Ēxŭĭt īmplĭcĭtūm tĕnĕbrīs ūmēntĭbŭs ōrbēm
Ōcĕănō prōlātă dĭēs, gĕnĭtōrquĕ cŏrūscaē
lūcĭs ădhūc hĕbĕtēm vīcīnā nōctĕ lĕvābāt
ēt nōndum ēxcūssō rōrāntēm lāmpădă pōntō.
ēt iām pūnĭcĕā nūdātūm pēctŏră pāllā5
īnsīgnēmque īpsīs, quaē prīma īnvāsĕrăt, ārmīs
Aēăcĭdēn (quīppe aūră vŏcāt cōgnātăquĕ suādēnt
aēquŏră) prōspēctānt cūnctī iŭvĕnēmquĕ dŭcēmquĕ
nīl aūsī mĕmĭnīssĕ păvēnt; sīc ōmnĭă vīsū
mūtātūs rĕdĭīt, ceū nūmquām Scŷrĭă pāssūs10
lītŏră Pēlĭăcōquĕ rătēs ēscēndăt ăb āntrō.
tūnc ēx mōrĕ dĕīs (ĭtă nāmquĕ mŏnēbăt Ŭlīxēs)
aēquŏrĭbūsque Aūstrīsquĕ lĭtāt flūctūquĕ sŭb īpsō
caērŭlĕūm rēgēm taūrō vĕnĕrātŭr ăvūmquĕ
Nērĕă: vīttātā gĕnĕtrīx plācātă iŭvēncā.15
hīc spūmāntĕ sălō iăcĭēns tŭmĭda ēxtă prŏfātūr:
"Pārŭĭmūs, gĕnĕtrīx, quāmquam haūd tŏlĕrāndă iŭbērēs,
pārŭĭmūs nĭmĭūm: bēlla ād Trōiānă rătēsquĕ
Ārgŏlĭcās quaēsītŭs ĕō." sīc ōrsŭs ĕt ālnō
īnsĭlŭīt pĕnĭtūsquĕ Nŏtō strīdēntĕ prŏpīnquīs20
ābrĭpĭtūr tērrīs: ēt iam ārdŭă dūcĕrĕ nūbēs
īncĭpĭt ēt lōngō Scŷrōs dīscēdĕrĕ pōntō.
Tūrrĕ prŏcūl sūmmā lăcrĭmīs cŏmĭtātă sŏrōrūm
cōmmīssūmquĕ tĕnēns ĕt hăbēntēm nōmĭnă Pŷrrhūm
pēndēbāt cōniūnx ŏcŭlīsque īn cārbăsă fīxīs25
ībăt ĕt īpsă frĕto, ēt pūppēm iām sōlă vĭdēbāt.
īllĕ quŏque ōblīquōs dīlēcta ād moēnĭă vūltūs
dēclīnāt vĭdŭāmquĕ dŏmūm gĕmĭtūsquĕ rĕlīctaē
cōgĭtăt: ōccūltūs sūb cōrdĕ rĕnāscĭtŭr ārdōr
dātquĕ lŏcūm vīrtūs. sēntīt Lāērtĭŭs hērōs30
maērēntem ēt plăcĭdīs ādgrēssūs flēctĕrĕ dīctīs:
"tēne" īnquīt "māgnaē vāstātōr dēbĭtĕ Troīaē,
quēm Dănăaē clāssēs, quēm dīvum ōrācŭlă pōscūnt,
ērēctūmquĕ mănēt rĕsĕrāto īn līmĭnĕ Bēllūm,
cāllĭdă fēmĭnĕō gĕnĕtrīx vĭŏlāvĭt ămīctū35
cōmmīsītque īllīs tām grāndĭă fūrtă lătēbrīs
spērāvītquĕ fĭdēm? nĭmĭs ō sūspēnsă nĭmīsquĕ
mātĕr! Ăn haēc tăcĭtā vīrtūs tōrpērĕt ĭn ūmbrā,
quaē vīx aūdītō lĭtŭī clāngōrĕ rĕfūgīt
ēt Thĕtĭn ēt cŏmĭtēs ēt quōs sūpprēssĕrăt īgnēs?40
nēc nōstrūmst, quŏd ĭn ārmă vĕnīs sĕquĕrīsquĕ prĕcāntēs:
vēnīssēs." dīxīt; quēm tālĭbŭs ōccŭpăt hērōs
Aēăcĭūs: "lōngūm rĕsĭdēs ēxpōnĕrĕ caūsās
mātērnūmquĕ nĕfās; hōc ēxcūsābĭtŭr ēnsĕ
Scŷrŏs ĕt īndĕcŏrēs, fātōrūm crīmĭnă, cūltūs.45
tū pŏtĭūs dūm lēnĕ frĕtūm Zĕphўrōquĕ frŭūntūr
cārbăsă, quaē Dănăīs tāntī prīmōrdĭă bēllī,
ēdĕ: lĭbēt iūstās hīnc sūmĕrĕ prōtĭnŭs īrās."
Hīc Ĭthăcūs paūlūm rĕpĕtītō lōngĭŭs ōrsū:
"Fērtŭr ĭn Hēctŏrĕā, sī tālĭă crēdĭmŭs, Īdā50
ēlēctūs fōrmaē cērtāmĭnă sōlvĕrĕ pāstōr
sōllĭcĭtās tĕnŭīssĕ dĕās nēc tōrvă Mĭnērvaē
ōră nĕc aēthĕrĭī sŏcĭām rēctōrĭs ămīcō
lūmĭnĕ, sēd sōlām nĭmĭūm vīdīssĕ Dĭōnēn.
Ātque ădĕō līs īllă tŭīs ēxōrtă sŭb āntrīs55
cōncĭlĭō sŭpĕrūm, dūm Pēlĕă dūlcĕ mărītāt
Pēlĭŏn, ēt nōstrīs iām tūnc prōmīttĕrĭs ārmīs.
īră quătīt vīctās; pĕtĭt ēxĭtĭālĭă iūdēx
praēmĭă: rāptōrī făcĭlēs mōnstrāntŭr Ămŷclaē.
īllĕ Phrўgās lūcōs, Mātrīs pĕnĕtrālĭă caēdīt60
tūrrĭgĕraē vĕtĭtāsquĕ sŏlō prōcūmbĕrĕ pīnūs
praēcĭpĭtāt tērrāsquĕ frĕtō dēlātŭs Ăchaēās
hōspĭtĭs Ātrīdaē (pŭdĕt heū mĭsĕrētquĕ pŏtēntīs
Eūrōpaē!) spŏlĭāt thălămōs, Hĕlĕnāquĕ sŭpērbūs
nāvĭgăt ēt cāptōs ād Pērgămă dēvĕhĭt Ārgōs.65
īndĕ dătō pāssīm vărĭās rūmōrĕ pĕr ūrbēs,
ūndĭque ĭnēxcītī sĭbĭ quīsque ēt spōntĕ cŏīmūs
ūltōrēs: quĭs ĕnim īnlĭcĭtīs gĕnĭālĭă rūmpī
pāctă dŏlīs făcĭlīquĕ trăhī cōnūbĭă rāptū
ceū pĕcŭs ārmēntūmve aūt vīlīs mēssĭs ăcērvōs70
pērfĕrăt? haēc ĕtĭām fōrtīs iāctūră mŏvērēt.
nōn tŭlĭt īnsĭdĭās dīvum īmpĕrĭōsŭs Ăgēnōr
mūgītūsquĕ săcrōs ēt māgnō nūmĭnĕ vēctām
quaēsĭĭt Eūrōpēn āspērnātūsquĕ Tŏnāntēmst
ūt gĕnĕrūm; rāptām Scўthĭcō dē lītŏrĕ prōlēm75
nōn tŭlĭt Aēētēs fērrōque ēt clāssĕ sĕcūtūs
sēmĭdĕōs rēgēs ĕt ĭtūram īn sīdĕră pūppīm:
nōs Phrўgă sēmĭvĭrūm pōrtūs ēt lītŏră cīrcūm
Ārgŏlĭca īncēstā vŏlĭtāntēm pūppĕ fĕrēmūs?
ūsque ădĕō nūsquam ārma ĕt ĕquī, frĕtăque īnvĭă Grāīs?80
quīd sī nūnc ălĭquīs pătrĭīs rāptūrŭs ăb ōrīs
Dēĭdămēăn ĕāt vĭdŭāque ē sēdĕ rĕvēllāt
āttŏnĭtam ēt māgnī clāmāntēm nōmĕn Ăchīllīs?"
īllĭŭs ād căpŭlūm rĕdĭīt mănŭs āc sĭmŭl īngēns
īmpŭlĭt ōră rŭbōr: tăcŭīt cōntēntŭs Ŭlīxēs.85
Ēxcĭpĭt Oēnīdēs: "quīn, ō dīgnīssĭmă caēlī
prōgĕnĭēs, rītūsquĕ tŭōs ĕlĕmēntăquĕ prīmaē
īndŏlĭs ēt, vălĭdā mōx āccēdēntĕ iŭvēntā
quaē sŏlĭtūs laūdūm tĭbĭ sēmĭnă pāndĕrĕ Chīrōn,
vīrtūtīsque ădĭtūs, quās mēmbra aūgērĕ pĕr ārtēs,90
quās ănĭmūm, sŏcĭīs mūltūmquĕ făvēntĭbŭs ēdīs?
sīt prĕtĭūm lōngās pĕnĭtūs quaēsīssĕ pĕr ūndās
Scŷrŏn ĕt hīs prīmūm me ārma ōstēndīssĕ lăcērtīs."
Quēm pĭgĕāt sŭă fāctă lŏquī? tămĕn īllĕ mŏdēstē
īncŏhăt, āmbĭgŭūs paūlūm prŏpĭōrquĕ cŏāctō:95
"dīcŏr ĕt īn tĕnĕrīs ĕt ădhūc rēptāntĭbŭs ānnīs,
Thēssălŭs ūt rĭgĭdō sĕnĭōr mē mōntĕ rĕcēpīt,
nōn ūllōs ēx mōrĕ cĭbōs haūsīssĕ nĕc ālmīs
ūbĕrĭbūs sătĭāssĕ fămēm, sēd spīssă lĕōnūm
vīscĕră sēmiănĭmēsquĕ lŭpaē trāxīssĕ mĕdūllās.100
haēc mĭhĭ prīmă Cĕrēs, haēc laētī mūnĕră Bācchī,
sīc dăbăt īllĕ pătēr. mōx īrĕ pĕr īnvĭă sēcūm
lūstră grădū māiōrĕ trăhēns vīsīsquĕ dŏcēbāt
ādrīdērĕ fĕrīs nēc frāctă rŭēntĭbŭs ūndīs
sāxă nĕc ād vāstaē trĕpĭdārĕ sĭlēntĭă sīlvaē.105
iām tūnc ārmă mănū, iām tūnc cērvīcĕ phărētraē,
ēt fērrī prŏpĕrātŭs ămōr dūrātăquĕ mūltō
sōlĕ gĕlūquĕ cŭtīs; tĕnĕrō nēc flūxă cŭbīlī
mēmbră, sĕd īngēntī sāxūm cōmmūnĕ măgīstrō.
vīx mĭhĭ bīssēnōs ānnōrūm tōrsĕrăt ōrbēs110
vītă rŭdīs, vŏlŭcrīs cūm iām praēvērtĕrĕ cērvōs
ēt Lăpĭthās cōgēbăt ĕquōs praēmīssăquĕ cūrsū
tēlă sĕquī; saēpe īpsĕ grădū mē praēpĕtĕ Chīrōn,
dūm vēlōx aētās, cāmpīs ādmīssŭs ăgēbāt
ōmnĭbŭs, ēxhaūstūmquĕ văgō pēr grāmĭnă pāssū115
laūdābāt gaūdēns ātque īn sŭă tērgă lĕvābāt.
saēpe ĕtĭām prīmō flŭvĭī tōrpōrĕ iŭbēbāt
īrĕ sŭprā glăcĭēmquĕ lĕvī nōn frāngĕrĕ plāntā.
hōc pŭĕrīlĕ dĕcūs. quīd nūnc tĭbĭ proēlĭă dīcām
sīlvārum ēt saēvō văcŭōs iām mūrmŭrĕ sāltūs?120
nūmquam īlle īmbēllēs Ōssaēă pĕr āvĭă dāmmās
sēctāri aūt tĭmĭdās pāssūs mē cūspĭdĕ lŷncās
stērnĕrĕ, sēd trīstīs tūrbārĕ cŭbīlĭbŭs ūrsōs
fūlmĭnĕōsquĕ sŭēs, ēt sīcŭbĭ māxĭmă tīgrīs
aūt sēdūctă iŭgīs fētaē spēlūncă lĕaēnaē.125
īpsĕ sĕdēns vāstō fācta ēxspēctābăt ĭn āntrō,
sī spārsūs nīgrō rĕmĕārēm sānguĭnĕ; nēc mē
āntĕ nĭsi īnspēctīs ādmīsĭt ăd ōscŭlă tēlīs.
iāmque ĕt ăd ēnsĭfĕrōs vīcīnā pūbĕ tŭmūltūs
āptābār, nēc me ūllă fĕrī Māvōrtĭs ĭmāgŏ130
praētĕrĭīt. dĭdĭcī, quō Paēŏnĕs ārmă rŏtātū,
quō Măcĕtaē sŭă gaēsă cĭtēnt, quō tūrbĭnĕ cōntūm
Saūrŏmătēs fālcēmquĕ Gĕtēs ārcūmquĕ Gĕlōnūs
tēndĕrĕt ēt flēxaē Bălĕārĭcŭs āctŏr hăbēnaē
quō sūspēnsă trăhēns lībrārēt vūlnĕră tōrtū135
īnclūsūmquĕ sŭō dīstīnguĕrĕt āĕră gŷrō.
vīx mĕmŏrēm cūnctōs, ētsī bĕnĕ gēssĭmŭs, āctūs.
nūnc dŏcĕt īngēntēs sāltū mē iūngĕrĕ fōssās,
nūnc căpŭt āĕrĭī scāndēntēm prēndĕrĕ mōntīs
quō fŭgĭtūr pēr plānă grădū, sĭmŭlācrăquĕ pūgnaē140
ēxcĭpĕre īmmīssōs scūtāto ūmbōnĕ mŏlārēs
ārdēntēsque ērrārĕ căsās pĕdĭtēmquĕ vŏlāntēs
sīstĕrĕ quādrĭiŭgōs. mĕmĭnī, răpĭdīssĭmŭs ībāt
īmbrĭbŭs ādsĭdŭīs pāstūs nĭvĭbūsquĕ sŏlūtīs
Spērchēōs vīvāsquĕ trăbēs ēt sāxă fĕrēbāt:145
cūm me īlle īmmīssūm, quā saēvĭŏr īmpĕtŭs ūndaē
stārĕ iŭbēt cōntrā tŭmĭdōsquĕ rĕpēllĕrĕ flūctūs,
quōs vīx īpsĕ grădū tŏtĭēns ōbstāntĕ tŭlīssēt.
stābam ĕquĭdēm, sēd mē rĕfĕrēbāt cōncĭtŭs āmnīs
ēt lātaē cālīgŏ fŭgaē: fĕrŭs īllĕ mĭnārī150
dēsŭpĕr īncūmbēns vērbīsque ūrgērĕ pŭdōrēm.
nēc nĭsĭ iūssŭs ăbī: sīc mē sūblīmĭs ăgēbāt
glōrĭă, nēc dūrī tāntō sūb tēstĕ lăbōrēs.
nām prŏcŭl Oēbălĭōs īn nūbĭlă cōndĕrĕ dīscōs
ēt lĭquĭdām nōdārĕ pălēn ēt spārgĕrĕ caēstūs,155
lūdŭs ĕrāt rĕquĭēsquĕ mĭhī; nēc māiŏr ĭn īstīs
sūdŏr, Ăpōllĭnĕō quām fīlă sŏnāntĭă plēctrō
cūm quătĕrēm prīscōsquĕ vĭrūm mīrārĕr hŏnōrēs.
quīn ĕtĭām sūcōs ātque aūxīliāntĭă mōrbīs
grāmĭnă, quō nĭmĭūs stārēt mĕdĭcāmĭnĕ sānguīs,160
quīd făcĭāt sōmnōs, quĭd hĭāntĭă vūlnĕră claūdāt,
quaē fērrō cŏhĭbēndă lŭēs, quaē cēdĕrĕt hērbīs,
ēdŏcŭīt mŏnĭtūsquĕ săcraē sūb pēctŏrĕ fīxīt
iūstĭtĭaē, quā Pēlĭăcīs dărĕ iūră vĕrēndă
gēntĭbŭs ātquĕ sŭōs sŏlĭtūs pācārĕ bĭfōrmēs.165
hāctĕnŭs ānnōrūm, cŏmĭtēs, ĕlĕmēntă mĕōrūm
ēt mĕmĭni ēt mĕmĭnīssĕ iŭvāt: scīt cētĕră mātēr.
Exuit implicitum tenebris umentibus orbem
Oceano prolata dies, genitorque coruscae
lucis adhuc hebetem vicina nocte levabat
et nondum excusso rorantem lampada ponto.
5et iam punicea nudatum pectora palla
insignemque ipsis, quae prima invaserat, armis
Aeaciden (quippe aura vocat cognataque suadent
aequora) prospectant cuncti iuvenemque ducemque
nil ausi meminisse pavent; sic omnia visu
10mutatus rediit, ceu numquam Scyria passus
litora Peliacoque rates escendat ab antro.
tunc ex more deis (ita namque monebat Ulixes)
aequoribusque Austrisque litat fluctuque sub ipso
caeruleum regem tauro veneratur avumque
15Nerea: vittata genetrix placata iuvenca.
hic spumante salo iaciens tumida exta profatur:
"Parvimus, genetrix, quamquam haud toleranda iuberes,
parvimus nimium: bella ad Troiana ratesque
Argolicas quaesitus eo." sic orsus et alno
20insilvit penitusque Noto stridente propinquis
abripitur terris: et iam ardua ducere nubes
incipit et longo Scyros discedere ponto.
Turre procul summa lacrimis comitata sororum
commissumque tenens et habentem nomina Pyrrhum
25pendebat coniunx oculisque in carbasa fixis
ibat et ipsa freto, et puppem iam sola videbat.
ille quoque obliquos dilecta ad moenia vultus
declinat viduamque domum gemitusque relictae
cogitat: occultus sub corde renascitur ardor
30datque locum virtus. sentit Laërtius heros
maerentem et placidis adgressus flectere dictis:
"tene" inquit "magnae vastator debite Troiae,
quem Danaae classes, quem divum oracula poscunt,
erectumque manet reserato in limine Bellum,
35callida femineo genetrix violavit amictu
commisitque illis tam grandia furta latebris
speravitque fidem? nimis o suspensa nimisque
mater! An haec tacita virtus torperet in umbra,
quae vix audito litui clangore refugit
40et Thetin et comites et quos suppresserat ignes?
nec nostrumst, quod in arma venis sequerisque precantes:
venisses." dixit; quem talibus occupat heros
Aeacius: "longum resides exponere causas
maternumque nefas; hoc excusabitur ense
45Scyros et indecores, fatorum crimina, cultus.
tu potius dum lene fretum Zephyroque fruuntur
carbasa, quae Danais tanti primordia belli,
ede: libet iustas hinc sumere protinus iras."
Hic Ithacus paulum repetito longius orsu:
50"Fertur in Hectorea, si talia credimus, Ida
electus formae certamina solvere pastor
sollicitas tenuisse deas nec torva Minervae
ora nec aetherii sociam rectoris amico
lumine, sed solam nimium vidisse Dionen.
55Atque adeo lis illa tuis exorta sub antris
concilio superum, dum Pelea dulce maritat
Pelion, et nostris iam tunc promitteris armis.
ira quatit victas; petit exitialia iudex
praemia: raptori faciles monstrantur Amyclae.
60ille Phrygas lucos, Matris penetralia caedit
turrigerae vetitasque solo procumbere pinus
praecipitat terrasque freto delatus Achaeas
hospitis Atridae (pudet heu miseretque potentis
Europae!) spoliat thalamos, Helenaque superbus
65navigat et captos ad Pergama devehit Argos.
inde dato passim varias rumore per urbes,
undique inexciti sibi quisque et sponte coimus
ultores: quis enim inlicitis genialia rumpi
pacta dolis facilique trahi conubia raptu
70ceu pecus armentumve aut vilis messis acervos
perferat? haec etiam fortis iactura moveret.
non tulit insidias divum imperiosus Agenor
mugitusque sacros et magno numine vectam
quaesiit Europen aspernatusque Tonantemst
75ut generum; raptam Scythico de litore prolem
non tulit Aeetes ferroque et classe secutus
semideos reges et ituram in sidera puppim:
nos Phryga semivirum portus et litora circum
Argolica incesta volitantem puppe feremus?
80usque adeo nusquam arma et equi, fretaque invia Grais?
quid si nunc aliquis patriis rapturus ab oris
Deidamean eat viduaque e sede revellat
attonitam et magni clamantem nomen Achillis?"
illius ad capulum rediit manus ac simul ingens
85impulit ora rubor: tacuit contentus Ulixes.
Excipit Oenides: "quin, o dignissima caeli
progenies, ritusque tuos elementaque primae
indolis et, valida mox accedente iuventa
quae solitus laudum tibi semina pandere Chiron,
90virtutisque aditus, quas membra augere per artes,
quas animum, sociis multumque faventibus edis?
sit pretium longas penitus quaesisse per undas
Scyron et his primum me arma ostendisse lacertis."
Quem pigeat sua facta loqui? tamen ille modeste
95incohat, ambiguus paulum propiorque coacto:
"dicor et in teneris et adhuc reptantibus annis,
Thessalus ut rigido senior me monte recepit,
non ullos ex more cibos hausisse nec almis
uberibus satiasse famem, sed spissa leonum
100viscera semianimesque lupae traxisse medullas.
haec mihi prima Ceres, haec laeti munera Bacchi,
sic dabat ille pater. mox ire per invia secum
lustra gradu maiore trahens visisque docebat
adridere feris nec fracta ruentibus undis
105saxa nec ad vastae trepidare silentia silvae.
iam tunc arma manu, iam tunc cervice pharetrae,
et ferri properatus amor durataque multo
sole geluque cutis; tenero nec fluxa cubili
membra, sed ingenti saxum commune magistro.
110vix mihi bissenos annorum torserat orbes
vita rudis, volucris cum iam praevertere cervos
et Lapithas cogebat equos praemissaque cursu
tela sequi; saepe ipse gradu me praepete Chiron,
dum velox aetas, campis admissus agebat
115omnibus, exhaustumque vago per gramina passu
laudabat gaudens atque in sua terga levabat.
saepe etiam primo fluvii torpore iubebat
ire supra glaciemque levi non frangere planta.
hoc puerile decus. quid nunc tibi proelia dicam
120silvarum et saevo vacuos iam murmure saltus?
numquam ille imbelles Ossaea per avia dammas
sectari aut timidas passus me cuspide lyncas
sternere, sed tristis turbare cubilibus ursos
fulmineosque sues, et sicubi maxima tigris
125aut seducta iugis fetae spelunca leaenae.
ipse sedens vasto facta exspectabat in antro,
si sparsus nigro remearem sanguine; nec me
ante nisi inspectis admisit ad oscula telis.
iamque et ad ensiferos vicina pube tumultus
130aptabar, nec me ulla feri Mavortis imago
praeteriit. didici, quo Paeones arma rotatu,
quo Macetae sua gaesa citent, quo turbine contum
Sauromates falcemque Getes arcumque Gelonus
tenderet et flexae Balearicus actor habenae
135quo suspensa trahens libraret vulnera tortu
inclusumque suo distingueret aëra gyro.
vix memorem cunctos, etsi bene gessimus, actus.
nunc docet ingentes saltu me iungere fossas,
nunc caput aërii scandentem prendere montis
140quo fugitur per plana gradu, simulacraque pugnae
excipere immissos scutato umbone molares
ardentesque errare casas peditemque volantes
sistere quadriiugos. memini, rapidissimus ibat
imbribus adsiduis pastus nivibusque solutis
145Spercheos vivasque trabes et saxa ferebat:
cum me ille immissum, qua saevior impetus undae
stare iubet contra tumidosque repellere fluctus,
quos vix ipse gradu totiens obstante tulisset.
stabam equidem, sed me referebat concitus amnis
150et latae caligo fugae: ferus ille minari
desuper incumbens verbisque urgere pudorem.
nec nisi iussus abi: sic me sublimis agebat
gloria, nec duri tanto sub teste labores.
nam procul Oebalios in nubila condere discos
155et liquidam nodare palen et spargere caestus,
ludus erat requiesque mihi; nec maior in istis
sudor, Apollineo quam fila sonantia plectro
cum quaterem priscosque virum mirarer honores.
quin etiam sucos atque auxiliantia morbis
160gramina, quo nimius staret medicamine sanguis,
quid faciat somnos, quid hiantia vulnera claudat,
quae ferro cohibenda lues, quae cederet herbis,
edocuit monitusque sacrae sub pectore fixit
iustitiae, qua Peliacis dare iura verenda
165gentibus atque suos solitus pacare biformes.
hactenus annorum, comites, elementa meorum
et memini et meminisse iuvat: scit cetera mater.