Ōbrŭĭt Hēspĕrĭā Phoēbūm Nōx ūmĭdă pōrtā,
īmpĕrĭīs prŏpĕrātă Iŏvīs; nēc cāstră Pĕlāsgūm
aūt Tўrĭās mĭsĕrātŭs ŏpēs, sēd trīstĕ, tŏt ēxtrā
āgmĭna ĕt īmmĕrĭtās fērrō dēcrēscĕrĕ gēntēs.
Pāndĭtŭr īmmēnsō dēfōrmīs sānguĭnĕ cāmpūs:5
īllīc ārma ĕt ĕquōs, ībānt quĭbŭs āntĕ sŭpērbī,
fūnĕrăque ōrbă rŏgīs nēglēctăquĕ mēmbră rĕlīnquūnt.
tūnc ĭnhŏnōră cŏhōrs lăcĕrīs īnsīgnĭbŭs aēgrās
sēcērnūnt ăcĭēs, pōrtaēque, ĭnĕūntĭbŭs ārmă
āngūstaē pŏpŭlīs, lātaē cēpērĕ rĕvērsōs.10
Pār ūtrīmquĕ dŏlōr; sēd dānt sōlācĭă Thēbīs
quāttŭŏr ērrāntēs Dănăūm sĭnĕ praēsĭdĕ tūrmaē:
ceū mărĕ pēr tŭmĭdūm vĭdŭaē mŏdĕrāntĭbŭs ālnī,
quās dĕŭs ēt cāsūs tēmpēstātēsquĕ gŭbērnānt.
īnde ănĭmūs Tўrĭīs nōn iām sŭă cāstră, sĕd ūltrō15
hōstīlēm sērvārĕ fŭgām, nē fōrtĕ Mўcēnās
cōntēntī rĕdĭīssĕ pĕtānt: dāt tēssĕră sīgnūm
ēxcŭbĭīs, pŏsĭtaēquĕ vĭcēs; dūx nōctĭs ŏpērtaē
sōrtĕ Mĕgēs ūltrōquĕ Lўcūs. Iāmque ōrdĭnĕ iūssō
ārmă, dăpēs īgnēmquĕ fĕrūnt; rēx fīrmăt ĕūntēs:20
"Vīctōrēs Dănăūm - nĕc ĕnīm lūx crāstĭnă lōngē,
nēc quaē prō tĭmĭdīs īntērcēssērĕ tĕnēbraē
sēmpĕr ĕrūnt -, aūgēte ănĭmōs ēt dīgnă sĕcūndīs
pēctŏră fērtĕ dĕīs. Iăcĕt ōmnīs glōrĭă Lērnaē
praēcĭpŭaēquĕ mănūs: sŭbĭīt ūltrīcĭă Tŷdeūs25
Tārtără, Mōrs sŭbĭtām nīgrī stŭpĕt aūgŭrĭs ūmbrām,
Īsmēnōs rāptīs tŭmĕt Hīppŏmĕdōntĭs ŏpīmīs,
Ārcădă bēllĭgĕrīs pŭdĕt ādnŭmĕrārĕ trŏpaēīs.
īn mănĭbūs mērcēs, nūsquām căpĭta ārdŭă bēllī
mōnstrātaēquĕ dŭcūm sēptēnă pĕr āgmĭnă crīstaē;30
scīlĭcĕt Ādrāstī sĕnĭūm frātērquĕ iŭvēntā
pēiŏr ĕt īnsānīs Căpăneūs mĕtŭēndŭs ĭn ārmīs.
Īte ăge ĕt ōbsēssīs vĭgĭlēm cīrcūmdătĕ flāmmām!
nūlli ēx hōstĕ mĕtūs: praēdam āssērvātĭs ŏpēsquĕ
iām vēstrās". Sīc īllĕ trŭcēs hōrtātĭbŭs īmplēt35
Lābdăcĭdās, iŭvăt ēxhaūstōs ĭtĕrārĕ lăbōrēs:
sīcŭt ĕrānt - pūlvīs sūdōrquĕ crŭōrquĕ pĕr ārtūs
mīxtŭs ădhūc - vērtērĕ grădūm; vīx ōbvĭă pāssī
cōllŏquĭa, āmplēxūs ĕtĭām dēxtrāsquĕ sŭōrūm
ēxcūssēre ŭmĕrīs. Tūm frōntem āvērsăquĕ tērgă40
pārtītī lătĕrūmquĕ sĭnūs, vāllum ūndĭquĕ cīngūnt
īgnĭbŭs īnfēstīs. Răbĭdī sīc āgmĭnĕ mūltō
sūb nōctēm cŏĭērĕ lŭpī, quōs ōmnĭbŭs āgrīs
nīl nōn aūsă fămēs lōngō tĕnŭāvĭt hĭātū:
iām stăbŭla īpsă prĕmūnt, tōrquēt spēs īrrĭtă faūcēs,45
bālātūsquĕ trĕmēns pīnguēsque ăb ŏvīlĭbŭs aūraē;
quōd sŭpĕrēst, dūrīs ādfrāngūnt pōstĭbŭs ūnguīs,
pēctŏrăque ēt sīccōs mĭnŭūnt īn līmĭnĕ dēntīs.
Āt prŏcŭl Ārgŏlĭcī sūpplēx īn mārgĭnĕ tēmplī
coētŭs ĕt ād pătrĭās fūsaē Pĕlŏpēĭdĕs ārās50
scēptrĭfĕraē Iūnōnĭs ŏpēm rĕdĭtūmquĕ sŭōrūm
ēxpōscūnt, pīctāsquĕ fŏrēs ēt frīgĭdă vūltū
sāxă tĕrūnt pārvōsquĕ dŏcēnt prōcūmbĕrĕ nātōs.
Cōndĭdĕrānt iām vōtă dĭēm; nōx āddĭtă cūrās
iūngĭt, ĕt īngēstīs vĭgĭlānt āltārĭă flāmmīs.55
Pēplum ĕtĭām dōnō, cūiūs mīrābĭlĕ tēxtūm
nūllă mănū stĕrĭlīs nēc dīssŏcĭātă mărītō
vērsārāt, călăthīs cāstaē vēlāmĭnă dīvaē
haūt spērnēndă fĕrūnt, vărĭīs ŭbĭ plūrĭmă flōrēt
pūrpŭră pīctă mŏdīs mīxtōque īncēndĭtŭr aūrō.60
Īpsa īllīc māgnī thălămō dēspōnsă Tŏnāntīs,
ēxpērs cōnŭbĭi ēt tĭmĭdē pŏsĭtūră sŏrōrēm,
lūmĭnĕ dēmīssō pŭĕrī Iŏvĭs ōscŭlă lībāt
sīmplēx ēt nōndūm fūrtīs ōffēnsă mărītī.
Hōc tūnc Ārgŏlĭcaē sānctūm vēlāmĭnĕ mātrēs65
īndŭĕrānt ĕbŭr, ēt lăcrĭmīs quēstūquĕ rŏgābānt:
"Āspĭcĕ sācrĭlĕgās Cādmēaē paēlĭcĭs ārcēs,
sīdĕrĕī rēgīnă pŏlī, tŭmŭlūmquĕ rĕbēllēm
dīssĭce ĕt īn Thēbās ălĭūd - pŏtĕs - ēxcŭtĕ fūlmēn."
Quīd făcĭāt? Scīt Fātă sŭīs cōntrārĭă Grāīs70
āvērsūmquĕ Iŏvēm, sēd nēc pĕrĭīssĕ prĕcātūs
tāntăquĕ dōnă vĕlīt; tēmpūs tămĕn ōbvĭă māgnī
fōrs dĕdĭt aūxĭlĭī. vĭdĕt ālto ēx aēthĕrĕ clūsă
moēnĭa ĕt īnsōmnī vāllūm stătĭōnĕ tĕnērī:
hōrrŭĭt īrārūm stĭmŭlīs mōtāquĕ vĕrēndūm75
tūrbāvīt dĭădēmă cŏmā: nōn saēvĭŭs ārsīt
Hērcŭlĕaē cūm mātrĭs ŏnūs gĕmĭnōsquĕ Tŏnāntīs
sēcŭbĭtūs văcŭīs īndīgnārētŭr ĭn āstrīs.
Ērgo īntēmpēstā sōmnī dūlcēdĭnĕ cāptōs
dēstĭnăt Āŏnĭōs lētō praēbērĕ, sŭāmquĕ80
ōrbĭbŭs āccīngī sŏlĭtīs iŭbĕt Īrĭn ĕt ōmnĕ
māndăt ŏpūs. pārēt iūssīs dĕă clāră pŏlūmquĕ
līnquĭt ĕt īn tērrās lōngō sūspēndĭtŭr ārcū.
Stāt sŭpĕr ōccĭdŭaē nĕbŭlōsă cŭbīlĭă Nōctīs
Aēthĭŏpāsque ălĭōs, nūllī pĕnĕtrābĭlĭs āstrō,85
lūcŭs ĭnērs, sūbtērquĕ căvīs grăvĕ rūpĭbŭs āntrūm
īt văcŭum īn mōntēm, quā dēsĭdĭs ātrĭă Sōmnī
sēcūrūmquĕ lărēm sēgnīs Nātūră lŏcāvīt.
Līmĕn ŏpācă Quĭēs ēt pīgra Ōblīvĭŏ sērvānt
ēt nūmquām vĭgĭlī tōrpēns Īgnāvĭă vūltū.90
Ōtĭă vēstĭbŭlō prēssīsquĕ Sĭlēntĭă pīnnīs
mūtă sĕdēnt ăbĭgūntquĕ trŭcēs ā cūlmĭnĕ vēntōs
ēt rāmōs ērrārĕ vĕtānt ēt mūrmŭră dēmūnt
ālĭtĭbūs. nōn hīc pĕlăgī, lĭcĕt ōmnĭă clāmēnt
lītŏră, nōn ūllūs caēlī frăgŏr; īpsĕ prŏfūndīs95
vāllĭbŭs ēffŭgĭēns spēlūncaē prōxĭmŭs āmnīs
sāxa īntēr scŏpŭlōsquĕ tăcēt: nīgrāntĭă cīrcūm
ārmēnta, ōmnĕ sŏlō rĕcŭbāt pĕcŭs, ēt nŏvă mārcēnt
gērmĭnă, tērrārūmque īnclīnāt spīrĭtŭs hērbās.
Mīlle īntūs sĭmŭlācră dĕī caēlāvĕrăt ārdēns100
Mūlcĭbĕr: hīc haērēt lătĕrī rĕdĭmītă Vŏlūptās,
hīc cŏmĕs īn rĕquĭēm vērgēns Lăbŏr, ēst ŭbĭ Bācchō,
ēst ŭbĭ Mārtĭgĕnaē sŏcĭūm pūlvīnăr Ămōrī
ōbtĭnĕt. Īntĕrĭūs tēcti īn pĕnĕtrālĭbŭs āltīs
ēt cūm Mōrtĕ iăcēt, nūllīque ĕă trīstĭs ĭmāgŏ105
cērnĭtŭr. haē spĕcĭēs: īpse aūtem ūmēntĭă sūbtēr
āntră sŏpōrĭfĕrō stīpātōs flōrĕ tăpētās
īncŭbăt: ēxhālānt vēstēs ēt cōrpŏrĕ pīgrō
strātă călēnt, sūprāquĕ tŏrūm nĭgĕr ēfflăt ănhēlō
ōrĕ văpōr; mănŭs haēc fūsōs ā tēmpŏrĕ laēvō110
sūstēntāt crīnīs, haēc cōrnu ōblītă rĕmīsīt.
Ādsūnt īnnŭmĕrō cīrcūm văgă Sōmnĭă vūltū,
vēră sĭmūl fālsīs pērmīxtăquĕ †flūmĭnă flāmmīs†.
Nōctĭs ŏpācă cŏhōrs, trăbĭbūsque aūt pōstĭbŭs haērēnt,
aūt tēllūrĕ iăcēnt. tĕnŭīs, quī cīrcŭĭt aūlām,115
īnvălĭdūsquĕ nĭtōr, prīmōsque hōrtāntĭă sōmnōs
lānguĭdă sūccĭdŭīs ēxspīrānt lūmĭnă flāmmīs.
Hūc sē caērŭlĕō lībrāvĭt ăb aēthĕrĕ vīrgŏ
dīscŏlŏr: ēffūlgēnt sīlvaē, tĕnĕbrōsăquĕ tēmpē
ādrīsērĕ dĕae, ēt zōnīs lūcēntĭbŭs īctă120
ēvĭgĭlāt dŏmŭs; īpse aūtēm nēc lāmpădĕ clārā
nēc sŏnĭtū nēc vōcĕ dĕaē pērcūlsŭs ĕōdēm
mōrĕ iăcēt, dōnēc rădĭōs Thaūmāntĭăs ōmnīs
īmpŭlĭt īnque ŏcŭlōs pĕnĭtūs dēscēndĭt ĭnērtēs.
tūnc sīc ōrsă lŏquī nīmbōrūm fūlvă crĕātrīx:125
"Sīdŏnĭōs tē Iūnŏ dŭcēs, mītīssĭmĕ dīvūm
Sōmnĕ, iŭbēt pŏpŭlūmquĕ trŭcīs dēfīgĕrĕ Cādmī,
quī nūnc ēvēntū bēllī tŭmĕfāctŭs Ăchaēūm
pērvĭgĭl āssērvāt vāllum ēt tŭă iūră rĕcūsāt.
Dā prĕcĭbūs tāntīs, rāra ēst hōc pōssĕ făcūltās130
plācātūmquĕ Iŏvēm dēxtrā Iūnōnĕ mĕrērĕ."
Dīxĭt, ĕt īncrĕpĭtāns lānguēntĭă pēctŏră dēxtrā,
nē pĕrĕānt vōcēs, ĭtĕrūmque ĭtĕrūmquĕ mŏnēbāt.
Īllĕ dĕaē iūssīs vūltū, quō nūtăt, ĕōdēm
ādnŭĭt; ēxcēdīt grăvĭōr nīgrāntĭbŭs āntrīs135
Īrĭs ĕt ōbtūnsūm mūltō iŭbăr ēxcĭtăt īmbrī.
Īpsĕ quŏque ēt vŏlŭcrēm grēssum ēt vēntōsă cĭtāvīt
tēmpŏra, ĕt ōbscūrī sīnvātām frīgŏrĕ caēlī
īmplēvīt chlămўdēm, tăcĭtōquĕ pĕr aēthĕră cūrsū
fērtŭr ĕt Āŏnĭīs lōngē grăvĭs īmmĭnĕt ārvīs.140
īllĭŭs aūră sŏlō vŏlŭcrēs pĕcŭdēsquĕ fĕrāsquĕ
ēxplĭcăt, ēt pĕnĭtūs, quēmcūmquĕ sŭpērvŏlăt ōrbēm,
lānguĭdă dē scŏpŭlīs sīdūnt frĕtă, pīgrĭŭs haērēnt
nūbĭlă, dēmīttūnt ēxtrēmă căcūmĭnă sīlvaē,
plūrăquĕ lāxātō cĕcĭdērūnt sīdĕră caēlō.145
Prīmŭs ădēssĕ dĕūm sŭbĭtā cālīgĭnĕ sēnsīt
cāmpŭs, ĕt īnnŭmĕraē vōcēs frĕmĭtūsquĕ vĭrōrūm
sūbmīsērĕ sŏnūm: cūm vēro ūmēntĭbŭs ālīs
īncŭbŭīt pĭcĕāque haūd ūmquām dēnsĭŏr ūmbrā
cāstră sŭbīt, ērrāre ŏcŭlī rĕsŏlūtăquĕ cōllă,150
ēt mĕdĭo āffātū vērba īmpērfēctă rĕlīnquī.
mōx ēt fūlgēntēs clĭpĕōs ēt saēvă rĕmīttūnt
pīlă mănū, lāssīquĕ cădūnt īn pēctŏră vūltūs.
Ēt iām cūnctă sĭlēnt: īpsī iām stārĕ rĕcūsānt
cōrnĭpĕdēs, īpsōs sŭbĭtūs cĭnĭs ābstŭlĭt īgnīs.155
Āt nōn ēt trĕpĭdīs ĕădēm Sŏpŏr ōtĭă Grāīs
suādĕt, ĕt ādiūnctīs ārcēt sŭă nūbĭlă cāstrīs
nōctĭvăgī vīs blāndă dĕī: stānt ūndĭque ĭn ārmīs
foēdam īndīgnāntēs nōctēm vĭgĭlēsquĕ sŭpērbōs.
Ēccĕ rĕpēns sŭpĕrīs ănĭmūm lŷmphāntĭbŭs hōrrōr160
Thīŏdămāntă sŭbīt fōrmīdāndōquĕ tŭmūltū
pāndĕrĕ fātă iŭbēt, sīve hānc Sātūrnĭă mēntēm,
sīvĕ nŏvūm cŏmĭtēm bŏnŭs īnstīgābăt Ăpōllŏ.
Prōsĭlĭt īn mĕdĭōs, vīsu aūdītūquĕ trĕmēndūs
īmpătĭēnsquĕ dĕī, frăgĭlī quēm mēntĕ rĕcēptūm165
nōn căpĭt: ēxūndānt stĭmŭlī, nūdūsquĕ pĕr ōră
stāt fŭrŏr, ēt trĕpĭdās īncērtō sānguĭnĕ tēndīt
ēxhaūrītquĕ gĕnās - ăcĭēs hūc ērrăt ĕt īllūc -
sērtăquĕ mīxtă cŏmīs spārsā cērvīcĕ flăgēllāt.
Sīc Phrўgă tērrĭfĭcīs gĕnĕtrīx Īdaēă crŭēntūm170
ēlĭcĭt ēx ădўtīs cōnsūmptăquĕ brācchĭă fērrō
scīrĕ vĕtāt; quătĭt īllĕ săcrās īn pēctŏră pīnūs
sānguĭnĕōsquĕ rŏtāt crīnēs ēt vūlnĕră cūrsū
ēxănĭmāt: păvĕt ōmnĭs ăgēr rēspērsăquĕ cūltrīx
ārbŏr, ĕt āttŏnĭtī cūrrum ērēxērĕ lĕōnēs.175
Vēntum ād cōncĭlĭī pĕnĕtrālĕ dŏmūmquĕ vĕrēndām
sīgnōrūm, māgnīs ŭbĭ dūdūm clādĭbŭs aēgēr,
rērum ēxtrēmă mŏvēns, frūstrā cōnsūltăt Ădrāstūs.
Stānt cīrcūm sŭbĭtī prŏcĕrēs, ūt quīsquĕ pĕrēmptō
prōxĭmŭs, ēt māgnīs lŏcă dēsōlātă tŭēntūr180
rēgĭbŭs haūd laētī sēque hūc crēvīssĕ dŏlēntēs.
nōn sĕcŭs āmīssō mĕdĭūm cūm praēsĭdĕ pūppīs
frēgĭt ĭtēr, sŭbĭt ād vĭdŭī mŏdĕrāmĭnă clāvī
aūt lătĕrūm cūstōs, aūt quēm pĕnĕs ōbvĭă pōntō
prōră fŭīt: stŭpĕt īpsă rătīs tārdēquĕ sĕquūntūr185
ārmă, nĕc āccēdīt dŏmĭnō tūtēlă mĭnōrī.
Ērgo ălăcēr trĕpĭdōs sīc ērĭgĭt aūgŭr Ăchīvōs:
"Māgnă dĕūm māndātă, dŭcēs, mŏnĭtūsquĕ vĕrēndōs
ādvĕhĭmūs, nōn haē nōstrō dē pēctŏrĕ vōcēs:
īllĕ cănīt, cuī mē fămŭlāri ēt sūmĕrĕ vīttās190
vēstră fĭdēs, īpsō nōn dīscōrdāntĕ, sŭbēgīt.
Nōx fēcūnda ŏpĕrūm pūlchraēque āccōmmŏdă fraūdī
pāndĭtŭr aūgŭrĭō dīvūm; vŏcăt ōbvĭă Vīrtūs,
ēt pōscīt Fōrtūnă mănūs. Stŭpĕt ōbrŭtă sōmnō
Āŏnĭdūm lĕgĭō: tēmpūs nūnc fūnĕră rēgūm195
ūlcīscī mĭsĕrūmquĕ dĭēm; răpĭte ārmă mŏrāsquĕ
frāngĭtĕ pōrtārūm: sŏcĭīs hōc sūbdĕrĕ flāmmās,
hōc tŭmŭlārĕ sŭōs. Ĕquĭdem haēc ēt Mārtĕ dĭūrnō
dūm rēs īnfrāctaē pūlsīque īn tērgă rĕdīmūs
- pēr trĭpŏdās iūro ēt rāptī nŏvă fātă măgīstrī -200
vīdi, ēt mē vŏlŭcrēs cīrcūm plaūsērĕ sĕcūndaē.
Sēd nūnc cērtă fĭdēs. Mŏdŏ mē sūb nōctĕ sĭlēntī
īpse, īpse āssūrgēns ĭtĕrūm tēllūrĕ sŏlūtā,
quālĭs ĕrāt - sōlōs īnfēcĕrăt ūmbră iŭgālīs -,
Āmphĭărāŭs ădīt: nōn vānaē mōnstră quĭētīs,205
nēc sōmnō cōmpērtă lŏquōr. "Tūne" īnquĭt, "ĭnērtīs
Īnăchĭdās - rēdde haēc Pārnāsĭă sērtă mĕōsquĕ
rēddĕ dĕōs - tāntām pătĭēre āmīttĕrĕ nōctēm,
dēgĕnĕr? Haēc ĕgŏmēt caēlī sēcrētă văgōsquĕ
ēdŏcŭī lāpsūs? Văde hĕīa, ūlcīscĕrĕ fērrō210
nōs sāltēm!" dīxīt, mēque haēc ād līmĭnă vīsūs
cūspĭdĕ sūblātā tōtōque īmpēllĕrĕ cūrrū.
Quāre ăgĭte, ūtēndūm sŭpĕrīs; nōn cōmmĭnŭs hōstēs
stērnēndī: bēllūm iăcĕt, ēt saēvīrĕ pŏtēstās.
Ēcqui ădĕrūnt, quōs īngēntī se āttōllĕrĕ fāmā215
nōn pĭgĕāt, dūm fātă sĭnūnt? ĭtĕrum ēccĕ bĕnīgnaē
nōctĭs ăvēs; sĕquŏr, ēt cŏmĭtūm lĭcĕt āgmĭnă cēssēnt,
sōlŭs ĕo! Ātque ădĕō vĕnĭt īlle ēt quāssăt hăbēnās".
Tālĭă vōcĭfĕrāns nōctem ēxtūrbābăt, ĕūntquĕ
nōn sĕcŭs āccēnsī prŏcĕrēs, quām si ōmnĭbŭs īdēm220
cōrdĕ dĕūs: flāgrānt cŏmĭtāri ēt iūngĕrĕ cāsūs.
tēr dēnōs nŭmĕrō, tūrmārūm rōbŏră, iūssūs
īpsĕ lĕgīt; cīrcā frĕmĭt īndīgnātă iŭvēntūs
cētĕră, cūr mănĕānt cāstrīs īgnāvăquĕ sērvēnt
ōtĭă: pārs sūblīmĕ gĕnūs, pārs fāctă sŭōrūm,225
pārs sŭă, sōrtem ălĭī clāmānt, sōrtem ūndĭquĕ pōscūnt.
gaūdĕt ĭn ādvērsīs ănĭmōque āssūrgĭt Ădrāstūs.
Vērtĭcĕ sīc Phŏlŏēs vŏlŭcrūm nūtrītŏr ĕquōrūm,
cūm fētūră grĕgēm pĕcŏrōsō vērĕ nŏvāvīt,
laētātūr cērnēns hōs mōntĭs ĭn ārdŭă nītī,230
hōs īnnārĕ vădīs, cērtārĕ părēntĭbŭs īllōs;
tūnc văcŭō sūb cōrdĕ mŏvēt, quī mōllĕ dŏmāndī
fērrĕ iŭgūm, quī tērgă bŏnī, quĭs ĭn ārmă tŭbāsquĕ
nātŭs, ăd Ēlēās mĕlĭōr quīs sūrgĕrĕ pālmās:
tālĭs ĕrāt tūrmaē dūctōr lōngaēvŭs Ăchīvaē.235
nēc dēēst coēptīs: "Ūnde haēc tām sēră rĕpēntĕ
nūmĭnă? quī frāctōs sŭpĕrī rĕdĭīstĭs ăd Ārgōs?
ēstne hīc īnfēlīx vīrtūs? gēntīquĕ sŭpērstēs
sānguĭs, ĕt īn mĭsĕrīs ănĭmōrūm sēmĭnă dūrānt?
laūdo ĕquĭdem, ēgrĕgĭī iŭvĕnēs, pūlchrāquĕ mĕōrūm240
sēdītiōnĕ frŭōr; sēd fraūdem ĕt ŏpērtă părāmūs
proēlĭă, cēlāndī mōtūs: nūmquam āptă lătēntī
tūrbă dŏlō. Sērvāte ănĭmōs, vĕnĭt ūltŏr ĭn hōstīs
ēccĕ dĭēs; tūnc ārmă pălām, tūnc ībĭmŭs ōmnēs".
hīs tāndēm vīrtūs iŭvĕnūm frēnātă quĭēvīt:245
nōn ălĭtēr mōtō quām sī pătĕr Aēŏlŭs āntrō
pōrtam ĭtĕrūm sāxō prĕmăt īmpĕrĭōsŭs ĕt ōmnĕ
claūdăt ĭtēr, iāmiām spērāntĭbŭs aēquŏră vēntīs.
Īnsŭpĕr Hērcŭlĕūm sĭbĭ iūngĭt Ăgŷllĕă vātēs
Āctŏrăque: hīc āptūs suādēre, hīc rōbŏrĕ iāctāt250
nōn cēssīssĕ pătrī; cŏmĭtēs trĭbŭs ōrdĭnĕ dēnī,
hōrrēndum Āŏnĭīs ēt cōntrā stāntĭbŭs āgmēn.
īpsĕ nŏvī grădĭēns fūrta ād Māvōrtĭă bēllī
pōnĭt ădōrātās, Phoēbēa īnsīgnĭă, frōndēs,
lōngaēvīquĕ dŭcīs grĕmĭō cōmmēndăt hŏnōrēm255
frōntĭs, ĕt ōblātām Pŏlўnīcīs mūnĕrĕ grātō
lōrīcām gălĕāmquĕ sŭbīt. Fĕrŭs Āctŏră māgnō
ēnsĕ grăvāt Căpăneūs, īpse haūd dīgnātŭs ĭn hōstēm
īrĕ dŏlō sŭpĕrōsquĕ sĕquī. Pērmūtăt Ăgŷlleūs
ārmă trŭcīs Nŏmĭī: quĭd ĕnīm fāllēntĭbŭs ūmbrīs260
ārcŭs ĕt Hērcūlēae iūvīssēnt bēllă săgīttaē?
Īndĕ pĕr ābrūptās cāstrōrum ēx āggĕrĕ pīnnās,
nē grăvĭs ēxclāmēt pōrtaē mūgītŭs ăēnaē,
praēcĭpĭtānt sāltū; nēc lōngum, ēt prōtĭnŭs īngēns
praēdă sŏlō ceū iam ēxănĭmēs mūltōquĕ pĕrāctī265
ēnsĕ iăcēnt. "Īte, ō sŏcĭī, quācūmquĕ vŏlūptās
caēdĭs ĭnēxhaūstaē, sŭpĕrīsquĕ făvēntĭbŭs, ōrō,
sūffĭcĭte!" hōrtātūr clārā iām vōcĕ săcērdōs,
"cērnĭtĭs ēxpŏsĭtās tūrpī mārcōrĕ cŏhōrtēs?
Prō pŭdŏr! Ārgŏlĭcās hīne aūsi ōbsīdĕrĕ pōrtās,270
hī sērvārĕ vĭrōs?" Sīc fātŭs, ĕt ēxŭĭt ēnsēm
fūlmĭnĕūm răpĭdāquĕ mănū mŏrĭēntĭă trānsīt
āgmĭnă. quīs nŭmĕrēt caēdēs, aūt nōmĭnĕ tūrbām
ēxănĭmēm sīgnārĕ quĕāt? sŭbĭt ōrdĭnĕ nūllō
tērgăquĕ pēctŏrăque ēt gălĕīs īnclūsă rĕlīnquīt275
mūrmŭră pērmīscētquĕ văgōs īn sānguĭnĕ mānēs:
hūnc tĕmĕre ēxplĭcĭtūm strātīs, hūnc sērŏ rĕmīssīs
grēssĭbŭs īllāpsūm clĭpĕo ēt mălĕ tēlă tĕnēntēm,
coētĭbŭs hōs mĕdĭīs vīna īntĕr ĕt ārmă iăcēntēs,
ācclīnīs clĭpĕīs ălĭōs, ūt quēmquĕ lĭgātūm280
īnfēlīx tēllūrĕ sŏpōr sūprēmăquĕ nūbēs
ōbrŭĕrāt. nēc nūmĕn ăbēst, ārmātăquĕ Iūnŏ
lūnārēm quătĭēns ēxsērtā lāmpădă dēxtrā
pāndĭt ĭtēr fīrmātque ănĭmōs ēt cōrpŏră mōnstrāt.
sēntĭt ădēssĕ dĕām, tăcĭtūs sēd gaūdĭă cēlāt285
Thīŏdămās; iām tārdă mănūs, iām dēbĭlĕ fērrūm
ēt cālīgāntēs nĭmĭīs sūccēssĭbŭs īraē.
Cāspĭă nōn ălĭtēr māgnōrum īn strāgĕ iŭvēncūm
tīgrĭs, ŭbi īmmēnsō răbĭēs plācātă crŭōrĕ
lāssāvītquĕ gĕnās ēt crāssō sōrdĭdă tābō290
cōnfūdīt măcŭlās, spēctāt sŭă fāctă dŏlētquĕ
dēfēcīssĕ fămēm: vīctūs sīc aūgŭr ĭnērrāt
caēdĭbŭs Āŏnĭīs; ōptēt nūnc brācchĭă cēntūm
cēntēnāsque īn bēllă mănūs; iām taēdĕt ĭnānēs
ēxhaūrīrĕ mĭnās, hōstēmque āssūrgĕrĕ māllēt.295
Pārte ălĭā sēgnēs māgnō sătŭs Hērcŭlĕ vāstāt
Sīdŏnĭōs Āctōrque ălĭā, sŭă quēmquĕ crŭēntō
līmĭtĕ tūrbă sŭbīt: stāgnānt nīgrāntĭă tābō
grāmĭnă, sānguĭnĕīs nūtānt tēntōrĭă rīvīs;
fūmăt hŭmūs, sōmnīque ēt mōrtĭs ănhēlĭtŭs ūnā300
vōlvĭtŭr; haūt quīsquām vīsūs aūt ōră iăcēntūm
ērēxīt: tālī mĭsĕrīs dĕŭs ālĭgĕr ūmbrā
īncŭbăt ēt tāntūm mŏrĭēntĭă lūmĭnă sōlvīt.
Trāxĕrăt īnsōmnīs cĭthărā lūdōquĕ sŭprēmă
sīdĕră iām nūllōs vīsūrŭs Ĭālmĕnŭs ōrtūs,305
Sīdŏnĭūm paēānă cănēns; huīc lānguĭdă cērvīx
īn laēvūm cōgēntĕ dĕō mĕdĭāquĕ iăcēbānt
cōllă rĕplīctă lўrā: fērrūm pēr pēctŭs Ăgŷlleūs
ēxĭgĭt āptātāmquĕ căvā tēstūdĭnĕ dēxtrām
pērcŭtĭt ēt dĭgĭtōs īntēr sŭă fīlă trĕmēntēs.310
Prōtūrbāt mēnsās dīrūs lĭquŏr: ūndĭquĕ mānānt
sānguĭnĕ pērmīxtī lătĭcēs ēt Bācchŭs ĭn āltōs
crātērās pătĕrāsquĕ rĕdīt. Fĕrŭs ōccŭpăt Āctōr
īmplĭcĭtūm frātrī Thămўrīn, Tăgŭs haūrĭt Ĕchētlī
tērgă cŏrōnātī, Daūnūs căpŭt āmpŭtăt Hēbrī:315
nēscĭŭs heū răpĭtūr fātīs, hĭlărīsquĕ sŭb ūmbrās
vītă fŭgīt mōrtīsquĕ fĕraē lūcrātă dŏlōrēs.
strātŭs hŭmō gĕlĭdā sūbtēr iŭgă fīdă rŏtāsquĕ
Cālpĕtŭs Āŏnĭōs grāmēn gēntīlĕ mĕtēntēs
prōflātū tērrēbăt ĕquōs: mădĭda ōră rĕdūndānt320
āccēnsūsquĕ mĕrō sŏpŏr aēstŭăt; ēccĕ iăcēntīs
Īnăchĭūs vātēs iŭgŭlūm fŏdĭt, ēxpŭlĭt īngēns
vīnă crŭōr frāctūmquĕ pĕrīt īn sānguĭnĕ mūrmūr.
Fōrs īllī praēsāgă quĭēs, nīgrāsquĕ grăvātūs
pēr sōmnūm Thēbās ēt Thīŏdămāntă vĭdēbāt.325
Quārtă sŏpōrĭfĕraē sŭpĕrābānt tēmpŏră nōctī,
cūm văcŭaē nūbēs ĕt hŏnōr nōn ōmnĭbŭs āstrīs,
ādflātūsquĕ fŭgīt cūrrū māiōrĕ Bŏōtēs.
Iāmque īpsūm dēfēcĭt ŏpūs, cūm prōvĭdŭs Āctōr
Thīŏdămāntă vŏcāt: "Sătĭs haēc ĭnŏpīnă Pĕlāsgīs330
gaūdĭă: vīx ūllōs tāntō rĕŏr āgmĭnĕ saēvām
ēffūgīssĕ nĕcēm, nī quōs dēfōrmĭs ĭn āltō
sānguĭnĕ dēgĕnĕrēs ōccūltāt vītă; sĕcūndīs
pōnĕ mŏdūm: sūnt ēt dīrīs sŭă nūmĭnă Thēbīs.
fōrsĭtăn ēt nōbīs mŏdŏ quaē fāvērĕ, rĕcēdānt."335
Pārŭĭt, ēt mădĭdās tōllēns ād sīdĕră pālmās:
"Phoēbĕ, tĭbi ēxŭvĭās mōnstrātaē praēmĭă nōctīs
nōndum āblūtŭs ăquīs - tĭbi ĕnim haēc ĕgŏ sācră lĭtāvī -
trādŏ fĕrūs mīlēs trĭpŏdūm fīdūsquĕ săcērdōs.
Sī nōn dēdĕcŭī tŭă iūssă tŭlīquĕ prĕmēntēm,340
saēpĕ vĕnī, saēpe hānc dīgnāre īrrūmpĕrĕ mēntēm.
nūnc tĭbĭ crūdŭs hŏnōs, trūnca ārmă crŭōrquĕ vĭrōrūm:
āt pătrĭās sī quāndŏ dŏmōs ōptātăquĕ, Paēān,
tēmplă, Lўcīĕ, dăbīs, tōt dītĭă dōnă săcrātīs
pōstĭbŭs ēt tŏtĭdēm vōtī mĕmŏr ēxĭgĕ taūrōs".345
Dīxĕrăt, ēt laētīs sŏcĭōs rĕvŏcābăt ăb ārmīs.
Vēnĕrăt hōs īntēr fātō Călўdōnĭŭs Hōpleūs
Maēnălĭūsquĕ Dўmās, dīlēctī rēgĭbŭs āmbō,
rēgum āmbō cŏmĭtēs, quōrūm pōst fūnĕră maēstī
vītam īndīgnāntūr. prĭŏr Ārcădă cōncĭtăt Hōpleūs:350
"Nūllănĕ pōst mānēs rēgīs tĭbĭ cūră pĕrēmptī,
cārĕ Dўmā, tĕnĕānt quēm iām fōrtāssĕ vŏlūcrēs
Thēbānīquĕ cănēs? pătrĭaē quīd deīndĕ fĕrētīs,
Ārcădĕs? Ēn rĕdŭcēs cōntrā vĕnĭt āspĕră mātēr:
fūnŭs ŭbi? Āt nōstrō sēmpēr sūb pēctŏrĕ Tŷdeūs355
saēvĭt ĭnōps tŭmŭlī, quāmvīs pătĭēntĭŏr ārtūs
īllĕ nĕc ābrūptīs ădĕō lăcrĭmābĭlĭs ānnīs.
Īrĕ tămēn saēvūmquĕ lĭbēt nūllo ōrdĭnĕ pāssīm
scrūtārī cāmpūm, mĕdĭāsve īrrūmpĕrĕ Thēbās."
Ēxcĭpĭt ōrsă Dўmās: "Pĕr ĕgo haēc văgă sīdĕră iūrō,360
pēr dŭcĭs ērrāntīs īnstār mĭhĭ nūmĭnĭs ūmbrās,
īdem ănĭmūs mĭsĕrō; cŏmĭtēm cīrcūmspĭcĭt ōlīm
mēns hŭmĭlīs lūctū, sēd nūnc prĭŏr ībŏ", vĭāmquĕ
īncŏhăt ēt maēstō cōnvērsŭs ăd aēthĕră vūltū
sīc ăĭt: "Ārcānaē mŏdĕrātrīx Cŷnthĭă nōctīs,365
sī tē tērgĕmĭnīs pĕrhĭbēnt vărĭārĕ fĭgūrīs
nūmĕn ĕt īn sīlvās ălĭō dēscēndĕrĕ vūltū,
īllĕ cŏmēs nūpēr nĕmŏrūmque īnsīgnĭs ălūmnūs,
īllĕ tŭūs, Dīānă, pŭēr - nūnc rēspĭcĕ sāltēm -
quaērĭtŭr". Īncēndīt prōnīs dĕă cōrnĭbŭs ālmūm370
sīdŭs ĕt ādmōtō mōnstrāvīt fūnĕră cūrrū.
Āppārēnt cāmpī Thēbaēque āltūsquĕ Cĭthaērōn:
sīc ŭbĭ nōctūrnūm tŏnĭtrū mălŭs aēthĕră frāngīt
Iūppĭtĕr, ābsĭlĭūnt nūbēs ēt fūlgŭrĕ clārō
āstră lătēnt, sŭbĭtūsque ŏcŭlīs ōstēndĭtŭr ōrbīs.375
Āccēpīt rădĭōs ĕt ĕādēm pērcĭtŭs Hōpleūs
Tŷdĕă lūcĕ vĭdēt; lōngē dānt sīgnă pĕr ūmbrās
mūtŭă laētāntēs, ĕt ămīcūm pōndŭs ŭtērquĕ,
ceū rĕdŭcēs vītaē saēvāque ā mōrtĕ rĕmīssōs,
sūbiēctā cērvīcĕ lĕvānt; nēc vērbă, nĕc aūsī380
flērĕ dĭū: prŏpĕ saēvă dĭēs īndēxquĕ mĭnātūr
ōrtŭs. Ĕūnt tăcĭtī pēr maēstă sĭlēntĭă māgnīs
pāssĭbŭs ēxhaūstāsquĕ dŏlēnt pāllērĕ tĕnēbrās.
Īnvĭdă fātă pĭīs ēt fōrs īngēntĭbŭs aūsīs
rāră cŏmēs. Iām cāstră vĭdēnt ănĭmīsquĕ prŏpīnquānt,385
ēt dēcrēscĭt ŏnūs, sŭbĭtī cūm pūlvĕrĭs ūmbră
ēt sŏnŭs ā tērgō. Mŏnĭtū dŭcĭs ācĕr ăgēbāt
Āmphīōn ĕquĭtēs, nōctēm vĭgĭlātăquĕ cāstră
ēxplōrārĕ dătūs, prīmūsquĕ pĕr āvĭă cāmpī
ūsquĕ prŏcūl - nēcdūm tōtās lūx sōlvĕrăt ūmbrās -390
nēscĭŏ quīd vīsū dŭbĭum īncērtūmquĕ mŏvērī
cōrpŏrăque īrĕ vĭdēt; sŭbĭtūs mōx fraūdĕ rĕpērtā
ēxclāmāt: "Cŏhĭbētĕ grădūm quīcūmquĕ!" sĕd hōstēs
ēssĕ pătēt: mĭsĕrī pērgūnt ānteīrĕ tĭmēntquĕ
nōn sĭbĭ; tūnc mōrtēm trĕpĭdīs mĭnĭtātŭr ĕt hāstām395
ēxpŭlĭt, āc vānōs āltē lĕvăt ēmĭnŭs īctūs,
ādfēctāns ērrārĕ mănūm. Stĕtĭt īllă Dўmāntīs
ānte ŏcŭlōs, quī fōrtĕ prĭōr grēssūmquĕ rĕprēssīt.
Āt nōn māgnănĭmūs cūrāvīt pērdĕrĕ iāctūs
Aēpўtŭs, ēt fīxō trānsvērbĕrăt Hōplĕă tērgō400
pēndēntīsque ĕtĭām pērstrīnxīt Tŷdĕŏs ārmōs.
Lābĭtŭr ēgrĕgĭī nōndūm dŭcĭs īmmĕmŏr Hōpleūs,
ēxspīrātquĕ tĕnēns - fēlīx, sī cōrpŭs ădēmptūm
nēscĭăt -, ēt saēvās tālīs dēscēndĭt ăd ūmbrās.
Vīdĕrăt hōc rētrō cōnvērsŭs ĕt āgmĭnă sēntīt405
iūnctă Dўmās, dŭbĭūs prĕcĭbūsnĕ sŭbīrĕt ăn ārmīs
īnstāntēs; ārma īră dăbāt, fōrtūnă prĕcārī,
nōn aūdērĕ iŭbēt: neūtrī fīdūcĭă coēptō.
Dīstŭlĭt īră prĕcēs; pōnīt mĭsĕrābĭlĕ cōrpūs
āntĕ pĕdēs, tērgōquĕ grăvīs quās fōrtĕ fĕrēbāt,410
tīgrĭdĭs ēxŭvĭās, īn laēvām tōrquĕt ĕt ōbstāt
ēxsērtum ōbiēctāns mūcrōnem, īnque ōmnĭă tēlă
vērsŭs ĕt ād caēdēm iūxtā mōrtēmquĕ părātūs:
ūt lĕă, quām saēvō fētām prēssērĕ cŭbīlī
vēnāntēs Nŭmĭdaē, nātōs ērēctă sŭpērstāt415
mēntĕ sŭi īncērtā, tōrvum āc mĭsĕrābĭlĕ frēndēns;
īllă quĭdēm tūrbārĕ glŏbōs ēt frāngĕrĕ mōrsū
tēlă quĕāt, sēd prōlĭs ămōr crūdēlĭă vīncīt
pēctŏra, ĕt ā mĕdĭā cătŭlōs cīrcūmspĭcĭt īrā.
Ēt iām laēvă vĭrō, quāmvīs saēvīrĕ vĕtārēt420
Āmphīōn, ērēptă mănūs, pŭĕrīquĕ trăhūntūr
ōră sŭpīnă cŏmīs. Sērūs tūnc dēnĭquĕ sūpplēx
dēmīssō mūcrōnĕ rŏgāt: "Mŏdĕrātĭŭs, ōrō,
dūcĭtĕ, fūlmĭnĕī pēr vōs cūnābŭlă Bācchī
Īnōāmquĕ fŭgām vēstrīquĕ Pălaēmŏnĭs ānnōs!425
Sī cuī fōrtĕ dŏmī nātōrūm gaūdĭă, sī quīs
hīc pătĕr, āngūstī pŭĕrō dătĕ pūlvĕrĭs haūstūs
ēxĭgŭāmquĕ făcēm! rŏgăt, ēn rŏgăt īpsĕ iăcēntīs
vūltŭs: ĕgo īnfāndās pŏtĭōr sătĭārĕ vŏlūcrēs,
mē praēbētĕ fĕrīs, ĕgŏ bēlla aūdērĕ cŏēgī".430
"Īmmo" ăĭt Āmphīōn "rēgēm sī tāntă cŭpīdŏ
quīd frācti ēxsānguēsquĕ părēnt; cūncta ōcĭŭs ēffēr,
ēt vītā tŭmŭlōquĕ dŭcīs dōnātŭs ăbītŏ".
Hōrrŭĭt ēt tōtō praēcōrdĭă prōtĭnŭs Ārcās
īmplēvīt căpŭlō. "Sūmmūmne hōc clādĭbŭs" īnquīt,435
"deērăt ŭt ādflīctōs tūrpārem ĕgŏ prōdĭtŏr Ārgōs?
nīl ĕmĭmūs tāntī, nēc sī vĕlĭt īpsĕ crĕmārī".
Sīc ăĭt, ēt māgnō prōscīssūm vūlnĕrĕ pēctūs
īniēcīt pŭĕrō, sūprēmăquĕ mūrmŭră vōlvēns:
"Hōc tămĕn īntĕrĕā mēcūm pŏtĭārĕ sĕpūlcrō"440
Tālēs ōptātīs rēgum īn cōmplēxĭbŭs āmbō,
pār īnsīgne ănĭmīs, Aētōlŭs ĕt īnclĭtŭs Ārcās,
ēgrĕgĭās ēfflānt ănĭmās lētōquĕ frŭūntūr.
Vōs quŏquĕ sācrātī, quāmvīs mĕă cārmĭnă sūrgānt
īnfĕrĭōrĕ lўrā, mĕmŏrēs sŭpĕrābĭtĭs ānnōs.445
fōrsĭtăn ēt cŏmĭtēs nōn āspērnābĭtŭr ūmbrās
Eūrўălūs Phrўgĭīque ādmīttēt glōrĭă Nīsī.
Āt fĕrŭs Āmphīōn, rēgī quī fāctă rĕpōrtēnt
ēdŏcĕāntquĕ dŏlūm cāptīvăquĕ cōrpŏră rēddānt,
mīttĭt ŏvāns; claūsīs īpse īnsūltārĕ Pĕlāsgīs450
tēndĭt ĕt ābscīsōs sŏcĭōrum ōstēndĕrĕ vūltūs.
Īntĕrĕā rĕdŭcēm mūrōrum ē cūlmĭnĕ Grāī
Thīŏdămāntă vĭdēnt nēc iam ērūmpēntĭă cēlānt
gaūdĭa. ŭt ēxsērtōs ēnsēs ēt caēdĕ rĕcēntī
ārmă rŭbērĕ nŏtānt; tūnc āssĭlĭt aēthĕră māgnūm455
clāmŏr, ĕt ē sūmmō pēndēnt cŭpĭda āgmĭnă vāllō
nōscĕrĕ quīsquĕ sŭōs. vŏlŭcrūm sīc tūrbă rĕcēntūm,
cūm rĕdŭcēm lōngō prōspēxĭt ĭn āĕrĕ mātrēm,
īrĕ cŭpīt cōntrā sūmmīque ē mārgĭnĕ nīdī
ēxstăt hĭāns, iāmiāmquĕ cădāt, nī pēctŏrĕ tōtō460
ōbstĕt ăpērtă părēns ĕt ămāntĭbŭs īncrĕpĕt ālīs.
Dūmque ŏpŭs ārcānum ēt tăcĭtī cōmpēndĭă Mārtīs
ēnŭmĕrānt laētīsquĕ sŭōs cōmplēxĭbŭs īmplēnt
Hōplĕăque ēxquīrūnt tārdūmquĕ Dўmāntă quĕrūntūr
ēcce ēt Dīrcaēaē iūxtā dūx cōncĭtŭs ālaē465
vēnĕrăt Āmphīōn; nōn lōngūm caēdĕ rĕcēntī
laētātūs vĭdĕt īnnŭmĕrīs fērvērĕ cătērvīs
tēllūrem ātque ūnā gēntem ēxspīrārĕ rŭīnā.
quī trĕmŏr īnĭcĭtūr caēlī dē lāmpădĕ tāctīs,
hīc fīxīt iŭvĕnēm, părĭtērque hōrrōrĕ sŭb ūnō470
vōx, ăcĭēs sānguīsquĕ pĕrīt, gĕmĭtūsquĕ părāntēm
īpse ūltrō cōnvērtĭt ĕquūs; fŭgĭt ālă rĕtōrtō
pūlvĕrĕ. nōndum īllī Thēbārūm claūstră sŭbībānt,
ēt iam Ārgīvă cŏhōrs nōctūrnō frētă trĭūmphō
prōsĭlĭt īn cāmpōs; pĕr ĕt ārma ēt mēmbră iăcēntūm475
taētrăquĕ cōngĕrĭē sŏlă sēmiănĭmūmquĕ crŭōrēm
cōrnĭpĕdēs īpsīquĕ rŭūnt: grăvĭs ēxtĕrĭt ārtūs
ūngŭlă, sānguĭnĕūs lăvăt īmbĕr ĕt īmpĕdĭt āxēs.
Dūlcĕ vĭrīs hāc īrĕ vĭā, ceū tēctă sŭpērbī
Sīdŏnĭa ātque īpsās cālcēnt īn sānguĭnĕ Thēbās.480
Hōrtātūr Căpăneūs: "Sătĭs ōccūltātă, Pĕlāsgī,
dēlĭtŭīt vīrtūs: nūnc, nūnc mĭhĭ vīncĕrĕ pūlchrūm
tēstĕ dĭē; mēcūm clāmōre ēt pūlvĕre ăpērtō
ītĕ pălām, iŭvĕnēs: sūnt ēt mĭhĭ prōvĭdă dēxtraē
nūmĭna ĕt hōrrēndī strīctō mūcrōnĕ fŭrōrēs."485
sīc ăĭt; ārdēntēs ălăcēr sūccēndĭt Ădrāstūs
Ārgŏlĭcūsquĕ gĕnēr, sĕquĭtūr iām trīstĭŏr aūgūr.
Iāmquĕ prĕmūnt mūrōs - ĕt ădhūc nŏvă fūnĕră nārrāt
Āmphīōn - mĭsĕrāmque īntrābānt prōtĭnŭs ūrbēm,
nī Mĕgăreūs spĕcŭlā cĭtŭs ēxclāmāssĕt ăb āltā:490
"Claūdĕ, vĭgīl, sŭbĕūnt hōstēs, claūde ūndĭquĕ pōrtās!"
Ēst ŭbĭ dāt vīrīs nĭmĭūs tĭmŏr: ōcĭŭs ōmnīs
pōrtă cŏīt; sōlās dūm tārdĭŭs ārtăt Ĕchīōn
Ōgўgĭās, aūdāx ănĭmīs Spārtānă iŭvēntūs
īrrūpīt, caēsīquĕ rŭūnt īn līmĭnĕ prīmō495
īncŏlă Tāўgĕtī Pănŏpeūs rĭgĭdīquĕ nătātōr
Oēbălŭs Eūrōtaē; tūque, ō spēctātĕ pălaēstrīs
ōmnĭbŭs ēt nūpēr Nĕmĕaēo īn pūlvĕrĕ fēlīx,
Ālcĭdămā, prīmīs quēm caēstĭbŭs īpsĕ lĭgārāt
Tŷndărĭdēs, nĭtĭdī mŏrĭēns cōnvēxă măgīstrī500
rēspĭcĭs: āvērsō părĭtēr dĕŭs ōccĭdĭt āstrō.
Tē nĕmŭs Oēbălĭūm, tē lūbrĭcă rīpă Lăcaēnaē
vīrgĭnĭs ēt fālsō gūrgēs cāntātŭs ŏlōrī
flēbĭt, Ămŷclaēīs Trĭvĭaē lūgēbĕrĕ Nŷmphīs,
ēt quaē tē lēgēs praēcēptăquĕ fōrtĭă bēllī505
ērŭdĭīt gĕnĕtrīx, nĭmĭūm dĭdĭcīssĕ quĕrētūr.
Tālĭs Ĕchīŏnĭō Māvōrs īn līmĭnĕ saēvīt.
Tāndem ŭmĕrīs ōbnīxŭs Ăcrōn ēt pēctŏrĕ tōtō
prōnŭs Ĭālmĕnĭdēs aērātaē rōbŏră pōrtaē
tōrsērūnt: quāntā părĭtēr cērvīcĕ gĕmēntēs510
prōfrīngūnt ĭnărātă dĭū Pāngaēă iŭvēncī.
pār ŏpĕrīs iāctūră lŭcrō, quīppe hōstĕ rĕtēntō
ēxclūsērĕ sŭōs; cădĭt īntrā moēnĭă Grāiūs
Ōrmĕnŭs, ēt prōnās tēndēntĭs Ămŷntŏrĭs ūlnās
fūndēntīsquĕ prĕcēs pĕnĭtūs cērvīcĕ rĕmīssā515
vērbă sŏlō vūltūsquĕ cădūnt, cōllōquĕ dĕcōrūs
tōrquĕs ĭn hōstīlēs cĕcĭdīt pēr vūlnŭs hărēnās.
Sōlvĭtŭr īntĕrĕā vāllūm, prīmaēquĕ rĕcūsānt
stārĕ mŏraē; iām sē pĕdĭtūm iūnxērĕ cătērvaē
moēnĭbŭs: āt pătŭlās sāltū trānsmīttĕrĕ fōssās520
hōrrŏr ĕquīs, haērēnt trĕpĭdi ātque īmmānĕ păvēntēs
ābrūptūm mīrāntŭr ĭtēr; nūnc īmpĕtŭs īrĕ
mārgĭne ăb ēxtrēmō, nūnc spōnte īn frēnă rĕcēdūnt.
Hī praēfīxă sŏlō vēllūnt mūnīmĭna, ăt īllī
pōrtārum ōbiēctūs mĭnŭūnt ēt fērrĕă sūdānt525
claūstră rĕmōlīrī, trăbĭbūsque ārtātă sŏnōrō
pēllūnt sāxă lŏcō; pārs ād fāstīgĭă mīssās
ēxsūltānt haēsīssĕ făcēs, pārs īmă lăcēssūnt
scrūtāntūrquĕ căvās caēcā tēstūdĭnĕ tūrrēs.
Āt Tўrĭī, quaē sōlă sălūs, căpŭt ōmnĕ cŏrōnānt530
spīcŭla ĕt ārsūrās caēlī pĕr ĭnānĭă glāndēs
sāxăque ĭn ādvērsōs īpsīs āvūlsă rŏtābānt
moēnĭbŭs: ēxūndānt saēvō fāstīgĭă nīmbō,
ārmātaēquĕ vŏmūnt strīdēntĭă tēlă fĕnēstraē.
Quālĭtĕr aūt Māleān aūt āltă Cĕraūnĭă sūprā535
cēssāntēs īn nūbĕ sĕdēnt nīgrīsquĕ lĕgūntūr
cōllĭbŭs ēt sŭbĭtaē sălĭūnt īn vēlă prŏcēllaē:
tālĭs Ăgēnŏrĕīs Ārgīvum ēxērcĭtŭs ārmīs
ōbrŭĭtūr; nōn ōră vĭrūm, nōn pēctŏră flēctīt
īmbĕr ătrōx, rēctōsquĕ tĕnēnt īn moēnĭă vūltūs540
īmmĕmŏrēs lēti ēt tāntūm sŭă tēlă vĭdēntēs.
Ānthĕă fālcātō lūstrāntēm moēnĭă cūrrū
dēsŭpĕr Ōgўgĭaē pĕpŭlīt grăvĭs īmpĕtŭs hāstaē;
lōra ēxcūssă mănū, rētrōque īn tērgă vŏlūtūs
sēmiănĭmōs ārtūs ŏcrĕīs rĕtĭnēntĭbŭs haērēt;545
mīrāndūm vīsū bēllī scĕlŭs: ārmă trăhūntūr,
fūmāntēsquĕ rŏtaē tēllūrem ēt tērtĭŭs hāstaē
sūlcŭs ărāt; lōngō sĕquĭtūr văgă pūlvĕrĕ cērvīx,
ēt rĕsŭpīnārūm pătĕt ōrbĭtă lātă cŏmārūm.
Āt tŭbă lūctĭfĭcīs pūlsāt clāngōrĭbŭs ūrbēm550
ōbsaēptāsquĕ fŏrēs sŏnĭtū pērfrīngĭt ămārō.
dīvīsēre ădĭtūs, ōmnīque īn līmĭnĕ saēvūs
sīgnĭfĕr ānte ōmnēs sŭă dāmna ēt gaūdĭă pōrtāns.
Dīra īntūs făcĭēs, vīx Māvōrs īpsĕ vĭdēndō
gaūdĕăt; īnsānīs lŷmphātam hōrrōrĭbŭs ūrbēm555
scīndūnt dīssēnsū vărĭō Lūctūsquĕ Fŭrōrquĕ
ēt Păvŏr ēt caēcīs Fŭgă cīrcūmfūsă tĕnēbrīs.
bēllum īntrāssĕ pŭtēs: fērvēnt dīscūrsĭbŭs ārcēs,
mīscēntūr clāmōrĕ vĭaē, fērrum ūndĭque ĕt īgnēs
mēntĕ vĭdēnt, saēvās mēnte āccēpērĕ cătēnās.560
cōnsūmpsīt vēntūră tĭmōr: iām tēctă rĕplērūnt
tēmplăque ĕt īngrātaē vāllāntūr plānctĭbŭs āraē.
ūna ōmnīs ĕădēmquĕ sŭbīt fōrmīdŏ pĕr ānnōs:
pōscūnt fātă sĕnēs, ārdēt pāllētquĕ iŭvēntūs,
ātrĭă fēmĭnĕīs trĕpĭdānt ŭlŭlātă quĕrēlīs.565
flēnt pŭĕri ēt flēndī nĕquĕūnt cōgnōscĕrĕ caūsās
āttŏnĭti ēt tāntūm mātrūm lāmēntă trĕmēntēs.
Īllās cōgĭt ămōr, nĕc hăbēnt ēxtrēmă pŭdōrēm:
īpsaē tēlă vĭrīs, īpsae īram ănĭmōsquĕ mĭnīstrānt,
hōrtāntūrque ūnāquĕ rŭūnt, nĕc ăvītă gĕmēntēs570
līmĭnă nēc pārvōs cēssānt ōstēndĕrĕ nātōs:
sīc ŭbĭ pūmĭcĕō pāstōr rāptūrŭs ăb āntrō
ārmātās ērēxĭt ăpēs, frĕmĭt āspĕră nūbēs,
īnquĕ vĭcēm sēsē strīdōre hōrtāntŭr ĕt ōmnēs
hōstĭs ĭn ōră vŏlānt, mōx dēfĭcĭēntĭbŭs ālīs575
āmplēxaē flāvāmquĕ dŏmūm cāptīvăquĕ plāngūnt
mēllă lăbōrātāsquĕ prĕmūnt ād pēctŏră cērās.
Nēc nōn āncĭpĭtīs pūgnāt sēntēntĭă vūlgī
dīscōrdēsquĕ sĕrīt mōtūs: hī rēddĕrĕ frātrī
- nēc mūssānt, sēd vōcĕ pălām clārōquĕ tŭmūltū -,580
rēddĕrĕ rēgnă iŭbēnt; pĕrĭīt rĕvĕrēntĭă rēgīs
sōllĭcĭtīs: "Vĕnĭāt pāctūmque hīc cōmpŭtĕt ānnūm,
īnfēlīx tĕnĕbrās; cūr aūtem ĕgŏ sānguĭnĕ fraūdēs
ēt pēriūră lŭām rēgālīs crīmĭnă nōxaē?"
Īnde ălĭī: "Sēra īstă fĭdēs, iām vīncĕrĕ māvūlt".585
Tīrēsiān ălĭī lăcrĭmīs ēt sūpplĭcĕ coētū
ōrānt, quōdque ūnūm rēbūs sōlāmĕn ĭn ārtīs,
nōssĕ fŭtūră rŏgānt. tĕnĕt īlle īnclūsă prĕmītquĕ
fātă dĕūm: "Quiāne āntĕ dŭcī bĕnĕ crēdĭtă nōstrō
cōnsĭlĭa ēt mŏnĭtūs, cūm pērfĭdă bēllă vĕtārēm?590
Tē tămĕn, īnfēlīx" īnquīt, "pĕrĭtūrăquĕ Thēbē,
sī tăcĕām, nĕquĕō mĭsĕr ēxaūdīrĕ cădēntēm
Ārgŏlĭcūmque ŏcŭlīs haūrīrĕ văcāntĭbŭs īgnēm.
vīncāmūr, Pĭĕtās; pōne hēia āltārĭă, vīrgŏ,
quaērāmūs sŭpĕrōs." făcĭt īlla, ăcĭēquĕ săgācī595
sānguĭnĕōs flāmmārum ăpĭcēs gĕmĭnūmquĕ pĕr ārās
īgnem ēt clāră tămēn mĕdĭaē fāstīgĭă lūcīs
ōrtă dŏcēt; tūnc īn spĕcĭēm sērpēntĭs ĭnānēm
āncĭpĭtī gŷrō vōlvī frāngīquĕ rŭbōrēm
dēmōnstrāt dŭbĭō, pătrĭāsque īllūmĭnăt ūmbrās.600
Īllĕ cŏrōnātōs iāmdūdum āmplēctĭtŭr īgnēs,
fātĭdĭcūm sōrbēns vūltū flāgrāntĕ văpōrēm.
stānt trīstēs hōrrōrĕ cŏmaē, vīttāsquĕ prĕmēntēs
caēsărĭēs īnsānă lĕvāt: dīdūctă pŭtārēs
lūmĭnă cōnsūmptūmquĕ gĕnīs rĕdĭīssĕ nĭtōrēm.605
Tāndem ēxūndāntī pērmīsīt vērbă fŭrōrī:
"Aūdīte, ō sōntēs, ēxtrēmă lĭtāmĭnă dīvūm,
Lābdăcĭdaē: vĕnĭt ālmă sălūs, sēd līmĭtĕ dūrō.
Mārtĭŭs īnfĕrĭās ēt saēva ēfflāgĭtăt ānguīs
sācră: cădāt gĕnĕrīs quīcūmquĕ nŏvīssĭmŭs ēxstāt610
vīpĕrĕī, dătŭr hōc tāntūm vīctōrĭă pāctō.
fēlīx, quī tāntā lūcēm mērcēdĕ rĕlīnquēt."
Stābāt fātĭdĭcī prŏpĕ saēva āltārĭă vātīs
maēstŭs, ădhūc pătrĭae ēt tāntūm cōmmūnĭă lūgēns
fātă, Crĕōn: grāndēm sŭbĭtī cūm fūlmĭnĭs īctūm,615
nōn sĕcŭs āc tōrtā trāiēctūs cūspĭdĕ pēctūs,
āccĭpĭt ēxănĭmīs sēntītquĕ Mĕnoēcĕă pōscī.
mōnstrăt ĕnīm suādētquĕ tĭmōr; stŭpĕt ānxĭŭs āltō
cōrdă mĕtū glăcĭāntĕ pătēr: Trīnācrĭă quālīs
ōră rĕpērcūssūm Lĭbўcō mărĕ sūmĭt ăb aēstū.620
Mōx plēnūm Phoēbō vātem ēt cĕlĕrārĕ iŭbēntēm
nūnc hŭmĭlīs gĕnŭa āmplēctēns, nūnc ōră cănēntīs
nēquīquām rĕtĭcērĕ rŏgāt; iām Fāmă săcrātām
vōcem āmplēxă vŏlāt, clāmāntque ōrācŭlă Thēbaē.
nūnc, ăgĕ, quīs stĭmŭlōs ēt pūlchraē gaūdĭă mōrtīs625
āddĭdĕrīt iŭvĕnī - nĕque ĕnim haēc ābsēntĭbŭs ūmquām
mēns hŏmĭnī trānsmīssă dĕīs -, mĕmŏr īncĭpĕ Clīō,
saēcŭlă tē quŏnĭām pĕnĕs ēt dīgēstă vĕtūstās.
Dīvă Iŏvīs sŏlĭō iūxtā cŏmĕs, ūndĕ pĕr ōrbēm
rāră dărī tērrīsquĕ sŏlēt cōntīngĕrĕ, Vīrtūs,630
seū pătĕr ōmnĭpŏtēns trĭbŭīt, sīve īpsă căpācīs
ēlēgīt pĕnĕtrārĕ vĭrōs, caēlēstĭbŭs ūt tūnc
dēsĭlŭīt gāvīsă plăgīs! Dānt clāră mĕāntī
āstră lŏcūm quōsque īpsă pŏlīs āffīxĕrăt īgnēs.
Iāmquĕ prĕmīt tērrās, nēc vūltŭs ăb aēthĕrĕ lōngē;635
sēd plăcŭīt mūtārĕ gĕnās, fīt prōvĭdă Māntō,
rēspōnsīs ūt plēnă fĭdēs, ēt fraūdĕ prĭōrēs
ēxŭĭtūr vūltūs. Ăbĭīt hōrrōrquĕ vĭgōrquĕ
ēx ŏcŭlīs, paūlūm dĕcŏrīs pērmānsĭt hŏnōsquĕ
mōllĭŏr, ēt pŏsĭtō vātūm gēstāmĭnă fērrō640
sūbdĭtă; dēscēndūnt vēstēs, tōrvīsquĕ lĭgātūr
vīttă cŏmīs - nām laūrŭs ĕrāt -; tămĕn āspĕră prōdūnt
ōră dĕām nĭmĭīquĕ grădūs. Sīc Lŷdĭă cōniūnx
Āmphĭtrўōnĭădēn ēxūtum hōrrēntĭă tērgă
pērdĕrĕ Sīdŏnĭōs ŭmĕrīs rīdēbăt ămīctūs645
ēt tūrbārĕ cŏlūs ēt tŷmpănă rūmpĕrĕ dēxtrā.
Sēd nĕquĕ te īndĕcŏrēm sācrīs dīgnūmquĕ iŭbērī
tālĭă Dīrcaēā stāntēm prō tūrrĕ, Mĕnoēceū,
īnvĕnĭt; īmmēnsaē rĕsĕrātō līmĭnĕ pōrtaē
stērnēbās Dănăōs, părĭtēr Māvōrtĭŭs Haēmōn.650
Sēd cōnsānguĭnĕī quāmvīs ātque ōmnĭă frātrēs,
tū prĭŏr: ēxănĭmēs cīrcūm cŭmŭlāntŭr ăcērvī;
ōmnĕ sĕdēt tēlūm, nūllī sĭnĕ caēdĭbŭs īctūs
- nēcdum ădĕrāt Vīrtūs -, nōn mēns, nōn dēxtră quĭēscīt,
nōn ăvĭda ārmă văcānt, īpsa īnsānīrĕ vĭdētūr655
Sphīnx gălĕaē cūstōs, vīsōque ănĭmātă crŭōrĕ
ēmĭcăt ēffĭgĭēs ēt spārsa ŏrĭchālcă rĕnīdēnt:
cūm dĕă pūgnāntīs căpŭlūm dēxtrāmquĕ rĕprēssīt:
"Māgnănĭme ō iŭvĕnīs, quō nōn āgnōvĕrĭt ūllūm
cērtĭŭs ārmĭfĕrō Cādmī dē sēmĭnĕ Māvōrs,660
līnque hŭmĭlēs pūgnās, nōn haēc tĭbĭ dēbĭtă vīrtūs:
āstră vŏcānt, caēlōque ănĭmām, plūs cōncĭpĕ, mīttēs.
Iāmdūdum hōc hĭlărīs gĕnĭtōr bācchātŭr ăd ārās,
hōc īgnēs fībraēquĕ vŏlūnt, hōc ūrgĕt Ăpōllŏ:
tērrĭgĕnām cūnctō pătrĭaē prō sānguĭnĕ pōscūnt.665
Fāmă cănīt mŏnĭtūs, gaūdēt Cādmēĭă plēbēs
cērtă tŭī; răpĕ mēntĕ dĕōs, răpĕ nōbĭlĕ fātūm.
Ī, prĕcŏr, āccĕlĕrā, nē prōxĭmŭs ōccŭpĕt Haēmōn".
sīc ăĭt, ēt māgnā cūnctāntīs pēctŏră dēxtrā
pērmūlsīt tăcĭtē sēsēque īn cōrdĕ rĕlīquīt.670
fūlmĭnĭs haūt cĭtĭūs rădĭīs āfflātă cŭprēssūs
cōmbĭbĭt īnfēstās ēt stīrpe ēt vērtĭcĕ flāmmās,
quām iŭvĕnīs mūltō pōssēssūs nūmĭnĕ pēctūs
ērēxīt sēnsūs lētīque īnvāsĭt ămōrēm.
ūt vēro āvērsaē grēssūmque hăbĭtūmquĕ nŏtāvīt675
ēt sŭbĭtam ā tērrīs īn nūbĭlă crēscĕrĕ Māntō,
ōbstĭpŭīt. "Sĕquĭmūr, dīvūm quaēcūmquĕ vŏcāstī,
nēc tārdē pārēmŭs", ăīt; iāmiāmquĕ rĕcēdēns
īnstāntēm vāllō Pўlĭūm tămĕn Āgrĕă fīxīt.
Ārmĭgĕrī fēssum ēxcĭpĭūnt; tūm vūlgŭs ĕūntēm680
aūctōrēm pācīs sērvātōrēmquĕ dĕūmquĕ
cōnclāmāt gaūdēns ātque īgnĭbŭs īmplĕt hŏnēstīs.
Iāmque ĭtĕr ād mūrōs cūrsū fēstīnŭs ănhēlō
ōbtĭnĕt ēt mĭsĕrōs gaūdēt vītāssĕ părēntēs,
cūm gĕnĭtōr -: stĕtĕrūntque āmbo ēt vōx haēsĭt ŭtrīquĕ,685
dēiēctaēquĕ gĕnaē. tāndēm pătĕr āntĕ prŏfātūr:
"Quīs nŏvŭs īncēptīs răpŭīt tē cāsŭs ăb ārmīs?
Quaē bēllō grăvĭōră părās? Dīc, nātĕ, prĕcāntī,
cūr tĭbĭ tōrva ăcĭēs? Cūr hīc trŭcŭlēntŭs ĭn ōrĕ
pāllŏr, ĕt ād pătrĭōs nōn stānt tŭă lūmĭnă vūltūs?690
Aūdīstī rēspōnsă, pălam ēst. Pĕr ĕgo ōrŏ tŭōsquĕ,
nātĕ, mĕōsque ānnōs mĭsĕraēquĕ pĕr ūbĕră mātrīs,
nē vātī, nē crēdĕ, pŭēr! Sŭpĕrīnĕ prŏfānūm
dīgnāntūr stĭmŭlārĕ sĕnēm, cuī vūltŭs ĭnānīs
ēxstīnctīque ōrbēs ēt poēnă sĭmīllĭmă dīrō695
Oēdĭpŏdaē? quīd si īnsĭdĭīs ēt fraūdĕ dŏlōsā
rēx ăgĭt, ēxtrēma ēst cuī nōstra īn sōrtĕ tĭmōrī
nōbĭlĭtās tŭăque āntĕ dŭcēs nōtīssĭmă vīrtūs?
Īllĭŭs haēc fōrsān, rēmūr quaē vērbă dĕōrūm;
īllĕ mŏnēt! Nē frēna ănĭmō pērmīttĕ călēntī,700
dā spătĭūm tĕnŭēmquĕ mŏrām, mălĕ cūnctă mĭnīstrāt
īmpĕtŭs; hōc, ōrō, mūnūs cōncēdĕ părēntī.
Sīc tŭă mātūrīs sīgnēntūr tēmpŏră cānīs,
ēt sīs īpsĕ părēns ĕt ăd hūnc, ănĭmōsĕ, tĭmōrēm
pērvĕnĭās: nē pērgĕ mĕōs ōrbārĕ pĕnātēs.705
Ēxtērnī tē nēmpĕ pătrēs ălĭēnăquĕ tāngūnt
pīgnŏră? sī pŭdŏr ēst, prīmūm mĭsĕrērĕ tŭōrūm.
Haēc pĭĕtās, hīc vērŭs hŏnōs; ĭbĭ glōrĭă tāntūm
vēntōsūmquĕ dĕcūs tĭtŭlīque īn mōrtĕ lătēntēs.
Nēc tĭmĭdūs tē flēctŏ părēns: ī, proēlĭă mīscē,710
ī Dănăās ăcĭēs mĕdĭōsquĕ pĕr ōbvĭŭs ēnsēs;
nōn tĕnĕō: lĭcĕāt mĭsĕrō trĕmĭbūndă lăvārĕ
vūlnĕra ĕt ūndāntēm lăcrĭmīs sīccārĕ crŭōrēm,
tēque ĭtĕrūm saēvīs ĭtĕrūmquĕ rĕmīttĕrĕ bēllīs.
Hōc mālūnt Thēbaē". Sīc cōllă mănūsquĕ tĕnēbāt715
īmplĭcĭtūs; sēd nēc lăcrĭmaē nēc vērbă mŏvēbānt
dīs vōtūm iŭvĕnēm; quīn ēt mōnstrāntĭbŭs īllīs
fraūdĕ pătrēm tăcĭtā sŭbĭt āvērtītquĕ tĭmōrēm:
"Fāllĕrĭs heū vērōsquĕ mĕtūs, pătĕr ōptĭmĕ, nēscīs.
Nōn me ūllī mŏnĭtūs, nēc vātum ēxōrsă fŭrēntūm720
sōllĭcĭtānt vānīsquĕ mŏvēnt: sĭbĭ cāllĭdŭs īstă
Tīrĕsĭās nātaēquĕ cănāt; nōn si īpsĕ rĕclūsīs
cōmmĭnŭs ēx ădўtīs īn me īnsānīrĕt Ăpōllŏ.
sēd grăvĭs ūnănĭmī cāsūs mē frātrĭs ăd ūrbēm
spōntĕ rĕfērt: gĕmĭt Īnăchĭā mĭhĭ saūcĭŭs Haēmōn725
cūspĭdĕ; vīx īllūm mĕdĭō dē pūlvĕrĕ bēllī
īntĕr ŭtrāsque ăcĭēs, iāmiāmquĕ tĕnēntĭbŭs Ārgīs -
sēd mŏrŏr; ī, rĕfŏvē dŭbĭūm tūrbaēquĕ fĕrēntī
dīc, pārcānt lĕvĭtērquĕ vĕhānt; ĕgŏ vūlnĕră dōctūm
iūngĕrĕ sūprēmīquĕ fŭgām rĕvŏcārĕ crŭōrīs730
Āĕthĭōnă pĕtām". sīc īmpērfēctă lŏcūtūs
ēffŭgĭt; īlli ātrā mērsūm cālīgĭnĕ pēctūs
cōnfūdīt sēnsūs; pĭĕtās īncērtă văgātūr
dīscōrdāntquĕ mĕtūs, īmpēllūnt crēdĕrĕ Pārcaē.
Tūrbĭdŭs īntĕrĕā rūptīs vĕnĭēntĭă pōrtīs735
āgmĭnă bēllĭgĕrī Căpăneūs ăgĭt aēquŏrĕ cāmpī,
cōrnŭă nūnc ĕquĭtūm, cŭnĕōs nūnc īllĕ pĕdēstrīs,
ēt prōcūlcāntēs mŏdĕrāntūm fūnĕră cūrrūs;
īdem āltās tūrrēs sāxīs ēt tūrbĭnĕ crēbrō
lāxăt, ăgīt tūrmās īdem ātque īn sānguĭnĕ fūmāt.740
Nūnc spārgīt tōrquēns vŏlŭcrī nŏvă vūlnĕră plūmbō,
nūnc iăcŭlum ēxcūssō rŏtăt īn sūblīmĕ lăcērtō,
nūllăquĕ tēctōrūm sŭbĭt ād fāstīgĭă, quaē nōn
dēfĕrăt hāstă vĭrūm pērfūsăquĕ caēdĕ rĕcūrrāt.
nēc iam aūt Oēnīdēn aūt Hīppŏmĕdōntă pĕrēmptōs745
aūt vātēm Pĕlŏpēă phălānx aūt Ārcădă crēdūnt:
quīn sŏcĭūm cŏĭīsse ănĭmās ēt cōrpŏre ĭn ūnō
stāre ōmnēs, ĭtă cūnctă rĕplēt. nōn ūllĭŭs aētās,
nōn cūltūs, nōn fōrmă mŏvēt; pūgnāntĭbŭs īdēm
sūpplĭcĭbūsquĕ fŭrīt; nōn quīsquam ōbsīstĕrĕ cōntrā,750
nōn bēllī tēmptārĕ vĭcēs: prŏcŭl ārmă fŭrēntīs
tērrĭbĭlīsquĕ iŭbās ēt frōntēm cāssĭdĭs hōrrēnt.
Āt pĭŭs ēlēctā mūrōrum īn pārtĕ Mĕnoēceūs
iām săcĕr āspēctū sŏlĭtōque aūgūstĭŏr ōrĕ,
ceū sŭbĭto īn tērrās sŭpĕrō dēmīssŭs ăb āxĕ,755
cōnstĭtĭt, ēxēmptā mănĭfēstūs cāssĭdĕ nōscī,
dēspēxītque ăcĭēs hŏmĭnum ēt clāmōrĕ prŏfūndō
cōnvērtīt cāmpūm iūssītquĕ sĭlēntĭă bēllō.
"Ārmōrūm sŭpĕrī, tūque ō quī fūnĕrĕ tāntō
īndūlgēs mĭhĭ, Phoēbĕ, mŏrī, dătĕ gaūdĭă Thēbīs,760
quaē pĕpĭgi ēt tōtō quaē sānguĭnĕ prōdĭgŭs ēmī.
Fērtĕ rĕtrō bēllūm cāptaēque īmpīngĭtĕ Lērnaē
rēlĭquĭās tūrpēs, cōnfīxăquĕ tērgă fŏvēntēs
Īnăchŭs īndĕcŏrēs pătĕr āvērsētŭr ălūmnōs.
Āt Tўrĭīs tēmpla, ārvă, dŏmōs, cōnūbĭă, nātōs765
rēddĭtĕ mōrtĕ mĕā: sī vōs plăcĭta hōstĭă iūvī,
sī nōn āttŏnĭtīs vātīs cōnsūltă rĕcēpī
aūrĭbŭs ēt Thēbīs nōndūm crēdēntĭbŭs haūsī,
haēc Āmphīŏnĭīs prō mē pērsōlvĭtĕ tēctīs
āt mĭhĭ dēcēptūm, prĕcŏr, ēxōrātĕ părēntēm."770
Sīc ăĭt, īnsīgnēmque ănĭmām mūcrōnĕ cŏrūscō
dēdīgnāntem ārtūs prīdēm maēstāmquĕ tĕnērī
ārrĭpĭt ātque ūnō quaēsītām vūlnĕrĕ rūmpīt.
sānguĭnĕ tūnc spārgīt tūrrēs ēt moēnĭă lūstrāt,
sēquĕ sŭpēr mĕdĭās ăcĭēs, nōndum ēnsĕ rĕmīssō,775
iēcĭt ĕt īn saēvōs cădĕre ēst cōnātŭs Ăchīvōs.
āst īllum āmplēxaē Pĭĕtās Vīrtūsquĕ fĕrēbānt
lēnĭtĕr ād tērrās cōrpūs; nām spīrĭtŭs ōlīm
āntĕ Iŏvem ēt sūmmīs ăpĭcēm sĭbĭ pōscĭt ĭn āstrīs.
Iāmque īntrā mūrōs nūllō sūdōrĕ rĕcēptūm780
gaūdēntēs hērōă fĕrūnt: ābscēssĕrăt ūltrō
Tāntălĭdūm vĕnĕrātă cŏhōrs; sŭbĭt āgmĭnĕ lōngō
cōlla īntēr iŭvĕnūm, laētīsquĕ făvōrĭbŭs ōmnī
cōncĭnĭtūr vūlgō Cādmum ātque Āmphīŏnă sūprā
cōndĭtŏr; hī sērtīs, hī vērĭs hŏnōrĕ sŏlūtōs785
āccŭmŭlānt ārtūs pătrĭāque īn sēdĕ rĕpōnūnt
cōrpŭs ădōrātūm. Rĕpĕtūnt mōx bēllă pĕrāctīs
laūdĭbŭs; hīc vīctā gĕnĭtōr lăcrĭmābĭlĭs īrā
cōngĕmĭt, ēt tāndēm mātrī dătă flērĕ pŏtēstās:
"Lūstrālēmnĕ fĕrīs ĕgŏ tē, pŭĕr īnclĭtĕ, Thēbīs790
dēvōtūmquĕ căpūt vīlīs ceū mātĕr ălēbām?
Quōd mōlītă nĕfās, cuī tāntum īnvīsă dĕōrūm?
nōn ĕgŏ mōnstrĭfĕrō cŏĭtū rĕvŏlūtă nŏtāvī
pīgnŏră, nēc nātō pĕpĕrī fūnēstă nĕpōtēs.
quīd rēfērt? pŏtĭtūr nātīs Ĭŏcāstă dŭcēsquĕ795
rēgnāntēsquĕ vĭdēt: nōs saēvă pĭācŭlă bēllō
dēmŭs, ŭt āltērnī - plăcĕt hōc tĭbĭ, fūlmĭnĭs aūctōr -
Oēdĭpŏdīŏnĭī mūtēnt dĭădēmătă frātrēs!
Quīd sŭpĕrōs hŏmĭnēsvĕ quĕrōr? Tū, saēvĕ Mĕnoēceū,
tu miseram ante omnis properasti exstinguere matrem.800
Ūnde hīc mōrtĭs ămōr? quaē sācra īnsānĭă mēntī?
tām dīvērsă mĭhī? nīmīrūm Mārtĭŭs ānguīs,
quaēquĕ nŏvīs prŏăvūm tēllūs ēfflōrŭĭt ārmīs -
hīnc ănĭmī trīstēs nĭmĭūsque īn pēctŏrĕ Māvōrs,
ēt dē mātrĕ nĭhīl. spōnte ēn ūltrōquĕ pĕrēmptūs805
īrrūmpīs maēstās fātīs nōlēntĭbŭs ūmbrās.
Āst ĕgŏmēt Dănăōs Căpănēăquĕ tēlă vĕrēbār:
haēc ĕrăt, haēc mĕtŭēndă mănūs fērrūmquĕ, quŏd āmēns
īpsă dĕdī. Vĭdĕn ūt iŭgŭlō cōnsūmpsĕrĭt ēnsēm?
āltĭŭs haūt quīsquām Dănăūm mūcrōnĕ sŭbīssēt."810
Dīcĕrĕt īnfēlīx ĕtĭāmnum ēt cūnctă rĕplērēt
quēstĭbŭs: ābdūcūnt cŏmĭtēs fămŭlaēquĕ pĕrōsām
sōlāntēs thălămōquĕ tĕnēnt, sĕdĕt ērŭtă mūltō
ūnguĕ gĕnās; nōn īllă dĭēm, nōn vērbă prĕcāntūm
rēspĭcĭt aūt vīsūs flēctīt tēllūrĕ rĕlīctōs,815
iām vōcīs, iām mēntĭs ĭnōps. Sīc āspĕră tīgrīs
fētĭbŭs ābrēptīs Scўthĭcō dēsērtă sŭb āntrō
āccŭbăt ēt tĕpĭdī lāmbīt vēstīgĭă sāxī;
nūsquam īraē, sēdīt răbĭdī fĕrĭtāsquĕ fămēsquĕ
ōrĭs, ĕūnt praētēr sēcūra ārmēntă grĕgēsquĕ:820
āspĭcĭt īllă iăcēns; ŭbi ĕnīm, quĭbŭs ūbĕră pāscāt
aūt quōs īngēntī prĕmăt ēxspēctātă răpīnā?
Hāctĕnŭs ārmă, tŭbaē, fērrūmque ēt vūlnĕră: sēd nūnc
cōmmĭnŭs āstrĭgĕrōs Căpăneūs tōllēndŭs ĭn āxīs.
Nōn mĭhĭ iām sŏlĭtō vātūm dē mōrĕ cănēndūm;825
māiŏr ăb Āŏnĭīs pōscēnda āmēntĭă lūcīs:
mēcum ōmnēs aūdētĕ dĕaē! sīve īllĕ prŏfūndā
mīssūs nōctĕ fŭrōr, Căpănēăquĕ sīgnă sĕcūtaē
ārmă Iŏvēm cōntrā Stўgĭaē răpŭērĕ sŏrōrēs,
seū vīrtūs ēgrēssă mŏdūm, seū glōrĭă praēcēps,830
seū māgnaē dătă fātă nĕcī, seū laētă mălōrūm
prīncĭpĭa ēt blāndaē sŭpĕrūm mōrtālĭbŭs īraē.
Iām sōrdēnt tērrēnă vĭrō taēdētquĕ prŏfūndaē
caēdĭs, ĕt ēxhaūstīs ōlīm Grāiūmquĕ sŭīsquĕ
mīssĭlĭbūs lāssā rēspēxĭt ĭn aēthĕră dēxtrā.835
Ārdŭă mōx tōrvō mētītūr cūlmĭnă vīsū,
īnnŭmĕrōsquĕ grădūs gĕmĭnā lătŭs ārbŏrĕ clūsōs,
āĕrĭūm sĭbĭ pōrtăt ĭtēr, lōngēquĕ tĭmēndūs
mūltĭfĭdām quērcūm flāgrāntī lūmĭnĕ vībrāt;
ārmă rŭbēnt ūnā clĭpĕōque īncēndĭtŭr īgnīs.840
"Hāc" ăĭt, "īn Thēbās, hāc mē iŭbĕt ārdŭă vīrtūs
īrĕ, Mĕnoēcēō quā lūbrĭcă sānguĭnĕ tūrrīs.
Ēxpĕrĭār, quīd sācră iŭvēnt, ān fālsŭs Ăpōllŏ".
Dīcĭt, ĕt āltērnō cāptīva īn moēnĭă grēssū
sūrgĭt ŏvāns: quālīs mĕdĭīs īn nūbĭbŭs aēthēr845
vīdĭt Ălōīdās, cūm crēscĕrĕt īmpĭă tēllūs
dēspēctūră dĕōs nĕc ădhūc īmmānĕ vĕnīrēt
Pēliōn ēt trĕpĭdūm iām tāngĕrĕt Ōssă Tŏnāntēm.
Tūm vēro āttŏnĭtī fātōrum īn cārdĭnĕ sūmmō,
ceū sūprēmă lŭēs ūrbī făcĭbūsquĕ crŭēntīs850
aēquātūră sŏlō tūrrēs Bēllōnă sŭbīrēt,
ōmnĭbŭs ē tēctīs cērtātim īngēntĭă sāxă
rōbŏrăque ēt vălĭdās fūndaē Bălĕārĭs hăbēnās
- nām iăcŭlīs caēlōquĕ văgīs spēs ūndĕ săgīttīs? -
vērum ăvĭdī tōrmēntă rŏtānt ēt mōlĭbŭs ūrgēnt.855
Īllĕ nĕc īngēstīs nēc tērgă sĕquēntĭbŭs ūmquām
dētrăhĭtūr tēlīs, văcŭōquĕ sŭb āĕrĕ pēndēns
plānă vĕlūt tērrā cērtūs vēstīgĭă fīgāt,
tēndĭt ĕt īngēntī sŭbĭt ōccūrrēntĕ rŭīnā:
āmnĭs ŭt īncūmbēns lōngaēvī rōbŏră pōntīs860
āssĭdŭīs ōppūgnăt ăquīs; iām sāxă fătīscūnt
ēmōtaēquĕ trăbēs: tāntō vĭŏlēntĭŏr īllĕ
- sēntĭt ĕnīm - māiōrĕ sălō quāssātquĕ trăhītquĕ
mōlem aēgrām, nēxūs dōnēc cĕlĕr ālvĕŭs ōmnīs
ābscĭdĭt ēt cūrsū vīctōr rēspīrăt ăpērtō.865
Ūtquĕ pĕtītă dĭū cēlsūs fāstīgĭă sūprā
ēmĭnŭīt trĕpĭdāmque āssūrgēns dēsŭpĕr ūrbēm
vīdĭt ĕt īngēntī Thēbās ēxtērrŭĭt ūmbrā,
īncrĕpăt āttŏnĭtōs "Haēne īllae Āmphīŏnĭs ārcēs?
Prō pŭdŏr! Hī făcĭlēs cārmēnque īmbēllĕ sĕcūtī,870
hī, mēntītă dĭū Thēbārūm fābŭlă, mūrī?
ēt quīd tam ēgrĕgĭūm prōstērnĕrĕ moēnĭă mōllī
strūctă lўrā?" Sĭmŭl īnsūltāns grēssūquĕ mănūquĕ
mōlĭbŭs ōbstāntīs cŭnĕōs tăbŭlātăquĕ saēvūs
rēstrŭĭt: ābsĭlĭūnt pōntēs, tēctīquĕ prĕmēntīs875
sāxĕă frēnă lăbānt, dīssaēptōque āggĕrĕ rūrsūs
ūtĭtŭr ēt trūncās rūpēs īn tēmplă dŏmōsquĕ
praēcĭpĭtāt frāngītquĕ sŭīs iām moēnĭbŭs ūrbēm.
Iāmquĕ Iŏvēm cīrcā stŭdĭīs dīvērsă frĕmēbānt
Ārgŏlĭcī Tўrĭīquĕ dĕī; pătĕr aēquŭs ŭtrīsquĕ880
āspĭcĭt īngēntēs ārdēntūm cōmmĭnŭs īrās
sēque ōbstārĕ vĭdēt. Gĕmĭt īnsērvāntĕ nŏvērcā
Lībĕr ĕt ōblīquō rēspēctāns lūmĭnĕ pātrēm:
"Nūnc ŭbĭ saēvă mănūs, mĕăque heū cūnābŭlă flāmmaē,
fūlmēn, iō | ŭbĭ fūlmĕn?" ăīt. Gĕmĭt aūctŏr Ăpōllŏ,885
quās dĕdĭt īpsĕ, dŏmōs; Lērnām Thēbāsquĕ rĕpēndīt
maēstŭs ĕt īntēntō dŭbĭtāt Tīrŷnthĭŭs ārcū;
mātērnōs plāngīt vŏlŭcēr Dănăēĭŭs Ārgōs;
flēt Vĕnŭs Hārmŏnĭaē pŏpŭlōs mĕtŭēnsquĕ mărītī
stāt prŏcŭl ēt tăcĭtā Grādīvūm rēspĭcĭt īrā.890
Īncrĕpăt Āŏnĭōs aūdāx Trītōnĭă dīvōs,
Iūnōnēm tăcĭtām fŭrĭbūndă sĭlēntĭă tōrquēnt.
Nōn tămĕn haēc tūrbānt pācēm Iŏvĭs: ēccĕ quĭērānt
iūrgĭă, cūm mĕdĭīs Căpăneūs aūdītŭs ĭn āstrīs.
"Nūllănĕ prō trĕpĭdīs" clāmābāt, "nūmĭnă Thēbīs895
stātĭs? ŭbi īnfāndaē sēgnēs tēllūrĭs ălūmnī,
Bācchŭs ĕt Ālcīdēs? Pŭdĕt īnstīgārĕ mĭnōrēs.
tū pŏtĭūs vĕnĭās - quĭs ĕnīm cōncūrrĕrĕ nōbīs
dīgnĭŏr? Ēn cĭnĕrēs Sĕmĕlēăquĕ būstă tĕnēntūr -,
nūnc ăgĕ, nūnc tōtīs īn mē cōnītĕrĕ flāmmīs,900
Iūppĭtĕr! Ān păvĭdās tŏnĭtrū tūrbārĕ pŭēllās
fōrtĭŭs ēt sŏcĕrī tūrrēs ēxscīndĕrĕ Cādmī?"
Īngĕmŭīt dīctīs sŭpĕrūm dŏlŏr; īpsĕ fŭrēntēm
rīsĭt ĕt īncūssā sānctārūm mōlĕ cŏmārūm:
"Quaēnām spēs hŏmĭnūm tŭmĭdaē pōst proēlĭă Phlēgraē!905
Tūne ĕtĭām fĕrĭēndŭs?" ăīt. Prĕmĭt ūndĭquĕ lēntūm
tūrbă dĕūm frēndēns ēt tēla ūltrīcĭă pōscīt,
nēc iam aūdēt fātīs tūrbāta ōbsīstĕrĕ cōniūnx.
Īpsă dătō nōndūm caēlēstīs rēgĭă sīgnō
spōntĕ tŏnāt, cŏĕūnt īpsaē sĭnĕ flāmĭnĕ nūbēs910
āccūrrūntque īmbrēs: Stўgĭās rūpīssĕ cătēnās
Īăpĕtum aūt vīctām sŭpĕra ād cōnvēxă lĕvārī
Īnărĭmēn Aētnāmvĕ pŭtēs. Pŭdĕt īstă tĭmērĕ
caēlĭcŏlās; sēd cum īn mĕdĭā vērtīgĭnĕ mūndī
stārĕ vĭrum īnsānāsquĕ vĭdēnt dēpōscĕrĕ pūgnās,915
mīrāntūr tăcĭte ēt dŭbĭō prō fūlmĭnĕ pāllēnt.
Coēpĕrăt Ōgўgĭaē sūprā fāstīgĭă tūrrīs
ārcānūm mūgīrĕ pŏlūs caēlūmquĕ tĕnēbrīs
aūfērrī: tĕnĕt īllĕ tămēn, quās nōn vĭdĕt, ārcēs,
fūlgŭrăque āttrītīs quŏtĭēns mĭcŭērĕ prŏcēllīs:920
"Hīs" ăĭt, "īn Thēbās, hīs iām dĕcĕt īgnĭbŭs ūtī,
hīnc rĕnŏvārĕ făcēs lāssāmque āccēndĕrĕ quērcūm."
Tālĭă dīcēntēm tōtō Iŏvĕ fūlmĕn ădāctūm
cōrrĭpŭīt: prīmaē fūgēre īn nūbĭlă crīstaē,
ēt clĭpĕī nĭgĕr ūmbŏ cădīt, iāmque ōmnĭă lūcēnt925
mēmbră vĭrī. Cēdūnt ăcĭēs, ēt tērrŏr ŭtrīmquĕ,
quō rŭăt, ārdēntī fĕrĭāt quās cōrpŏrĕ tūrmās.
Īntrā sē strīdērĕ făcēm gălĕāmquĕ cŏmāsquĕ
quēstŭs, ĕt ūrēntēm thōrācă rĕpēllĕrĕ dēxtrā
cōnātūs fērrī cĭnĕrēm sūb pēctŏrĕ trāctāt.930
Stāt tămĕn, ēxtrēmūmque īn sīdĕră vērsŭs ănhēlāt,
pēctŏrăque īnvīsīs ŏbĭcīt fūmāntĭă mūrīs,
nē cădĕrēt: sēd mēmbră vĭrūm tērrēnă rĕlīnquūnt,
ēxŭĭtūrque ănĭmūs; paūlūm sī tārdĭŭs ārtūs
cēssīssēnt, pŏtŭīt fūlmēn spērārĕ sĕcūndūm.935
Obruit Hesperia Phoebum Nox umida porta,
imperiis properata Iovis; nec castra Pelasgum
aut Tyrias miseratus opes, sed triste, tot extra
agmina et immeritas ferro decrescere gentes.
5Panditur immenso deformis sanguine campus:
illic arma et equos, ibant quibus ante superbi,
funeraque orba rogis neglectaque membra relinquunt.
tunc inhonora cohors laceris insignibus aegras
secernunt acies, portaeque, ineuntibus arma
10angustae populis, latae cepere reversos.
Par utrimque dolor; sed dant solacia Thebis
quattuor errantes Danaum sine praeside turmae:
ceu mare per tumidum viduae moderantibus alni,
quas deus et casus tempestatesque gubernant.
15inde animus Tyriis non iam sua castra, sed ultro
hostilem servare fugam, ne forte Mycenas
contenti rediisse petant: dat tessera signum
excubiis, positaeque vices; dux noctis opertae
sorte Meges ultroque Lycus. Iamque ordine iusso
20arma, dapes ignemque ferunt; rex firmat euntes:
"Victores Danaum - nec enim lux crastina longe,
nec quae pro timidis intercessere tenebrae
semper erunt -, augete animos et digna secundis
pectora ferte deis. Iacet omnis gloria Lernae
25praecipuaeque manus: subiit ultricia Tydeus
Tartara, Mors subitam nigri stupet auguris umbram,
Ismenos raptis tumet Hippomedontis opimis,
Arcada belligeris pudet adnumerare tropaeis.
in manibus merces, nusquam capita ardua belli
30monstrataeque ducum septena per agmina cristae;
scilicet Adrasti senium fraterque iuventa
peior et insanis Capaneus metuendus in armis.
Ite age et obsessis vigilem circumdate flammam!
nulli ex hoste metus: praedam asservatis opesque
35iam vestras". Sic ille truces hortatibus implet
Labdacidas, iuvat exhaustos iterare labores:
sicut erant - pulvis sudorque cruorque per artus
mixtus adhuc - vertere gradum; vix obvia passi
colloquia, amplexus etiam dextrasque suorum
40excussere umeris. Tum frontem aversaque terga
partiti laterumque sinus, vallum undique cingunt
ignibus infestis. Rabidi sic agmine multo
sub noctem coiere lupi, quos omnibus agris
nil non ausa fames longo tenuavit hiatu:
45iam stabula ipsa premunt, torquet spes irrita fauces,
balatusque tremens pinguesque ab ovilibus aurae;
quod superest, duris adfrangunt postibus unguis,
pectoraque et siccos minuunt in limine dentis.
At procul Argolici supplex in margine templi
50coetus et ad patrias fusae Pelopeides aras
sceptriferae Iunonis opem reditumque suorum
exposcunt, pictasque fores et frigida vultu
saxa terunt parvosque docent procumbere natos.
Condiderant iam vota diem; nox addita curas
55iungit, et ingestis vigilant altaria flammis.
Peplum etiam dono, cuius mirabile textum
nulla manu sterilis nec dissociata marito
versarat, calathis castae velamina divae
haut spernenda ferunt, variis ubi plurima floret
60purpura picta modis mixtoque incenditur auro.
Ipsa illic magni thalamo desponsa Tonantis,
expers conubii et timide positura sororem,
lumine demisso pueri Iovis oscula libat
simplex et nondum furtis offensa mariti.
65Hoc tunc Argolicae sanctum velamine matres
induerant ebur, et lacrimis questuque rogabant:
"Aspice sacrilegas Cadmeae paelicis arces,
siderei regina poli, tumulumque rebellem
dissice et in Thebas aliud - potes - excute fulmen."
70Quid faciat? Scit Fata suis contraria Grais
aversumque Iovem, sed nec periisse precatus
tantaque dona velit; tempus tamen obvia magni
fors dedit auxilii. videt alto ex aethere clusa
moenia et insomni vallum statione teneri:
75horruit irarum stimulis motaque verendum
turbavit diadema coma: non saevius arsit
Herculeae cum matris onus geminosque Tonantis
secubitus vacuis indignaretur in astris.
Ergo intempesta somni dulcedine captos
80destinat Aonios leto praebere, suamque
orbibus accingi solitis iubet Irin et omne
mandat opus. paret iussis dea clara polumque
linquit et in terras longo suspenditur arcu.
Stat super occiduae nebulosa cubilia Noctis
85Aethiopasque alios, nulli penetrabilis astro,
lucus iners, subterque cavis grave rupibus antrum
it vacuum in montem, qua desidis atria Somni
securumque larem segnis Natura locavit.
Limen opaca Quies et pigra Oblivio servant
90et numquam vigili torpens Ignavia vultu.
Otia vestibulo pressisque Silentia pinnis
muta sedent abiguntque truces a culmine ventos
et ramos errare vetant et murmura demunt
alitibus. non hic pelagi, licet omnia clament
95litora, non ullus caeli fragor; ipse profundis
vallibus effugiens speluncae proximus amnis
saxa inter scopulosque tacet: nigrantia circum
armenta, omne solo recubat pecus, et nova marcent
germina, terrarumque inclinat spiritus herbas.
100Mille intus simulacra dei caelaverat ardens
Mulciber: hic haeret lateri redimita Voluptas,
hic comes in requiem vergens Labor, est ubi Baccho,
est ubi Martigenae socium pulvinar Amori
obtinet. Interius tecti in penetralibus altis
105et cum Morte iacet, nullique ea tristis imago
cernitur. hae species: ipse autem umentia subter
antra soporifero stipatos flore tapetas
incubat: exhalant vestes et corpore pigro
strata calent, supraque torum niger efflat anhelo
110ore vapor; manus haec fusos a tempore laevo
sustentat crinis, haec cornu oblita remisit.
Adsunt innumero circum vaga Somnia vultu,
vera simul falsis permixtaque †flumina flammis†.
Noctis opaca cohors, trabibusque aut postibus haerent,
115aut tellure iacent. tenuis, qui circuit aulam,
invalidusque nitor, primosque hortantia somnos
languida succiduis exspirant lumina flammis.
Huc se caeruleo libravit ab aethere virgo
discolor: effulgent silvae, tenebrosaque tempe
120adrisere deae, et zonis lucentibus icta
evigilat domus; ipse autem nec lampade clara
nec sonitu nec voce deae perculsus eodem
more iacet, donec radios Thaumantias omnis
impulit inque oculos penitus descendit inertes.
125tunc sic orsa loqui nimborum fulva creatrix:
"Sidonios te Iuno duces, mitissime divum
Somne, iubet populumque trucis defigere Cadmi,
qui nunc eventu belli tumefactus Achaeum
pervigil asservat vallum et tua iura recusat.
130Da precibus tantis, rara est hoc posse facultas
placatumque Iovem dextra Iunone merere."
Dixit, et increpitans languentia pectora dextra,
ne pereant voces, iterumque iterumque monebat.
Ille deae iussis vultu, quo nutat, eodem
135adnuit; excedit gravior nigrantibus antris
Iris et obtunsum multo iubar excitat imbri.
Ipse quoque et volucrem gressum et ventosa citavit
tempora, et obscuri sinvatam frigore caeli
implevit chlamydem, tacitoque per aethera cursu
140fertur et Aoniis longe gravis imminet arvis.
illius aura solo volucres pecudesque ferasque
explicat, et penitus, quemcumque supervolat orbem,
languida de scopulis sidunt freta, pigrius haerent
nubila, demittunt extrema cacumina silvae,
145pluraque laxato ceciderunt sidera caelo.
Primus adesse deum subita caligine sensit
campus, et innumerae voces fremitusque virorum
submisere sonum: cum vero umentibus alis
incubuit piceaque haud umquam densior umbra
150castra subit, errare oculi resolutaque colla,
et medio affatu verba imperfecta relinqui.
mox et fulgentes clipeos et saeva remittunt
pila manu, lassique cadunt in pectora vultus.
Et iam cuncta silent: ipsi iam stare recusant
155cornipedes, ipsos subitus cinis abstulit ignis.
At non et trepidis eadem Sopor otia Grais
suadet, et adiunctis arcet sua nubila castris
noctivagi vis blanda dei: stant undique in armis
foedam indignantes noctem vigilesque superbos.
160Ecce repens superis animum lymphantibus horror
Thiodamanta subit formidandoque tumultu
pandere fata iubet, sive hanc Saturnia mentem,
sive novum comitem bonus instigabat Apollo.
Prosilit in medios, visu audituque tremendus
165impatiensque dei, fragili quem mente receptum
non capit: exundant stimuli, nudusque per ora
stat furor, et trepidas incerto sanguine tendit
exhauritque genas - acies huc errat et illuc -
sertaque mixta comis sparsa cervice flagellat.
170Sic Phryga terrificis genetrix Idaea cruentum
elicit ex adytis consumptaque bracchia ferro
scire vetat; quatit ille sacras in pectora pinus
sanguineosque rotat crines et vulnera cursu
exanimat: pavet omnis ager respersaque cultrix
175arbor, et attoniti currum erexere leones.
Ventum ad concilii penetrale domumque verendam
signorum, magnis ubi dudum cladibus aeger,
rerum extrema movens, frustra consultat Adrastus.
Stant circum subiti proceres, ut quisque perempto
180proximus, et magnis loca desolata tuentur
regibus haud laeti seque huc crevisse dolentes.
non secus amisso medium cum praeside puppis
fregit iter, subit ad vidui moderamina clavi
aut laterum custos, aut quem penes obvia ponto
185prora fuit: stupet ipsa ratis tardeque sequuntur
arma, nec accedit domino tutela minori.
Ergo alacer trepidos sic erigit augur Achivos:
"Magna deum mandata, duces, monitusque verendos
advehimus, non hae nostro de pectore voces:
190ille canit, cui me famulari et sumere vittas
vestra fides, ipso non discordante, subegit.
Nox fecunda operum pulchraeque accommoda fraudi
panditur augurio divum; vocat obvia Virtus,
et poscit Fortuna manus. Stupet obruta somno
195Aonidum legio: tempus nunc funera regum
ulcisci miserumque diem; rapite arma morasque
frangite portarum: sociis hoc subdere flammas,
hoc tumulare suos. Equidem haec et Marte diurno
dum res infractae pulsique in terga redimus
200- per tripodas iuro et rapti nova fata magistri -
vidi, et me volucres circum plausere secundae.
Sed nunc certa fides. Modo me sub nocte silenti
ipse, ipse assurgens iterum tellure soluta,
qualis erat - solos infecerat umbra iugalis -,
205Amphiaraus adit: non vanae monstra quietis,
nec somno comperta loquor. "Tune" inquit, "inertis
Inachidas - redde haec Parnasia serta meosque
redde deos - tantam patiere amittere noctem,
degener? Haec egomet caeli secreta vagosque
210edocui lapsus? Vade heia, ulciscere ferro
nos saltem!" dixit, meque haec ad limina visus
cuspide sublata totoque impellere curru.
Quare agite, utendum superis; non comminus hostes
sternendi: bellum iacet, et saevire potestas.
215Ecqui aderunt, quos ingenti se attollere fama
non pigeat, dum fata sinunt? iterum ecce benignae
noctis aves; sequor, et comitum licet agmina cessent,
solus eo! Atque adeo venit ille et quassat habenas".
Talia vociferans noctem exturbabat, euntque
220non secus accensi proceres, quam si omnibus idem
corde deus: flagrant comitari et iungere casus.
ter denos numero, turmarum robora, iussus
ipse legit; circa fremit indignata iuventus
cetera, cur maneant castris ignavaque servent
225otia: pars sublime genus, pars facta suorum,
pars sua, sortem alii clamant, sortem undique poscunt.
gaudet in adversis animoque assurgit Adrastus.
Vertice sic Pholoës volucrum nutritor equorum,
cum fetura gregem pecoroso vere novavit,
230laetatur cernens hos montis in ardua niti,
hos innare vadis, certare parentibus illos;
tunc vacuo sub corde movet, qui molle domandi
ferre iugum, qui terga boni, quis in arma tubasque
natus, ad Eleas melior quis surgere palmas:
235talis erat turmae ductor longaevus Achivae.
nec deest coeptis: "Unde haec tam sera repente
numina? qui fractos superi rediistis ad Argos?
estne hic infelix virtus? gentique superstes
sanguis, et in miseris animorum semina durant?
240laudo equidem, egregii iuvenes, pulchraque meorum
seditione fruor; sed fraudem et operta paramus
proelia, celandi motus: numquam apta latenti
turba dolo. Servate animos, venit ultor in hostis
ecce dies; tunc arma palam, tunc ibimus omnes".
245his tandem virtus iuvenum frenata quievit:
non aliter moto quam si pater Aeolus antro
portam iterum saxo premat imperiosus et omne
claudat iter, iamiam sperantibus aequora ventis.
Insuper Herculeum sibi iungit Agyllea vates
250Actoraque: hic aptus suadere, hic robore iactat
non cessisse patri; comites tribus ordine deni,
horrendum Aoniis et contra stantibus agmen.
ipse novi gradiens furta ad Mavortia belli
ponit adoratas, Phoebea insignia, frondes,
255longaevique ducis gremio commendat honorem
frontis, et oblatam Polynicis munere grato
loricam galeamque subit. Ferus Actora magno
ense gravat Capaneus, ipse haud dignatus in hostem
ire dolo superosque sequi. Permutat Agylleus
260arma trucis Nomii: quid enim fallentibus umbris
arcus et Herculeae iuvissent bella sagittae?
Inde per abruptas castrorum ex aggere pinnas,
ne gravis exclamet portae mugitus aenae,
praecipitant saltu; nec longum, et protinus ingens
265praeda solo ceu iam exanimes multoque peracti
ense iacent. "Ite, o socii, quacumque voluptas
caedis inexhaustae, superisque faventibus, oro,
sufficite!" hortatur clara iam voce sacerdos,
"cernitis expositas turpi marcore cohortes?
270Pro pudor! Argolicas hine ausi obsidere portas,
hi servare viros?" Sic fatus, et exuit ensem
fulmineum rapidaque manu morientia transit
agmina. quis numeret caedes, aut nomine turbam
exanimem signare queat? subit ordine nullo
275tergaque pectoraque et galeis inclusa relinquit
murmura permiscetque vagos in sanguine manes:
hunc temere explicitum stratis, hunc sero remissis
gressibus illapsum clipeo et male tela tenentem,
coetibus hos mediis vina inter et arma iacentes,
280acclinis clipeis alios, ut quemque ligatum
infelix tellure sopor supremaque nubes
obruerat. nec numen abest, armataque Iuno
lunarem quatiens exserta lampada dextra
pandit iter firmatque animos et corpora monstrat.
285sentit adesse deam, tacitus sed gaudia celat
Thiodamas; iam tarda manus, iam debile ferrum
et caligantes nimiis successibus irae.
Caspia non aliter magnorum in strage iuvencum
tigris, ubi immenso rabies placata cruore
290lassavitque genas et crasso sordida tabo
confudit maculas, spectat sua facta doletque
defecisse famem: victus sic augur inerrat
caedibus Aoniis; optet nunc bracchia centum
centenasque in bella manus; iam taedet inanes
295exhaurire minas, hostemque assurgere mallet.
Parte alia segnes magno satus Hercule vastat
Sidonios Actorque alia, sua quemque cruento
limite turba subit: stagnant nigrantia tabo
gramina, sanguineis nutant tentoria rivis;
300fumat humus, somnique et mortis anhelitus una
volvitur; haut quisquam visus aut ora iacentum
erexit: tali miseris deus aliger umbra
incubat et tantum morientia lumina solvit.
Traxerat insomnis cithara ludoque suprema
305sidera iam nullos visurus Ialmenus ortus,
Sidonium paeana canens; huic languida cervix
in laevum cogente deo mediaque iacebant
colla replicta lyra: ferrum per pectus Agylleus
exigit aptatamque cava testudine dextram
310percutit et digitos inter sua fila trementes.
Proturbat mensas dirus liquor: undique manant
sanguine permixti latices et Bacchus in altos
crateras paterasque redit. Ferus occupat Actor
implicitum fratri Thamyrin, Tagus haurit Echetli
315terga coronati, Daunus caput amputat Hebri:
nescius heu rapitur fatis, hilarisque sub umbras
vita fugit mortisque ferae lucrata dolores.
stratus humo gelida subter iuga fida rotasque
Calpetus Aonios gramen gentile metentes
320proflatu terrebat equos: madida ora redundant
accensusque mero sopor aestuat; ecce iacentis
Inachius vates iugulum fodit, expulit ingens
vina cruor fractumque perit in sanguine murmur.
Fors illi praesaga quies, nigrasque gravatus
325per somnum Thebas et Thiodamanta videbat.
Quarta soporiferae superabant tempora nocti,
cum vacuae nubes et honor non omnibus astris,
adflatusque fugit curru maiore Bootes.
Iamque ipsum defecit opus, cum providus Actor
330Thiodamanta vocat: "Satis haec inopina Pelasgis
gaudia: vix ullos tanto reor agmine saevam
effugisse necem, ni quos deformis in alto
sanguine degeneres occultat vita; secundis
pone modum: sunt et diris sua numina Thebis.
335forsitan et nobis modo quae favere, recedant."
Parvit, et madidas tollens ad sidera palmas:
"Phoebe, tibi exuvias monstratae praemia noctis
nondum ablutus aquis - tibi enim haec ego sacra litavi -
trado ferus miles tripodum fidusque sacerdos.
340Si non dedecui tua iussa tulique prementem,
saepe veni, saepe hanc dignare irrumpere mentem.
nunc tibi crudus honos, trunca arma cruorque virorum:
at patrias si quando domos optataque, Paean,
templa, Lycie, dabis, tot ditia dona sacratis
345postibus et totidem voti memor exige tauros".
Dixerat, et laetis socios revocabat ab armis.
Venerat hos inter fato Calydonius Hopleus
Maenaliusque Dymas, dilecti regibus ambo,
regum ambo comites, quorum post funera maesti
350vitam indignantur. prior Arcada concitat Hopleus:
"Nullane post manes regis tibi cura perempti,
care Dyma, teneant quem iam fortasse volucres
Thebanique canes? patriae quid deinde feretis,
Arcades? En reduces contra venit aspera mater:
355funus ubi? At nostro semper sub pectore Tydeus
saevit inops tumuli, quamuis patientior artus
ille nec abruptis adeo lacrimabilis annis.
Ire tamen saevumque libet nullo ordine passim
scrutari campum, mediasve irrumpere Thebas."
360Excipit orsa Dymas: "Per ego haec vaga sidera iuro,
per ducis errantis instar mihi numinis umbras,
idem animus misero; comitem circumspicit olim
mens humilis luctu, sed nunc prior ibo", viamque
incohat et maesto conversus ad aethera vultu
365sic ait: "Arcanae moderatrix Cynthia noctis,
si te tergeminis perhibent variare figuris
numen et in silvas alio descendere vultu,
ille comes nuper nemorumque insignis alumnus,
ille tuus, Diana, puer - nunc respice saltem -
370quaeritur". Incendit pronis dea cornibus almum
sidus et admoto monstravit funera curru.
Apparent campi Thebaeque altusque Cithaeron:
sic ubi nocturnum tonitru malus aethera frangit
Iuppiter, absiliunt nubes et fulgure claro
375astra latent, subitusque oculis ostenditur orbis.
Accepit radios et eadem percitus Hopleus
Tydea luce videt; longe dant signa per umbras
mutua laetantes, et amicum pondus uterque,
ceu reduces vitae saevaque a morte remissos,
380subiecta cervice levant; nec verba, nec ausi
flere diu: prope saeva dies indexque minatur
ortus. Eunt taciti per maesta silentia magnis
passibus exhaustasque dolent pallere tenebras.
Invida fata piis et fors ingentibus ausis
385rara comes. Iam castra vident animisque propinquant,
et decrescit onus, subiti cum pulveris umbra
et sonus a tergo. Monitu ducis acer agebat
Amphion equites, noctem vigilataque castra
explorare datus, primusque per avia campi
390usque procul - necdum totas lux solverat umbras -
nescio quid visu dubium incertumque moveri
corporaque ire videt; subitus mox fraude reperta
exclamat: "Cohibete gradum quicumque!" sed hostes
esse patet: miseri pergunt anteire timentque
395non sibi; tunc mortem trepidis minitatur et hastam
expulit, ac vanos alte levat eminus ictus,
adfectans errare manum. Stetit illa Dymantis
ante oculos, qui forte prior gressumque repressit.
At non magnanimus curavit perdere iactus
400Aepytus, et fixo transuerberat Hoplea tergo
pendentisque etiam perstrinxit Tydeos armos.
Labitur egregii nondum ducis immemor Hopleus,
exspiratque tenens - felix, si corpus ademptum
nesciat -, et saevas talis descendit ad umbras.
405Viderat hoc retro conversus et agmina sentit
iuncta Dymas, dubius precibusne subiret an armis
instantes; arma ira dabat, fortuna precari,
non audere iubet: neutri fiducia coepto.
Distulit ira preces; ponit miserabile corpus
410ante pedes, tergoque gravis quas forte ferebat,
tigridis exuvias, in laevam torquet et obstat
exsertum obiectans mucronem, inque omnia tela
versus et ad caedem iuxta mortemque paratus:
ut lea, quam saevo fetam pressere cubili
415venantes Numidae, natos erecta superstat
mente sui incerta, torvum ac miserabile frendens;
illa quidem turbare globos et frangere morsu
tela queat, sed prolis amor crudelia vincit
pectora, et a media catulos circumspicit ira.
420Et iam laeva viro, quamuis saevire vetaret
Amphion, erepta manus, puerique trahuntur
ora supina comis. Serus tunc denique supplex
demisso mucrone rogat: "Moderatius, oro,
ducite, fulminei per vos cunabula Bacchi
425Inoamque fugam vestrique Palaemonis annos!
Si cui forte domi natorum gaudia, si quis
hic pater, angusti puero date pulveris haustus
exiguamque facem! rogat, en rogat ipse iacentis
vultus: ego infandas potior satiare volucres,
430me praebete feris, ego bella audere coëgi".
"Immo" ait Amphion "regem si tanta cupido
quid fracti exsanguesque parent; cuncta ocius effer,
et vita tumuloque ducis donatus abito".
Horruit et toto praecordia protinus Arcas
435implevit capulo. "Summumne hoc cladibus" inquit,
"deerat ut adflictos turparem ego proditor Argos?
nil emimus tanti, nec si velit ipse cremari".
Sic ait, et magno proscissum vulnere pectus
iniecit puero, supremaque murmura volvens:
440"Hoc tamen interea mecum potiare sepulcro"
Tales optatis regum in complexibus ambo,
par insigne animis, Aetolus et inclitus Arcas,
egregias efflant animas letoque fruuntur.
Vos quoque sacrati, quamuis mea carmina surgant
445inferiore lyra, memores superabitis annos.
forsitan et comites non aspernabitur umbras
Euryalus Phrygiique admittet gloria Nisi.
At ferus Amphion, regi qui facta reportent
edoceantque dolum captivaque corpora reddant,
450mittit ovans; clausis ipse insultare Pelasgis
tendit et abscisos sociorum ostendere vultus.
Interea reducem murorum e culmine Grai
Thiodamanta vident nec iam erumpentia celant
gaudia. ut exsertos enses et caede recenti
455arma rubere notant; tunc assilit aethera magnum
clamor, et e summo pendent cupida agmina vallo
noscere quisque suos. volucrum sic turba recentum,
cum reducem longo prospexit in aëre matrem,
ire cupit contra summique e margine nidi
460exstat hians, iamiamque cadat, ni pectore toto
obstet aperta parens et amantibus increpet alis.
Dumque opus arcanum et taciti compendia Martis
enumerant laetisque suos complexibus implent
Hopleaque exquirunt tardumque Dymanta queruntur
465ecce et Dircaeae iuxta dux concitus alae
venerat Amphion; non longum caede recenti
laetatus videt innumeris fervere catervis
tellurem atque una gentem exspirare ruina.
qui tremor inicitur caeli de lampade tactis,
470hic fixit iuvenem, pariterque horrore sub uno
vox, acies sanguisque perit, gemitusque parantem
ipse ultro convertit equus; fugit ala retorto
pulvere. nondum illi Thebarum claustra subibant,
et iam Argiva cohors nocturno freta triumpho
475prosilit in campos; per et arma et membra iacentum
taetraque congerie sola semianimumque cruorem
cornipedes ipsique ruunt: gravis exterit artus
ungula, sanguineus lavat imber et impedit axes.
Dulce viris hac ire via, ceu tecta superbi
480Sidonia atque ipsas calcent in sanguine Thebas.
Hortatur Capaneus: "Satis occultata, Pelasgi,
delituit virtus: nunc, nunc mihi vincere pulchrum
teste die; mecum clamore et pulvere aperto
ite palam, iuvenes: sunt et mihi provida dextrae
485numina et horrendi stricto mucrone furores."
sic ait; ardentes alacer succendit Adrastus
Argolicusque gener, sequitur iam tristior augur.
Iamque premunt muros - et adhuc nova funera narrat
Amphion - miseramque intrabant protinus urbem,
490ni Megareus specula citus exclamasset ab alta:
"Claude, vigil, subeunt hostes, claude undique portas!"
Est ubi dat viris nimius timor: ocius omnis
porta coit; solas dum tardius artat Echion
Ogygias, audax animis Spartana iuventus
495irrupit, caesique ruunt in limine primo
incola Taygeti Panopeus rigidique natator
Oebalus Eurotae; tuque, o spectate palaestris
omnibus et nuper Nemeaeo in pulvere felix,
Alcidama, primis quem caestibus ipse ligarat
500Tyndarides, nitidi moriens convexa magistri
respicis: averso pariter deus occidit astro.
Te nemus Oebalium, te lubrica ripa Lacaenae
virginis et falso gurges cantatus olori
flebit, Amyclaeis Triviae lugebere Nymphis,
505et quae te leges praeceptaque fortia belli
erudiit genetrix, nimium didicisse queretur.
Talis Echionio Mavors in limine saevit.
Tandem umeris obnixus Acron et pectore toto
pronus Ialmenides aeratae robora portae
510torserunt: quanta pariter cervice gementes
profringunt inarata diu Pangaea iuvenci.
par operis iactura lucro, quippe hoste retento
exclusere suos; cadit intra moenia Graius
Ormenus, et pronas tendentis Amyntoris ulnas
515fundentisque preces penitus cervice remissa
verba solo vultusque cadunt, colloque decorus
torques in hostiles cecidit per vulnus harenas.
Solvitur interea vallum, primaeque recusant
stare morae; iam se peditum iunxere catervae
520moenibus: at patulas saltu transmittere fossas
horror equis, haerent trepidi atque immane paventes
abruptum mirantur iter; nunc impetus ire
margine ab extremo, nunc sponte in frena recedunt.
Hi praefixa solo vellunt munimina, at illi
525portarum obiectus minuunt et ferrea sudant
claustra remoliri, trabibusque artata sonoro
pellunt saxa loco; pars ad fastigia missas
exsultant haesisse faces, pars ima lacessunt
scrutanturque cavas caeca testudine turres.
530At Tyrii, quae sola salus, caput omne coronant
spicula et arsuras caeli per inania glandes
saxaque in adversos ipsis avulsa rotabant
moenibus: exundant saevo fastigia nimbo,
armataeque vomunt stridentia tela fenestrae.
535Qualiter aut Malean aut alta Ceraunia supra
cessantes in nube sedent nigrisque leguntur
collibus et subitae saliunt in vela procellae:
talis Agenoreis Argivum exercitus armis
obruitur; non ora virum, non pectora flectit
540imber atrox, rectosque tenent in moenia vultus
immemores leti et tantum sua tela videntes.
Anthea falcato lustrantem moenia curru
desuper Ogygiae pepulit gravis impetus hastae;
lora excussa manu, retroque in terga volutus
545semianimos artus ocreis retinentibus haeret;
mirandum visu belli scelus: arma trahuntur,
fumantesque rotae tellurem et tertius hastae
sulcus arat; longo sequitur vaga pulvere cervix,
et resupinarum patet orbita lata comarum.
550At tuba luctificis pulsat clangoribus urbem
obsaeptasque fores sonitu perfringit amaro.
divisere aditus, omnique in limine saevus
signifer ante omnes sua damna et gaudia portans.
Dira intus facies, vix Mavors ipse videndo
555gaudeat; insanis lymphatam horroribus urbem
scindunt dissensu vario Luctusque Furorque
et Pavor et caecis Fuga circumfusa tenebris.
bellum intrasse putes: fervent discursibus arces,
miscentur clamore viae, ferrum undique et ignes
560mente vident, saevas mente accepere catenas.
consumpsit ventura timor: iam tecta replerunt
templaque et ingratae vallantur planctibus arae.
una omnis eademque subit formido per annos:
poscunt fata senes, ardet palletque iuventus,
565atria femineis trepidant ululata querelis.
flent pueri et flendi nequeunt cognoscere causas
attoniti et tantum matrum lamenta trementes.
Illas cogit amor, nec habent extrema pudorem:
ipsae tela viris, ipsae iram animosque ministrant,
570hortanturque unaque ruunt, nec avita gementes
limina nec parvos cessant ostendere natos:
sic ubi pumiceo pastor rapturus ab antro
armatas erexit apes, fremit aspera nubes,
inque vicem sese stridore hortantur et omnes
575hostis in ora volant, mox deficientibus alis
amplexae flavamque domum captivaque plangunt
mella laboratasque premunt ad pectora ceras.
Nec non ancipitis pugnat sententia vulgi
discordesque serit motus: hi reddere fratri
580- nec mussant, sed voce palam claroque tumultu -,
reddere regna iubent; periit reverentia regis
sollicitis: "Ueniat pactumque hic computet annum,
infelix tenebras; cur autem ego sanguine fraudes
et periura luam regalis crimina noxae?"
585Inde alii: "Sera ista fides, iam vincere mavult".
Tiresian alii lacrimis et supplice coetu
orant, quodque unum rebus solamen in artis,
nosse futura rogant. tenet ille inclusa premitque
fata deum: "Quiane ante duci bene credita nostro
590consilia et monitus, cum perfida bella vetarem?
Te tamen, infelix" inquit, "perituraque Thebe,
si taceam, nequeo miser exaudire cadentem
Argolicumque oculis haurire vacantibus ignem.
vincamur, Pietas; pone heia altaria, virgo,
595quaeramus superos." facit illa, acieque sagaci
sanguineos flammarum apices geminumque per aras
ignem et clara tamen mediae fastigia lucis
orta docet; tunc in speciem serpentis inanem
ancipiti gyro volvi frangique ruborem
600demonstrat dubio, patriasque illuminat umbras.
Ille coronatos iamdudum amplectitur ignes,
fatidicum sorbens vultu flagrante vaporem.
stant tristes horrore comae, vittasque prementes
caesaries insana levat: diducta putares
605lumina consumptumque genis rediisse nitorem.
Tandem exundanti permisit verba furori:
"Audite, o sontes, extrema litamina divum,
Labdacidae: venit alma salus, sed limite duro.
Martius inferias et saeva efflagitat anguis
610sacra: cadat generis quicumque novissimus exstat
viperei, datur hoc tantum victoria pacto.
felix, qui tanta lucem mercede relinquet."
Stabat fatidici prope saeva altaria vatis
maestus, adhuc patriae et tantum communia lugens
615fata, Creon: grandem subiti cum fulminis ictum,
non secus ac torta traiectus cuspide pectus,
accipit exanimis sentitque Menoecea posci.
monstrat enim suadetque timor; stupet anxius alto
corda metu glaciante pater: Trinacria qualis
620ora repercussum Libyco mare sumit ab aestu.
Mox plenum Phoebo vatem et celerare iubentem
nunc humilis genua amplectens, nunc ora canentis
nequiquam reticere rogat; iam Fama sacratam
vocem amplexa volat, clamantque oracula Thebae.
625nunc, age, quis stimulos et pulchrae gaudia mortis
addiderit iuveni - neque enim haec absentibus umquam
mens homini transmissa deis -, memor incipe Clio,
saecula te quoniam penes et digesta vetustas.
Diva Iovis solio iuxta comes, unde per orbem
630rara dari terrisque solet contingere, Virtus,
seu pater omnipotens tribuit, sive ipsa capacis
elegit penetrare viros, caelestibus ut tunc
desilvit gavisa plagis! Dant clara meanti
astra locum quosque ipsa polis affixerat ignes.
635Iamque premit terras, nec vultus ab aethere longe;
sed placuit mutare genas, fit provida Manto,
responsis ut plena fides, et fraude priores
exuitur vultus. Abiit horrorque vigorque
ex oculis, paulum decoris permansit honosque
640mollior, et posito vatum gestamina ferro
subdita; descendunt vestes, torvisque ligatur
vitta comis - nam laurus erat -; tamen aspera produnt
ora deam nimiique gradus. Sic Lydia coniunx
Amphitryoniaden exutum horrentia terga
645perdere Sidonios umeris ridebat amictus
et turbare colus et tympana rumpere dextra.
Sed neque te indecorem sacris dignumque iuberi
talia Dircaea stantem pro turre, Menoeceu,
invenit; immensae reserato limine portae
650sternebas Danaos, pariter Mavortius Haemon.
Sed consanguinei quamuis atque omnia fratres,
tu prior: exanimes circum cumulantur acervi;
omne sedet telum, nulli sine caedibus ictus
- necdum aderat Virtus -, non mens, non dextra quiescit,
655non avida arma vacant, ipsa insanire videtur
Sphinx galeae custos, visoque animata cruore
emicat effigies et sparsa orichalca renident:
cum dea pugnantis capulum dextramque repressit:
"Magnanime o iuvenis, quo non agnoverit ullum
660certius armifero Cadmi de semine Mavors,
linque humiles pugnas, non haec tibi debita virtus:
astra vocant, caeloque animam, plus concipe, mittes.
Iamdudum hoc hilaris genitor bacchatur ad aras,
hoc ignes fibraeque volunt, hoc urget Apollo:
665terrigenam cuncto patriae pro sanguine poscunt.
Fama canit monitus, gaudet Cadmeia plebes
certa tui; rape mente deos, rape nobile fatum.
I, precor, accelera, ne proximus occupet Haemon".
sic ait, et magna cunctantis pectora dextra
670permulsit tacite seseque in corde reliquit.
fulminis haut citius radiis afflata cupressus
combibit infestas et stirpe et vertice flammas,
quam iuvenis multo possessus numine pectus
erexit sensus letique invasit amorem.
675ut vero aversae gressumque habitumque notavit
et subitam a terris in nubila crescere Manto,
obstipuit. "Sequimur, divum quaecumque vocasti,
nec tarde paremus", ait; iamiamque recedens
instantem vallo Pylium tamen Agrea fixit.
680Armigeri fessum excipiunt; tum vulgus euntem
auctorem pacis servatoremque deumque
conclamat gaudens atque ignibus implet honestis.
Iamque iter ad muros cursu festinus anhelo
obtinet et miseros gaudet vitasse parentes,
685cum genitor -: steteruntque ambo et vox haesit utrique,
deiectaeque genae. tandem pater ante profatur:
"Quis novus inceptis rapuit te casus ab armis?
Quae bello graviora paras? Dic, nate, precanti,
cur tibi torva acies? Cur hic truculentus in ore
690pallor, et ad patrios non stant tua lumina vultus?
Audisti responsa, palam est. Per ego oro tuosque,
nate, meosque annos miseraeque per ubera matris,
ne vati, ne crede, puer! Superine profanum
dignantur stimulare senem, cui vultus inanis
695exstinctique orbes et poena simillima diro
Oedipodae? quid si insidiis et fraude dolosa
rex agit, extrema est cui nostra in sorte timori
nobilitas tuaque ante duces notissima virtus?
Illius haec forsan, remur quae verba deorum;
700ille monet! Ne frena animo permitte calenti,
da spatium tenuemque moram, male cuncta ministrat
impetus; hoc, oro, munus concede parenti.
Sic tua maturis signentur tempora canis,
et sis ipse parens et ad hunc, animose, timorem
705pervenias: ne perge meos orbare penates.
Externi te nempe patres alienaque tangunt
pignora? si pudor est, primum miserere tuorum.
Haec pietas, hic verus honos; ibi gloria tantum
ventosumque decus titulique in morte latentes.
710Nec timidus te flecto parens: i, proelia misce,
i Danaas acies mediosque per obvius enses;
non teneo: liceat misero tremibunda lavare
vulnera et undantem lacrimis siccare cruorem,
teque iterum saevis iterumque remittere bellis.
715Hoc malunt Thebae". Sic colla manusque tenebat
implicitus; sed nec lacrimae nec verba movebant
dis votum iuvenem; quin et monstrantibus illis
fraude patrem tacita subit avertitque timorem:
"Falleris heu verosque metus, pater optime, nescis.
720Non me ulli monitus, nec vatum exorsa furentum
sollicitant vanisque movent: sibi callidus ista
Tiresias nataeque canat; non si ipse reclusis
comminus ex adytis in me insaniret Apollo.
sed gravis unanimi casus me fratris ad urbem
725sponte refert: gemit Inachia mihi saucius Haemon
cuspide; vix illum medio de pulvere belli
inter utrasque acies, iamiamque tenentibus Argis -
sed moror; i, refove dubium turbaeque ferenti
dic, parcant leviterque vehant; ego vulnera doctum
730iungere supremique fugam revocare cruoris
Aethiona petam". sic imperfecta locutus
effugit; illi atra mersum caligine pectus
confudit sensus; pietas incerta vagatur
discordantque metus, impellunt credere Parcae.
735Turbidus interea ruptis venientia portis
agmina belligeri Capaneus agit aequore campi,
cornua nunc equitum, cuneos nunc ille pedestris,
et proculcantes moderantum funera currus;
idem altas turres saxis et turbine crebro
740laxat, agit turmas idem atque in sanguine fumat.
Nunc spargit torquens volucri nova vulnera plumbo,
nunc iaculum excusso rotat in sublime lacerto,
nullaque tectorum subit ad fastigia, quae non
deferat hasta virum perfusaque caede recurrat.
745nec iam aut Oeniden aut Hippomedonta peremptos
aut vatem Pelopea phalanx aut Arcada credunt:
quin socium coiisse animas et corpore in uno
stare omnes, ita cuncta replet. non ullius aetas,
non cultus, non forma movet; pugnantibus idem
750supplicibusque furit; non quisquam obsistere contra,
non belli temptare vices: procul arma furentis
terribilisque iubas et frontem cassidis horrent.
At pius electa murorum in parte Menoeceus
iam sacer aspectu solitoque augustior ore,
755ceu subito in terras supero demissus ab axe,
constitit, exempta manifestus casside nosci,
despexitque acies hominum et clamore profundo
convertit campum iussitque silentia bello.
"Armorum superi, tuque o qui funere tanto
760indulges mihi, Phoebe, mori, date gaudia Thebis,
quae pepigi et toto quae sanguine prodigus emi.
Ferte retro bellum captaeque impingite Lernae
reliquias turpes, confixaque terga foventes
Inachus indecores pater aversetur alumnos.
765At Tyriis templa, arva, domos, conubia, natos
reddite morte mea: si vos placita hostia iuvi,
si non attonitis vatis consulta recepi
auribus et Thebis nondum credentibus hausi,
haec Amphioniis pro me persolvite tectis
770at mihi deceptum, precor, exorate parentem."
Sic ait, insignemque animam mucrone corusco
dedignantem artus pridem maestamque teneri
arripit atque uno quaesitam vulnere rumpit.
sanguine tunc spargit turres et moenia lustrat,
775seque super medias acies, nondum ense remisso,
iecit et in saevos cadere est conatus Achivos.
ast illum amplexae Pietas Virtusque ferebant
leniter ad terras corpus; nam spiritus olim
ante Iovem et summis apicem sibi poscit in astris.
780Iamque intra muros nullo sudore receptum
gaudentes heroa ferunt: abscesserat ultro
Tantalidum venerata cohors; subit agmine longo
colla inter iuvenum, laetisque favoribus omni
concinitur vulgo Cadmum atque Amphiona supra
785conditor; hi sertis, hi veris honore solutos
accumulant artus patriaque in sede reponunt
corpus adoratum. Repetunt mox bella peractis
laudibus; hic victa genitor lacrimabilis ira
congemit, et tandem matri data flere potestas:
790"Lustralemne feris ego te, puer inclite, Thebis
devotumque caput vilis ceu mater alebam?
Quod molita nefas, cui tantum invisa deorum?
non ego monstrifero coitu revoluta notavi
pignora, nec nato peperi funesta nepotes.
795quid refert? potitur natis Iocasta ducesque
regnantesque videt: nos saeva piacula bello
demus, ut alterni - placet hoc tibi, fulminis auctor -
Oedipodionii mutent diademata fratres!
Quid superos hominesve queror? Tu, saeve Menoeceu,
800tu miseram ante omnis properasti exstinguere matrem.
Unde hic mortis amor? quae sacra insania menti?
tam diversa mihi? nimirum Martius anguis,
quaeque novis proavum tellus efflorvit armis -
hinc animi tristes nimiusque in pectore Mavors,
805et de matre nihil. sponte en ultroque peremptus
irrumpis maestas fatis nolentibus umbras.
Ast egomet Danaos Capaneaque tela verebar:
haec erat, haec metuenda manus ferrumque, quod amens
ipsa dedi. Viden ut iugulo consumpserit ensem?
810altius haut quisquam Danaum mucrone subisset."
Diceret infelix etiamnum et cuncta repleret
questibus: abducunt comites famulaeque perosam
solantes thalamoque tenent, sedet eruta multo
ungue genas; non illa diem, non verba precantum
815respicit aut visus flectit tellure relictos,
iam vocis, iam mentis inops. Sic aspera tigris
fetibus abreptis Scythico deserta sub antro
accubat et tepidi lambit vestigia saxi;
nusquam irae, sedit rabidi feritasque famesque
820oris, eunt praeter secura armenta gregesque:
aspicit illa iacens; ubi enim, quibus ubera pascat
aut quos ingenti premat exspectata rapina?
Hactenus arma, tubae, ferrumque et vulnera: sed nunc
comminus astrigeros Capaneus tollendus in axis.
825Non mihi iam solito vatum de more canendum;
maior ab Aoniis poscenda amentia lucis:
mecum omnes audete deae! sive ille profunda
missus nocte furor, Capaneaque signa secutae
arma Iovem contra Stygiae rapuere sorores,
830seu virtus egressa modum, seu gloria praeceps,
seu magnae data fata neci, seu laeta malorum
principia et blandae superum mortalibus irae.
Iam sordent terrena viro taedetque profundae
caedis, et exhaustis olim Graiumque suisque
835missilibus lassa respexit in aethera dextra.
Ardua mox torvo metitur culmina visu,
innumerosque gradus gemina latus arbore clusos,
aërium sibi portat iter, longeque timendus
multifidam quercum flagranti lumine vibrat;
840arma rubent una clipeoque incenditur ignis.
"Hac" ait, "in Thebas, hac me iubet ardua virtus
ire, Menoeceo qua lubrica sanguine turris.
Experiar, quid sacra iuvent, an falsus Apollo".
Dicit, et alterno captiva in moenia gressu
845surgit ovans: qualis mediis in nubibus aether
vidit Aloidas, cum cresceret impia tellus
despectura deos nec adhuc immane veniret
Pelion et trepidum iam tangeret Ossa Tonantem.
Tum vero attoniti fatorum in cardine summo,
850ceu suprema lues urbi facibusque cruentis
aequatura solo turres Bellona subiret,
omnibus e tectis certatim ingentia saxa
roboraque et validas fundae Balearis habenas
- nam iaculis caeloque vagis spes unde sagittis? -
855verum avidi tormenta rotant et molibus urgent.
Ille nec ingestis nec terga sequentibus umquam
detrahitur telis, vacuoque sub aëre pendens
plana velut terra certus vestigia figat,
tendit et ingenti subit occurrente ruina:
860amnis ut incumbens longaevi robora pontis
assiduis oppugnat aquis; iam saxa fatiscunt
emotaeque trabes: tanto violentior ille
- sentit enim - maiore salo quassatque trahitque
molem aegram, nexus donec celer alveus omnis
865abscidit et cursu victor respirat aperto.
Utque petita diu celsus fastigia supra
eminuit trepidamque assurgens desuper urbem
vidit et ingenti Thebas exterruit umbra,
increpat attonitos "Haene illae Amphionis arces?
870Pro pudor! Hi faciles carmenque imbelle secuti,
hi, mentita diu Thebarum fabula, muri?
et quid tam egregium prosternere moenia molli
structa lyra?" Simul insultans gressuque manuque
molibus obstantis cuneos tabulataque saevus
875restruit: absiliunt pontes, tectique prementis
saxea frena labant, dissaeptoque aggere rursus
utitur et truncas rupes in templa domosque
praecipitat frangitque suis iam moenibus urbem.
Iamque Iovem circa studiis diversa fremebant
880Argolici Tyriique dei; pater aequus utrisque
aspicit ingentes ardentum comminus iras
seque obstare videt. Gemit inservante noverca
Liber et obliquo respectans lumine patrem:
"Nunc ubi saeva manus, meaque heu cunabula flammae,
885fulmen, io | ubi fulmen?" ait. Gemit auctor Apollo,
quas dedit ipse, domos; Lernam Thebasque rependit
maestus et intento dubitat Tirynthius arcu;
maternos plangit volucer Danaëius Argos;
flet Venus Harmoniae populos metuensque mariti
890stat procul et tacita Gradivum respicit ira.
Increpat Aonios audax Tritonia divos,
Iunonem tacitam furibunda silentia torquent.
Non tamen haec turbant pacem Iovis: ecce quierant
iurgia, cum mediis Capaneus auditus in astris.
895"Nullane pro trepidis" clamabat, "numina Thebis
statis? ubi infandae segnes telluris alumni,
Bacchus et Alcides? Pudet instigare minores.
tu potius venias - quis enim concurrere nobis
dignior? En cineres Semeleaque busta tenentur -,
900nunc age, nunc totis in me conitere flammis,
Iuppiter! An pavidas tonitru turbare puellas
fortius et soceri turres exscindere Cadmi?"
Ingemuit dictis superum dolor; ipse furentem
risit et incussa sanctarum mole comarum:
905"Quaenam spes hominum tumidae post proelia Phlegrae!
Tune etiam feriendus?" ait. Premit undique lentum
turba deum frendens et tela ultricia poscit,
nec iam audet fatis turbata obsistere coniunx.
Ipsa dato nondum caelestis regia signo
910sponte tonat, coëunt ipsae sine flamine nubes
accurruntque imbres: Stygias rupisse catenas
Iapetum aut victam supera ad convexa levari
Inarimen Aetnamve putes. Pudet ista timere
caelicolas; sed cum in media vertigine mundi
915stare virum insanasque vident deposcere pugnas,
mirantur tacite et dubio pro fulmine pallent.
Coeperat Ogygiae supra fastigia turris
arcanum mugire polus caelumque tenebris
auferri: tenet ille tamen, quas non videt, arces,
920fulguraque attritis quotiens micuere procellis:
"His" ait, "in Thebas, his iam decet ignibus uti,
hinc renovare faces lassamque accendere quercum."
Talia dicentem toto Iove fulmen adactum
corripuit: primae fugere in nubila cristae,
925et clipei niger umbo cadit, iamque omnia lucent
membra viri. Cedunt acies, et terror utrimque,
quo ruat, ardenti feriat quas corpore turmas.
Intra se stridere facem galeamque comasque
questus, et urentem thoraca repellere dextra
930conatus ferri cinerem sub pectore tractat.
Stat tamen, extremumque in sidera versus anhelat,
pectoraque invisis obicit fumantia muris,
ne caderet: sed membra virum terrena relinquunt,
exuiturque animus; paulum si tardius artus
935cessissent, potuit fulmen sperare secundum.