0

Īntāctām Crŏcălēn pŭĕr Āstăcŭs ēt pŭĕr Īdās,

Īdās lānĭgĕrī dŏmĭnūs grĕgĭs, Āstăcŭs hōrtī,

dīlēxērĕ dĭū, fōrmōsŭs ŭtērquĕ nĕc īmpār

vōcĕ sŏnāns. hī cūm tērrās grăvĭs ūrĕrĕt aēstās,

ād gĕlĭdōs fōntēs ĕt ĕāsdēm fōrtĕ sŭb ūmbrās5

cōnvĕnĭūnt dūlcīquĕ sĭmūl cōntēndĕrĕ cāntū

pīgnŏrĭbūsquĕ părānt: plăcĕt, hīc nē vēllĕră sēptēm,

īllĕ sŭī vīctūs nē mēssēm vīndĭcĕt hōrtī;

ēt māgnūm cērtāmĕn ĕrāt sūb iūdĭcĕ Thŷrsī.

ādfŭĭt ōmnĕ gĕnūs pĕcŭdūm, gĕnŭs ōmnĕ fĕrārūm10

ēt quōdcūmquĕ văgīs āltūm fĕrĭt āĕră pēnnīs.

cōnvĕnĭt ūmbrōsā quīcūmquĕ sŭb īlĭcĕ lēntās

pāscĭt ŏvēs, Faūnūsquĕ pătēr Sătўrīquĕ bĭcōrnēs;

ādfŭĕrūnt sīccō Drўădēs pĕdĕ, Nāĭdĕs ūdō,

ēt tĕnŭērĕ sŭōs prŏpĕrāntĭă flūmĭnă cūrsūs;15

dēsīstūnt trĕmŭlīs īncūrrĕrĕ frōndĭbŭs Eūrī

āltăquĕ pēr tōtōs fēcērĕ sĭlēntĭă mōntēs:

ōmnĭă cēssābānt, nēglēctăquĕ pāscŭă taūrī

cālcābānt, īllīs ĕtĭām cērtāntĭbŭs aūsāst

daēdălă nēctărĕōs ăpĭs īntērmīttĕrĕ flōrēs.20

iāmquĕ sŭb ānnōsā mĕdĭūs cōnsēdĕrăt ūmbrā

Thŷrsĭs ĕt "ō pŭĕrī mē iūdĭcĕ pīgnŏră" dīxīt

"īrrĭtă sīnt mŏnĕō: sătĭs hōc mērcēdĭs hăbētŏ,

sī laūdēm vīctōr, sī fērt ōpprōbrĭă vīctūs.

ēt nūnc āltērnōs măgĭs ūt dīstīnguĕrĕ cāntūs25

pōssītīs, tēr quīsquĕ mănūs iāctātĕ mĭcāntēs."

nēc mŏră: dēcērnūnt dĭgĭtīs, prĭŏr īncĭpĭt Īdās.

Mē Sīlvānŭs ămāt, dŏcĭlēs mĭhĭ dōnăt ăvēnās

ēt mĕă frōndēntī cīrcūmdāt tēmpŏră taēdā.

īlle ĕtĭām pārvō dīxīt mĭhĭ nōn lĕvĕ cārmēn:30

"iām lĕvĭs ōblīquā crēscīt tĭbĭ fīstŭlă cānnā."

Āt mĭhĭ Flōră cŏmās pāllēntī grāmĭnĕ pīngīt

ēt mātūră mĭhī Pōmōnă sŭb ārbŏrĕ lūdīt.

"āccĭpĕ" dīxērūnt Nŷmphaē "pŭĕr, āccĭpĕ fōntēs:

iām pŏtĕs īrrĭgŭōs nūtrīrĕ cănālĭbŭs hōrtōs."35

Mē dŏcĕt īpsă Pălēs cūltūm grĕgĭs, ūt nĭgĕr ālbaē

tērgă mărītŭs ŏvīs nāscēntī mūtĕt ĭn āgnā,

quaē nĕquĕ dīvērsī spĕcĭēm sērvārĕ părēntīs

pōssĭt ĕt āmbĭgŭō tēstētŭr ŭtrūmquĕ cŏlōrĕ.

Nōn mĭnŭs ārtĕ mĕā mūtābĭlĭs īndŭĭt ārbōs40

īgnōtās frōndēs ēt nōn gēntīlĭă pōmă:

ārs mĕă nūnc mālō pĭră tēmpĕrăt ēt mŏdŏ cōgīt

īnsĭtă praēcŏquĭbūs sūbrēpĕrĕ pērsĭcă prūnīs.

Mē tĕnĕrās sălĭcēs iŭvăt aūt ŏlĕāstră pŭtārĕ

ēt grĕgĭbūs pōrtārĕ nŏvīs, ūt cārpĕrĕ frōndēs45

cōndīscānt prīmōquĕ rĕcīdĕrĕ grāmĭnă mōrsū,

nē dēpūlsă văgās quaērāt fētūră părēntēs.

Āt mĭhĭ cūm fūlvīs rādīcĭbŭs ārĭdă tēllūs

pāngĭtŭr, īrrĭgŭō pērfūndĭtŭr ārĕă frōntĕ

ēt sătĭātŭr ăquā, sūcōs nē fōrtĕ prĭōrēs50

lānguĭdă mūtātā quaērānt plāntārĭă tērrā.

Ō sī quīs Crŏcălēn dĕŭs āffĕrăt! hūnc ĕgŏ tērrīs,

hūnc ĕgŏ sīdĕrĭbūs sōlūm rēgnārĕ fătēbōr;

sēcērnāmquĕ nĕmūs dīcāmquĕ: "sŭb ārbŏrĕ nūmēn

hāc ĕrĭt; ītĕ prŏcūl (săcĕr ēst lŏcŭs) ītĕ prŏfānī."55

Urĭmŭr īn Crŏcălēn: sī quīs mĕă vōtă dĕōrūm

aūdĭăt, huīc sōlī, vĭrĭdēs quā gēmmĕŭs ūndās

fōns ăgĭt ēt trĕmŭlō pērcūrrīt līlĭă rīvō,

īntēr pāmpĭnĕās pōnētūr fāgĭnŭs ūlmōs.

Nē cōntēmnĕ căsās ēt pāstōrālĭă tēctă:60

rūstĭcŭs ēst, fătĕōr, sēd nōn ēt bārbărŭs Īdās.

saēpĕ văpōrātō mĭhĭ cēspĭtĕ pālpĭtăt āgnūs,

saēpĕ cădīt fēstīs dēvōtă Părīlĭbŭs āgnă.

Nos quoque pomiferi laribus consueuimus horti

mīttĕrĕ prīmĭtĭās ēt fīngĕrĕ lībă Prĭāpō,65

rōrāntēsquĕ făvōs dămŭs ēt līquēntĭă mēllă;

nēc fŏrĕ grātă mĭnūs, quām sī căpĕr īmbŭăt ārās.

Mīllĕ sŭb ūbĕrĭbūs bālāntēs pāscĭmŭs āgnās,

tōtquĕ Tărēntīnaē praēstānt mĭhĭ vēllĕră mātrēs;

pēr tōtūm nĭvĕūs prĕmĭtūr mĭhĭ cāsĕŭs ānnūm:70

sī vĕnĭās, Crŏcălē, tōtūs tĭbĭ sērvĭĕt hōrnūs.

Quī nŭmĕrārĕ vĕlīt quām mūltă sŭb ārbŏrĕ nōstrā

pōmă lĕgām, tĕnŭēs cĭtĭūs nŭmĕrābĭt hărēnās.

sēmpĕr hŏlūs mĕtĭmūs, nēc brūmă nĕc īmpĕdĭt aēstās:

sī vĕnĭās, Crŏcălē, tōtūs tĭbĭ sērvĭĕt hōrtūs.75

Quāmvīs sīccŭs ăgēr lānguēntēs ēxcŏquăt hērbās,

sūmĕ tămēn călăthōs nūtāntī lāctĕ cŏāctōs:

vēllĕră tūnc dăbĭmūs, cūm prīmūm tēmpŭs ăprīcūm

sūrgĕt ĕt ā tĕpĭdīs fīēt tōnsūră Kălēndīs.

Āt nōs, quōs ĕtĭām praētōrrĭdă mūnĕrăt aēstās,80

mīllĕ rĕnīdēntī dăbĭmūs tĭbĭ cōrtĭcĕ Chīās,

cāstănĕāsquĕ nŭcēs tŏtĭdēm, cūm sōlĕ Dĕcēmbrī

mātūrīs nŭcĭbūs vĭrĭdēs rūmpēntŭr ĕchīnī.

Nūm prĕcŏr, īnfōrmīs vĭdĕōr tĭbĭ? nūm grăvĭs ānnīs?

dēcĭpĭōrquĕ mĭsēr, quŏtĭēns mōllīssĭmă tāngō85

ōră mănū prīmīquĕ sĕquōr vēstīgĭă flōrīs

nēscĭŭs ēt grăcĭlī dĭgĭtōs lānūgĭnĕ fāllō?

Fōntĭbŭs īn lĭquĭdīs quŏtĭēns mē cōnspĭcŏr, īpsĕ

ādmīrōr tŏtĭēns. ĕtĕnīm sīc flōrĕ iŭvēntaē

īndŭĭmūr vūltūs, ŭt ĭn ārbŏrĕ saēpĕ nŏtāvī90

cērĕă sūb tĕnŭī lūcērĕ cўdōnĭă lānā.

cārmĭnă pōscĭt ămōr, nēc fīstŭlă cēdĭt ămōrī.

sēd fŭgĭt ēccĕ dĭēs rĕvŏcātquĕ crĕpūscŭlă vēspēr.

hīnc tū, Dāphnĭ, grĕgēs, īllīnc ăgăt Ālphĕsĭboēūs.

Iām rĕsŏnānt frōndēs, iām cāntĭbŭs ōbstrĕpĭt ārbōs:95

ī prŏcŭl, ō Dŏrўlā, plēnūmquĕ rĕclūdĕ cănālēm,

ēt sĭnĕ iām dūdūm sĭtĭēntēs īrrĭgĕt hōrtōs."

vīx ĕă fīnĭĕrānt, sĕnĭōr cūm tālĭă Thŷrsīs:

"ēstĕ părēs ĕt ŏb hōc cōncōrdēs vīvĭtĕ; nām vōs

ēt dĕcŏr ēt cāntūs ĕt ămōr sŏcĭāvĭt ĕt aētās."100

Intactam Crocalen puer Astacus et puer Idas,

Idas lanigeri dominus gregis, Astacus horti,

dilexere diu, formosus uterque nec impar

voce sonans. hi cum terras gravis ureret aestas,

5ad gelidos fontes et easdem forte sub umbras

conveniunt dulcique simul contendere cantu

pignoribusque parant: placet, hic ne vellera septem,

ille sui victus ne messem vindicet horti;

et magnum certamen erat sub iudice Thyrsi.

10adfuit omne genus pecudum, genus omne ferarum

et quodcumque vagis altum ferit aëra pennis.

convenit umbrosa quicumque sub ilice lentas

pascit oves, Faunusque pater Satyrique bicornes;

adfuerunt sicco Dryades pede, Naides udo,

15et tenuere suos properantia flumina cursus;

desistunt tremulis incurrere frondibus Euri

altaque per totos fecere silentia montes:

omnia cessabant, neglectaque pascua tauri

calcabant, illis etiam certantibus ausast

20daedala nectareos apis intermittere flores.

iamque sub annosa medius consederat umbra

Thyrsis et "o pueri me iudice pignora" dixit

"irrita sint moneo: satis hoc mercedis habeto,

si laudem victor, si fert opprobria victus.

25et nunc alternos magis ut distinguere cantus

possitis, ter quisque manus iactate micantes."

nec mora: decernunt digitis, prior incipit Idas.

Me Silvanus amat, dociles mihi donat avenas

et mea frondenti circumdat tempora taeda.

30ille etiam parvo dixit mihi non leve carmen:

"iam levis obliqua crescit tibi fistula canna."

At mihi Flora comas pallenti gramine pingit

et matura mihi Pomona sub arbore ludit.

"accipe" dixerunt Nymphae "puer, accipe fontes:

35iam potes irriguos nutrire canalibus hortos."

Me docet ipsa Pales cultum gregis, ut niger albae

terga maritus ovis nascenti mutet in agna,

quae neque diversi speciem servare parentis

possit et ambiguo testetur utrumque colore.

40Non minus arte mea mutabilis induit arbos

ignotas frondes et non gentilia poma:

ars mea nunc malo pira temperat et modo cogit

insita praecoquibus subrepere persica prunis.

Me teneras salices iuvat aut oleastra putare

45et gregibus portare novis, ut carpere frondes

condiscant primoque recidere gramina morsu,

ne depulsa vagas quaerat fetura parentes.

At mihi cum fulvis radicibus arida tellus

pangitur, irriguo perfunditur area fronte

50et satiatur aqua, sucos ne forte priores

languida mutata quaerant plantaria terra.

O si quis Crocalen deus afferat! hunc ego terris,

hunc ego sideribus solum regnare fatebor;

secernamque nemus dicamque: "sub arbore numen

55hac erit; ite procul (sacer est locus) ite profani."

Urimur in Crocalen: si quis mea vota deorum

audiat, huic soli, virides qua gemmeus undas

fons agit et tremulo percurrit lilia rivo,

inter pampineas ponetur faginus ulmos.

60Ne contemne casas et pastoralia tecta:

rusticus est, fateor, sed non et barbarus Idas.

saepe vaporato mihi cespite palpitat agnus,

saepe cadit festis devota Parilibus agna.

Nos quoque pomiferi laribus consuevimus horti

65mittere primitias et fingere liba Priapo,

rorantesque favos damus et liquentia mella;

nec fore grata minus, quam si caper imbuat aras.

Mille sub uberibus balantes pascimus agnas,

totque Tarentinae praestant mihi vellera matres;

70per totum niveus premitur mihi caseus annum:

si venias, Crocale, totus tibi serviet hornus.

Qui numerare velit quam multa sub arbore nostra

poma legam, tenues citius numerabit harenas.

semper holus metimus, nec bruma nec impedit aestas:

75si venias, Crocale, totus tibi serviet hortus.

Quamuis siccus ager languentes excoquat herbas,

sume tamen calathos nutanti lacte coactos:

vellera tunc dabimus, cum primum tempus apricum

surget et a tepidis fiet tonsura Kalendis.

80At nos, quos etiam praetorrida munerat aestas,

mille renidenti dabimus tibi cortice Chias,

castaneasque nuces totidem, cum sole Decembri

maturis nucibus virides rumpentur echini.

Num precor, informis videor tibi? num gravis annis?

85decipiorque miser, quotiens mollissima tango

ora manu primique sequor vestigia floris

nescius et gracili digitos lanugine fallo?

Fontibus in liquidis quotiens me conspicor, ipse

admiror totiens. etenim sic flore iuventae

90induimur vultus, ut in arbore saepe notavi

cerea sub tenui lucere cydonia lana.

carmina poscit amor, nec fistula cedit amori.

sed fugit ecce dies revocatque crepuscula vesper.

hinc tu, Daphni, greges, illinc agat Alphesiboeus.

95Iam resonant frondes, iam cantibus obstrepit arbos:

i procul, o Doryla, plenumque reclude canalem,

et sine iam dudum sitientes irriget hortos."

vix ea finierant, senior cum talia Thyrsis:

"este pares et ob hoc concordes vivite; nam vos

100et decor et cantus et amor sociavit et aetas."