1

Hōspĭtă, Dēmŏphŏōn, tŭă tē Rhŏdŏpēĭă Phŷllīs

ūltrā prōmīssūm ‖ tēmpŭs ăbēssĕ quĕrōr.

Cōrnŭă cūm lūnaē plēnō sĕmĕl ōrbĕ cŏīssēnt,

lītŏrĭbūs nōstrīs ‖ āncŏră pāctă tŭāst

lūnă quătēr lătŭīt, tōtō quătĕr ōrbĕ rĕcrēvīt,5

nēc vĕhĭt Āctaēās ‖ Sīthŏnĭs ūndă rătēs.

Tēmpŏră sī nŭmĕrēs quaē nōs nŭmĕrāmŭs ămāntēs,

nōn vĕnĭt āntĕ sŭām ‖ nōstră quĕrēlă dĭēm.

Spēs quŏquĕ lēntă fŭīt; tārdē, quaē crēdĭtă laēdūnt,

crēdĭmŭs. īnvītā ‖ nūnc ĕt ămāntĕ nŏcēnt.10

Saēpĕ fŭī mēndāx prō tē mĭhĭ, saēpĕ pŭtāvī

ālbă prŏcēllōsōs ‖ vēlă rĕfērrĕ nŏtōs;

Thēsĕă dēvōvī, quĭă tē dīmīttĕrĕ nōllēt;

nēc tĕnŭīt cūrsūs ‖ fōrsĭtăn īllĕ tŭōs.

Īntērdūm tĭmŭī nē, dūm vădă tēndĭs ăd Hēbrī,15

mērsă fŏrēt cānā ‖ naūfrăgă pūppĭs ăquā.

Saēpĕ dĕōs sūpplēx, ūt tū, scĕlĕrātĕ, vălērēs,

cūm prĕcĕ tūrĭcrĕmīs ‖ sūm vĕnĕrātă săcrīs;

saēpĕ, vĭdēns vēntōs caēlō pĕlăgōquĕ lăvēntēs,

īpsă mĭhī dīxī: ‖ "sī vălĕt īllĕ, vĕnīt."20

Dēnĭquĕ fīdŭs ămōr quīdquīd prŏpĕrāntĭbŭs ōbstāt

fīnxĭt ĕt ād caūsās ‖ īngĕnĭōsă fŭī.

Āt tū lēntŭs ăbēs, nēc tē iūrātă rĕdūcūnt

nūmĭnă, nēc nōstrō ‖ mōtŭs ămōrĕ rĕdīs.

Dēmŏphŏōn, vēntīs ēt vērba ēt vēlă dĕdīstī;25

vēlă quĕrōr rĕdĭtū, ‖ vērbă cărērĕ fĭdē.

Dīc mĭhĭ, quīd fēcī, nĭsĭ nōn săpĭēntĕr ămāvī?

crīmĭnĕ tē pŏtŭī ‖ dēmĕrŭrīssĕ mĕō.

Ūnum īn mē scĕlŭs ēst, quōd tē, scĕlĕrātĕ, rĕcēpī,

sēd scĕlŭs hōc mĕrĭtī ‖ pōndŭs ĕt īnstăr hăbēt.30

Iūră, fĭdēs ŭbĭ nūnc cōmmīssăquĕ dēxtĕră dēxtraē,

quīque ĕrăt īn fālsō ‖ plūrĭmŭs ōrĕ dĕūs?

Prōmīssūs sŏcĭōs ŭbĭ nūnc Hўmĕnaēŭs ĭn ānnōs,

quī mĭhĭ cōniŭgĭī ‖ spōnsŏr ĕt ōbsĕs ĕrāt?

Pēr mărĕ, quōd tōtūm vēntīs ăgĭtātŭr ĕt ūndīs,35

pēr quōd saēpĕ iĕrās, ‖ pēr quŏd ĭtūrŭs ĕrās,

pērquĕ tŭūm mĭhĭ iūrāstī, nĭsĭ fīctŭs ĕt īllēst,

cōncĭtă quī vēntīs ‖ aēquŏră mūlcĕt, ăvūm,

pēr Vĕnĕrēm nĭmĭūmquĕ mĭhī făcĭēntĭă tēlă,

āltĕră tēla ārcūs, ‖ āltĕră tēlă făcēs,40

Iūnōnēmquĕ, tŏrīs quaē praēsĭdĕt ālmă mărītīs,

ēt pēr taēdĭfĕraē ‖ mŷstĭcă sācră dĕaē.

Sī dē tōt laēsīs sŭă nūmĭnă quīsquĕ dĕōrūm

vīndĭcĕt, īn poēnās ‖ nōn sătĭs ūnŭs ĕrīs.

Āt lăcĕrās ĕtĭām pūppēs fŭrĭōsă rĕfēcī,45

ūt, quā dēsĕrĕrēr, ‖ fīrmă cărīnă fŏrēt,

rēmĭgĭūmquĕ dĕdī, quō mē fŭgĭtūrŭs ăbīrēs.

Heū! pătĭōr tēlīs ‖ vūlnĕră fāctă mĕīs!

Crēdĭdĭmūs blāndīs, quōrūm tĭbĭ cōpĭă, vērbīs,

crēdĭdĭmūs gĕnĕrī ‖ nōmĭnĭbūsquĕ tŭīs,50

crēdĭdĭmūs lăcrĭmīs; ăn ĕt haē sĭmŭlārĕ dŏcēntūr

haē quŏque hăbēnt ārtēs ‖ quāquĕ iŭbēntŭr ĕūnt?

Dīs quŏquĕ crēdĭdĭmūs. quō iām tōt pīgnŏră nōbīs?

Pārtĕ sătīs pŏtŭī ‖ quālĭbĕt īndĕ căpī.

Nēc mŏvĕōr quōd tē iūvī pōrtūquĕ lŏcōquĕ.55

Dēbŭĭt haēc mĕrĭtī ‖ sūmmă fŭīssĕ mĕī.

Tūrpĭtĕr hōspĭtĭūm lēctō cŭmŭlāssĕ iŭgālī

paēnĭtĕt ēt lătĕrī ‖ cōnsĕrŭīssĕ lătūs.

Quaē fŭĭt ānte īllām, māllēm sūprēmă fŭīssēt

nōx mĭhĭ, dūm pŏtŭī ‖ Phŷllĭs hŏnēstă mŏrī.60

Spērāvī mĕlĭūs, quĭă mē mĕrŭīssĕ pŭtāvī;

quaēcūmque ēx mĕrĭtō ‖ spēs vĕnĭt, aēquă vĕnīt.

Fāllĕrĕ crēdēntēm nōn ēst ŏpĕrōsă pŭēllām

glōrĭă; sīmplĭcĭtās ‖ dīgnă făvōrĕ fŭīt.

Sūm dēcēptă tŭīs ĕt ămāns ēt fēmĭnă vērbīs;65

dī făcĭānt laūdīs ‖ sūmmă sĭt īstă tŭaē.

Īntĕr ĕt Aēgīdās mĕdĭā stătŭārĭs ĭn ūrbĕ,

māgnĭfĭcūs tĭtŭlīs ‖ stēt pătĕr āntĕ sŭīs.

Cūm fŭĕrīt Scīrōn lēctūs tōrvūsquĕ Prŏcrūstēs

ēt Sĭnĭs ēt taūrī ‖ mīxtăquĕ fōrmă vĭrī70

ēt dŏmĭtaē bēllō Thēbaē fūsīquĕ bĭmēmbrēs

ēt pūlsātă nĭgrī ‖ rēgĭă caēcă dĕī,

hōc tŭă pōst īllōs tĭtŭlō sīgnētŭr ĭmāgŏ:

"hīc ēst, cūiŭs ămāns ‖ hōspĭtă cāptă dŏlōst."

Dē tāntā rērūm tūrbā fāctīsquĕ părēntīs75

sēdĭt ĭn īngĕnĭō ‖ Crēssă rĕlīctă tŭō;

quōd sōlum ēxcūsāt, sōlūm mīrārĭs ĭn īllō;

hērēdēm pătrĭaē, ‖ pērfĭdĕ, fraūdĭs ăgīs.

Īllă (nĕc īnvĭdĕō) frŭĭtūr mĕlĭōrĕ mărītō

īnquĕ căpīstrātīs ‖ tīgrĭbŭs āltă sĕdēt.80

Āt mĕă dēspēctī fŭgĭūnt cōnūbĭă Thrācēs,

quōd fĕrăr ēxtērnūm ‖ praēpŏsŭīssĕ mĕīs.

Ātque ălĭquīs "iām nūnc dōctās ĕăt" īnquĭt "Ăthēnās;

ārmĭfĕrām Thrācēn ‖ quī rĕgăt, āltĕr ĕrīt."

Ēxĭtŭs āctă prŏbāt? cărĕāt sūccēssĭbŭs, ōptō,85

quīsquĭs ăb ēvēntū ‖ fāctă nŏtāndă pŭtāt.

Āt sī nōstră tŭō spūmēscānt aēquŏră rēmō

iām mĭhĭ, iām dīcār ‖ cōnsŭlŭīssĕ mĕīs.

Sēd nĕquĕ cōnsŭlŭī, nēc tē mĕă rēgĭă tāngēt

fēssăquĕ Bīstŏnĭā ‖ mēmbră lăvābĭs ăquā.90

Īllă mĕīs ŏcŭlīs spĕcĭēs ăbĕūntĭs ĭnhaērēt,

cūm prĕmĕrēt pōrtūs ‖ clāssĭs ĭtūră mĕōs.

Aūsŭs ĕs āmplēctī cōllōque īnfūsŭs ămāntīs

ōscŭlă pēr lōngās ‖ iūngĕrĕ prēssă mŏrās

cūmquĕ tŭīs lăcrĭmīs lăcrĭmās cōnfūndĕrĕ nōstrās,95

quōdquĕ fŏrēt vēlīs ‖ aūră sĕcūndă quĕrī

ēt mĭhĭ dīscēdēns sūprēmā dīcĕrĕ vōcĕ:

"Phŷllĭ, făc ēxspēctēs ‖ Dēmŏphŏōntă tŭūm."

Ēxspēctēm, quī mē nūmquām vīsūrŭs ăbīstī?

Ēxspēctēm pĕlăgō ‖ vēlă nĕgāntĕ tămēn?100

Ēt tămĕn ēxspēctō. rĕdĕās mŏdŏ sērŭs ămāntī,

ūt tŭă sīt sōlō ‖ tēmpŏrĕ lāpsă fĭdēs.

Quīd prĕcŏr īnfēlīx? tē iām tĕnĕt āltĕră cōniūnx

fōrsĭtăn ēt, nōbīs ‖ quī mălĕ fāvĭt, Ămōr

ūtquĕ tĭbi ēxcĭdĭmūs, nūllām, pŭtŏ, Phŷllĭdă nōstī.105

Eī mĭhĭ, sī quaē sīm ‖ Phŷllĭs ĕt ūndĕ rŏgās,

quaē tĭbĭ, Dēmŏphŏōn, lōngīs ērrōrĭbŭs āctō

Thrēĭcĭōs pōrtūs ‖ hōspĭtĭūmquĕ dĕdī,

cūiŭs ŏpēs aūxērĕ mĕaē, cuī dīvĕs ĕgēntī

mūnĕră mūltă dĕdī, ‖ mūltă dătūră fŭī,110

quaē tĭbĭ sūbiēcī lātīssĭmă rēgnă Lўcūrgī,

nōmĭnĕ fēmĭnĕō ‖ vīx sătĭs āptă rĕgī,

quā pătĕt ūmbrōsūm Rhŏdŏpē glăcĭālĭs ăd Haēmūm,

ēt săcĕr ādmīssās ‖ ēxĭgĭt Hēbrŭs ăquās,

cuī mĕă vīrgĭnĭtās ăvĭbūs lībātă sĭnīstrīs115

cāstăquĕ fāllācī ‖ zōnă rĕcīnctă mănū.

Prōnŭbă Tīsĭphŏnē thălămīs ŭlŭlāvĭt ĭn īllīs

ēt cĕcĭnīt maēstūm ‖ dēvĭă cārmĕn ăvīs.

Ādfŭĭt Āllēctō brĕvĭbūs tōrquātă cŏlūbrīs,

sūntquĕ sĕpūlcrālī ‖ lūmĭnă mōtă făcĕ.120

Maēstă tămēn scŏpŭlōs frŭtĭcōsăquĕ lītŏră cālcō

quāquĕ pătēnt ŏcŭlīs ‖ aēquŏră lātă mĕīs,

sīvĕ dĭē lāxātŭr hŭmūs, seū frīgĭdă lūcēnt

sīdĕră, prōspĭcĭō ‖ quīs frĕtă vēntŭs ăgāt,

ēt quaēcūmquĕ prŏcūl vĕnĭēntĭă līntĕă vīdī,125

prōtĭnŭs īllă mĕōs ‖ aūgŭrŏr ēssĕ dĕōs.

Īn frĕtă prōcūrrō, vīx mē rĕtĭnēntĭbŭs ūndīs,

mōbĭlĕ quā prīmās ‖ pōrrĭgĭt aēquŏr ăquās.

Quō măgĭs āccēdūnt, mĭnŭs ēt mĭnŭs ūtĭlĭs ādstō:

līnquŏr ĕt āncīllīs ‖ ēxcĭpĭēndă cădō.130

Ēst sĭnŭs, āddūctōs mŏdĭcē fālcātŭs ĭn ārcūs;

ūltĭmă praērūptā ‖ cōrnŭă mōlĕ rĭgēnt;

hīnc mĭhĭ sūppŏsĭtās īmmīttĕrĕ cōrpŭs ĭn ūndās

mēns fŭĭt, ēt, quŏnĭām ‖ fāllĕrĕ pērgĭs, ĕrīt.

Ād tŭă mē flūctūs prōiēctām lītŏră pōrtēnt135

ōccūrrāmque ŏcŭlīs ‖ īntŭmŭlātă tŭīs.

Dūrĭtĭā fērrum ūt sŭpĕrēs ădămāntăquĕ tēquĕ:

"nōn tĭbĭ sīc" dīcēs ‖ "Phŷllĭ, sĕquēndŭs ĕrām."

Saēpĕ vĕnēnōrūm sĭtĭs ēst mĭhĭ, saēpĕ crŭēntā

trāiēctām glădĭō ‖ mōrtĕ pĕrīrĕ iŭvāt;140

cōllă quŏque, īnfīdīs quĭă sē nēctēndă lăcērtīs

praēbuērūnt, lăquĕīs ‖ īmplĭcŭīssĕ iŭvāt.

Stāt nĕcĕ mātūrā tĕnĕrūm pēnsārĕ pŭdōrēm;

īn nĕcĭs ēlēctū ‖ pārvă fŭtūră mŏrāst.

Īnscrībērĕ mĕō caūsa īnvĭdĭōsă sĕpūlcrō;145

aūt hōc aūt sĭmĭlī ‖ cārmĭnĕ nōtŭs ĕrīs:

"Phŷllĭdă Dēmŏphŏōn lētō dĕdĭt hōspĕs ămāntēm

īllĕ nĕcīs caūsām ‖ praēbŭĭt, īpsă mănūm."

Hospita, Demophoon, tua te Rhodopeia Phyllis

ultra promissum tempus abesse queror.

Cornua cum lunae pleno semel orbe coissent,

litoribus nostris ancora pacta tuast

5luna quater latuit, toto quater orbe recrevit,

nec vehit Actaeas Sithonis unda rates.

Tempora si numeres quae nos numeramus amantes,

non venit ante suam nostra querela diem.

Spes quoque lenta fuit; tarde, quae credita laedunt,

10credimus. invita nunc et amante nocent.

Saepe fui mendax pro te mihi, saepe putavi

alba procellosos vela referre notos;

Thesea devovi, quia te dimittere nollet;

nec tenuit cursus forsitan ille tuos.

15Interdum timui ne, dum vada tendis ad Hebri,

mersa foret cana naufraga puppis aqua.

Saepe deos supplex, ut tu, scelerate, valeres,

cum prece turicremis sum venerata sacris;

saepe, videns ventos caelo pelagoque laventes,

20ipsa mihi dixi: "si valet ille, venit."

Denique fidus amor quidquid properantibus obstat

finxit et ad causas ingeniosa fui.

At tu lentus abes, nec te iurata reducunt

numina, nec nostro motus amore redis.

25Demophoon, ventis et verba et vela dedisti;

vela queror reditu, verba carere fide.

Dic mihi, quid feci, nisi non sapienter amavi?

crimine te potui demeruisse meo.

Unum in me scelus est, quod te, scelerate, recepi,

30sed scelus hoc meriti pondus et instar habet.

Iura, fides ubi nunc commissaque dextera dextrae,

quique erat in falso plurimus ore deus?

Promissus socios ubi nunc Hymenaeus in annos,

qui mihi coniugii sponsor et obses erat?

35Per mare, quod totum ventis agitatur et undis,

per quod saepe ieras, per quod iturus eras,

perque tuum mihi iurasti, nisi fictus et illest,

concita qui ventis aequora mulcet, avum,

per Venerem nimiumque mihi facientia tela,

40altera tela arcus, altera tela faces,

Iunonemque, toris quae praesidet alma maritis,

et per taediferae mystica sacra deae.

Si de tot laesis sua numina quisque deorum

vindicet, in poenas non satis unus eris.

45At laceras etiam puppes furiosa refeci,

ut, qua desererer, firma carina foret,

remigiumque dedi, quo me fugiturus abires.

Heu! patior telis vulnera facta meis!

Credidimus blandis, quorum tibi copia, verbis,

50credidimus generi nominibusque tuis,

credidimus lacrimis; an et hae simulare docentur

hae quoque habent artes quaque iubentur eunt?

Dis quoque credidimus. quo iam tot pignora nobis?

Parte satis potui qualibet inde capi.

55Nec moveor quod te iuvi portuque locoque.

Debuit haec meriti summa fuisse mei.

Turpiter hospitium lecto cumulasse iugali

paenitet et lateri conservisse latus.

Quae fuit ante illam, mallem suprema fuisset

60nox mihi, dum potui Phyllis honesta mori.

Speravi melius, quia me meruisse putavi;

quaecumque ex merito spes venit, aequa venit.

Fallere credentem non est operosa puellam

gloria; simplicitas digna favore fuit.

65Sum decepta tuis et amans et femina verbis;

di faciant laudis summa sit ista tuae.

Inter et Aegidas media statuaris in urbe,

magnificus titulis stet pater ante suis.

Cum fuerit Sciron lectus torvusque Procrustes

70et Sinis et tauri mixtaque forma viri

et domitae bello Thebae fusique bimembres

et pulsata nigri regia caeca dei,

hoc tua post illos titulo signetur imago:

"hic est, cuius amans hospita capta dolost."

75De tanta rerum turba factisque parentis

sedit in ingenio Cressa relicta tuo;

quod solum excusat, solum miraris in illo;

heredem patriae, perfide, fraudis agis.

Illa (nec invideo) fruitur meliore marito

80inque capistratis tigribus alta sedet.

At mea despecti fugiunt conubia Thraces,

quod ferar externum praeposuisse meis.

Atque aliquis "iam nunc doctas eat" inquit "Athenas;

armiferam Thracen qui regat, alter erit."

85Exitus acta probat? careat successibus, opto,

quisquis ab eventu facta notanda putat.

At si nostra tuo spumescant aequora remo

iam mihi, iam dicar consulvisse meis.

Sed neque consulvi, nec te mea regia tanget

90fessaque Bistonia membra lavabis aqua.

Illa meis oculis species abeuntis inhaeret,

cum premeret portus classis itura meos.

Ausus es amplecti colloque infusus amantis

oscula per longas iungere pressa moras

95cumque tuis lacrimis lacrimas confundere nostras,

quodque foret velis aura secunda queri

et mihi discedens suprema dicere voce:

"Phylli, fac exspectes Demophoonta tuum."

Exspectem, qui me numquam visurus abisti?

100Exspectem pelago vela negante tamen?

Et tamen exspecto. redeas modo serus amanti,

ut tua sit solo tempore lapsa fides.

Quid precor infelix? te iam tenet altera coniunx

forsitan et, nobis qui male favit, Amor

105utque tibi excidimus, nullam, puto, Phyllida nosti.

Ei mihi, si quae sim Phyllis et unde rogas,

quae tibi, Demophoon, longis erroribus acto

Threicios portus hospitiumque dedi,

cuius opes auxere meae, cui dives egenti

110munera multa dedi, multa datura fui,

quae tibi subieci latissima regna Lycurgi,

nomine femineo vix satis apta regi,

qua patet umbrosum Rhodope glacialis ad Haemum,

et sacer admissas exigit Hebrus aquas,

115cui mea virginitas avibus libata sinistris

castaque fallaci zona recincta manu.

Pronuba Tisiphone thalamis ululavit in illis

et cecinit maestum devia carmen avis.

Adfuit Allecto brevibus torquata colubris,

120suntque sepulcrali lumina mota face.

Maesta tamen scopulos fruticosaque litora calco

quaque patent oculis aequora lata meis,

sive die laxatur humus, seu frigida lucent

sidera, prospicio quis freta ventus agat,

125et quaecumque procul venientia lintea vidi,

protinus illa meos auguror esse deos.

In freta procurro, vix me retinentibus undis,

mobile qua primas porrigit aequor aquas.

Quo magis accedunt, minus et minus utilis adsto:

130linquor et ancillis excipienda cado.

Est sinus, adductos modice falcatus in arcus;

ultima praerupta cornua mole rigent;

hinc mihi suppositas immittere corpus in undas

mens fuit, et, quoniam fallere pergis, erit.

135Ad tua me fluctus proiectam litora portent

occurramque oculis intumulata tuis.

Duritia ferrum ut superes adamantaque teque:

"non tibi sic" dices "Phylli, sequendus eram."

Saepe venenorum sitis est mihi, saepe cruenta

140traiectam gladio morte perire iuvat;

colla quoque, infidis quia se nectenda lacertis

praebuerunt, laqueis implicuisse iuvat.

Stat nece matura tenerum pensare pudorem;

in necis electu parva futura morast.

145Inscribere meo causa invidiosa sepulcro;

aut hoc aut simili carmine notus eris:

"Phyllida Demophoon leto dedit hospes amantem

ille necis causam praebuit, ipsa manum."