SEDULII - CARMEN PASCHALE - LIBER I

IIIIIIIVV

0

Cum sua gentiles studeant figmenta poëtae

Grandisonis pompare modis, tragicoque boatu

Ridiculoque Geta seu qualibet arte canendi

Saeva nefandarum renovent contagia rerum

5Et scelerum monumenta canant, rituque magistro

Plurima Niliacis tradant mendacia biblis:

Cur ego, Daviticis adsuetus cantibus odas

Cordarum resonare decem sanctoque verenter

Stare choro et placidis caelestia psallere verbis,

10Clara salutiferi taceam miracula Christi?

Cum possim manifesta loqui, Dominumque tonantem

Sensibus et toto delectet corde fateri:

Qui sensus et corda dedit, cui convenit uni

Facturam servire suam, cui iure perenni

15Arcibus aetheriis una est cum patre potestas,

Par splendor, communis apex, sociale cacumen,

Aequus honor, virtus eadem, sine tempore regnum,

Semper principium, sceptrum iuge, gloria consors,

Maiestas similis. haec est via namque salutis,

20Haec firmos ad dona gradus paschalia ducit.

Haec mihi carmen erit: mentes huc vertite cuncti.

Hanc constanter opem laesis adhibete medullis,

Quos letale malum, quos vanis dedita curis

Attica Cecropii serpit doctrina veneni,

25Sectantesque magis vitam spirantis odorem

Legis Athenaei paedorem linquite pagi.

Quid labyrintheo, Thesidae, erratis in antro

Caecaque Daedalei lustratis limina tecti?

Labruscam placidis quid adhuc praeponitis uvis

30Neglectisque rosis saliuncam sumitis agri?

Quid lapides atque aera coli, quid fana profana

Proderit et mutis animas damnare metallis?

Parcite pulverei squalentia iugera campi

Et steriles habitare plagas, ubi gignere fructum

35Arida nescit humus, nec de tellure cruenta

Livida mortiferis vellatis toxica sucis,

Tartareo damnata cibo: sed amoena virecta

Florentum semper nemorum sedesque beatas

Per latices intrate pios, ubi semina vitae

40Divinis animantur aquis et fonte superno

Laetificata seges spinis mundatur ademptis,

Ut messis queat esse Dei mercisque futurae

Maxima centenum cumulare per horrea fructum.

Omnipotens aeterne Deus, spes unica mundi,

45Qui caeli fabricator ades, qui conditor orbis,

Qui maris undisonas fluctu surgente procellas

Mergere vicinae prohibes confinia terrae,

Qui solem radiis et lunam cornibus imples

Inque diem ac noctem lumen metiris utrumque,

50Qui stellas numeras, quarum tu nomina solus,

Signa, potestates, cursus, loca, tempora nosti,

Qui diversa novam formasti in corpora terram

Torpentique solo viventia membra dedisti,

Qui pereuntem hominem vetiti dulcedine pomi

55Instauras meliore cibo potuque sacrati

Sanguinis infusum depellis ab angue venenum,

Qui genus humanum praeter quos clauserat arca

Diluvii rapida spumantis mole sepultum

Una iterum de stirpe creas, ut mystica virtus,

60Quod carnis delita necant, hoc praesule ligno

Monstraret liquidas renovari posse per undas,

Totum namque lavans uno baptismate mundum:

Pande salutarem paucos quae ducit in urbem

Angusto mihi calle viam verbique lucernam

65Da pedibus lucere meis, ut semita vitae

Ad caulas me ruris agat, qua servat amoenum

Pastor ovile bonus, qua vellere praevius albo

Virginis agnus ovis grexque omnis candidus intrat.

Te duce difficilis non est via; subditur omnis

70Imperiis natura tuis, rituque soluto

Transit in adversas iussu dominante figuras.

Si iubeas mediis segetes arere pruinis,

Messorem producit hiems; si currere mustum

Vernali sub sole velis, florentibus arvis

75Sordidus inpressas calcabit vinitor uvas:

Cunctaque divinis parebunt tempora dictis.

Indicio est antiqua fides et cana priorum

Testis origo patrum, nullisque abolenda per aevum

Temporibus constant virtutum signa tuarum.

80Ex quibus audaci perstringere pauca relatu

Vix animis conmitto meis, silvamque patentem

Ingrediens aliquos nitor contingere ramos.

Nam centum licet ora movens vox ferrea clamet

Centenosque sonos, humanum pectus anhelet,

85Cuncta quis expediet, quorum nec lucida caeli

Sidera nec bibulae numeris aequantur harenae?

Primus abusque chao meritis vivacibus Enoch

Multa per innumeros iam saecula contigit annos

Natura perdente modum: quem iure creandi

90Terra tulit genitum, sed mors miratur ademptum.

Saucia iam vetulae marcebant viscera Sarrae

Grandaevo consumpta situ, prolemque negabat

Frigidus annoso moriens in corpore sanguis:

Cum seniore viro gelidi praecordia ventris

95In partum tumuere novum tremebundaque mater

Algentes onerata sinus, spem gentis opimae

Edidit et serum suspendit ad ubera natum.

Mactandumque Deo pater obtulit, at sacer ipsam

Pro pueri iugulis aries mactatur ad aram.

100O iusti mens sancta viri! pietate remota

Plus pietatis habens contempsit vulnera nati

Amplexus praecepta Dei, typicique cruoris

Auxilio ventura docet, quod sanguine Christi

Humana pro gente pius occumberet agnus.

105Loth Sodomae fugiente chaos, dum respicit uxor,

In statuam mutata salis stupefacta remansit,

Ad poenam conversa suam: quia nemo retrorsum,

Noxia contempti vitans discrimina mundi,

Aspiciens salvandus erit, nec debet arator

110Dignum opus exercens vultum in sua terga referre.

Ignibus innocuis flagrans apparuit olim

Non ardens ardere rubus, nec iuncta calori

Materies alimenta dabat, nec torrida vivens

Sensit damna frutex, sed amici fomitis aestu

115Frondea blanditae lambebant robora flammae.

Mitis in inmitem virga est animata draconem,

Per flexos sinvata globos linguisque trisulcis

Squamea colla tumens inimicos ore chelydros

Sorbuit et proprii redit in virgulta rigoris.

120Pervia divisi patuerunt caerula ponti

In geminum revoluta latus, nudataque tellus

Cognatis spoliatur aquis, ac turba pedestris

Intrat in absentis pelagi mare, perque profundum

Sicca peregrinas stupuerunt marmora plantas.

125Mutavit natura viam, mediumque per aequor

Ingrediens populus rude iam baptisma gerebat,

Cui dux Christus erat, clamat nam lectio: multas

Vox Domini super extat aquas; vox denique verbum est.

Verbum Christus adest, geminae qui consona legis

130Testamenta regens veterem patefecit abyssum,

Ut doctrina sequens planis incederet arvis.

Quid referam innumeras caelesti pane catervas

Angelicos sumpsisse cibos. nimbisque superni

Nectaris aëria populum dulcedine pastum

135In pluviis habuisse dapes et in imbribus escas?

Rursus in exustis sitiens exercitus arvis,

Qua nimium loca sicca, diu qua terra negatis

Aegra iacebat aquis, qua spes ablata bibendi

Vivendique fuit, subitas arente metallo

140Hausit aquas, sterilique latex de rupe manavit,

Et ieiuna novum vomuerunt marmora potum.

His igitur iam sacra tribus dans munera rebus,

Christus erat panis, Christus petra, Christus in undis.

Angelicis tremefacta minis adfatur asella

145Sessorem per verba suum, linguaque rudenti

Edidit humanas animal pecuale loquellas.

Sol stetit ad Gabaon mediique cacumine caeli

Fixit anhelantem dilato vespere lucem,

Insolitus frenare diem, nec luna cucurrit

150Ordine pigra suo, donec populantibus armis

Fervidus ingentem gladius consumeret hostem

Coniurante polo: iam tunc famulata videbant.

Sidera venturum praemisso nomine Iesum.

Heliam corvi quondam pavere ministri

155Praebentes sine more dapes, alesque rapinis

Deditus atque avido saturans cava guttura rostro

Tradidit inlaesam ieiunis morsibus escam.

Nunc bonus Heliae, qui perfidus antea Noe,

Abluit in terris quidquid deliquit in undis.

160Plenus at ille Deo postquam miracula terris

Plura dedit meritisque suis succedere dignum

Heredem propriae fecit virtutis amicum,

Aurea flammigeris evectus in astra quadrigis,

Qua levis aërios non exprimit orbita sulcos,

165Sidereum penetravit iter curruque corusco

Dexteriora petens spatio maiore triumphum

Duxit et humani metam non contigit aevi.

Quam bene fulminei praelucens semita caeli

Convenit Heliae! meritoque et nomine fulgens

170Hac ope dignus erat: nam si sermonis Achivi

Una per accentum mutetur littera, sol est.

Ultima labentis miseratus tempora lucis

Ter quinos quondam regi Deus addidit annos

Usus iure suo, patefactaque limina claudens

175Mortis ab occasu vitam convertit in ortum.

Ionas puppe cadens, coeto sorbente voratus

In pelago non sensit aquas, vitale sepulchrum

Ne moreretur habens, tutusque in ventre ferino

Depositum, non praeda fuit, vastumque per aequor

180Venit ad ignotas inimico remige terras.

Cum spirante Deo Babylonia sacra negarent

Tres una cum mente viri durumque subirent

Exitium saevi Chaldaea lege tyranni,

Cuius Achaemeniam rabies accenderat iram

185Plus fornace sua: medios truduntur in ignes

Nil audente rogo, tantumque ardore calentes

Cordis imagineae vincunt incendia poenae

Igne animi. o quanta est credentum gloria! flammis

Ardentis fidei restincta est flamma camini.

190Digna sed inmitem mox perculit ultio regem.

Nam quod ab humana vecors pietate recessit,

Agrestes pecudum consors fuit ille per herbas

Aulica depasto mutans convivia faeno.

Pronus ab amne bibit, septenaque tempora lustrat

195Omnibus hirsutus silvis et montibus errans.

Nec minus et Darii furverunt iussa tyranni,

Ecce etenim sceleri scelus addidit ira furentis

Hebraeumque decus Danihel decernitur insons

Ieiunis cibus esse feris. sed belua iusto

200Mitis facta viro, sanctos ne laederet artus,

Coepit amare famem; rabies mollita furorem

Deposuit saevisque in faucibus ira quievit,

Et didicere truces praedam servare leones.

Dic, ubi sunt, natura, tuae post talia leges?

205Qui quotiens tibi iura tulit? qui tartara iussit

Translatum nescire virum, sterilemque marito

Fecundavit anum, sacram praecepit ad aram

Sponte venire pecus, muliebres transtulit artus

In simulacra salis, ramos incendia passos

210Non ardere dedit, virgultum solvit in anguem,

Per pelagus siccavit iter, mirabile nimbis

Manna pluit, saxo latices produxit ab imo,

Quadrupedem fari plano sermone coëgit,

Suspensis rapidas elementis distulit horas,

215Per volucres hominem pasci dedit atque coruscis

In caelum transvexit equis, iam morte gravato

Adiecit tria lustra viro, praedonis in ore

Naufragio fundavit opem, flagrante camino

Servavit sub rore pios, per pascua regem

220Pavit ut hirsutam pecudem, rictusque leonum

Instimulante fame iussit nescire furorem?

Nempe creatori, cuius quaecumque videntur

Seu quaecumque latent et rerum machina sermo est,

Omne suum famulatur opus sequiturque iubentis

225Imperium quacumque trahit sententia nutu.

Heu miseri, qui vana colunt, qui corde sinistro

Religiosa sibi sculpunt simulacra suumque

Factorem fugiunt et quae fecere verentur!

Quis furor est? quae tanta animos dementia ludit,

230Ut volucrem turpemque bovem tortumque draconem

Semihominemque canem supplex homo plenus adoret?

Ast alii solem caecatis mentibus acti

Adfirmant rerum esse patrem, quia rite videtur

Clara serenatis infundere lumina terris

235Et totum lustrare polum: cum constet ab istis

Motibus instabilem rapidis discursibus ignem

Officium, non esse Deum, quique ordine certo

Nunc oritur, nunc occiduas dimissus in oras

Partitur cum nocte vices nec sempter ubique est.

240Nec lumen fuit ille manens in origine mundi

Cum geminum sine sole diem novus orbis haberet.

Sic lunae quoque vota ferunt, quam crescere cernunt

Ac minui, stellisque litant quae luce fugantur.

Hic laticem colit, ille larem, sed iungere sacris

245Non audent inimica suis, ne lite propinqua

Aut rogus exiguas desiccet fortior undas,

Aut validis tenues moriantur fontibus ignes.

Arboreis alius ponit radicibus aras

Instituitque dapes et ramos flebilis orat,

250Ut natos caramque domum dilectaque rura

Coniugiique fidem, famulos censumque gubernent.

Lignee, ligna rogas, surdis clamare videris,

A mutis responsa petis, quae iura domorum

Hac ratione regunt, si caesa securibus actis

255Ardua pendentis sustentent culmina tecti,

Aut subiecta focis dapibus famulentur edendis.

Nonnulli venerantur holus mollesque per hortos

Numina sicca rigant verique hac arte videntur

Transplantatorum cultores esse deorum.

260Plura referre pudet, sanctoque in carmine longum

Vel damnare nefas, ne mollia sentibus uram

Lilia, purpurei neu per violaria campi

Carduus et spinis surgat paliurus acutis.

Iam satis humanis erroribus addita monstra

265Risimus aut potius tales deflevimus actus.

Nunc coeptam iuvat ire viam montemque per altum

Nitentes firmare gradus; properemus in urbem,

Libertatis opem, radians ubi regia fulvis

Emicat aula tholis, ubi dantur digna petenti,

270Quarentem spes certa manet, claustrisque remotis

Pervia pulsanti reserantur limina cordi.

Hic est ille lapis, reprobum quem vertice gestat

Angulus atque oculis praebet miracula nostris:

Cuius onus leve est, cuius iuga ferre suave est.

275Per digesta prius veteris miracula legis

Rettulimus, sancti coniuncto Spiritus actu

Quae Genitor socia Nati virtute peregit.

Per digesta rudis necnon miracula legis

Dicemus, sancti coniuncto Spiritus actu

280Quae Natus socia Patris virtute peregit,

Semper ut una manens deitatis forma perennis

Quod simplex triplicet quodque est triplicabile simplet.

Haec est vera fides; hanc sprevit habere salutem

Arrius infelix, qui curva per avia rectum

285Flectere nisus iter, foveam dilapsus in atram

Conruit et tetri mersus petit ima profundi:

Tam vacuus sensu, iustae quam tempore poenae

Visceribus fusis vacuus quoque ventre remansit.

Demens, perpetui qui non imitanda parentis

290Iura caducorum gradibus simulavit honorum!

Namque homines inter natum genitore minorem

Lex carnalis habet, quoniam pater ipse parentis

Filius ante fuit, mox et qui filius est nunc

Adsolet esse pater: sic per genus omne nepotum

295It nova progenies et avi numerantur avorum.

At Dominus, verbum, virtus, sapientia, Christus,

Et totum commune Patris, de lumine lumen,

De solo solus, cui nec minus est Patre quicquam,

Nec quo crescat habet, genitus, non quippe creatus:

300Ipse est principium. nam sicut clarus habetur

In genitore manens, genitor quoque clarus in ipso

Permanet, et rerum caput est Deus unus ubique.

Non quia qui summus Pater est, et Filius hic est,

Sed quia quod summus Pater est, et Filius hoc est.

305Sic ait ipse docens: 'ego in Patre et Pater in me'.

Rursus: 'ego atque Pater unum sumus'. Arrius 'unum'

Debet scire 'sumus'que Sabellius esse fatendum.

Iste fidem ternam, hic non amplectitur unam.

Ambo errore pares, quamquam diversa sequentes.

310Qualiter adsueti varias producere sectas

Inpugnant sua dicta viri, qui brachia nudis

Ostendunt exerta umeris, nil tradere docti.

Sed tantum certare cati, prudentia quorum

Stulta iacet, quia vana Deo est sapientia mundi.

315Hic loquitur nimis, ille tacet; hic ambulat, hic stat;

Alter amat fletus, alter crispare cachinnum:

Diversisque modis par est vesania cunctis.

Interea dum rite viam sermone levamus

Spesque fidesque meum comitantur in ardua gressum,

320Blandius ad summam tandem pervenimus arcem.

En signo sacrata crucis vexilla coruscant,

En regis pia castra micant, tuba clamat erilis,

Militibus sua porta patet: qui militat intret,

Ianua vos aeterna vocat, quae ianua Christus.

325Aurea perpetuae capietis praemia vitae,

Arma quibus Domini tota virtute geruntur

Et fixum est in fronte decus. Decus armaque porto

Militiaeque tuae, bone rex, pars ultima resto.

Hic proprias sedes, huius mihi moenibus urbis

330Exiguam concede domum, tuus incola sanctis

Ut merear habitare locis alboque beati

Ordinis extremus conscribi in saecula civis.

Grandia posco quidem, sed tu dare grandia nosti,

Quem magis offendit quisquis sperando tepescit.

335Christe, fave votis, qui mundum in morte iacentem

Vivificare volens quondam terrena petisti

Caelitus, humanam dignatus sumere formam,

Sic aliena gerens, ut nec tua linquere posses.

Hoc Matthaeus agens hominem generaliter implet,

340Marcus ut alta fremit vox per deserta leonis,

Iura sacerdotii Lucas tenet ore iuvenci,

More volans aquilae verbo petit astra Iohannes.

Quatuor hi proceres una te voce canentes

Tempora ceu totidem latum sparguntur in orbem.

345Sic et apostolici semper duodenus honoris

Fulget apex numero, menses imitatus et horas,

Omnibus ut rebus totus tibi militet annus.

Hinc igitur veteris recolens exordia mortis

Ad vitam properabo novam lacrimasque serendo

350Gaudia longa metam: nam qui deflemus in Adam

Semina mittentes, mox exultabimus omnes

Portantes nostros Christo veniente maniplos.

Cūm sŭă gēntīlēs stŭdĕānt fīgmēntă pŏētaē

Grāndĭsŏnīs pōmpārĕ mŏdīs, trăgĭcōquĕ bŏātū

Rīdĭcŭlōquĕ Gĕtā seū quālĭbĕt ārtĕ cănēndī

Saēvă nĕfāndārūm rĕnŏvēnt cōntāgĭă rērūm

Ēt scĕlĕrūm mŏnŭmēntă cănānt, rītūquĕ măgīstrō5

Plūrĭmă Nīlĭăcīs trādānt mēndācĭă bīblīs:

Cūr ĕgŏ, Dāvĭtĭcīs ādsuētūs cāntĭbŭs ōdās

Cōrdārūm rĕsŏnārĕ dĕcēm sānctōquĕ vĕrēntēr

Stārĕ chŏro ēt plăcĭdīs caēlēstĭă psāllĕrĕ vērbīs,

Clāră sălūtĭfĕrī tăcĕām mīrācŭlă Chrīstī?10

Cūm pōssīm mănĭfēstă lŏquī, Dŏmĭnūmquĕ tŏnāntēm

Sēnsĭbŭs ēt tōtō dēlēctēt cōrdĕ fătērī:

Quī sēnsūs ēt cōrdă dĕdīt, cuī cōnvĕnĭt ūnī

Fāctūrām sērvīrĕ sŭām, cuī iūrĕ pĕrēnnī

Ārcĭbŭs aēthĕrĭīs ūna ēst cūm pātrĕ pŏtēstās,15

Pār splēndōr, cōmmūnĭs ăpēx, sŏcĭālĕ căcūmēn,

Aēquŭs hŏnōr, vīrtūs ĕădēm, sĭnĕ tēmpŏrĕ rēgnūm,

Sēmpēr prīncĭpĭūm, scēptrūm iŭgĕ, glōrĭă cōnsōrs,

Māiēstās sĭmĭlīs. haēc ēst vĭă nāmquĕ sălūtīs,

Haēc fīrmōs ād dōnă grădūs pāschālĭă dūcīt.20

Haēc mĭhĭ cārmĕn ĕrīt: mēntēs hūc vērtĭtĕ cūnctī.

Hānc cōnstāntĕr ŏpēm laēsīs ădhĭbētĕ mĕdūllīs,

Quōs lētālĕ mălūm, quōs vānīs dēdĭtă cūrīs

Āttĭcă Cēcrŏpĭī sērpīt dōctrīnă vĕnēnī,

Sēctāntēsquĕ măgīs vītām spīrāntĭs ŏdōrēm25

Lēgĭs Ăthēnaēī paēdōrēm līnquĭtĕ pāgī.

Quīd lăbўrīnthēō, Thēsīdae, ērrātĭs ĭn āntrō

Caēcăquĕ Daēdălĕī lūstrātīs līmĭnă tēctī?

Lābrūscām plăcĭdīs quĭd ădhūc praēpōnĭtĭs ūvīs

Nēglēctīsquĕ rŏsīs sălĭūncām sūmĭtĭs āgrī?30

Quīd lăpĭdēs ātque aēră cŏlī, quīd fānă prŏfānă

Prōdĕrĭt ēt mūtīs ănĭmās dāmnārĕ mĕtāllīs?

Pārcĭtĕ pūlvĕrĕī squālēntĭă iūgĕră cāmpī

Ēt stĕrĭlēs hăbĭtārĕ plăgās, ŭbĭ gīgnĕrĕ frūctūm

Ārĭdă nēscĭt hŭmūs, nēc dē tēllūrĕ crŭēntā35

Līvĭdă mōrtĭfĕrīs vēllātīs tōxĭcă sūcīs,

Tārtărĕō dāmnātă cĭbō: sĕd ămoēnă vĭrēctă

Flōrēntūm sēmpēr nĕmŏrūm sēdēsquĕ bĕātās

Pēr lătĭcēs īntrātĕ pĭōs, ŭbĭ sēmĭnă vītaē

Dīvīnīs ănĭmāntŭr ăquīs ēt fōntĕ sŭpērnō40

Laētĭfĭcātă sĕgēs spīnīs mūndātŭr ădēmptīs,

Ūt mēssīs quĕăt ēssĕ Dĕī mērcīsquĕ fŭtūraē

Māxĭmă cēntēnūm cŭmŭlārĕ pĕr hōrrĕă frūctūm.

Ōmnĭpŏtēns aētērnĕ Dĕūs, spēs ūnĭcă mūndī,

Quī caēlī făbrĭcātŏr ădēs, quī cōndĭtŏr ōrbīs,45

Quī mărĭs ūndĭsŏnās flūctū sūrgēntĕ prŏcēllās

Mērgĕrĕ vīcīnaē prŏhĭbēs cōnfīnĭă tērraē,

Quī sōlēm rădĭīs ēt lūnām cōrnĭbŭs īmplēs

Īnquĕ dĭem āc nōctēm lūmēn mētīrĭs ŭtrūmquĕ,

Quī stēllās nŭmĕrās, quārūm tū nōmĭnă sōlūs,50

Sīgnă, pŏtēstātēs, cūrsūs, lŏcă, tēmpŏră nōstī,

Quī dīvērsă nŏvām fōrmāsti īn cōrpŏră tērrām

Tōrpēntīquĕ sŏlō vīvēntĭă mēmbră dĕdīstī,

Quī pĕrĕūntem hŏmĭnēm vĕtĭtī dūlcēdĭnĕ pōmī

Īnstaūrās mĕlĭōrĕ cĭbō pōtūquĕ săcrātī55

Sānguĭnĭs īnfūsūm dēpēllĭs ăb ānguĕ vĕnēnūm,

Quī gĕnŭs hūmānūm praētēr quōs claūsĕrăt ārcă

Dīlŭvĭī răpĭdā spūmāntīs mōlĕ sĕpūltūm

Ūna ĭtĕrūm dē stīrpĕ crĕās, ūt mŷstĭcă vīrtūs,

Quōd cārnīs dēlītă nĕcānt, hōc praēsŭlĕ līgnō60

Mōnstrārēt lĭquĭdās rĕnŏvārī pōssĕ pĕr ūndās,

Tōtūm nāmquĕ lăvāns ūnō bāptīsmătĕ mūndūm:

Pāndĕ sălūtārēm paūcōs quaē dūcĭt ĭn ūrbēm

Āngūstō mĭhĭ cāllĕ vĭām vērbīquĕ lŭcērnām

Dā pĕdĭbūs lūcērĕ mĕīs, ūt sēmĭtă vītaē65

Ād caūlās mē rūrĭs ăgāt, quā sērvăt ămoēnūm

Pāstŏr ŏvīlĕ bŏnūs, quā vēllĕrĕ praēvĭŭs ālbō

Vīrgĭnĭs āgnŭs ŏvīs grēxque ōmnīs cāndĭdŭs īntrāt.

Tē dŭcĕ dīffĭcĭlīs nōn ēst vĭă; sūbdĭtŭr ōmnīs

Īmpĕrĭīs nātūră tŭīs, rītūquĕ sŏlūtō70

Trānsĭt ĭn ādvērsās iūssū dŏmĭnāntĕ fĭgūrās.

Sī iŭbĕās mĕdĭīs sĕgĕtēs ārērĕ prŭīnīs,

Mēssōrēm prōdūcĭt hĭēms; sī cūrrĕrĕ mūstūm

Vērnālī sūb sōlĕ vĕlīs, flōrēntĭbŭs ārvīs

Sōrdĭdŭs īnprēssās cālcābīt vīnĭtŏr ūvās:75

Cūnctăquĕ dīvīnīs pārēbūnt tēmpŏră dīctīs.

Īndĭcĭo ēst āntīquă fĭdēs ēt cānă prĭōrūm

Tēstĭs ŏrīgŏ pătrūm, nūllīsque ăbŏlēndă pĕr aēvūm

Tēmpŏrĭbūs cōnstānt vīrtūtūm sīgnă tŭārūm.

Ēx quĭbŭs aūdācī pērstrīngĕrĕ paūcă rĕlātū80

Vīx ănĭmīs cōnmīttŏ mĕīs, sīlvāmquĕ pătēntēm

Īngrĕdĭēns ălĭquōs nītōr cōntīngĕrĕ rāmōs.

Nām cēntūm lĭcĕt ōră mŏvēns vōx fērrĕă clāmēt

Cēntēnōsquĕ sŏnōs, hūmānūm pēctŭs ănhēlēt,

Cūnctă quĭs ēxpĕdĭēt, quōrūm nēc lūcĭdă caēlī85

Sīdĕră nēc bĭbŭlaē nŭmĕrīs aēquāntŭr hărēnaē?

Prīmŭs ăbūsquĕ chăō mĕrĭtīs vīvācĭbŭs Ēnōch

Mūltă pĕr īnnŭmĕrōs iām saēcŭlă cōntĭgĭt ānnōs

Nātūrā pērdēntĕ mŏdūm: quēm iūrĕ crĕāndī

Tērră tŭlīt gĕnĭtūm, sēd mōrs mīrātŭr ădēmptūm.90

Saūcĭă iām vĕtŭlaē mārcēbānt vīscĕră Sārraē

Grāndaēvō cōnsūmptă sĭtū, prōlēmquĕ nĕgābāt

Frīgĭdŭs ānnōsō mŏrĭēns īn cōrpŏrĕ sānguīs:

Cūm sĕnĭōrĕ vĭrō gĕlĭdī praēcōrdĭă vēntrīs

Īn pārtūm tŭmŭērĕ nŏvūm trĕmĕbūndăquĕ mātēr95

Ālgēntēs ŏnĕrātă sĭnūs, spēm gēntĭs ŏpīmaē

Ēdĭdĭt ēt sērūm sūspēndĭt ăd ūbĕră nātūm.

Māctāndūmquĕ Dĕō pătĕr ōbtŭlĭt, āt săcĕr īpsām

Prō pŭĕrī iŭgŭlīs ărĭēs māctātŭr ăd ārām.

Ō iūstī mēns sānctă vĭrī! pĭĕtātĕ rĕmōtā100

Plūs pĭĕtātĭs hăbēns cōntēmpsīt vūlnĕră nātī

Āmplēxūs praēcēptă Dĕī, tўpĭcīquĕ crŭōrīs

Aūxĭlĭō vēntūră dŏcēt, quōd sānguĭnĕ Chrīstī

Hūmānā prō gēntĕ pĭūs ōccūmbĕrĕt āgnūs.

Lōth Sŏdŏmaē fŭgĭēntĕ chăōs, dūm rēspĭcĭt ūxōr,105

Īn stătŭām mūtātă sălīs stŭpĕfāctă rĕmānsīt,

Ād poēnām cōnvērsă sŭām: quĭă nēmŏ rĕtrōrsūm,

Nōxĭă cōntēmptī vītāns dīscrīmĭnă mūndī,

Āspĭcĭēns sālvāndŭs ĕrīt, nēc dēbĕt ărātōr

Dīgnum ŏpŭs ēxērcēns vūltum īn sŭă tērgă rĕfērrĕ.110

Īgnĭbŭs īnnŏcŭīs flāgrāns āppārŭĭt ōlīm

Nōn ārdēns ārdērĕ rŭbūs, nēc iūnctă călōrī

Mātĕrĭēs ălĭmēntă dăbāt, nēc tōrrĭdă vīvēns

Sēnsīt dāmnă frŭtēx, sĕd ămīcī fōmĭtĭs aēstū

Frōndĕă blāndītaē lāmbēbānt rōbŏră flāmmaē.115

Mītĭs ĭn īnmītēm vīrga ēst ănĭmātă drăcōnēm,

Pēr flēxōs sĭnŭātă glŏbōs līnguīsquĕ trĭsūlcīs

Squāmĕă cōllă tŭmēns ĭnĭmīcōs ōrĕ chĕlŷdrōs

Sōrbŭĭt ēt prŏprĭī rĕdĭt īn vīrgūltă rĭgōrīs.

Pērvĭă dīvīsī pătŭērūnt caērŭlă pōntī120

Īn gĕmĭnūm rĕvŏlūtă lătūs, nūdātăquĕ tēllūs

Cōgnātīs spŏlĭātŭr ăquīs, āc tūrbă pĕdēstrīs

Īntrăt ĭn ābsēntīs pĕlăgī mărĕ, pērquĕ prŏfūndūm

Sīccă pĕrēgrīnās stŭpŭērūnt mārmŏră plāntās.

Mūtāvīt nātūră vĭām, mĕdĭūmquĕ pĕr aēquōr125

Īngrĕdĭēns pŏpŭlūs rŭdĕ iām bāptīsmă gĕrēbāt,

Cuī dūx Chrīstŭs ĕrāt, clāmāt nām lēctĭŏ: mūltās

Vōx Dŏmĭnī sŭpĕr ēxtăt ăquās; vōx dēnĭquĕ vērbum ēst.

Vērbūm Chrīstŭs ădēst, gĕmĭnaē quī cōnsŏnă lēgīs

Tēstāmēntă rĕgēns vĕtĕrēm pătĕfēcĭt ăbŷssūm,130

Ūt dōctrīnă sĕquēns plānīs īncēdĕrĕt ārvīs.

Quīd rĕfĕram īnnŭmĕrās caēlēstī pānĕ cătērvās

Āngĕlĭcōs sūmpsīssĕ cĭbōs. nīmbīsquĕ sŭpērnī

Nēctărĭs āĕrĭā pŏpŭlūm dūlcēdĭnĕ pāstūm

Īn plŭvĭīs hăbŭīssĕ dăpēs ĕt ĭn īmbrĭbŭs ēscās?135

Rūrsŭs ĭn ēxūstīs sĭtĭēns ēxērcĭtŭs ārvīs,

Quā nĭmĭūm lŏcă sīccă, dĭū quā tērră nĕgātīs

Aēgră iăcēbăt ăquīs, quā spēs āblātă bĭbēndī

Vīvēndīquĕ fŭīt, sŭbĭtās ārēntĕ mĕtāllō

Haūsĭt ăquās, stĕrĭlīquĕ lătēx dē rūpĕ mănāvīt,140

Ēt iēiūnă nŏvūm vŏmŭērūnt mārmŏră pōtūm.

Hīs ĭgĭtūr iām sācră trĭbūs dāns mūnĕră rēbūs,

Chrīstŭs ĕrāt pānīs, Chrīstūs pĕtră, Chrīstŭs ĭn ūndīs.

Āngĕlĭcīs trĕmĕfāctă mĭnīs ādfātŭr ăsēllă

Sēssōrēm pēr vērbă sŭūm, līnguāquĕ rŭdēntī145

Ēdĭdĭt hūmānās ănĭmāl pĕcŭālĕ lŏquēllās.

Sōl stĕtĭt ād Găbăōn mĕdĭīquĕ căcūmĭnĕ caēlī

Fīxĭt ănhēlāntēm dīlātō vēspĕrĕ lūcēm,

Īnsŏlĭtūs frēnārĕ dĭēm, nēc lūnă cŭcūrrīt

Ōrdĭnĕ pīgră sŭō, dōnēc pŏpŭlāntĭbŭs ārmīs150

Fērvĭdŭs īngēntēm glădĭūs cōnsūmĕrĕt hōstēm

Cōniūrāntĕ pŏlō: iām tūnc fămŭlātă vĭdēbānt.

Sīdĕră vēntūrūm praēmīssō nōmĭnĕ Iēsūm.

Hēlīām cōrvī quōndām pāvērĕ mĭnīstrī

Praēbēntēs sĭnĕ mōrĕ dăpēs, ālēsquĕ răpīnīs155

Dēdĭtŭs ātque ăvĭdō sătŭrāns căvă gūttŭră rōstrō

Trādĭdĭt īnlaēsām iēiūnīs mōrsĭbŭs ēscām.

Nūnc bŏnŭs Hēlīaē, quī pērfĭdŭs āntĕă Nōē,

Āblŭĭt īn tērrīs quīdquīd dēlīquĭt ĭn ūndīs.

Plēnŭs ăt īllĕ Dĕō pōstquām mīrācŭlă tērrīs160

Plūră dĕdīt mĕrĭtīsquĕ sŭīs sūccēdĕrĕ dīgnūm

Hērēdēm prŏprĭaē fēcīt vīrtūtĭs ămīcūm,

Aūrĕă flāmmĭgĕrīs ēvēctŭs ĭn āstră quădrīgīs,

Quā lĕvĭs āĕrĭōs nōn ēxprĭmĭt ōrbĭtă sūlcōs,

Sīdĕrĕūm pĕnĕtrāvĭt ĭtēr cūrrūquĕ cŏrūscō165

Dēxtĕrĭōră pĕtēns spătĭō māiōrĕ trĭūmphūm

Dūxĭt ĕt hūmānī mētām nōn cōntĭgĭt aēvī.

Quām bĕnĕ fūlmĭnĕī praēlūcēns sēmĭtă caēlī

Cōnvĕnĭt Hēlīaē! mĕrĭtōque ēt nōmĭnĕ fūlgēns

Hāc ŏpĕ dīgnŭs ĕrāt: nām sī sērmōnĭs Ăchīvī170

Ūnă pĕr āccēntūm mūtētūr līttĕră, sōl ēst.

Ūltĭmă lābēntīs mĭsĕrātūs tēmpŏră lūcīs

Tēr quīnōs quōndām rēgī Dĕŭs āddĭdĭt ānnōs

Ūsūs iūrĕ sŭō, pătĕfāctăquĕ līmĭnă claūdēns

Mōrtĭs ăb ōccāsū vītām cōnvērtĭt ĭn ōrtūm.175

Iōnās pūppĕ cădēns, coētō sōrbēntĕ vŏrātūs

Īn pĕlăgō nōn sēnsĭt ăquās, vītālĕ sĕpūlchrūm

Nē mŏrĕrētŭr hăbēns, tūtūsque īn vēntrĕ fĕrīnō

Dēpŏsĭtūm, nōn praēdă fŭīt, vāstūmquĕ pĕr aēquōr

Vēnĭt ăd īgnōtās ĭnĭmīcō rēmĭgĕ tērrās.180

Cūm spīrāntĕ Dĕō Băbўlōnĭă sācră nĕgārēnt

Trēs ūnā cūm mēntĕ vĭrī dūrūmquĕ sŭbīrēnt

Ēxĭtĭūm saēvī Chāldaēā lēgĕ tўrānnī,

Cūiŭs Ăchaēmĕnĭām răbĭēs āccēndĕrăt īrām

Plūs fōrnācĕ sŭā: mĕdĭōs trūdūntŭr ĭn īgnēs185

Nīl aūdēntĕ rŏgō, tāntūmque ārdōrĕ călēntēs

Cōrdĭs ĭmāgĭnĕaē vīncūnt īncēndĭă poēnaē

Īgne ănĭmi. ō quānta ēst crēdēntūm glōrĭă! flāmmīs

Ārdēntīs fĭdĕī rēstīncta ēst flāmmă cămīnī.

Dīgnă sĕd īnmītēm mōx pērcŭlĭt ūltĭŏ rēgēm.190

Nām quŏd ăb hūmānā vēcōrs pĭĕtātĕ rĕcēssīt,

Āgrēstēs pĕcŭdūm cōnsōrs fŭĭt īllĕ pĕr hērbās

Aūlĭcă dēpāstō mūtāns cōnvīvĭă faēnō.

Prōnŭs ăb āmnĕ bĭbīt, sēptēnăquĕ tēmpŏră lūstrāt

Ōmnĭbŭs hīrsūtūs sīlvīs ēt mōntĭbŭs ērrāns.195

Nēc mĭnŭs ēt Dărĭī fŭrŭērūnt iūssă tўrānnī,

Ēcce ĕtĕnīm scĕlĕrī scĕlŭs āddĭdĭt īră fŭrēntīs

Hēbraēūmquĕ dĕcūs Dănĭhēl dēcērnĭtŭr īnsōns

Iēiūnīs cĭbŭs ēssĕ fĕrīs. sēd bēlŭă iūstō

Mītīs fāctă vĭrō, sānctōs nē laēdĕrĕt ārtūs,200

Coēpĭt ămārĕ fămēm; răbĭēs mōllītă fŭrōrēm

Dēpŏsŭīt saēvīsque īn faūcĭbŭs īră quĭēvīt,

Ēt dĭdĭcērĕ trŭcēs praēdām sērvārĕ lĕōnēs.

Dīc, ŭbĭ sūnt, nātūră, tŭaē pōst tālĭă lēgēs?

Quī quŏtĭēns tĭbĭ iūră tŭlīt? quī tārtără iūssīt205

Trānslātūm nēscīrĕ vĭrūm, stĕrĭlēmquĕ mărītō

Fēcūndāvĭt ănūm, sācrām praēcēpĭt ăd ārām

Spōntĕ vĕnīrĕ pĕcūs, mŭlĭēbrēs trānstŭlĭt ārtūs

Īn sĭmŭlācră sălīs, rāmōs īncēndĭă pāssōs

Nōn ārdērĕ dĕdīt, vīrgūltūm sōlvĭt ĭn ānguēm,210

Pēr pĕlăgūs sīccāvĭt ĭtēr, mīrābĭlĕ nīmbīs

Mānnă plŭīt, sāxō lătĭcēs prōdūxĭt ăb īmō,

Quādrŭpĕdēm fārī plānō sērmōnĕ cŏēgīt,

Sūspēnsīs răpĭdās ĕlĕmēntīs dīstŭlĭt hōrās,

Pēr vŏlŭcrēs hŏmĭnēm pāscī dĕdĭt ātquĕ cŏrūscīs215

Īn caēlūm trānsvēxĭt ĕquīs, iām mōrtĕ grăvātō

Ādĭĕcīt trĭă lūstră vĭrō, praēdōnĭs ĭn ōrĕ

Naūfrăgĭō fūndāvĭt ŏpēm, flāgrāntĕ cămīnō

Sērvāvīt sūb rōrĕ pĭōs, pēr pāscŭă rēgēm

Pāvĭt ŭt hīrsūtām pĕcŭdēm, rīctūsquĕ lĕōnūm220

Īnstĭmŭlāntĕ fămē iūssīt nēscīrĕ fŭrōrēm?

Nēmpĕ crĕātōrī, cūiūs quaēcūmquĕ vĭdēntūr

Seū quaēcūmquĕ lătēnt ēt rērūm māchĭnă sērmo ēst,

Ōmnĕ sŭūm fămŭlātŭr ŏpūs sĕquĭtūrquĕ iŭbēntīs

Īmpĕrĭūm quācūmquĕ trăhīt sēntēntĭă nūtū.225

Heū mĭsĕrī, quī vānă cŏlūnt, quī cōrdĕ sĭnīstrō

Rēlĭgĭōsă sĭbī scūlpūnt sĭmŭlācră sŭūmquĕ

Fāctōrēm fŭgĭūnt ēt quaē fēcērĕ vĕrēntūr!

Quīs fŭrŏr ēst? quaē tānta ănĭmōs dēmēntĭă lūdīt,

Ūt vŏlŭcrēm tūrpēmquĕ bŏvēm tōrtūmquĕ drăcōnēm230

Sēmihŏmĭnēmquĕ cănēm sūpplēx hŏmŏ plēnŭs ădōrēt?

Āst ălĭī sōlēm caēcātīs mēntĭbŭs āctī

Ādfīrmānt rērum ēssē pātrēm, quĭă rītĕ vĭdētūr

Clāră sĕrēnātīs īnfūndĕrĕ lūmĭnă tērrīs

Ēt tōtūm lūstrārĕ pŏlūm: cūm cōnstĕt ăb īstīs235

Mōtĭbŭs īnstăbĭlēm răpĭdīs dīscūrsĭbŭs īgnēm

Ōffĭcĭūm, nōn ēssĕ Dĕūm, quīque ōrdĭnĕ cērtō

Nūnc ŏrĭtūr, nūnc ōccĭdŭās dīmīssŭs ĭn ōrās

Pārtītūr cūm nōctĕ vĭcēs nēc sēmptĕr ŭbīque ēst.

Nēc lūmēn fŭĭt īllĕ mănēns ĭn ŏrīgĭnĕ mūndī240

Cūm gĕmĭnūm sĭnĕ sōlĕ dĭēm nŏvŭs ōrbĭs hăbērēt.

Sīc lūnaē quŏquĕ vōtă fĕrūnt, quām crēscĕrĕ cērnūnt

Āc mĭnŭī, stēllīsquĕ lĭtānt quaē lūcĕ fŭgāntūr.

Hīc lătĭcēm cŏlĭt, īllĕ lărēm, sēd iūngĕrĕ sācrīs

Nōn aūdēnt ĭnĭmīcă sŭīs, nē lītĕ prŏpīnquā245

Aūt rŏgŭs ēxĭgŭās dēsīccēt fōrtĭŏr ūndās,

Aūt vălĭdīs tĕnŭēs mŏrĭāntūr fōntĭbŭs īgnēs.

Ārbŏrĕīs ălĭūs pōnīt rādīcĭbŭs ārās

Īnstĭtŭītquĕ dăpēs ēt rāmōs flēbĭlĭs ōrāt,

Ūt nātōs cārāmquĕ dŏmūm dīlēctăquĕ rūră250

Cōniŭgĭīquĕ fĭdēm, fămŭlōs cēnsūmquĕ gŭbērnēnt.

Līgnĕĕ, līgnă rŏgās, sūrdīs clāmārĕ vĭdērīs,

Ā mūtīs rēspōnsă pĕtīs, quaē iūră dŏmōrūm

Hāc rătĭōnĕ rĕgūnt, sī caēsă sĕcūrĭbŭs āctīs

Ārdŭă pēndēntīs sūstēntēnt cūlmĭnă tēctī,255

Aūt sūbiēctă fŏcīs dăpĭbūs fămŭlēntŭr ĕdēndīs.

Nōnnūllī vĕnĕrāntŭr hŏlūs mōllēsquĕ pĕr hōrtōs

Nūmĭnă sīccă rĭgānt vērīque hāc ārtĕ vĭdēntūr

Trānsplāntātōrūm cūltōrēs ēssĕ dĕōrūm.

Plūră rĕfērrĕ pŭdēt, sānctōque īn cārmĭnĕ lōngūm260

Vēl dāmnārĕ nĕfās, nē mōllĭă sēntĭbŭs ūrām

Līlĭă, pūrpŭrĕī neū pēr vĭŏlārĭă cāmpī

Cārdŭŭs ēt spīnīs sūrgāt pălĭūrŭs ăcūtīs.

Iām sătĭs hūmānīs ērrōrĭbŭs āddĭtă mōnstră

Rīsĭmŭs aūt pŏtĭūs tālēs dēflēvĭmŭs āctūs.265

Nūnc coēptām iŭvăt īrĕ vĭām mōntēmquĕ pĕr āltūm

Nītēntēs fīrmārĕ grădūs; prŏpĕrēmŭs ĭn ūrbēm,

Lībērtātĭs ŏpēm, rădĭāns ŭbĭ rēgĭă fūlvīs

Ēmĭcăt aūlă thŏlīs, ŭbĭ dāntūr dīgnă pĕtēntī,

Quārēntēm spēs cērtă mănēt, claūstrīsquĕ rĕmōtīs270

Pērvĭă pūlsāntī rĕsĕrāntūr līmĭnă cōrdī.

Hīc ēst īllĕ lăpīs, rĕprŏbūm quēm vērtĭcĕ gēstāt

Āngŭlŭs ātque ŏcŭlīs praēbēt mīrācŭlă nōstrīs:

Cūiŭs ŏnūs lēve ēst, cūiūs iŭgă fērrĕ sŭāve ēst.

Pēr dīgēstă prĭūs vĕtĕrīs mīrācŭlă lēgīs275

Rēttŭlĭmūs, sānctī cōniūnctō Spīrĭtŭs āctū

Quaē Gĕnĭtōr sŏcĭā Nātī vīrtūtĕ pĕrēgīt.

Pēr dīgēstă rŭdīs nēcnōn mīrācŭlă lēgīs

Dīcēmūs, sānctī cōniūnctō Spīrĭtŭs āctū

Quaē Nātūs sŏcĭā Pātrīs vīrtūtĕ pĕrēgīt,280

Sēmpĕr ŭt ūnă mănēns dĕĭtātīs fōrmă pĕrēnnīs

Quōd sīmplēx trĭplĭcēt quōdque ēst trĭplĭcābĭlĕ sīmplēt.

Haēc ēst vēră fĭdēs; hānc sprēvĭt hăbērĕ sălūtēm

Ārrĭŭs īnfēlīx, quī cūrvă pĕr āvĭă rēctūm

Flēctĕrĕ nīsŭs ĭtēr, fŏvĕām dīlāpsŭs ĭn ātrām285

Cōnrŭĭt ēt tētrī mērsūs pĕtĭt īmă prŏfūndī:

Tām văcŭūs sēnsū, iūstaē quām tēmpŏrĕ poēnaē

Vīscĕrĭbūs fūsīs văcŭūs quŏquĕ vēntrĕ rĕmānsīt.

Dēmēns, pērpĕtŭī quī nōn ĭmĭtāndă părēntīs

Iūră cădūcōrūm grădĭbūs sĭmŭlāvĭt hŏnōrūm!290

Nāmque hŏmĭnēs īntēr nātūm gĕnĭtōrĕ mĭnōrēm

Lēx cārnālĭs hăbēt, quŏnĭām pătĕr īpsĕ părēntīs

Fīlĭŭs āntĕ fŭīt, mōx ēt quī fīlĭŭs ēst nūnc

Ādsŏlĕt ēssĕ pătēr: sīc pēr gĕnŭs ōmnĕ nĕpōtūm

Īt nŏvă prōgĕnĭēs ĕt ăvī nŭmĕrāntŭr ăvōrūm.295

Āt Dŏmĭnūs, vērbūm, vīrtūs, săpĭēntĭă, Chrīstūs,

Ēt tōtūm cōmmūnĕ Pătrīs, dē lūmĭnĕ lūmēn,

Dē sōlō sōlūs, cuī nēc mĭnŭs ēst Pătrĕ quīcquām,

Nēc quō crēscăt hăbēt, gĕnĭtūs, nōn quīppĕ crĕātūs:

Īpse ēst prīncĭpĭūm. nām sīcūt clārŭs hăbētūr300

Īn gĕnĭtōrĕ mănēns, gĕnĭtōr quŏquĕ clārŭs ĭn īpsō

Pērmănĕt, ēt rērūm căpŭt ēst Dĕŭs ūnŭs ŭbīquĕ.

Nōn quĭă quī sūmmūs Pătĕr ēst, ēt Fīlĭŭs hīc ēst,

Sēd quĭă quōd sūmmūs Pătĕr ēst, ēt Fīlĭŭs hōc ēst.

Sīc ăĭt īpsĕ dŏcēns: 'ēgo īn Pātre ēt Pătĕr īn mē'.305

Rursus: 'ego atque Pater unum sumus'. Arrius 'unum'

Dēbēt scīrĕ 'sŭmūs'quĕ Săbēllĭŭs ēssĕ fătēndūm.

Īstĕ fĭdēm tērnam, hīc nōn āmplēctītūr ūnām.

Āmbo ērrōrĕ părēs, quāmquām dīvērsă sĕquēntēs.

Quālĭtĕr ādsuētī vărĭās prōdūcĕrĕ sēctās310

Īnpūgnānt sŭă dīctă vĭrī, quī brāchĭă nūdīs

Ōstēndūnt ēxērta ŭmĕrīs, nīl trādĕrĕ dōctī.

Sēd tāntūm cērtārĕ cătī, prūdēntĭă quōrūm

Stūltă iăcēt, quĭă vānă Dĕo ēst săpĭēntĭă mūndī.

Hīc lŏquĭtūr nĭmĭs, īllē tācĕt; hĭc āmbŭlăt, hīc stāt;315

Āltĕr ămāt flētūs, āltēr crīspārĕ căchīnnūm:

Dīvērsīsquĕ mŏdīs pār ēst vēsānĭă cūnctīs.

Īntĕrĕā dūm rītĕ vĭām sērmōnĕ lĕvāmūs

Spēsquĕ fĭdēsquĕ mĕūm cŏmĭtāntŭr ĭn ārdŭă grēssūm,

Blāndĭŭs ād sūmmām tāndēm pērvēnĭmŭs ārcēm.320

Ēn sīgnō sācrātă crŭcīs vēxīllă cŏrūscānt,

Ēn rēgīs pĭă cāstră mĭcānt, tŭbă clāmăt ĕrīlīs,

Mīlĭtĭbūs sŭă pōrtă pătēt: quī mīlĭtăt īntrēt,

Iānvā vōs aētērnă vŏcāt, quaē iānŭă Chrīstūs.

Aūrĕă pērpĕtŭaē căpĭētīs praēmĭă vītaē,325

Ārmă quĭbūs Dŏmĭnī tōtā vīrtūtĕ gĕrūntūr

Ēt fīxum ēst īn frōntĕ dĕcūs. Dĕcŭs ārmăquĕ pōrtō

Mīlĭtĭaēquĕ tŭaē, bŏnĕ rēx, pārs ūltĭmă rēstō.

Hīc prŏprĭās sēdēs, hūiūs mĭhĭ moēnĭbŭs ūrbīs

Ēxĭgŭām cōncēdĕ dŏmūm, tŭŭs īncŏlă sānctīs330

Ūt mĕrĕār hăbĭtārĕ lŏcīs ālbōquĕ bĕātī

Ōrdĭnĭs ēxtrēmūs cōnscrībi īn saēcŭlă cīvīs.

Grāndĭă pōscŏ quĭdēm, sēd tū dărĕ grāndĭă nōstī,

Quēm măgĭs ōffēndīt quīsquīs spērāndŏ tĕpēscīt.

Chrīstĕ, făvē vōtīs, quī mūndum īn mōrtĕ iăcēntēm335

Vīvĭfĭcārĕ vŏlēns quōndām tērrēnă pĕtīstī

Caēlĭtŭs, hūmānām dīgnātūs sūmĕrĕ fōrmām,

Sīc ălĭēnă gĕrēns, ūt nēc tŭă līnquĕrĕ pōssēs.

Hōc Mātthaēŭs ăgēns hŏmĭnēm gĕnĕrālĭtĕr īmplēt,

Mārcŭs ŭt āltă frĕmīt vōx pēr dēsērtă lĕōnīs,340

Iūră săcērdŏtĭī Lūcās tĕnĕt ōrĕ iŭvēncī,

Mōrĕ vŏlāns ăquĭlaē vērbō pĕtĭt āstră Iŏhānnēs.

Quātŭŏr hī prŏcĕrēs ūnā tē vōcĕ cănēntēs

Tēmpŏră ceū tŏtĭdēm lātūm spārgūntŭr ĭn ōrbēm.

Sīc ĕt ăpōstŏlĭcī sēmpēr dŭŏdēnŭs hŏnōrīs345

Fūlgĕt ăpēx nŭmĕrō, mēnsēs ĭmĭtātŭs ĕt hōrās,

Ōmnĭbŭs ūt rēbūs tōtūs tĭbĭ mīlĭtĕt ānnūs.

Hīnc ĭgĭtūr vĕtĕrīs rĕcŏlēns ēxōrdĭă mōrtīs

Ād vītām prŏpĕrābŏ nŏvām lăcrĭmāsquĕ sĕrēndō

Gaūdĭă lōngă mĕtām: nām quī dēflēmŭs ĭn Ādām350

Sēmĭnă mīttēntēs, mōx ēxūltābĭmŭs ōmnēs

Pōrtāntēs nōstrōs Chrīstō vĕnĭēntĕ mănīplōs.