VALERII FLACCI - ARGONAUTICON LIBER VI

IIIIIIIVVVIVIIVIII

0

Āt vĭgĭl īsdem ārdēt fŭrĭīs Grādīvŭs ĕt ācrī

cōrdĕ tŭmēt nēc quās ăcĭēs, quaē cāstră sĕquātūr

īnvĕnĭt; īrĕ plăcēt tāndēm praēsēnsquĕ tŭērī

stērnĕrĕ sī Mĭnўās māgnōquĕ rĕpēndĕrĕ lūctū

rēgīs pāctă quĕāt Grāiāmque ābsūmĕrĕ pūbēm.5

īmpŭlĭt hīnc cūrrūs mōnstrum īnrĕvŏcābĭlĕ bēllī

cōncŭtĭēns Scўthĭaēquĕ sŭpēr tēntōrĭă sīstīt.

prōtĭnŭs ē cāstrīs fūgīt sŏpŏr: ēxcĭtă tēlă,

tūrbātī cŏĭērĕ dŭcēs; hōs īnsŭpĕr īngēns

fāmă mŏvēt, rătĕ quaē sācrā vūlgābăt Ăchīvōs10

ādvēnīssĕ sŭī rĕpĕtēntēs vēllĕră Phrīxī,

quōs mălŭs hōspĭtĭō iūnctāque ād foēdĕră dēxtrā

lūsĕrĭt Aēētēs ātque īn sŭă trāxĕrĭt ārmă.

Ērgō cōnsĭlĭīs dūm nōx văcăt āltă mŏvēndīs

lēgātōs plăcĕt īrĕ dŭcēs, māndātăquĕ Pērsēs15

ēdŏcĕt, ādfārī Mĭnўās fraūdēmquĕ tўrānnī

ūt mŏnĕānt. quīnam hīnc ănĭmōs āvērtĕrĭt ērrōr?

sē prīmum Haēmŏnĭīs hōrtātum ĕă vēllĕră tērrīs

rēddĕre ĕt ēxŭvĭās pĕcŭdīs dīmīttĕrĕ sācraē:

hīnc ŏdĭum ēt tāntī vēnīsse ēxōrdĭă bēllī.20

quīn pŏtĭūs dēxtrāmquĕ sŭām sŭăque ārmă sĕquāntūr,

aūt rĕmĕēnt (nĕque ĕnim Aēētaē prōmīssă fĭdēmquĕ

ēssĕ lŏco); ābstĭnĕānt ălĭēnaē sānguĭnĕ pūgnaē.

nōn īllōs ĭdĕō tāntī vēnīssĕ lăbōrēs

pēr mărĭs; īgnōtīs quĭd ŏpūs cōncūrrĕrĕ nēc quōs25

ōdĕrĭs? haēc mĕdĭō Pērsēs dūm tēmpŏrĕ māndāt

aūrĕŭs ēffūlsīt cāmpīs rŭbŏr ārmăque ĕt ācrēs

spōntĕ sŭā strĕpŭērĕ tŭbaē. Mārs saēvŭs ăb āltīs

"hōstĭs ĭō" cōnclāmăt ĕquīs, "ăgĭte ītĕ, prŏpīnquāt"

āc sĭmŭl hīnc Cōlchōs, hīnc fūndĭt ĭn aēquŏră Pērsēn.30

tūm gēns quaēquĕ sŭīs cōmmīsīt proēlĭă tēlīs

vōxquĕ dĕī părĭtēr pūgnās aūdītă pĕr ōmnēs.

Hīnc ăgĕ Rhīpācō quōs vīdĕrĭs ōrbĕ fŭrōrēs,

Mūsă, mŏnē, quāntō Scўthĭām mōlīmĭnĕ Pērsēs

cōncĭĕrīt, quīs frētŭs ĕquīs pēr bēllă vĭrīsquĕ.35

vērum ĕgŏ nēc nŭmĕrō mĕmŏrēm nēc nōmĭnĕ cūnctōs

mīllĕ vĕl ōră mŏvēns; nĕque ĕnīm plăgă gēntĭbŭs ūllă

dītĭŏr: aētērnō quāmquām Maēōtĭă pūbēs

Mārtĕ cădāt, pīnguī nūnquām tămĕn ūbĕrĕ dēfīt

quōd gĕmĭnās Ārctōs māgnūmquĕ quŏd īmplĕăt Ānguēm.40

ērgŏ dŭcēs sōlāsquĕ, dĕaē, mĭhĭ prōmĭtĕ gēntēs.

Mīsĕrăt ārdēntēs, mōx īpsĕ sĕcūtŭs, Ălānōs

Hēnĭŏchōsquĕ trŭcēs iām prīdem īnfēnsŭs Ănaūsīs

pāctă quŏd Ālbānō cōniūnx Mēdēă tўrānnō,

nēscĭŭs heū quāntī thălămōs āccēdĕrĕ mōnstrī45

ārsĕrĭt ātque ūrbēs mănĕāt quī tērrŏr Ăchaēās,

grātĭŏr īpsĕ dĕīs ōrbāquĕ bĕātĭŏr aūlā.

prōxĭmă Bīsāltaē lĕgĭō dūctōrquĕ Cŏlāxēs,

sānguĭs ĕt īpsĕ dĕūm, Scўthĭcīs quēm Iūppĭtĕr ōrīs

prōgĕnŭīt vĭrĭdēm Mўrăcēn Tĭbĭsēnăquĕ iūxtā50

ōstĭă, sēmĭfĕrō (dīgnūm sī crēdĕrĕ) cāptūs

cōrpŏrĕ, nēc nŷmphaē gĕmĭnōs ēxhōrrŭĭt ānguēs.

cūnctă phălānx īnsīgnĕ Iŏvīs caēlātăquĕ gēstāt

tēgmĭnă dīspērsōs trĭfĭdīs ārdōrĭbŭs īgnēs;

nēc prīmūs rădĭōs, mīlēs Rōmānĕ, cŏrūscī55

fūlmĭnĭs ēt rŭtĭlās scūtīs dīffūdĕrĭs ālās.

īnsŭpĕr aūrātōs cōllō gĕrĭt īpsĕ drăcōnēs,

mātrĭs Hŏraē spĕcĭmēn, līnguīsque ādvērsŭs ŭtrīmquĕ

cōngrŭĭt ēt tĕrĕtī sērpēns dāt vūlnĕră gēmmaē.

tērtĭŭs ūnănĭmīs vĕnĭēns cūm mīlĭbŭs Aūchūs60

Cīmmĕrĭās ōstēntăt ŏpēs, cuī cāndĭdŭs ōlīm

crīnĭs ĭnēst, nātālĕ dĕcūs; dāt lōngĭŏr aētās

iām spătĭūm; trĭplĭcī pērcūrrēns tēmpŏră nōdō

dēmīttīt sācrō gĕmĭnās ā vērtĭcĕ vīttās.

Dātĭn Ăchaēmĕnĭaē grăvĭōr dē vūlnĕrĕ pūgnaē65

mīsĭt ĭn ārmă Dărāps, ăcĭēs quēm Mārtĭă cīrcūm

Gāngărĭdūm pōtāquĕ Gĕrūs quōs ēffĕrăt ūndă

quīquĕ lăcūm cīnxērĕ Bўcēn. nōn dēfŭĭt Ānxūr,

nōn Rădălō cūm frātrĕ Sўdōn, Ăcĕsīnăquĕ laēvō

ōmĭnĕ fātĭdĭcaē Phrīxūs mŏvĕt āgmĭnă cērvaē.70

īpsă cŏmēs, saētīs fūlgēns ēt cōrnĭbŭs aūreīs,

ānte ăcĭēm cēlsī vĕhĭtūr gēstāmĭnĕ cōntī

maēstă nĕc īn saēvaē lūcōs rĕdĭtūră Dĭānaē.

mōvĭt ĕt Hŷlaēā sūpplēx cūm gēntĕ Sўēnēn

īmpĭă gērmānī praētēntāns vūlnĕră Pērsēs.75

dēnsĭŏr haūd ūsquām nēc cēlsĭŏr ēxtŭlĭt ūllās

sīlvă trăbēs, fēssaēquĕ prĭūs rĕdĭērĕ săgīttaē

‹ārbŏrĭs ād sūmmūm quām pērvēnērĕ căcūmēn.›

quīn ĕt ăb Hŷrcānīs Tītānĭŭs ēxpŭlĭt āntrīs

Cīrĭs ĭn ārmă vĭrōs, plaūstrīsque ād proēlĭă cūnctās80

Coēlălĕtaē trāxērĕ mănūs. ĭbĭ sūtĭlĭs īllīs

ēst dŏmŭs ēt crūdō rĕsĭdēns sūb vēllĕrĕ cōniūnx

ēt pŭĕr ē prīmō tōrquēns tēmōnĕ cătēiās.

līnquĭtŭr ābrūptūs pĕlăgō Tўră, līnquĭtŭr ēt mōns

Āmbĕnŭs ēt gĕlĭdīs pōllēns Ŏphĭūsă vĕnēnīs,85

dēgĕnĕrēsquĕ rŭūnt Sīndī glŏmĕrāntquĕ pătērnō

crīmĭnĕ nūnc ĕtĭām mĕtŭēntēs vērbĕră tūrmās.

hōs sŭpĕr aērātām Phālcēs ăgĭt aēquŏrĕ nūbēm

cūm frĕmĭtū dēnsīquĕ lĕvānt vēxīllă Cŏrāllī,

bārbărĭcaē quīs sīgnă rŏtaē fērrātăquĕ dōrsō90

fōrmă sŭūm trūncaēquĕ, Iŏvīs sĭmŭlācră, cŏlūmnaē,

proēlĭă nēc raūcō cūrānt īncēndĕrĕ cōrnū

īndĭgĕnās sēd rītĕ dŭcēs ēt prīscă sŭōrūm

fāctă cănūnt vĕtĕrūmquĕ, vĭrīs hōrtāmĭnă, laūdēs.

āst ŭbĭ Sīdŏnĭcās īntēr pĕdĕs aēquăt hăbēnās,95

īllīnc iūrātōs īn sē trăhĭt Aēă Bătārnās

quōs, dŭcĕ Teūtăgŏnō, crūdī mŏră cōrtĭcĭs ārmāt

aēquăquĕ nēc fērrō brĕvĭōr nēc rūmpĭă līgnō.

nēc prŏcŭl ālbēntēs gĕmĭnā fĕrĭt āclўdĕ pārmās

hībērnī quī tērgă Nŏvaē gĕlĭdūmquĕ sĕcūrī100

ērŭĭt ēt tōtā nōn aūdĭt Ălāzŏnă rīpā.

quōsquĕ Tărās nĭvĕūmquĕ fĕrāx Ēvārchŭs ŏlōrūm.

tē quŏquĕ vēntūrīs, īngēns Ărĭāsmĕnĕ, saēclīs

trādĭdĕrīm, mōlēm bēllī lātēquĕ fĕrēntēm

ūndĭquĕ fālcātōs dēsērtă pĕr aēquŏră cūrrūs.105

īnsĕquĭtūr Drāngēă phălānx claūstrīsquĕ prŏfūsī

Cāspĭădaē, quīs tūrbă cănūm nōn sēgnĭŭs ācrēs

ēxsĭlĭt ād lĭtŭōs pūgnāsquĕ căpēssĭt ĕrīlēs

(īnde ĕtĭām pār mōrtĭs hŏnōs tŭmŭlīsquĕ rĕcēptī

īntĕr ăvōs pŏsĭtūsquĕ vĭrūm); nām pēctŏră fērrō110

tērrĭbĭlēsque īnnēxă iŭbās rŭĭt āgmĭnĕ nīgrō

lātrātūquĕ cŏhōrs quāntō sŏnăt hōrrĭdă Dītīs

iānŭă vēl sŭpĕrās Hĕcătēs cŏmĭtātŭs ĭn aūrās.

dūcĭt ăb Hŷrcānīs vātēs săcĕr āgmĭnă lūcīs

Vānŭs; ĕūm Scўthĭaē iām tērtĭă vīdĕrăt aētās115

māgnănĭmōs Mĭnўās Ārgōăquĕ vēlă cănēntēm.

īllĭŭs ēt dītēs mŏnĭtīs spōndēntĭbŭs Īndī

ēt cēntūmgĕmĭnaē Lāgēă nŏvālĭă Thēbēs

tōtăquĕ Rhīpaēō Pānchāĭă rāptă trĭūmphō.

dīscŏlŏr hāstātās ēffūdĭt Hĭbērĭă tūrmās,120

quās Ŏtăcēs, quās Lātrĭs ăgūnt, ēt rāptŏr ămōrūm

Neūrŭs ĕt ēxpērtēs cānēntĭs Ĭāzўgĕs aēvī.

nāmque ŭbĭ iām vīrēsque ălĭaē nōtūsquĕ rĕfūtāt

ārcŭs ĕt īncēptūs iām lāncĕă tēmnĭt ĕrīlēs

māgnănĭmīs mōs dīctŭs ăvīs haūd sēgnĭă mōrtīs125

iūră pătī, dēxtrā sēd cārae ōccūmbĕrĕ prōlīs

ēnsĕ dătō, rūmpūntquĕ mŏrās nātūsquĕ părēnsquĕ,

āmbo ănĭmīs, āmbō mīrī tām fōrtĭbŭs āctīs.

hīc ĕt ŏdōrātō spīrāntēs crīnĕ Mўcēlaē

Cēssaēaēquĕ mănūs ēt quī tŭă iūgĕră nōndūm130

ērŭĭs, īgnōtīs īnsōns Ărĭmāspĕ mĕtāllīs,

dōctŭs ĕt Aūchātēs pătŭlō văgă vīncŭlă gŷrō

spārgĕre ĕt ēxtrēmās lăquĕīs āddūcĕrĕ tūrmās.

nōn ĕgŏ sānguĭnĕīs gēstāntēm tŷmpănă bēllīs

Thŷrsăgĕtēn cīnctūmquĕ văgīs pōst tērgă sĭlēbō135

pēllĭbŭs ēt nēxās vĭrĭdāntēm flōrĭbŭs hāstās.

fāmă dŭcēm Iŏvĭs ēt Cādmī dē sānguĭnĕ Bācchūm

hāc quŏquĕ tūrĭfĕrōs, fēlīcĭă rēgnă, Săbaēōs,

hāc Ărăbās fūdīssĕ mănū, mōx, rūmpĕrĕt Hēbrī

cūm vădă, Thŷrsăgĕtās gĕlĭdā līquīssĕ sŭb Ārctō.140

īllīs ōmnĭs ădhūc vĕtĕrūm tĕnŏr ēt săcĕr aērīs

pūlsŭs ĕt ēōaē mĕmŏrātrīx tībĭă pūgnaē.

iūngĭt ŏpēs Ēmēdă sŭās: sŭă sīgnă sĕcūtī

Ēxŏmătaē Tŏrўnīque ēt flāvī crīnĕ Sătārchaē;

mēllĭs hŏnōr Tŏrўnīs, dītānt sŭă mūlctră Sătārchēn,145

Ēxŏmătās vēnātŭs ălīt, nēc clārĭŏr ūllīs

Ārctŏs ĕquīs; ăbĕūnt Hўpănīn frăgĭlēmquĕ pĕr ūndām

tīgrĭdĭs aūt saēvaē prŏfŭgī cūm prōlĕ lĕaēnaē,

maēstăquĕ sūspēctaē mātēr stŭpĕt āggĕrĕ rīpaē.

īmpŭlĭt ēt dŭbĭōs Phrīxēī vēllĕrĭs ārdōr150

Cēntŏrăs ēt dīrōs măgĭcō tērrōrĕ Chŏātrās.

ōmnĭbŭs īn sŭpĕrōs saēvūs sŏnŏr, ōmnĭbŭs ārtēs

mōnstrĭfĭcaē, nūnc vērĕ nŏvō cōmpēscĕrĕ frōndēs,

nūnc sŭbĭtām trĕpĭdīs Maēōtīn sōlvĕrĕ plaūstrīs.

māxĭmŭs hōs īntēr Stўgĭā vĕnĭt ārtĕ Cŏāstēs;155

sōllĭcĭtāt nēc Mārtĭs ămōr, sēd fāmă Cўtaēaē

vīrgĭnĭs ēt părĭbūs spīrāns Mēdēă vĕnēnīs.

gaūdĕt Ăvērnă pălūs, gaūdēt iām nōctĕ quĭētā

pōrtĭtŏr ēt tūtō vĕnĭēns Lātōnĭă caēlō.

ībānt ēt gĕmĭnīs aēquāntēs cōrnĭbŭs ālās160

Bāllŏnĭtī cŏmĭtūmquĕ cĕlēr mūtātŏr ĕquōrūm

Moēsŭs ĕt īngēntīs frēnātōr Sārmătă cōntī.

nēc tŏt ăb ēxtrēmō flūctūs ăgĭt aēquŏrĕ nēc sīc

frātrĭbŭs ādvērsā Bŏrĕās rēspōndĕt ăb ūndā,

aūt ĭs ăpūd flŭvĭōs vŏlŭcrūm cănŏr, aēthĕră quāntūs165

tūnc lĭtŭūm cōncēntŭs ădīt lŷmphātăquĕ mīscēt

mīlĭă, quōt fŏlĭīs, quōt flōrĭbŭs īncĭpĭt ānnūs.

īpsĕ rŏtīs gĕmĭt īctŭs ăgēr trĕmĭbūndăquĕ pūlsū

nūtăt hŭmūs, quătĭt ūt saēvō cūm fūlmĭnĕ Phlēgrām

Iūppĭtĕr ātque īmīs Tŷphōnă rĕvērbĕrăt ārvīs.170

Prīmă tĕnēnt īllīnc pătrĭīs Ābsŷrtŭs ĭn ārmīs

ēt gĕnĕr īngēntēsque īntēr sŭă mīlĭă rēgēs.

āt cīrca Aēsŏnĭdēn Dănăūm mănŭs īpsăquĕ Pāllās

aēgĭdĕ tērrĭfĭcā, quām nēc dĕă lāssăt hăbēndō

nēc pătĕr hōrrēntēm cŏlŭbrīs vūltūquĕ trĕmēndām175

Gōrgŏnĕō; nēc sēmĭnĕcēs ōstēndĕrĕ crīnēs

tēmpŭs ădhūc prīmāsquĕ sĭnīt cōncūrrĕrĕ pūgnās.

īmpŭlĭt hōs cōntrā Māvōrs pătĕr ēt mălă lētī

Gaūdĭă Tīsĭphŏnēquĕ căpūt pēr nūbĭlă tōllēns

ād sŏnĭtūm lĭtŭī mĕdĭāque āltīssĭmă pūgnā180

nēcdūm clāră quĭbūs sēsē Fŭgă mēntĭbŭs āddāt.

Īlli ŭbĭ cōnsērtīs iūnxērĕ frĕmēntĭă tēlīs

āgmĭnă vīrquĕ vĭrūm gălĕīs ādflāvĭt ădāctīs

cōntĭnŭo hīnc ŏbĭtūs pērfrāctăquĕ caēdĭbŭs ārmă

cōrpŏrăque, āltērnūs crŭŏr āltērnaēquĕ rŭīnaē.185

vōlvĭt ăgēr gălĕās ēt thōrāx ērĭgĭt īmbrēs

sānguĭnĕōs; hīnc bārbărĭcī glŏmĕrāntŭr ŏvātūs,

hīnc gĕmĭtūs, mīxtaēquĕ vĭrūm cūm pūlvĕrĕ vītaē.

Cāspĭŭs Aēaēūm cōrrēptō crīnĕ Mŏnēsēn

ābstŭlĭt; hīnc părĭtēr Cōlchī Grāīquĕ sĕquūntūr190

mīssĭlĭbūs; răpĭt īllĕ nĕcēm praēdāmquĕ rĕlīnquīt,

nēc sŏcĭīs iām cūră vĭrī. Dīpsāntă Cărēsūs

Strŷmŏnăque ōbscūrā spārgēntēm vūlnĕră fūndā

dēĭcĭt; Ālbānī cădĭt īpsĕ Chrĕmōdŏnĭs hāstā

iāmquĕ lătēt cūrrūsquĕ sŭpēr tūrmaēquĕ fĕrūntūr.195

prōcēssērĕ Mĕlās ĕt Ĭdāsmĕnŭs; īncĭpĭt hāstā

āntĕ Mĕlās, lĕvĭs āst ăbĭēs ēlūsĭt ŭtrūmquĕ.

ēnsĭbŭs īndĕ rŭūnt; prĭŏr ōccŭpăt aērĕ cĭtātō

cāssĭdĭs īmă Mĕlās; īnfrācta ēst vūlnĕrĕ cērvīx.

mīxtă pĕrīt vīrtūs: nēscīt quī dēbĕăt Ōcheūs200

aūt cuī fātă Tўrēs. dūm sībĭlă rēspĭcĭt Īrōn

cūspĭdĭs Ārgīvaē, Pўlĭām lătĕre āccĭpĭt hāstām.

Vīdĕrăt Hŷrcānōs părĭbūs dīscūrrĕrĕ frātrēs

Cāstŏr ĕquīs, pătĕr ārmēntō quōs dīvĕs ăb ōmnī

nūtrĭĕrāt fātīsquĕ vĭām mōnstrārăt ĭnīquīs.205

tūm măgĭs ātquĕ măgīs pĕdĭtēm cāndōrĕ nŏtātō

Tŷndărĭdēn īncēndĭt ămōr; sĭmŭl ōbvĭŭs hāstām

pēctŭs ĭn ādvērsūm Gēlaē iăcĭt ālĭpĕdēmquĕ

cōnstĭtĭt ēxcūssō vīctōr dŭcĕ; rīsĭt ăb āltā

nūbĕ pătēr prēnsīsque ĕquĭtēm cōgnōvĭt hăbēnīs.210

āt părĭtēr lūctūquĕ fŭrēns vīsūquĕ Mĕdōrēs

Tŷndărĭdēn pĕtĭt ēt sŭpĕrōs sīc vōcĕ prĕcātūr:

"hūnc, ăgĕ, vēl caēsō cŏmĭtēm mē rēddĭtĕ frātrī

prīmŭs ăt hīc nōstrā sŏnĭpēs cădĕt īmpĭŭs hāstā

crēdĭtă quī mĭsĕrō nōn rēttŭlĭt ārmă părēntī215

mēquĕ vĕnīt cōntrā cāptīvăquĕ tērgă mĭnīstrāt."

dīxĕrăt: Āctaēī sĕd ĕūm prĭŏr hāstă Phălērī

dēĭcĭt; ād sŏcĭās sŏnĭpēs cĭtŭs ēffŭgĭt ālās.

Quīs tĭbĭ fātālēs ūnquām mĕtŭīssĕt Ămŷclās

Oēbălĭāmquĕ mănūm, tōt, Rhŷndăcĕ, mōntĭbŭs īntēr220

dīvīsō tŏtĭdēmquĕ frĕtīs? cădĭt īmpĭgĕr ūnā

īnguĭnĕ trānsfōssō clārī Taūlāntĭs ălūmnūs

sēmĭdĕā gĕnĕtrīcĕ Tăgēs, cuī plūrĭmă sīlvīs

pērvĭgĭlāt mātērnă sŏrōr cūltūsquĕ lăbōrāt.

tēnŭiă nōn īllūm cāndēntīs cārbăsă līnī,225

nōn aūrō dēpīctă chlămŷs, nōn flāvă gălērī

caēsărĭēs pīctōquĕ iŭvānt sūbtēgmĭnĕ brācaē.

vādĭt ĕquēs dēnsā spārgēns hāstīlĭă dēxtrā

fūlmīneūmquĕ vĭrīs prōfūndēns īngĕrĭt ēnsēm

hūc āltērnŭs ĕt hūc, cūm saēvĭŏr ēccĕ iŭvēntūs230

Sārmătĭcaē cŏĭērĕ mănūs frĕmĭtūsquĕ vĭrōrūm

sēmĭfĕrī. rĭgĕt hīs mōllī lōrīcă cătēnā;

īd quŏquĕ tēgmĕn ĕquīs; ăt ĕquī pōrrēctă pĕr ārmōs

ēt căpŭt īngēntēm cāmpīs hōstīlĭbŭs ūmbrām

fērt ăbĭēs ōbnīxă gĕnū vādītquĕ vĭrūm vī,235

vādĭt ĕquūm, dŏcĭlīs rĕlĕgī dŏcĭlīsquĕ rĕlīnquī

ātque ĭtĕrūm mĕdĭōs nōn āltĭŏr īrĕ pĕr hōstēs.

ōrbĭbŭs hōs răpĭdīs mōllīquĕ pĕr aēquŏră Cāstōr

ānfrāctū lĕvĭōrĭs ĕquī dēlūdĭt ănhēlōs

īmmĕmŏrēsquĕ mŏdī; sēd nōn īsdem ārtĭbŭs aēquĕ240

cōncūrrūnt, ūltrōquĕ rŭūnt īn fūnĕră Cōlchī.

Cāmpĕsŭs īmpāctā lătŭs īntĕr ĕt īlĭă quērcū

tōllĭtŭr āc mĕdĭām mŏrĭēns dēscēndĭt ĭn hāstām.

Oēbăsŭs īnfēstūm sūmmīssō pōplĭtĕ Phālcēn

ēvāsīssĕ rătūs laēvūm pēr lūmĭnĭs ōrbēm245

iāmquĕ nŏvūs mĕdĭaē stŭpĕfāctă pĕr āgmĭnă pūgnaē

trānsĭgĭtūr; tĕnĕraē tīnguūntūr vūlnĕrĕ mālaē.

cōntra aūtēm gĕmĭnīs fīdēns thōrācĭbŭs īctūm

sūstĭnĕt ēt glădĭō Sĭbŏtēs fĕrĭt ūltĭmă tēlī

nēquīquām; iām cūspĭs ĭnēst, nēc frāgmĭnă cūrāt250

Āmbĕnŭs ēt trūncō mĕdĭūm sŭbĭt Ōcrĕă līgnō.

sēmĭnĕcēm Tāxēs Hўpănīn vĕhĭt ātquĕ rĕmīssūm

pōnĕ trăhīt fŭgĭēns ēt cūrsĭbŭs ēxŭĭt hāstām,

dūmquĕ rĕcōllēctām rūrsūs lŏcăt īnrŭĭt ūltrō

tūrbātūmquĕ Lăcōn ĕt ădhūc īnvādĭt ĭnērmēm.255

īmpŭlĭt ādvērsō praēcēps ĕquŭs Ōnchĕă cōntō

nēquīquām tōtīs rĕvŏcāntēm vīrĭbŭs ārmōs.

īn lătŭs āccēdīt sŏnĭpēs, āccēdĭt ĕt īpsĕ

frīgĭdŭs; ārmă cădūnt, rōrāt prŏcŭl ūltĭmă cūspīs:

quālēm pōpŭlĕaē fīdēntēm nēxĭbŭs ūmbraē260

sīquĭs ăvēm sūmmī dēdūcăt ăb āĕrĕ rāmī

āntĕ mănū tăcĭtā cuī plūrĭmă crēvĭt hărūndŏ;

īllă dŏlīs vīscōquĕ sŭpēr cōrrēptă sĕquācī

īmplōrāt rāmōs ātque īnrĭtă cōncĭtăt ālās.

Pārte ălĭa īnfēstīs (nām fōrs ĭtă iūnxĭt) ĭn ārmīs265

Stŷrŭs ădēst, laētūsquĕ vĭrūm cōgnōscĭt Ănaūsīs

ēt prĭŏr "ēn cūiūs thălămīs Aēētĭă vīrgŏ

dīctă mănēt nōstrōsquĕ fĕrēt quī vīctŏr ămōrēs.

nōn" ăĭt, "īnvītōquĕ gĕnēr mūtābĕrĕ pātrī."

tūm sĭmŭl ādvērsās cōnlātīs cūrsĭbŭs hāstās270

cōnĭcĭūnt; fŭgĭt āddūctīs Ālbānŭs hăbēnīs

saūcĭŭs ātquĕ dătūm lētō nōn spērăt Ănaūsīn

nēc vĭdĕt. īlle aūtēm tēlō mŏrĭbūndŭs ădāctō

"ād sŏcĕrōs pāctaēquĕ sĭnūs ēn cōniŭgĭs" īnquīt,

"Stŷrĕ, fŭgīs vūlnūs rĕfĕrēns quōd cārmĭnĕ nūllō275

sūstĭnĕāt nūllīsquĕ lĕvēt Mēdēă vĕnēnīs."

dīxĕrăt, ēxtrēmūs cūm lūmĭnă cōrrĭpĭt ērrōr

vōxquĕ rĕprēssă gĕlū pērcūssăquĕ vērtĭcĕ tēllūs.

Hīnc ănĭmōs ăcĭēs aūgēt māgnōquĕ dŏlōrīs

tūrbĭnĕ Gēsāndrūm Māvōrs răpĭt; īllĕ mŏrāntēs280

īncrĕpăt ēt strīctō sīc ūrgĕt Ĭāzўgăs ēnsĕ:

"nēmpe ōmnēs cĕcĭdērĕ sĕnēs, nēmpe ōmnĭs ădēmptūs

āntĕ pătēr. quaē vōs sŭbĭtō tām foēdă sĕnēctūs

cōrrĭpŭīt frēgītque ănĭmōs ātque ābstŭlĭt īrās?

aūt mēcūm mĕdĭām, iŭvĕnēs, ăgĭte ītĕ pĕr ūrbīs285

Ārgŏlĭcāmquĕ mănum aūt cārīs ōccūmbĭtĕ nātīs."

īnrŭĭt ēt pătrĭās coēptīs fĕrŭs ādvŏcăt ūmbrās:

"sānctĕ mĭhī Vōrāptĕ pătēr, tŭă pēctŏră nātō

sūggĕrĕ nūnc ănĭmāmquĕ părēm, sī fātă pĕrōsō

tārdă tĭbī tūrpēsquĕ mŏrās nōn sēgnĭŭs īpsī290

pārŭĭmūs pārvīque ĕădēm dĭdĭcērĕ nĕpōtēs."

haēc ăĭt aūdītūsque Ĕrĕbō. tūnc cōrrĭpĭt ēnsēm

tūrbĭdŭs ēt fŭrĭīs ārdēns quătĭt ārmă pătērnīs.

īndĭgĕnīs sācrātŭs ăquīs māgnīquĕ săcērdōs

Phāsĭdĭs Ārctōīs Ăquĭtēs ērrābăt ĭn ārmīs295

(pōpŭlĕūs cuī frōndĭs hŏnōr cōnspēctăquĕ glaūcō

tēmpŏră nēctūntūr rāmō), tē, Cŷrnĕ, părēntīs

īmmĕmŏrēm dūraē cŭpĭēns ābdūcĕrĕ pūgnaē;

iāmque ōmnēs īmpūnĕ glŏbōs dīvērsăquĕ lūstrāns

āgmĭnă nōn ūsquām vĭdĕt, ūtque ĭtĕrum īntrăt ***300

vōcĭfĕrāns, ĭtĕrūm bēllī dīvērsă pĕrāgrāt,

lāncĕă caērŭlĕās cīrcūm strĕpĭt īncĭtă vīttās.

ōpprĭmĭt ādmīssīs fĕrŭs hīnc Gēsāndĕr hăbēnīs.

īllĕ mănūm trĕpĭdāns ātque īnrĭtă sācră tĕtēndīt

"tē"quĕ "pĕr hānc, gĕnĭtōr" īnquīt "tĭbĭ sī mănĕt, ōrō305

cānĭtĭēm, cōmpēscĕ mĭnās ēt sīcŭbĭ nātō

pārcĕ mĕō." dīxīt. cōntrā sīc vīctŏr ădāctō

ēnsĕ rĕfērt: "gĕnĭtōr, tūrpī dūrārĕ sĕnēctā

quēm mĭhĭ rērĭs ădhūc, īpse hāc ōccūmbĕrĕ dēxtrā

mālŭĭt ātque ūltrō sēgnēs ābrūmpĕrĕ mētās.310

ēt tĭbĭ sī pĭĕtās nātī, sī dēxtră fŭīssēt,

haūd mĕdĭī prĕcĭbūs tĕrĕrēs nūnc tēmpŏră bēllī,

praēdă fŭtūrĕ cănūm. iŭvĕnī sōrs pūlchrĭŏr ōmnīs;

ēt cērtāssĕ mănū dĕcĕt ēt cărŭīssĕ sĕpūlchrō."

dīxĕrăt; īllĕ dĕōs mŏrĭēns caēlūmquĕ prĕcātūr315

dēxtĕră nē mĭsĕrō tālīs fŏrĕt ōbvĭă nātō.

Tē quŏquĕ, Cānthĕ, tŭī nōn īnscĭă fūnĕrĭs Ārgō

flēvĭt ăb īnvītā răpĭēntēm tēlă cărīnā.

iām Scўthĭcōs mĭsĕrāndĕ sĭnūs, iām Phāsĭdĭs āmnēm

cōntĭgĕrās, nēc lōngă dĭēs ūt cāptă vĭdērēs320

vēllĕra ĕt Eūbŏĭcīs pătrĭōs dē mōntĭbŭs īgnēs.

īllum ŭbĭ cōngrēssū sŭbĭīt Gēsāndĕr ĭnīquō

tērrĭtăt hīs: "tū quī făcĭlēs hŏmĭnūmquĕ pŭtāstī

hās, Ārgīvĕ, dŏmōs, ălĭum hīc mĭsĕr āspĭcĭs ānnūm

āltrīcēmquĕ nĭvēm fēstīnăquĕ taēdĭă vītaē.325

nōn nōs aūt lĕvĭbūs cōmpōnĕrĕ brācchĭă rēmīs

nōvĭmŭs aūt vēntōs ŏpŭs ēxspēctārĕ fĕrēntēs:

īmŭs ĕquīs quā vēl mĕdĭō rĭgĕt aēquŏrĕ pōntūs

vēl tŭmĭdā frĕmĭt Hīstĕr ăquā. nēc moēnĭă nōbīs

vēstră plăcēnt: fĕrŏr Ārctōīs nūnc lībĕr ĭn ārvīs330

cūnctă tĕnēns; mēcum ōmnĭs ămōr iāctūrăquĕ plaūstrī

sōlă, nĕc hāc lōngūm vīctōr pŏtĭērĕ răpīnā;

āst ĕpŭlaē quōdcūmquĕ pĕcūs, quaēcūmquĕ fĕrārūm.

mītte Ăsĭaē, mītte Ārgŏlĭcīs māndātă cŏlōnīs

nē trĕpĭdēnt; nūnquam hās hĭĕmēs, haēc sāxă rĕlīnquām,335

Mārtĭs ăgrōs, ŭbĭ tām saēvō dūrāvĭmŭs āmnĕ

prōgĕnĭēm nātōsquĕ rŭdēs, ŭbĭ cōpĭă lētī

tāntă vĭrīs. sīc īn pătrĭīs bēllārĕ prŭīnīs

praēdārīquĕ iŭvāt, tālēmque hānc āccĭpĕ dēxtrām."

dīxĭt ĕt Ēdōnīs nūtrītūm mīssĭlĕ vēntīs340

cōncĭtăt; īt mĕdĭūm pēr pēctŭs ĕt hōrrĭdă nēxū

lētĭfĕr aēră chălŷbs. trĕpĭdūs sŭpĕr ādvŏlăt Īdās

āc sĭmŭl Oēnīdēs părĭtērquĕ Mĕnoētĭŭs ēt quī

Bēbrўcĭō †prŏpĭūs† rĕmĕāvĭt ăb hōspĭtĕ vīctōr.

āt vēro īngēntēm Tĕlămōn prŏcŭl ēxtŭlĭt ōrbēm345

ēxănĭmēm tē, Cānthĕ, tĕgēns; ceū saēptŭs ĭn ārtō

dāt cătŭlōs pōst tērgă lĕō, sīc cōmmĭnŭs hāstām

Aēăcĭdēs grēssūmquĕ tĕnēt cōntrāquĕ rŭēntēm

sēptēnō vălĭdām cīrcūmfērt tēgmĭnĕ mōlēm.

nēc mĭnŭs hīnc ūrgēt Scўthĭaē mănŭs, ārmăquĕ Cānthī350

quīsquĕ sĭbi ēt Grāiō poēnām dē cōrpŏrĕ pōscēns.

ārdŭŭs īndĕ lăbōs, mĕdĭōque īn cōrpŏrĕ pūgnă

cōnsĕrĭtūr. māgnō vĕlŭtī cūm tūrbĭnĕ sēsē

īpsĭŭs Aēŏlĭaē frāngūnt īn līmĭnĕ vēntī,

quēm pĕlăgī răbĭēs, quēm nūbĭlă, quēmquĕ sĕquātūr355

īllĕ dĭēs; ōbnīxă vĭrūm sīc cōmmĭnŭs haērēt

pūgnă nĕc ārrēptō pēllī dē cōrpŏrĕ pōssūnt.

ūt bŏvĭs ēxŭvĭās mūltō quī frāngĭt ŏlīvō

dāt fămŭlīs, tēndūnt īllī trāctūquĕ vĭcīssīm

taūrĕă tērgă dŏmānt, pīnguī flŭĭt ūnguĭnĕ tēllūs;360

tālĭs ŭtrīmquĕ lăbōs, rāptātăquĕ līmĭte ĭn ārtō

mēmbră vĭrī mĭsĕrāndă mĕānt; hī tēndĕrĕ cōntrā,

hī cōntra, āltērnaēquĕ vĭrūm nōn cēdĕrĕ dēxtraē.

hīnc mĕdĭūm Tĕlămōn Cānthūm răpĭt, hīnc tĕnĕt ārdēns

cōllă vĭri ēt mōllēs gălĕaē Gēsāndĕr hăbēnās,365

īnsŏnŭīt quaē lāpsă sŏlō dēxtrāmquĕ fĕfēllīt.

īlle ĭtĕrum īn clĭpĕī sēptēmplĭcĭs īmprŏbŭs ōrbēm

āriĕtăt ēt Cānthūm sĕquĭtūr Cānthūmquĕ rĕpōscīt,

quēm mănŭs ā tērgō sŏcĭūm răpĭt ātquĕ rĕcēptūm

vīrgĭnĭs Eūrўălēs cūrrū lŏcăt. ādvŏlăt īpsă370

āc sĭmŭl Haēmŏnĭdaē, Gēsāndrūmque ōmnĭs ĭn ūnūm

īt mănŭs. īllĕ nŏvās ăcĭēs ēt vīrgĭnĭs ārmă

ūt vĭdĕt "hās ĕtĭām cōntrā bēllābĭmŭs?" īnquīt;

"heū pŭdŏr!" īndĕ Lўcēn fĕrĭt ād cōnfīnĕ păpīllaē,

īndĕ Thŏēn quā pēltă văcāt, iāmque ībăt ĭn Hārpēn375

vīxdūm prīmă lĕvī dūcēntēm cōrnŭă nērvō

ēt lābēntĭs ĕquī tēndēntēm frēnă Mĕnīppēn;

cūm rēgīnă grăvēm nōdīs aūrōquĕ sĕcūrēm

cōngĕmĭnāns pārtēm căpĭtīs gălĕaēquĕ fĕrīnaē

dīssĭpăt. hīc părĭtēr tēlōrum īmmānĭs ĭn ūnūm380

īt glŏbŭs; īllĕ dĭū cōniēctīs sūffĭcĭt hāstīs

(quīn [etiam] grăvĭōr nūtūquĕ cărēns ēxtērrŭĭt Īdān)

tūnc rŭĭt ūt mōntīs lătŭs aūt ūt māchĭnă mūrī

quaē scŏpŭlīs trăbĭbūsquĕ dĭū cōnfēctăquĕ flāmmīs

prōcŭbŭīt tāndem ātque īngēntēm prōtŭlĭt ūrbēm.385

Ēccĕ lŏcūm tēmpūsquĕ rătūs iāmque ēt sŭă pōscī

proēlĭă fālcātōs īnfērt Ărĭāsmĕnŭs āxēs

saēvăquĕ dīffūndīt sŏcĭūm iŭgă prōtĭnŭs ōmnēs

Grāiŭgĕnās, ōmnēs rāptūrŭs ăb āgmĭnĕ Cōlchōs.

quālĭtĕr ēxōsūs Pŷrrhaē gĕnŭs aēquŏră rūrsūs390

Iūppĭtĕr ātque ōmnēs flŭvĭūm sī fūndăt hăbēnās

ārdŭă Pārnāsī lătĕānt iŭgă, cēssĕrĭt Ōthrŷs

pīnĭgĕr ēt mērsīs dēcrēscānt rūpĭbŭs Ālpēs;

dīlŭvĭō tālī părĭbūsque Ărĭāsmĕnŭs ūrgēt

ēxcĭdĭīs nūllō răpĭēns dīscrīmĭnĕ cūrrūs.395

aēgĭdă tūm prīmūm vīrgō spīrāmquĕ Mĕdūsaē

tēr cēntūm saēvīs squālēntēm sūstŭlĭt hŷdrīs,

quām sōlī vīdīstĭs, ĕquī. păvŏr ōccŭpăt īngēns

ēxcūssīs īn tērgă vĭrīs, dīrāmquĕ rĕtōrquēnt

īn sŏcĭōs nōn spōntĕ lŭēm. tūnc ēnsĭbŭs ūncīs400

īmplĭcăt ēt trĕpĭdōs lăcĕrāt dīscōrdĭă cūrrūs.

Rōmānās vĕlŭtī saēvīssĭmă cūm lĕgĭōnēs

Tīsĭphŏnē rēgēsquĕ mŏvēt, quōrum āgmĭnă pīlīs,

quōrum ăquĭlīs ūtrīmquĕ mĭcānt, ĕădēmquĕ părēntēs

rūră cŏlūnt, īdēm lēctōs ēx ōmnĭbŭs āgrīs405

mīsĕrăt īnfēlīx nōn haēc ād proēlĭă Thŷbrīs;

sīc mŏdŏ cōncōrdēs ēxtērnăquĕ fātă pĕtēntēs

Pāllădĭī răpŭērĕ mĕtūs, sīc īn sŭă vērsī

fūnĕră cōncūrrūnt dŏmĭnīs rĕvŏcāntĭbŭs āxēs.

nōn tām foēdă vĭrūm Laūrēntĭbŭs āgmĭnă tērrīs410

ēĭĕcērĕ Nŏtī, Lĭbўcō nēc tālĭs ĭmāgŏ

lītŏrĕ cūm frāctās īnvōlvūnt aēquŏră pūppēs.

hīnc bĭiŭgēs, īllīnc ārtūs tēndūntŭr ĕrīlēs

quōs rădĭī, quōs frēnă sĕcānt, trăhĭtūrquĕ trăhītquĕ

cūrrūs caēdĕ mădēns, ātrōque īn pūlvĕrĕ rēgūm415

vīscĕră nūnc ălĭīs, ălĭīs nūnc cūrrĭbŭs haērēnt.

haūd ūsquām Cōlchōrum ănĭmī nĕquĕ cūră căvērĕ

tēlă, sĕd īmplĭcĭtōs mĭsĕrāque īn pēstĕ rĕvīnctōs

cōnfŏdĭūnt, āc fōrmă nĕcīs nōn āltĕră. sūrgīt

quām cērvōs ŭbĭ nōn Ūmbrō vēnātŏr ĕdācī,420

nōn pēnnā pĕtĭt, haērēntēs sēd cōrnĭbŭs āltīs

īnvĕnĭt ēt caēcā cōnstrīctōs ēxcĭpĭt īrā.

īpsĕ rĕcōllēctīs aūdāx Ărĭāsmĕnŭs ārmīs

dēsĭlĭt; īllum ăcĭēs cūrvaē sĕcăt ūndĭquĕ fālcīs

pārtītūrquĕ rŏtīs, ātque īndĕ fŭrēntĭă rāptūs425

īn iŭgă Cīrcaēōs tĕtĭgīt nōn āmplĭŭs āgrōs.

Tālĭă cērtātīm Mĭnўaē spārsīquĕ Cўtaēī

fūnĕră mīscēbānt cāmpīs Scўthĭāmquĕ prĕmēbānt,

cūm Iūno Aēsŏnĭdaē nōn hānc ād vēllĕră cērnēns

ēssĕ vĭām nēc sīc rĕdĭtūs rēgīnă părāndōs430

ēxtrēmām mōlītŭr ŏpēm, fūnēstă prĭūsquām

cōnsĭlĭa āc saēvās ăpĕrīt rēx pērfĭdŭs īrās,

īncrĕpăt ēt sērīs Vūlcānūm maēstă quĕrēllīs,

cūiūs flāmmĭfĕrōs vĭdĕt īntēr rēgĭă taūrōs

pāscŭă Tārtărĕām prōflāntēs pēctŏrĕ nōctēm.435

haēc ĕtĕnīm Mĭnўās nē iūngĕrĕ Mārtĕ pĕrāctō

mōnstră sătīs iŭbĕāt Cādmēī dēntĭbŭs hŷdrī

āntĕ dĭēm, tĭmĕt ēt vărĭās cīrcūmspĭcĭt ārtēs.

sōla ănĭmō Mēdēă sŭbīt, mēns ōmnĭs ĭn ūnā

vīrgĭnĕ, nōctūrnīs quā nūllă pŏtēntĭŏr ārīs.440

īllĭŭs ādflātūs spārsōsquĕ pĕr āvĭă sūcōs

sīdĕră fīxă păvēnt ĕt ăvī stŭpĕt ōrbĭtă Sōlīs.

mūtăt ăgrōs flŭvĭūmquĕ vĭās, sŭŭs āllĭgăt ūrgēns

cūnctă sŏpōr, rĕcŏlīt fēssōs aētātĕ părēntēs

dātque ălĭās sĭnĕ lēgĕ cŏlūs. hānc māxĭmă Cīrcē445

tērrĭfĭcīs mīrātă mŏdīs, hānc ādvĕnă Phrīxūs

quāmvīs Ātrăcĭō lūnām spūmārĕ vĕnēnō

scīrĕt ĕt Haēmŏnĭīs ăgĭtārī cāntĭbŭs ūmbrās.

ērgo ŏpĭbūs măgĭcīs ēt vīrgĭnĭtātĕ trĕmēndām

Iūnŏ dŭcī sŏcĭām cōniūngĕrĕ quaērĭt Ăchīvō.450

nōn ălĭām taūrīs vĭdĕt ēt nāscēntĭbŭs ārmīs

quīppĕ părēm nēc quaē mĕdĭō stĕt ĭn āgmĭnĕ flāmmaē:

nūllūm mēntĕ nĕfās, nūllōs hōrrēscĕrĕ vīsūs;

quīd sī caēcŭs ămōr saēvūsque āccēssĕrĭt īgnīs?

hīnc Vĕnĕrīs thălămōs sēmpērquĕ rĕcēntĭă sērtīs455

tēctă pĕtīt. vīsā iāmdūdūm prōsĭlĭt āltīs

dīvă tŏrīs vŏlŭcrūmque ēxērcĭtŭs ōmnĭs Ămōrūm.

āc prĭŏr hānc plăcĭdīs sūpplēx Sātūrnĭă dīctīs

ādgrĕdĭtūr vērōs mĕtŭēns ăpĕrīrĕ tĭmōrēs.

"īn mănĭbūs spēs nōstră tŭīs ōmnīsquĕ pŏtēstās460

nūnc" ăĭt; "hōc ĕtĭām măgĭs ādnŭĕ vēră fătēntī.

dūrŭs ŭt Ārgŏlĭcīs Tīrŷnthĭŭs ēxsŭlăt ōrīs

mēns mĭhĭ nōn ĕădēm Iŏvĭs ātque āvērsă vŏlūntās

nūllŭs hŏnōr thălămīs flāmmaēve īn nōctĕ prĭōrēs.

dā, prĕcŏr, ārtĭfĭcīs blānda ādspīrāmĭnă fōrmaē465

ōrnātūsquĕ tŭōs tērrā caēlōquĕ pŏtēntēs."

sēnsīt dīvă dŏlōs iāmprīdēm spōntĕ rĕquīrēns

Cōlchĭda ĕt īnvīsī gĕnŭs ōmne ēxscīndĕrĕ Phoēbī.

tūm vēro ōptātīs pŏtĭtūr nēc pāssă prĕcārī

ūltĕrĭūs dĕdĭt ācrĕ dĕcūs fēcūndăquĕ mōnstrīs470

cīngŭlă, nōn pĭĕtās quĭbŭs aūt cūstōdĭă fāmaē,

nōn pŭdŏr, āt cōntrā lĕvĭs ēt fēstīnă cŭpīdŏ

ādfātūsquĕ mălī dūlcīsquĕ lăbāntĭbŭs ērrōr

ēt mĕtŭs ēt dēmēns ălĭēnī cūră pĕrīclī.

"ōmne" ăĭt "īmpĕrĭūm nātōrūmque ārmă mĕōrūm475

cūnctă dĕdī; quāscūmquĕ lĭbēt nūnc cōncŭtĕ mēntēs."

Cīngĭtŭr ārcānīs Sātūrnĭă laētă vĕnēnīs

ātque hīnc vīrgĭnĕaē vĕnĭt ād pĕnĕtrālĭă sēdīs

Chālcĭŏpēn ĭmĭtātă sŏnō fōrmāquĕ sŏrōrēm.

fūlsĭt ăb īnvītā nūmēn prŏcŭl, ēt păvŏr ārtūs480

prōtĭnŭs ātque īngēns Aēētĭdă pērcŭlĭt hōrrōr.

"ērgŏ nĕc īgnōtīs Mĭnўās hūc flūctĭbŭs" īnquīt

"ādvēnīssĕ, sŏrōr, nēc nōstrō sōlă părēntī

scīs sŏcĭās iūnxīssĕ mănūs? āt cētĕră mūrōs

tūrbă tĕnēt frŭĭtūrquĕ vĭrūm caēlēstĭbŭs ārmīs.485

tū thălămīs īgnāvă sĕdēs, tū sōlă pătērnā

fīxă dŏmō; tālēs quāndō tĭbĭ cērnĕrĕ rēgēs?"

īllă nĭhīl cōntrā, nĕque ĕnīm dĕă pāssă mănūmquĕ

īmplĭcăt ēt răpĭdīs mīrāntēm pāssĭbŭs aūfērt.

dūcĭtŭr īnfēlīx ād moēnĭă sūmmă fŭtūrī490

nēscĭă vīrgŏ măli ēt fālsaē cōmmīssă sŏrōrī,

līlĭă pēr vērnōs lūcēnt vĕlŭt ālbă cŏlōrēs

praēcĭpŭē quīs vītă brĕvīs tōtūsquĕ părūmpēr

flōrĕt hŏnōr, fūscīs ēt iām Nŏtŭs īmmĭnĕt ālīs.

hānc rĕsĭdēns āltīs Hĕcătē Pērsēĭă lūcīs495

flēbăt ĕt hās īmō rĕfĕrēbāt pēctŏrĕ vōcēs:

"dēsĕrĭs heū nōstrūm nĕmŭs aēquālēsquĕ cătērvās,

ā mĭsĕra, ūt Grāiās haūd spōntĕ văgērĭs ăd ūrbēs,

nōn īnvīsă tămēn; nĕquĕ tē, mĕă cūră, rĕlīnquām.

māgnă fŭgaē mŏnŭmēntă dăbīs, spērnērĕ nĕc ūsquām500

mēndācī cāptīvă vĭrō, mēque īllĕ măgīstrām

sēntĭĕt ēt rāptū fămŭlaē dŏlŭīssĕ pŭdēndō."

dīxĕrăt. āst īllaē mūrōrum ēxtrēmă căpēssūnt

dēfīxaēquĕ vĭrūm lĭtŭūmquĕ frăgōrĭbŭs hōrrēnt,

quālēs īnstāntī nīmbōrūm frīgŏrĕ maēstaē505

sūccēdūnt rāmīs haērēntquĕ păvōrĕ vŏlūcrēs.

Iāmquĕ Gĕtaē iāmque ōmnĭs Hĭbēr Drāngīăquĕ dēnsā

strāgĕ cădīt lĕgĭo ēt lātīs prōstērnĭtŭr ārvīs.

sēmĭnĕcēs dŭplĭcēsque īntēr sŭă tēlă sŭōsquĕ

īntĕr ĕquōs saēvām mĭsĕrō lūctāmĭnĕ vērsānt510

cōngĕrĭem ēt lōngīs cāmpōs sīngūltĭbŭs īmplēnt.

vīctōrēs pătrĭūm cōntrā paēānă Gĕlōnī

cōngĕmĭnānt; ĕădēm rĕdĕūnt mōx gaūdĭă vīctīs

quā dĕŭs ēt mĕlĭōr bēllī rēspēxĭt ĭmāgŏ.

Quīs tālēs ŏbĭtūs dĕdĕrīt, quīs tālĭă fāctă515

dīc ăgĕ tūquĕ fĕrī rĕmĭnīscĕrĕ, Mūsă, fŭrōrīs.

Ābsŷrtūs clĭpĕī rădĭīs cūrrūquĕ cŏrūscūs

Sōlĭs ăvī cūiūs vībrāntēm cōmmĭnŭs hāstām

cērnĕrĕ nēc gălĕām gēntēs pŏtŭērĕ mĭnāntēm,

sēd trĕpĭdaē rĕdĕūnt ēt vērsō vūlnĕră tērgō520

āccĭpĭūnt māgnīsquĕ fŭgām clāmōrĭbŭs aūgēnt)

prōtĕrĭt īmpūlsū grăvĭs āgmĭnă cōrpŏrăque ātrīs

stērnĭt ĕquīs gĕmĭtūsquĕ prĕmīt spīrāntĭs ăcērvī.

nēc lĕvĭōr cŏmĭtātŭr Ărōn, hōrrēntĭă cūiūs

dīscŏlŏr ārmă sŭpēr squālēntēsque aērĕ lăcērtōs525

bārbărĭcā chlămўs ārdĕt ăcū trĕmĕfāctăquĕ vēntō

īmplĕt ĕquūm, quālīs rŏsĕīs īt Lūcĭfĕr ālīs,

quēm Vĕnŭs īnlūstrī gaūdēt prōdūcĕrĕ caēlō.

āt nōn īndĕ prŏcūl Rāmbēlŭs ĕt ācĕr Ŏtāxēs

dīspŭlĕrānt Cōlchōs părĭtērque īnglōrĭŭs Ārmīs,530

fraūdĕ nŏvā stăbŭla ēt fūrtīs ādsuētŭs ĭnūltīs

dēpŏpŭlārĕ grĕgēs frōntēm cūm cōrnĭbŭs aūxīt

hīspĭdŭs īnquĕ dĕī lătŭīt tērrōrĕ Lўcaēī;

hāc tūnc āttŏnĭtōs făcĭē dēfīxĕrăt hōstēs.

quēm sĭmŭl āc nōtā fōrmīdĭnĕ bēllă mŏvēntēm535

vīdĭt Ărōn, "păvĭdōs te" īnquīt "nūnc rērĕ măgīstrōs

ēt stŏlĭdūm pĕtĭīssĕ pĕcūs? nōn pāscŭă nēc bōs

hīc tĭbĭ: nōctūrnīs mītte haēc sĭmŭlācră răpīnīs

nēvĕ dĕūm mĭhĭ fīngĕ; dĕūs quŏquĕ cōnsĕrĕ dēxtrām."

sīc ăĭt īntēntāque ădĭūtūm mīssĭlĕ plāntā540

dērĭgĭt, ēt lāpsīs pătŭērūnt vūlnĕră vīllīs.

nēc mĭnŭs Aēŏlĭī prōlēs Ācētĭă Phrīxī

fērtŭr ĕt īpsă fŭrēns āc sē mŏdŏ laētă Cўtaēīs

āgmĭnĭbūs, mŏdŏ cōgnātīs ōstēntăt Ăchīvīs.

ātque hōs īn mĕdĭō dūrī dīscrīmĭnĕ bēllī545

laūdĭbŭs īnque īpsīs gaūdēns ŭbĭ vīdĭt Ĭāsōn

"mācte" ăĭt "ō nōstrūm gĕnŭs ēt iām cērtă prŏpāgŏ

Aēŏlĭaē nĕc ŏpīnă dŏmūs; sāt māgnă lăbōrūm

dōnă fĕrō, sătĭs hōc vīsū quaēcūmquĕ rĕpēndō."

dīxĭt ĕt īn Suētēn māgnīque īn fātă Cĕrāmnī550

ēmĭcŭīt clĭpĕūmquĕ rŏtāns hūnc pōplĭtĕ caēsō

dēĭcĭt, īllum ăpĕrīt lātō pēr pēctŭs hĭātū.

Ārgŭs ŭtrūmque ăb ĕquīs īngēntī pōrrĭgĭt ārvō

ēt Zăcŏrum ēt Phālcēn, pĕdĭtēm pĕdĕs haūrĭt Ămāstrīn.

sānguĭnĭs īllĕ glŏbōs ēffūsăquĕ vīscĕră gēstāt555

bārbărŭs ēt cāssā strīdēns sūblābĭtŭr īrā.

dāt Călăīs Bărĭsāntă nĕcī sēmpērquĕ prŏpīnquās

Rīphĕă vēnālī cŏmĭtāntēm sānguĭnĕ pūgnās.

cēntūm lēctă bŏūm bēllātōr cōrpŏră, cēntūm

pāctŭs ĕquōs (hīs īlle ănĭmām lūcēmquĕ rĕpēndīt),560

crūdēlīs; tāndēm dūlcēs iām cāssŭs ĭn aūrās

rēspĭcĭt āc nūllā caēlūm rĕpărābĭlĕ gāzā.

lābĭtŭr īntōrtōs pēr tēmpŏră caērŭlă crīnēs

tūm quŏquĕ mātērnā vēlātŭs hărūndĭnĕ Peūcōn.

āt gĕnĕtrīx īmīs părĭtēr Maēōtĭs ăb āntrīs565

īmplēvīt plāngōrĕ lăcūs nātūmquĕ vŏcāvīt

iām nōn pēr rīpās, iām nōn pēr cūrvă vŏlāntēm

stāgnă nĕc īn mĕdĭō trūncāntēm mārmŏrĕ cērvōs.

Eūrўtŭs Ēxŏmătās ăgĭt aēquŏrĕ. Nēstŏrĭs hāstaē

īmmŏrĭtūr prīmaēvŭs Hĕlīx, nēc rēddĭtă cārō570

nūtrīmēntă pătrī, brĕvĭbūs‹que› ērēptŭs ĭn ānnīs.

āt Lătăgūm Zētēmquĕ Dărāps, īllum ēxĭgĭt hāstă,

hūnc fŭgăt, īngēntēm sŭbĭtī cūm sānguĭnĭs ūndām

vīdĭt ĕt ēxtrēmō lūcēntĭă pēctŏră fērrō.

Ēcce aūtēm mūrīs rĕsĭdēns Mēdēă pătērnīs,575

sīngŭlă dūm māgnī lūstrāt cērtāmĭnă bēllī

ātque hōs īpsă prŏcūl dēnsa īn cālīgĭnĕ rēgēs

āgnōscīt quaērītque ălĭōs Iūnōnĕ măgīstrā,

cōnspĭcĭt Aēsŏnĭūm lōngē căpŭt, āc sĭmŭl ācrēs

hūc ŏcŭlōs sēnsūsquĕ rĕfērt ănĭmūmquĕ făvēntēm,580

nūnc quō sē răpĕrēt, nūnc quō dīvērsŭs ăbīrēt

āntĕ vĭdēns, quōtque ūnŭs ĕquōs, quōt fūndĕrĕt ārmă,

ērrāntēsquĕ vĭrōs quām dēnsīs sīstĕrĕt hāstīs.

quāque ĭtĕrūm tăcĭtō spārsīt văgă lūmĭnă vūltū

aūt frātrīs quaērēns aūt pāctī cōniŭgĭs ārmă585

saēvŭs ĭbī mĭsĕraē sōlūsque ōccūrrĭt Ĭāsōn.

tūnc hīs gērmānam ādgrĕdĭtūr ceū nēscĭă dīctīs:

"quīs prĕcŏr hīc tōtō iāmdūdūm fērvĕrĕ cāmpō

quēm tŭĕōr quēmque īpsă vĭdēs? nām tē quŏquĕ tālī

āttŏnĭtām vīrtūtĕ rĕōr." cōntra āspĕră Iūnŏ590

rēddĭt ăgēns stĭmŭlīs āc dīrīs fraūdĭbŭs ūrgēt.

"īpsum" ăĭt "Aēsŏnĭdēn cērnīs, sŏrŏr, aēquŏrĕ tāntō

dēbĭtă cōgnātī rĕpĕtīt quī vēllĕră Phrīxī,

nēc nūnc laūdĕ prĭōr gĕnĕrīs nēc sānguĭnĕ quīsquām.

āspĭcĭs ūt Mĭnўās īntēr prŏcĕrēsquĕ Cўtaēōs595

ēmĭcĕt ēffūlgēns quāntīsque īnsūltĕt ăcērvīs?

ēt iām vēlă dăbīt, iām lītŏră nōstră rĕlīnquēt

Thēssălĭaē fēlīcĭs ŏpēs dīlēctăquĕ Phrīxō

rūră pĕtēns; ĕăt ātque ŭtĭnām sŭpĕrētquĕ lăbōrēs."

tāntum ēffātă măgīs cāmpīs īntēndĕrĕ suādēt600

dūm dătŭr ārdēntēsquĕ vĭrī pērcūrrĕrĕ pūgnās,

āc sĭmŭl hānc dīctīs, īllūm dĕă Mārtĕ sĕcūndō

īmpŭlĭt ātquĕ nŏvās ēgīt sūb pēctŏră vīrēs.

ōră sŭb ēxcēlsō iāmdūdūm vērtĭcĕ cōnī

saēvă mĭcānt cūrsūque ārdēscīt, nēc tĭbĭ, Pērsĕ,605

nēc tĭbĭ, vīrgŏ, iŭbaē laētābĭlĕ sīdŭs Ăchīvaē,

ācĕr ŭt aūtūmnī cănĭs īrātōquĕ vŏcātī

āb Iŏvĕ fātālēs ād rēgna īniūstă cŏmētaē.

nēc sŭă Crēthīdēn lătŭīt dĕă, vīmquĕ rĕcēntēm

sēntĭt ăgī mēmbrīs āc sē sŭpĕr āgmĭnă tōllīt,610

quāntŭs ŭbi īpsĕ gĕlū māgnōque īncānŭĭt īmbrĕ

Caūcăsŭs ēt sūmmās ăbĭīt hībērnŭs ĭn Ārctōs.

tūnc vērō, stăbŭlīs quālīs lĕŏ saēvĭt ŏpīmīs

lūxūriāns spārgītquĕ fămēm mūtātquĕ crŭōrēs,

sīc nĕquĕ pārtĕ fĕrōx nēc caēdĕ mŏrātŭr ĭn ūnā615

tūrbĭdŭs īnque ōmnēs părĭtēr fŭrĭt āc mŏdŏ saēvō

ēnsĕ, mŏdo īnfēstā rārēscūnt cūspĭdĕ pūgnaē.

tūnc ēt tērrĭfĭcīs ūndāntēm crīnĭbŭs Hēbrūm

ēt Gĕtĭcūm Prīōnă fĕrīt; căpŭt ērĭpĭt Aūchī

brācchĭăque ēt vāstīs vōlvēndūm mīttĭt hărēnīs.620

Āt gĕnĭtūs Iŏvĕ cōmplērāt sŭă fātă Cŏlāxēs,

iāmquĕ pătēr maēstō cōnstrīstāt sīdĕră vūltū

tālĭbŭs aēgră mŏvēns nēquīquām pēctŏră cūrīs:

"eī mĭhĭ, sī dūraē nātūm sūbdūcĕrĕ sōrtī

mōlĭăr ātquĕ mĕīs aūsīm cōnfīdĕrĕ rēgnīs,625

frātĕr ădhūc Ămўcī maērēt nĕcĕ cūnctăquĕ dīvūm

tūrbă frĕmūnt quōrūm nātī cĕcĭdērĕ cădēntquĕ.

quīn hăbĕāt sŭă quēmquĕ dĭēs cūnctīsquĕ nĕgābō

quaē mĭhĭ." sūprēmōs mĭsĕrō sīc fātŭs hŏnōrēs

cōngĕrĭt ātque ănĭmīs mŏrĭtūrum īngēntĭbŭs īmplēt.630

īllĕ vŏlāt cāmpīs īmmēnsăquĕ fūnĕră mīscēt

pēr cŭnĕōs, vĕlŭt hībērnō prōrūptŭs ăb ārcū

īmbĕr ăgēns scŏpŭlōs nĕmŏrūmque ŏpĕrūmquĕ rŭīnās

dōnĕc ăb īngēntī bācchātūs vērtĭcĕ mōntīs

frāngĭtŭr īnquĕ nŏvūm paūlātīm dēfĭcĭt āmnēm.635

tālĭs ĭn ēxtrēmō prōlēs Iŏvĭs ēmĭcăt aēvō

ēt nūnc māgnănĭmōs Hўpĕtāŏnă Gēssĭthŏūmquĕ.

nūnc Ărĭnēn Ōlbūmquĕ rŏtāt; iām saūcĭŭs Āprēm

ēt dēsērtŭs ĕquō Thŷdrūm pĕdĕs ēxcĭpĭt hāstā

Phāsĭădēn, pĕcŏrīs cūstōs dē mōrĕ pătērnī640

Caūcăsŭs ād prīmās gĕnŭīt quēm Phāsĭdĭs ūndās;

hīnc pŭĕrō cōgnōmĕn ĕrāt fămŭlūmquĕ fĕrēbānt

Phāsĭdĭs īntōnsō nēquīquām crīnĕ părēntēs.

iāmque ălĭīs īnstābăt ătrōx cūm dīvă sŭprēmās

rūmpĭt ĭnīquă cŏlūs vīctōrque ādvēnĭt Ĭāsōn.645

ēxcĭpĭt hūnc saēvā sīc fātūs vōcĕ Cŏlāxēs:

"vōs Scўthĭaē sătŭrārĕ cănēs Scўthĭaēquĕ vŏlūcrēs

hūc mĭsĕrī vēnīstĭs?" ăīt sāxūmquĕ prĕhēnsūm,

īllĭŭs ēt dēxtraē gēstāmĕn ĕt īllĭŭs aēvī

cōncūssā mōlītŭr hŭmō, quōd rēgĭă Iūnŏ650

flēxĭt ăd īgnōtūm căpŭt īnflētūmquĕ Mŏnēsī.

praēcēps īllĕ rŭīt; nātō nōn dēpŭlĭt īctūs

Iūppĭtĕr, Aēsŏnĭaē vūlnūs fātālĕ sĕd hāstaē

pēr clĭpĕūm, pēr pēctŭs ăbīt, lāpsōquĕ crŭēntūs

ādvŏlăt Aēsŏnĭdēs mōrtēmquĕ cădēntĭs ăcērbāt.655

spārgĭtŭr hīnc mĭsĕrīsquĕ vĕnīt iām nōtŭs Ălānīs.

Āt rēgīnă vĭrūm (nĕque ĕnīm dĕŭs āmŏvĕt īgnēm)

pērsĕquĭtūr lūstrāns ŏcŭlīsque ārdēntĭbŭs haērēt.

ēt iām laētă mĭnūs praēsēntĭs ĭmāgĭnĕ pūgnaē

cāstīgātquĕ mĕtūs ēt quās ălĭt īnscĭă cūrās660

rēspĭcĭēns ān vēră sŏrōr; nēc crēdĕrĕ fālsōs

aūdĕt ătrōx vūltūs ĕădēmque īn gaūdĭă rūrsūs

lābĭtŭr ēt saēvaē trăhĭtūr dūlcēdĭnĕ flāmmaē.

āc vĕlŭt āntĕ cŏmās āc sūmmă căcūmĭnă sīlvaē

lēnĭbŭs ādlūdīt flābrīs lĕvĭs Aūstĕr, ăt īllūm665

prōtĭnŭs īmmānēm mĭsĕraē ‹sēnsērĕ› cărīnaē

tālĭs ăd ēxtrēmōs ăgĭtūr Mēdēă fŭrōrēs.

īntērdūm blāndaē dērēptă mŏnīlĭă dīvaē

cōntrēctāt mĭsĕrōque āptāt flāgrāntĭă cōllō,

quāquĕ dĕdīt tĕnĕrōs aūrūm fŭrĭālĕ pĕr ārtūs670

dēfĭcĭt; āc sŭă vīrgŏ dĕaē gēstāmĭnă rēddīt

nōn gēmmīs, nōn īllă lĕvī tūrbātă mĕtāllō,

sēd făcĭbūs, sēd mōlĕ dĕī, quēm pēctŏrĕ tōtō

iām tĕnĕt; ēxtrēmūs rŏsĕō pŭdŏr ērrăt ĭn ōrĕ.

āc prĭŏr hīs: "crēdīsnĕ pătrēm prōmīssă dătūrūm,675

ō sŏrŏr, Ārgŏlĭcūs cuī dīs mĕlĭōrĭbŭs hōspēs

cōntĭgĭt? aūt bēllī quāntūm iām rēstăt ăcērbī?

heū quĭbŭs īgnōtā sēsē prō gēntĕ pĕrīclīs

ōbĭcĭt!" haēc fāntēm mĕdĭo īn sērmōnĕ rĕlīquīt

īncēptī iām Iūnŏ pŏtēns sēcūrăquĕ fraūdīs.680

īmmĭnĕt ē cēlsīs aūdēntĭŭs īmprŏbă mūrīs

vīrgŏ nĕc āblātām sĕquĭtūr quaērītvĕ sŏrōrēm.

āt quŏtĭēns vīs dūră dŭcūm dēnsīquĕ rĕpēntĕ

Aēsŏnĭdēn prēssērĕ vĭrī cūmque ōmnĭs ĭn ūnūm

īmbĕr ĭīt, tŏtĭēns sāxīs pūlsātŭr ĕt hāstīs:685

prīmăque ăd īnfēstī Lēxānŏrĭs hōrrŭĭt ārcūs,

āltă sĕd Aēsŏnĭūm sūprā căpŭt ēxĭt hărūndŏ

tēquĕ, Căīcĕ, pĕtīt; cōniūnx mĭsĕrāndă Căīcō

līnquĭtŭr ēt prīmō dŏmŭs īnpērfēctă cŭbīlī.

Rēgĭŭs Ēōīs Mўrăcēs īntērprĕs ăb ōrīs690

vēnĕrăt ūt Cōlchōs prŏcŭl ātque Aēētĭă Pārthīs

foēdĕră dōnātō nōn īnrĭtă iūngĕrĕt aūrō.

tūm iŭvĕnēm tērrīs Pārcaē tĕnŭērĕ Cўtaēīs

āc sŭbĭtī Māvōrtĭs ămōr: sĭmŭl ārmĭgĕr ībāt

sēmĭvĭr īmpūbēmquĕ gĕrēns stĕrĭlēmquĕ iŭvēntām.695

īpsĕ phărētrātīs rĕsĭdēns ād frēnă tăpētīs

nūnc lĕvĭs īnfēstō prōcūrrĭt ĭn āgmĭnă cūrrū,

nūnc fŭgă cōnvērsās spārgīt mēntītă săgīttās.

āt vĭrĭdēm gēmmīs ĕt ĕōaē stāmĭnĕ sīlvaē

sūblĭgăt ēxtrēmā pătrĭūm cērvīcĕ tĭārān700

īnsīgnīs mănĭcīs, īnsīgnĭs ăcīnăcĕ dēxtrō;

īmprŏbă bārbărĭcaē prōcūrrūnt tēgmĭnă plāntaē.

nēc lătŭērĕ dĭū saēvūm spŏlĭa īllă Sўēnēn,

pērquĕ lĕvem ēt mūltō măcŭlātām mūrĭcĕ tīgrīn

cōncĭtă cūspĭs ăbīt; sŭbĭtōs ēx ōrĕ crŭōrēs705

saūcĭă tīgrĭs ăgīt vītāmque ēffūndĭt ĕrīlēm;

īpsĕ pŭēr frāctō prōnūm căpŭt īmplĭcăt ārcū.

sānguĭnĕ tūnc ātrō chlămўs īgnĕă, sānguĭnĕ vūltūs

ēt grăvĭdaē mādvērĕ cŏmaē, quās flōrĕ Săbaēō

nūtrĭĕrāt lĭquĭdōquĕ părēns sīgnāvĕrăt aūrō.710

quālēm sīquĭs ăquīs ēt fērtĭlĭs ūbĕrĕ tērraē

ēdŭcăt āc vēntīs ŏlĕām fēlīcĭbŭs īmplēt,

nēc lăbŏr ādsĭdŭūs nēc spēs sŭă fāllĭt ălēntēm,

iāmquĕ vĭdēt prīmām tĕnĕrō dē vērtĭcĕ frōndēm

cūm sŭbĭto īmmīssīs praēcēps Ăquĭlōnĭă nīmbīs715

vēnĭt hĭēms nīgrāque ēvūlsām tēndĭt hărēnā:

haūd sĕcŭs ānte ūrbēm Mўrăcēs ātque īpsĭŭs āntĕ

vīrgĭnĭs ōră cădīt; sēd nōn măgĭs īllă mŏvētūr,

ūnĭŭs aēgră mĕtū, quām tē, Mĕlĕāgrĕ, fŭrēntēm,

quām Tălăūm vĭdĕt aūt pūgnās mīrātŭr Ăcāstī.720

āt sătĭs hōs īpsaē gēntēs cāmpīquĕ vĭdēbānt

tēmpēstātĕ părī vērsīs īncūmbĕrĕ tūrmīs.

ānte ŏcŭlōs fŭgă foēdă dŭcūm lārgūsquĕ cădēntūm

ēst crŭŏr ēt cūrrūs dŏmĭnīs īngēntĭbŭs ōrbī.

Nōn tŭlĭt hōs Pērsēs gĕmĭtūs clādēmquĕ sŭōrūm725

tērgăquĕ vērsă tŭēns hīs caēlūm quēstĭbŭs īmplēt:

"quīd mē iām pătrĭīs ēiēctūm sēdĭbŭs īstās

ūt strŭĕrēm pūgnās Scўthĭāmque īn bēllă mŏvērēm

vōs, sŭpĕrī, vōs aūgŭrĭō iūssīstĭs ĭnānī?

quīd frātrīs mĕrĭtās tūm, Iūppĭtĕr, ōmnĭă poēnās730

prōmīsērĕ mĭhī? nōbīs Ārgōă părābās

scīlĭcĕt aūxĭlĭa ēt tāntās cōniūngĕrĕ vīrēs.

saēvă quĭdēm lūcīs mĭsĕrīs mŏră; dēnt tămĕn ōrō

ūnum īllūm mĭhĭ fātă dĭēm quī fāllăt Ăchīvōs

sīc mĕrĭtōs quōque hūnc vĭdĕām vīrtūtĕ sŭpērbūm735

Aēsŏnĭdēn tāntōs flēntēm sĭne hŏnōrĕ lăbōrēs."

dīxĕrăt haēc pēctūsquĕ sŭīs ēvērbĕrăt ārmīs

ēt gălĕām flētū, gălĕām sīngūltĭbŭs īmplēt;

ībăt ĕt īn mĕdĭī praēcēps īncēndĭă bēllī

nī prĭŏr ādvērsīs Pāllās vīdīssĕt ăb ārmīs740

ēt sēcūm "rŭĭt ēccĕ fĕrōx īn fūnĕră Pērsēs

quēm gĕnĭtōr Cōlchīs sŏlĭōque īmpōnĕrĕ frātrīs

iām stătŭīt. nōstrā vĕrĕōr nē fraūdĕ pĕrēmptūm

īncrĕpĕt ēt cūlpam hānc māgnō tērrōrĕ rĕpēndāt."

haēc dīcēns ātrō nĕbŭlām dīffūndĭt ămīctū745

strīdēntēsquĕ vĭrī cīrcūm căpŭt āmŏvĕt hāstās.

īllĕ sŭpēr sŏcĭās clēmēntī tūrbĭnĕ gēntēs

ērĭgĭtūr paūlūmquĕ lĕvī rāptātŭs ĭn aēthrā

iām tāndem ēxtrēmās pūgnaē dēfērtŭr ĭn ōrās

fōrte ŭbĭ sērŭs Hĭbēr Īssēdŏnĭaēquĕ phălāngēs750

Mārtĕ cărēnt sōlīsquĕ iŭvānt clāmōrĭbŭs āgmēn.

Nōx sĭmŭl āstrĭfĕrās prōfērt ōptābĭlĭs ūmbrās

ēt cădĭt ēxtēmplō bēllī frăgŏr aēgrăquĕ mūrīs

dīgrĕdĭtūr lōngūm vīrgō pērpēssă tĭmōrēm.

ūt fĕră Nŷctĕlĭī paūlūm pēr sācră rĕsīstūnt,755

mōx răpŭērĕ dĕūm iāmiam ‹īn› quōdcūmquĕ părātaē

Thŷiădĕs, haūd ălĭō rĕmĕāt Mēdēă tŭmūltū

ātque īntēr Grāiūmque ăcĭēs pătrĭāsquĕ phălāngās

sēmpĕr ĭnēxplētīs āgnōscĭt Ĭāsŏnă cūrīs

ārmăquĕ quīquĕ căvā sŭpĕrēst dē cāssĭdĕ vūltūs.760

At vigil isdem ardet furiis Gradivus et acri

corde tumet nec quas acies, quae castra sequatur

invenit; ire placet tandem praesensque tueri

sternere si Minyas magnoque rependere luctu

5regis pacta queat Graiamque absumere pubem.

impulit hinc currus monstrum inrevocabile belli

concutiens Scythiaeque super tentoria sistit.

protinus e castris fugit sopor: excita tela,

turbati coiere duces; hos insuper ingens

10fama movet, rate quae sacra vulgabat Achivos

advenisse sui repetentes vellera Phrixi,

quos malus hospitio iunctaque ad foedera dextra

luserit Aeetes atque in sua traxerit arma.

Ergo consiliis dum nox vacat alta movendis

15legatos placet ire duces, mandataque Perses

edocet, adfari Minyas fraudemque tyranni

ut moneant. quinam hinc animos averterit error?

se primum Haemoniis hortatum ea vellera terris

reddere et exuvias pecudis dimittere sacrae:

20hinc odium et tanti venisse exordia belli.

quin potius dextramque suam suaque arma sequantur,

aut remeent (neque enim Aeetae promissa fidemque

esse loco); abstineant alienae sanguine pugnae.

non illos ideo tanti venisse labores

25per maris; ignotis quid opus concurrere nec quos

oderis? haec medio Perses dum tempore mandat

aureus effulsit campis rubor armaque et acres

sponte sua strepuere tubae. Mars saevus ab altis

"hostis io" conclamat equis, "agite ite, propinquat"

30ac simul hinc Colchos, hinc fundit in aequora Persen.

tum gens quaeque suis commisit proelia telis

voxque dei pariter pugnas audita per omnes.

Hinc age Rhipaco quos videris orbe furores,

Musa, mone, quanto Scythiam molimine Perses

35concierit, quis fretus equis per bella virisque.

verum ego nec numero memorem nec nomine cunctos

mille vel ora movens; neque enim plaga gentibus ulla

ditior: aeterno quamquam Maeotia pubes

Marte cadat, pingui nunquam tamen ubere defit

40quod geminas Arctos magnumque quod impleat Anguem.

ergo duces solasque, deae, mihi promite gentes.

Miserat ardentes, mox ipse secutus, Alanos

Heniochosque truces iam pridem infensus Anausis

pacta quod Albano coniunx Medea tyranno,

45nescius heu quanti thalamos accedere monstri

arserit atque urbes maneat qui terror Achaeas,

gratior ipse deis orbaque beatior aula.

proxima Bisaltae legio ductorque Colaxes,

sanguis et ipse deum, Scythicis quem Iuppiter oris

50progenuit viridem Myracen Tibisenaque iuxta

ostia, semifero (dignum si credere) captus

corpore, nec nymphae geminos exhorruit angues.

cuncta phalanx insigne Iovis caelataque gestat

tegmina dispersos trifidis ardoribus ignes;

55nec primus radios, miles Romane, corusci

fulminis et rutilas scutis diffuderis alas.

insuper auratos collo gerit ipse dracones,

matris Horae specimen, linguisque adversus utrimque

congruit et tereti serpens dat vulnera gemmae.

60tertius unanimis veniens cum milibus Auchus

Cimmerias ostentat opes, cui candidus olim

crinis inest, natale decus; dat longior aetas

iam spatium; triplici percurrens tempora nodo

demittit sacro geminas a vertice vittas.

65Datin Achaemeniae gravior de vulnere pugnae

misit in arma Daraps, acies quem Martia circum

Gangaridum potaque Gerus quos efferat unda

quique lacum cinxere Bycen. non defuit Anxur,

non Radalo cum fratre Sydon, Acesinaque laevo

70omine fatidicae Phrixus movet agmina cervae.

ipsa comes, saetis fulgens et cornibus aureis,

ante aciem celsi vehitur gestamine conti

maesta nec in saevae lucos reditura Dianae.

movit et Hylaea supplex cum gente Syenen

75impia germani praetentans vulnera Perses.

densior haud usquam nec celsior extulit ullas

silva trabes, fessaeque prius rediere sagittae

‹arboris ad summum quam pervenere cacumen.›

quin et ab Hyrcanis Titanius expulit antris

80Ciris in arma viros, plaustrisque ad proelia cunctas

Coelaletae traxere manus. ibi sutilis illis

est domus et crudo residens sub vellere coniunx

et puer e primo torquens temone cateias.

linquitur abruptus pelago Tyra, linquitur et mons

85Ambenus et gelidis pollens Ophiusa venenis,

degeneresque ruunt Sindi glomerantque paterno

crimine nunc etiam metuentes verbera turmas.

hos super aeratam Phalces agit aequore nubem

cum fremitu densique levant vexilla Coralli,

90barbaricae quis signa rotae ferrataque dorso

forma suum truncaeque, Iovis simulacra, columnae,

proelia nec rauco curant incendere cornu

indigenas sed rite duces et prisca suorum

facta canunt veterumque, viris hortamina, laudes.

95ast ubi Sidonicas inter pedes aequat habenas,

illinc iuratos in se trahit Aea Batarnas

quos, duce Teutagono, crudi mora corticis armat

aequaque nec ferro brevior nec rumpia ligno.

nec procul albentes gemina ferit aclyde parmas

100hiberni qui terga Novae gelidumque securi

ervit et tota non audit Alazona ripa.

quosque Taras niveumque ferax Evarchus olorum.

te quoque venturis, ingens Ariasmene, saeclis

tradiderim, molem belli lateque ferentem

105undique falcatos deserta per aequora currus.

insequitur Drangea phalanx claustrisque profusi

Caspiadae, quis turba canum non segnius acres

exsilit ad lituos pugnasque capessit eriles

(inde etiam par mortis honos tumulisque recepti

110inter avos positusque virum); nam pectora ferro

terribilesque innexa iubas ruit agmine nigro

latratuque cohors quanto sonat horrida Ditis

ianua vel superas Hecates comitatus in auras.

ducit ab Hyrcanis vates sacer agmina lucis

115Vanus; eum Scythiae iam tertia viderat aetas

magnanimos Minyas Argoaque vela canentem.

illius et dites monitis spondentibus Indi

et centumgeminae Lagea novalia Thebes

totaque Rhipaeo Panchaia rapta triumpho.

120discolor hastatas effudit Hiberia turmas,

quas Otaces, quas Latris agunt, et raptor amorum

Neurus et expertes canentis Iazyges aevi.

namque ubi iam viresque aliae notusque refutat

arcus et inceptus iam lancea temnit eriles

125magnanimis mos dictus avis haud segnia mortis

iura pati, dextra sed carae occumbere prolis

ense dato, rumpuntque moras natusque parensque,

ambo animis, ambo miri tam fortibus actis.

hic et odorato spirantes crine Mycelae

130Cessaeaeque manus et qui tua iugera nondum

ervis, ignotis insons Arimaspe metallis,

doctus et Auchates patulo vaga vincula gyro

spargere et extremas laqueis adducere turmas.

non ego sanguineis gestantem tympana bellis

135Thyrsageten cinctumque vagis post terga silebo

pellibus et nexas viridantem floribus hastas.

fama ducem Iovis et Cadmi de sanguine Bacchum

hac quoque turiferos, felicia regna, Sabaeos,

hac Arabas fudisse manu, mox, rumperet Hebri

140cum vada, Thyrsagetas gelida liquisse sub Arcto.

illis omnis adhuc veterum tenor et sacer aeris

pulsus et eoae memoratrix tibia pugnae.

iungit opes Emeda suas: sua signa secuti

Exomatae Torynique et flavi crine Satarchae;

145mellis honor Torynis, ditant sua mulctra Satarchen,

Exomatas venatus alit, nec clarior ullis

Arctos equis; abeunt Hypanin fragilemque per undam

tigridis aut saevae profugi cum prole leaenae,

maestaque suspectae mater stupet aggere ripae.

150impulit et dubios Phrixei velleris ardor

Centoras et diros magico terrore Choatras.

omnibus in superos saevus sonor, omnibus artes

monstrificae, nunc vere novo compescere frondes,

nunc subitam trepidis Maeotin solvere plaustris.

155maximus hos inter Stygia venit arte Coastes;

sollicitat nec Martis amor, sed fama Cytaeae

virginis et paribus spirans Medea venenis.

gaudet Averna palus, gaudet iam nocte quieta

portitor et tuto veniens Latonia caelo.

160ibant et geminis aequantes cornibus alas

Balloniti comitumque celer mutator equorum

Moesus et ingentis frenator Sarmata conti.

nec tot ab extremo fluctus agit aequore nec sic

fratribus adversa Boreas respondet ab unda,

165aut is apud fluvios volucrum canor, aethera quantus

tunc lituum concentus adit lymphataque miscet

milia, quot foliis, quot floribus incipit annus.

ipse rotis gemit ictus ager tremibundaque pulsu

nutat humus, quatit ut saevo cum fulmine Phlegram

170Iuppiter atque imis Typhona reverberat arvis.

Prima tenent illinc patriis Absyrtus in armis

et gener ingentesque inter sua milia reges.

at circa Aesoniden Danaum manus ipsaque Pallas

aegide terrifica, quam nec dea lassat habendo

175nec pater horrentem colubris vultuque tremendam

Gorgoneo; nec semineces ostendere crines

tempus adhuc primasque sinit concurrere pugnas.

impulit hos contra Mavors pater et mala leti

Gaudia Tisiphoneque caput per nubila tollens

180ad sonitum litui mediaque altissima pugna

necdum clara quibus sese Fuga mentibus addat.

Illi ubi consertis iunxere frementia telis

agmina virque virum galeis adflavit adactis

continuo hinc obitus perfractaque caedibus arma

185corporaque, alternus cruor alternaeque ruinae.

volvit ager galeas et thorax erigit imbres

sanguineos; hinc barbarici glomerantur ovatus,

hinc gemitus, mixtaeque virum cum pulvere vitae.

Caspius Aeaeum correpto crine Monesen

190abstulit; hinc pariter Colchi Graique sequuntur

missilibus; rapit ille necem praedamque relinquit,

nec sociis iam cura viri. Dipsanta Caresus

Strymonaque obscura spargentem vulnera funda

deicit; Albani cadit ipse Chremodonis hasta

195iamque latet currusque super turmaeque feruntur.

processere Melas et Idasmenus; incipit hasta

ante Melas, levis ast abies elusit utrumque.

ensibus inde ruunt; prior occupat aere citato

cassidis ima Melas; infracta est vulnere cervix.

200mixta perit virtus: nescit qui debeat Ocheus

aut cui fata Tyres. dum sibila respicit Iron

cuspidis Argivae, Pyliam latere accipit hastam.

Viderat Hyrcanos paribus discurrere fratres

Castor equis, pater armento quos dives ab omni

205nutrierat fatisque viam monstrarat iniquis.

tum magis atque magis peditem candore notato

Tyndariden incendit amor; simul obvius hastam

pectus in adversum Gelae iacit alipedemque

constitit excusso victor duce; risit ab alta

210nube pater prensisque equitem cognovit habenis.

at pariter luctuque furens visuque Medores

Tyndariden petit et superos sic voce precatur:

"hunc, age, vel caeso comitem me reddite fratri

primus at hic nostra sonipes cadet impius hasta

215credita qui misero non rettulit arma parenti

meque venit contra captivaque terga ministrat."

dixerat: Actaei sed eum prior hasta Phaleri

deicit; ad socias sonipes citus effugit alas.

Quis tibi fatales unquam metuisset Amyclas

220Oebaliamque manum, tot, Rhyndace, montibus inter

diviso totidemque fretis? cadit impiger una

inguine transfosso clari Taulantis alumnus

semidea genetrice Tages, cui plurima silvis

pervigilat materna soror cultusque laborat.

225tenuia non illum candentis carbasa lini,

non auro depicta chlamys, non flava galeri

caesaries pictoque iuvant subtegmine bracae.

vadit eques densa spargens hastilia dextra

fulmineumque viris profundens ingerit ensem

230huc alternus et huc, cum saevior ecce iuventus

Sarmaticae coiere manus fremitusque virorum

semiferi. riget his molli lorica catena;

id quoque tegmen equis; at equi porrecta per armos

et caput ingentem campis hostilibus umbram

235fert abies obnixa genu vaditque virum vi,

vadit equum, docilis relegi docilisque relinqui

atque iterum medios non altior ire per hostes.

orbibus hos rapidis mollique per aequora Castor

anfractu levioris equi deludit anhelos

240immemoresque modi; sed non isdem artibus aeque

concurrunt, ultroque ruunt in funera Colchi.

Campesus impacta latus inter et ilia quercu

tollitur ac mediam moriens descendit in hastam.

Oebasus infestum summisso poplite Phalcen

245evasisse ratus laevum per luminis orbem

iamque novus mediae stupefacta per agmina pugnae

transigitur; tenerae tinguuntur vulnere malae.

contra autem geminis fidens thoracibus ictum

sustinet et gladio Sibotes ferit ultima teli

250nequiquam; iam cuspis inest, nec fragmina curat

Ambenus et trunco medium subit Ocrea ligno.

seminecem Taxes Hypanin vehit atque remissum

pone trahit fugiens et cursibus exuit hastam,

dumque recollectam rursus locat inruit ultro

255turbatumque Lacon et adhuc invadit inermem.

impulit adverso praeceps equus Onchea conto

nequiquam totis revocantem viribus armos.

in latus accedit sonipes, accedit et ipse

frigidus; arma cadunt, rorat procul ultima cuspis:

260qualem populeae fidentem nexibus umbrae

siquis avem summi deducat ab aëre rami

ante manu tacita cui plurima crevit harundo;

illa dolis viscoque super correpta sequaci

implorat ramos atque inrita concitat alas.

265Parte alia infestis (nam fors ita iunxit) in armis

Styrus adest, laetusque virum cognoscit Anausis

et prior "en cuius thalamis Aeetia virgo

dicta manet nostrosque feret qui victor amores.

non" ait, "invitoque gener mutabere patri."

270tum simul adversas conlatis cursibus hastas

coniciunt; fugit adductis Albanus habenis

saucius atque datum leto non sperat Anausin

nec videt. ille autem telo moribundus adacto

"ad soceros pactaeque sinus en coniugis" inquit,

275"Styre, fugis vulnus referens quod carmine nullo

sustineat nullisque levet Medea venenis."

dixerat, extremus cum lumina corripit error

voxque repressa gelu percussaque vertice tellus.

Hinc animos acies auget magnoque doloris

280turbine Gesandrum Mavors rapit; ille morantes

increpat et stricto sic urget Iazygas ense:

"nempe omnes cecidere senes, nempe omnis ademptus

ante pater. quae vos subito tam foeda senectus

corripuit fregitque animos atque abstulit iras?

285aut mecum mediam, iuvenes, agite ite per urbis

Argolicamque manum aut caris occumbite natis."

inruit et patrias coeptis ferus advocat umbras:

"sancte mihi Vorapte pater, tua pectora nato

suggere nunc animamque parem, si fata peroso

290tarda tibi turpesque moras non segnius ipsi

parvimus parvique eadem didicere nepotes."

haec ait auditusque Erebo. tunc corripit ensem

turbidus et furiis ardens quatit arma paternis.

indigenis sacratus aquis magnique sacerdos

295Phasidis Arctois Aquites errabat in armis

(populeus cui frondis honor conspectaque glauco

tempora nectuntur ramo), te, Cyrne, parentis

immemorem durae cupiens abducere pugnae;

iamque omnes impune globos diversaque lustrans

300agmina non usquam videt, utque iterum intrat ‹***›

vociferans, iterum belli diversa peragrat,

lancea caeruleas circum strepit incita vittas.

opprimit admissis ferus hinc Gesander habenis.

ille manum trepidans atque inrita sacra tetendit

305"te"que "per hanc, genitor" inquit "tibi si manet, oro

canitiem, compesce minas et sicubi nato

parce meo." dixit. contra sic victor adacto

ense refert: "genitor, turpi durare senecta

quem mihi reris adhuc, ipse hac occumbere dextra

310malvit atque ultro segnes abrumpere metas.

et tibi si pietas nati, si dextra fuisset,

haud medii precibus tereres nunc tempora belli,

praeda future canum. iuveni sors pulchrior omnis;

et certasse manu decet et carvisse sepulchro."

315dixerat; ille deos moriens caelumque precatur

dextera ne misero talis foret obvia nato.

Te quoque, Canthe, tui non inscia funeris Argo

flevit ab invita rapientem tela carina.

iam Scythicos miserande sinus, iam Phasidis amnem

320contigeras, nec longa dies ut capta videres

vellera et Euboicis patrios de montibus ignes.

illum ubi congressu subiit Gesander iniquo

territat his: "tu qui faciles hominumque putasti

has, Argive, domos, alium hic miser aspicis annum

325altricemque nivem festinaque taedia vitae.

non nos aut levibus componere bracchia remis

novimus aut ventos opus exspectare ferentes:

imus equis qua vel medio riget aequore pontus

vel tumida fremit Hister aqua. nec moenia nobis

330vestra placent: feror Arctois nunc liber in arvis

cuncta tenens; mecum omnis amor iacturaque plaustri

sola, nec hac longum victor potiere rapina;

ast epulae quodcumque pecus, quaecumque ferarum.

mitte Asiae, mitte Argolicis mandata colonis

335ne trepident; nunquam has hiemes, haec saxa relinquam,

Martis agros, ubi tam saevo duravimus amne

progeniem natosque rudes, ubi copia leti

tanta viris. sic in patriis bellare pruinis

praedarique iuvat, talemque hanc accipe dextram."

340dixit et Edonis nutritum missile ventis

concitat; it medium per pectus et horrida nexu

letifer aera chalybs. trepidus super advolat Idas

ac simul Oenides pariterque Menoetius et qui

Bebrycio †propius† remeavit ab hospite victor.

345at vero ingentem Telamon procul extulit orbem

exanimem te, Canthe, tegens; ceu saeptus in arto

dat catulos post terga leo, sic comminus hastam

Aeacides gressumque tenet contraque ruentem

septeno validam circumfert tegmine molem.

350nec minus hinc urget Scythiae manus, armaque Canthi

quisque sibi et Graio poenam de corpore poscens.

arduus inde labos, medioque in corpore pugna

conseritur. magno veluti cum turbine sese

ipsius Aeoliae frangunt in limine venti,

355quem pelagi rabies, quem nubila, quemque sequatur

ille dies; obnixa virum sic comminus haeret

pugna nec arrepto pelli de corpore possunt.

ut bovis exuvias multo qui frangit olivo

dat famulis, tendunt illi tractuque vicissim

360taurea terga domant, pingui fluit unguine tellus;

talis utrimque labos, raptataque limite in arto

membra viri miseranda meant; hi tendere contra,

hi contra, alternaeque virum non cedere dextrae.

hinc medium Telamon Canthum rapit, hinc tenet ardens

365colla viri et molles galeae Gesander habenas,

insonuit quae lapsa solo dextramque fefellit.

ille iterum in clipei septemplicis improbus orbem

arietat et Canthum sequitur Canthumque reposcit,

quem manus a tergo socium rapit atque receptum

370virginis Euryales curru locat. advolat ipsa

ac simul Haemonidae, Gesandrumque omnis in unum

it manus. ille novas acies et virginis arma

ut videt "has etiam contra bellabimus?" inquit;

"heu pudor!" inde Lycen ferit ad confine papillae,

375inde Thoën qua pelta vacat, iamque ibat in Harpen

vixdum prima levi ducentem cornua nervo

et labentis equi tendentem frena Menippen;

cum regina gravem nodis auroque securem

congeminans partem capitis galeaeque ferinae

380dissipat. hic pariter telorum immanis in unum

it globus; ille diu coniectis sufficit hastis

(quin [etiam] gravior nutuque carens exterruit Idan)

tunc ruit ut montis latus aut ut machina muri

quae scopulis trabibusque diu confectaque flammis

385procubuit tandem atque ingentem protulit urbem.

Ecce locum tempusque ratus iamque et sua posci

proelia falcatos infert Ariasmenus axes

saevaque diffundit socium iuga protinus omnes

Graiugenas, omnes rapturus ab agmine Colchos.

390qualiter exosus Pyrrhae genus aequora rursus

Iuppiter atque omnes fluvium si fundat habenas

ardua Parnasi lateant iuga, cesserit Othrys

piniger et mersis decrescant rupibus Alpes;

diluvio tali paribusque Ariasmenus urget

395excidiis nullo rapiens discrimine currus.

aegida tum primum virgo spiramque Medusae

ter centum saevis squalentem sustulit hydris,

quam soli vidistis, equi. pavor occupat ingens

excussis in terga viris, diramque retorquent

400in socios non sponte luem. tunc ensibus uncis

implicat et trepidos lacerat discordia currus.

Romanas veluti saevissima cum legiones

Tisiphone regesque movet, quorum agmina pilis,

quorum aquilis utrimque micant, eademque parentes

405rura colunt, idem lectos ex omnibus agris

miserat infelix non haec ad proelia Thybris;

sic modo concordes externaque fata petentes

Palladii rapuere metus, sic in sua versi

funera concurrunt dominis revocantibus axes.

410non tam foeda virum Laurentibus agmina terris

eiecere Noti, Libyco nec talis imago

litore cum fractas involvunt aequora puppes.

hinc biiuges, illinc artus tenduntur eriles

quos radii, quos frena secant, trahiturque trahitque

415currus caede madens, atroque in pulvere regum

viscera nunc aliis, aliis nunc curribus haerent.

haud usquam Colchorum animi neque cura cavere

tela, sed implicitos miseraque in peste revinctos

confodiunt, ac forma necis non altera. surgit

420quam cervos ubi non Umbro venator edaci,

non penna petit, haerentes sed cornibus altis

invenit et caeca constrictos excipit ira.

ipse recollectis audax Ariasmenus armis

desilit; illum acies curvae secat undique falcis

425partiturque rotis, atque inde furentia raptus

in iuga Circaeos tetigit non amplius agros.

Talia certatim Minyae sparsique Cytaei

funera miscebant campis Scythiamque premebant,

cum Iuno Aesonidae non hanc ad vellera cernens

430esse viam nec sic reditus regina parandos

extremam molitur opem, funesta priusquam

consilia ac saevas aperit rex perfidus iras,

increpat et seris Vulcanum maesta querellis,

cuius flammiferos videt inter regia tauros

435pascua Tartaream proflantes pectore noctem.

haec etenim Minyas ne iungere Marte peracto

monstra satis iubeat Cadmei dentibus hydri

ante diem, timet et varias circumspicit artes.

sola animo Medea subit, mens omnis in una

440virgine, nocturnis qua nulla potentior aris.

illius adflatus sparsosque per avia sucos

sidera fixa pavent et avi stupet orbita Solis.

mutat agros fluviumque vias, suus alligat urgens

cuncta sopor, recolit fessos aetate parentes

445datque alias sine lege colus. hanc maxima Circe

terrificis mirata modis, hanc advena Phrixus

quamuis Atracio lunam spumare veneno

sciret et Haemoniis agitari cantibus umbras.

ergo opibus magicis et virginitate tremendam

450Iuno duci sociam coniungere quaerit Achivo.

non aliam tauris videt et nascentibus armis

quippe parem nec quae medio stet in agmine flammae:

nullum mente nefas, nullos horrescere visus;

quid si caecus amor saevusque accesserit ignis?

455hinc Veneris thalamos semperque recentia sertis

tecta petit. visa iamdudum prosilit altis

diva toris volucrumque exercitus omnis Amorum.

ac prior hanc placidis supplex Saturnia dictis

adgreditur veros metuens aperire timores.

460"in manibus spes nostra tuis omnisque potestas

nunc" ait; "hoc etiam magis adnue vera fatenti.

durus ut Argolicis Tirynthius exsulat oris

mens mihi non eadem Iovis atque aversa voluntas

nullus honor thalamis flammaeve in nocte priores.

465da, precor, artificis blanda adspiramina formae

ornatusque tuos terra caeloque potentes."

sensit diva dolos iampridem sponte requirens

Colchida et invisi genus omne exscindere Phoebi.

tum vero optatis potitur nec passa precari

470ulterius dedit acre decus fecundaque monstris

cingula, non pietas quibus aut custodia famae,

non pudor, at contra levis et festina cupido

adfatusque mali dulcisque labantibus error

et metus et demens alieni cura pericli.

475"omne" ait "imperium natorumque arma meorum

cuncta dedi; quascumque libet nunc concute mentes."

Cingitur arcanis Saturnia laeta venenis

atque hinc virgineae venit ad penetralia sedis

Chalciopen imitata sono formaque sororem.

480fulsit ab invita numen procul, et pavor artus

protinus atque ingens Aeetida perculit horror.

"ergo nec ignotis Minyas huc fluctibus" inquit

"advenisse, soror, nec nostro sola parenti

scis socias iunxisse manus? at cetera muros

485turba tenet fruiturque virum caelestibus armis.

tu thalamis ignava sedes, tu sola paterna

fixa domo; tales quando tibi cernere reges?"

illa nihil contra, neque enim dea passa manumque

implicat et rapidis mirantem passibus aufert.

490ducitur infelix ad moenia summa futuri

nescia virgo mali et falsae commissa sorori,

lilia per vernos lucent velut alba colores

praecipue quis vita brevis totusque parumper

floret honor, fuscis et iam Notus imminet alis.

495hanc residens altis Hecate Perseia lucis

flebat et has imo referebat pectore voces:

"deseris heu nostrum nemus aequalesque catervas,

a misera, ut Graias haud sponte vageris ad urbes,

non invisa tamen; neque te, mea cura, relinquam.

500magna fugae monumenta dabis, spernere nec usquam

mendaci captiva viro, meque ille magistram

sentiet et raptu famulae doluisse pudendo."

dixerat. ast illae murorum extrema capessunt

defixaeque virum lituumque fragoribus horrent,

505quales instanti nimborum frigore maestae

succedunt ramis haerentque pavore volucres.

Iamque Getae iamque omnis Hiber Drangiaque densa

strage cadit legio et latis prosternitur arvis.

semineces duplicesque inter sua tela suosque

510inter equos saevam misero luctamine versant

congeriem et longis campos singultibus implent.

victores patrium contra paeana Geloni

congeminant; eadem redeunt mox gaudia victis

qua deus et melior belli respexit imago.

515Quis tales obitus dederit, quis talia facta

dic age tuque feri reminiscere, Musa, furoris.

Absyrtus clipei radiis curruque coruscus

Solis avi (cuius vibrantem comminus hastam

cernere nec galeam gentes potuere minantem,

520sed trepidae redeunt et verso vulnera tergo

accipiunt magnisque fugam clamoribus augent)

proterit impulsu gravis agmina corporaque atris

sternit equis gemitusque premit spirantis acervi.

nec levior comitatur Aron, horrentia cuius

525discolor arma super squalentesque aere lacertos

barbarica chlamys ardet acu tremefactaque vento

implet equum, qualis roseis it Lucifer alis,

quem Venus inlustri gaudet producere caelo.

at non inde procul Rambelus et acer Otaxes

530dispulerant Colchos pariterque inglorius Armis,

fraude nova stabula et furtis adsuetus inultis

depopulare greges frontem cum cornibus auxit

hispidus inque dei latuit terrore Lycaei;

hac tunc attonitos facie defixerat hostes.

535quem simul ac nota formidine bella moventem

vidit Aron, "pavidos te" inquit "nunc rere magistros

et stolidum petiisse pecus? non pascua nec bos

hic tibi: nocturnis mitte haec simulacra rapinis

neve deum mihi finge; deus quoque consere dextram."

540sic ait intentaque adiutum missile planta

derigit, et lapsis patuerunt vulnera villis.

nec minus Aeolii proles Acetia Phrixi

fertur et ipsa furens ac se modo laeta Cytaeis

agminibus, modo cognatis ostentat Achivis.

545atque hos in medio duri discrimine belli

laudibus inque ipsis gaudens ubi vidit Iason

"macte" ait "o nostrum genus et iam certa propago

Aeoliae nec opina domus; sat magna laborum

dona fero, satis hoc visu quaecumque rependo."

550dixit et in Sueten magnique in fata Ceramni

emicuit clipeumque rotans hunc poplite caeso

deicit, illum aperit lato per pectus hiatu.

Argus utrumque ab equis ingenti porrigit arvo

et Zacorum et Phalcen, peditem pedes haurit Amastrin.

555sanguinis ille globos effusaque viscera gestat

barbarus et cassa stridens sublabitur ira.

dat Calais Barisanta neci semperque propinquas

Riphea venali comitantem sanguine pugnas.

centum lecta boum bellator corpora, centum

560pactus equos (his ille animam lucemque rependit),

crudelis; tandem dulces iam cassus in auras

respicit ac nulla caelum reparabile gaza.

labitur intortos per tempora caerula crines

tum quoque materna velatus harundine Peucon.

565at genetrix imis pariter Maeotis ab antris

implevit plangore lacus natumque vocavit

iam non per ripas, iam non per curva volantem

stagna nec in medio truncantem marmore cervos.

Eurytus Exomatas agit aequore. Nestoris hastae

570immoritur primaevus Helix, nec reddita caro

nutrimenta patri, brevibus‹que› ereptus in annis.

at Latagum Zetemque Daraps, illum exigit hasta,

hunc fugat, ingentem subiti cum sanguinis undam

vidit et extremo lucentia pectora ferro.

575Ecce autem muris residens Medea paternis,

singula dum magni lustrat certamina belli

atque hos ipsa procul densa in caligine reges

agnoscit quaeritque alios Iunone magistra,

conspicit Aesonium longe caput, ac simul acres

580huc oculos sensusque refert animumque faventem,

nunc quo se raperet, nunc quo diversus abiret

ante videns, quotque unus equos, quot funderet arma,

errantesque viros quam densis sisteret hastis.

quaque iterum tacito sparsit vaga lumina vultu

585aut fratris quaerens aut pacti coniugis arma

saevus ibi miserae solusque occurrit Iason.

tunc his germanam adgreditur ceu nescia dictis:

"quis precor hic toto iamdudum fervere campo

quem tueor quemque ipsa vides? nam te quoque tali

590attonitam virtute reor." contra aspera Iuno

reddit agens stimulis ac diris fraudibus urget.

"ipsum" ait "Aesoniden cernis, soror, aequore tanto

debita cognati repetit qui vellera Phrixi,

nec nunc laude prior generis nec sanguine quisquam.

595aspicis ut Minyas inter proceresque Cytaeos

emicet effulgens quantisque insultet acervis?

et iam vela dabit, iam litora nostra relinquet

Thessaliae felicis opes dilectaque Phrixo

rura petens; eat atque utinam superetque labores."

600tantum effata magis campis intendere suadet

dum datur ardentesque viri percurrere pugnas,

ac simul hanc dictis, illum dea Marte secundo

impulit atque novas egit sub pectora vires.

ora sub excelso iamdudum vertice coni

605saeva micant cursuque ardescit, nec tibi, Perse,

nec tibi, virgo, iubae laetabile sidus Achivae,

acer ut autumni canis iratoque vocati

ab Iove fatales ad regna iniusta cometae.

nec sua Crethiden latuit dea, vimque recentem

610sentit agi membris ac se super agmina tollit,

quantus ubi ipse gelu magnoque incanuit imbre

Caucasus et summas abiit hibernus in Arctos.

tunc vero, stabulis qualis leo saevit opimis

luxurians spargitque famem mutatque cruores,

615sic neque parte ferox nec caede moratur in una

turbidus inque omnes pariter furit ac modo saevo

ense, modo infesta rarescunt cuspide pugnae.

tunc et terrificis undantem crinibus Hebrum

et Geticum Priona ferit; caput eripit Auchi

620bracchiaque et vastis volvendum mittit harenis.

At genitus Iove complerat sua fata Colaxes,

iamque pater maesto constristat sidera vultu

talibus aegra movens nequiquam pectora curis:

"ei mihi, si durae natum subducere sorti

625moliar atque meis ausim confidere regnis,

frater adhuc Amyci maeret nece cunctaque divum

turba fremunt quorum nati cecidere cadentque.

quin habeat sua quemque dies cunctisque negabo

quae mihi." supremos misero sic fatus honores

630congerit atque animis moriturum ingentibus implet.

ille volat campis immensaque funera miscet

per cuneos, velut hiberno proruptus ab arcu

imber agens scopulos nemorumque operumque ruinas

donec ab ingenti bacchatus vertice montis

635frangitur inque novum paulatim deficit amnem.

talis in extremo proles Iovis emicat aevo

et nunc magnanimos Hypetaona Gessithoumque.

nunc Arinen Olbumque rotat; iam saucius Aprem

et desertus equo Thydrum pedes excipit hasta

640Phasiaden, pecoris custos de more paterni

Caucasus ad primas genuit quem Phasidis undas;

hinc puero cognomen erat famulumque ferebant

Phasidis intonso nequiquam crine parentes.

iamque aliis instabat atrox cum diva supremas

645rumpit iniqua colus victorque advenit Iason.

excipit hunc saeva sic fatus voce Colaxes:

"vos Scythiae saturare canes Scythiaeque volucres

huc miseri venistis?" ait saxumque prehensum,

illius et dextrae gestamen et illius aevi

650concussa molitur humo, quod regia Iuno

flexit ad ignotum caput infletumque Monesi.

praeceps ille ruit; nato non depulit ictus

Iuppiter, Aesoniae vulnus fatale sed hastae

per clipeum, per pectus abit, lapsoque cruentus

655advolat Aesonides mortemque cadentis acerbat.

spargitur hinc miserisque venit iam notus Alanis.

At regina virum (neque enim deus amovet ignem)

persequitur lustrans oculisque ardentibus haeret.

et iam laeta minus praesentis imagine pugnae

660castigatque metus et quas alit inscia curas

respiciens an vera soror; nec credere falsos

audet atrox vultus eademque in gaudia rursus

labitur et saevae trahitur dulcedine flammae.

ac velut ante comas ac summa cacumina silvae

665lenibus adludit flabris levis Auster, at illum

protinus immanem miserae ‹sensere› carinae

talis ad extremos agitur Medea furores.

interdum blandae derepta monilia divae

contrectat miseroque aptat flagrantia collo,

670quaque dedit teneros aurum furiale per artus

deficit; ac sua virgo deae gestamina reddit

non gemmis, non illa levi turbata metallo,

sed facibus, sed mole dei, quem pectore toto

iam tenet; extremus roseo pudor errat in ore.

675ac prior his: "credisne patrem promissa daturum,

o soror, Argolicus cui dis melioribus hospes

contigit? aut belli quantum iam restat acerbi?

heu quibus ignota sese pro gente periclis

obicit!" haec fantem medio in sermone reliquit

680incepti iam Iuno potens securaque fraudis.

imminet e celsis audentius improba muris

virgo nec ablatam sequitur quaeritve sororem.

at quotiens vis dura ducum densique repente

Aesoniden pressere viri cumque omnis in unum

685imber iit, totiens saxis pulsatur et hastis:

primaque ad infesti Lexanoris horruit arcus,

alta sed Aesonium supra caput exit harundo

teque, Caice, petit; coniunx miseranda Caico

linquitur et primo domus inperfecta cubili.

690Regius Eois Myraces interpres ab oris

venerat ut Colchos procul atque Aeetia Parthis

foedera donato non inrita iungeret auro.

tum iuvenem terris Parcae tenuere Cytaeis

ac subiti Mavortis amor: simul armiger ibat

695semivir impubemque gerens sterilemque iuventam.

ipse pharetratis residens ad frena tapetis

nunc levis infesto procurrit in agmina curru,

nunc fuga conversas spargit mentita sagittas.

at viridem gemmis et eoae stamine silvae

700subligat extrema patrium cervice tiaran

insignis manicis, insignis acinace dextro;

improba barbaricae procurrunt tegmina plantae.

nec latuere diu saevum spolia illa Syenen,

perque levem et multo maculatam murice tigrin

705concita cuspis abit; subitos ex ore cruores

saucia tigris agit vitamque effundit erilem;

ipse puer fracto pronum caput implicat arcu.

sanguine tunc atro chlamys ignea, sanguine vultus

et gravidae maduere comae, quas flore Sabaeo

710nutrierat liquidoque parens signaverat auro.

qualem siquis aquis et fertilis ubere terrae

educat ac ventis oleam felicibus implet,

nec labor adsiduus nec spes sua fallit alentem,

iamque videt primam tenero de vertice frondem

715cum subito immissis praeceps Aquilonia nimbis

venit hiems nigraque evulsam tendit harena:

haud secus ante urbem Myraces atque ipsius ante

virginis ora cadit; sed non magis illa movetur,

unius aegra metu, quam te, Meleagre, furentem,

720quam Talaum videt aut pugnas miratur Acasti.

at satis hos ipsae gentes campique videbant

tempestate pari versis incumbere turmis.

ante oculos fuga foeda ducum largusque cadentum

est cruor et currus dominis ingentibus orbi.

725Non tulit hos Perses gemitus clademque suorum

tergaque versa tuens his caelum questibus implet:

"quid me iam patriis eiectum sedibus istas

ut struerem pugnas Scythiamque in bella moverem

vos, superi, vos augurio iussistis inani?

730quid fratris meritas tum, Iuppiter, omnia poenas

promisere mihi? nobis Argoa parabas

scilicet auxilia et tantas coniungere vires.

saeva quidem lucis miseris mora; dent tamen oro

unum illum mihi fata diem qui fallat Achivos

735sic meritos quoque hunc videam virtute superbum

Aesoniden tantos flentem sine honore labores."

dixerat haec pectusque suis everberat armis

et galeam fletu, galeam singultibus implet;

ibat et in medii praeceps incendia belli

740ni prior adversis Pallas vidisset ab armis

et secum "ruit ecce ferox in funera Perses

quem genitor Colchis solioque imponere fratris

iam statuit. nostra vereor ne fraude peremptum

increpet et culpam hanc magno terrore rependat."

745haec dicens atro nebulam diffundit amictu

stridentesque viri circum caput amovet hastas.

ille super socias clementi turbine gentes

erigitur paulumque levi raptatus in aethra

iam tandem extremas pugnae defertur in oras

750forte ubi serus Hiber Issedoniaeque phalanges

Marte carent solisque iuvant clamoribus agmen.

Nox simul astriferas profert optabilis umbras

et cadit extemplo belli fragor aegraque muris

digreditur longum virgo perpessa timorem.

755ut fera Nyctelii paulum per sacra resistunt,

mox rapuere deum iamiam ‹in› quodcumque paratae

Thyiades, haud alio remeat Medea tumultu

atque inter Graiumque acies patriasque phalangas

semper inexpletis agnoscit Iasona curis

760armaque quique cava superest de casside vultus.