PRUDENTII - PSYCHOMACHIA


2

PRAEFATIO

Senex fidelis prima credendi via

Abram, beati seminis serus pater,

adiecta cuius nomen auxit syllaba,

Abram parenti dictus, Abraham Deo,

5senile pignus qui dicavit victimae,

docens ad aram cum litare quis velit,

quod dulce cordi, quod pium, quod unicum

deo libenter offerendum credito,

pugnare nosmet cum profanis gentibus

10suasit, suumque suasor exemplum dedit,

nec ante prolem coniugalem gignere

deo placentem, matre virtute editam,

quam strage multa bellicosus spiritus

portenta cordis servientis vicerit.

15victum feroces forte reges ceperant

Loth inmorantem criminosis urbibus

Sodomae et Gomorrae, quas fovebat advena

pollens honore patruelis gloriae.

Abram sinistris excitatus nuntiis

20audit propinquum sorte captum bellica

servire duris barbarorum vinculis:

armat trecentos terque senos vernulas,

pergant ut hostis terga euntis caedere.

quem gaza dives ac triumphus nobilis

25captis tenebant inpeditum copiis.

quin ipse ferrum stringit et plenus deo

reges superbos mole praedarum graves

pellit fugatos, sauciatos proterit,

frangit catenas et rapinam liberat:

30aurum, puellas, parvulos, monilia,

greges equarum, vasa, vestem, buculas.

Loth ipse ruptis expeditus nexibus

attrita bacis colla liber erigit.

Abram triumphi dissipator hostici

35redit recepta prole fratris inclytus

ne quam fidelis sanguinis prosapiam

vis pessimorum possideret principum.

adhuc recentem caede de tanta virum

donat sacerdos ferculis caelestibus,

40dei sacerdos, rex et idem praepotens,

origo cuius fonte inenarrabili

secreta nullum prodit auctorem sui,

Melchisedech, qua stirpe, quis maioribus

ignotus, uni cognitus tantum deo.

45mox et triformis angelorum trinitas

senis revisit hospitis mapalia,

et iam vietam Sarra in alvum fertilis

munus iuventae mater exsanguis stupet,

herede gaudens, et cachinni paenitens.

50haec ad figuram praenotata est linea,

quam nostra recto vita resculpat pede:

vigilandum in armis pectorum fidelium,

omnemque nostri portionem corporis,

quae capta foedae serviat libidini,

55domi coactis liberandam viribus;

nos esse large vernularum divites,

si quid trecenti bis novenis additis

possint figura noverimus mystica.

mox ipse Christus, qui sacerdos verus est,

60parente inenarrabili atque uno satus,

cibum beatis offerens victoribus

parvam pudici cordis intrabit casam,

monstrans honorem trinitatis hospitae.

animam deinde spiritus conplexibus

65pie maritam, prolis expertem diu,

faciet perenni fertilem de semine,

tunc sera dotem possidens puerpera

herede digno patris inplebit domum.

PSYCHOMACHIA

Christe, graves hominum semper miserate labores,

qui patria virtute cluis propriaque, sed una,

(unum namque deum colimus de nomine utroque,

non tamen et solum, quia tu deus ex patre, Christe)

5dissere, rex noster, quo milite pellere culpas

mens armata queat nostri de pectoris antro,

exoritur quotiens turbatis sensibus intus

seditio atque animam morborum rixa fatigat,

quod tunc praesidium pro libertate tuenda

10quaeve acies furiis inter praecordia mixtis

obsistat meliore manu. nec enim, bone ductor,

magnarum virtutum inopes nervisque carentes

Christicolas vitiis populantibus exposuisti.

ipse salutiferas obsesso in corpore turmas

15depugnare iubes, ipse excellentibus armas

artibus ingenium, quibus ad ludibria cordis

oppugnanda potens tibi dimicet et tibi vincat.

vincendi praesens ratio est, si comminus ipsas

virtutum facies et conluctantia contra

20viribus infestis liceat portenta notare.

prima petit campum dubia sub sorte duelli

pugnatura Fides, agresti turbida cultu,

nuda umeros, intonsa comas, exerta lacertos;

namque repentinus laudis calor ad nova fervens

25proelia nec telis meminit nec tegmine cingi,

pectore sed fidens valido membrisque retectis

provocat insani frangenda pericula belli.

ecce lacessentem conlatis viribus audet

prima ferire Fidem Veterum Cultura Deorum.

30illa hostile caput phalerataque tempora vittis

altior insurgens labefactat, et ora cruore

de pecudum satiata solo adplicat et pede calcat

elisos in morte oculos, animamque malignam

fracta intercepti commercia gutturis artant,

35difficilemque obitum suspiria longa fatigant.

exultat victrix legio, quam mille coactam

martyribus regina Fides animarat in hostem.

nunc fortes socios parta pro laude coronat

floribus ardentique iubet vestirier ostro.

40exim gramineo in campo concurrere prompta

virgo Pudicitia speciosis fulget in armis,

quam patrias succincta faces Sodomita Libido

adgreditur piceamque ardenti sulpure pinum

ingerit in faciem pudibundaque lumina flammis

45adpetit, et taetro temptat subfundere fumo.

sed dextram furiae flagrantis et ignea dirae

tela lupae saxo ferit inperterrita virgo,

excussasque sacro taedas depellit ab ore.

tunc exarmatae iugulum meretricis adacto

50transfigit gladio; calidos vomit illa vapores

sanguine concretos caenoso; spiritus inde

sordidus exhalans vicinas polluit auras.

"hoc habet," exclamat victrix regina, "supremus

hic tibi finis erit, semper prostrata iacebis,

55nec iam mortiferas audebis spargere flammas

in famulos famulasve dei, quibus intima casti

vena animi sola fervet de lampade Christi.

tene, o vexatrix hominum, potuisse resumptis

viribus extincti capitis recalescere flatu,

60Assyrium postquam thalamum cervix Olofernis

caesa cupidineo madefactum sanguine lavit,

gemmantemque torum moechi ducis aspera Iudith

sprevit et incestos conpescuit ense furores,

famosum mulier referens ex hoste tropaeum

65non trepidante manu vindex mea caelitus audax?

at fortasse parum fortis matrona sub umbra

legis adhuc pugnans, dum tempora nostra figurat,

vera quibus virtus terrena in corpora fluxit

grande per infirmos caput excisura ministros.

70numquid et intactae post partum virginis ullum

fas tibi iam superest? post partum virginis, ex quo

corporis humani naturam pristina origo

deservit carnemque novam vis ardua sevit,

atque innupta deum concepit femina Christum,

75mortali de matre hominem, sed cum patre numen.

inde omnis iam diva caro est quae concipit illum

naturamque dei consortis foedere sumit.

Verbum quippe caro factum non destitit esse

quod fuerat, Verbum, dum carnis glutinat usum,

80maiestate quidem non degenerante per usum

carnis, sed miseros ad nobiliora trahente.

ille manet quod semper erat, quod non erat esse

incipiens: nos quod fuimus iam non sumus, aucti

nascendo in melius: mihi contulit et sibi mansit.

85nec deus ex nostris minuit sua, sed sua nostris

dum tribuit nosmet dona ad caelestia vexit.

dona haec sunt, quod victa iaces, lutulenta Libido,

nec mea post Mariam potis es perfringere iura.

tu princeps ad mortis iter, tu ianua leti,

90corpora conmaculans animas in tartara mergis.

abde caput tristi, iam frigida pestis, abysso;

occide, prostibulum; manes pete, claudere Averno,

inque tenebrosum noctis detrudere fundum.

te volvant subter vada flammea, te vada nigra

95sulpureusque rotet per stagna sonantia vertex,

nec iam Christicolas, furiarum maxima, temptes,

ut purgata suo serventur corpora regi."

dixerat haec et laeta Libidinis interfectae

morte Pudicitia gladium Iordanis in undis

100abluit infectum, sanies cui rore rubenti

haeserat et nitidum macularat vulnere ferrum.

expiat ergo aciem fluviali docta lavacro

victricem victrix, abolens baptismate labem

hostilis iuguli; nec iam contenta piatum

105condere vaginae gladium, ne tecta rubigo

occupet ablutum scabrosa sorde nitorem,

catholico in templo divini fontis ad aram

consecrat, aeterna splendens ubi luce coruscet.

ecce modesta gravi stabat Patientia vultu

110per medias inmota acies variosque tumultus,

vulneraque et rigidis vitalia pervia pilis

spectabat defixa oculos et lenta manebat.

hanc procul Ira tumens, spumanti fervida rictu,

sanguinea intorquens subfuso lumina felle,

115ut belli exsortem teloque et voce lacessit,

inpatiensque morae conto petit, increpat ore,

hirsutas quatiens galeato in vertice cristas.

"en tibi Martis," ait, "spectatrix libera nostri,

excipe mortiferum securo pectore ferrum,

120nec doleas, quia turpe tibi gemuisse dolorem."

sic ait, et stridens sequitur convicia pinus

per teneros crispata notos, et certa sub ipsum

defertur stomachum rectoque inliditur ictu,

sed resilit duro loricae excussa repulsu.

125provida nam Virtus conserto adamante trilicem

induerat thoraca umeris squamosaque ferri

texta per intortos conmiserat undique nervos.

inde quieta manet Patientia, fortis ad omnes

telorum nimbos et non penetrabile durans.

130nec mota est iaculo monstri sine more furentis,

opperiens propriis perituram viribus Iram.

scilicet indomitos postquam stomachando lacertos

barbara bellatrix inpenderat et iaculorum

nube supervacuam lassaverat inrita dextram,

135cum ventosa levi cecidissent tela volatu,

iactibus et vacuis hastilia fracta iacerent,

vertitur ad capulum manus inproba et ense corusco

conisa in plagam dextra sublimis ab aure

erigitur mediumque ferit librata cerebrum.

140aerea sed cocto cassis formata metallo

tinnitum percussa refert aciemque retundit

dura resultantem, frangit quoque vena rebellis

inlisum chalybem, dum cedere nescia cassos

excipit adsultus ferienti et tuta resistit.

145Ira, ubi truncati mucronis fragmina vidit

et procul in partes ensem crepuisse minutas,

iam capulum retinente manu sine pondere ferri,

mentis inops ebur infelix decorisque pudendi

perfida signa abicit monumentaque tristia longe

150spernit, et ad proprium succenditur effera letum.

missile de multis, quae frustra sparserat, unum

pulvere de campi perversos sumit in usus:

rasile figit humi lignum ac se cuspide versa

perfodit et calido pulmonem vulnere transit.

155quam super adsistens Patientia "vicimus," inquit,

"exultans Vitium solita virtute, sine ullo

sanguinis ac vitae discrimine; lex habet istud

nostra genus belli, furias omnemque malorum

militiam et rabidas tolerando extinguere vires.

160ipsa sibi est hostis vesania seque furendo

interimit moriturque suis Ira ignea telis."

haec effata secat medias inpune cohortes

egregio comitata viro; nam proximus Iob

haeserat invictae dura inter bella magistrae,

165fronte severus adhuc et multo funere anhelus,

sed iam clausa truci subridens ulcera vultu,

perque cicatricum numerum sudata recensens

millia pugnarum, sua praemia, dedecus hostis.

illum diva iubet tandem requiescere ab omni

170armorum strepitu, captis et perdita quaeque

multiplicare opibus, nec iam peritura referre.

ipsa globos legionum et concurrentia rumpit

agmina, vulniferos gradiens intacta per imbres.

omnibus una comes virtutibus adsociatur,

175auxiliumque suum fortis Patientia miscet.

nulla anceps luctamen init virtute sine ista

virtus, nam vidua est quam non Patientia firmat.

forte per effusas inflata Superbia turmas

effreni volitabat equo, quem pelle leonis

180texerat et validos villis oneraverat armos,

quo se fulta iubis iactantius illa ferinis

inferret tumido despectans agmina fastu.

turritum tortis caput adcumularat in altum

crinibus, extructos augeret ut addita cirros

185congeries celsumque apicem frons ardua ferret.

carbasea ex umeris summo collecta coibat

palla sinu teretem nectens a pectore nodum.

a cervice fluens tenui velamine limbus

concipit infestas textis turgentibus auras.

190nec minus instabili sonipes feritate superbit,

inpatiens madidis frenarier ora lupatis.

huc illuc frendens obuertit terga, negata

libertate fugae, pressisque tumescit habenis.

hoc sese ostentans habitu ventosa virago

195inter utramque aciem supereminet et phaleratum

circumflectit equum, vultuque et voce minatur

adversum spectans cuneum, quem milite raro

et paupertinis ad bella coëgerat armis

Mens Humilis, regina quidem, sed egens alieni

200auxilii proprio nec sat confisa paratu.

Spem sibi collegam coniunxerat, edita cuius

et suspensa ab humo est opulentia divite regno.

ergo Humilem postquam male sana Superbia Mentem

vilibus instructam nullo ostentamine telis

205aspicit, in vocem dictis se effundit amaris:

"non pudet, o miseri, plebeio milite claros

adtemptare duces ferroque lacessere gentem

insignem titulis, veteres cui bellica virtus

divitias peperit, laetos et gramine colles

210imperio calcare dedit? nunc advena nudus

nititur antiquos, si fas est, pellere reges!

en qui nostra suis in praedam cedere dextris

sceptra volunt! en qui nostras sulcare novales

arvaque capta manu popularier hospite aratro

215contendunt, duros et pellere Marte colonos!

nempe, o ridiculum vulgus, natalibus horis

totum hominem et calidos a matre amplectimur artus,

vimque potestatum per membra recentis alumni

spargimus, et rudibus dominamur in ossibus omnes.

220quis locus in nostra tunc vobis sede dabatur,

congenitis cum regna simul dicionibus aequo

robore crescebant? nati iam luce sub una

et domus et domini paribus adolevimus annis,

ex quo plasma novum de consaepto paradisi

225limite progrediens amplum transfugit in orbem,

pellitosque habitus sumpsit venerabilis Adam,

nudus adhuc, ni nostra foret praecepta secutus.

quisnam iste ignotis hostis nunc surgit ab oris

inportunus, iners, infelix, degener, amens,

230qui sibi tam serum ius vindicat, hactenus exul?

nimirum vacuae credentur frivola famae,

quae miseros optare iubet quandoque futuri

spem fortasse boni, lenta ut solacia mollem

desidiam pigro rerum meditamine palpent.

235quidni illos spes palpet iners, quos pulvere in isto

tirones Bellona truci non excitat aere,

inbellesque animos virtus tepefacta resolvit?

anne Pudicitiae gelidum iecur utile bello est?

an tenerum Pietatis opus sudatur in armis?

240quam pudet, o Mavors et virtus conscia, talem

contra stare aciem ferroque lacessere nugas,

et cum virgineis dextram conferre choreis,

Iustitia est ubi semper egens et pauper Honestas,

arida Sobrietas, albo Ieiunia vultu,

245sanguine vix tenui Pudor interfusus, aperta

Simplicitas et ad omne patens sine tegmine vulnus,

et prostrata in humum nec libera iudice sese

Mens Humilis, quam degenerem trepidatio prodit!

faxo ego, sub pedibus stipularum more teratur

250invalida ista manus; neque enim perfringere duris

dignamur gladiis, algenti et sanguine ferrum

inbuere fragilique viros foedare triumpho."

talia vociferans rapidum calcaribus urget

cornipedem laxisque volat temeraria frenis,

255hostem humilem cupiens inpulsu umbonis equini

sternere deiectamque supercalcare ruinam.

sed cadit in foveam praeceps, quam callida forte

Fraus interciso subfoderat aequore furtim,

Fraus detestandis Vitiorum e pestibus una,

260fallendi versuta opifex, quae praescia belli

planitiem scrobibus vitiaverat insidiosis

hostili de parte latens, ut fossa ruentes

exciperet cuneos atque agmina mersa voraret;

ac ne fallacem puteum deprendere posset

265cauta acies, virgis adopertas texerat oras,

et superinposito simularat caespite campum.

at regina humilis, quamuis ignara, manebat

ulteriore loco nec adhuc ad Fraudis opertum

venerat aut foveae calcarat furta malignae.

270hunc eques illa dolum, dum fertur praepete cursu,

incidit, et caecum subito patefecit hiatum.

prona ruentis equi cervice involvitur, ac sub

pectoris inpressu fracta inter crura rotatur.

at Virtus placidi moderaminis, ut levitatem

275prospicit obtritam monstri sub morte iacentis,

intendit gressum mediocriter, os quoque parce

erigit et comi moderatur gaudia vultu.

cunctanti Spes fida comes succurrit et offert

ultorem gladium laudisque inspirat amorem.

280illa cruentatam correptis crinibus hostem

protrahit et faciem laeva revocante supinat,

tunc caput orantis flexa cervice resectum

eripit ac madido suspendit colla capillo.

extinctum Vitium sancto Spes increpat ore:

285"desine grande loqui; frangit deus omne superbum,

magna cadunt, inflata crepant, tumefacta premuntur.

disce supercilium deponere, disce cavere

ante pedes foveam, quisquis sublime minaris.

pervulgata viget nostri sententia Christi

290scandere celsa humiles et ad ima redire feroces.

vidimus horrendum membris animisque Goliam

invalida cecidisse manu: puerilis in illum

dextera fundali torsit stridore lapillum

traiectamque cavo penetravit vulnere frontem.

295ille minax, rigidus, iactans, truculentus, amarus,

dum tumet indomitum, dum formidabile fervet,

dum sese ostentat, clipeo dum territat auras,

expertus pueri quid possint ludicra parvi

subcubuit teneris bellator turbidus annis.

300me tunc ille puer virtutis pube secutus

florentes animos sursum in mea regna tetendit,

servatur quia certa mihi domus omnipotentis

sub pedibus domini, meque ad sublime vocantem

victores caesa culparum labe capessunt."

305dixit, et auratis praestringens aëra pinnis

in caelum se virgo rapit. mirantur euntem

Virtutes tolluntque animos in vota volentes

ire simul, ni bella duces terrena retardent.

confligunt Vitiis seque ad sua praemia servant.

310venerat occiduis mundi de finibus hostis

Luxuria, extinctae iamdudum prodiga famae,

delibuta comas, oculis vaga, languida voce,

perdita deliciis, vitae cui causa voluptas,

elumbem mollire animum, petulanter amoenas

315haurire inlecebras et fractos solvere sensus.

ac tunc pervigilem ructabat marcida cenam,

sub lucem quia forte iacens ad fercula raucos

audierat lituos, atque inde tepentia linquens

pocula lapsanti per vina et balsama gressu

320ebria calcatis ad bellum floribus ibat.

non tamen illa pedes, sed curru invecta venusto

saucia mirantum capiebat corda virorum.

o nova pugnandi species! non ales harundo

nervum pulsa fugit, nec stridula lancea torto

325emicat amento, frameam nec dextra minatur;

sed violas lasciva iacit foliisque rosarum

dimicat et calathos inimica per agmina fundit.

inde eblanditis Virtutibus halitus inlex

inspirat tenerum labefacta per ossa venenum,

330et male dulcis odor domat ora et pectora et arma

ferratosque toros obliso robore mulcet.

deiciunt animos ceu victi et spicula ponunt,

turpiter, heu, dextris languentibus obstupefacti

dum currum varia gemmarum luce micantem

335mirantur, dum bratteolis crepitantia lora

et solido ex auro pretiosi ponderis axem

defixis inhiant obtutibus et radiorum

argento albentem seriem, quam summa rotarum

flexura electri pallentis continet orbe.

340et iam cuncta acies in deditionis amorem

sponte sua versis transibat perfida signis

Luxuriae servire volens dominaeque fluentis

iura pati et laxa ganearum lege teneri.

ingemuit tam triste nefas fortissima Virtus

345Sobrietas, dextro socios decedere cornu

invictamque manum quondam sine caede perire.

vexillum sublime crucis, quod in agmine primo

dux bona praetulerat, defixa cuspide sistit,

instauratque levem dictis mordacibus alam

350exstimulans animos nunc probris, nunc prece mixta:

"quis furor insanas agitat caligine mentes?

quo ruitis? cui colla datis? quae vincula tandem,

pro pudor, armigeris amor est perferre lacertis,

lilia luteolis interlucentia sertis

355et ferrugineo vernantes flore coronas?

his placet adsuetas bello iam tradere palmas

nexibus, his rigidas nodis innectier ulnas,

ut mitra caesariem cohibens aurata virilem

conbibat infusum croceo religamine nardum,

360post inscripta oleo frontis signacula, per quae

unguentum regale datum est et chrisma perenne,

ut tener incessus vestigia syrmate verrat

sericaque infractis fluitent ut pallia membris,

post inmortalem tunicam quam pollice docto

365texuit alma Fides, dans inpenetrabile tegmen

pectoribus lotis, dederat quibus ipsa renasci,

inde ad nocturnas epulas, ubi cantharus ingens

despuit effusi spumantia damna Falerni

in mensam cyathis stillantibus, uda ubi multo

370fulcra mero veterique toreumata rore rigantur?

excidit ergo animis eremi sitis, excidit ille

fons patribus de rupe datus, quem mystica virga

elicuit scissi salientem vertice saxi?

angelicusne cibus prima in tentoria vestris

375fluxit avis, quem nunc sero felicior aevo

vespertinus edit populus de corpore Christi?

his vos inbutos dapibus iam crapula turpis

Luxuriae ad madidum rapit inportuna lupanar,

quosque viros non Ira fremens, non idola bello

380cedere conpulerant, saltatrix ebria flexit!

state, precor, vestri memores, memores quoque Christi

quae sit vestra tribus, quae gloria, quis deus et rex,

quis dominus meminisse decet. vos nobile Iudae

germen ad usque dei genetricem, qua deus ipse

385esset homo, procerum venistis sanguine longo.

excitet egregias mentes celeberrima David

gloria continuis bellorum exercita curis,

excitet et Samuel, spolium qui divite ab hoste

adtrectare vetat nec victum vivere regem

390incircumcisum patitur, ne praeda superstes

victorem placidum recidiva in proelia poscat.

parcere iam capto crimen putat ille tyranno,

at vobis contra vinci et subcumbere votum est.

paeniteat, per si qua movet reverentia summi

395numinis, hoc tam dulce malum volvisse nefanda

proditione sequi; si paenitet, haud nocet error.

paenituit Ionatham ieiunia sobria dulci

conviolasse favo sceptri mellisque sapore

heu male gustato, regni dum blanda voluptas

400oblectat iuvenem iurataque sacra resolvit.

sed quis paenituit, nec sors lacrimabilis illa est,

nec tinguit patrias sententia saeva secures.

en ego Sobrietas, si conspirare paratis,

pando viam cunctis Virtutibus, ut malesuada

405Luxuries, multo stipata satellite, poenas

cum legione sua Christo sub iudice pendat."

sic effata crucem domini ferventibus offert

obvia quadriiugis, lignum venerabile in ipsos

intentans frenos. quod ut expavere feroces

410cornibus obpansis et summa fronte coruscum,

vertunt praecipitem caeca formidine fusi

per praerupta fugam. fertur resupina reductis

nequiquam loris auriga comamque madentem

pulvere foedatur. tunc et vertigo rotarum

415inplicat excussam dominam; nam prona sub axem

labitur et lacero tardat sufflamine currum.

addit Sobrietas vulnus letale iacenti,

coniciens silicem rupis de parte molarem.

hunc vexilliferae quoniam fors obtulit ictum

420spicula nulla manu sed belli insigne gerenti,

casus agit saxum, medii spiramen ut oris

frangeret, et recavo misceret labra palato.

dentibus introrsum resolutis lingua resectam

dilaniata gulam frustis cum sanguinis inplet.

425insolitis dapibus crudescit guttur, et ossa

conliquefacta vorans revomit quas hauserat offas.

"ebibe iam proprium post pocula multa cruorem,"

virgo ait increpitans, "sint haec tibi fercula tandem

tristia praeteriti nimiis pro dulcibus aevi.

430lascivas vitae inlecebras gustatus amarae

mortis et horrifico sapor ultimus asperat haustu."

caede ducis dispersa fugit trepidante pavore

nugatrix acies. Iocus et Petulantia primi

cymbala proiciunt; bellum nam talibus armis

435ludebant resono meditantes vulnera sistro.

dat tergum fugitivus Amor, lita tela veneno

et lapsum ex umeris arcum pharetramque cadentem

pallidus ipse metu sua post vestigia linquit.

Pompa, ostentatrix vani splendoris, inani

440exuitur nudata peplo; discissa trahuntur

serta Venustatis collique ac verticis aurum

solvitur, et gemmas Discordia dissona turbat.

non piget adtritis pedibus per acuta frutecta

ire Voluptatem, quoniam vis maior acerbam

445conpellit tolerare fugam; formido pericli

praedurat teneras iter ad cruciabile plantas.

qua se cumque fugax trepidis fert cursibus agmen,

damna iacent, crinalis acus, redimicula, vittae,

fibula, flammeolum, strophium, diadema, monile.

450his se Sobrietas et totus Sobrietatis

abstinet exuviis miles damnataque castis

scandala proculcat pedibus, nec fronte severos

conivente oculos praedarum ad gaudia flectit.

fertur Avaritia gremio praecincta capaci,

455quidquid Luxus edax pretiosum liquerat, unca

corripuisse manu, pulchra in ludibria vasto

ore inhians aurique legens fragmenta caduci

inter harenarum cumulos. nec sufficit amplos

inplevisse sinus; iuvat infercire cruminis

460turpe lucrum et gravidos furtis distendere fiscos,

quos laeva celante tegit laterisque sinistri

velat opermento; velox nam dextra rapinas

abradit spoliisque ungues exercet aënos.

Cura, Famis, Metus, Anxietas, Periuria, Pallor,

465Corruptela, Dolus, Commenta, Insomnia, Sordes,

Eumenides variae monstri comitatus aguntur.

nec minus interea rabidorum more luporum

Crimina persultant toto grassantia campo,

matris Avaritiae nigro de lacte creata.

470si fratris galeam fulvis radiare ceraunis

germanus vidit conmilito, non timet ensem

exerere atque caput socio mucrone ferire,

de consanguineo rapturus vertice gemmas.

filius extinctum belli sub sorte cadaver

475aspexit si forte patris, fulgentia bullis

cingula et exuvias gaudet rapuisse cruentas:

cognatam Civilis agit Discordia praedam,

nec parcit propriis Amor insatiatus Habendi

pigneribus spoliatque suos Famis inpia natos.

480talia per populos edebat funera victrix

orbis Avaritia, sternens centena virorum

millia vulneribus variis: hunc lumine adempto

effossisque oculis velut in caligine noctis

caecum errare sinit perque offensacula multa

485ire, nec oppositum baculo temptare periclum.

porro alium capit intuitu fallitque videntem,

insigne ostentans aliquid, quod dum petit ille,

excipitur telo incautus cordisque sub ipso

saucius occulto ferrum suspirat adactum.

490multos praecipitans in aperta incendia cogit

nec patitur vitare focos, quibus aestuat aurum,

quod petit arsurus pariter speculator avarus.

omne hominum rapit illa genus, mortalia cuncta

occupat interitu, neque est violentius ullum

495terrarum Vitium, quod tantis cladibus aevum

mundani involvat populi damnetque gehennae.

quin ipsos temptare manu, si credere dignum est,

ausa sacerdotes domini, qui proelia forte

ductores primam ante aciem pro laude gerebant

500virtutum, magnoque inplebant classica flatu.

et fors innocuo tinxisset sanguine ferrum,

ni Ratio armipotens, gentis Levitidis una

semper fida comes, clipeum obiectasset et atrae

hostis ab incursu claros texisset alumnos.

505stant tuti Rationis ope, stant turbine ab omni

inmunes fortesque animi; vix in cute summa

praestringens paucos tenui de vulnere laedit

cuspis Avaritiae. stupuit Luis inproba castis

heroum iugulis longe sua tela repelli;

510ingemit et dictis ardens furialibus infit:

"vincimur, heu, segnes nec nostra potentia perfert

vim solitam, languet violentia saeva nocendi,

sueverat invictis quae viribus omnia ubique

rumpere corda hominum; nec enim tam ferrea quemquam

515duravit natura virum, cuius rigor aera

sperneret aut nostro foret inpenetrabilis auro.

ingenium omne neci dedimus; tenera, aspera, dura,

docta, indocta simul, bruta et sapientia, nec non

casta, incesta meae patuerunt pectora dextrae.

520sola igitur rapui quidquid Styx abdit avaris

gurgitibus. nobis ditissima Tartara debent

quos retinent populos. quod volvunt saecula nostrum est,

quod miscet mundus, vesana negotia, nostrum.

qui fit praevalidas quod pollens gloria vires

525deserit et cassos ludit fortuna lacertos?

sordet Christicolis rutilantis fulva monetae

effigies, sordent argenti emblemata, et omnis

thensaurus nigrante oculis vilescit honore.

quid sibi docta volunt fastidia? nonne triumphum

530egimus e Scarioth, magnus qui discipulorum

et conviva dei, dum fallit foedere mensae

haudquaquam ignarum dextramque parabside iungit,

incidit in nostrum flammante cupidine telum,

infamem mercatus agrum de sanguine amici

535numinis, obliso luiturus iugera collo?

viderat et Iericho propria inter funera quantum

posset nostra manus, cum victor concidit Achar.

caedibus insignis murali et strage superbus

subcubuit capto victis ex hostibus auro,

540dum vetitis insigne legens anathema favillis

maesta ruinarum spolia insatiabilis haurit.

non illum generosa tribus, non plebis avitae

iuvit Iuda parens, Christo quandoque propinquo

nobilis et tali felix patriarcha nepote.

545quis placet exemplum generis, placeat quoque forma

exitii: sit poena eadem, quibus et genus unum est.

quid moror aut Iudae populares aut populares

sacricolae summi (summus nam fertur Aaron)

fallere fraude aliqua Martis congressibus inpar?

550nil refert armis contingat palma dolisve."

dixerat et torvam faciem furialiaque arma

exuit inque habitum sese transformat honestum;

fit Virtus specie vultuque et veste severa

quam memorant Frugi, parce cui vivere cordi est

555et servare suum; tamquam nil raptet avare,

artis adumbratae meruit ceu sedula laudem.

huius se specie mendax Bellona coaptat,

non ut avara lues, sed Virtus parca putetur;

nec non et tenero pietatis tegmine crines

560obtegit anguinos, ut candida palla latentem

dissimulet rabiem diroque obtenta furori,

quod rapere et clepere est avideque abscondere parta,

natorum curam dulci sub nomine iactet.

talibus inludens male credula corda virorum

565fallit imaginibus, monstrumque ferale sequuntur

dum credunt Virtutis opus; capit inpia Erinys

consensu faciles manicisque tenacibus artat.

attonitis ducibus perturbatisque maniplis

nutabat Virtutum acies errore biformis

570portenti, ignorans quid amicum credat in illo

quidue hostile notet: letum versatile et anceps

lubricat incertos dubia sub imagine visus,

cum subito in medium frendens Operatio campum

prosilit auxilio sociis, pugnamque capessit

575militiae postrema gradu, sed sola duello

inpositura manum, ne quid iam triste supersit.

omne onus ex umeris reiecerat, omnibus ibat

nudata induviis multo et se fasce levarat,

olim divitiis gravibusque oppressa talentis,

580libera nunc miserando inopum, quos larga benigne

foverat effundens patrium bene prodiga censum.

iam loculos ditata fidem spectabat inanes,

aeternam numerans redituro faenore summam.

horruit invictae Virtutis fulmen et inpos

585mentis Avaritia stupefactis sensibus haesit

certa mori: nam quae fraudis via restet, ut ipsa

calcatrix mundi mundanis victa fatiscat

inlecebris spretoque iterum sese inplicet auro?

invadit trepidam Virtus fortissima duris

590ulnarum nodis, obliso et gutture frangit

exsanguem siccamque gulam; conpressa ligantur

vincla lacertorum sub mentum et faucibus artis

extorquent animam, nullo quae vulnere rapta

palpitat atque aditu spiraminis intercepto

595inclusam patitur venarum carcere mortem.

illa reluctanti genibusque et calcibus instans

perfodit et costas atque ilia rumpit anhela,

mox spolia exstincto de corpore diripit, auri

sordida frusta rudis nec adhuc fornace recoctam

600materiam, tineis etiam marsuppia crebris

exesa et virides obducta aerugine nummos

dispergit servata diu victrix et egenis

dissipat ac tenues captivo munere donat.

tunc circumfusam vultu exultante coronam

605respiciens alacris media inter milia clamat:

"solvite procinctum, iusti, et discedite ab armis!

causa mali tanti iacet interfecta; lucrandi

ingluvie pereunte licet requiescere sanctis.

summa quies nil velle super quam postulet usus

610debitus, ut simplex alimonia vestis et una

infirmos tegat ac recreet mediocriter artus

expletumque modum naturae non trahat extra.

intressurus iter peram ne tollito, neve

de tunicae alterius gestamine providus ito,

615nec te sollicitet res crastina, ne cibus alvo

defuerit: redeunt escae cum sole diurnae.

nonne vides ut nulla avium cras cogitet ac se

pascendam, praestante deo, non anxia credat?

confidunt volucres victum non defore viles,

620passeribusque subest modico venalibus asse

indubitata fides dominum curare potentem

ne pereant. tu, cura dei, facies quoque Christi,

addubitas ne te tuus umquam deserat auctor?

ne trepidate, homines; vitae dator et dator escae est.

625quaerite luciferum caelesti dogmate pastum,

qui spem multiplicans alat invitiabilis aevi,

corporis inmemores: memor est qui condidit illud

subpeditare cibos atque indiga membra fovere."

his dictis curae emotae, Metus et Labor et Vis

630et Scelus et placitae fidei Fraus infitiatrix

depulsae vertere solum. Pax inde fugatis

hostibus alma abigit bellum, discingitur omnis

terror et avulsis exfibulat ilia zonis.

vestis ad usque pedes descendens defluit imos,

635temperat et rapidum privata modestia gressum.

cornicinum curva aera silent, placabilis inplet

vaginam gladius, sedato et pulvere campi

suda redit facies liquidae sine nube diei,

purpuream videas caeli clarescere lucem.

640agmina casta super vultum sensere Tonantis

adridere hilares pulso certamine turmae,

et Christum gaudere suis victoribus arce

aetheris ac patrium famulis aperire profundum.

dat signum felix Concordia reddere castris

645victrices aquilas atque in tentoria cogi.

numquam tanta fuit species nec par decus ulli

militiae, cum dispositis bifida agmina longe

duceret ordinibus peditum psallente caterva,

ast alia de parte equitum resonantibus hymnis.

650non aliter cecinit respectans victor hiantem

Istrahel rabiem ponti post terga minacis,

cum iam progrediens calcaret litora sicco

ulteriora pede, stridensque per extima calcis

mons rueret pendentis aquae nigrosque relapso

655gurgite Nilicolas fundo deprenderet imo,

ac refluente sinu iam redderet unda natatum

piscibus et nudas praeceps operiret harenas.

pulsavit resono modulantia tympana plectro

turba dei celebrans mirum ac memorabile saeclis

660omnipotentis opus, liquidas inter freta ripas

fluctibus incisis et subsistente procella

crescere suspensosque globos potuisse teneri.

sic expugnata Vitiorum gente resultant

mystica dulcimodis Virtutum carmina psalmis.

665ventum erat ad fauces portae castrensis, ubi artum

liminis introitum bifori dant cardine claustra.

nascitur hic inopina mali lacrimabilis astu

tempestas, placidae turbatrix invida pacis,

quae tantum subita vexaret clade triumphum.

670inter confertos cuneos Concordia forte

dum stipata pedem iam tutis moenibus infert,

excipit occultum Vitii latitantis ab ictu

mucronem laevo in latere, squalentia quamuis

texta catenato ferri subtegmine corpus

675ambirent sutis et acumen vulneris hamis

respuerent, rigidis nec fila tenacia nodis

inpactum sinerent penetrare in viscera telum.

rara tamen chalybem tenui transmittere puncto

commissura dedit, qua sese extrema politae

680squama ligat tunicae sinus et sibi conserit oras.

intulit hoc vulnus pugnatrix subdola victae

partis et incautis victoribus insidiata est.

nam pulsa culparum acie Discordia nostros

intrarat cuneos sociam mentita figuram.

685scissa procul palla structum et serpente flagellum

multiplici media camporum in strage iacebant.

ipsa redimitos olea frondente capillos

ostentans festis respondet laeta choreis.

sed sicam sub veste tegit, te, maxima Virtus,

690te solam tanto e numero, Concordia, tristi

fraude petens. sed non vitalia rumpere sacri

corporis est licitum, summo tenus extima tactu

laesa cutis tenuem signavit sanguine rivum.

exclamat Virtus subito turbata: "quid hoc est?

695quae manus hic inimica latet, quae prospera nostra

vulnerat et ferrum tanta inter gaudia vibrat?

quid iuvat indomitos bello sedasse Furores

et sanctum Vitiis pereuntibus omne receptum,

si Virtus sub pace cadit?" trepida agmina maestos

700convertere oculos: stillabat vulneris index

ferrata de veste cruor, mox et pavor hostem

comminus adstantem prodit; nam pallor in ore

conscius audacis facti dat signa reatus

et deprensa tremunt languens manus et color albens.

705circumstat propere strictis mucronibus omnis

Virtutum legio exquirens fervente tumultu

et genus et nomen, patriam sectamque, deumque

quem colat et missu cuiatis venerit. illa

exsanguis turbante metu: "Discordia dicor,

710cognomento Heresis; deus est mihi discolor," inquit,

"nunc minor, aut maior, modo duplex et modo simplex,

cum placet, aërius et de phantasmate visus,

aut innata anima est quoties volo ludere numen;

praeceptor Belia mihi, domus et plaga mundus."

715non tulit ulterius capti blasphemia monstri

Virtutum regina Fides, sed verba loquentis

inpedit et vocis claudit spiramina pilo,

pollutam rigida transfigens cuspide linguam.

carpitur innumeris feralis bestia dextris;

720frustatim sibi quisque rapit quod spargat in auras

quod canibus donet, corvis quod edacibus ultro

offerat, inmundis caeno exhalante cloacis

quod trudat, monstris quod mandet habere marinis.

discissum foedis animalibus omne cadaver

725dividitur, ruptis Heresis perit horrida membris.

conpositis igitur rerum morumque secundis

in commune bonis, tranquillae plebis ad unum

sensibus in tuta valli statione locatis

contigit ac statione frui valloque foveri

730pacificos sensus, et in otia solvere curas

exstruitur media castrorum sede tribunal

editiore loco, tumulus quem vertice acuto

excitat in speculam, subiecta unde omnia late

liber inoffenso circum inspicit aëre visus.

735hunc sincera Fides simul et Concordia, sacro

foedere iuratae Christi sub amore sorores,

conscendunt apicem; mox et sublime tribunal

par sanctum carumque sibi supereminet aequo

iure potestatis, consistunt aggere summo

740conspicuae populosque iubent adstare frequentes.

concurrunt alacres castris ex omnibus omnes,

nulla latet pars Mentis iners, quae corporis ullo

intercepta sinu per conceptacula sese

degeneri languore tegat, tentoria apertis

745cuncta patent velis, reserantur carbasa, ne quis

marceat obscuro stertens habitator operto.

auribus intentis expectant contio, quidnam

victores post bella vocet Concordia princeps,

quam velit atque Fides Virtutibus addere legem.

750erumpit prima in vocem Concordia tali

adloquio: "cumulata quidem iam gloria vobis,

o patris, o domini fidissima pignera Christi,

contigit: extincta est multo certamine saeva

barbaries, sanctae quae circumsaepserat urbis

755indigenas, ferroque viros flammaque premebat.

publica sed requies privatis rure foroque

constat amicitiis: scissura domestica turbat

rem populi, titubatque foris quod dissidet intus.

ergo cavete, viri, ne sit sententia discors

760Sensibus in nostris, ne secta exotica tectis

nascatur conflata odiis, quia fissa voluntas

confundit variis arcana biformia fibris.

quod sapimus coniungat amor; quod vivimus uno

conspiret studio: nil dissociabile firmum est.

765utque homini atque deo medius intervenit Iesus,

qui sociat mortale patri, ne carnea distent

Spiritui aeterno sitque ut deus unus utrumque,

sic, quidquid gerimus mentisque et corporis actu,

spiritus unimodis texat conpagibus unus.

770pax plenum Virtutis opus, pax summa laborum,

pax belli exacti pretium est pretiumque pericli.

sidera pace vigent, consistunt terrea pace.

nil placitum sine pace deo: non munus ad aram

cum cupias offerre probat, si turbida fratrem

775mens inpacati sub pectoris oderit antro,

nec, si flammicomis Christi pro nomine martyr

ignibus insilias servans inamabile votum

bile sub obliqua, pretiosam proderit Iesu

inpendisse animam, meriti quia clausula pax est.

780non inflata tumet, non invidet aemula fratri,

omnia perpetitur patiens atque omnia credit,

nunquam laesa dolet, cuncta offensacula donat,

occasum lucis venia praecurrere gestit,

anxia ne stabilem linquat sol conscius iram.

785quisque litare deo mactatis vult holocaustis,

offerat in primis pacem: nulla hostia Christo

dulcior: hoc solo sancta ad donaria vultum

munere convertens liquido oblectatur odore.

sed tamen et niveis tradit deus ipse columbis

790pinnatum tenera plumarum veste colubrum

rimante ingenio docte internoscere mixtum

innocuis avibus; latet et lupus ore cruento

lacteolam mentitus ovem sub vellere molli,

cruda per agninos exercens funera rictus.

795hac sese occultat Photinus et Arrius arte,

inmanes feritate lupi. discrimina produnt

nostra recensque cruor, quamuis de corpore summo,

quid possit furtiva manus." gemitum dedit omnis

Virtutum populus casu concussus acerbo.

800tum generosa Fides haec subdidit: "immo secundis

in rebus cesset gemitus. Concordia laesa est,

sed defensa Fides: quin et Concordia sospes,

germanam comitata Fidem, sua vulnera ridet.

haec mea sola salus, nihil hac mihi triste recepta.

805unum opus egregio restat post bella labori,

o proceres, regni quod tandem pacifer heres

belligeri, armatae successor inermus et aulae,

instituit Solomon, quoniam genitoris anheli

fumarat calido regum de sanguine dextra.

810sanguine nam terso templum fundatur et ara

ponitur auratis Christi domus ardua tectis.

tunc Hierusalem templo inlustrata quietum

suscepit iam diva deum, circumuaga postquam

sedit marmoreis fundata altaribus arca.

815surgat et in nostris templum venerabile castris,

omnipotens cuius sanctorum sancta revisat.

nam quid terrigenas ferro pepulisse phalangas

Culparum prodest, hominis si Filius arce

aetheris inlapsus purgati corporis urbem

820intret inornatam templi splendentis egenus?

hactenus alternis sudatum est comminus armis:

munia nunc agitet tacitae toga candida pacis,

atque sacris sedem properet discincta iuventus."

haec ubi dicta dedit, gradibus regina superbis

825desilvit tantique operis Concordia consors

metatura novum iacto fundamine templum.

aurea planitiem spatiis percurrit harundo

dimensis, quadrent ut quattuor undique frontes,

ne commissuris distantibus angulus inpar

830argutam mutilet per dissona semetra normam.

Aurorae de parte tribus plaga lucida portis

inlustrata patet, triplex aperitur ad austrum

portarum numerus, tris occidualibus offert

ianua trina fores, totiens aquilonis ad axem

835panditur alta domus. nullum illic structile saxum,

sed cava per solidum multoque forata dolatu

gemma relucenti limen conplectitur arcu,

vestibulumque lapis penetrabile concipit unus.

portarum summis inscripta in postibus auro

840nomina apostolici fulgent bis sena senatus.

Spiritus his titulis arcana recondita mentis

ambit et electos vocat in praecordia sensus;

quaque hominis natura viget, quam corpore toto

quadrua vis animat, trinis ingressibus aram

845cordis adit castisque colit sacraria votis;

seu pueros sol primus agat, seu fervor ephebos

incendat nimius, seu consummabilis aevi

perficiat lux plena viros, sive algida borrae

aetas decrepitam vocet ad pia sacra senectam,

850occurrit trinum quadrina ad compita nomen,

quod bene discipulis disponit rex duodenis.

quin etiam totidem gemmarum insignia textis

parietibus distincta micant, animasque colorum

viventes liquido lux evomit alta profundo.

855ingens chrysolitus, nativo interlitus auro,

hinc sibi sapphirum sociaverat, inde beryllum,

distantesque nitor medius variabat honores.

hic chalcedon hebes perfunditur ex hyacinthi

lumine vicino; nam forte cyanea propter

860stagna lapis cohibens ostro fulgebat aquoso.

sardonicem pingunt amethystina, pingit iaspis

sardium iuxta adpositum pulcherque topazon.

has inter species smaragdina gramine verno

prata virent volvitque vagos lux herbida fluctus.

865te quoque conspicuum structura interserit, ardens

chrysoprase, et sidus saxis stellantibus addit.

stridebat gravidis funalis machina vinclis

inmensas rapiens alta ad fastigia gemmas.

at domus interior septem subnixa columnis

870crystalli algentis vitrea de rupe recisis

construitur, quarum tegit edita calculus albens

in conum caesus capita et sinvamine subter

subductus conchae in speciem, quod mille talentis

margaritum ingens, opibusque et censibus hastae

875addictis, animosa Fides mercata pararat.

hoc residet solio pollens Sapientia et omne

consilium regni celsa disponit ab aula,

tutandique hominis leges sub corde retractat.

in manibus dominae sceptrum non arte politum

880sed ligno vivum viridi est, quod stirpe reciso,

quamuis nullus alat terreni caespitis umor,

fronde tamen viret incolumi, tum sanguine tinctis

intertexta rosis candentia lilia miscet

nescia marcenti florem submittere collo.

885huius forma fuit sceptri gestamen Aaron

floriferum, sicco quod germina cortice trudens

explicuit tenerum spe pubescente decorem

inque novos subito tumuit virga arida fetus.

reddimus aeternas, indulgentissime doctor,

890grates, Christe, tibi, meritosque sacramus honores

ore pio; nam cor vitiorum stercore sordet.

tu nos corporei latebrosa pericula operti

luctantisque animae voluisti agnoscere casus.

novimus ancipites nebuloso in pectore sensus

895sudare alternis conflictibus, et variato

pugnarum eventu nunc indole crescere dextra,

nunc inclinatis virtutibus ad iuga vitae

deteriora trahi seseque addicere noxis

turpibus et propriae iacturam ferre salutis.

900o quotiens animam, vitiorum peste repulsa,

sensimus incalvisse deo! quotiens tepefactum

caeleste ingenium post gaudia candida taetro

cessisse stomacho! fervent bella horrida, fervent

ossibus inclusa, fremit et discordibus armis

905non simplex natura hominis; nam viscera limo

effigiata premunt animam, contra ille sereno

editus adflatu nigrantis carcere cordis

aestuat, et sordes arta inter vincla recusat.

spiritibus pugnant variis lux atque tenebrae,

910distantesque animat duplex substantia vires,

donec praesidio Christus deus adsit et omnes

virtutum gemmas conponat sede piata,

atque, ubi peccatum regnaverat, aurea templi

atria constituens texat spectamine morum

915ornamenta animae, quibus oblectata decoro

aeternum solio dives Sapientia regnet.

PRAEFATIO

Sĕnēx fĭdēlīs prīmă crēdēndī vĭă

Ābrām, bĕātī sēmĭnīs sĕrūs pătēr,

ădiēctă cūiūs nōmĕn aūxīt sŷllăbă,

Ābrām părēntī dīctŭs, Ābrăhām Dĕō,

sĕnīlĕ pīgnūs quī dĭcāvīt vīctĭmaē,

dŏcēns ăd ārām cūm lĭtārĕ quīs vĕlīt,

quōd dūlcĕ cōrdī, quōd pĭūm, quŏd ūnĭcūm

dĕō lĭbēntĕr ōffĕrēndūm crēdĭtō,

pūgnārĕ nōsmēt cūm prŏfānīs gēntĭbūs

suāsīt, sŭūmquĕ suāsŏr ēxēmplūm dĕdīt,

nĕc āntĕ prōlēm cōniŭgālēm gīgnĕrĕ

dĕō plăcēntēm, mātrĕ vīrtŭte ēdĭtām,

quām strāgĕ mūltā bēllĭcōsūs spīrĭtūs

pōrtēntă cōrdīs sērvĭēntīs vīcĕrīt.

vīctūm fĕrōcēs fōrtĕ rēgēs cēpĕrānt

Lōth īnmŏrāntēm crīmĭnōsĭs ūrbĭbūs

Sŏdŏmae ēt Gŏmōrraē, quās fŏvēbăt ādvĕnă

pōllēns hŏnōrĕ pātrŭēlīs glōrĭaē.

Ābrām sĭnīstrīs ēxcĭtātūs nūntĭīs

aūdīt prŏpīnquūm sōrtĕ cāptūm bēllĭcā

sērvīrĕ dūrīs bārbărōrūm vīncŭlīs:

ārmāt trĕcēntōs tērquĕ sēnōs vērnŭlās,

pērgānt ŭt hōstīs tērga ĕūntīs caēdĕrĕ.

quēm gāză dīvĕs āc trĭūmphūs nōbĭlīs

cāptīs tĕnēbānt īnpĕdītūm cōpĭīs.

quĭn īpsĕ fērrūm strīngĭt ēt plēnūs dĕō

rēgēs sŭpērbōs mōlĕ praēdārūm grăvēs

pēllīt fŭgātōs, saūcĭātōs prōtĕrīt,

frāngīt cătēnās ēt răpīnām lībĕrāt:

aūrūm, pŭēllās, pārvŭlōs, mŏnīlĭă,

grĕgēs ĕquārūm, vāsă, vēstēm, būcŭlās.

Lōth īpsĕ rūptīs ēxpĕdītūs nēxĭbūs

āttrītă bācīs cōllă lībĕr ērĭgīt.

Ābrām trĭūmphī dīssĭpātŏr hōstĭcī

rĕdīt rĕcēptā prōlĕ frātrĭs īnclўtūs

nē quām fĭdēlīs sānguĭnīs prŏsāpĭām

vīs pēssĭmōrūm pōssĭdērēt prīncĭpūm.

ădhūc rĕcēntēm caēdĕ dē tāntā vĭrūm

dōnāt săcērdōs fērcŭlīs caēlēstĭbūs,

dĕī săcērdōs, rēx ĕt īdēm praēpŏtēns,

ŏrīgŏ cūiūs fōnte ĭnēnārrābĭlī

sēcrētă nūllūm prōdĭt aūctŏrēm sŭī,

Mēlchīsĕdēch, quā stīrpĕ, quīs māiōrĭbūs

īgnōtŭs, ūnī cōgnĭtūs tāntūm dĕō.

mōx ēt trĭfōrmĭs āngĕlōrūm trīnĭtās

sĕnīs rĕvīsĭt hōspĭtīs măpālĭă,

ēt iām vĭētām Sārra ĭn ālvūm fērtĭlīs

mūnūs iŭvēntaē mātĕr ēxsānguīs stŭpēt,

hērēdĕ gaūdēns, ēt căchīnnī paēnĭtēns.

haēc ād fĭgūrām praēnŏtāta ēst līnĕă,

quām nōstră rēctō vītă rēscūlpāt pĕdĕ:

vĭgĭlāndum ĭn ārmīs pēctŏrūm fĭdēlĭūm,

ōmnēmquĕ nōstrī pōrtĭōnēm cōrpŏrīs,

quaē cāptă foēdaē sērvĭāt lĭbīdĭnī,

dŏmī cŏāctīs lībĕrāndām vīrĭbūs;

nōs ēssĕ lārgē vērnŭlārūm dīvĭtēs,

sī quīd trĕcēntī bīs nŏvēnīs āddĭtīs

pōssīnt fĭgūrā nōvĕrīmūs mŷstĭcā.

mōx īpsĕ Chrīstūs, quī săcērdōs vērŭs ēst,

părēnte ĭnēnārrābĭli ātque ūnō sătūs,

cībūm bĕātīs ōffĕrēns vīctōrĭbūs

pārvām pŭdīcī cōrdĭs īntrābīt căsām,

mōnstrāns hŏnōrēm trīnĭtātĭs hōspĭtaē.

ănĭmām dĕīndĕ spīrĭtūs cōnplēxĭbūs

pĭē mărītām, prōlĭs ēxpērtēm dĭū,

făcĭēt pĕrēnnī fērtĭlēm dē sēmĭnĕ,

tūnc sēră dōtēm pōssĭdēns pŭērpĕră

hērēdĕ dīgnō pātrĭs īnplēbīt dŏmūm.

PSYCHOMACHIA

Chrīstĕ, grăvēs hŏmĭnūm sēmpēr mĭsĕrātĕ lăbōrēs,

quī pătrĭā vīrtūtĕ clŭīs prŏprĭāquĕ, sĕd ūnā,

(ūnūm nāmquĕ dĕūm cŏlĭmūs dē nōmĭne ŭtrōquĕ,

nōn tămĕn ēt sōlūm, quĭă tū dĕŭs ēx pătrĕ, Chrīstĕ)

dīssĕrĕ, rēx nōstēr, quō mīlĭtĕ pēllĕrĕ cūlpās

mēns ārmātă quĕāt nōstrī dē pēctŏrĭs āntrō,

ēxŏrĭtūr quŏtĭēns tūrbātīs sēnsĭbŭs īntūs

sēdĭtĭo ātque ănĭmām mōrbōrūm rīxă fătīgāt,

quōd tūnc praēsĭdĭūm prō lībērtātĕ tŭēndā

quaēve ăcĭēs fŭrĭīs īntēr praēcōrdĭă mīxtīs

ōbsīstāt mĕlĭōrĕ mănū. nĕc ĕnīm, bŏnĕ dūctōr,

māgnārūm vīrtūtum ĭnŏpēs nērvīsquĕ cărēntēs

Chrīstĭcŏlās vĭtĭīs pŏpŭlāntĭbŭs ēxpŏsŭīstī.

īpsĕ sălūtĭfĕrās ōbsēsso īn cōrpŏrĕ tūrmās

dēpūgnārĕ iŭbēs, īpse ēxcēllēntĭbŭs ārmās

ārtĭbŭs īngĕnĭūm, quĭbŭs ād lūdībrĭă cōrdīs

ōppūgnāndă pŏtēns tĭbĭ dīmĭcĕt ēt tĭbĭ vīncāt.

vīncēndī praēsēns rătĭo ēst, sī cōmmĭnŭs īpsās

vīrtūtūm făcĭēs ēt cōnlūctāntĭă cōntrā

vīrĭbŭs īnfēstīs lĭcĕāt pōrtēntă nŏtārĕ.

prīmă pĕtīt cāmpūm dŭbĭā sūb sōrtĕ dŭēllī

pūgnātūrā Fīdĕs, ăgrēstī tūrbĭdă cūltū,

nūda ŭmĕrōs, īntōnsă cŏmās, ēxērtă lăcērtōs;

nāmquĕ rĕpēntīnūs laūdīs călŏr ād nŏvă fērvēns

proēlĭă nēc tēlīs mĕmĭnīt nēc tēgmĭnĕ cīngī,

pēctŏrĕ sēd fīdēns vălĭdō mēmbrīsquĕ rĕtēctīs

prōvŏcăt īnsānī frāngēndă pĕrīcŭlă bēllī.

ēccĕ lăcēssēntēm cōnlātīs vīrĭbŭs aūdēt

prīmă fĕrīrĕ Fĭdēm Vĕtĕrūm Cūltūră Dĕōrūm.

īlla hōstīlĕ căpūt phălĕrātăquĕ tēmpŏră vīttīs

āltĭŏr īnsūrgēns lăbĕfāctăt, ĕt ōră crŭōrĕ

dē pĕcŭdūm sătĭātă sŏlo ādplĭcăt ēt pĕdĕ cālcāt

ēlīsōs īn mōrte ŏcŭlōs, ănĭmāmquĕ mălīgnām

frācta īntērcēptī cōmmērcĭă gūttŭrĭs ārtānt,

dīffĭcĭlēmque ŏbĭtūm sūspīrĭă lōngă fătīgānt.

ēxūltāt vīctrīx lĕgĭō, quām mīllĕ cŏāctām

mārtўrĭbūs rēgīnă Fĭdēs ănĭmārăt ĭn hōstēm.

nūnc fōrtēs sŏcĭōs pārtā prō laūdĕ cŏrōnāt

flōrĭbŭs ārdēntīquĕ iŭbēt vēstīrĭĕr ōstrō.

ēxīm grāmĭnĕo īn cāmpō cōncūrrĕrĕ prōmptă

vīrgŏ Pŭdīcĭtĭā spĕcĭōsīs fūlgĕt ĭn ārmīs,

quām pătrĭās sūccīnctă făcēs Sŏdŏmītă Lĭbīdŏ

ādgrĕdĭtūr pĭcĕāmque ārdēntī sūlpŭrĕ pīnūm

īngĕrĭt īn făcĭēm pŭdĭbūndăquĕ lūmĭnă flāmmīs

ādpĕtĭt, ēt taētrō tēmptāt sūbfūndĕrĕ fūmō.

sēd dēxtrām fŭrĭaē flāgrāntĭs ĕt īgnĕă dīraē

tēlă lŭpaē sāxō fĕrĭt īnpērtērrĭtă vīrgŏ,

ēxcūssāsquĕ săcrō taēdās dēpēllĭt ăb ōrĕ.

tūnc ēxārmātaē iŭgŭlūm mĕrĕtrīcĭs ădāctō

trānsfīgīt glădĭō; călĭdōs vŏmĭt īllă văpōrēs

sānguĭnĕ cōncrētōs caēnōsō; spīrĭtŭs īndĕ

sōrdĭdŭs ēxhālāns vīcīnās pōllŭĭt aūrās.

"hōc hăbĕt," ēxclāmāt vīctrīx rēgīnă, "sŭprēmūs

hīc tĭbĭ fīnĭs ĕrīt, sēmpēr prōstrātă iăcēbīs,

nēc iām mōrtĭfĕrās aūdēbīs spārgĕrĕ flāmmās

īn fămŭlōs fămŭlāsvĕ dĕī, quĭbŭs īntĭmă cāstī

vēna ănĭmī sōlā fērvēt dē lāmpădĕ Chrīstī.

tēne, ō vēxātrīx hŏmĭnūm, pŏtŭīssĕ rĕsūmptīs

vīrĭbŭs ēxtīnctī căpĭtīs rĕcălēscĕrĕ flātū,

Āssўrĭūm pōstquām thălămūm cērvīx Ŏlŏfērnīs

caēsă cŭpīdĭnĕō mădĕfāctūm sānguĭnĕ lāvīt,

gēmmāntēmquĕ tŏrūm moēchī dŭcĭs āspĕră Iūdīth

sprēvĭt ĕt īncēstōs cōnpēscŭĭt ēnsĕ fŭrōrēs,

fāmōsūm mŭlĭēr rĕfĕrēns ēx hōstĕ trŏpaēūm

nōn trĕpĭdāntĕ mănū vīndēx mĕă caēlĭtŭs aūdāx?

āt fōrtāssĕ părūm fōrtīs mātrōnă sŭb ūmbrā

lēgĭs ădhūc pūgnāns, dūm tēmpŏră nōstră fĭgūrāt,

vēră quĭbūs vīrtūs tērrēna īn cōrpŏră flūxīt

grāndĕ pĕr īnfīrmōs căpŭt ēxcīsūră mĭnīstrōs.

nūmquĭd ĕt īntāctaē pōst pārtūm vīrgĭnĭs ūllūm

fās tĭbĭ iām sŭpĕrēst? pōst pārtūm vīrgĭnĭs, ēx quō

cōrpŏrĭs hūmānī nātūrām prīstĭna ŏrīgŏ

dēsĕrŭīt cārnēmquĕ nŏvām vīs ārdŭă sēvīt,

ātque īnnūptă dĕūm cōncēpīt fēmĭnă Chrīstūm,

mōrtālī dē mātre hŏmĭnēm, sēd cūm pătrĕ nūmēn.

īnde ōmnīs iām dīvă căro ēst quaē cōncĭpĭt īllūm

nātūrāmquĕ dĕī cōnsōrtīs foēdĕrĕ sūmīt.

Vērbūm quīppĕ cărō fāctūm nōn dēstĭtĭt ēssĕ

quōd fŭĕrāt, Vērbūm, dūm cārnīs glūtĭnăt ūsūm,

māiēstātĕ quĭdēm nōn dēgĕnĕrāntĕ pĕr ūsūm

cārnīs, sēd mĭsĕrōs ād nōbĭlĭōră trăhēntĕ.

īllĕ mănēt quōd sēmpĕr ĕrāt, quōd nōn ĕrăt ēssĕ

īncĭpĭēns: nōs quōd fŭĭmūs iām nōn sŭmŭs, aūctī

nāscēndo īn mĕlĭūs: mĭhĭ cōntŭlĭt ēt sĭbĭ mānsīt.

nēc dĕŭs ēx nōstrīs mĭnŭīt sŭă, sēd sŭă nōstrīs

dūm trĭbŭīt nōsmēt dōna ād caēlēstĭă vēxīt.

dōna haēc sūnt, quōd vīctă iăcēs, lŭtŭlēntă Lĭbīdŏ,

nēc mĕă pōst Mărĭām pŏtĭs ēs pērfrīngĕrĕ iūră.

tū prīncēps ād mōrtĭs ĭtēr, tū iānŭă lētī,

cōrpŏră cōnmăcŭlāns ănĭmās īn tārtără mērgīs.

ābdĕ căpūt trīstī, iām frīgĭdă pēstĭs, ăbŷssō;

ōccĭdĕ, prōstĭbŭlūm; mānēs pĕtĕ, claūdĕre Ăvērnō,

īnquĕ tĕnēbrōsūm nōctīs dētrūdĕrĕ fūndūm.

tē vōlvānt sūbtēr vădă flāmmĕă, tē vădă nīgră

sūlpŭrĕūsquĕ rŏtēt pēr stāgnă sŏnāntĭă vērtēx,

nēc iām Chrīstĭcŏlās, fŭrĭārūm māxĭmă, tēmptēs,

ūt pūrgātă sŭō sērvēntūr cōrpŏră rēgī."

dīxĕrăt haēc ēt laētă Lĭbīdĭnĭs īntērfēctaē

mōrtĕ Pŭdīcĭtĭā glădĭūm Iōrdānĭs ĭn ūndīs

āblŭĭt īnfēctūm, sănĭēs cuī rōrĕ rŭbēntī

haēsĕrăt ēt nĭtĭdūm măcŭlārāt vūlnĕrĕ fērrūm.

ēxpĭăt ērgo ăcĭēm flŭvĭālī dōctă lăvācrō

vīctrīcēm vīctrīx, ăbŏlēns bāptīsmătĕ lābēm

hōstīlīs iŭgŭlī; nēc iām cōntēntă pĭātūm

cōndĕrĕ vāgīnaē glădĭūm, nē tēctă rŭbīgŏ

ōccŭpĕt āblūtūm scābrōsā sōrdĕ nĭtōrēm,

cāthŏlĭco īn tēmplō dīvīnī fōntĭs ăd ārām

cōnsĕcrăt, aētērnā splēndēns ŭbĭ lūcĕ cŏrūscēt.

ēccĕ mŏdēstă grăvī stābāt Pătĭēntĭă vūltū

pēr mĕdĭās īnmōta ăcĭēs vărĭōsquĕ tŭmūltūs,

vūlnĕrăque ēt rĭgĭdīs vītālĭă pērvĭă pīlīs

spēctābāt dēfīxa ŏcŭlōs ēt lēntă mănēbāt.

hānc prŏcŭl Īră tŭmēns, spūmāntī fērvĭdă rīctū,

sānguĭnĕa īntōrquēns sūbfūsō lūmĭnă fēllĕ,

ūt bēlli ēxsōrtēm tēlōque ēt vōcĕ lăcēssīt,

īnpātiēnsquĕ mŏraē cōntō pĕtĭt, īncrĕpăt ōrĕ,

hīrsūtās quătĭēns gălĕāto īn vērtĭcĕ crīstās.

"ēn tĭbĭ Mārtĭs," ăīt, "spēctātrīx lībĕră nōstrī,

ēxcĭpĕ mōrtĭfĕrūm sēcūrō pēctŏrĕ fērrūm,

nēc dŏlĕās, quĭă tūrpĕ tĭbī gĕmŭīssĕ dŏlōrēm."

sīc ăĭt, ēt strīdēns sĕquĭtūr cōnvīcĭă pīnūs

pēr tĕnĕrōs crīspātă nŏtōs, ēt cērtă sŭb īpsūm

dēfērtūr stŏmăchūm rēctōque īnlīdĭtŭr īctū,

sēd rĕsĭlīt dūrō lōrīcae ēxcūssă rĕpūlsū.

prōvĭdă nām Vīrtūs cōnsērto ădămāntĕ trĭlīcēm

īndŭĕrāt thōrāca ŭmĕrīs squāmōsăquĕ fērrī

tēxtă pĕr īntōrtōs cōnmīsĕrăt ūndĭquĕ nērvōs.

īndĕ quĭētă mănēt Pătĭēntĭă, fōrtĭs ăd ōmnēs

tēlōrūm nīmbōs ēt nōn pĕnĕtrābĭlĕ dūrāns.

nēc mōta ēst iăcŭlō mōnstrī sĭnĕ mōrĕ fŭrēntīs,

ōppĕrĭēns prŏprĭīs pĕrĭtūrām vīrĭbŭs Īrām.

scīlĭcĕt īndŏmĭtōs pōstquām stŏmăchāndŏ lăcērtōs

bārbără bēllātrīx īnpēndĕrăt ēt iăcŭlōrūm

nūbĕ sŭpērvăcŭām lāssāvĕrăt īnrĭtă dēxtrām,

cūm vēntōsă lĕvī cĕcĭdīssēnt tēlă vŏlātū,

iāctĭbŭs ēt văcŭīs hāstīlĭă frāctă iăcērēnt,

vērtĭtŭr ād căpŭlūm mănŭs īnprŏba ĕt ēnsĕ cŏrūscō

cōnīsa īn plāgām dēxtrā sūblīmĭs ăb aūrĕ

ērĭgĭtūr mĕdĭūmquĕ fĕrīt lībrātă cĕrēbrūm.

aērĕă sēd cōctō cāssīs fōrmātă mĕtāllō

tīnnītūm pērcūssă rĕfērt ăcĭēmquĕ rĕtūndīt

dūră rĕsūltāntēm, frāngīt quŏquĕ vēnă rĕbēllīs

īnlīsūm chălўbēm, dūm cēdĕrĕ nēscĭă cāssōs

ēxcĭpĭt ādsūltūs fĕrĭēnti ēt tūtă rĕsīstīt.

Īra, ŭbĭ trūncātī mūcrōnīs frāgmĭnă vīdīt

ēt prŏcŭl īn pārtēs ēnsēm crĕpŭīssĕ mĭnūtās,

iām căpŭlūm rĕtĭnēntĕ mănū sĭnĕ pōndĕrĕ fērrī,

mēntĭs ĭnōps ĕbŭr īnfēlīx dĕcŏrīsquĕ pŭdēndī

pērfĭdă sīgna ăbĭcīt mŏnŭmēntăquĕ trīstĭă lōngē

spērnĭt, ĕt ād prŏprĭūm sūccēndĭtŭr ēffĕră lētūm.

mīssĭlĕ dē mūltīs, quaē frūstrā spārsĕrăt, ūnūm

pūlvĕrĕ dē cāmpī pĕrŭērsōs sūmĭt ĭn ūsūs:

rāsĭlĕ fīgĭt hŭmī līgnum āc sē cūspĭdĕ vērsā

pērfŏdĭt ēt călĭdō pūlmōnēm vūlnĕrĕ trānsīt.

quām sŭpĕr ādsīstēns Pătĭēntĭă "vīcĭmŭs," īnquīt,

"ēxūltāns Vĭtĭūm sŏlĭtā vīrtūtĕ, sĭne ūllō

sānguĭnĭs āc vītaē dīscrīmĭnĕ; lēx hăbĕt īstūd

nōstră gĕnūs bēllī, fŭrĭās ōmnēmquĕ mălōrūm

mīlĭtĭam ēt răbĭdās tŏlĕrāndo ēxtīnguĕrĕ vīrēs.

īpsă sĭbi ēst hōstīs vēsānĭă sēquĕ fŭrēndō

īntĕrĭmīt mŏrĭtūrquĕ sŭīs Īra īgnĕă tēlīs."

haēc ēffātă sĕcāt mĕdĭās īnpūnĕ cŏhōrtēs

ēgrĕgĭō cŏmĭtātă vĭrō; nām prōxĭmŭs Īōb

haēsĕrăt īnvīctaē dūra īntēr bēllă măgīstraē,

frōntĕ sĕvērŭs ădhūc ēt mūltō fūnĕre ănhēlūs,

sēd iām claūsă trŭcī sūbrīdēns ūlcĕră vūltū,

pērquĕ cĭcātrīcūm nŭmĕrūm sūdātă rĕcēnsēns

mīllĭă pūgnārūm, sŭă praēmĭă, dēdĕcŭs hōstīs.

īllūm dīvă iŭbēt tāndēm rĕquĭēscĕre ăb ōmnī

ārmōrūm strĕpĭtū, cāptīs ēt pērdĭtă quaēquĕ

mūltĭplĭcāre ŏpĭbūs, nēc iām pĕrĭtūră rĕfērrĕ.

īpsă glŏbōs lĕgĭōnum ēt cōncūrrēntĭă rūmpīt

āgmĭnă, vūlnĭfĕrōs grădĭēns īntāctă pĕr īmbrēs.

ōmnĭbŭs ūnă cŏmēs vīrtūtĭbŭs ādsŏcĭātūr,

aūxĭlĭūmquĕ sŭūm fōrtīs Pătĭēntĭă mīscēt.

nūlla āncēps lūctāmĕn ĭnīt vīrtūtĕ sĭne īstā

vīrtūs, nām vĭdŭa ēst quām nōn Pătĭēntĭă fīrmāt.

fōrtĕ pĕr ēffūsās īnflātă Sŭpērbĭă tūrmās

ēffrēnī vŏlĭtābăt ĕquō, quēm pēllĕ lĕōnīs

tēxĕrăt ēt vălĭdōs vīllīs ŏnĕrāvĕrăt ārmōs,

quō sē fūltă iŭbīs iāctāntĭŭs īllă fĕrīnīs

īnfērrēt tŭmĭdō dēspēctāns āgmĭnă fāstū.

tūrrītūm tōrtīs căpŭt ādcŭmŭlārăt ĭn āltūm

crīnĭbŭs, ēxtrūctōs aūgērĕt ŭt āddĭtă cīrrōs

cōngĕrĭēs cēlsūmque ăpĭcēm frōns ārdŭă fērrēt.

cārbăsĕa ēx ŭmĕrīs sūmmō cōllēctă cŏībāt

pāllă sĭnū tĕrĕtēm nēctēns ā pēctŏrĕ nōdūm.

ā cērvīcĕ flŭēns tĕnŭī vēlāmĭnĕ līmbūs

cōncĭpĭt īnfēstās tēxtīs tūrgēntĭbŭs aūrās.

nēc mĭnŭs īnstăbĭlī sŏnĭpēs fĕrĭtātĕ sŭpērbīt,

īnpătĭēns mădĭdīs frēnārĭĕr ōră lŭpātīs.

hūc īllūc frēndēns ōbvērtīt tērgă, nĕgātā

lībērtātĕ fŭgaē, prēssīsquĕ tŭmēscĭt hăbēnīs.

hōc sēse ōstēntāns hăbĭtū vēntōsă vĭrāgŏ

īntĕr ŭtrāmque ăcĭēm sŭpĕrēmĭnĕt ēt phălĕrātūm

cīrcūmflēctĭt ĕquūm, vūltūque ēt vōcĕ mĭnātūr

ādvērsūm spēctāns cŭnĕūm, quēm mīlĭtĕ rārō

ēt paūpērtīnīs ād bēllă cŏēgĕrăt ārmīs

Mēns Hŭmĭlīs, rēgīnă quĭdēm, sĕd ĕgēns ălĭēnī

aūxĭlĭī prŏprĭō nēc sāt cōnfīsă părātū.

Spēm sĭbĭ cōllēgām cōniūnxĕrăt, ēdĭtă cūiūs

ēt sūspēnsa ăb hŭmo ēst ŏpŭlēntĭă dīvĭtĕ rēgnō.

ērgo Hŭmĭlēm pōstquām mălĕ sānă Sŭpērbĭă Mēntēm

vīlĭbŭs īnstrūctām nūllo ōstēntāmĭnĕ tēlīs

āspĭcĭt, īn vōcēm dīctīs se ēffūndĭt ămārīs:

"nōn pŭdĕt, ō mĭsĕrī, plēbēiō mīlĭtĕ clārōs

ādtēmptārĕ dŭcēs fērrōquĕ lăcēssĕrĕ gēntēm

īnsīgnēm tĭtŭlīs, vĕtĕrēs cuī bēllĭcă vīrtūs

dīvĭtĭās pĕpĕrīt, laētōs ēt grāmĭnĕ cōllēs

īmpĕrĭō cālcārĕ dĕdīt? nūnc ādvĕnă nūdūs

nītĭtŭr āntīquōs, sī fās ēst, pēllĕrĕ rēgēs!

ēn quī nōstră sŭīs īn praēdām cēdĕrĕ dēxtrīs

scēptră vŏlūnt! ēn quī nōstrās sūlcārĕ nŏvālēs

ārvăquĕ cāptă mănū pŏpŭlārĭĕr hōspĭte ărātrō

cōntēndūnt, dūrōs ēt pēllĕrĕ Mārtĕ cŏlōnōs!

nēmpe, ō rīdĭcŭlūm vūlgūs, nātālĭbŭs hōrīs

tōtum hŏmĭnem ēt călĭdōs ā mātre āmplēctĭmŭr ārtūs,

vīmquĕ pŏtēstātūm pēr mēmbră rĕcēntĭs ălūmnī

spārgĭmŭs, ēt rŭdĭbūs dŏmĭnāmŭr ĭn ōssĭbŭs ōmnēs.

quīs lŏcŭs īn nōstrā tūnc vōbīs sēdĕ dăbātūr,

cōngĕnĭtīs cūm rēgnă sĭmūl dĭcĭōnĭbŭs aēquō

rōbŏrĕ crēscēbānt? nātī iām lūcĕ sŭb ūnā

ēt dŏmŭs ēt dŏmĭnī părĭbūs ădŏlēvĭmŭs ānnīs,

ēx quō plāsmă nŏvūm dē cōnsaēptō părădīsī

līmĭtĕ prōgrĕdĭēns āmplūm trānsfūgĭt ĭn ōrbēm,

pēllītōsque hăbĭtūs sūmpsīt vĕnĕrābĭlĭs Ādām,

nūdŭs ădhūc, nī nōstră fŏrēt praēcēptă sĕcūtūs.

quīsnam īste īgnōtīs hōstīs nūnc sūrgĭt ăb ōrīs

īnpōrtūnŭs, ĭnērs, īnfēlīx, dēgĕnĕr, āmēns,

quī sĭbĭ tām sērūm iūs vīndĭcăt, hāctĕnŭs ēxūl?

nīmīrūm văcŭaē crēdēntūr frīvŏlă fāmaē,

quaē mĭsĕrōs ōptārĕ iŭbēt quāndōquĕ fŭtūrī

spēm fōrtāssĕ bŏnī, lēnta ūt sōlācĭă mōllēm

dēsĭdĭām pīgrō rērūm mĕdĭtāmĭnĕ pālpēnt.

quīdni īllōs spēs pālpĕt ĭnērs, quōs pūlvĕre ĭn īstō

tīrōnēs Bēllōnă trŭcī nōn ēxcĭtăt aērĕ,

īnbēllēsque ănĭmōs vīrtūs tĕpĕfāctă rĕsōlvīt?

ānnĕ Pŭdīcĭtĭaē gĕlĭdūm iĕcŭr ūtĭlĕ bēllo ēst?

ān tĕnĕrūm Pĭĕtātĭs ŏpūs sūdātŭr ĭn ārmīs?

quām pŭdĕt, ō Māvōrs ēt vīrtūs cōnscĭă, tālēm

cōntrā stāre ăcĭēm fērrōquĕ lăcēssĕrĕ nūgās,

ēt cūm vīrgĭnĕīs dēxtrām cōnfērrĕ chŏrēīs,

Iūstĭtĭa ēst ŭbĭ sēmpĕr ĕgēns ēt paūpĕr Hŏnēstās,

ārĭdă Sōbrĭĕtās, ālbō Iēiūnĭă vūltū,

sānguĭnĕ vīx tĕnŭī Pŭdŏr īntērfūsŭs, ăpērtă

Sīmplĭcĭtās ĕt ăd ōmnĕ pătēns sĭnĕ tēgmĭnĕ vūlnūs,

ēt prōstrāta ĭn hŭmūm nēc lībĕră iūdĭcĕ sēsē

Mēns Hŭmĭlīs, quām dēgĕnĕrēm trĕpĭdātĭŏ prōdīt!

fāxo ĕgŏ, sūb pĕdĭbūs stĭpŭlārūm mōrĕ tĕrātūr

īnvălĭda īstă mănūs; nĕque ĕnīm pērfrīngĕrĕ dūrīs

dīgnāmūr glădĭīs, ālgēnti ēt sānguĭnĕ fērrūm

īnbŭĕrē frăgĭlīquĕ vĭrōs foēdārĕ trĭūmphō."

tālĭă vōcĭfĕrāns răpĭdūm cālcārĭbŭs ūrgēt

cōrnĭpĕdēm lāxīsquĕ vŏlāt tĕmĕrārĭă frēnīs,

hōstem hŭmĭlēm cŭpĭēns īnpūlsu ūmbōnĭs ĕquīnī

stērnĕrĕ dēiēctāmquĕ sŭpērcālcārĕ rŭīnām.

sēd cădĭt īn fŏvĕām praēcēps, quām cāllĭdă fōrtĕ

Fraūs īntērcīsō sūbfōdĕrăt aēquŏrĕ fūrtīm,

Fraūs dētēstāndīs Vĭtĭōrum ē pēstĭbŭs ūnă,

fāllēndī vērsūta ŏpĭfēx, quaē praēscĭă bēllī

plānĭtĭēm scrŏbĭbūs vĭtĭāvĕrăt īnsĭdĭōsīs

hōstīlī dē pārtĕ lătēns, ūt fōssă rŭēntēs

ēxcĭpĕrēt cŭnĕōs ātque āgmĭnă mērsă vŏrārēt;

āc nē fāllācēm pŭtĕūm dēprēndĕrĕ pōssēt

caūta ăcĭēs, vīrgīs ădŏpērtās tēxĕrăt ōrās,

ēt sŭpĕrīnpŏsĭtō sĭmŭlārāt caēspĭtĕ cāmpūm.

āt rēgīna hŭmĭlīs, quāmvīs īgnāră, mănēbāt

ūltĕrĭōrĕ lŏcō nĕc ădhūc ād Fraūdĭs ŏpērtūm

vēnĕrăt aūt fŏvĕaē cālcārāt fūrtă mălīgnaē.

hūnc ĕquĕs īllă dŏlūm, dūm fērtūr praēpĕtĕ cūrsū,

īncĭdĭt, ēt caēcūm sŭbĭtō pătĕfēcĭt hĭātūm.

prōnă rŭēntĭs ĕquī cērvīce īnvōlvĭtŭr, āc sūb

pēctŏrĭs īnprēssū frācta īntēr crūră rŏtātūr.

āt Vīrtūs plăcĭdī mŏdĕrāmĭnĭs, ūt lĕvĭtātēm

prōspĭcĭt ōbtrītām mōnstrī sūb mōrtĕ iăcēntīs,

īntēndīt grēssūm mĕdĭōcrĭtĕr, ōs quŏquĕ pārcĕ

ērĭgĭt ēt cōmī mŏdĕrātūr gaūdĭă vūltū.

cūnctāntī Spēs fīdă cŏmēs sūccūrrĭt ĕt ōffērt

ūltōrēm glădĭūm laūdīsque īnspīrăt ămōrēm.

īllă crŭēntātām cōrrēptīs crīnĭbŭs hōstēm

prōtrăhĭt ēt făcĭēm laēvā rĕvŏcāntĕ sŭpīnāt,

tūnc căpŭt ōrāntīs flēxā cērvīcĕ rĕsēctūm

ērĭpĭt āc mădĭdō sūspēndīt cōllă căpīllō.

ēxtīnctūm Vĭtĭūm sānctō Spēs īncrĕpăt ōrĕ:

"dēsĭnĕ grāndĕ lŏquī; frāngīt dĕŭs ōmnĕ sŭpērbūm,

māgnă cădūnt, īnflātă crĕpānt, tŭmĕfāctă prĕmūntūr.

dīscĕ sŭpērcĭlĭūm dēpōnĕrĕ, dīscĕ căvērĕ

āntĕ pĕdēs fŏvĕām, quīsquīs sūblīmĕ mĭnārīs.

pērvūlgātă vĭgēt nōstrī sēntēntĭă Chrīstī

scāndĕrĕ cēlsa hŭmĭlēs ĕt ăd īmă rĕdīrĕ fĕrōcēs.

vīdĭmŭs hōrrēndūm mēmbrīs ănĭmīsquĕ Gŏlīām

īnvălĭdā cĕcĭdīssĕ mănū: pŭĕrīlĭs ĭn īllūm

dēxtĕră fūndālī tōrsīt strīdōrĕ lăpīllūm

trāiēctāmquĕ căvō pĕnĕtrāvīt vūlnĕrĕ frōntēm.

īllĕ mĭnāx, rĭgĭdūs, iāctāns, trŭcŭlēntŭs, ămārūs,

dūm tŭmĕt īndŏmĭtūm, dūm fōrmīdābĭlĕ fērvēt,

dūm sēse ōstēntāt, clĭpĕō dūm tērrĭtăt aūrās,

ēxpērtūs pŭĕrī quīd pōssīnt lūdĭcră pārvī

sūbcŭbŭīt tĕnĕrīs bēllātōr tūrbĭdŭs ānnīs.

mē tūnc īllĕ pŭēr vīrtūtīs pūbĕ sĕcūtūs

flōrēntēs ănĭmōs sūrsum īn mĕă rēgnă tĕtēndīt,

sērvātūr quĭă cērtă mĭhī dŏmŭs ōmnĭpŏtēntīs

sūb pĕdĭbūs dŏmĭnī, mēque ād sūblīmĕ vŏcāntēm

vīctōrēs caēsā cūlpārūm lābĕ căpēssūnt."

dīxĭt, ĕt aūrātīs praēstrīngēns āĕră pīnnīs

īn caēlūm sē vīrgŏ răpīt. mīrāntŭr ĕūntēm

Vīrtūtēs tōllūntque ănĭmōs īn vōtă vŏlēntēs

īrĕ sĭmūl, nī bēllă dŭcēs tērrēnă rĕtārdēnt.

cōnflīgūnt Vĭtĭīs sēque ād sŭă praēmĭă sērvānt.

vēnĕrăt ōccĭdŭīs mūndī dē fīnĭbŭs hōstīs

Lūxŭrĭa, ēxtīnctaē iāmdūdūm prōdĭgă fāmaē,

dēlībūtă cŏmās, ŏcŭlīs văgă, lānguĭdă vōcĕ,

pērdĭtă dēlĭcĭīs, vītaē cuī caūsă vŏlūptās,

ēlūmbēm mōllīre ănĭmūm, pĕtŭlāntĕr ămoēnās

haūrīre īnlĕcĕbrās ēt frāctōs sōlvĕrĕ sēnsūs.

āc tūnc pērvĭgĭlēm rūctābāt mārcĭdă cēnām,

sūb lūcēm quĭă fōrtĕ iăcēns ād fērcŭlă raūcōs

aūdĭĕrāt lĭtŭōs, ātque īndĕ tĕpēntĭă līnquēns

pōcŭlă lāpsāntī pēr vīna ēt bālsămă grēssū

ēbrĭă cālcātīs ād bēllūm flōrĭbŭs ībāt.

nōn tămĕn īllă pĕdēs, sēd cūrru īnvēctă vĕnūstō

saūcĭă mīrāntūm căpĭēbāt cōrdă vĭrōrūm.

ō nŏvă pūgnāndī spĕcĭēs! nōn ālĕs hărūndŏ

nērvūm pūlsă fŭgīt, nēc strīdŭlă lāncĕă tōrtō

ēmĭcăt āmēntō, frămĕām nēc dēxtră mĭnātūr;

sēd vĭŏlās lāscīvă iăcīt fŏlĭīsquĕ rŏsārūm

dīmĭcăt ēt călăthōs ĭnĭmīcă pĕr āgmĭnă fūndīt.

īnde ēblāndītīs Vīrtūtĭbŭs hālĭtŭs īnlēx

īnspīrāt tĕnĕrūm lăbĕfāctă pĕr ōssă vĕnēnūm,

ēt mălĕ dūlcĭs ŏdōr dŏmăt ōra ēt pēctŏra ĕt ārmă

fērrātōsquĕ tŏrōs ōblīsō rōbŏrĕ mūlcēt.

dēĭcĭūnt ănĭmōs ceū vīcti ēt spīcŭlă pōnūnt,

tūrpĭtĕr, heū, dēxtrīs lānguēntĭbŭs ōbstŭpĕfāctī

dūm cūrrūm vărĭā gēmmārūm lūcĕ mĭcāntēm

mīrāntūr, dūm brāttĕŏlīs crĕpĭtāntĭă lōră

ēt sŏlĭdo ēx aūrō prĕtĭōsī pōndĕrĭs āxēm

dēfīxīs ĭnhĭānt ōbtūtĭbŭs ēt rădĭōrūm

ārgēnto ālbēntēm sĕrĭēm, quām sūmmă rŏtārūm

flēxūra ēlēctrī pāllēntīs cōntĭnĕt ōrbĕ.

ēt iām cūncta ăcĭēs īn dēdĭtĭōnĭs ămōrēm

spōntĕ sŭā vērsīs trānsībāt pērfĭdă sīgnīs

Lūxŭrĭaē sērvīrĕ vŏlēns dŏmĭnaēquĕ flŭēntīs

iūră păti ēt lāxā gănĕārūm lēgĕ tĕnērī.

īngĕmŭīt tām trīstĕ nĕfās fōrtīssĭmă Vīrtūs

Sōbrĭĕtās, dēxtrō sŏcĭōs dēcēdĕrĕ cōrnū

īnvīctāmquĕ mănūm quōndām sĭnĕ caēdĕ pĕrīrĕ.

vēxīllūm sūblīmĕ crŭcīs, quŏd ĭn āgmĭnĕ prīmō

dūx bŏnă praētŭlĕrāt, dēfīxā cūspĭdĕ sīstīt,

īnstaūrātquĕ lĕvēm dīctīs mōrdācĭbŭs ālām

ēxstĭmŭlāns ănĭmōs nūnc prōbrīs, nūnc prĕcĕ mīxtā:

"quīs fŭrŏr īnsānās ăgĭtāt cālīgĭnĕ mēntēs?

quō rŭĭtīs? cuī cōllă dătīs? quaē vīncŭlă tāndēm,

prō pŭdŏr, ārmĭgĕrīs ămŏr ēst pērfērrĕ lăcērtīs,

līlĭă lūtĕŏlīs īntērlūcēntĭă sērtīs

ēt fērrūgĭnĕō vērnāntēs flōrĕ cŏrōnās?

hīs plăcĕt ādsuētās bēllō iām trādĕrĕ pālmās

nēxĭbŭs, hīs rĭgĭdās nōdīs īnnēctĭĕr ūlnās,

ūt mĭtră caēsărĭēm cŏhĭbēns aūrātă vĭrīlēm

cōnbĭbăt īnfūsūm crŏcĕō rĕlĭgāmĭnĕ nārdūm,

pōst īnscrīpta ŏlĕō frōntīs sīgnācŭlă, pēr quaē

ūnguēntūm rēgālĕ dătum ēst ēt chrīsmă pĕrēnnĕ,

ūt tĕnĕr īncēssūs vēstīgĭă sŷrmătĕ vērrāt

sērĭcăque īnfrāctīs flŭĭtēnt ūt pāllĭă mēmbrīs,

pōst īnmōrtālēm tŭnĭcām quām pōllĭcĕ dōctō

tēxŭĭt ālmă Fĭdēs, dāns īnpĕnĕtrābĭlĕ tēgmēn

pēctŏrĭbūs lōtīs, dĕdĕrāt quĭbŭs īpsă rĕnāscī,

īnde ād nōctūrnās ĕpŭlās, ŭbĭ cānthărŭs īngēns

dēspūīt ēffūsĭ spŭmāntĭă dāmnă Fălērnĭ

īn mēnsām cўăthīs stīllāntĭbŭs, ūda ŭbĭ mūltō

fūlcră mĕrō vĕtĕrīquĕ tŏreūmătă rōrĕ rĭgāntūr?

ēxcĭdĭt ērgo ănĭmīs ĕrĕmī sĭtĭs, ēxcĭdĭt īllĕ

fōns pătrĭbūs dē rūpĕ dătūs, quēm mŷstĭcă vīrgă

ēlĭcŭīt scīssī sălĭēntēm vērtĭcĕ sāxī?

āngĕlĭcūsnĕ cĭbūs prīma īn tēntōrĭă vēstrīs

flūxĭt ăvīs, quēm nūnc sērō fēlīcĭŏr aēvō

vēspērtīnŭs ĕdīt pŏpŭlūs dē cōrpŏrĕ Chrīstī?

hīs vōs īnbūtōs dăpĭbūs iām crāpŭlă tūrpīs

Lūxŭrĭae ād mădĭdūm răpĭt īnpōrtūnă lŭpānār,

quōsquĕ vĭrōs nōn Īră frĕmēns, nōn īdŏlă bēllō

cēdĕrĕ cōnpŭlĕrānt, sāltātrīx ēbrĭă flēxīt!

stātĕ, prĕcōr, vēstrī mĕmŏrēs, mĕmŏrēs quŏquĕ Chrīstī

quaē sīt vēstră trĭbūs, quaē glōrĭă, quīs dĕŭs ēt rēx,

quīs dŏmĭnūs mĕmĭnīssĕ dĕcēt. vōs nōbĭlĕ Iūdaē

gērmĕn ăd ūsquĕ dĕī gĕnĕtrīcēm, quā dĕŭs īpsĕ

ēssĕt hŏmō, prŏcĕrūm vēnīstīs sānguĭnĕ lōngō.

ēxcĭtĕt ēgrĕgĭās mēntēs cĕlĕbērrĭmă Dāvīd

glōrĭă cōntĭnŭīs bēllōrum ēxērcĭtă cūrīs,

ēxcĭtĕt ēt Sămŭēl, spŏlĭūm quī dīvĭte ăb hōstĕ

ādtrēctārĕ vĕtāt nēc vīctūm vīvĕrĕ rēgēm

īncīrcūmcīsūm pătĭtūr, nē praēdă sŭpērstēs

vīctōrēm plăcĭdūm rĕcĭdīva īn proēlĭă pōscāt.

pārcĕrĕ iām cāptō crīmēn pŭtăt īllĕ tўrānnō,

āt vōbīs cōntrā vīnci ēt sūbcūmbĕrĕ vōtum ēst.

paēnĭtĕāt, pēr sī quă mŏvēt rĕvĕrēntĭă sūmmī

nūmĭnĭs, hōc tām dūlcĕ mălūm vŏlŭīssĕ nĕfāndā

prōdĭtĭōnĕ sĕquī; sī paēnĭtĕt, haūd nŏcĕt ērrōr.

paēnĭtŭīt Iŏnăthām iēiūnĭă sōbrĭă dūlcī

cōnvĭŏlāssĕ făvō scēptrī mēllīsquĕ săpōrĕ

heū mălĕ gūstātō, rēgnī dūm blāndă vŏlūptās

ōblēctāt iŭvĕnēm iūrātăquĕ sācră rĕsōlvīt.

sēd quīs paēnĭtŭīt, nēc sōrs lăcrĭmābĭlĭs īlla ēst,

nēc tīnguīt pătrĭās sēntēntĭă saēvă sĕcūrēs.

ēn ĕgŏ Sōbrĭĕtās, sī cōnspīrārĕ părātīs,

pāndŏ vĭām cūnctīs Vīrtūtĭbŭs, ūt mălĕsuādă

Lūxŭrĭēs, mūltō stīpātă sătēllĭtĕ, poēnās

cūm lĕgĭōnĕ sŭā Chrīstō sūb iūdĭcĕ pēndāt."

sīc ēffātă crŭcēm dŏmĭnī fērvēntĭbŭs ōffērt

ōbvĭă quādrĭiŭgīs, līgnūm vĕnĕrābĭle ĭn īpsōs

īntēntāns frēnōs. quŏd ŭt ēxpāvērĕ fĕrōcēs

cōrnĭbŭs ōbpānsīs ēt sūmmā frōntĕ cŏrūscūm,

vērtūnt praēcĭpĭtēm caēcā fōrmīdĭnĕ fūsī

pēr praērūptă fŭgām. fērtūr rĕsŭpīnă rĕdūctīs

nēquīquām lōrīs aūrīgă cŏmāmquĕ mădēntēm

pūlvĕrĕ foēdātūr. tūnc ēt vērtīgŏ rŏtārūm

īnplĭcăt ēxcūssām dŏmĭnām; nām prōnă sŭb āxēm

lābĭtŭr ēt lăcĕrō tārdāt sūfflāmĭnĕ cūrrūm.

āddīt Sōbrĭĕtās vūlnūs lētālĕ iăcēntī,

cōnĭcĭēns sĭlĭcēm rūpīs dē pārtĕ mŏlārēm.

hūnc vēxīllĭfĕraē quŏnĭām fōrs ōbtŭlĭt īctūm

spīcŭlă nūllă mănū sēd bēlli īnsīgnĕ gĕrēntī,

cāsŭs ăgīt sāxūm, mĕdĭī spīrāmĕn ŭt ōrīs

frāngĕrĕt, ēt rĕcăvō mīscērēt lābră pălātō.

dēntĭbŭs īntrōrsūm rĕsŏlūtīs līnguă rĕsēctām

dīlănĭātă gŭlām frūstīs cūm sānguĭnĭs īnplēt.

īnsŏlĭtīs dăpĭbūs crūdēscīt gūttŭr, ĕt ōssă

cōnlĭquĕfāctă vŏrāns rĕvŏmīt quās haūsĕrăt ōffās.

"ēbĭbĕ iām prŏprĭūm pōst pōcŭlă mūltă crŭōrēm,"

vīrgo ăĭt īncrĕpĭtāns, "sīnt haēc tĭbĭ fērcŭlă tāndēm

trīstĭă praētĕrĭtī nĭmĭīs prō dūlcĭbŭs aēvī.

lāscīvās vītae īnlĕcĕbrās gūstātŭs ămāraē

mōrtĭs ĕt hōrrĭfĭcō săpŏr ūltĭmŭs āspĕrăt haūstū."

caēdĕ dŭcīs dīspērsă fŭgīt trĕpĭdāntĕ păvōrĕ

nūgātrīx ăcĭēs. Iŏcŭs ēt Pĕtŭlāntĭă prīmī

cŷmbălă prōĭcĭūnt; bēllūm nām tālĭbŭs ārmīs

lūdēbānt rĕsŏnō mĕdĭtāntēs vūlnĕră sīstrō.

dāt tērgūm fŭgĭtīvŭs Ămōr, lĭtă tēlă vĕnēnō

ēt lāpsum ēx ŭmĕrīs ārcūm phărĕtrāmquĕ cădēntēm

pāllĭdŭs īpsĕ mĕtū sŭă pōst vēstīgĭă līnquīt.

Pōmpa, ōstēntātrīx vānī splēndōrĭs, ĭnānī

ēxŭĭtūr nūdātă pĕplō; dīscīssă trăhūntūr

sērtă Vĕnūstātīs cōllīque āc vērtĭcĭs aūrūm

sōlvĭtŭr, ēt gēmmās Dīscōrdĭă dīssŏnă tūrbāt.

nōn pĭgĕt ādtrītīs pĕdĭbūs pĕr ăcūtă frŭtēctă

īrĕ Vŏlūptātēm, quŏnĭām vīs māiŏr ăcērbām

cōnpēllīt tŏlĕrārĕ fŭgām; fōrmīdŏ pĕrīclī

praēdūrāt tĕnĕrās ĭtĕr ād crŭcĭābĭlĕ plāntās.

quā sē cūmquĕ fŭgāx trĕpĭdīs fērt cūrsĭbŭs āgmēn,

dāmnă iăcēnt, crīnālĭs ăcūs, rĕdĭmīcŭlă, vīttaē,

fībŭlă, flāmmĕŏlūm, strŏphĭūm, dĭădēmă, mŏnīlĕ.

hīs sē Sōbrĭĕtās ēt tōtūs Sōbrĭĕtātīs

ābstĭnĕt ēxŭvĭīs mīlēs dāmnātăquĕ cāstīs

scāndălă prōcūlcāt pĕdĭbūs, nēc frōntĕ sĕvērōs

cōnīvēnte ŏcŭlōs praēdārum ād gaūdĭă flēctīt.

fērtŭr Ăvārĭtĭā grĕmĭō praēcīnctă căpācī,

quīdquīd Lūxŭs ĕdāx prĕtĭōsūm līquĕrăt, ūncā

cōrrĭpŭīssĕ mănū, pūlchra īn lūdībrĭă vāstō

ōre īnhiāns aūrīquĕ lĕgēns frāgmēntă cădūcī

īntĕr hărēnārūm cŭmŭlōs. nēc sūffĭcĭt āmplōs

īnplēvīssĕ sĭnūs; iŭvăt īnfērcīrĕ crŭmīnīs

tūrpĕ lŭcrum ēt grăvĭdōs fūrtīs dīstēndĕrĕ fīscōs,

quōs laēvā cēlāntĕ tĕgīt lătĕrīsquĕ sĭnīstrī

vēlăt ŏpērmēntō; vēlōx nām dēxtră răpīnās

ābrādīt spŏlĭīsque ūnguēs ēxērcēt aēnōs.

Cūră, Fămīs, Mĕtŭs, Ānxĭĕtās, Pēriūrĭă, Pāllōr,

Cōrrūptēlă, Dŏlūs, Cōmmēnta, Īnsōmnĭă, Sōrdēs,

Eūmĕnĭdēs vărĭaē mōnstrī cŏmĭtātŭs ăgūntūr.

nēc mĭnŭs īntĕrĕā răbĭdōrūm mōrĕ lŭpōrūm

Crīmĭnă pērsūltānt tōtō grāssāntĭă cāmpō,

mātrĭs Ăvārĭtĭaē nīgrō dē lāctĕ crĕātă.

sī frātrīs gălĕām fūlvīs rădĭārĕ cĕraūnīs

gērmānūs vīdīt cōnmīlĭtŏ, nōn tĭmĕt ēnsēm

ēxĕrĕre ātquĕ căpūt sŏcĭō mūcrōnĕ fĕrīrĕ,

dē cōnsānguĭnĕō rāptūrūs vērtĭcĕ gēmmās.

fīlĭŭs ēxtīnctūm bēllī sūb sōrtĕ cădāvēr

āspēxīt sī fōrtĕ pătrīs, fūlgēntĭă būllīs

cīngŭla ĕt ēxŭvĭās gaūdēt răpŭīssĕ crŭēntās:

cōgnātām Cīvīlĭs ăgīt Dīscōrdĭă praēdām,

nēc pārcīt prŏprĭīs Ămŏr īnsătĭātŭs Hăbēndī

pīgnĕrĭbūs spŏlĭātquĕ sŭōs Fămĭs īnpĭă nātōs.

tālĭă pēr pŏpŭlōs ēdēbāt fūnĕră vīctrīx

ōrbĭs Ăvārĭtĭā, stērnēns cēntēnă vĭrōrūm

mīllĭă vūlnĕrĭbūs vărĭīs: hūnc lūmĭne ădēmptō

ēffōssīsque ŏcŭlīs vĕlŭt īn cālīgĭnĕ nōctīs

caēcum ērrārĕ sĭnīt pērque ōffēnsācŭlă mūltă

īrĕ, nĕc ōppŏsĭtūm băcŭlō tēmptārĕ pĕrīclūm.

pōrro ălĭūm căpĭt īntŭĭtū fāllītquĕ vĭdēntēm,

īnsīgne ōstēntāns ălĭquīd, quōd dūm pĕtĭt īllĕ,

ēxcĭpĭtūr tēlo īncaūtūs cōrdīsquĕ sŭb īpsō

saūcĭŭs ōccūltō fērrūm sūspīrăt ădāctūm.

mūltōs praēcĭpĭtāns ĭn ăpērta īncēndĭă cōgīt

nēc pătĭtūr vītārĕ fŏcōs, quĭbŭs aēstŭăt aūrūm,

quōd pĕtĭt ārsūrūs părĭtēr spĕcŭlātŏr ăvārūs.

ōmne hŏmĭnūm răpĭt īllă gĕnūs, mōrtālĭă cūnctă

ōccŭpăt īntĕrĭtū, nēque ēst vĭŏlēntĭŭs ūllūm

tērrārūm Vĭtĭūm, quōd tāntīs clādĭbŭs aēvūm

mūndāni īnvōlvāt pŏpŭlī dāmnētquĕ gĕhēnnaē.

quīn īpsōs tēmptārĕ mănū, sī crēdĕrĕ dīgnum ēst,

aūsă săcērdōtēs dŏmĭnī, quī proēlĭă fōrtĕ

dūctōrēs prīmam ānte ăcĭēm prō laūdĕ gĕrēbānt

vīrtūtūm, māgnōque īnplēbānt clāssĭcă flātū.

ēt fōrs īnnŏcŭō tīnxīssēt sānguĭnĕ fērrūm,

nī Rătĭo ārmĭpŏtēns, gēntīs Lĕvĭtīdīs ūnă

sēmpēr fīdă cŏmēs, clĭpeŭm ōbiēctāssĕt ĕt ātraē

hōstĭs ăb īncūrsū clārōs tēxīssĕt ălūmnōs.

stānt tūtī Rătĭōnĭs ŏpē, stānt tūrbĭne ăb ōmnī

īnmūnēs fōrtēsque ănĭmī; vīx īn cŭtĕ sūmmā

praēstrīngēns paūcōs tĕnŭī dē vūlnĕrĕ laēdīt

cūspĭs Ăvārĭtĭaē. stŭpŭīt Lŭĭs īnprŏbă cāstīs

hērōūm iŭgŭlīs lōngē sŭă tēlă rĕpēllī;

īngĕmĭt ēt dīctīs ārdēns fŭrĭālĭbŭs īnfīt:

"vīncĭmŭr, heū, sēgnēs nēc nōstră pŏtēntĭă pērfērt

vīm sŏlĭtām, lānguēt vĭŏlēntĭă saēvă nŏcēndī,

suēvĕrăt īnvīctīs quaē vīrĭbŭs ōmnĭa ŭbīquĕ

rūmpĕrĕ cōrda hŏmĭnūm; nĕc ĕnīm tām fērrĕă quēmquām

dūrāvīt nātūră vĭrūm, cūiūs rĭgŏr aēră

spērnĕrĕt aūt nōstrō fŏrĕt īnpĕnĕtrābĭlĭs aūrō.

īngĕnĭum ōmnĕ nĕcī dĕdĭmūs; tĕnĕra, āspĕră, dūră,

dōcta, īndōctă sĭmūl, brūta ēt săpĭēntĭă, nēc nōn

cāsta, īncēstă mĕaē pătŭērūnt pēctŏră dēxtraē.

sōla ĭgĭtūr răpŭī quīdquīd Stŷx ābdĭt ăvārīs

gūrgĭtĭbūs. nōbīs dītīssĭmă Tārtără dēbēnt

quōs rĕtĭnēnt pŏpŭlōs. quōd vōlvūnt saēcŭlă nōstrum ēst,

quōd mīscēt mūndūs, vēsānă nĕgōtĭă, nōstrūm.

quī fīt praēvălĭdās quōd pōllēns glōrĭă vīrēs

dēsĕrĭt ēt cāssōs lūdīt fōrtūnă lăcērtōs?

sōrdēt Chrīstĭcŏlīs rŭtĭlāntīs fūlvă mŏnētaē

ēffĭgĭēs, sōrdēnt ārgēnti ēmblēmăta, ĕt ōmnīs

thēnsaūrūs nīgrānte ŏcŭlīs vīlēscĭt hŏnōrĕ.

quīd sĭbĭ dōctă vŏlūnt fāstīdĭă? nōnnĕ trĭūmphūm

ēgĭmŭs ē Scărĭōth, māgnūs quī dīscĭpŭlōrūm

ēt cōnvīvă dĕī, dūm fāllīt foēdĕrĕ mēnsaē

haūdquāquam īgnārūm dēxtrāmquĕ părābsĭdĕ iūngīt,

īncĭdĭt īn nōstrūm flāmmāntĕ cŭpīdĭnĕ tēlūm,

īnfāmēm mērcātŭs ăgrūm dē sānguĭne ămīcī

nūmĭnĭs, ōblīsō lŭĭtūrūs iūgĕră cōllō?

vīdĕrăt ēt Iĕrĭchō prŏprĭa īntēr fūnĕră quāntūm

pōssēt nōstră mănūs, cūm vīctōr cōncĭdĭt Āchār.

caēdĭbŭs īnsīgnīs mūrāli ēt strāgĕ sŭpērbūs

sūbcŭbŭīt cāptō vīctīs ēx hōstĭbŭs aūrō,

dūm vĕtĭtīs īnsīgnĕ lĕgēns ănăthēmă făvīllīs

maēstă rŭīnārūm spŏlĭa īnsătĭābĭlĭs haūrīt.

nōn īllūm gĕnĕrōsă trĭbūs, nōn plēbĭs ăvītaē

iūvīt Iūdă părēns, Chrīstō quāndōquĕ prŏpīnquō

nōbĭlĭs ēt tālī fēlīx pătrĭārchă nĕpōtĕ.

quīs plăcĕt ēxēmplūm gĕnĕrīs, plăcĕāt quŏquĕ fōrmă

ēxĭtĭī: sīt poēna ĕădēm, quĭbŭs ēt gĕnŭs ūnum ēst.

quīd mŏrŏr aūt Iūdaē pŏpŭlārēs aūt pŏpŭlārēs

sācrĭcŏlaē sūmmī (sūmmūs nām fērtŭr Ăārōn)

fāllĕrĕ fraūde ălĭquā Mārtīs cōngrēssĭbŭs īnpār?

nīl rēfērt ārmīs cōntīngāt pālmă dŏlīsvĕ."

dīxĕrăt ēt tōrvām făcĭēm fŭrĭālĭăque ārmă

ēxŭĭt īnque hăbĭtūm sēsē trānsfōrmăt hŏnēstūm;

fīt Vīrtūs spĕcĭē vūltūque ēt vēstĕ sĕvērā

quām mĕmŏrānt Frūgī, pārcē cuī vīvĕrĕ cōrdi ēst

ēt sērvārĕ sŭūm; tāmquām nīl rāptĕt ăvārē,

ārtĭs ădūmbrātaē mĕrŭīt ceū sēdŭlă laūdēm.

hūiūs sē spĕcĭē mēndāx Bēllōnă cŏāptāt,

nōn ŭt ăvāră lŭēs, sēd Vīrtūs pārcă pŭtētūr;

nēc nōn ēt tĕnĕrō pĭĕtātīs tēgmĭnĕ crīnēs

ōbtĕgĭt ānguīnōs, ūt cāndĭdă pāllă lătēntēm

dīssĭmŭlēt răbĭēm dīrōque ōbtēntă fŭrōrī,

quōd răpĕre ēt clĕpĕre ēst ăvĭdēque ābscōndĕrĕ pārtă,

nātōrūm cūrām dūlcī sūb nōmĭnĕ iāctēt.

tālĭbŭs īnlūdēns mălĕ crēdŭlă cōrdă vĭrōrūm

fāllĭt ĭmāgĭnĭbūs, mōnstrūmquĕ fĕrālĕ sĕquūntūr

dūm crēdūnt Vīrtūtĭs ŏpūs; căpĭt īnpĭa Ĕrīnŷs

cōnsēnsū făcĭlēs mănĭcīsquĕ tĕnācĭbŭs ārtāt.

āttŏnĭtīs dŭcĭbūs pērtūrbātīsquĕ mănīplīs

nūtābāt Vīrtūtum ăcĭēs ērrōrĕ bĭfōrmīs

pōrtēnti, īgnōrāns quĭd ămīcūm crēdăt ĭn īllō

quīdve hōstīlĕ nŏtēt: lētūm vērsātĭle ĕt āncēps

lūbrĭcăt īncērtōs dŭbĭā sŭb ĭmāgĭnĕ vīsūs,

cūm sŭbĭto īn mĕdĭūm frēndēns Ŏpĕrātĭŏ cāmpūm

prōsĭlĭt aūxĭlĭō sŏcĭīs, pūgnāmquĕ căpēssīt

mīlĭtĭaē pōstrēmă grădū, sēd sōlă dŭēllō

īnpŏsĭtūră mănūm, nē quīd iām trīstĕ sŭpērsīt.

ōmne ŏnŭs ēx ŭmĕrīs rēiēcĕrăt, ōmnĭbŭs ībāt

nūdāta īndŭvĭīs mūlto ēt sē fāscĕ lĕvārāt,

ōlīm dīvĭtĭīs grăvĭbūsque ōpprēssă tălēntīs,

lībĕră nūnc mĭsĕrāndo ĭnŏpūm, quōs lārgă bĕnīgnē

fōvĕrăt ēffūndēns pătrĭūm bĕnĕ prōdĭgă cēnsūm.

iām lŏcŭlōs dītātă fĭdēm spēctābăt ĭnānēs,

aētērnām nŭmĕrāns rĕdĭtūrō faēnŏrĕ sūmmām.

hōrrŭĭt īnvīctaē Vīrtūtīs fūlmĕn ĕt īnpōs

mēntĭs Ăvārĭtĭā stŭpĕfāctīs sēnsĭbŭs haēsīt

cērtă mŏrī: nām quaē fraūdīs vĭă rēstĕt, ŭt īpsă

cālcātrīx mūndī mūndānīs vīctă fătīscāt

īnlĕcĕbrīs sprētōque ĭtĕrūm sēse īnplĭcĕt aūrō?

īnvādīt trĕpĭdām Vīrtūs fōrtīssĭmă dūrīs

ūlnārūm nōdīs, ōblīso ēt gūttŭrĕ frāngīt

ēxsānguēm sīccāmquĕ gŭlām; cōnprēssă lĭgāntūr

vīnclă lăcērtōrūm sūb mēntum ēt faūcĭbŭs ārtīs

ēxtōrquēnt ănĭmām, nūllō quaē vūlnĕrĕ rāptă

pālpĭtăt ātque ădĭtū spīrāmĭnĭs īntērcēptō

īnclūsām pătĭtūr vēnārūm cārcĕrĕ mōrtēm.

īllă rĕlūctāntī gĕnĭbūsque ēt cālcĭbŭs īnstāns

pērfŏdĭt ēt cōstās ātque īlĭă rūmpĭt ănhēlă,

mōx spŏlĭa ēxstīnctō dē cōrpŏrĕ dīrĭpĭt, aūrī

sōrdĭdă frūstă rŭdīs nĕc ădhūc fōrnācĕ rĕcōctām

mātĕrĭām, tĭnĕīs ĕtĭām mārsūppĭă crēbrīs

ēxēsa ēt vĭrĭdēs ōbdūcta aērūgĭnĕ nūmmōs

dīspērgīt sērvātă dĭū vīctrīx ĕt ĕgēnīs

dīssĭpăt āc tĕnŭēs cāptīvō mūnĕrĕ dōnāt.

tūnc cīrcūmfūsām vūltu ēxūltāntĕ cŏrōnām

rēspĭcĭēns ălăcrīs mĕdĭa īntēr mīlĭă clāmāt:

"sōlvĭtĕ prōcīnctūm, iūsti, ēt dīscēdĭte ăb ārmīs!

caūsă mălī tāntī iăcĕt īntērfēctă; lŭcrāndī

īnglŭvĭē pĕrĕūntĕ lĭcēt rĕquĭēscĕrĕ sānctīs.

sūmmă quĭēs nīl vēllĕ sŭpēr quām pōstŭlĕt ūsūs

dēbĭtŭs, ūt sīmplēx ălĭmōnĭă vēstĭs ĕt ūnă

īnfīrmōs tĕgăt āc rĕcrĕēt mĕdĭōcrĭtĕr ārtūs

ēxplētūmquĕ mŏdūm nātūraē nōn trăhăt ēxtrā.

īntrēssūrŭs ĭtēr pērām nē tōllĭtŏ, nēvĕ

dē tŭnĭcae āltĕrĭūs gēstāmĭnĕ prōvĭdŭs ītŏ,

nēc tē sōllĭcĭtēt rēs crāstĭnă, nē cĭbŭs ālvō

dēfŭĕrīt: rĕdĕūnt ēscaē cūm sōlĕ dĭūrnaē.

nōnnĕ vĭdēs ūt nūlla ăvĭūm crās cōgĭtĕt āc sē

pāscēndām, praēstāntĕ dĕō, nōn ānxĭă crēdāt?

cōnfīdūnt vŏlŭcrēs vīctūm nōn dēfŏrĕ vīlēs,

pāssĕrĭbūsquĕ sŭbēst mŏdĭcō vēnālĭbŭs āssĕ

īndŭbĭtātă fĭdēs dŏmĭnūm cūrārĕ pŏtēntēm

nē pĕrĕānt. tū, cūră dĕī, făcĭēs quŏquĕ Chrīstī,

āddŭbĭtās nē tē tŭŭs ūmquām dēsĕrăt aūctōr?

nē trĕpĭdāte, hŏmĭnēs; vītaē dătŏr ēt dătŏr ēscae ēst.

quaērĭtĕ lūcĭfĕrūm caēlēstī dōgmătĕ pāstūm,

quī spēm mūltĭplĭcāns ălăt īnvĭtĭābĭlĭs aēvī,

cōrpŏrĭs īnmĕmŏrēs: mĕmŏr ēst quī cōndĭdĭt īllūd

sūbpĕdĭtārĕ cĭbōs ātque īndĭgă mēmbră fŏvērĕ."

hīs dīctīs cūrae ēmōtaē, Mĕtŭs ēt Lăbŏr ēt Vīs

ēt Scĕlŭs ēt plăcĭtaē fĭdĕī Fraūs īnfĭtĭātrīx

dēpūlsaē vērtērĕ sŏlūm. Pāx īndĕ fŭgātīs

hōstĭbŭs ālma ăbĭgīt bēllūm, dīscīngĭtŭr ōmnīs

tērrŏr ĕt āvūlsīs ēxfībūlāt īlĭă zōnīs.

vēstĭs ăd ūsquĕ pĕdēs dēscēndēns dēflŭĭt īmōs,

tēmpĕrăt ēt răpĭdūm prīvātă mŏdēstĭă grēssūm.

cōrnĭcĭnūm cūrva aēră sĭlēnt, plācābĭlĭs īnplēt

vāgīnām glădĭūs, sēdāto ēt pūlvĕrĕ cāmpī

sūdă rĕdīt făcĭēs lĭquĭdaē sĭnĕ nūbĕ dĭēī,

pūrpŭrĕām vĭdĕās caēlī clārēscĕrĕ lūcēm.

āgmĭnă cāstă sŭpēr vūltūm sēnsērĕ Tŏnāntīs

ādrīdēre hĭlărēs pūlsō cērtāmĭnĕ tūrmaē,

ēt Chrīstūm gaūdērĕ sŭīs vīctōrĭbŭs ārcĕ

aēthĕrĭs āc pătrĭūm fămŭlīs ăpĕrīrĕ prŏfūndūm.

dāt sīgnūm fēlīx Cōncōrdĭă rēddĕrĕ cāstrīs

vīctrīcēs ăquĭlās ātque īn tēntōrĭă cōgī.

nūmquām tāntă fŭīt spĕcĭēs nēc pār dĕcŭs ūllī

mīlĭtĭaē, cūm dīspŏsĭtīs bĭfĭda āgmĭnă lōngē

dūcĕrĕt ōrdĭnĭbūs pĕdĭtūm psāllēntĕ cătērvā,

āst ălĭā dē pārte ĕquĭtūm rĕsŏnāntĭbŭs hŷmnīs.

nōn ălĭtēr cĕcĭnīt rēspēctāns vīctŏr hĭāntēm

Īstrāhēl răbĭēm pōntī pōst tērgă mĭnācīs,

cūm iām prōgrĕdĭēns cālcārēt lītŏră sīccō

ūltĕrĭōră pĕdē, strīdēnsquĕ pĕr ēxtĭmă cālcīs

mōns rŭĕrēt pēndēntĭs ăquaē nīgrōsquĕ rĕlāpsō

gūrgĭtĕ Nīlĭcŏlās fūndō dēprēndĕrĕt īmō,

āc rĕflŭēntĕ sĭnū iām rēddĕrĕt ūndă nătātūm

pīscĭbŭs ēt nūdās praēcēps ŏpĕrīrĕt hărēnās.

pūlsāvīt rĕsŏnō mŏdŭlāntĭă tŷmpănă plēctrō

tūrbă dĕī cĕlĕbrāns mīrum āc mĕmŏrābĭlĕ saēclīs

ōmnĭpŏtēntĭs ŏpūs, lĭquĭdās īntēr frĕtă rīpās

flūctĭbŭs īncīsīs ēt sūbsīstēntĕ prŏcēllā

crēscĕrĕ sūspēnsōsquĕ glŏbōs pŏtŭīssĕ tĕnērī.

sīc ēxpūgnātā Vĭtĭōrūm gēntĕ rĕsūltānt

mŷstĭcă dūlcĭmŏdīs Vīrtūtūm cārmĭnă psālmīs.

vēntum ĕrăt ād faūcēs pōrtaē cāstrēnsĭs, ŭbi ārtūm

līmĭnĭs īntrŏĭtūm bĭfŏrī dānt cārdĭnĕ claūstră.

nāscĭtŭr hīc ĭnŏpīnă mălī lăcrĭmābĭlĭs āstū

tēmpēstās, plăcĭdaē tūrbātrīx īnvĭdă pācīs,

quaē tāntūm sŭbĭtā vēxārēt clādĕ trĭūmphūm.

īntēr cōnfērtōs cŭnĕōs Cōncōrdĭă fōrtĕ

dūm stīpātă pĕdēm iām tūtīs moēnĭbŭs īnfērt,

ēxcĭpĭt ōccūltūm Vĭtĭī lătĭtāntĭs ăb īctū

mūcrōnēm laēvo īn lătĕrē, squālēntĭă quāmvīs

tēxtă cătēnātō fērrī sūbtēgmĭnĕ cōrpūs

āmbīrēnt sūtīs ĕt ăcūmēn vūlnĕrĭs hāmīs

rēspŭĕrēnt, rĭgĭdīs nēc fīlă tĕnācĭă nōdīs

īnpāctūm sĭnĕrēnt pĕnĕtrāre īn vīscĕră tēlūm.

rāră tămēn chălўbēm tĕnŭī trānsmīttĕrĕ pūnctō

cōmmīssūră dĕdīt, quā sēse ēxtrēmă pŏlītaē

squāmă lĭgāt tŭnĭcaē sĭnŭs ēt sĭbĭ cōnsĕrĭt ōrās.

īntŭlĭt hōc vūlnūs pūgnātrīx sūbdŏlă vīctaē

pārtĭs ĕt īncaūtīs vīctōrĭbŭs īnsĭdĭāta ēst.

nām pūlsā cūlpārum ăcĭē Dīscōrdĭă nōstrōs

īntrārāt cŭnĕōs sŏcĭām mēntītă fĭgūrām.

scīssă prŏcūl pāllā strūctum ēt sērpēntĕ flăgēllūm

mūltĭplĭcī mĕdĭā cāmpōrum īn strāgĕ iăcēbānt.

īpsă rĕdīmītōs ŏlĕā frōndēntĕ căpīllōs

ōstēntāns fēstīs rēspōndēt laētă chŏrēīs.

sēd sīcām sūb vēstĕ tĕgīt, tē, māxĭmă Vīrtūs,

tē sōlām tānto ē nŭmĕrō, Cōncōrdĭă, trīstī

fraūdĕ pĕtēns. sēd nōn vītālĭă rūmpĕrĕ sācrī

cōrpŏrĭs ēst lĭcĭtūm, sūmmō tĕnŭs ēxtĭmă tāctū

laēsă cŭtīs tĕnŭēm sīgnāvīt sānguĭnĕ rīvūm.

ēxclāmāt Vīrtūs sŭbĭtō tūrbātă: "quĭd hōc ēst?

quaē mănŭs hīc ĭnĭmīcă lătēt, quaē prōspĕră nōstră

vūlnĕrăt ēt fērrūm tānta īntēr gaūdĭă vībrāt?

quīd iŭvăt īndŏmĭtōs bēllō sēdāssĕ Fŭrōrēs

ēt sānctūm Vĭtĭīs pĕrĕūntĭbŭs ōmnĕ rĕcēptūm,

sī Vīrtūs sūb pācĕ cădīt?" trĕpĭda āgmĭnă maēstōs

cōnvērtēre ŏcŭlōs: stīllābāt vūlnĕrĭs īndēx

fērrātā dē vēstĕ crŭōr, mōx ēt păvŏr hōstēm

cōmmĭnŭs ādstāntēm prōdīt; nām pāllŏr ĭn ōrĕ

cōnscĭŭs aūdācīs fāctī dāt sīgnă rĕātūs

ēt dēprēnsă trĕmūnt lānguēns mănŭs ēt cŏlŏr ālbēns.

cīrcūmstāt prŏpĕrē strīctīs mūcrōnĭbŭs ōmnīs

Vīrtūtūm lĕgĭo ēxquīrēns fērvēntĕ tŭmūltū

ēt gĕnŭs ēt nōmēn, pătrĭām sēctāmquĕ, dĕūmquĕ

quēm cŏlăt ēt mīssū cūiātīs vēnĕrĭt. īllă

ēxsānguīs tūrbāntĕ mĕtū: "Dīscōrdĭă dīcōr,

cōgnōmēnto Hĕrĕsīs; dĕŭs ēst mĭhĭ dīscŏlŏr," īnquīt,

"nūnc mĭnŏr, aūt māiōr, mŏdŏ dūplēx ēt mŏdŏ sīmplēx,

cūm plăcĕt, āĕrĭūs ēt dē phāntāsmătĕ vīsūs,

aūt īnnāta ănĭma ēst quŏtĭēs vŏlŏ lūdĕrĕ nūmēn;

praēcēptōr Bēlīă mĭhī, dŏmŭs ēt plăgă mūndūs."

nōn tŭlĭt ūltĕrĭūs cāptī blāsphēmĭă mōnstrī

Vīrtūtūm rēgīnă Fĭdēs, sēd vērbă lŏquēntīs

īnpĕdĭt ēt vōcīs claūdīt spīrāmĭnă pīlō,

pōllūtām rĭgĭdā trānsfīgēns cūspĭdĕ līnguām.

cārpĭtŭr īnnŭmĕrīs fērālīs bēstĭă dēxtrīs;

frūstātīm sĭbĭ quīsquĕ răpīt quōd spārgăt ĭn aūrās

quōd cănĭbūs dōnēt, cōrvīs quŏd ĕdācĭbŭs ūltrō

ōffĕrăt, īnmūndīs caēno ēxhālāntĕ clŏācīs

quōd trūdāt, mōnstrīs quōd māndĕt hăbērĕ mărīnīs.

dīscīssūm foēdīs ănĭmālĭbŭs ōmnĕ cădāvēr

dīvĭdĭtūr, rūptīs Hĕrĕsīs pĕrĭt hōrrĭdă mēmbrīs.

cōnpŏsĭtīs ĭgĭtūr rērūm mōrūmquĕ sĕcūndīs

īn cōmmūnĕ bŏnīs, trānquīllaē plēbĭs ăd ūnūm

sēnsĭbŭs īn tūtā vāllī stătĭōnĕ lŏcātīs

cōntĭgĭt āc stătĭōnĕ frŭī vāllōquĕ fŏvērī

pācĭfĭcōs sēnsūs, ĕt ĭn ōtĭă sōlvĕrĕ cūrās

ēxstrŭĭtūr mĕdĭā cāstrōrūm sēdĕ trĭbūnāl

ēdĭtĭōrĕ lŏcō, tŭmŭlūs quēm vērtĭce ăcūtō

ēxcĭtăt īn spĕcŭlām, sūbiēcta ūnde ōmnĭă lātē

lībĕr ĭnōffēnsō cīrcum īnspĭcĭt āĕrĕ vīsūs.

hūnc sīncēră Fĭdēs sĭmŭl ēt Cōncōrdĭă, sācrō

foēdĕrĕ iūrātaē Chrīstī sŭb ămōrĕ sŏrōrēs,

cōnscēndūnt ăpĭcēm; mōx ēt sūblīmĕ trĭbūnāl

pār sānctūm cārūmquĕ sĭbī sŭpĕrēmĭnĕt aēquō

iūrĕ pŏtēstātīs, cōnsīstūnt āggĕrĕ sūmmō

cōnspĭcŭaē pŏpŭlōsquĕ iŭbēnt ādstārĕ frĕquēntēs.

cōncūrrūnt ălăcrēs cāstrīs ēx ōmnĭbŭs ōmnēs,

nūllă lătēt pārs Mēntĭs ĭnērs, quaē cōrpŏrĭs ūllō

īntērcēptă sĭnū pēr cōncēptācŭlă sēsē

dēgĕnĕrī lānguōrĕ tĕgāt, tēntōrĭa ăpērtīs

cūnctă pătēnt vēlīs, rĕsĕrāntūr cārbăsă, nē quīs

mārcĕăt ōbscūrō stērtēns hăbĭtātŏr ŏpērtō.

aūrĭbŭs īntēntīs ēxpēctānt cōntĭŏ, quīdnām

vīctōrēs pōst bēllă vŏcēt Cōncōrdĭă prīncēps,

quām vĕlĭt ātquĕ Fĭdēs Vīrtūtĭbŭs āddĕrĕ lēgēm.

ērūmpīt prīma īn vōcēm Cōncōrdĭă tālī

ādlŏquĭō: "cŭmŭlātă quĭdēm iām glōrĭă vōbīs,

ō pătrĭs, ō dŏmĭnī fīdīssĭmă pīgnĕră Chrīstī,

cōntĭgĭt: ēxtīncta ēst mūltō cērtāmĭnĕ saēvă

bārbărĭēs, sānctaē quaē cīrcūmsaēpsĕrăt ūrbīs

īndĭgĕnās, fērrōquĕ vĭrōs flāmmāquĕ prĕmēbāt.

pūblĭcă sēd rĕquĭēs prīvātīs rūrĕ fŏrōquĕ

cōnstăt ămīcĭtĭīs: scīssūră dŏmēstĭcă tūrbāt

rēm pŏpŭlī, tĭtŭbātquĕ fŏrīs quōd dīssĭdĕt īntūs.

ērgŏ căvētĕ, vĭrī, nē sīt sēntēntĭă dīscōrs

Sēnsĭbŭs īn nōstrīs, nē sēcta ēxōtĭcă tēctīs

nāscātūr cōnflāta ŏdĭīs, quĭă fīssă vŏlūntās

cōnfūndīt vărĭīs ārcānă bĭfōrmĭă fībrīs.

quōd săpĭmūs cōniūngăt ămōr; quōd vīvĭmŭs ūnō

cōnspīrēt stŭdĭō: nīl dīssŏcĭābĭlĕ fīrmum ēst.

ūtque hŏmĭni ātquĕ dĕō mĕdĭūs īntērvĕnĭt Iēsūs,

quī sŏcĭāt mōrtālĕ pătrī, nē cārnĕă dīstēnt

Spīrĭtŭi aētērnō sītque ūt dĕŭs ūnŭs ŭtrūmquĕ,

sīc, quīdquīd gĕrĭmūs mēntīsque ēt cōrpŏrĭs āctū,

spīrĭtŭs ūnĭmŏdīs tēxāt cōnpāgĭbŭs ūnūs.

pāx plēnūm Vīrtūtĭs ŏpūs, pāx sūmmă lăbōrūm,

pāx bēlli ēxāctī prĕtĭum ēst prĕtĭūmquĕ pĕrīclī.

sīdĕră pācĕ vĭgēnt, cōnsīstūnt tērrĕă pācĕ.

nīl plăcĭtūm sĭnĕ pācĕ dĕō: nōn mūnŭs ăd ārām

cūm cŭpĭās ōffērrĕ prŏbāt, sī tūrbĭdă frātrēm

mēns īnpācātī sūb pēctŏrĭs ōdĕrĭt āntrō,

nēc, sī flāmmĭcŏmīs Chrīstī prō nōmĭnĕ mārtŷr

īgnĭbŭs īnsĭlĭās sērvāns ĭnămābĭlĕ vōtūm

bīlĕ sŭb ōblīquā, prĕtĭōsām prōdĕrĭt Iēsū

īnpēndīsse ănĭmām, mĕrĭtī quĭă claūsŭlă pāx ēst.

nōn īnflātă tŭmēt, nōn īnvĭdĕt aēmŭlă frātrī,

ōmnĭă pērpĕtĭtūr pătĭēns ātque ōmnĭă crēdīt,

nūnquām laēsă dŏlēt, cūncta ōffēnsācŭlă dōnāt,

ōccāsūm lūcīs vĕnĭā praēcūrrĕrĕ gēstīt,

ānxĭă nē stăbĭlēm līnquāt sōl cōnscĭŭs īrām.

quīsquĕ lĭtārĕ dĕō māctātīs vūlt hŏlŏcaūstīs,

ōffĕrăt īn prīmīs pācēm: nūlla hōstĭă Chrīstō

dūlcĭŏr: hōc sōlō sāncta ād dōnārĭă vūltūm

mūnĕrĕ cōnvērtēns lĭquĭdo ōblēctātŭr ŏdōrĕ.

sēd tămĕn ēt nĭvĕīs trādīt dĕŭs īpsĕ cŏlūmbīs

pīnnātūm tĕnĕrā plūmārūm vēstĕ cŏlūbrūm

rīmānte īngĕnĭō dōcte īntērnōscĕrĕ mīxtūm

īnnŏcŭīs ăvĭbūs; lătĕt ēt lŭpŭs ōrĕ crŭēntō

lāctĕŏlām mēntītŭs ŏvēm sūb vēllĕrĕ mōllī,

crūdă pĕr āgnīnōs ēxērcēns fūnĕră rīctūs.

hāc sēse ōccūltāt Phōtīnŭs ĕt Ārrĭŭs ārtĕ,

īnmānēs fĕrĭtātĕ lŭpī. dīscrīmĭnă prōdūnt

nōstră rĕcēnsquĕ crŭōr, quāmvīs dē cōrpŏrĕ sūmmō,

quīd pōssīt fūrtīvă mănūs." gĕmĭtūm dĕdĭt ōmnīs

Vīrtūtūm pŏpŭlūs cāsū cōncūssŭs ăcērbō.

tūm gĕnĕrōsă Fĭdēs haēc sūbdĭdĭt: "īmmŏ sĕcūndīs

īn rēbūs cēssēt gĕmĭtūs. Cōncōrdĭă laēsa ēst,

sēd dēfēnsă Fĭdēs: quīn ēt Cōncōrdĭă sōspēs,

gērmānām cŏmĭtātă Fĭdēm, sŭă vūlnĕră rīdēt.

haēc mĕă sōlă sălūs, nĭhĭl hāc mĭhĭ trīstĕ rĕcēptā.

ūnum ŏpŭs ēgrĕgĭō rēstāt pōst bēllă lăbōrī,

ō prŏcĕrēs, rēgnī quōd tāndēm pācĭfĕr hērēs

bēllĭgĕri, ārmātaē sūccēssŏr ĭnērmŭs ĕt aūlaē,

īnstĭtŭīt Sŏlŏmōn, quŏnĭām gĕnĭtōrĭs ănhēlī

fūmārāt călĭdō rēgūm dē sānguĭnĕ dēxtră.

sānguĭnĕ nām tērsō tēmplūm fūndātŭr ĕt āră

pōnĭtŭr aūrātīs Chrīstī dŏmŭs ārdŭă tēctīs.

tūnc Hīērŭsălēm tēmplo īnlūstrātă quĭētūm

sūscēpīt iām dīvă dĕūm, cīrcūmvăgă pōstquām

sēdīt mārmŏrĕīs fūndāta āltārĭbŭs ārcă.

sūrgăt ĕt īn nōstrīs tēmplūm vĕnĕrābĭlĕ cāstrīs,

ōmnĭpŏtēns cūiūs sānctōrūm sānctă rĕvīsāt.

nām quīd tērrĭgĕnās fērrō pĕpŭlīssĕ phălāngās

Cūlpārūm prōdēst, hŏmĭnīs sī Fīlĭŭs ārcĕ

aēthĕrĭs īnlāpsūs pūrgātī cōrpŏrĭs ūrbēm

īntrĕt ĭnōrnātām tēmplī splēndēntĭs ĕgēnūs?

hāctĕnŭs āltērnīs sūdātum ēst cōmmĭnŭs ārmīs:

mūnĭă nūnc ăgĭtēt tăcĭtaē tŏgă cāndĭdă pācīs,

ātquĕ săcrīs sēdēm prŏpĕrēt dīscīnctă iŭvēntūs."

haēc ŭbĭ dīctă dĕdīt, grădĭbūs rēgīnă sŭpērbīs

dēsĭlŭīt tāntīque ŏpĕrīs Cōncōrdĭă cōnsōrs

mētātūră nŏvūm iāctō fūndāmĭnĕ tēmplūm.

aūrĕă plānĭtĭēm spătĭīs pērcūrrĭt hărūndŏ

dīmēnsīs, quādrēnt ūt quāttŭŏr ūndĭquĕ frōntēs,

nē cōmmīssūrīs dīstāntĭbŭs āngŭlŭs īnpār

ārgūtām mŭtĭlēt pēr dīssŏnă sēmĕtră nōrmām.

Aūrōraē dē pārtĕ trĭbūs plăgă lūcĭdă pōrtīs

īnlūstrātă pătēt, trīplēx ăpĕrītŭr ăd aūstrūm

pōrtārūm nŭmĕrūs, trīs ōccĭdŭālĭbŭs ōffērt

iānŭă trīnă fŏrēs, tŏtĭēns ăquĭlōnĭs ăd āxēm

pāndĭtŭr āltă dŏmūs. nūllum īllīc strūctĭlĕ sāxūm,

sēd căvă pēr sŏlĭdūm mūltōquĕ fŏrātă dŏlātū

gēmmă rĕlūcēntī līmēn cōnplēctĭtŭr ārcū,

vēstĭbŭlūmquĕ lăpīs pĕnĕtrābĭlĕ cōncĭpĭt ūnūs.

pōrtārūm sūmmīs īnscrīpta īn pōstĭbŭs aūrō

nōmĭna ăpōstŏlĭcī fūlgēnt bīs sēnă sĕnātūs.

Spīrĭtŭs hīs tĭtŭlīs ārcānă rĕcōndĭtă mēntīs

āmbĭt ĕt ēlēctōs vŏcăt īn praēcōrdĭă sēnsūs;

quāque hŏmĭnīs nātūră vĭgēt, quām cōrpŏrĕ tōtō

quādrŭă vīs ănĭmāt, trīnīs īngrēssĭbŭs ārām

cōrdĭs ădīt cāstīsquĕ cŏlīt sācrārĭă vōtīs;

seū pŭĕrōs sōl prīmŭs ăgāt, seū fērvŏr ĕphēbōs

īncēndāt nĭmĭūs, seū cōnsūmmābĭlĭs aēvī

pērfĭcĭāt lūx plēnă vĭrōs, sīve ālgĭdă bōrraē

aētās dēcrĕpĭtām vŏcĕt ād pĭă sācră sĕnēctām,

ōccūrrīt trīnūm quādrīna ād cōmpĭtă nōmēn,

quōd bĕnĕ dīscĭpŭlīs dīspōnīt rēx dŭŏdēnīs.

quīn ĕtĭām tŏtĭdēm gēmmārum īnsīgnĭă tēxtīs

pāriĕtĭbūs dīstīnctă mĭcānt, ănĭmāsquĕ cŏlōrūm

vīvēntēs lĭquĭdō lūx ēvŏmĭt āltă prŏfūndō.

īngēns chrŷsŏlĭtūs, nātīvo īntērlĭtŭs aūrō,

hīnc sĭbĭ sāpphīrūm sŏcĭāvĕrăt, īndĕ bĕrŷllūm,

dīstāntēsquĕ nĭtōr mĕdĭūs vărĭābăt hŏnōrēs.

hīc chālcēdŏn hĕbēs pērfūndĭtŭr ēx hўăcīnthī

lūmĭnĕ vīcīnō; nām fōrtĕ cўānĕă prōptēr

stāgnă lăpīs cŏhĭbēns ōstrō fūlgēbăt ăquōsō.

sārdŏnĭcēm pīngūnt ămĕthŷstĭnă, pīngĭt ĭāspīs

sārdīūm iūxta ādpŏsĭtūm pūlchērquĕ tŏpāzōn.

hās īntēr spĕcĭēs smārāgdĭnă grāmĭnĕ vērnō

prātă vĭrēnt vōlvītquĕ văgōs lūx hērbĭdă flūctūs.

tē quŏquĕ cōnspĭcŭūm strūctūra īntērsĕrĭt, ārdēns

chrŷsŏprăse, ēt sīdūs sāxīs stēllāntĭbŭs āddīt.

strīdēbāt grăvĭdīs fūnālīs māchĭnă vīnclīs

īnmēnsās răpĭēns ālta ād fāstīgĭă gēmmās.

āt dŏmŭs īntĕrĭōr sēptēm sūbnīxă cŏlūmnīs

crŷstālli ālgēntīs vĭtrĕā dē rūpĕ rĕcīsīs

cōnstrŭĭtūr, quārūm tĕgĭt ēdĭtă cālcŭlŭs ālbēns

īn cōnūm caēsūs căpĭta ēt sĭnŭāmĭnĕ sūbtēr

sūbdūctūs cōnchae īn spĕcĭēm, quōd mīllĕ tălēntīs

mārgārītum īngēns, ŏpĭbūsque ēt cēnsĭbŭs hāstaē

āddīctīs, ănĭmōsă Fĭdēs mērcātă părārāt.

hōc rĕsĭdēt sŏlĭō pōllēns Săpĭēntĭa ĕt ōmnĕ

cōnsĭlĭūm rēgnī cēlsā dīspōnĭt ăb aūlā,

tūtāndīque hŏmĭnīs lēgēs sūb cōrdĕ rĕtrāctāt.

īn mănĭbūs dŏmĭnaē scēptrūm nōn ārtĕ pŏlītūm

sēd līgnō vīvūm vĭrĭdi ēst, quōd stīrpĕ rĕcīsō,

quāmvīs nūllŭs ălāt tērrēnī caēspĭtĭs ūmōr,

frōndĕ tămēn vĭrĕt īncŏlŭmī, tūm sānguĭnĕ tīnctīs

īntērtēxtă rŏsīs cāndēntĭă līlĭă mīscēt

nēscĭă mārcēntī flōrēm sūbmīttĕrĕ cōllō.

hūiūs fōrmă fŭīt scēptrī gēstāmĕn Ăārōn

flōrĭfĕrūm, sīccō quōd gērmĭnă cōrtĭcĕ trūdēns

ēxplĭcŭīt tĕnĕrūm spē pūbēscēntĕ dĕcōrēm

īnquĕ nŏvōs sŭbĭtō tŭmŭīt vīrga ārĭdă fētūs.

rēddĭmŭs aētērnās, īndūlgēntīssĭmĕ dōctōr,

grātēs, Chrīstĕ, tĭbī, mĕrĭtōsquĕ săcrāmŭs hŏnōrēs

ōrĕ pĭō; nām cōr vĭtĭōrūm stērcŏrĕ sōrdēt.

tū nōs cōrpŏrĕī lătĕbrōsă pĕrīcŭla ŏpērtī

lūctāntīsque ănĭmaē vŏlŭīsti āgnōscĕrĕ cāsūs.

nōvĭmŭs āncĭpĭtēs nĕbŭlōso īn pēctŏrĕ sēnsūs

sūdāre āltērnīs cōnflīctĭbŭs, ēt vărĭātō

pūgnārum ēvēntū nūnc īndŏlĕ crēscĕrĕ dēxtrā,

nūnc īnclīnātīs vīrtūtĭbŭs ād iŭgă vītaē

dētĕrĭōră trăhī sēsēque āddīcĕrĕ nōxīs

tūrpĭbŭs ēt prŏprĭaē iāctūrām fērrĕ sălūtīs.

ō quŏtĭēns ănĭmām, vĭtĭōrūm pēstĕ rĕpūlsā,

sēnsĭmŭs īncālvīssĕ dĕō! quŏtĭēns tĕpĕfāctūm

caēlēste īngĕnĭūm pōst gaūdĭă cāndĭdă taētrō

cēssīssē stŏmăchō! fērvēnt bēlla hōrrĭdă, fērvēnt

ōssĭbŭs īnclūsā, frĕmĭt ēt dīscōrdĭbŭs ārmīs

nōn sīmplēx nātūra hŏmĭnīs; nām vīscĕră līmō

ēffĭgĭātă prĕmūnt ănĭmām, cōntra īllĕ sĕrēnō

ēdĭtŭs ādflātū nīgrāntīs cārcĕrĕ cōrdīs

aēstŭăt, ēt sōrdēs ārta īntēr vīnclă rĕcūsāt.

spīrĭtĭbūs pūgnānt vărĭīs lūx ātquĕ tĕnēbraē,

dīstāntēsque ănĭmāt dūplēx sūbstāntĭă vīrēs,

dōnēc praēsĭdĭō Chrīstūs dĕŭs ādsĭt ĕt ōmnēs

vīrtūtūm gēmmās cōnpōnāt sēdĕ pĭātā,

ātque, ŭbĭ pēccātūm rēgnāvĕrăt, aūrĕă tēmplī

ātrĭă cōnstĭtŭēns tēxāt spēctāmĭnĕ mōrūm

ōrnāmēnta ănĭmaē, quĭbŭs ōblēctātă dĕcōrō

aētērnūm sŏlĭō dīvēs Săpĭēntĭă rēgnēt.