi dextri laqueaverit error,

Auctorem miserae properans convellito labis

525Et iaculare procul. Nam membrum perdere refert

Exiguum, flammis quam totum dedere corpus

Perpetuisque animam pariter convolvere poenis.

Et si dextra manus mentem per devia ducit,

Erroris causam praestat decidere ferro,

530Quam totum aeternis corpus concedere flammis.

Praecipiunt veteres, si quis conubia rumpit,

Scribere discidium, iuris feralia verba.

Sola viri recte discedet adultera tectis,

Ast aliae maneant, nam casti iura pudoris

535Auctore amittet mulier deserta marito.

Antiquae leges prohibent periuria linguis,

Sed nostris cedat iurandi audacia iussis.

Nec fas est homini caelum iurare per altum,

Quod sedes Domini, nec quae vestigia gestat

540Terra Dei, Solymaeve urbis venerabile nomen,

Quod regis magni propria est, iurabitur umquam.

Nec caput in proprium cuiquam iurare licebit,

Namque potestatem minimi non esse capilli

Cernitis albumve aut nigrum mutare colorem.

545Est est sufficiat, quod non est dicite: non est.

Quod superest istis, totum fallaciter aegro

Suggeret obreptans animo vis taetra veneni.

Pervulgata diu legis praecepta tenetis:

Laedentem semper similis vindicta sequatur,

550Sed tranquilla malum melius patientia vincet;

Ac si quis partem palma percusserit oris,

Mox aliam vultus partem praebere memento.

Auferet aut tunicam si quis vi iudicis instans,

Cede libens pariterque ferat tua pallia secum.

555Si te forte aliquis passus per mille iubebit

Ire viam gravidique oneris perferre laborem,

Mox perges aliudque iteris comitabere duplum.

Si quis egens poscet vel si simulabit egentem,

Ex animo miserans largire; aut mutua si quis

560Orabit, tribue, et mitem ne subtrahe vultum.

Nec tibi sit placitum solis succurrere amicis

Aut caecis odiis inimicos ducere dignos.

Quin ego praecipiam semper blando esse per omnes

Obsequio precibusque Deum mollire benignis

565Pro vita ipsorum, qui vos exscindere gaudent

Aduersisque truces animis odiisque sequuntur.

Nam genitor noster communia lumina solis

Communesque dedit pluvias iustisque malisque.

Quod si coniunctos tantum veneramur amicos,

570Quis locus hic iustae poterit mercedis haberi?

Servit amicitiae tantum gens dedita lucris.

Sed vos perfecto similes estote parenti.

Sicubi iustitiae pandetur pulchra facultas,

Devitate oculos hominum; nam nulla manebit

575Merces, posterius quae factum tale sequatur.

Applaudet tantum sterilis laudatio vulgi.

Sed quod dextra facit, faciat, nescire sinistram

Conveniet; iustis meritis tum digna rependet

Occulti solus scrutator praemia cordis.

580Sunt quos praetumidae tollit iactantia mentis,

Et precibus propriis gaudent assistere turbas

Multifluisque diem verbis ducendo fatigant;

His votis pompae fructus succedit inanis.

Sed secreta domus precibus penetralia castis

585Claudantur paucisque Deum venerabere verbis.

Scit pater ipse, tui quae sit trepidatio cordis.

Nil absente Deo loquimur, nil abdita clausum

Pectoris antra tegunt, praesens Deus omnia cernit.

His igitur votum placeat concludere verbis:

590Sidereo genitor residens in vertice caeli,

Nominis, oramus, veneratio sanctificetur

In nobis, pater alte, tui: tranquillaque mundo

Adueniat regnumque tuum lux alma reclaudat.

Sic caelo ut terris fiat tua clara voluntas,

595Vitalisque hodie sancti substantia panis

Proveniat vobis; tua mox largitio solvat

Innumera indulgens erroris debita pravi:

Et nos haut aliter concedere fenora nostris.

Taetri saeva procul temptatio daemonis absit

600Eque malis tua nos in lucem dextera tollat.

Sic etenim genitor populis delicta remittet,

Si vestra alterni vobis peccata velitis

Cedere nec durum erratis intendere pectus.

Sunt etiam praegrata Deo ieiunia plebis;

605Sed propriam multi faciem foedare laborant,

Quo vanam captent hominum ieiunia famam.

Tu vero et grato crinem nitefactus olivo

Laetantem puris de fontibus ablue vultum,

Ut solus genitor devoti pectoris altum

610Servitium cernens laudet meritumque rependat.

Vanum est defossis terra invigilare talentis.

Illic aerugo et tineae dominantur edaces,

Cunctaque diripiunt fures egesta latebris.

Condite thesauros vobis in vertice caeli;

615Non aerugo illos tineaeve aut horrida furum

Factio diripiet. Vobis ubi condita res est,

Illic corda etiam simili dicione tenentur.

Corporis est lumen, quo publica lumina cernis;

Sed si pura acies oculis simplexque nitebit,

620Clare totius splendebunt corporis artus.

Sin vero nequam fuerit parvumque videbit,

Obscurae incumbent super omnia membra tenebrae.

In nigras lumen sed si convertitur umbras,

Ipsis horror erit quantus sine luce tenebris?

625Nemo potest dominis aeque servire duobus,

Unius aut odiis cedet vel cedet amori,

Nec pariter dominum servus patietur utrumque.

Haut umquam poterit quis divitiisque Deoque

Inservire simul; sed vos haec iussa tenete:

630Sollicitet proprio ne vos pro corpore vestis,

Neu faciles victus aegra disquirite cura.

Nonne animam pluris facimus quam corporis escas?

Aut dubitat corpus quisquam praeponere vesti?

Aërias spectemus aves: num vomere presso

635Terga soli subigunt, iaciunt aut semina farris,

Aut segetum culmos incurva falce recidunt?

Proveniet tamen his satias potusque cibique.

Nonne Deo magis est hominum curatio cordi?

Nec dignum fuerat vestis suspendere curam

640Pectoribus nostris; non, si cubitalia possent

Incrementa suis homines imponere membris.

Cernite, per pingues agros ut lilia fulgent!

Non ulli tamen his umquam incubuere labores,

Nec Solomona illum, cum regni divitis aula

645Afflueret, talis contexit gratia vestis.

Quod si pratorum fruticumque virentia laeta

Ipse Deus vestit nostris obnoxia flammis,

Cur vobis potior non est fiducia patris?

Ergo cibum potum vestemque et inania cuncta

650Gentibus infidis terrenam linquite curam.

Vos potius digne caelestia quaerite regna

Iustitiamque Dei (spontanea cetera current),

Crastina nec vobis curetur copia rerum;

Quisque dies sibimet satis est pro fraude diurna.

655Iudicium vestrum fugiat damnatio saeva:

Nam Dominus vestri iuris documenta sequetur,

Quae vos in terris statuetis tempore capti:

Mensuram tibi, quam ponis, portare necesse est.

Cernis adhaerentem fistucam in lumine fratris,

660Nec tamen in proprio tignum consistere sentis

Atque oculum prius alterius purgare laboras;

Deripe sed proprio fallax de lumine lignum,

Tunc minimam alterius curabis demere aristam.

Ne canibus sanctum dederitis neve velitis

665Turpiter immundis iactare monilia porcis.

Namque illa in caeno pedibus subiecta iacebunt

Conversique sues vasto vos vulnere rumpent.

Poscenti dabitur, quaerens inventa tenebit,

Pulsantique aditus foribus pandetur apertis.

670Vos homines vatis panem poscentibus omnes

Non lapidem dabitis piscemve petentibus anguem;

Vos, inquam, rigidi, quibus alte est insita cordis

Durities, vestris dabitis semper bona natis.

Indulgens hominum genitor bona mitia digne

675Quam praestare magis gaudet poscentibus aequis!

Quae cupitis vobis hominum benefacta venire,

Haec eadem vestro cunctis praestate favore.

Haec legis summa est, hoc ius dixere profetae.

Ite per angustam, iusti, super aethera portam.

680Quam lata et spatiosa via est, quae limite laevo

Praeruptum convolvit iter caligine mortis,

Innumeraeque illam penetrant per prona catervae!

Vitalis vastis stipatur semita saxis,

Celsaque vis paucos ducit per scrupea virtus.

685At si quos nimium fallax illexque malorum

Planities suasit deformi lubrica lapsu,

Arripit hos pronosque trahit velut impetus amnis,

Aut alacer sonipes ruptis effrenus habenis,

Aut rectoris egens ventosa per aequora puppis.

690Observate illos, fulso qui nomine vobis

Insidias faciunt appellanturque profetae.

Hos ovium species vestit, sed saeva luporum

Pectora fraude tegunt, lacerantque incauta trahentes

Agmina cedentum, saevus quos decipit error.

695Fructibus e propriis noscuntur talia monstra;

Quemque petat finem fallax doctrina videndum est.

Nam neque de tribulis ficus nec sentibus uvas

Provenisse umquam ruris per terga notastis.

Utque arbor proprio vestitur germine pomi,

700Sic dolus illorum fructu monstrante patescit.

Non ego palpantum verbis et honore movebor,

Nec, me quod dominum praeblanda adolatio dicet,

Praemia caelestis capient spontanea sedis.

Illi sed merito gaudebunt munere regni,

705Qui facient nostri genitoris iussa volentes.

Adueniet mox summa dies, quae iure severo

Praemia iustitiae tribuet scelerique gehennam.

Tunc mihi multorum clamabit talia fletus:

Nonne tuo quondam magnae sub nomine nobis

710Virtutes sanctis domuerunt omnia iussis?

Saepe etiam nostra est vox annumerata profetis

Servivitque tuo nobis sub nomine daemon.

Tunc iurabo illis, quod talis cognita numquam

Vita mihi est hominum, gestis quae sordet iniquis.

715Quisque meis monitis auresque et facta dicabit,

Tunc aequabo viro solidis fundamina saxis

Ponenti, librata super cui moenia surgent.

Illa domus pluviis ventisque illaesa manebit

Torrentumque minas firmato robore vincet,

720Haerent immotae quoniam fundamina petrae.

Qui vero auditu tantum mea iussa tenebit

Diversisque procul factis per lubrica perget,

Hunc similem faciam, volucri qui fulcit harena

Fundamenta domus; primo cui flamine venti

725Et pluvia infusis coepit cum incumbere rivis,

Omnis subuerso procumbit pondere moles

Insequiturque gravi tectorum strage ruina.'

Talia dicentem fixa admiratio plebis

Immensum stupuit, quoniam transcenderat alte

730Doctrinam veterum Christo concessa potestas.

Denique linquentem celsi fastigia montis

Stipabat gaudens populorum turba sequentum

Ecce sed horrenda confixus viscera tabe,

Quem toto obsessum foedarat corpore lepra,

735Procubuit venerans iuvenis Christumque precatur:

'Ut caream tandem languoris pondere tanti,

Sufficiet volvisse tuum.' Tum dextera Christi

Attactu solo purgavit lurida membra.

Incolumique dehinc: 'Celaris gaudia, iussit,

740Et legi parens offers tua munera templo.

Inde recedenti supplex se protinus offert

Centurio et precibus proiectus talibus orat:

'Impubis pueri cruciatur spiritus aeger,

Cuius cuncta repens membrorum munia languor

745Dissolvit vitamque tenet iam poena superstes.

Sed iussu miserere precor, nam tecta subire

Crimina nostra vetant vitae lucisque parentem.

Nunc verbo satis est iubeas remeare salutem.

Subiectos mihi saepe viros sic nostra potestas

750Officiis verbo iussis parere coëgit.

Dixerat. Ille viri motus precibusque fideque

Talia conversus populo dat dicta sequenti:

'Haut umquam talem memini me gentis avitae

Invenisse fidem; sed veris discite dictis,

755Quod multos homines diversis partibus orbis

Progenitos caeli regnum sublime vocabit

Cum patribus nostris vitali accumbere mensae,

Progenies quorum caecis demersa tenebris

Dentibus horrendum stridens fletumque frequentans

760Perpetuis poenae cruciatibus acta subibit.

At tibi iam, iuvenis, mentis virtute fidelis,

Ut credis, veniet fructus cum luce salutis.'

Dixerat et dicto citius cum vox loquentis

Ad puerum celeris transcurrunt munera verbi,

765Ingressusque domum miles properante recursu

Praevenisse Dei laetatur dona medentis.

Aedes inde Petri sanctus penetrabat Iesus,

Cuius anhela socrus aestu febrique iacebat.

Utque illi dextram tetigit salvator Iesus,

770Sana ministerium praebebat femina mensis.

Rēx fŭĭt Hērōdēs Iūdaēa īn gēntĕ crŭēntūs,

Sūb quō sērvātōr iūstī tēmplīquĕ săcērdōs

Zāchărĭās, vĭcĭbūs cuī tēmplūm cūră tŭērī

Dīgēsto īnstābāt lēctōrum ēx ōrdĭnĕ vātūm.

Hūiŭs ĭnhaērēbāt thălămīs dīgnīssĭmă cōniūx.5

Cūra hīs āmbōbūs părĭlīs mŏdĕrāmĭnĭs aēquī,

Āmbōs ānnēxōs lēgīs praēcēptă tĕnēbānt.

Nēc fŭĭt hīs sŭbŏlēs, iām tūm vērgēntĭbŭs ānnīs

Grātĭŭs ūt dōnūm iām dēspērāntĭbŭs ēssēt.

Sēd cūm fōrte ădĭtīs ārīsque īnfērrĕt ŏdōrēs10

Zāchărĭās, vīsūs caēlō dēscēndĕre ăpērtō

Nūntĭŭs ēt sōlī iūssās pērfērrĕ lŏquēllās

(Cētĕră nām fŏrĭbūs tūnc plēbs āstrātă rŏgābāt):

'Quēm tĭbĭ tērrĭbĭlīs cōncūssīt cōrdĕ păvōrēm

Vīsūs, cūm laētī sērmōnīs grātĭă plācāt?15

Nām mē dīmīssūm rērūm pătĕr ūnĭcŭs āltō

Ē caēlī sŏlĭō tĭbĭ nūnc īn vērbă vĕnīrĕ

Praēcĭpĭt ēt cārā tĭbĭ mōx ē cōniŭgĕ nātūm

Prōmīttīt, grāndīs rērūm cuī glōrĭă rēstāt,

Plūrĭmă quī pŏpŭlīs nāscēndō gaūdĭă quaērēt;20

Sōbrĭŭs aētērnūm, claūsūm quēm Spīrĭtŭs īpsīs

Vīscĕrĭbūs mātrīs cōmplēbīt nūmĭnĕ clārō.

Īstĭŭs hīc pŏpŭlī pārtēm plērāmquĕ dŏcēndō

Ād vērūm cōnvērtĕt ĭtēr, Dŏmĭnūmquē Deūmquĕ

Cōntĭnŭō prīmūs nōscēt plēbēmquĕ nŏvābīt.25

Nōmĭnĕ Iōhānnēm | hūnc tū vŏcĭtārĕ mĕmēntŏ.'

Ōllī cōnfūsā rēspōndīt mēntĕ săcērdōs:

'Aēmŭlă prōmīssīs ōbsīstīt tālĭbŭs aētās,

Nēc sĕnĭbūs fētūs pŏtĕrīt cōntīngĕrĕ fēssīs,

Quēm dĕŭs āvērtēns prīmaēvo īn flōrĕ nĕgāvīt.'30

Haēc trĕpĭdāns vātēs; cuī tālĭă nūntĭŭs āddīt:

'Sī tĭbĭ mōrtālīs sŭbŏlēm prōmīttĕrĕt ūllūs,

Ād dēspērāndūm fōrsān cūnctātĭŏ mēntīs

Dēbŭĕrāt tārdīs haērēns īnsīstĕrĕ vērbīs.

Nūnc ĕgŏ, quēm dŏmĭnūs caēlī, tērraēquĕ rĕpērtōr,35

Āntĕ sŭōs vūltūs vŏlŭīt pārērĕ mĭnīstrūm,

Aūrĭbŭs īngrātīs hŏmĭnīs vīsūquĕ rĕcēptūs,

Sūprēmī māndātă Dĕī tēmnēndă pĕrēgī.

Quārē prōmīssīs mănĕt īrrĕvŏcābĭlĕ dōnūm,

Sēd tĭbĭ claūdētūr răpĭdaē vōx nūntĭă mēntīs,40

Dōnēc cūnctă Dĕī fīrmēntūr mūnĕră vōbīs.'

Haēc ăĭt ēt sēsē tĕnĕrīs īmmīscŭĭt aūrīs.

Īntĕrĕā pŏpŭlūs mīrācŭlă lōngă trăhēbāt,

Quīd tāntūm tēmplō vēllēt cēssārĕ săcērdōs.

Prōgrēssūs trĕpĭdē nūmēn vīdīssĕ sŭpērnūm45

Nūtĭbŭs ēdŏcŭīt, mĭsĕrae ēt dīspēndĭă vōcīs.

Īndĕ dŏmūm rĕmĕāt cōmplēto ēx ōrdĭnĕ vātēs

Ōffĭcĭo, āmīssāmquĕ lĕvānt prōmīssă lŏquēllām;

Nēc dīlātă dĭū vēnērūnt mūnĕră prōlīs.

Ānxĭă sēd vēntrīs cēlābāt gaūdĭă cōniūx,50

Dōnēc quīnquĕ căvām cōmplērēnt lūmĭnă lūnām.

Tūnc māiōră dĕhīnc īdēm māndātă mĭnīstēr

Dētŭlĭt ād Mărĭaē dīmīssūs vīrgĭnĭs aūrēs.

Haēc dēspōnsă sŭō pēr tēmpŏră cērtă prŏpīnquō

Ābdĭtă vīrgĭnĕīs cāstē pūbēscĕrĕ tēctīs55

Ēt sērvārĕ dĭēm iūssīs pērmīssă părēntūm.

Ād quām trānquīllūm sērmōnēm nūntĭŭs īnfīt:

'Sālvē, prōgĕnĭē tērrās iūtūră sălūbrī,

Dēsĭnĕ cōnspēctū mēntēm tūrbārĕ vĕrēndō.

Nām tŭă cōncĭpĭēnt caēlēstī vīscĕră iūssū60

Nātūm, quēm rēgnārĕ Dĕūs pēr saēcŭlă cūnctă

Ēt prŏprĭām crēdī sŭbŏlēm gaūdētquĕ iŭbētquĕ.

Hūnc ŭbĭ sūb lūcēm dĕdĕrīs, sīt nōmĭnĕ Iēsūs.'

Ād quēm vīrgŏ dĕhīnc păvĭdō sīc īnchŏăt ōrĕ:

'Nūllōs cōncēptūs fĭĕrī sĭnĕ cōniŭgĕ dīcūnt;65

Ūnde ĭgĭtūr sŭbŏlēm mĭhĭmēt spērābŏ vĕnīrĕ?'

Nūntĭŭs haēc cōntrā cĕlĕrī sērmōnĕ prŏfātūr:

'Vīrtūs cēlsă Dĕī cīrcūmvŏlĭtābĭt ŏbūmbrāns,

Spīrĭtŭs ēt vĕnĭēt pūrūs, lēctīssĭmă vīrgŏ

Āc tĭbĭ mōx pŭĕrūm cāstō sērmōnĕ iŭbēbīt70

Māgnĭfĭcūm gīgnī pŏpŭlīs, quēm crēdĕrĕ sānctūm

Sūprēmīquĕ Dĕī nātūm vŏcĭtārĕ nĕcēsse ēst.

Sīc cōgnātă tĭbī, stĕrĭlīs quaē crēdĭtă cūnctīs,

Zāchărĭaē cŏnĭūx mōrtālī gērmĭnĕ nūpēr

Aēvō dēfēssīs haūsīt mīrācŭlă mēmbrīs.75

Sēxtŭs ădēst mēnsīs: pārēnt sīc ōmnĭă iūssīs.'

Vīrgŏ dĕhīnc: Dŏmĭnō fămŭlām nūnc ēccĕ iŭbēntī,

Ūt tŭă vērbă sŏnānt, cērnīs sērvīlĕ părātām.'

Nūntĭŭs ābscēdēns văcŭīs sē cōndĭdĭt aūrīs.

Īllă dĕhīnc răpĭdīs Iūdaēām pāssĭbŭs ūrbēm80

Zāchărĭaēquĕ dŏmūm pĕnĕtrāt grăvĭdāmquĕ sălūtāt

Ēlĭsăbēth, claūsaē cūm prōtĭnŭs ānxĭă prōlīs

Mēmbra ŭtĕrī grĕmĭō mōtū māiōrĕ rĕsūltānt.

Ēt sĭmŭl ēxĭlŭīt mātēr cōncūssă trĕmōrĕ,

Dīvīnaē vōcīs cōmplēta ēst flāmĭnĕ sānctō85

Ēt māgnūm clāmāns: 'Fēlīx ō fēmĭnă, sālvē,

Fēlīcēm gēstāns ŭtĕrī sĭnŭāmĭnĕ fētūm.

Ūndĕ mĕām tāntō vŏlŭīt Dĕūs aēquŭs hŏnōrĕ

Īllūstrārĕ dŏmūm, quām mātēr nūmĭnĭs āltī

Vīsĕrĕt? Ēccĕ mĕō gaūdēns īn vīscĕrĕ prōlēs90

Ēxūltāt, Mărĭaē cūm prīma āffāmĭnă sēnsīt.

Fēlīx, quī crēdīt fīnēm mōx āffŏrĕ vērbīs,

Quaē Dĕūs ād fămŭlōs māgnūm dīgnāndŏ lŏquētūr.

Īllă trăhēns ănĭmūm pēr gaūdĭă mīxtă pŭdōrĕ

Sūpprēssaē vōcīs păvĭtāntĭă dīctă vŏlūtāt:95

'Māgnĭfĭcās laūdēs ănĭmūs grātēsquĕ rĕpēndīt

Īmmēnsī Dŏmĭnō mūndī. Vīx gaūdĭă tāntă

Spīrĭtŭs īstĕ căpīt, quōd mē dīgnātŭs ĭn āltūm

Ērĭgĭt ēx hŭmĭlī cēlsām cūnctīsquĕ bĕātām

Gēntĭbŭs ēt saēclīs vŏlŭīt Dĕŭs aēquŭs hăbērī.100

Sūstŭlĭt ēccĕ thrŏnūm saēvīs frēgītquĕ sŭpērbōs,

Lārgĭflŭīs hŭmĭlēs ŏpĭbūs dītāvĭt ĕgēntēs.'

Tūnc īllīc mānsīt trīnōs ēx ōrdĭnĕ mēnsēs,

Ād prŏprĭāmquĕ dŏmūm rĕpĕdāt iām cērtă fŭtūrī.

Iāmque ădĕrāt tēmpūs, quō iūssūm fūndĕrĕ pārtūm105

Ēlĭsăbēth vōlvēndă dĭēs īn lūmĭnĭs ōrās

Cōgĕrĕt. Ād pārtūs fāmām cōllēctă cŭcūrrīt

Tūrbă prŏpīnquōrūm, tūm gaūdĭă mīră frĕquēntēs

Cōncĕlĕbrānt nōmēnquĕ iŭbēnt gĕnĭtōrĭs hăbērĕ.

Ābnŭĭt hōc gĕnĕtrīx, sēd Iōhānnēs vŏcĭtētūr110

Īngĕmĭnāt. Plăcŭīt mūtī tūnc iūssă părēntīs

Cōnsŭlĕrē, scrīptōquĕ rŏgānt ēdīcĕrĕ nōmēn.

Sēd, prō mīră fĭdēs, tăbŭlīs cūm scrībĕrĕ tēmptāt,

Īmplĭcĭtām sōlvīt pēr vērbă sŏnāntĭă līnguām.

Mōx ĕtĭam āssuētām pĕnĕtrānt spīrācŭlă mēntēm,115

Cōmplētūsquĕ cănīt vēntūrī cōnscĭă dīctă:

'Cōncĕlĕbrēnt cūnctī laūdēs grātēsquĕ frĕquēntēnt

Āstrōrum ēt tērraē, pōntīque hŏmĭnūmquĕ părēntī,

Vīsĕrĕ quōd vŏlŭīt prŏprĭāmque ābsōlvĕrĕ plēbēm.

Ēn bĕăt āntīquām gēntēm cōrnūquĕ sălūtīs120

Ērēcto īndūlgēt Dāvīdĭs ŏrīgĭnĕ lūmēn.

Hōc ēst, quōd prīscī cĕcĭnēre ēx ōrdĭnĕ vātēs,

Haēc ēst īllă sălūs, quā nōs ēx hōstĭbŭs ātrīs

Ērĭpĭt, ūt iūstē iūstō sērvīrĕ quĕāmūs.

Āt tū, pārvĕ pŭēr, sānctūs dīgnūsquĕ prŏfētă125

Dīcēre ēt Dŏmĭnūm mōx praēgrĕdĭērĕ vĭāndō

Īllĭŭs ēt pŏpŭlūm dūcēs pēr lūmĕn ăpērtūm:

Ērrōrēm pēr tē spērnēnt mōrtīsquĕ tĕnēbrās

Ābrūmpēnt ōmnēs, tŭă quī praēcēptă sĕquēntūr.'

Ēxhīnc sēcrētīs īn vāllĭbŭs ābdĭtă sēmpēr130

Vītă fŭīt pŭĕrō, dōnēc pōscēntĭbŭs ānnīs

Vātĭs ăd ōffĭcĭūm plēnō pūbēscĕrĕt aēvō.

Īntĕrĕā Mărĭaē spōnsō mīrācŭlă mēntēm

Sōllĭcĭtānt, mănĭfēsta ŭtĕrī quōd pōndĕră vīdīt

Ēt sēcūm vŏlŭīt, quānām rătĭōnĕ prŏpīnquaē135

Dēdĕcŭs ōpprēssūm cēlēt thălămōsquĕ rĕcūsēt.

Tālĭă trāctāntī tōrpēscūnt mēmbră sŏpōrĕ

Aūdīvītquĕ Dĕī sŭpĕr hōrrĭdă sōmnĭă vōcēm:

'Āccĭpĕ cōniŭgĭūm nūllō cūm crīmĭnĕ pāctaē,

Spīrĭtŭs īmplēvīt sānctō cuī vīscĕră fētū.140

Hānc cĕcĭnīt vātēs vēntūram ēt vīrgĭnĕ prōlēm,

Nōbīscūm Dĕŭs ēst nōmēn cuī.' Prōtĭnŭs īllĕ

Haēc praēcēptă sĕquēns sērvāt spōnsālĭă pāctă.

Sēd tūm fōrtĕ nŏvō căpĭtūm dīscūssĭŏ cēnsū

Caēsărĭs Aūgūstī iūssīs pēr plūrĭmă tērraē145

Dēscrībēbātūr: Sŭrĭām tūnc iūrĕ rĕgēbāt,

Quīrīnūs, prŏprĭōs cuī tōtă pĕr ōppĭdă fīnēs

Ēdēbānt pŏpŭlī, vīrēs nōmēnquĕ gĕnūsquĕ.

Ūrbs ēst Iūdaēaē Bĕthlĕēm, Dāvīdă cănōrūm

Quaē gĕnŭīt, gĕnĕrīs quaē cēnsūm iūrĕ pĕtēbāt.150

Ēdĭdĭt hīc Mărĭām Dāvīdĭs ŏrīgĭnĕ Iŏsēph

Dēspōnsāmquĕ sĭbī scrībēns grăvĭdāmquĕ prŏfēssūs

Hōspĭtĭo āmbōrūm Bĕthlĕēm sūb moēnĭbŭs ūrbīs

Āngūstī fŭĕrānt praēpārva hăbĭtācŭlă rūrīs.

Īllīc vīrgŏ nŏvō cōmplēta īn tēmpŏrĕ fētū155

Sōlvĭtŭr ēt pŭĕrūm vĕtĕrī cūnābŭlă tēxtū

Īnvōlvūnt dūrūmquĕ dătūr praēsēpĕ cŭbīlī.

Cīrcā sōllĭcĭtaē pĕcŭdūm cūstōdĭă nōctīs

Pāstōrēs tĕnŭīt vĭgĭlēs pēr pāscŭă laētă.

Ēccĕ Dĕī mŏnĭtū vīsūs dēscēndĕrĕ caēlō160

Nūntĭŭs, āt sŭbĭtūs tērrōr trĕmĕfāctă păvōrĕ

Prōstrāvīt vĭrĭdī pāstōrūm cōrpŏră tērraē.

Tālĭs ĕt āttŏnĭtīs caēlō vōx mīssă cŭcūrrīt:

'Pōnĭtĕ tērrōrēm mēntīs, mĕă sūmĭtĕ dīctă,

Pāstōrēs, quĭbŭs haēc īngēntĭă gaūdĭă pōrtō.165

Nām gĕnĭtūs pŭĕr ēst Dāvīdĭs ŏrīgĭnĕ clārā,

Quī pŏpŭlīs lūcēm mōx laētĭtĭāmquĕ prŏpāgēt.

Hōc sīgnūm dīcām, pŭĕrūm quōd cērnĕrĕ vōbīs

Iām lĭcĕt īmplēntēm grăcĭlī praēsēpĭă vōcĕ.'

Tālĭă dīcēntī iūngūntūr mīlĭă plēbīs170

Caēlēstīs cūnctīquĕ Dĕūm laūdāntquĕ rŏgāntquĕ,

Tālĭs ĕt ūnītī vōx āgmĭnĭs āĕră cōmplēt:

'Glōrĭă sūprēmūm cŏmĭtātūr dēbĭtă pātrēm;

Īn tērrīs iūstōs hŏmĭnēs pāx dīgnă sĕquētūr.'

Ēt sĭmŭl hīs dīctīs caēlī sēcrētă rĕvīsūnt.175

Pāstōrēs prŏpĕrē vĕnĭūnt pŭĕrūmquĕ iăcēntēm

Praēsēpīs grĕmĭō cērnūnt; pōst īndĕ frĕquēntēs

Dīspērgūnt lātē cĕlĕrīs văgă sēmĭnă fāmaē.

Mīrāntēs laūdānt, laētāntēs cōnstĭpŭērūnt,

Ōmnĭă nōctūrnīs mŏnĭtīs quōd vēră rĕcūrrānt.180

Vīdĕrăt ōctāvām lūcēm pŭĕr, ēccĕ rĕcīdī

Ād mōrēm lēgīs nōmēnque āptārĕ nĕcēsse ēst.

Īmpŏsĭtūmque īlli ēst, mŏnĭtīs caēlēstĭbŭs ōlīm

Quōd Mărĭaē vōx mīssă Dĕō praēcēpĭt, Ĭēsūs.

Scrīpsĕrăt āntīquaē Mŏўsēs mŏdĕrāmĭnă lēgīs,185

Īntēr quaē prīmōs prīscō dē sānguĭnĕ vātūm

Ōbsērvārĕ dĕdīt fētūs ōffērrĕ săcrāndōs,

Īmplūmēsquĕ sĭmūl fērre ād dēlūbră cŏlūmbās.

Haēc ŭbĭ pēr Mărĭām tēmplō sērvātă fĕrūntūr,

Ēccĕ sĕnēx Sĭmĕōn dīgnūs cōmprēndĕrĕ sēnsū190

Caēlēstēs vōcēs, cuī quōndām praēscĭă rērūm

Vīrtūs prōdĭdĕrāt, quōd cārcĕrĕ cōrpŏrĭs aēgrī

Dēpŏsĭtō mōrtēm lībēr rĕquĭēmquĕ vĭdērēt,

Cūm prīmūm caēlī laūdēm tērraēquĕ sălūtēm,

Ōmnĭă quēm vātūm spōndēnt ōrācŭlă Chrīstūm,195

Vīdīssēt tēmplō sōllēmnēs fērrĕ pălūmbās.

Īsque ŭbĭ cūrvātō dēfēssūs cōrpŏrĕ tēmplūm

Iām grăvĭōr pĕnĕtrāt, mŏnŭīt quōd spīrĭtŭs aūctōr,

Ēccĕ sĭmūl pārvūm grĕmĭō gĕnĕtrīcĭs Ĭēsūm

Ād tēmplūm sēnsīt vēnīssĕ, trĕmēntĭbŭs ūlnīs200

Āccēpīt pŭĕrūm laētūsque haēc dīctă prŏfātūr:

'Nūnc, nūnc mē fămŭlūm Dŏmĭnūs nūnc lībĕrăt ātrīs

Cōrpŏrĭs ē vīnclīs fīnēmque īmpōnĕrĕ vērbīs

Dīgnātūr cūm pācĕ sŭīs. Ēn splēndĭdă nōstrōs

Lūx ŏcŭlōs tŭă cīrcūmstāt rădĭīsquĕ rĕnīdēt,205

Quām cūnctīs hŏmĭnūm lūstrātīs gēntĭbŭs āddīt

Īstrăhĕlītārūm cŭmŭlātaē glōrĭă plēbīs.

Quīd tāntūm Mărĭaē stŭpŭērūnt pēctŏră mātrīs?

Hīc pŭĕr ād cāsūm pŏpŭlī dătŭr, īstĕ rĕnāscī

Cōncēdēt pŏpŭlōs; dīctum īn cōntrārĭă sīgnūm210

Īstĭŭs ādvĕnĭēt, pērcūrrēns dēbĭtă lētō

Ātque ănĭmām mātrīs fērrō fūlgēntĕ măchaērā,

Quō pătĕānt tēctī tĕnĕbrōsă vŏlūmĭnă cōrdīs.'

Haēc ăĭt īn Sĭmĕōnĕ Dĕūs; mōx ēccĕ prŏfētaē

Fēmĭnĕām sānctō cōmplēt spīrāmĭnĕ mēntēm.215

Ānnă fŭīt nātū grăvĭōr, quam īn flōrĕ iŭvēntaē

Dēstĭtŭīt vĭdŭām mōrs īmmātūră mărītī.

Cāstă sĕd īn tēmplō sēmpēr prō cōniŭgĕ vītă

Ēt cūltūs cēssērĕ Dĕī; quaē nūmĭnĕ iūssă

Cōgnōvīt Chrīstum ēt sĭmĭlī sērmōnĕ lŏcūta ēst.220

Īnde ŭbĭ sōllēmnēm pŭĕrī prō nōmĭnĕ lēgēm

Cōmplēvīt gĕnĕtrīx ĕt Ĭōsēph ōmnĭă mīrāns,

Ād pătrĭām laētī rĕpĕdānt pŭĕrūmquĕ rĕpōrtānt.

Gēns ēst ūltĕrĭōr sūrgēntī cōnscĭă sōlī,

Āstrōrūm sōllērs ōrtūsque ŏbĭtūsquĕ nŏtārĕ;225

Hūiūs prīmōrēs nōmēn tĕnŭērĕ Măgōrūm.

Tūnc hīnc dēlēctī Sŏlўmōs pēr lōngă vĭārūm

Dēvĕnĭūnt rēgēmque ădĕūnt ōrāntquĕ dŏcērī,

Quaē rĕgĭo īmpĕrĭō pŭĕrūm Iūdaēă tĕnērēt

Prōgĕnĭtūm: sēsē stēllaē fūlgēntĭs ăb ōrtū230

Ādmŏnĭtōs vēnīssĕ vĭām, quō sūpplĭcĕ dēxtrā

Ēxōrtūm tērrīs vĕnĕrābĭlĕ nūmĕn ădōrēnt.

Tērrĭtŭs Hērōdēs Sŏlўmōrūm cūlmĭnă vātūm

Quīquĕ prŏfētārūm vĕtĕrūm praēdīctă rĕcēnsēnt

Īmpĕrĭo āccītōs iŭbĕt ōmnĭă quaērĕrĕ lēgīs,235

Quīs pătĕāt, quaē sīnt gĕnĭtālĭă moēnĭă Chrīstō,

Ōmnĭă vēntūrūm spōndēnt quem ōrācŭlă vātūm.

Tūnc mănĭfēstātūr, Bĕthlĕēm quōd moēnĭbŭs īllūm

Prōgīgnī mănĕāt, cuī sācrām dūcĕrĕ plēbēm

Īsrăhĕlītārūm sānctā vīrtūtĕ nĕcēsse ēst.240

Hīnc iŭbĕt Hērōdēs Pērsās pērtēndĕrĕ grēssūm

Īnvēntūmquĕ sĭbī pŭĕrūm mōnstrārĕ cŏlēndūm.

Ēcce ĭtĕrīs mĕdĭō stēllām praēcūrrĕrĕ cērnūnt

Sūlcāntēm flāmmīs aūrās, quaē cūlmĭnĕ sūmmō

Rēstĭtĭt āt pŭĕrī lūstrāta hăbĭtācŭlă mōnstrāt.245

Gaūdĭă māgnă Măgī gaūdēnt sīdūsquĕ sălūtānt,

Ēt pōstquām pŭĕrūm vīdērĕ sŭb ūbĕrĕ mātrīs,

Dēiēctī prōnō strāvērūnt cōrpŏrĕ tērrām

Sūmmīssīquĕ sĭmūl quaēsūnt; tūm mūnĕră trīnă

Tūs, aūrūm, mūrrām rēgīque hŏmĭnīquĕ Dĕōquĕ250

Dōnă dăbānt. Tōtām mōx hōrrĭdă sōmnĭă nōctēm

Sōllĭcĭtānt saēvūmquĕ iŭbēnt vītārĕ tўrānnūm.

Dēnĭquĕ dīvērsīs Hērōdīs cāllĭbŭs aūlām

Dīffŭgĭūnt pătrĭāmquĕ Măgī rĕdĭērĕ lătēntēr.

Īpsum ĕtĭām pŭĕrūm mŏnĭtīs caēlēstĭbŭs āctūs255

Aēgŷptūm cūm mātrĕ sĭmūl trānspōrtăt Ĭōsēph.

Āt fĕrŭs Hērōdēs sĭbĭmēt sūccēdĕrĕ crēdīt,

Quēm cāllēns āstrīs quaēsīssēt cūră Măgōrūm.

Quōrūm praēcaūtō dīscēssū sōllĭcĭtātūs

Hōrrĭbĭlēm iūssīt Bĕthlĕēm pēr cōmpĭtă caēdēm.260

Īnfāntēs cūnctōs tĕnĕrāmquĕ sŭb ūbĕrĕ plēbēm

Āvēllīt fērrō nūllō sūb crīmĭnĕ cūlpaē.

Haēc ĕtĭām caēdēs ōlīm praēscrīptă mănēbāt,

Quām bŏnŭs Hiērĕmīās dīvīnō nūmĭnĕ iūssūs

Cōmplōrāt, sŭbŏlīs mĭsĕrō prō fūnĕrĕ mātrēs265

Hōrrēndīs grăvĭtēr caēlūm pūlsārĕ quĕrēllīs.

Āst ŭbĭ sōpītūs fŭrŏr ēst ēt saēvă tўrānnī

Īnfāntum hōrrĭbĭlī fĕrĭtās sătĭātă crŭōrĕ,

Ēxtīnxīssĕ pŭtāt cūnctōs, quōs ūnŭs ĕt āltēr

Ānnūs lētĭfĕrī mĭsĕrōs ōpprēssĕrăt aēvī.270

Mīrāndīs rūrsūs dēvīnctūs mēmbră sŏpōrĕ

Ūrgētūr mŏnĭtīs Mărĭām pŭĕrūmquĕ Ĭōsēph

Aēgŷpto ād pătrĭām vēctāre, ŭbĭ Nāzără fēlīx

Ōlīm praēdīctūm pŭĕrō dĕdĭt āddĕrĕ nōmēn.

Dīxĭt ĕt āltĕrĭūs quōndām praēnūntĭă vātīs275

Vōx īnstīnctă Dĕō: Vĕnĭēt, vĕnĭēt mĕă prōlēs

Aēgŷpto ēx āltā tērrīs lūmēnquĕ sălūsquĕ.

Crēscēbāt răpĭdīs ānnōrūm grēssĭbŭs īnfāns,

Praēcūrrēns aēvūm săpĭēntĭă praēvĕnĭēbāt

Grātĭăque īn vūltu ēt vērbīs vĕnĕrāndă mĭcābāt.280

Ēt iām bīssēnōs aēvī cōmprēndĕrăt ānnōs,

Cūm pāschaē rītūm sērvāndo ēx mōrĕ părēntēs

Ād tēmplūm laētīs pŭĕrūm pērdūcĕrĕ fēstīs

Ōmnĭbŭs ānnōrūm vĭcĭbūs dē mōrĕ sŏlēbānt.

Ērgo ădĕrānt pāschaē părĭtēr cūnctīsquĕ dĭēbūs285

Fēstōrum īmplētīs pătrĭām rĕmĕārĕ părābānt,

Cūm pŭĕr īn pŏpŭlō cŏmĭtīs vēstīgĭă mātrīs

Dēsĕrŭīt tēmplīquĕ lĭbēns sēcrētă pĕtīvīt.

Īllūm pēr vīcōs ūrbīs pērque ābdĭtă tēctă

Pērque ĭtĕrīs strātās pēr nōtōs pērquĕ prŏpīnquōs290

Quaērēbāt gĕnĕtrīx; sēd lūx ŭbĭ tērtĭă vēnīt

Ād tēmplūm prŏpĕrē rĕmĕāt, vātūmquĕ chŏrēīs

Īnvĕnĭt īnsērtūm lēgūmque ōbscūră sĕnīlī

Trāctāntēm coētū. Vīx ādmīrātĭŏ dīgnă

Dē pŭĕrī vērbīs sĕnĭbūs fŭĭt; āt pĭă mātēr:295

'Nāte, ăĭt, āmīssūm lăcrĭmīs tē quaērŏ prŏfūsīs

Ānxĭă cūm gĕnĭtōrĕ gĕmēns. Quaē caūsă părēntūm

Dīscērnīt grēssū tēmplīque īn sēdĕ rĕtēntāt?'

Īlle aūtēm: 'Quīd mē tāntūm, quīd quaērĭtĭs? īnquīt.

Ān nōndūm sēntīs, gĕnĕtrīx, quōd iūrĕ pătērnīs300

Sēdĭbŭs ēt dŏmĭbūs nātum īnhăbĭtārĕ nĕcēsse ēst?'

Haēc ăĭt ēt grēssūm sŏcĭāt pătrĭāmquĕ rĕvīsīt;

Nēc gĕnĕtrīx tāntī pērsēnsīt pōndĕră vērbī,

Ōrdĭnĕ cūnctă tămēn cōrdīs sēcrētă rĕsērvānt.

Āt pŭĕr ōbsĕquĭīs āptē praēdūlcĭbŭs āmbōs305

Ād prŏprĭūm sēmpēr cōgēns nēctēbăt ămōrēm.

Īntĕrĕā vĕtĕrīs scrīptī pēr dēbĭtă cūrrēns

Ōmnĭă saēclōrūm sĕrĭēs prōmīssă trăhēbāt.

Zāchărĭaē sŭbŏlēs dēsērtīs vāllĭbŭs ōmnēs

Ād dēpōnēndās măcŭlās clāmōrĕ vŏcābāt,310

Flūmĭnĭs ūt lĭquĭdī căpĕrēnt mīrāndă lăvācră,

Quīs ănĭmaē vīrtūs āblūtā sōrdĕ nĭtērēt;

Ēsăĭās vātēs cĕcĭnīt quōd nūmĭnĕ iūssūs:

'Vōx lātē rĕsŏnāt dēsērtīs vāllĭbŭs; āmplās

Īnstrŭĭtē strātās, ōmnīs sīt rēctă vĭārūm315

Sēmĭtă, quaē Dŏmĭnī dīgnē vēstīgĭă gēstēt.

Sūbsīdēnt cōllēs, vāllīs cōmplēbĭtŭr ōmnīs;

Cōrrĭgĕt ānfrāctūs ĭtĕrīs bŏnă līnĕă rēctī

Cōrpŏrĕīsque ŏcŭlīs lūmēn trāctārĕ sĕrēnūm

Ōmnĭbŭs īndūlgēt gĕnĭtōr Dŏmĭnūsquĕ sălūtīs.'320

Ērgo ădĕrānt pŏpŭlī pāssīmque hīnc īndĕ rŭēntēs

Cōmplēbānt rīpās ăvĭdīquĕ lăvācră pĕtēbānt.

Tēxtă cămēlōrūm fŭĕrānt vēlāmĭnă saētīs,

Ēt zōnaē pēllīs mĕdĭūm cīnxērĕ prŏfētām.

Ēt tĕnŭēm vīctūm praēbēnt sīlvēstrĭă mēllă.325

Īsque ŭbĭ tōt pŏpŭlōs dīvērsīs sēdĭbŭs ōrtōs

Īrrŭĕre ād flŭvĭūm cērnīt, sīc īncĭpĭt ōrĕ:

'Vīpĕrĕaē gēntīs sŭbŏlēs, quīs dēbĭtă vōbīs

Sūpplĭcĭa ūrgēntēsque īrās ēvādĕrĕ mōnstrāt?

Sēd făcĭte, ō mĭsĕrī, frūctūm, sī paēnĭtĕt, āptūm,330

Nēc gĕnĕrīs vēstrī tōllāt fīdūcĭă mēntēs.

Nām făcĭle ē sāxīs ĕtĭām prō nōmĭnĕ plēbēs

Sūccēdēt vēstrō, sŭbŏlēs quĭă dēgĕnĕr ērrāt.

Prōxĭmă rōbŏrĕīs iāmiām rādīcĭbŭs īnstāt

cūnctōrum ānte ŏcŭlōs ăcĭēs lēvātă sĕcūrīs.335

Caēdēntūr sīlvaē stĕrĭlēs īgnēmquĕ fŏvēbūnt.

Nūnc ĕgŏ praētĕrĭtās măcŭlās īn flūmĭnĕ pūrō

Āblŭĕre īnstĭtŭī; vĕnĭēt sēd fōrtĭŏr āltēr,

Cūiūs vīnclă pĕdūm nōn sūm cōntīngĕrĕ dīgnūs.

Āblŭĕt īlle hŏmĭnīs sānctō spīrāmĭnĕ mēntēm340

Flāmārūmquĕ glŏbīs pūrgābīt nōxĭă cōrdă.

Īllĭŭs ēt mănĭbūs rūrālīs pālă tĕnētūr

Ēt prŏprĭa īpsīūs pūrgābĭtŭr ārĕă frūgūm

Hōrrĕăque īmplēbīt sēcrētī cōpĭă fārrīs

Aētērnūsquĕ lĕvēs pălĕās pŏpŭlābĭtŭr īgnīs.'345

Haēc ăĭt ēt prŏpĕrīs pēr sīlvām pāssĭbŭs īpsūm

Cērnĭt Ĭōrdānīs vĕnĕrāndă lăvācră pĕtēntēm.

Sēd vĕtăt īncrĕpĭtāns vātēs ēt tālĭă fātūr:

'Tūnĕ mĕīs mănĭbūs dīgnārīs mērgĭĕr ūndīs,

Cūm tŭă mē mĕlĭūs pōssīnt mūndārĕ lăvācră?'350

Dīxĭt Ĭōhānnēs, cuī tālĭă rēddĭt Ĭēsūs:

'Nūnc sĭnĕ, nām dĕcĕt hōc, sīc sānctă pĕr ōmnĭă nōbīs

Iūstĭtĭaē cōnsēctāndūs cōmplēbĭtŭr ōrdŏ.'

Haēc mĕmŏrāns vĭtrĕās pĕnĕtrābāt flūmĭnĭs ūndās.

Sūrgēntī mănĭfēstă dĕī praēsēntĭă clārēt.355

Scīndĭtŭr aūrĭcŏlōr caēlī sēptēmplĭcĭs aēthră

Cōrpŏrĕāmquĕ gĕrēns spĕcĭēm dēscēndĭt ăb āltō

Spīrĭtŭs āĕrĭām sĭmŭlāns ēx nūbĕ cŏlūmbām

Ēt sānctō flātū cōrpūs pērfūdĭt Ĭēsū.

Tūnc vōx mīssă Dĕī lōngūm pĕr ĭnānĕ cŭcūrrīt360

Āblūtūmque ūndīs Chrīstūm flātūquĕ pĕrūnctūm

Āllŏquĭtūr: 'Tē nāte, hŏdĭē pēr gaūdĭă tēstōr

Ēx mē prōgĕnĭtūm, plăcĕt haēc mĭhĭ glōrĭă prōlīs.'

Tūm pĕtĭt ūmbrōsōs mōntēs ēt lūstră fĕrārūm

Ōbsĕquĭūmque īllī pātrīs praēbērĕ mĭnīstrī365

Cērtābānt răpĭdī, mōx līvōr daēmŏnĭs ātrām

Cūm tērrōrĕ răpīt mēntēm, nēc dēfŭĭt aēgrō

Tēmptāndi īntĕrĕā Chrīstūm vērsūtĭă fāllāx.

Quādrāgīnta īllī fŭĕrānt ēx ōrdĭnĕ sōlēs.

Ēx quō nūllă cĭbī pōtūsque ălĭmēntă dăbāntūr,370

Sēd cōntēntă sĭmūl fīrmī iēiūnĭă cōrdīs

Tērrārum ād rēgnūm mēntīs sēcrētă tĕnēbānt.

Tūnc ĕpŭlās dēmūm mŏnŭīt cōnquīrĕrĕ cōrpūs.

Hōrrēndi īntĕrĕā scĕlĕrīs fāllācĭă tēmptāns:

'Sī tē prō cērtō gĕnŭīt Dĕŭs, ōmnĭbŭs, īnquīt,375

Hīs pŏtĕrīs sāxīs fōrtī sērmōnĕ iŭbērĕ

Ūsūm trītĭcĕī fōrmāmquĕ căpēssĕrĕ pānīs.'

Chrīstŭs ăd haēc fātūr: 'Nīl mē iām tālĭă tērrēnt;

Nām mĕmĭnī scrīptūm, quŏnĭām nōn sōlă tĕnēbīt

Vītām crēdēntīs făcĭlīs sūbstāntĭă pānīs,380

Sēd sērmōnĕ Dĕī cōmplēt pĭă pēctŏră vīrtūs.

Rūrsŭs ăt īllĕ dŏlōs vērsūtīs ārtĭbŭs āptāns

Nēctĕrĕ tēmptātōr prŏpĕrāt. Nām moēnĭbŭs ūrbīs

Mōx īnfērrĕ pĕdēm sēnsīt, vīs līvĭdă Chrīstūm

Cūlmĭnĕ mārmŏrĕō fēcīt cōnsīstĕrĕ tēmplī.385

Tūm sīc āggrĕdĭtūr vōcīs fāllēntĕ vĕnēnō:

'Sī Deūs ēst vērē gĕnĭtōr tĭbĭ, cūlmĭnĕ tēmplī

Āĕră pēr văcŭūm sāltū iăcŭlābĕrĕ cōrpūs.

Tēstĭs ĕrīt scrīptūră tĭbī, quaē spōndĕt ăpērtē

Māndātūm sūmmī gĕnĭtōrīs tālĕ mĭnīstrīs,390

Ūt lāpsūm stūdeānt cāsū dēfēndĕrĕ cōrpūs;

Ēt fămŭlīs mănĭbūs cūrrēnt tŭă mēmbră lĕvārĕ,

Nē lăpĭdīs laēdāt sūmmās ōffēnsĭŏ plāntās.'

Rēddĭdĭt hīs Chrīstūs dīctīs cōntrārĭă dīctă:

'Mē mĕmĭnīssĕ măgīs scrīptī caēlēstĭs ŏpōrtēt,395

Nē vīrēs Dŏmĭnī fīdēns aūdācĭă tēmptēt.'

Rūrsŭs ĭn ābrūptī mōntīs cōnsīstĕrĕ cēlsīs

Mōx fŭrĭbūndă iŭgīs sēnsīt fāllācĭă Chrīstūm,

Ōstēndēns īllī fūlgēntĭă rēgnă pĕr ōrbēm:

'Cērnĭs, ăīt, quaē sīt tāntārūm glōrĭă rērūm?400

Cūnctă tŭō pōssūm iāmiām cōncēdĕrĕ rēgnō,

Tālĭă dōnāntēm sī mē vĕnĕrātŭs ădōrēs.'

Tūnc sīc īnstāntēm dīctīs rēiēcĭt Ĭēsūs:

'Ēffŭgĕ pēstĭfĕrī răbĭēs vaēsānă vĕnēnī,

Haērĕăt ūt sēmpēr nōbīs īmmōbĭlĕ iūssūm,405

Ūt iūstūs caēlī Dŏmĭnūm dēvōtŭs ădōrēt

Ūnĭŭs ēt fămŭlāns vĕnĕrētūr nōmĕn ĭn aēvūm.'

Tālĭbŭs ēxcūssūs fūgīt pēr dēvĭă daēmōn.

Īlle ŭbĭ Iōhānnēm cōgnōvīt cārcĕrĭs ūmbrīs

Īmmērsūm, trīstī cōmprēssīt cōrdĕ dŏlōrēm,410

Fīnĭbŭs ēt stătŭīt Zăbŭlōnūm pōnĕrĕ sēdēs,

Ūt dīctum Ēsăĭaē cōncūrrĕrĕt ōrdĭnĕ lōngō:

'Tērră Zăbūlōnum ēt rĕgĭōnīs Nēptălă nōmēn,

Ēt vĭă trāns pĕlăgūs lōngē Gălĭlaēă pĕr ārvă

Trāns ĕt Ĭōrdānēn gēntēs pŏpŭlīquĕ tĕnēbrīs415

Īnclūsī māgnūm lūmēn sŭbĭtūmquĕ vĭdēbūnt,

Īn mōrtīsque īllīs ūmbrā rĕsĭdēntĭbŭs ālmā

Ēxŏrĭtūr fĭdĕī rēsplēndēns lūcĕ vŏlūntās.'

Ērgo īnstārĕ Dĕī rēgnāntīs mūnĕră Chrīstūs

Nūntĭăt īncrĕpĭtāns praēcōnĭă lārgă sălūtīs.420

Praētĕrĭēnsquĕ vĭdēt pōntī pēr lītŏră frātrēs,

Praēsŏlĭdūm Sĭmŏnēm, dīgnūm cōgnōmĭnĕ Pētrī,

Āndrēāmquĕ sĭmūl, sĭnŭōsă vŏlūmĭnă līnī

Pīscĭbŭs īnsĭdĭās dīspōnĕrĕ mārmŏrĭs ūndīs.

'Nūnc, īnquīt, pīscēs căpĭtīs mărĭs aēstĭbŭs āltīs,425

Sēd mē sī lĭbĕāt sēctārī, fōrtĭă vōbīs

Prōvĕnĭēnt hŏmĭnūm praēpūlchra īndāgĭnĕ lūcră.'

Ōllī cōnfēstīm fīrmātō pēctŏrĕ cērtī

Rētĭbŭs ābiēctīs părĭtēr praēcēptă sĕquūntūr.

Pōst frātrēs Iăcŏbūm | Īōhānnēmquĕ mărīnīs430

Īnsĭdĭās grĕgĭbūs măcŭlōso īnnēctĕrĕ tēxtū

Ūt vīdīt sĭmĭlēmquĕ dĕdīt dē lītŏrĕ vōcēm,

Īllī Zēbĕdĕūm gĕnĭtōrem īn pūppĕ rĕlīnquūnt

Īlĭcŏ sēctāntēs pūlchērrĭmă iūssă sălūtīs.

Ēxhīnc pēr tērrām Gălĭlaēām sānctă sĕrēbāt435

Īnsĭnŭāns pŏpŭlīs rēgnī praēcōnĭă Chrīstūs

Dōnābātquĕ cĭtam īnvălĭdīs aēgrīsquĕ mĕdēllām;

Ēt mōx crēbră prŏcūl Sўrĭām iām fāmă tĕnēbāt

Mīllĕ sŏnāns vērbīs praēsēntĭă mūnĕră Chrīstī.

Dēnĭquĕ cērtātīm lānguōrīs tābĕ pĕrēsōs440

Dīvērsīsquĕ mălīs nēxōs, quīs lōngă dŏlōrĕ

Ābsūmpsīt pŏpŭlāns mēmbrōrūm rōbŏră tābēs,

Mōnstrābānt Chrīstō; făcĭlī sēd mūnĕrĕ cūnctōs

Rēddēbāt prŏpĕrē mīrānda ād gaūdĭă sānōs.

Iāmque ănĭmae īpsīūs mōrbī saēvīquĕ fŭrōrēs445

Ēt lūnaē cūrsūm cŏmĭtāta īnsānĭă mēntīs

Dīscēssērĕ grăvī sērmōnīs pōndĕrĕ iūssă.

Īllūm stīpāntēs mīrācŭlă māgnă mŏvēntēm

Mīxtaē sēctāntūr tūrbaē Sŏlўmīquĕ Sўrīquĕ

Ēt Iūdaēă frĕquēns pŏpŭlīs Gălĭlaēăquĕ plēbēs,450

Quōs ĕt Ĭōrdānēs dĭrĭmīt stāgnāntĕ flŭēntō.

Hōs pŏpŭlōs cērnēns praēcēlsā rūpĕ rĕsēdīt

Āc sīc dīscĭpŭlīs grĕmĭūm cīngēntĭbŭs īnfīt:

'Fēlīcēs hŭmĭlēs, paūpēr quōs spīrĭtŭs āmbīt,

Īllōs nām caēlī rēgnūm sūblīmĕ rĕcēptāt,455

Hīs sĭmĭlēs mītēs, quōs mānsuētūdŏ cŏrōnāt,

Quōrūm dēbētūr iūrī pūlchērrĭmă tēllūs.

Hōc mŏdŏ lūgēntēs sōlācĭă māgnă sĕquēntūr.

Pābŭlă iūstĭtĭaē quī nūnc pōtūsquĕ rĕquīrūnt,

Īllōs plēnă mănēt sătĭāndōs cōpĭă mēnsaē.460

Fēlīx, quī mĭsĕrī dŏlŭīt dē pēctŏrĕ sōrtēm,

Īllūm nām Dŏmĭnī mĭsĕrātĭŏ lārgă mănēbīt.

Fēlīcēs, pūrō quī caēlūm cōrdĕ tŭēntūr,

Vīsĭbĭlīs Dĕŭs hīs pēr saēcŭlă cūnctă pătēbīt.

Pācĭfĭcōs Dĕŭs īn nŭmĕrūm sĭbĭ prōlĭs ădōptāt.465

Fēlīcēs nĭmĭūm, quōs īnsēctātĭŏ frēndēns

Prōptēr iūstĭtĭām prĕmĭt; hīs mōx rēgĭă caēlī

Pāndētūr. Gaūdēte, ŏpĕrūm quōs iūstă tĕnēntēs

Ūrgēbīt praēcēps stĭmŭlīs īniūrĭă saēvīs;

Plūrĭmă nām mērcēs vōbīs sērvātŭr ĭn aēthrā,470

Nāmquĕ prŏfētārūm fŭĭt īnsēctātĭŏ tālīs.

Dīscĭtĕ vōs hāc īn tērrā sălĭs ēssĕ săpōrēm.

Hīc săpŏr āmīssā sī iām vīrtūtĕ sĕnēscīt,

Quaē sălĭs ābsūmptōs ăcŭēt sūbstāntĭă gūstūs?

Nēc quīsquām vānī pōst haēc sŭpĕrēst sălĭs ūsūs,475

Nī lōnge ābiēctūm cūncta ūt vēstīgĭă cālcēnt.

Vōs ēstīs mūndī clārūm (ne ābscōndĭtĕ) lūmēn.

Nām quīs praēcēlsīs īmpōstām rūpĭbŭs ūrbēm

Ōccūltārĕ quĕāt? Vēstrūm sīc lūmĕn ăd ōmnēs

Pērvĕnĭāt rērūmquĕ dĕcūs sūb lūcĕ sĕrēnā480

Pōnātūr. Cūnctīs gĕnĭtōrīs glōrĭă vēstrī

Laūdētūr, cēlsī thrŏnŭs ēst cuī rēgĭă caēlī.

Nōn ĕgŏ nūnc prīscās lēgēs dīssōlvĕrĕ vēnī

Vērtĕrĕ nēc, vĕtĕrēs pōnūnt quaē iūssă prŏfētaē;

Ōmnĭă nām vōbīs pēr mē cōmplēndă mănēbūnt.485

Vēră lŏquōr, dōnēc caēlī tērraēquĕ mărīsquĕ

Īntĕrĭtūs vĕnĭāt, lēgīs nēc līttĕră sāltēm

Aūt ăpĭcīs pārvī grăcĭlīs dīstīnctĭŏ deērīt,

Ōmnĭă quīn fīānt dīgēsto ēx ōrdĭnĕ saēclī.

Sī quĭs ĕnīm mĭnĭmām māndātī sōlvĕrĕ pārtēm490

Aūsŭs ĕrīt, părĭtērque hŏmĭnēs aūdēndŏ dŏcēbīt,

Hīc mĭnĭmī nōmēn caēlēsti īn sēdĕ tĕnēbīt.

Āt quīcūmque ŏpĕrīs prŏprĭī mŏdĕrāmĭnă sērvāns

Īnvĭŏlātă sĭmūl trādēt praēcēptă prĭōrūm,

Māgnŭs ĕrīt māgnīquĕ fĕrēt trāns sīdĕră nōmēn.495

Aūdīstīs vĕtĕrīs iūssūm mŏdĕrāmĭnĕ lēgīs.

Hūmānō sī quīs măcŭlārīt sānguĭnĕ pālmās,

Īllĕ rĕūs fērrō pērsōlvēt vīndĭcĕ poēnās.

Āst ĕgŏ praēcĭpĭām, nē quīs cōnsūrgĕre ĭn īrās

Aūdĕăt ātque ŏdĭō frātrīs fērvēntĕ mŏvērī.500

Nām rĕŭs hīc aēquō poēnās sūb iūdĭcĕ pēndēt.

Nēc mĭnŏr īllōrūm cōnvīcĭă flāmmă sĕquētūr,

Quī fătŭī mĭsĕrīvĕ cĭēnt sūb nōmĭnĕ frātrēm.

Sīn ōffērrĕ vŏlēs, vĕnĕrāns āltārĭă, mūnūs

Ēt tŭă tūnc tăcĭtaē mēntīs pĕnĕtrālĭă tāngēt,505

Quōd tĭbĭ sīt cūm frātrĕ dŏmī sūscēptă sĭmūltās,

Mūnĕră cūncta īllīc ădĭtīs ādmōtă rĕlīnquĕ

Ēt prĭŭs ād pācēm prŏpĕrāns trānscūrrĕ pĕtēndām.

Frātērnō dēmūm iām cōncĭlĭātŭs ămōrī

Ōffēr grātă Dĕō trānquīllō pēctŏrĕ dōnă.510

Ēst tĭbĭ praētĕrĕā sēmpēr cōntrārĭă vīrtūs

Cōrpŏrĭs; hōc cāstī cĕlĕrī cūrētŭr ămōrĕ,

Dūm răpĭdaē tēcūm grădĭtūr pēr cōmpĭtă vītaē.

Āccūsābĭt ĕnīm pōllūtī cōrpŏrĭs ūsūs

Ēt tē sūblīmī stătŭēt sūb iūdĭcĕ vīnctūm.515

Dāmnātūm răpĭēnt ād vīncŭlă saēvă mĭnīstrī

Nēc prĭŭs ē tĕnĕbrīs sōlvērīs cārcĕrĭs ātrī,

Ūltĭmă quām mĭnĭmī rēddātūr pōrtĭŏ nūmmī.

Haūt īgnōtă, rĕōr, vōbīs stāt caūtĭŏ lēgīs

Cōrpŭs ădūltĕrĭō prŏhĭbēns, sēd nūnc mĕă iūssă520

Ōccūlta īntērnaē frēnānt mōlīmĭnă mēntīs:

Nēc mĭnŭs ōptātī quām fāctī poēnă lŭēnda ēst.

Sī tē fōrte ŏcŭlī dēxtrī lăquĕāvĕrĭt ērrōr,

Aūctōrēm mĭsĕraē prŏpĕrāns cōnvēllĭtŏ lābīs

Ēt iăcŭlārĕ prŏcūl. Nām mēmbrūm pērdĕrĕ rēfērt525

Ēxĭgŭūm, flāmmīs quām tōtūm dēdĕrĕ cōrpūs

Pērpĕtŭīsque ănĭmām părĭtēr cōnvōlvĕrĕ poēnīs.

Ēt sī dēxtră mănūs mēntēm pēr dēvĭă dūcīt,

Ērrōrīs caūsām praēstāt dēcīdĕrĕ fērrō,

Quām tōtum aētērnīs cōrpūs cōncēdĕrĕ flāmmīs.530

Praēcĭpĭūnt vĕtĕrēs, sī quīs cōnūbĭă rūmpīt,

Scrībĕrĕ dīscĭdĭūm, iūrīs fērālĭă vērbă.

Sōlă vĭrī rēctē dīscēdĕt ădūltĕră tēctīs,

Āst ălĭaē mănĕānt, nām cāstī iūră pŭdōrīs

Aūctōre āmīttēt mŭlĭēr dēsērtă mărītō.535

Āntīquaē lēgēs prŏhĭbēnt pēriūrĭă līnguīs,

Sēd nōstrīs cēdāt iūrāndi aūdācĭă iūssīs.

Nēc fās ēst hŏmĭnī caēlūm iūrārĕ pĕr āltūm,

Quōd sēdēs Dŏmĭnī, nēc quaē vēstīgĭă gēstāt

Tērră Dĕī, Sŏlўmaēve ūrbīs vĕnĕrābĭlĕ nōmēn,540

Quōd rēgīs māgnī prŏprĭa ēst, iūrābĭtŭr ūmquām.

Nēc căpŭt īn prŏprĭūm cuīquām iūrārĕ lĭcēbīt,

Nāmquĕ pŏtēstātēm mĭnĭmī nōn ēssĕ căpīllī

Cērnĭtĭs ālbūmve aūt nīgrūm mūtārĕ cŏlōrēm.

Ēst ēst sūffĭcĭāt, quōd nōn ēst dīcĭtĕ: nōn ēst.545

Quōd sŭpĕrēst īstīs, tōtūm fāllācĭtĕr aēgrō

Sūggĕrĕt ōbrēptāns ănĭmō vīs taētră vĕnēnī.

Pērvūlgātă dĭū lēgīs praēcēptă tĕnētīs:

Laēdēntēm sēmpēr sĭmĭlīs vīndīctă sĕquātūr,

Sēd trānquīllă mălūm mĕlĭūs pătĭēntĭă vīncēt;550

Āc sī quīs pārtēm pālmā pērcūssĕrĭt ōrīs,

Mōx ălĭām vūltūs pārtēm praēbērĕ mĕmēntŏ.

Aūfĕrĕt aūt tŭnĭcām sī quīs vī iūdĭcĭs īnstāns,

Cēdĕ lĭbēns părĭtērquĕ fĕrāt tŭă pāllĭă sēcūm.

Sī tē fōrte ălĭquīs pāssūs pēr mīllĕ iŭbēbīt555

Īrĕ vĭām grăvĭdīque ŏnĕrīs pērfērrĕ lăbōrēm,

Mōx pērgēs ălĭūdque ĭtĕrīs cŏmĭtābĕrĕ dūplūm.

Sī quĭs ĕgēns pōscēt vēl sī sĭmŭlābĭt ĕgēntēm,

Ēx ănĭmō mĭsĕrāns lārgīre; aūt mūtŭă sī quīs

Ōrābīt, trĭbŭe, ēt mītēm nē sūbtrăhĕ vūltūm.560

Nēc tĭbĭ sīt plăcĭtūm sōlīs sūccūrrĕre ămīcīs

Aūt caēcīs ŏdĭīs ĭnĭmīcōs dūcĕrĕ dīgnōs.

Quīn ĕgŏ praēcĭpĭām sēmpēr blāndo ēssĕ pĕr ōmnēs

Ōbsĕquĭō prĕcĭbūsquĕ Dĕūm mōllīrĕ bĕnīgnīs

Prō vīta īpsōrūm, quī vōs ēxscīndĕrĕ gaūdēnt565

Ādvērsīsquĕ trŭcēs ănĭmīs ŏdĭīsquĕ sĕquūntūr.

Nām gĕnĭtōr nōstēr cōmmūnĭă lūmĭnă sōlīs

Cōmmūnēsquĕ dĕdīt plŭvĭās iūstīsquĕ mălīsquĕ.

Quōd sī cōniūnctōs tāntūm vĕnĕrāmŭr ămīcōs,

Quīs lŏcŭs hīc iūstaē pŏtĕrīt mērcēdĭs hăbērī?570

Sērvĭt ămīcĭtĭaē tāntūm gēns dēdĭtă lūcrīs.

Sēd vōs pērfēctō sĭmĭlēs ēstōtĕ părēntī.

Sīcŭbĭ iūstĭtĭaē pāndētūr pūlchră făcūltās,

Dēvītāte ŏcŭlōs hŏmĭnūm; nām nūllă mănēbīt

Mērcēs, pōstĕrĭūs quaē fāctūm tālĕ sĕquātūr.575

Āpplaūdēt tāntūm stĕrĭlīs laūdātĭŏ vūlgī.

Sēd quōd dēxtră făcīt, făcĭāt, nēscīrĕ sĭnīstrām

Cōnvĕnĭēt; iūstīs mĕrĭtīs tūm dīgnă rĕpēndēt

Ōccūltī sōlūs scrūtātōr praēmĭă cōrdīs.

Sūnt quōs praētŭmĭdaē tōllīt iāctāntĭă mēntīs,580

Ēt prĕcĭbūs prŏprĭīs gaūdēnt āssīstĕrĕ tūrbās

Mūltĭflŭīsquĕ dĭēm vērbīs dūcēndŏ fătīgānt;

Hīs vōtīs pōmpaē frūctūs sūccēdĭt ĭnānīs.

Sēd sēcrētă dŏmūs prĕcĭbūs pĕnĕtrālĭă cāstīs

Claūdāntūr paūcīsquĕ Dĕūm vĕnĕrābĕrĕ vērbīs.585

Scīt pătĕr īpsĕ, tŭī quaē sīt trĕpĭdātĭŏ cōrdīs.

Nīl ābsēntĕ Dĕō lŏquĭmūr, nīl ābdĭtă claūsūm

Pēctŏrĭs āntră tĕgūnt, praēsēns Dĕŭs ōmnĭă cērnīt.

Hīs ĭgĭtūr vōtūm plăcĕāt cōnclūdĕrĕ vērbīs:

Sīdĕrĕō gĕnĭtōr rĕsĭdēns īn vērtĭcĕ caēlī,590

Nōmĭnĭs, ōrāmūs, vĕnĕrātĭŏ sānctĭfĭcētūr

Īn nōbīs, pătĕr āltĕ, tŭī: trānquīllăquĕ mūndō

Ādvĕnĭāt rēgnūmquĕ tŭūm lūx ālmă rĕclaūdāt.

Sīc caēlo ūt tērrīs fīāt tŭă clāră vŏlūntās,

Vītālīsque hŏdĭē sānctī sūbstāntĭă pānīs595

Prōvĕnĭāt vōbīs; tŭă mōx lārgītĭŏ sōlvāt

Īnnŭmĕra īndūlgēns ērrōrīs dēbĭtă prāvī:

Ēt nōs haūt ălĭtēr cōncēdĕrĕ fēnŏră nōstrīs.

Taētrī saēvă prŏcūl tēmptātĭŏ daēmŏnĭs ābsīt

Ēquĕ mălīs tŭă nōs īn lūcēm dēxtĕră tōllāt.600

Sīc ĕtĕnīm gĕnĭtōr pŏpŭlīs dēlīctă rĕmīttēt,

Sī vēstra āltērnī vōbīs pēccātă vĕlītīs

Cēdĕrĕ nēc dūrum ērrātīs īntēndĕrĕ pēctūs.

Sūnt ĕtĭām praēgrātă Dĕō iēiūnĭă plēbīs;

Sēd prŏprĭām mūltī făcĭēm foēdārĕ lăbōrānt,605

Quō vānām cāptēnt hŏmĭnūm iēiūnĭă fāmām.

Tū vēro ēt grātō crīnēm nĭtĕfāctŭs ŏlīvō

Laētāntēm pūrīs dē fōntĭbŭs āblŭĕ vūltūm,

Ūt sōlūs gĕnĭtōr dēvōtī pēctŏrĭs āltūm

Sērvĭtĭūm cērnēns laūdēt mĕrĭtūmquĕ rĕpēndāt.610

Vānum ēst dēfōssīs tērra īnvĭgĭlārĕ tălēntīs.

Īllīc aērūgo ēt tĭnĕaē dŏmĭnāntŭr ĕdācēs,

Cūnctăquĕ dīrĭpĭūnt fūrēs ēgēstă lătēbrīs.

Cōndĭtĕ thēsaūrōs vōbīs īn vērtĭcĕ caēlī;

Nōn aērūgo īllōs tĭnĕaēve aūt hōrrĭdă fūrūm615

Fāctĭŏ dīrĭpĭēt. Vōbīs ŭbĭ cōndĭtă rēs ēst,

Īllīc cōrda ĕtĭām sĭmĭlī dĭcĭōnĕ tĕnēntūr.

Cōrpŏrĭs ēst lūmēn, quō pūblĭcă lūmĭnă cērnīs;

Sēd sī pūra ăcĭēs ŏcŭlīs sīmplēxquĕ nĭtēbīt,

Clārē tōtīūs splēndēbūnt cōrpŏrĭs ārtūs.620

Sīn vērō nēquām fŭĕrīt pārvūmquĕ vĭdēbīt,

Ōbscūrae īncūmbēnt sŭpĕr ōmnĭă mēmbră tĕnēbraē.

Īn nīgrās lūmēn sēd sī cōnvērtĭtŭr ūmbrās,

Īpsīs hōrrŏr ĕrīt quāntūs sĭnĕ lūcĕ tĕnēbrīs?

Nēmŏ pŏtēst dŏmĭnīs aēquē sērvīrĕ dŭōbūs,625

Ūnĭŭs aūt ŏdĭīs cēdēt vēl cēdĕt ămōrī,

Nēc părĭtēr dŏmĭnūm sērvūs pătĭētŭr ŭtrūmquĕ.

Haūt ūmquām pŏtĕrīt quīs dīvĭtĭīsquĕ Dĕōquĕ

Īnsērvīrĕ sĭmūl; sēd vōs haēc iūssă tĕnētĕ:

Sōllĭcĭtēt prŏprĭō nē vōs prō cōrpŏrĕ vēstīs,630

Neū făcĭlēs vīctūs aēgrā dīsquīrĭtĕ cūrā.

Nōnne ănĭmām plūrīs făcĭmūs quām cōrpŏrĭs ēscās?

Aūt dŭbĭtāt cōrpūs quīsquām praēpōnĕrĕ vēstī?

Āĕrĭās spēctēmŭs ăvēs: nūm vōmĕrĕ prēssō

Tērgă sŏlī sŭbĭgūnt, iăcĭūnt aūt sēmĭnă fārrīs,635

Aūt sĕgĕtūm cūlmōs īncūrvā fālcĕ rĕcīdūnt?

Prōvĕnĭēt tămĕn hīs sătĭās pōtūsquĕ cĭbīquĕ.

Nōnnĕ Dĕō măgĭs ēst hŏmĭnūm cūrātĭŏ cōrdī?

Nēc dīgnūm fŭĕrāt vēstīs sūspēndĕrĕ cūrām

Pēctŏrĭbūs nōstrīs; nōn, sī cŭbĭtālĭă pōssēnt640

Īncrēmēntă sŭīs hŏmĭnēs īmpōnĕrĕ mēmbrīs.

Cērnĭtĕ, pēr pīnguēs āgrōs ūt līlĭă fūlgēnt!

Nōn ūllī tămĕn hīs ūmquam īncŭbŭērĕ lăbōrēs,

Nēc Sŏlŏmōna īllūm, cūm rēgnī dīvĭtĭs aūlă

Āfflŭĕrēt, tālīs cōntēxīt grātĭă vēstīs.645

Quōd sī prātōrūm frŭtĭcūmquĕ vĭrēntĭă laētă

Īpsĕ Dĕūs vēstīt nōstrīs ōbnōxĭă flāmmīs,

Cūr vōbīs pŏtĭōr nōn ēst fīdūcĭă pātrīs?

Ērgŏ cĭbūm pōtūm vēstēmque ĕt ĭnānĭă cūnctă

Gēntĭbŭs īnfīdīs tērrēnām līnquĭtĕ cūrām.650

Vōs pŏtĭūs dīgnē caēlēstĭă quaērĭtĕ rēgnă

Iūstĭtĭāmquĕ Dĕī (spōntānĕă cētĕră cūrrēnt),

Crāstĭnă nēc vōbīs cūrētūr cōpĭă rērūm;

Quīsquĕ dĭēs sĭbĭmēt sătĭs ēst prō fraūdĕ dĭūrnā.

Iūdĭcĭūm vēstrūm fŭgĭāt dāmnātĭŏ saēvă:655

Nām Dŏmĭnūs vēstrī iūrīs dŏcŭmēntă sĕquētūr,

Quaē vōs īn tērrīs stătŭētīs tēmpŏrĕ cāptī:

Mēnsūrām tĭbĭ, quām pōnīs, pōrtārĕ nĕcēsse ēst.

Cērnĭs ădhaērēntēm fīstūcam īn lūmĭnĕ frātrīs,

Nēc tămĕn īn prŏprĭō tīgnūm cōnsīstĕrĕ sēntīs660

Ātque ŏcŭlūm prĭŭs āltĕrĭūs pūrgārĕ lăbōrās;

Dērĭpĕ sēd prŏprĭō fāllāx dē lūmĭnĕ līgnūm,

Tūnc mĭnĭmam āltĕrĭūs cūrābīs dēmĕre ărīstām.

Nē cănĭbūs sānctūm dĕdĕrītīs nēvĕ vĕlītīs

Tūrpĭtĕr īmmūndīs iāctārĕ mŏnīlĭă pōrcīs.665

Nāmque īlla īn caēnō pĕdĭbūs sūbiēctă iăcēbūnt

Cōnvērsīquĕ sŭēs vāstō vōs vūlnĕrĕ rūmpēnt.

Pōscēntī dăbĭtūr, quaērēns īnvēntă tĕnēbīt,

Pūlsāntīque ădĭtūs fŏrĭbūs pāndētŭr ăpērtīs.

Vōs hŏmĭnēs vātīs pānēm pōscēntĭbŭs ōmnēs670

Nōn lăpĭdēm dăbĭtīs pīscēmvĕ pĕtēntĭbŭs ānguēm;

Vōs, īnquām, rĭgĭdī, quĭbŭs ālte ēst īnsĭtă cōrdīs

Dūrĭtĭēs, vēstrīs dăbĭtīs sēmpēr bŏnă nātīs.

Īndūlgēns hŏmĭnūm gĕnĭtōr bŏnă mītĭă dīgnē

Quām praēstārĕ măgīs gaūdēt pōscēntĭbŭs aēquīs!675

Quaē cŭpĭtīs vōbīs hŏmĭnūm bĕnĕfāctă vĕnīrĕ,

Haēc ĕădēm vēstrō cūnctīs praēstātĕ făvōrĕ.

Haēc lēgīs sūmma ēst, hōc iūs dīxērĕ prŏfētaē.

Ītĕ pĕr āngūstām, iūstī, sŭpĕr aēthĕră pōrtām.

Quām lāta ēt spătĭōsă vĭa ēst, quaē līmĭtĕ laēvō680

Praērūptūm cōnvōlvĭt ĭtēr cālīgĭnĕ mōrtīs,

Īnnŭmĕraēque īllām pĕnĕtrānt pēr prōnă cătērvaē!

Vītālīs vāstīs stīpātūr sēmĭtă sāxīs,

Cēlsăquĕ vīs paūcōs dūcīt pēr scrūpĕă vīrtūs.

Āt sī quōs nĭmĭūm fāllāx īllēxquĕ mălōrūm685

Plānĭtĭēs suāsīt dēfōrmī lūbrĭcă lāpsū,

Ārrĭpĭt hōs prōnōsquĕ trăhīt vĕlŭt īmpĕtŭs āmnīs,

Aūt ălăcēr sŏnĭpēs rūptīs ēffrēnŭs hăbēnīs,

Aūt rēctōrĭs ĕgēns vēntōsă pĕr aēquŏră pūppīs.

Ōbsērvāte īllōs, fūlsō quī nōmĭnĕ vōbīs690

Īnsĭdĭās făcĭūnt āppēllāntūrquĕ prŏfētaē.

Hōs ŏvĭūm spĕcĭēs vēstīt, sēd saēvă lŭpōrūm

Pēctŏră fraūdĕ tĕgūnt, lăcĕrāntque īncaūtă trăhēntēs

Āgmĭnă cēdēntūm, saēvūs quōs dēcĭpĭt ērrōr.

Frūctĭbŭs ē prŏprĭīs nōscūntūr tālĭă mōnstră;695

Quēmquĕ pĕtāt fīnēm fāllāx dōctrīnă vĭdēndum ēst.

Nām nĕquĕ dē trĭbŭlīs fīcūs nēc sēntĭbŭs ūvās

Prōvēnīsse ūmquām rūrīs pēr tērgă nŏtāstīs.

Ūtque ārbōr prŏprĭō vēstītūr gērmĭnĕ pōmī,

Sīc dŏlŭs īllōrūm frūctū mōnstrāntĕ pătēscīt.700

Nōn ĕgŏ pālpāntūm vērbīs ĕt hŏnōrĕ mŏvēbōr,

Nēc, mē quōd dŏmĭnūm praēblānda ădŏlātĭŏ dīcēt,

Praēmĭă caēlēstīs căpĭēnt spōntānĕă sēdīs.

Īllī sēd mĕrĭtō gaūdēbūnt mūnĕrĕ rēgnī,

Quī făcĭēnt nōstrī gĕnĭtōrīs iūssă vŏlēntēs.705

Ādvĕnĭēt mōx sūmmă dĭēs, quaē iūrĕ sĕvērō

Praēmĭă iūstĭtĭaē trĭbŭēt scĕlĕrīquĕ gĕhēnnām.

Tūnc mĭhĭ mūltōrūm clāmābīt tālĭă flētūs:

Nōnnĕ tŭō quōndām māgnaē sūb nōmĭnĕ nōbīs

Vīrtūtēs sānctīs dŏmŭērūnt ōmnĭă iūssīs?710

Saēpe ĕtĭām nōstra ēst vōx ānnŭmĕrātă prŏfētīs

Sērvīvītquĕ tŭō nōbīs sūb nōmĭnĕ daēmōn.

Tūnc iūrābo īllīs, quōd tālīs cōgnĭtă nūmquām

Vītă mĭhi ēst hŏmĭnūm, gēstīs quaē sōrdĕt ĭnīquīs.

Quīsquĕ mĕīs mŏnĭtīs aūrēsque ēt fāctă dĭcābīt,715

Tūnc aēquābŏ vĭrō sŏlĭdīs fūndāmĭnă sāxīs

Pōnēntī, lībrātă sŭpēr cuī moēnĭă sūrgēnt.

Īllă dŏmūs plŭvĭīs vēntīsque īllaēsă mănēbīt

Tōrrēntūmquĕ mĭnās fīrmātō rōbŏrĕ vīncēt,

Haērēnt īmmōtaē quŏnĭām fūndāmĭnă pētraē.720

Quī vēro aūdītū tāntūm mĕă iūssă tĕnēbīt

Dīvērsīsquĕ prŏcūl fāctīs pēr lūbrĭcă pērgēt,

Hūnc sĭmĭlēm făcĭām, vŏlŭcrī quī fūlcĭt hărēnā

Fūndāmēntă dŏmūs; prīmō cuī flāmĭnĕ vēntī

Ēt plŭvĭa īnfūsīs coēpīt cum īncūmbĕrĕ rīvīs,725

Ōmnīs sūbvērsō prōcūmbīt pōndĕrĕ mōlēs

Īnsĕquĭtūrquĕ grăvī tēctōrūm strāgĕ rŭīnă.'

Tālĭă dīcēntēm fīxa ādmīrātĭŏ plēbīs

Īmmēnsūm stŭpŭīt, quŏnĭām trānscēndĕrăt āltē

Dōctrīnām vĕtĕrūm Chrīstō cōncēssă pŏtēstās.730

Dēnĭquĕ līnquēntēm cēlsī fāstīgĭă mōntīs

Stīpābāt gaūdēns pŏpŭlōrūm tūrbă sĕquēntūm

Ēccĕ sĕd hōrrēndā cōnfīxūs vīscĕră tābĕ,

Quēm tōto ōbsēssūm foēdārāt cōrpŏrĕ lēpră,

Prōcŭbŭīt vĕnĕrāns iŭvĕnīs Chrīstūmquĕ prĕcātūr:735

'Ūt cărĕām tāndēm lānguōrīs pōndĕrĕ tāntī,

Sūffĭcĭēt vŏlŭīssĕ tŭūm.' Tūm dēxtĕră Chrīstī

Āttāctū sōlō pūrgāvīt lūrĭdă mēmbră.

Īncŏlŭmīquĕ dĕhīnc: 'Cēlārīs gaūdĭă, iūssīt,

Ēt lēgī pārēns ōffērs tŭă mūnĕră tēmplō.740

Īndĕ rĕcēdēntī sūpplēx sē prōtĭnŭs ōffērt

Cēntŭrĭo ēt prĕcĭbūs prōiēctūs tālĭbŭs ōrāt:

'Īmpūbīs pŭĕrī crŭcĭātūr spīrĭtŭs aēgēr,

Cūiūs cūnctă rĕpēns mēmbrōrūm mūnĭă lānguōr

Dīssōlvīt vītāmquĕ tĕnēt iām poēnă sŭpērstēs.745

Sēd iūssū mĭsĕrērĕ prĕcōr, nām tēctă sŭbīrĕ

Crīmĭnă nōstră vĕtānt vītaē lūcīsquĕ părēntēm.

Nūnc vērbō sătĭs ēst iŭbĕās rĕmĕārĕ sălūtēm.

Sūbiēctōs mĭhĭ saēpĕ vĭrōs sīc nōstră pŏtēstās

Ōffĭcĭīs vērbō iūssīs pārērĕ cŏēgīt.750

Dīxĕrăt. Īllĕ vĭrī mōtūs prĕcĭbūsquĕ fĭdēquĕ

Tālĭă cōnvērsūs pŏpŭlō dāt dīctă sĕquēntī:

'Haūt ūmquām tālēm mĕmĭnī mē gēntĭs ăvītaē

Īnvēnīssĕ fĭdēm; sēd vērīs dīscĭtĕ dīctīs,

Quōd mūltōs hŏmĭnēs dīvērsīs pārtĭbŭs ōrbīs755

Prōgĕnĭtōs caēlī rēgnūm sūblīmĕ vŏcābīt

Cūm pătrĭbūs nōstrīs vītāli āccūmbĕrĕ mēnsaē,

Prōgĕnĭēs quōrūm caēcīs dēmērsă tĕnēbrīs

Dēntĭbŭs hōrrēndūm strīdēns flētūmquĕ frĕquēntāns

Pērpĕtŭīs poēnaē crŭcĭātĭbŭs āctă sŭbībīt.760

Āt tĭbĭ iām, iŭvĕnīs, mēntīs vīrtūtĕ fĭdēlīs,

Ūt crēdīs, vĕnĭēt frūctūs cūm lūcĕ sălūtīs.'

Dīxĕrăt ēt dīctō cĭtĭūs cūm vōx lōquēntīs

Ād pŭĕrūm cĕlĕrīs trānscūrrūnt mūnĕră vērbī,

Īngrēssūsquĕ dŏmūm mīlēs prŏpĕrāntĕ rĕcūrsū765

Praēvēnīssĕ Dĕī laētātūr dōnă mĕdēntīs.

Aēdēs īndĕ Pĕtrī sānctūs pĕnĕtrābăt Ĭēsūs,

Cūiŭs ănhēlă sŏcrūs aēstū fēbrīquĕ iăcēbāt.

Ūtque īllī dēxtrām tĕtĭgīt sālvātŏr Ĭēsūs,

Sānă mĭnīstĕrĭūm praēbēbāt fēmĭnă mēnsīs.770