INCERTI AUCTORIS - ILIAS LATINA


0

Iram pande mihi Pelidae, Diva, superbi

Tristia quae miseris iniecit funera Grais

Atque animas fortes heroum tradidit Orco

Latrantumque dedit rostris volucrumque trahendos

5Illorum exsangues, inhumatis ossibus, artus.

Confiebat enim summi sententia regis,

ex quo contulerant discordia pectora pugnas,

Sceptriger Atrides et bello clarus Achilles.

Quis deus hos ira tristi contendere iussit?

10Latonae et magni proles Iovis. Ille Pelasgum

infestam regi pestem in praecordia misit

implicuitque gravi Danaorum corpora morbo.

Nam quondam Chryses, sollemni tempora vitta

implicitus, raptae flevit solacia natae

15invisosque dies invisaque tempora noctis

egit et assiduis implevit questibus auras.

Postquam nulla dies animum maerore levabat

nullaque lenibant patrios solacia fletus,

castra petit Danaum genibusque affusus Atridae

20per superos regnique decus miserabilis orat,

ut sibi causa suae reddatur nata salutis.

Dona simul praefert. Vincuntur fletibus eius

Myrmidones reddique patri Chryseida censent.

Sed negat Atrides Chrysenque excedere castris

25despecta pietate iubet: ferus ossibus imis

haeret amor spernitque preces damnosa libido.

Contemptus repetit Phoebeia templa sacerdos

squalidaque infestis maerens secat unguibus ora

dilaceratque comas annosaque tempora plangit.

30Mox ubi depositi gemitus lacrimaeque quierunt,

Fatidici his sacras compellat vocibus aures:

"Quid coluisse mihi tua numina, Delphice, prodest

aut castam vitam multos duxisse per annos?

Quidue iuvat sacros posuisse altaribus ignes,

35si tuus externo iam spernor ab hoste sacerdos?

En, haec desertae redduntur dona senectae?

Si gratus tibi sum, sim te sub vindice tutus.

Aut si qua, ut luerem sub acerbo crimine poenas,

inscius admisi, cur o tua dextera cessat?

40Posce sacros arcus, in me tua derige tela:

auctor mortis erit certe deus. Ecce, merentem

fige patrem; cur nata luit peccata parentis

atque hostis duri patitur miseranda cubile?."

Dixerat. Ille sui vatis prece motus acerbis

45luctibus infestat Danaos pestemque per omnes

immittit populos: vulgus ruit undique Graium

vixque rogis superest tellus, vix ignibus aër,

deerat ager tumulis. Iam noctis sidera nonae

transierant decimusque dies patefecerat orbem,

50cum Danaum proceres in coetum clarus Achilles

convocat et causas hortatur pestis iniquae

edere Thestoriden. Tunc Calchas numina divum

consulit et causam pariter finemque malorum

invenit effarique verens ope tutus Achillis

55haec ait: "Infesti placemus numina Phoebi

reddamusque pio castam Chryseida patri,

si volumus, Danai, portus intrare salutis."

Dixerat. Exarsit subito violentia regis:

Thestoriden dictis primum compellat amaris

60mendacemque vocat. Tum magnum incusat Achillem

inque vicem ducis invicti convicia suffert.

Confremuere omnes. Tandem clamore represso

cogitur invitos aeger dimittere amores

intactamque pio reddit Chryseida patri

65multaque dona super. Quam cunctis notus Ulixes

impositam puppi patrias devexit ad arces

atque iterum ad classes Danaum sua vela retorsit.

Protinus infesti placantur numina Phoebi

et prope consumptae vires redduntur Achivis.

70Non tamen Atridae Chryseidis excidit ardor:

maeret et amissos deceptus luget amores.

Mox rapta magnum Briseide privat Achillem

solaturque suos alienis ignibus ignes.

At ferus Aeacides nudato protinus ense

75tendit in Atriden et, ni sibi reddat honestae

munera militiae, letum crudele minatur,

nec minus ille parat contra defendere se ense.

Quod nisi casta manu Pallas tenuisset Achillem,

turpem caecus amor famam liquisset in aevum

80gentibus Argolicis. Contempta voce minisque

invocat aequoreae Pelides numina matris

ne se Plistheniden contra patiatur inultum.

At Thetis audita nati prece deserit undas

castraque Myrmidonum iuxta petit et monet armis

85abstineat dextram ac congressibus; inde per auras

emicat aetherias et in aurea sidera fertur.

Tunc genibus regis sparsis affusa capillis:

"Pro nato veni genetrix en ad tua supplex

numina, summe parens; ulciscere meque meumque

90corpus ab Atrida, quodsi permittitur illi

ut flammas impune mei violarit Achillis,

turpiter occiderit superata libidine virtus."

Iuppiter haec contra: "Tristes depone querelas,

magni diva maris, mecum labor iste manebit.

95Tu solare tui maerentia pectora nati."

Dixit. At illa leves caeli delapsa per auras

litus adit patrium gratasque sororibus undas.

Offensa est Iuno: "Tantum"que ait, "optime coniunx,

Doride nata valet, tantum debetur Achilli,

100ut mihi quae coniunx dicor tua quaeque sororis

dulce fero nomen, dilectos fundere Achivos

et Troum renovare velis in proelia vires?

Haec ita dona refers nobis? sic diligor a te?"

Talibus incusat dictis irata Tonantem

105inque vicem summi patitur convicia regis.

Tandem interposito lis Ignipotente resedit

conciliumque simul genitor dimittit Olympi.

Interea sol emenso decedit Olympo

et dapibus divi curant sua corpora largis;

110inde petunt thalamos iucundaque dona quietis.

Nox erat et toto fulgebant sidera mundo

humanumque genus requies divumque tenebat,

cum pater omnipotens Somnum vocat atque ita fatur:

"Vade age per tenues auras, lenissime divum,

115Argolicique ducis celeri pete castra volatu

dumque tuo premitur sopitus pondere dulci,

haec illi mandata refer: cum crastina primum

extulerit Titana dies noctemque fugarit,

cogat in arma viros incautumque occupet hostem."

120Nec mora: Somnus abit levibusque per aëra pennis

devolat in thalamos Agamemnonis: ille sopore

corpus inundatum leni prostratus habebat.

Ad quem sic loquitur curarum operumque levator:

"Rex Danaum, Atrida, vigila et mandata Tonantis

125quae tibi iussa simul delatus ab aethere porto,

accipe: cum primum Titan se emerserit undis,

fortibus arma iube socios aptare lacertis

et petere Iliacos instructo milite campos."

Dixit, et has repetit per quas modo venerat auras.

130Interea lucem terris dedit ignea lampas.

Convocat attonitus iussis Pelopeius heros

in coetum proceres remque omnibus ordine pandit:

cuncti promittunt socias in proelia vires

hortanturque ducem. Quorum rex fortia dictis

135pectora collaudans grates agit omnibus aequas.

Hic tunc Thersites, quo non deformior alter

venerat ad Troiam nec lingua protervior ulli,

bella gerenda negat patriasque hortatur ad oras

vertere iter, quem consiliis illustris Ulixes

140correptum dictis sceptro percussit eburno.

Tum vero ardescit conceptis litibus ira:

vix telis carvere manus, ad sidera clamor

tollitur et cunctos pugnandi corripit ardor.

Tandem sollertis prudentia Nestoris aevo

145compressam miti sedavit pectore turbam

admonvitque duces dictis responsa recordans

temporis illius, quo visus in Aulide serpens

consumpsit volucrum bis quattuor arbore fetus

atque ipsam invalido pugnantem corpore contra

150addidit extremo natorum funere matrem.

Tunc "sic deinde" senex "moneo remoneboque, Achivi:

in decimo labor est, Calchas quem dixerat, anno,

quo caderet Danaum victricibus Ilion armis."

Assensere omnes, laudatur Nestoris aetas

155conciliumque simul dimittitur. Arma parari

dux iubet atque animos aptare et pectora pugnae.

Postera lux tacitas ut primum dispulit umbras

et nitidum Titan radiis caput extulit undis,

protinus armari socios iubet acer Atrides

160et petere Iliacos instructo milite campos.

Vos mihi nunc, Musae - quid enim non ordine nostis? -,

nomina clara ducum clarosque referte parentes

et dulces patrias: nam sunt haec munera vestra.

Dicamus quot quisque rates ad Pergama duxit

165et coeptum peragamus opus, sitque auctor Apollo

aspiretque libens operi per singula nostro.

Peneleos princeps et bello Leitus acer,

Arcesilaus atrox Prothoenorque Cloniusque

Boeoti decies quinas egere carinas

170et tumidos valido pulsarunt remige fluctus.

Inde Mycenaeis Agamemnon moenibus ortus,

quem sibi bellatrix delegit Graecia regem,

centum egit plenas armato milite puppes;

et bis tricenis Menelai navibus ardor

175insequitur totidemque ferox Agapenoris ira;

quos iuxta fidus sollerti pectore Nestor

consilioque potens gemina cum prole suorum

it ter tricenis munitus in arma carinis.

At Schedius virtute potens et Epistrophus ingens,

180gloria Myrmidonum, saevi duo robora belli,

longa quaterdenis pulsarunt aequora proris

et bis vicenas Polypoetes atque Leonteus

instruxere rates ornatas milite forti.

Euryalus Sthenelusque duces et fortis in armis

185Tydides valido pulsarunt remige pontum:

bis quadragenas onerarunt milite puppes;

Ascalaphusque potens et Ialmenus, acer uterque,

ter denas valido complerunt remige naves

et bis vicenas Locrum fortissimus Aiax

190instruxit puppes totidemque Euhaemone natus,

quos iuxta Graium murus comitatur Achilles

cum quinquaginta materna per aequora vectus.

Thessalici iuvenes Phidippus et Antiphus ibant

altaque ter denis pulsarunt aequora proris

195et tribus assumptis ratibus secat aequora Teucer

Tlepolemusque novem Rhodius, quos viribus acer

Eumelus sequitur, minus una nave profectus

quam duxit Telamone satus Salaminius Aiax.

Ast Prothous Magnes Tenthredone natus et una

200Euboeae magnis Elephenor finibus ortus

Dulichiusque Meges, animisque insignis et armis,

Aetola de gente Thoas Andraemone natus,

hi quadragenas omnes duxere carinas;

et bis sex Ithaci naves sollertia duxit,

205quem sequitur totidem ratibus Telamonius Aiax,

egregia virtute potens; simul horrida Guneus

ire bis undenis temptabat in arma carinis.

Idomeneus et Meriones, Cretaeus uterque,

bis quadragenis muniti navibus ibant;

210et totidem puppes clara de gente Menestheus

duxit Athenaeus, quot viribus ambit Achilles;

Amphimachusque ferox et Thalpius, Elide nati,

et clara virtute Polyxenus atque Diores,

hi bis vicenas onerarunt milite puppes.

215Protesilaus agit totidem fortisque Podarces

instructas puppes, quot duxit Oileos Aiax;

et septem Poeante satus tulit arma carinis,

quem sequitur iuxta Podalirius atque Machaon,

altaque ter denis sulcarunt aequora proris.

220His ducibus Graiae Troiana ad litora puppes

bis septem venere minus quam mille ducentae.

Iamque citi appulerant classes camposque tenebant,

cum pater ad Priamum mittit Saturnius Irim,

quae doceat fortes venisse ad bella Pelasgos.

225Nec mora: continuo iussu capit arma parentis

Priamides Hector totamque in proelia pubem

festinare iubet portisque agit agmen apertis.

Cui fulgens auro cassis iuvenile tegebat

omni parte caput, munibat pectora thorax

230et clipeus laevam, dextram decoraverat hasta

ornabatque latus mucro; simul alta nitentes

crura tegunt ocreae, quales decet Hectoris esse.

Hunc sequitur forma melior, tunc fortis in armis,

belli causa Paris, patriae funesta ruina,

235Deiphobusque Helenusque simul fortisque Polites

et sacer Aeneas, Veneris certissima proles,

Archelochusque Acamasque ferox Antenore creti;

nec non et proles generosa Lycaonis ibat

Pandarus et magnae Glaucus virtutis in armis

240Amphiusque et Adrastus et Asius atque Pylaeus.

Ibat et Amphimachus Nastesque, insignis uterque,

magnanimique duces Odiusque et Epistrophus ingens

Euphemusque ferox clarusque aetate Pyraechmes,

cum quibus et Mesthles atque Antiphus et bonus armis

245Hippothous venere Acamasque et Pirous una,

Arsinooque sati Chromiusque atque Ennomus, ambo

florentes aetate viri, quos Phorcus et ingens

Ascanius sequitur, simul et Iovis inclita proles

Sarpedon claraque satus tellure Coroebus.

250His se defendit ducibus Neptunia Troia

vicissetque dolos Danaum, ni fata fuissent.

Iamque duae stabant acies fulgentibus armis,

cum Paris, exitium Troiae funestaque flamma,

armatum adverso Menelaum ex agmine cernit

255seque velut viso perterritus angue recepit

ad socios amens. Quem postquam turpiter Hector

confusum terrore videt: "O dedecus - inquit -

"aeternum patriae generisque infamia nostri,

terga refers? At non dubitabas hospitis olim

260expugnare toros, cuius nunc defugis arma

vimque times. Ubi sunt vires, ubi cognita nobis

ludorum quondam varia in certamina vis est?

Hic animos ostende tuos: nihil adiuvat armis

nobilitas formae: duro Mars milite gaudet.

265Dum iaceas in amore tuo, nos bella geremus

scilicet et nostrum fundemus in hoste cruorem.

Aequius adversis tecum concurrat in armis

impiger Atrides, spectet Danaumque Phrygumque

depositis populus telis. Vos, foedere iuncto,

270adversas conferte manus, decernite ferro."

Dixit. Quem contra paucis Priameius heros:

"Quid nimis indignis" - inquit - "me vocibus urges,

o patriae, germane, decus? Nam nec mihi coniunx

pravaque luxuria est potior virtutis honore

275nec vires temptare viri dextramque recuso,

dummodo victorem coniunx cum pace sequatur."

Dicta refert Hector: placuit sententia Grais.

Protinus accitur Priamus sacrisque peractis

foedera iunguntur. Post haec discedit uterque

280depositis populus telis campusque patescit.

Interea toto procedit ab agmine Troum

pulcher Alexander, clipeoque insignis et hasta.

Quem contra paribus fulgens Menelaus in armis

constitit et: "Tecum mihi sint certamina - dixit -

285"nec longum nostra laetabere coniuge, quae te

mox raptum ire gemet, tantummodo Iuppiter adsit."

Dixit et adversum se concitat acer in hostem.

Ille virum forti venientem reppulit ictu

seque gradu celeri recipit longeque frementem

290hastam deinde iacit, quam devitavit Atrides

inque vicem misso fixisset corpora telo

praedonis Phrygii, ni vastum ferrea pectus

texisset lorica viri septemplice tergo.

Insequitur iuxta clamor; tum adversus uterque

295constitit et galeam galea terit et pede plantam

coniungit stridetque mucro mucrone corusco;

corpus collectum tegitur fulgentibus armis.

Non aliter fortes nitida de coniuge tauri

bella gerunt vastisque replent mugitibus auras.

300Atque diu rigido captabant corpora ferro,

cum memor Atrides raptae sibi coniugis instat

Dardaniumque premit iuvenem. Mox ense rigente

cedentem retro dum desuper appetit hostem,

splendidus extremas galeae percussus ad oras

305dissilvit mucro; gemuerunt agmina Graium.

Tum vero ardescit, quamuis manus ense carebat,

et iuvenem arrepta prosternit casside victor

ad socios traheretque, et, ni caligine caeca

texisset Cytherea virum subiectaque mento

310fortia rupisset laxatis vincula nodis,

ultimus ille dies Paridi foret. Abstrahit auro

fulgentem galeam secum Menelaus et ardens

in medios mittit proceres rursumque recurrit

et magnam validis contorsit viribus hastam

315in cladem Phrygii, sua quem Venus eripit hosti

et secum in thalamos defert testudine cultos.

Ipsa dehinc Helenam muris accersit ab altis

Dardanioque suos Paridi deducit amores.

Quem tali postquam conspexit voce locutast:

320"Uenisti mea flamma, Paris, superatus ab armis

coniugis antiqui? Vidi puduitque videre,

arreptum cum te traheret violentus Atrides

Iliacoque tuos foedaret pulvere crines.

Nostraque - me miseram! - timui ne Doricus ensis

325oscula discuteret; totus mihi, mente revincta,

fugerat ore color sanguisque reliquerat artus.

Quis te cum saevo contendere suasit Atrida?

An nondum vaga fama tuas pervenit ad aures

de virtute viri? Moneo ne rursus inique

330illius tua fata velis committere dextrae."

Dixit. Tum largis perfudit fletibus ora.

Tristis Alexander: "Non me superavit Atrides,

o meus ardor" - ait - "sed castae Palladis ira.

Mox illum nostris succumbere turpiter armis

335aspicies aderitque meo Cytherea labori."

Post haec amplexus per mutua corpora iunctis

incubuit membris Cygneidos; illa soluto

accepit flammas gremio Troiaeque suasque.

Interea toto Menelaus in agmine Troum

340quaerit Alexandrum victorque huc fertur et illuc.

Quem frater socias acuens in bella catervas

adiuvat et forti pulsos Phrygas increpat ore

servarique iubet leges Helenamque reposcit.

Dumque inter sese proceres certamen haberent,

345concilium omnipotens habuit regnator Olympi

foederaque intento turbavit Pandarus arcu,

te, Menelaë, petens; laterique volatile telum

incidit et tunicam ferro squamisque rigentem

dissecat. Excedit pugna gemebundus Atrides

350castraque tuta petit, quem doctus ab arte paterna

Paeoniis curat iuvenis Podalirius herbis,

itque iterum in caedes horrendaque proelia victor.

Armavit fortes Agamemnonis ira Pelasgos

et dolor in pugnam cunctos communis agebat.

355Bellum ingens oritur multumque utrimque cruoris

funditur et totis sternuntur corpora campis

inque vicem Troumque cadunt Danaumque catervae

nec requies datur ulla viris: sonat undique Mavors

telorumque volant cunctis e partibus imbres.

360Occidit Antilochi rigido demersus in umbras

ense Thalysiades optataque lumina linquit.

Inde manu forti Graiorum terga prementem

occupat Anthemione satum Telamonius Aiax

et praedurato transfixit pectora telo:

365purpuream vomit ille animam cum sanguine mixtam,

ora rigat moriens. Tum magnis Antiphus hastam

viribus adversum conatus corpore toto

torquet in Aeaciden; telumque erravit ab hoste

inque hostem cecidit, transfixit et inguina Leucon:

370concidit infelix prostratus vulnere forti

et carpit virides moribundus dentibus herbas.

Impiger Atrides casu commotus amici

Democoonta petit teloque adversa trabali

tempora transadigit vaginaque horridus ensem

375eripit; ille suis moriens resupinus in armis

concidit et terram moribundo vertice pulsat.

Iamque Amarynciden saxi deiecerat ictu

Pirous Imbrasides dederatque silentibus umbris;

dumque avidus praedae iuvenem spoliare parabat,

380desuper hasta venit dextra librata Thoantis

perque viri scapulas animosaque pectora transit;

in vultus ruit ille suos calidumque cruorem

ore vomit stratusque super sua palpitat arma.

Sanguine Dardanii manabant undique campi,

385manabant amnes passim. Pugnabat ubique

immixtis ardens amborum exercitus armis

et modo Troianis virtus, modo crescit Achivis

laetaque per varios petitur victoria casus.

Hic postquam Danaum longe cedentia vidit

390agmina Tydides tumidumque increscere Martem,

in medias acies, qua plurimus imminet hostis,

irruit et versas prosternit caede phalangas;

huc illuc ensemque ferox hastamque coruscat.

Bellica Pallas adest flagrantiaque ignibus arma

395adiuvat atque animos iuveni viresque ministrat.

Ille, boum veluti viso grege saeva leaena,

quam stimulat ieiuna fames, ruit agmina contra

et prostrata necat vesano corpora dente,

sic ruit in medios hostes Calydonius heros,

400virginis armigerae monitis et numine tutus.

Conversi dant terga Phryges, fugientibus ille

instat et exstructos morientum calcat acervos.

Dumque ferit sternitque viros, videt ecce Daretis

adverso stantes furibundus in agmine natos,

405Phegeaque Idaeumque simul; quem cuspide Phegeus

occupat ante gravi, sed vulnera depulit umbo

vitatumque solo ferrum stetit. Haud mora: totis

ingentem torquet Tydides viribus hastam

transadigitque viri pectus: pars cuspidis ante

410eminet et prodit scapulis pars altera fossis.

Hunc ubi fundentem calidum de pectore flumen

versantemque oculos animamque per ora vomentem

conspexit frater, stricto celer advolat ense

germanique cupit fatorum exsistere vindex.

415Sed neque vim saevi nec fortia sustinet arma

Tydidae contraque tamen defendere temptat.

Ut volucris, discerpta sui cum corpora nati

accipitrem laniare videt nec tendere contra,

auxilium neque ferre suo valet anxia nato

420quodque potest, levibus plaudit sua pectora pennis,

sic hostem Idaeus germani caede superbum

spectat atrox miseroque nequit succurrere fratri

et, nisi cessisset, dextra cecidisset eadem.

Nec minus in Teucros armis furit alter Atrides

425insequiturque acies et ferro funera miscet.

Obuius huic fatis occurrit ductus iniquis

infelix Odius, quem vastae cuspidis ictu

sternit et ingenti scapulas transuerberat hasta.

Hinc petit Idomeneus adversa parte ruentem

430Maeoniden Phaestum, cuius post funera laetus

et Strophio genitum Stygias demittit ad umbras.

Meriones Phereclum librata percutit hasta

Pedaeumque Meges. Tum vastis horridus armis

Eurypylus gladio venientem Hypsenora fundit

435et pariter vita iuvenem spoliavit et armis.

Parte alia volitat sinvoso Pandarus arcu

Tydidenque oculis immensa per agmina quaerit;

quem postquam Troum sternentem corpora vidit,

horrida contento derexit spicula cornu

440et summas umeri destringit acumine partes.

Tum vero ardescit iuvenis Calydonius ira

in mediasque acies animosi more leonis

fertur et Astynoum, magnum quoque Hypirona fundit,

comminus hunc gladio, iaculo ferit eminus illum;

445inde premit Polyidon Abantaque cuspide forti

et notum bello Xanthum vastumque Thoonem.

Post hos infestus Chromiumque et Echemmona telo

proturbat celeri pariterque ad Tartara mittit.

Tu quoque Tydidae prostratus, Pandare, dextra

450occidis, infelix, accepto vulnere tristi,

dextera qua naris fronti coniungitur imae;

dissipat et cerebrum galeae cum parte revulsum

ossaque confossa spargit Tydideus ensis.

Iamque manum Aeneas simul et Calydonius heros

455contulerant, iactis inter se comminus hastis;

undique rimabant inimico corpora ferro,

et modo cedebant retro, modo deinde coibant.

Postquam utrique diu steterant nec vulnera magnus

qua daret infesto Tydides ense videbat,

460saxum ingens medio quod forte iacebat in agro,

bis seni quod vix iuvenes tellure moverent,

sustulit et magno conamine misit in hostem.

Ille ruit prostratus humi cum fortibus armis,

quem Venus aetherias genetrix delapsa per auras

465accipit et nigra corpus caligine condit.

Non tulit Oenides animo nebulasque per ipsas

fertur et in Venerem flagrantibus irruit armis,

et neque quem demens ferro petat inspicit arvis

caelestemque manum mortali vulnerat hasta.

470Icta petit caelum terris Cytherea relictis

atque ibi sidereae queritur sua vulnera matri.

Dardanium Aenean servat Troianus Apollo

accenditque animos iterumque ad bella reducit.

Undique consurgunt acies et pulvere caelum

475conditur horrendisque sonat clamoribus aether.

Hic alius rapido deiectus in aequora curru

proteritur pedibusque simul calcatur equorum

atque alius volucri traiectus corpora telo

quadrupedis tergo pronus ruit; illius ense

480deiectum longe caput a cervice cucurrit;

hic iacet exanimis fuso super arma cerebro:

sanguine manat humus, campi sudore madescunt.

Emicat interea Veneris pulcherrima proles

densaque Graiorum premit agmina nudaque late

485terga metit gladio funestaque proelia miscet.

Nec cessat spes una Phrygum fortissimus Hector

sternere caede viros atque agmina vertere Graium.

Ut lupus in campis pecudes cum vidit apertis

(non actor gregis ipse, comes non horrida terret

490turba canum), fremit esuriens et neglegit omnes

in mediosque greges avidus ruit, haut secus Hector

invadit Danaos et territat ense cruento.

Deficiunt Graiorum acies, Phryges acrius instant

attolluntque animos: geminat victoria vires.

495Ut vidit socios infesto cedere Marte,

rex Danaum sublimis equo volat agmina circum

hortaturque duces animosque in proelia firmat.

Mox ipse in medios audax se proripit hostes

oppositasque acies stricto diverberat ense.

500Ut Libycus cum forte leo procul agmina vidit

laeta boum passim virides errare per herbas,

attollit cervice iubas sitiensque cruoris

in mediam erecto contendit pectore turbam,

sic ferus Atrides adversos fertur in hostes

505infestasque Phrygum proturbat cuspide turmas.

Virtus clara ducis vires accendit Achivum

et spes exacuit languentia militis arma:

funduntur Teucri, Danai laetantur ovantes.

Tandem hic Aenean immisso tendere curru

510conspicit Atrides: stricto concurrere ferro

comparat et iaculum, quantum furor ipse movebat,

viribus intorquet, quod detulit error ab illo

pectus in aurigae stomachoque infigitur alto;

ille ruens ictu media inter lora rotasque

515volvitur et vitam calido cum sanguine fundit.

Ingemit Aeneas curruque animosus ab alto

desilit et valido Crethona‹que› comminus ictu

Orsilochumque ferit, quorum post funera victus

Paphlagonum ductor Menelai concidit armis,

520Antilochique Mydon. Post hos Iovis inclita proles

Sarpedon bellum funestaque proelia miscet.

Quem contra infelix non aequis dimicat armis

Tlepolemus magno satus Hercule, sed neque vires

hunc servare patris nec tot potuere labores,

525quin caderet tenuemque daret de corpore vitam.

Saucius egreditur medio certamine belli

Sarpedon fraudisque subit commentor Ulixes

et septem iuvenum fortissima corpora fundit.

Hinc pugnat patriae columen Mavortius Hector,

530illinc Tydides: sternuntur utrimque virorum

corpora per campos et sanguine prata rigantur.

Pugnat bellipotens casta cum Pallade Mavors

ingentemque movet clipeum, quem sancta virago

egit et extrema percussum cuspide caedit

535attonitumque simul caelum petere ipsa coëgit.

Hic ille aetherio queritur sua vulnera regi

saucius et magni genitoris iurgia suffert.

Interea magnis Acamantem viribus Aiax

interimit vastumque capit Menelaus Adrastum

540et rapit ad classes manibus post terga revinctis,

ut vi deducat laetos ex hoste triumphos.

Incumbunt Danai, cedit Troiana iuventus

tergaque nuda tegit. Sensit Mavortius Hector

pro Danais pugnare deos validasque suorum

545virginis armigerae subduci numine vires

continuoque petit muros Hecubamque vocari

imperat et divae placari numina suadet.

Protinus armatas innuptae Palladis arces

Iliades subeunt: festis altaria sertis

550exornant caeduntque sacras ex more bidentes.

Dumque preces Hecube supplex ad templa Minervae

pro caris genetrix natis et coniuge fundit,

interea Glaucus stricto decernere ferro

cum Diomede parat nomenque genusque roganti

555qui sit et unde ferat, magnis cum viribus hastam

mittere temptabat; temptanti Aetolius heros:

"Quo ruis?" - exclamat - "quae te, scelerate, furentem

mens agit imparibus mecum concurrere telis?

Hospitis arma vides, Veneris qui vulnere dextram

560perculit et summo pupugit certamine Martem.

Pone truces animos infestaque tela coërce."

Post haec inter se posito certamine pugnae

commutant clipeos inimicaque proelia linquunt.

Colloquium petit interea fidissima coniunx

565Hectoris Andromache parvumque ad pectora natum

Astyanacta tenet, cuius dum maximus heros

oscula parva petit, subito perterritus infans

convertit timidos materna ad pectora vultus

terribilemque fugit galeam cristamque comantem.

570Utque caput iuvenis posito detexerat aere,

protinus infantem geminis amplectitur ulnis

attollensque manus: "Precor, o pater optime" - dixit -

"ut meus hic, pro quo tua numina, natus, adoro,

virtutes patrias primis imitetur ab annis."

575Haec ait et portis acies petit acer apertis,

una deinde Paris. Postquam in certamina ventumst,

protinus in medium procedit maximus Hector

Graiorumque duces invictis provocat armis.

Nec mora: continuo fraudis commentor Ulixes

580et ferus Idomeneus et notus gente paterna

Meriones Graiumque simul dux acer Atrides

Aiacesque duo ‹et› claris speciosus in armis

Eurypylus magnoque Thoas Andraemone natus

quique manum Veneris violavit vulnere tristi

585procedunt; aberat nam Troum terror Achilles

et cithara dulci durum lenibat amorem.

Ergo ubi deiectis auratam regis Atridae

sortibus in galeam magnus processerat Aiax,

principio iactis committunt proelia telis:

590mox rigidos stringunt enses et fortibus armis

decernunt partesque oculis rimantur apertas

et modo terga petunt, duros modo fortibus ictus

depellunt clipeis; ingens ad sidera clamor

tollitur et vastis impletur vocibus aër.

595Non sic saetigeri exacuunt fervoribus iras

pectoribusque petunt vastis, modo dentibus uncis

alterni librant gladios et vulnera miscent.

fortia terga premunt spumantque per ora vicissim;

fumiferae nubes concretaque fulgura et ignes

600iactantur magnoque implentur murmure silvae.

Tales Priamides ardorque Aiacis in armis

Tandem animis teloque furens Telamonius Aiax

insignem bello petit Hectora, quaque patebat

nuda viri cervix, fulgentem derigit ensem.

605Ille ictum celeri praevidit callidus astu

tergaque summisit ferrumque umbone repellit.

Sed levis extremas clipei perlabitur oras

ensis et exiguo cervicem vulnere libat.

Acrius impugnans rursus consurgit in hostem

610Priamides nec iam ferro Telamone creatum,

sed magno saxi iactu petit. At ferus Aiax

ingentem clipeo septemplice reppulit ictum

et iuvenem saxo percussum sternit eodem.

Quem levat exceptum Grais inimicus Apollo

615integratque animum; iam rursus ad arma coibant

stringebantque iterum gladios, cum fessus in undas

coeperat igniferos Titan immergere currus

noxque subire polum: iuxta mittuntur, utrosque

qui dirimant a caede viros, nec segnius illi

620deponunt animos. Tunc bello maximus Hector:

"Quae te terra virum, qui te genuere parentes?

Viribus es proles generosa atque inclita" - dixit.

At contra se ferre parat Telamonius Aiax:

"Hesiona de matre vides Telamone creatum,

625nobilis est domus et fama generosa propago."

Hector, ut Hesionae nomen casusque recordans:

"Absistamus" - ait - "sanguis communis utriquest",

et prior Aeaciden aurato munerat ense

inque vicem, quo se bellator cinxerat Aiax,

630accipit insignem vario caelamine balteum.

Post haec extemplo Graium Troumque catervae

discedunt caelumque tegit nox atra tenebris.

Implentur dapibus largis Bacchique liquore

atque avidi placido tradunt sua corpora somno.

635Postera cum primum stellas Aurora fugarat,

in coetum venere Phryges. Tunc maximus Hector

cum sociis memorans hesternae funera caedis

suadet ut invictis Helene reddatur Achivis

praedaque quae duros Menelai mulceat ignes

640idque placet cunctis. Tunc saevo missus Atridae

pertulit Idaeus Troum mandata; neque ille

aut animum praedae aut dictis accommodat aures,

ultro etiam castris Idaeum excedere iussit.

Parvit is monitis iterumque ad castra reversus

645Troiae contemptum duro se reddit ab hoste.

Interea Danai confusi caede suorum

ingentes struxere pyras collectaque passim

fortia tradiderunt sociorum corpora flammis.

Tum renovant fossas et vallum robore cingunt.

650Ut nitidum Titan radiis patefecerat orbem,

convocat in coetum superos Iovis et monet, armis

ne contra sua dicta velint contendere divi.

Ipse per aetherias caeli delabitur auras

umbrosisque simul consedit montibus Idae.

655Inde acies videt Iliacas dextraque potenti

sustinet auratas aequato pondere lances

fataque dura Phrygum casusque expendit Achivum

et Graium clades gravibus praeponderat armis.

Interea Danaos ingenti concitus ira

660Priamides agit et totis gravis imminet armis

unum quippe decus Phrygiae. Turbantur Achivi

Doricaque ingenti complentur castra tumultu.

Hortatur socios muris inclusus Atrides

languentesque animos iuvenum in certamina firmat.

665Princeps Tydides fulgens ardentibus armis

per medios hostes immani pondere fertur.

Hic illi occurrit fatis Agelaus iniquis,

telum immane manu quatiens, quem maximus heros

occupat et duro medium transuerberat ense.

670Hinc Phrygas Aiacis vastis protectus in armis

Teucer agit spargitque leves in terga sagittas.

Gorgythiona ferum letali vulnere fundit;

mox alias acies petit aurigamque superbi

Hectoris obtruncat, quem saxo Troius heros

675occupat excussoque incautum proterit arcu.

Ast illum fidi rapiunt de caede sodales

prostratumque levant. Ruit undique turbidus Hector

adversasque acies infesta cuspide terret.

Se rursus Danai turbati caede suorum

680convertunt iterumque leves in castra catervae

confugiunt portasque obiecto robore firmant.

At Phryges obsidunt inclusos aggere Graios

excubituque premunt muros flammisque coronant.

Cetera per campos sternunt sua corpora pubes

685indulgentque mero curas‹que› animosque resolvunt.

Attoniti Danaum proceres discrimine tanto

nec dapibus relevant animos nec corpora curant,

sed miseri sua fata gemunt. Mox Nestore pulsi

legatos mittunt dextramque hortantur Achillis,

690ut ferat auxilium miseris. Thetideius heros

nec Danaum capit aure preces nec munera regis

ulla referre cupit; non illum redditus ignis

aut intacta suo Briseis corpore movit.

Irrita legati referunt responsa Pelasgis

695et dapibus curant animos lenique sopore.

Alterius tenebrae tarde labentibus astris

restabatque super tacitae pars tertia noctis,

cum Danaum iussu castris Aetolius heros

egreditur sociumque sibi delegit Ulixem,

700qui secum tacitae sublustri noctis in umbra

scrutetur studio quae sit fiducia Troum

quidue agitent quantasve parent in proelia vires.

Dumque iter horrendum loca pernoctata paventes

carpebant, venit ecce Dolon, quem Troia pubes

705miserat, ut Danaum sollerti pectore vires

perspiceret sensusque ducum plebisque referret.

Quem procul ut vidit socius Diomedis Ulixes,

abdiderant occultantes sua corpora furtim

post densos frutices, dum spe percussus inani

710Tros Eumediades cursu praecederet illos,

ne facile oppressus gressum in sua castra referret.

Post, ubi transierat fidens animoque manuque,

prosilvere viri iuvenemque evadere cursu

conantem capiunt ferroque manuque minantur.

715Ille timore pavens: "Vitam concedite" - dixit -,

"hoc unum satis est; quodsi perstatis in ira,

quanta ex morte mea capietis praemia laudis?

At si cur veniam tacitis exquiritis umbris:

maxima Troia mihi currum promisit Achillis

720si vestras cepisset opes. Haec dona secutus

in dubios casus, coram quod cernitis ipsi,

infelix cecidi. Nunc vos per numina divum,

per mare, per Ditis fluctus obtestor opaci,

ne rapere hanc animam crudeli caede velitis.

725Haec pro concessa referetis dona salute:

consilium Priami regis remque ordine gentis

expediam Phrygiae." Postquam quid Troia pararet

cognovere viri, fauces mucrone recluso

detrudunt iuvenis. Post haec tentoria Rhesi

730intrant atque ipsum somno vinoque sepultum

obtruncant spoliantque virum fusosque per herbam

exanimant socios. Tum tristi caede peracta

praeda umeros onerant, multo et candore nitentes

Thracas equos rapiunt, quos nec praecederet Eurus

735nec posset volucri cursu superare sagitta.

Inde iterum Argolicas primae sub tempore lucis

ad classes redeunt, quos Nestoris accipit aetas

ac recipit portis. Postquam sua castra tenebant,

facta duci referunt: laudat Pelopeius heros,

740fessaque iucundae tradunt sua membra quieti.

Lux exorta viros in pristina bella remisit,

instaurantque animos recreato milite pugnae

Dardanidum Danaumque duces: volat undique nubes

telorum et ferro ferrum sonat, undique mixtis

745inter se strident mucronibus: instat utrimque

densa acies mixtusque fluit cum sanguine sudor.

Tandem ferventi Danaum rex concitus ira

Antiphon ingenti prostratum vulnere fundit

Pisandrumque simul fratremque ad bella ruentem

750Hippolochum; post hos gladio petit Iphidamanta.

Hic frater dextram iaculo ferit; ille dolore

acrior accepto fugientem Antenore natum

persequitur traxitque ferox cum vulnere poenas.

Hector tunc pugnae subit acri concitus ira

755Priamides et percussos agit undique Graios;

nec Paris hostiles cessat prosternere turmas

Eurypylique femur contento vulnerat arcu.

Incumbunt Troes, fugiunt in castra Pelasgi

viribus exhaustis et vastis undique firmant

760obicibus muros. Tum saxo Martius Hector

perfringit portas ferrataque robora laxat.

Irrumpunt aditus Phryges atque in limine primo

restantes sternunt Graios valloque catervas

deturbant, alii scalas in moenia poscunt

765et iaciunt ignes: auget victoria vires.

De muris pugnant Danai turresque per altas.

Saxa volant, subeunt acta testudine Troes

ascenduntque aditus et portis viribus instant.

Turbati fugiunt omnes iam castra Pelasgi

770et scandunt puppes. Urget Troiana iuventus

telaque crebra iacit: resonat clamoribus aether.

Neptunus vires Danais animumque ministrat:

pugna ingens oritur, furit istinc hostis et illinc.

Idomenei dextra cadit Asius; Hector atrocem

775Amphimachum obtruncat nec non occumbit in armis

Anchisae gener Alcathous, quem fuderat ense

magnanimus ductor Rhytieus. Tunc fervidus hasta

Deiphobus ferit Ascalaphum mergitque sub undas.

Hector ubique ferus violento pectore saevit,

780quem saxo ingenti percussum maximus Aiax

depulit et toto prostratum corpore fudit.

Concurrit Troiana manus iuvenemque vomentem

sanguineos fluctus Xanthi lavere fluentis.

Inde iterum ad pugnam redeunt; fit maxima caedes

785amborum et manat tellus infecta cruore.

Polydamas valido Prothoenora percutit ictu,

Archelochumque Antenoriden Telamonius Aiax,

Boeotumque Acamas Promachum, quem sternit atrocis

Penelei dextra; inde cadit Priameia pubes

790acrius insurgunt Troes ad Achaica bella

instaurantque manus, cedit Pelopeïa virtus

pulsa metu vallumque et muros aggere saeptos

transiliunt, alii fossas volvuntur in ipsas.

Aduolat interea Danaum metus impiger Hector:

795confugiunt iterum ad classes Agamemnonis alae

atque inde adversis propellunt viribus hostem.

Fit pugna ante rates, saevit Mavortius Hector

et poscit flammas totamque incendere classem

apparat. Huic validis obsistit viribus Aiax,

800stans prima in puppi, clipeoque incendia saeva

sustinet et solus defendit mille carinas.

Hinc iaciunt Danai robustae cuspidis hastas,

illinc ardentes taedas Phryges undique iactant;

per vastos sudor pugnantum defluit artus.

805Non valet ulterius cladem spectare suorum

Patroclus subitoque armis munitus Achillis

provolat et falsa conterret imagine Troas.

Qui modo turbabant Danaos animoque fremebant,

nunc trepidi fugiunt, fugientibus imminet ille

810perturbatque ferox acies vastumque per agmen

sternit et ingenti Sarpedona vulnere fundit

et nunc hos cursu nunc illos praeterit ardens

proeliaque horrendi sub imagine versat Achillis.

Quem postquam socias miscentem caede catervas

815turbantemque acies respexit fervidus Hector,

tollit atrox animos vastisque immanis in armis

occurrit contra magnoque hunc increpat ore:

"Huc, age, huc converte gradum, fortissime Achilles:

iam nosces ultrix quid Troica dextera possit

820et quantum bello valeat fortissimus Hector.

Nam licet ipse suis Mavors te protegat armis,

invito tamen haec perimet te dextera Marte."

Ille silet spernitque minas animosaque dicta,

ut quem mentitur verus credatur Achilles.

825Tunc prior intorquet collectis viribus hastam

Dardanides, quam prolapsam celeri excipit ictu

Patroclus redditque vices et, mutua dona,

quod clipeo excussum viridi tellure resedit.

Tunc rigidos stringunt enses et comminus armis

830inter se miscent, donec Troianus Apollo

mentitos vultus simulati pandit Achillis

denudatque virum, quem bello maximus Hector

pugnantem falsis postquam deprendit in armis,

irruit et iuvenem nudato pectore ferro

835traicit et victor Vulcania detrahit arma.

Vindicat exstincti corpus Telamonius Aiax

oppositoque tegit clipeo. Priameia pubes

laetitia exsultat, Danai sua vulnera maerent.

Interea iuvenis tristi cum pube suorum

840Nestorides in castra ferunt miserabile corpus.

Tunc ut Pelidae | aures diverberat horror,

palluit infelix iuvenis, calor ossa reliquit;

membra simul lacrimans materno innectit amictu,

deflens Aeacides tristi de caede sodalis;

845unguibus ora secat comptosque in pulvere crines

deformat, scindit firmo de pectore vestes

et super exstincti prostratus membra sodalis

crudeles fundit questus atque oscula figit.

Mox ubi depositi gemitus lacrimaeque quierunt:

850"Non impune mei laetabere caede sodalis,

Hector" - ait - "magnoque meo, violente, dolori

persolves poenas atque istis victor in armis,

in quibus exsultas, fuso moriere cruore."

Post haec accensus furiis decurrit ad aequor

855fortiaque arma Thetin supplex rogat: illa relictis

fluctibus auxilium Vulcani protinus orat.

Excitat Aetnaeos calidis fornacibus ignes

Mulciber et validis fulvum domat ictibus aurum.

Mox effecta refert divinis artibus arma.

860Evolat inde Thetis; quae postquam magnus Achilles

induit, in clipeum vultus convertit atroces.

Illic Ignipotens mundi caelaverat arcem

sideraque et liquidis redimitas undique nymphis

Oceani terras et cinctum Nerea circum

865astrorumque vices dimensaque tempora noctis,

quattuor et mundi partes, quantum Arctos ab Austro

et quantum occasus roseo distaret ab ortu,

Lucifer unde suis, unde Hesperus unus uterque

exoreretur equis, et quantum in orbe mearet

870Luna cava et nitida lustraret lampade caelum;

addideratque fretis sua numina: Nerea magnum

Oceanumque senem nec eundem Protea semper,

Tritonasque feros et amantem Dorida fluctus;

fecerat et liquidas mira Nereidas arte.

875Terra gerit silvas horrendaque monstra ferarum

fluminaque et montes cumque altis oppida muris,

in quibus exercent leges annosaque iura

certantes populi; sedet illic aequus utrisque

iudex et litem discernit fronte serena.

880Parte alia castae resonant Paeana puellae

dantque choros molles et tympana dextera pulsat;

ille lyrae graciles extenso pollice chordas

percurrit septemque modos modulatur avenis:

carmina componunt mundi resonantia motum.

885Rura colunt alii, sulcant gravia arva iuvenci

maturasque metit robustus messor aristas

et gaudet pressis immundus vinitor uvis;

tondent prata greges, pendent in rupe capellae.

Haec inter mediis stabat Mars aureus armis,

890quem diva poesis reliquae circaque sedebant

anguineis maestae Clotho Lachesisque capillis.

Talibus ornatus donis Thetideius heros

in medias acies immani turbine fertur,

cui vires praebet casta cum Pallade Iuno

895dantque animos iuveni. Vidit Cythereius heros

occurritque viro, sed non cum viribus aequis

Aeacidae nec compar erat, tamen ira coëgit

conferre invictis iuvenem cum viribus arma.

Quem nisi servasset magnarum rector aquarum,

900ut profugus laetis Troiam repararet in arvis

Augustumque genus claris submitteret astris,

non clarae gentis nobis mansisset origo.

Inde agit Aeacides infesta cuspide Teucros

ingentemque modum prosternit caede virorum,

905sanguinis Hectorei sitiens. At Dardana pubes

confugit ad Xanthi rapidos perterrita fluctus

auxiliumque petit divini fluminis; ille

instat et in mediis pugnatur gurgitis undis.

Ira dabat vires; stringuntur sanguine ripae

910sparsaque per totos volvuntur corpora fluctus.

At Venus et Phrygiae gentis tutator Apollo

cogunt in Danaos Xanthi consurgere fluctus,

ut fera terribili miscentem proelia dextra

obruat Aeaciden; qui protinus undique totis

915exspatiatur aquis et vasto gurgite praeceps

volvitur atque virum torrentibus impedit undis

praetardatque gradus. Ille omni corpore saevas

contra pugnat aquas adversaque flumina rumpit

et modo disiectos umeris modo pectore vasto

920propellit fluctus. Quem longe provida Iuno

asservit, rapidae quia cederet, ignibus, undae,

sanctaque pugnarunt inter se numina divum.

Rursus agit Phrygias ingenti caede catervas

horridus Aeacides bellique ardore resumpto

925funereas acies horrendaque proelia miscet.

Non illum vis ulla movet, non saeva fatigant

pectora bellando; vires successus adauget.

Percussi dubitant trepida formidine Troes

atque intra muros exhausta paene salute

930confugiunt portasque obiecto robore firmant.

Unus tota salus in quo Troiana manebat

Hector adest, quem non durae timor undique mortis,

non patriae tenuere preces, quin obvius iret

et contra magnum contendere vellet Achillem.

935Quem procul ut vidit tectum caelestibus armis,

ante oculos subito visa est Tritonia Pallas

pertimuit clausisque fugit sua moenia circum

infelix portis, sequitur Nereius heros:

in somnis veluti, cum pectora terruit ira,

940hic cursu super insequitur, fugere ille videtur,

festinantque ambo, gressum labor ipse moratur,

alternis poterant insistere coepta periclis,

nec requies aderat, timor undique concitat iras.

Spectant de muris miseri sua fata parentes

945pallentemque vident supremo tempore natum

quem iam summa dies suprema luce premebat.

Huic subito ante oculos similis Tritonia fratri

occurrens iuvenem simulato decipit ore;

nam cum Deiphobi tutum se credidit armis,

950transtulit ad Danaos iterum sua numina Pallas.

Concurrunt iactis inter se comminus hastis

invicti iuvenes: hic vastis intonat armis,

ille hostem validum nequiquam umbone repellit

alternisque ferox mutat congressibus ictus.

955Sudor agit rivos, ensem terit horridus ensis

collatusque haeret pede pes et dextera dextrae.

Hastam iam manibus saevus librabat Achilles

inque virum magnis emissam viribus egit,

quam praeterlapsam vitavit callidus Hector.

960Exclamant Danai. Contra Priameius heros

vibratum iaculum Vulcania torquet in arma.

Nec successus adest: nam duro inflectitur auro

dissilvitque mucro. Gemuerunt agmina Troum.

Concurrunt iterum collatis fortiter armis

965inque vicem duros evitant comminus enses.

Nec sufferre valet ultra sortemque supremam

stantemque Aeaciden defectis viribus Hector.

Dumque retro cedit fraternaque rebus in artis

respicit auxilia et nullam videt esse salutem,

970sensit adesse dolos. Quid agat? quae numina supplex

invocet? et toto languescunt corpore vires

auxiliumque negant; retinet vix dextera ferrum,

nox oculos inimica tegit nec subuenit ullum

defesso auxilium; pugnat moriturus et alto

975corde premit gemitus. Instat Nereius heros

turbatumque premit procul undique; tunc iacit hastam

et medias rigida transfixit cuspide fauces.

Exsultant Danai, Troes sua vulnera deflent.

Tunc sic amissis infelix viribus Hector:

980"En concede meos miseris genitoribus artus,

quos pater infelix multo mercabitur auro:

dona feres victor. Priami nunc filius orat,

te Priamus, dux ille ducum, quem Graecia solum

pertimuit: si, nec precibus nec munere victus,

985nec lacrimis miseri nec clara gente moveris,

afflicti miserere patris: moveat tua Peleus

pectora pro Priamo, pro nostro corpore Pyrrhus."

Talia Priamides. Quem contra durus Achilles:

"Quid mea supplicibus temptas inflectere dictis

990pectora, quem possem direptum more ferarum,

si sineret natura, meis absumere malis?

Te vero tristesque ferae cunctaeque volucres

diripient, avidosque canes tua viscera pascent.

Haec ex te capient Patrocli gaudia manes,

995si sapiunt umbrae." Dum talia magnus Achilles

ore truci iactat, vitam miserabilis Hector

reddidit. Hunc animi nondum satiatus Achilles

deligat ad currum pedibusque exsanguia membra

ter circum muros victor trahit; altius ipsos

1000fert domini successus equos. Tum maximus heros

detulit ad Danaos foedatum pulvere corpus.

Laetantur Danai, plangunt sua vulnera Troes

et pariter captos deflent cum funere muros.

Interea victor defleti corpus amici

1005funerat Aeacides pompasque ad funera ducit.

Tum circa tumulum miseros rapit Hectoris artus

et vapido cineri ludorum indicit honores.

Tydides tyrsin cursu pedibusque ferocem

Merionem superat; luctando vincitur Aiax

1010cuius decepit vires Laertius astu;

caestibus adversis cunctos superavit Epeos

et disco forti Polypoetes depulit omnes

Merionesque arcu. Tandem certamine misso

in sua castra redit turbis comitatus Achilles.

1015Flent miseri amissum Phryges Hectora totaque maesto

Troia sonat planctu; fundit miseranda querelas

infelix Hecube saevisque arat unguibus ora

Andromacheque suas scindit de pectore vestes,

heu tanto spoliata viro. Ruit omnis in uno

1020Hectore causa Phrygum, ruit hoc defensa senectus

afflicti miseranda patris, quem nec sua coniunx

turbaque natorum nec magni gloria regni

oblitum tenuit vitae, quin iret inermis

et solum invicti castris se redderet hostis.

1025Mirantur Danaum proceres, miratur et ipse

Aeacides animum miseri senis; ille trementes

affusus genibus tendens ad sidera palmas

haec ait: "O Graiae gentis fortissime Achilles,

o regnis inimice meis, te Dardana solum

1030victa tremit pubes, te sensit nostra senectus

crudelem nimium. Nunc sis mitissimus oro

et patris afflicti genibus miserere precantis

donaque quae porto miseri pro corpore nati

accipias; si nec precibus nec flecteris auro,

1035in senis extremis tua dextera saeviat annis:

saltem saeva pater comitabor funera nati!

Nec vitam mihi nec magnos concedere honores,

sed funus crudele meum! Miserere parentis

et pater esse meo mitis de corpore disce.

1040Hectoris interitu vicisti Dardana regna,

vicisti Priamum: sortis reminiscere victor

humanae variosque ducum tu respice casus."

His tandem precibus grandaevum motus Achilles

allevat a terra corpusque exsangue parenti

1045reddidit Hectoreum. Post haec sua dona reportat

in patriam Priamus tristesque ex more suorum

apparat exsequias extremaque funera ducit.

Tum pyra construitur, qua bis sex corpora Graium

quadrupedesque adduntur equi currusque tubaeque

1050et clipei galeaeque cavae | argutaque tela.

Haec super ingenti gemitu componitur Hector:

stant circum Iliades matres manibusque decoros

abrumpunt crines laniataque pectora plangunt:

illo namque rogo natorum funera cernunt.

1055Tollitur et iuvenum magno cum murmure clamor

flebilis: ardebat flamma namque Ilion illa.

Inter quos gemitus laniato pectore coniunx

provolat Andromache mediosque immittere in ignes

se cupit Astyanacta tenens, quam iussa suarum

1060turba rapit. Contra tamen omnibus usque resistit,

donec collapsae ceciderunt robora flammae

inque leves abiit tantus dux ille favillas.

Sed iam siste gradum finemque impone labori,

Calliope, vatisque tui moderare carinam,

1065Remis quem cernis stringentem litora paucis,

Iamque tenet portum metamque potentis Homeri.

Pieridum comitata cohors, summitte rudentes

Sanctaque virgineos lauro redimita capillos

Ipsa tuas depone lyras. Ades, inclita Pallas,

1070Tuque fave cursu vatis iam, Phoebe, peracto.

Īrām pāndĕ mĭhī Pēlīdaē, Dīvă, sŭpērbī

Trīstĭă quaē mĭsĕrīs īniēcīt fūnĕră Grāīs

Ātque ănĭmās fōrtēs hērōūm trādĭdĭt Ōrcō

Lātrāntūmquĕ dĕdīt rōstrīs vŏlŭcrūmquĕ trăhēndōs

Īllōrum ēxsāngūĕs, ĭnhūmătĭs ōssĭbŭs, ārtūs.5

Cōnfīēbăt ĕnīm sūmmī sēntēntĭă rēgīs,

ēx quō cōntŭlĕrānt dīscōrdĭă pēctŏră pūgnās,

Scēptrĭgĕr Ātrīdēs ēt bēllō clārŭs Ăchīllēs.

Quīs dĕŭs hōs īrā trīstī cōntēndĕrĕ iūssīt?

Lātōnae ēt māgnī prōlēs Iŏvĭs. Īllĕ Pĕlāsgūm10

īnfēstām rēgī pēstem īn praēcōrdĭă mīsīt

īmplĭcŭītquĕ grăvī Dănăōrūm cōrpŏră mōrbō.

Nām quōndām Chrŷsēs, sōllēmnī tēmpŏră vīttā

īmplĭcĭtūs, rāptaē flēvīt sōlācĭă nātaē

īnvīsōsquĕ dĭēs īnvīsăquĕ tēmpŏră nōctīs15

ēgĭt ĕt āssĭdŭīs īmplēvīt quēstĭbŭs aūrās.

Pōstquām nūllă dĭēs ănĭmūm maērōrĕ lĕvābāt

nūllăquĕ lēnībānt pătrĭōs sōlācĭă flētūs,

cāstră pĕtīt Dănăūm gĕnĭbūsque āffūsŭs Ătrīdaē

pēr sŭpĕrōs rēgnīquĕ dĕcūs mĭsĕrābĭlĭs ōrāt,20

ūt sĭbĭ caūsă sŭaē rēddātūr nātă sălūtīs.

Dōnă sĭmūl praēfērt. Vīncūntūr flētĭbŭs ēiūs

Mŷrmĭdŏnēs rēddīquĕ pătrī Chrŷsēĭdă cēnsēnt.

Sēd nĕgăt Ātrīdēs Chrŷsēnque ēxcēdĕrĕ cāstrīs

dēspēctā pĭĕtātĕ iŭbēt: fĕrŭs ōssĭbŭs īmīs25

haērĕt ămōr spērnītquĕ prĕcēs dāmnōsă lĭbīdŏ.

Cōntēmptūs rĕpĕtīt Phoēbēĭă tēmplă săcērdōs

squālĭdăque īnfēstīs maērēns sĕcăt ūnguĭbŭs ōră

dīlăcĕrātquĕ cŏmās ānnōsăquĕ tēmpŏră plāngīt.

Mōx ŭbĭ dēpŏsĭtī gĕmĭtūs lăcrĭmaēquĕ quĭērūnt,30

Fātĭdĭci hīs sācrās cōmpēllāt vōcĭbŭs aūrēs:

"Quīd cŏlŭīssĕ mĭhī tŭă nūmĭnă, Dēlphĭcĕ, prōdēst

aūt cāstām vītām mūltōs dūxīssĕ pĕr ānnōs?

Quīdvĕ iŭvāt sācrōs pŏsŭīsse āltārĭbŭs īgnēs,

sī tŭŭs ēxtērnō iām spērnŏr ăb hōstĕ săcērdōs?35

Ēn, haēc dēsērtaē rēddūntūr dōnă sĕnēctaē?

Sī grātūs tĭbĭ sūm, sīm tē sūb vīndĭcĕ tūtūs.

Aūt sī qua, ūt lŭĕrēm sŭb ăcērbō crīmĭnĕ poēnās,

īnscĭŭs ādmīsī, cūr ō tŭă dēxtĕră cēssāt?

Pōscĕ săcrōs ārcūs, īn mē tŭă dērĭgĕ tēlă:40

aūctōr mōrtĭs ĕrīt cērtē dĕŭs. Ēccĕ, mĕrēntēm

fīgĕ pătrēm; cūr nātă lŭīt pēccātă părēntīs

ātque hōstīs dūrī pătĭtūr mĭsĕrāndă cŭbīlĕ?."

Dīxĕrăt. Īllĕ sŭī vātīs prĕcĕ mōtŭs ăcērbīs

lūctĭbŭs īnfēstāt Dănăōs pēstēmquĕ pĕr ōmnēs45

īmmīttīt pŏpŭlōs: vūlgūs rŭĭt ūndĭquĕ Grāiūm

vīxquĕ rŏgīs sŭpĕrēst tēllūs, vīx īgnĭbŭs āēr,

deērăt ăgēr tŭmŭlīs. Iām nōctīs sīdĕră nōnaē

trānsĭĕrānt dĕcĭmūsquĕ dĭēs pătĕfēcĕrăt ōrbēm,

cūm Dănăūm prŏcĕrēs īn coētūm clārŭs Ăchīllēs50

cōnvŏcăt ēt caūsās hōrtātūr pēstĭs ĭnīquaē

ēdĕrĕ Thēstŏrĭdēn. Tūnc Cālchās nūmĭnă dīvūm

cōnsŭlĭt ēt caūsām părĭtēr fīnēmquĕ mălōrūm

īnvĕnĭt ēffārīquĕ vĕrēns ŏpĕ tūtŭs Ăchīllīs

haēc ăĭt: "Īnfēstī plācēmūs nūmĭnă Phoēbī55

rēddāmūsquĕ pĭō cāstām Chrŷsēĭdă pātrī,

sī vŏlŭmūs, Dănăī, pōrtūs īntrārĕ sălūtīs."

Dīxĕrăt. Ēxārsīt sŭbĭtō vĭŏlēntĭă rēgīs:

Thēstŏrĭdēn dīctīs prīmūm cōmpēllăt ămārīs

mēndācēmquĕ vŏcāt. Tūm māgnum īncūsăt Ăchīllēm60

īnquĕ vĭcēm dŭcĭs īnvīctī cōnvīcĭă sūffērt.

Cōnfrĕmŭēre ōmnēs. Tāndēm clāmōrĕ rĕprēssō

cōgĭtŭr īnvītōs aēgēr dīmīttĕre ămōrēs

īntāctāmquĕ pĭō rēddīt Chrŷsēĭdă pātrī

mūltăquĕ dōnă sŭpēr. Quām cūnctīs nōtŭs Ŭlīxēs65

īmpŏsĭtām pūppī pătrĭās dēvēxĭt ăd ārcēs

ātque ĭtĕrum ād clāssēs Dănăūm sŭă vēlă rĕtōrsīt.

Prōtĭnŭs īnfēstī plācāntūr nūmĭnă Phoēbī

ēt prŏpĕ cōnsūmptaē vīrēs rēddūntŭr Ăchīvīs.

Nōn tămĕn Ātrīdaē Chrŷsēĭdĭs ēxcĭdĭt ārdōr:70

maērĕt ĕt āmīssōs dēcēptūs lūgĕt ămōrēs.

Mōx rāptā māgnūm Brīsēĭdĕ prīvăt Ăchīllēm

sōlātūrquĕ sŭōs ălĭēnīs īgnĭbŭs īgnēs.

Āt fĕrŭs Aēăcĭdēs nūdātō prōtĭnŭs ēnsĕ

tēndĭt ĭn Ātrīdēn ēt, nī sĭbĭ rēddăt hŏnēstaē75

mūnĕră mīlĭtĭaē, lētūm crūdēlĕ mĭnātūr,

nēc mĭnŭs īllĕ părāt cōntrā dēfēndĕrĕ se ēnsĕ.

Quōd nĭsĭ cāstă mănū Pāllās tĕnŭīssĕt Ăchīllēm,

tūrpēm caēcŭs ămōr fāmām līquīssĕt ĭn aēvūm

gēntĭbŭs Ārgŏlĭcīs. Cōntēmptā vōcĕ mĭnīsquĕ80

īnvŏcăt aēquŏrĕaē Pēlīdēs nūmĭnă mātrīs

nē sē Plīsthĕnĭdēn cōntrā pătĭātŭr ĭnūltūm.

Āt Thĕtĭs aūdītā nātī prĕcĕ dēsĕrĭt ūndās

cāstrăquĕ Mŷrmĭdŏnūm iūxtā pĕtĭt ēt mŏnĕt ārmīs

ābstĭnĕāt dēxtram āc cōngrēssĭbŭs; īndĕ pĕr aūrās85

ēmĭcăt aēthĕrĭās ĕt ĭn aūrĕă sīdĕră fērtūr.

Tūnc gĕnĭbūs rēgīs spārsīs āffūsă căpīllīs:

"Prō nātō vēnī gĕnĕtrīx ēn ād tŭă sūpplēx

nūmĭnă, sūmmĕ părēns; ūlcīscĕrĕ mēquĕ mĕūmquĕ

cōrpŭs ăb Ātrīdā, quōdsī pērmīttĭtŭr īllī90

ūt flāmmās īmpūnĕ mĕī vĭŏlārĭt Ăchīllīs,

tūrpĭtĕr ōccĭdĕrīt sŭpĕrātă lĭbīdĭnĕ vīrtūs."

Iūppĭtĕr haēc cōntrā: "Trīstēs dēpōnĕ quĕrēlās,

māgnī dīvă mărīs, mēcūm lăbŏr īstĕ mănēbīt.

Tū sōlārĕ tŭī maērēntĭă pēctŏră nātī."95

Dīxĭt. Ăt īllă lĕvēs caēlī dēlāpsă pĕr aūrās

lītŭs ădīt pătrĭūm grātāsquĕ sŏrōrĭbŭs ūndās.

Ōffēnsa ēst Iūnō: "Tāntūm"que ăĭt, "ōptĭmĕ cōniūnx,

Dōrĭdĕ nātă vălēt, tāntūm dēbētŭr Ăchīllī,

ūt mĭhĭ quaē cōniūnx dīcōr tŭă quaēquĕ sŏrōrīs100

dūlcĕ fĕrō nōmēn, dīlēctōs fūndĕre Ăchīvōs

ēt Trōūm rĕnŏvārĕ vĕlīs īn proēlĭă vīrēs?

Haēc ĭtă dōnă rĕfērs nōbīs? sīc dīlĭgŏr ā tē?"

Tālĭbŭs īncūsāt dīctīs īrātă Tŏnāntēm

īnquĕ vĭcēm sūmmī pătĭtūr cōnvīcĭă rēgīs.105

Tāndem īntērpŏsĭtō līs Īgnĭpŏtēntĕ rĕsēdīt

cōncĭlĭūmquĕ sĭmūl gĕnĭtōr dīmīttĭt Ŏlŷmpī.

Īntĕrĕā sōl ēmēnsō dēcēdĭt Ŏlŷmpō

ēt dăpĭbūs dīvī cūrānt sŭă cōrpŏră lārgīs;

īndĕ pĕtūnt thălămōs iūcūndăquĕ dōnă quĭētīs.110

Nōx ĕrăt ēt tōtō fūlgēbānt sīdĕră mūndō

hūmānūmquĕ gĕnūs rĕquĭēs dīvūmquĕ tĕnēbāt,

cūm pătĕr ōmnĭpŏtēns Sōmnūm vŏcăt ātque ĭtă fātūr:

"Vāde ăgĕ pēr tĕnŭēs aūrās, lēnīssĭmĕ dīvūm,

Ārgŏlĭcīquĕ dŭcīs cĕlĕrī pĕtĕ cāstră vŏlātū115

dūmquĕ tŭō prĕmĭtūr sōpītūs pōndĕrĕ dūlcī,

haēc īllī māndātă rĕfēr: cūm crāstĭnă prīmūm

ēxtŭlĕrīt Tītānă dĭēs nōctēmquĕ fŭgārīt,

cōgăt ĭn ārmă vĭrōs īncaūtūmque ōccŭpĕt hōstēm."

Nēc mŏră: Sōmnŭs ăbīt lĕvĭbūsquĕ pĕr āĕră pēnnīs120

dēvŏlăt īn thălămōs Ăgămēmnŏnĭs: īllĕ sŏpōrĕ

cōrpŭs ĭnūndātūm lēnī prōstrātŭs hăbēbāt.

Ād quēm sīc lŏquĭtūr cūrārum ŏpĕrūmquĕ lĕvātōr:

"Rēx Dănăum, Ātrīdā, vĭgĭla ēt māndātă Tŏnāntīs

quaē tĭbĭ iūssă sĭmūl dēlātŭs ăb aēthĕrĕ pōrtō,125

āccĭpĕ: cūm prīmūm Tītān se ēmērsĕrĭt ūndīs,

fōrtĭbŭs ārmă iŭbē sŏcĭōs āptārĕ lăcērtīs

ēt pĕtĕre Īlĭăcōs īnstrūctō mīlĭtĕ cāmpōs."

Dīxĭt, ĕt hās rĕpĕtīt pēr quās mŏdŏ vēnĕrăt aūrās.

Īntĕrĕā lūcēm tērrīs dĕdĭt īgnĕă lāmpās.130

Cōnvŏcăt āttŏnĭtūs iūssīs Pĕlŏpēĭŭs hērōs

īn coētūm prŏcĕrēs rēmque ōmnĭbŭs ōrdĭnĕ pāndīt:

cūnctī prōmīttūnt sŏcĭās īn proēlĭă vīrēs

hōrtāntūrquĕ dŭcēm. Quōrūm rēx fōrtĭă dīctīs

pēctŏră cōllaūdāns grātēs ăgĭt ōmnĭbŭs aēquās.135

Hīc tūnc Thērsītēs, quō nōn dēfōrmĭŏr āltēr

vēnĕrăt ād Trōiām nēc līnguă prŏtērvĭŏr ūllī,

bēllă gĕrēndă nĕgāt pătrĭāsque hōrtātŭr ăd ōrās

vērtĕre ĭtēr, quēm cōnsĭlĭīs īllūstrĭs Ŭlīxēs

cōrrēptūm dīctīs scēptrō pērcūssĭt ĕbūrnō.140

Tūm vēro ārdēscīt cōncēptīs lītĭbŭs īră:

vīx tēlīs cărŭērĕ mănūs, ād sīdĕră clāmōr

tōllĭtŭr ēt cūnctōs pūgnāndī cōrrĭpĭt ārdōr.

Tāndēm sōllērtīs prūdēntĭă Nēstŏrĭs aēvō

cōmprēssām mītī sēdāvīt pēctŏrĕ tūrbām145

ādmŏnŭītquĕ dŭcēs dīctīs rēspōnsă rĕcōrdāns

tēmpŏrĭs īllīūs, quō vīsŭs ĭn Aūlĭdĕ sērpēns

cōnsūmpsīt vŏlŭcrūm bīs quāttŭŏr ārbŏrĕ fētūs

ātque īpsam īnvălĭdō pūgnāntēm cōrpŏrĕ cōntrā

āddĭdĭt ēxtrēmō nātōrūm fūnĕrĕ mātrēm.150

Tūnc "sīc deīndĕ" sĕnēx "mŏnĕō rĕmŏnēbŏque, Ăchīvī:

īn dĕcĭmō lăbŏr ēst, Cālchās quēm dīxĕrăt, ānnō,

quō cădĕrēt Dănăūm vīctrīcĭbŭs Īlĭŏn ārmīs."

Āssēnsēre ōmnēs, laūdātūr Nēstŏrĭs aētās

cōncĭlĭūmquĕ sĭmūl dīmīttĭtŭr. Ārmă părārī155

dūx iŭbĕt ātque ănĭmōs āptāre ēt pēctŏră pūgnaē.

Pōstĕră lūx tăcĭtās ūt prīmūm dīspŭlĭt ūmbrās

ēt nĭtĭdūm Tītān rădĭīs căpŭt ēxtŭlĭt ūndīs,

prōtĭnŭs ārmārī sŏcĭōs iŭbĕt ācĕr Ătrīdēs

ēt pĕtĕre Īlĭăcōs īnstrūctō mīlĭtĕ cāmpōs.160

Vōs mĭhĭ nūnc, Mūsaē - quĭd ĕnīm nōn ōrdĭnĕ nōstīs? -,

nōmĭnă clāră dŭcūm clārōsquĕ rĕfērtĕ părēntēs

ēt dūlcēs pătrĭās: nām sūnt haēc mūnĕră vēstră.

Dīcāmūs quōt quīsquĕ rătēs ād Pērgămă dūxīt

ēt coēptūm pĕrăgāmŭs ŏpūs, sītque aūctŏr Ăpōllŏ165

āspīrētquĕ lĭbēns ŏpĕrī pēr sīngŭlă nōstrō.

Pēnĕlĕōs prīncēps ēt bēllō Lēĭtŭs ācēr,

Ārcĕsĭlaūs ātrōx Prōthoēnōrquē Clŏnĭūsquĕ

Boēōtī dĕcĭēs quīnās ēgērĕ cărīnās

ēt tŭmĭdōs vălĭdō pūlsārūnt rēmĭgĕ flūctūs.170

Īndĕ Mўcēnaēīs Ăgămēmnōn moēnĭbŭs ōrtūs,

quēm sĭbĭ bēllātrīx dēlēgīt Graēcĭă rēgēm,

cēntum ēgīt plēnās ārmātō mīlĭtĕ pūppēs;

ēt bīs trīcēnīs Mĕnĕlāī nāvĭbŭs ārdōr

īnsĕquĭtūr tŏtĭdēmquĕ fĕrōx Ăgăpēnŏrĭs īră;175

quōs iūxtā fīdūs sōllērtī pēctŏrĕ Nēstōr

cōnsĭlĭōquĕ pŏtēns gĕmĭnā cūm prōlĕ sŭōrūm

īt tēr trīcēnīs mūnītŭs ĭn ārmă cărīnīs.

Āt Schĕdĭūs vīrtūtĕ pŏtēns ĕt Ĕpīstrŏphŭs īngēns,

glōrĭă Mŷrmĭdŏnūm, saēvī dŭŏ rōbŏră bēllī,180

lōngă quătērdēnīs pūlsārūnt aēquŏră prōrīs

ēt bīs vīcēnās Pŏlўpoētēs ātquĕ Lĕōnteūs

īnstrūxērĕ rătēs ōrnātās mīlĭtĕ fōrtī.

Eūrўălūs Sthĕnĕlūsquĕ dŭcēs ēt fōrtĭs ĭn ārmīs

Tŷdīdēs vălĭdō pūlsārūnt rēmĭgĕ pōntūm:185

bīs quādrāgēnās ŏnĕrārūnt mīlĭtĕ pūppēs;

Āscălăphūsquĕ pŏtēns ĕt Ĭālmĕnŭs, ācĕr ŭtērquĕ,

tēr dēnās vălĭdō cōmplērūnt rēmĭgĕ nāvēs

ēt bīs vīcēnās Lōcrūm fōrtīssĭmŭs Āiāx

īnstrūxīt pūppēs tŏtĭdēmque Eūhaēmŏnĕ nātūs,190

quōs iūxtā Grāiūm mūrūs cŏmĭtātŭr Ăchīllēs

cūm quīnquāgīntā mātērnă pĕr aēquŏră vēctūs.

Thēssălĭcī iŭvĕnēs Phīdīppŭs ĕt Āntĭphŭs ībānt

āltăquĕ tēr dēnīs pūlsārūnt aēquŏră prōrīs

ēt trĭbŭs āssūmptīs rătĭbūs sĕcăt aēquŏră Teūcēr195

Tlēpŏlĕmūsquĕ nŏvēm Rhŏdĭūs, quōs vīrĭbŭs ācēr

Eūmēlūs sĕquĭtūr, mĭnŭs ūnā nāvĕ prŏfēctūs

quām dūxīt Tĕlămōnĕ sătūs Sălămīnĭŭs Āiāx.

Āst Prŏthŏūs Māgnēs Tēnthrēdŏnĕ nātŭs ĕt ūnā

Eūboēaē māgnīs Ĕlĕphēnōr fīnĭbŭs ōrtūs200

Dūlĭchĭūsquĕ Mĕgēs, ănĭmīsque īnsīgnĭs ĕt ārmīs,

Aētŏlă dē gēntē Thōās Āndraēmŏnĕ nātūs,

hī quādrāgēnās ōmnēs dūxērĕ cărīnās;

ēt bīs sēx Ĭthăcī nāvēs sōllērtĭă dūxīt,

quēm sĕquĭtūr tŏtĭdēm rătĭbūs Tĕlămōnĭŭs Āiāx,205

ēgrĕgĭā vīrtūtĕ pŏtēns; sĭmŭl hōrrĭdă Gūneūs

īrĕ bĭs ūndēnīs tēmptābăt ĭn ārmă cărīnīs.

Īdŏmĕneūs ēt Mērĭŏnēs, Crētaēŭs ŭtērquĕ,

bīs quādrāgēnīs mūnītī nāvĭbŭs ībānt;

ēt tŏtĭdēm pūppēs clārā dē gēntĕ Mĕnēstheūs210

dūxĭt Ăthēnaēūs, quōt vīrĭbŭs āmbĭt Ăchīllēs;

Āmphĭmăchūsquĕ fĕrōx ēt Thālpĭŭs, Ēlĭdĕ nātī,

ēt clārā vīrtūtĕ Pŏlŷxĕnŭs ātquĕ Dĭōrēs,

hī bīs vīcēnās ŏnĕrārūnt mīlĭtĕ pūppēs.

Prōtĕsĭlāŭs ăgīt tŏtĭdēm fōrtīsquĕ Pŏdārcēs215

īnstrūctās pūppēs, quōt dūxĭt Ŏīlĕŏs Āiāx;

ēt sēptēm Poēāntĕ sătūs tŭlĭt ārmă cărīnīs,

quēm sĕquĭtūr iūxtā Pŏdălīrĭŭs ātquĕ Măchāōn,

āltăquĕ tēr dēnīs sūlcārūnt aēquŏră prōrīs.

Hīs dŭcĭbūs Grāiaē Trōiāna ād lītŏră pūppēs220

bīs sēptēm vēnērĕ mĭnūs quām mīllĕ dŭcēntaē.

Iāmquĕ cĭti āppŭlĕrānt clāssēs cāmpōsquĕ tĕnēbānt,

cūm pătĕr ād Prĭămūm mīttīt Sātūrnĭŭs Īrīm,

quaē dŏcĕāt fōrtēs vēnīsse ād bēllă Pĕlāsgōs.

Nēc mŏră: cōntĭnŭō iūssū căpĭt ārmă părēntīs225

Prīămĭdēs Hēctōr tōtāmque īn proēlĭă pūbēm

fēstīnārĕ iŭbēt pōrtīsque ăgĭt āgmĕn ăpērtīs.

Cuī fūlgēns aūrō cāssīs iŭvĕnīlĕ tĕgēbāt

ōmnī pārtĕ căpūt, mūnībāt pēctŏră thōrāx

ēt clĭpĕūs laēvām, dēxtrām dĕcŏrāvĕrăt hāstă230

ōrnābātquĕ lătūs mūcrō; sĭmŭl āltă nĭtēntēs

crūră tĕgūnt ŏcrĕaē, quālēs dĕcĕt Hēctŏrĭs ēssĕ.

Hūnc sĕquĭtūr fōrmā mĕlĭōr, tūnc fōrtĭs ĭn ārmīs,

bēllī caūsă Părīs, pătrĭaē fūnēstă rŭīnă,

Dēĭphŏbūsque Hĕlĕnūsquĕ sĭmūl fōrtīsquĕ Pŏlītēs235

ēt săcĕr Aēnēās, Vĕnĕrīs cērtīssĭmă prōlēs,

Ārchĕlŏchūsque Ăcămāsquĕ fĕrōx Āntēnŏrĕ crētī;

nēc nōn ēt prōlēs gĕnĕrōsă Lўcāŏnĭs ībāt

Pāndărŭs ēt māgnaē Glaūcūs vīrtūtĭs ĭn ārmīs

Āmphīūsque ĕt Ădrāstŭs ĕt Āsĭŭs ātquĕ Pўlaēūs.240

Ībăt ĕt Āmphĭmăchūs Nāstēsque, īnsīgnĭs ŭtērquĕ,

māgnănĭmīquĕ dŭcēs Ŏdĭūsque ĕt Ĕpīstrŏphŭs īngēns

Eūphēmūsquĕ fĕrōx clārūsque aētātĕ Pўraēchmēs,

cūm quĭbŭs ēt Mēsthlēs ātque Āntĭphŭs ēt bŏnŭs ārmīs

Hīppŏthŏūs vēnēre Ăcămāsque ēt Pīrŏŭs ūnā,245

Ārsĭnŏōquĕ sătī Chrŏmĭūsque ātque Ēnnŏmŭs, āmbŏ

flōrēntēs aētātĕ vĭrī, quōs Phōrcŭs ĕt īngēns

Āscănĭūs sĕquĭtūr, sĭmŭl ēt Iŏvĭs īnclĭtă prōlēs

Sārpēdōn clārāquĕ sătūs tēllūrĕ Cŏroēbūs.

Hīs sē dēfēndīt dŭcĭbūs Nēptūnĭă Troīă250

vīcīssētquĕ dŏlōs Dănăūm, nī fātă fŭīssēnt.

Iāmquĕ dŭaē stābānt ăcĭēs fūlgēntĭbŭs ārmīs,

cūm Părĭs, ēxĭtĭūm Troīaē fūnēstăquĕ flāmmă,

ārmātum ādvērsō Mĕnĕlāum ēx āgmĭnĕ cērnīt

sēquĕ vĕlūt vīsō pērtērrĭtŭs ānguĕ rĕcēpīt255

ād sŏcĭōs āmēns. Quēm pōstquām tūrpĭtĕr Hēctōr

cōnfūsūm tērrōrĕ vĭdēt: "Ō dēdĕcŭs - īnquīt -

"aētērnūm pătrĭaē gĕnĕrīsque īnfāmĭă nōstrī,

tērgă rĕfērs? Āt nōn dŭbĭtābās hōspĭtĭs ōlīm

ēxpūgnārĕ tŏrōs, cūiūs nūnc dēfŭgĭs ārmă260

vīmquĕ tĭmēs. Ŭbĭ sūnt vīrēs, ŭbĭ cōgnĭtă nōbīs

lūdōrūm quōndām vărĭa īn cērtāmĭnă vīs ēst?

Hīc ănĭmōs ōstēndĕ tŭōs: nĭhĭl ādiŭvăt ārmīs

nōbĭlĭtās fōrmaē: dūrō Mārs mīlĭtĕ gaūdēt.

Dūm iăcĕās ĭn ămōrĕ tŭō, nōs bēllă gĕrēmūs265

scīlĭcĕt ēt nōstrūm fūndēmŭs ĭn hōstĕ crŭōrēm.

Aēquĭŭs ādvērsīs tēcūm cōncūrrăt ĭn ārmīs

īmpĭgĕr Ātrīdēs, spēctēt Dănăūmquĕ Phrўgūmquĕ

dēpŏsĭtīs pŏpŭlūs tēlīs. Vōs, foēdĕrĕ iūnctō,

ādvērsās cōnfērtĕ mănūs, dēcērnĭtĕ fērrō."270

Dīxīt. Quēm cōntrā paūcīs Prĭămēĭŭs hērōs:

"Quīd nĭmĭs īndīgnīs" - īnquīt - "mē vōcĭbŭs ūrgēs,

ō pătrĭaē, gērmānĕ, dĕcūs? Nām nēc mĭhĭ cōniūnx

prāvăquĕ lūxŭrĭa ēst pŏtĭōr vīrtūtĭs hŏnōrĕ

nēc vīrēs tēmptārĕ vĭrī dēxtrāmquĕ rĕcūsō,275

dūmmŏdŏ vīctōrēm cōniūnx cūm pācĕ sĕquātūr."

Dīctă rĕfērt Hēctōr: plăcŭīt sēntēntĭă Grāīs.

Prōtĭnŭs āccītūr Prĭămūs sācrīsquĕ pĕrāctīs

foēdĕră iūngūntūr. Pōst haēc dīscēdĭt ŭtērquĕ

dēpŏsĭtīs pŏpŭlūs tēlīs cāmpūsquĕ pătēscīt.280

Īntĕrĕā tōtō prōcēdĭt ăb āgmĭnĕ Trōūm

pūlchĕr Ălēxāndēr, clĭpĕōque īnsīgnĭs ĕt hāstā.

Quēm cōntrā părĭbūs fūlgēns Mĕnĕlāŭs ĭn ārmīs

cōnstĭtĭt ēt: "Tēcūm mĭhĭ sīnt cērtāmĭnă - dīxīt -

"nēc lōngūm nōstrā laētābĕrĕ cōniŭgĕ, quaē tē285

mōx rāptum īrĕ gĕmēt, tāntūmmŏdŏ Iūppĭtĕr ādsīt."

Dīxĭt ĕt ādvērsūm sē cōncĭtăt ācĕr ĭn hōstēm.

Īllĕ vĭrūm fōrtī vĕnĭēntēm rēppŭlĭt īctū

sēquĕ grădū cĕlĕrī rĕcĭpīt lōngēquĕ frĕmēntēm

hāstām deīndĕ iăcīt, quām dēvītāvĭt Ătrīdēs290

īnquĕ vĭcēm mīssō fīxīssēt cōrpŏră tēlō

praēdōnīs Phrўgĭī, nī vāstūm fērrĕă pēctūs

tēxīssēt lōrīcă vĭrī sēptēmplĭcĕ tērgō.

Īnsĕquĭtūr iūxtā clāmōr; tum ādvērsŭs ŭtērquĕ

cōnstĭtĭt ēt gălĕām gălĕā tĕrĭt ēt pĕdĕ plāntām295

cōniūngīt strīdētquĕ mŭcrō mūcrōnĕ cŏrūscō;

cōrpūs cōllēctūm tĕgĭtūr fūlgēntĭbŭs ārmīs.

Nōn ălĭtēr fōrtēs nĭtĭdā dē cōniŭgĕ taūrī

bēllă gĕrūnt vāstīsquĕ rĕplēnt mūgītĭbŭs aūrās.

Ātquĕ dĭū rĭgĭdō cāptābānt cōrpŏră fērrō,300

cūm mĕmŏr Ātrīdēs rāptaē sĭbĭ cōniŭgĭs īnstāt

Dārdănĭūmquĕ prĕmīt iŭvĕnēm. Mōx ēnsĕ rĭgēntĕ

cēdēntēm rētrō dūm dēsŭpĕr āppĕtĭt hōstēm,

splēndĭdŭs ēxtrēmās gălĕaē pērcūssŭs ăd ōrās

dīssĭlŭīt mūcrō; gĕmŭērūnt āgmĭnă Grāiūm.305

Tūm vēro ārdēscīt, quāmvīs mănŭs ēnsĕ cărēbāt,

ēt iŭvĕnem ārrēptā prōstērnīt cāssĭdĕ vīctōr

ād sŏcĭōs trăhĕrētque, ēt, nī cālīgĭnĕ caēcā

tēxīssēt Cўthĕrēă vĭrūm sūbiēctăquĕ mēntō

fōrtĭă rūpīssēt lāxātīs vīncŭlă nōdīs,310

ūltĭmŭs īllĕ dĭēs Părĭdī fŏrĕt. Ābstrăhĭt aūrō

fūlgēntēm gălĕām sēcūm Mĕnĕlāŭs ĕt ārdēns

īn mĕdĭōs mīttīt prŏcĕrēs rūrsūmquĕ rĕcūrrīt

ēt māgnām vălĭdīs cōntōrsīt vīrĭbŭs hāstām

īn clādēm Phrўgĭī, sŭă quēm Vĕnŭs ērĭpĭt hōstī315

ēt sēcum īn thălămōs dēfērt tēstūdĭnĕ cūltōs.

Īpsă dĕhīnc Hĕlĕnām mūrīs āccērsĭt ăb āltīs

Dārdănĭōquĕ sŭōs Părĭdī dēdūcĭt ămōrēs.

Quēm tālī pōstquām cōnspēxīt vōcĕ lŏcūtāst:

"Vēnīstī mĕă flāmmă, Părīs, sŭpĕrātŭs ăb ārmīs320

cōniŭgĭs āntīquī? Vīdī pŭdŭītquĕ vĭdērĕ,

ārrēptūm cūm tē trăhĕrēt vĭŏlēntŭs Ătrīdēs

Īlĭăcōquĕ tŭōs foēdārēt pūlvĕrĕ crīnēs.

Nōstrăquĕ - mē mĭsĕrām! - tĭmŭī nē Dōrĭcŭs ēnsīs

ōscŭlă dīscŭtĕrēt; tōtūs mĭhĭ, mēntĕ rĕvīnctā,325

fūgĕrăt ōrĕ cŏlōr sānguīsquĕ rĕlīquĕrăt ārtūs.

Quīs tē cūm saēvō cōntēndĕrĕ suāsĭt Ătrīdā?

Ān nōndūm văgă fāmă tŭās pērvēnĭt ăd aūrēs

dē vīrtūtĕ vĭrī? Mŏnĕō nē rūrsŭs ĭnīquē

īllīūs tŭă fātă vĕlīs cōmmīttĕrĕ dēxtraē."330

Dīxīt. Tūm lārgīs pērfūdīt flētĭbŭs ōră.

Trīstĭs Ălēxāndēr: "Nōn mē sŭpĕrāvĭt Ătrīdēs,

ō mĕŭs ārdŏr" - ăīt - "sēd cāstaē Pāllădĭs īră.

Mōx īllūm nōstrīs sūccūmbĕrĕ tūrpĭtĕr ārmīs

āspĭcĭēs ădĕrītquĕ mĕō Cўthĕrēă lăbōrī."335

Pōst haēc āmplēxūs pēr mūtŭă cōrpŏră iūnctīs

īncŭbŭīt mēmbrīs Cŷgnēĭdŏs; īllă sŏlūtō

āccēpīt flāmmās grĕmĭō Trōiaēquĕ sŭāsquĕ.

Īntĕrĕā tōtō Mĕnĕlāŭs ĭn āgmĭnĕ Trōūm

quaērĭt Ălēxāndrūm vīctōrque hūc fērtŭr ĕt īllūc.340

Quēm frātēr sŏcĭās ăcŭēns īn bēllă cătērvās

ādiŭvăt ēt fōrtī pūlsōs Phrўgăs īncrĕpăt ōrĕ

sērvārīquĕ iŭbēt lēgēs Hĕlĕnāmquĕ rĕpōscīt.

Dūmque īntēr sēsē prŏcĕrēs cērtāmĕn hăbērēnt,

cōncĭlĭum ōmnĭpŏtēns hăbŭīt rēgnātŏr Ŏlŷmpī345

foēdĕrăque īntēntō tūrbāvīt Pāndărŭs ārcū,

tē, Mĕnĕlāĕ, pĕtēns; lătĕrīquĕ vŏlātĭlĕ tēlūm

īncĭdĭt ēt tŭnĭcām fērrō squāmīsquĕ rĭgēntēm

dīssĕcăt. Ēxcēdīt pūgnā gĕmĕbūndŭs Ătrīdēs

cāstrăquĕ tūtă pĕtīt, quēm dōctŭs ăb ārtĕ pătērnā350

Paēŏnĭīs cūrāt iŭvĕnīs Pŏdălīrĭŭs hērbīs,

ītque ĭtĕrum īn caēdēs hōrrēndăquĕ proēlĭă vīctōr.

Ārmāvīt fōrtēs Ăgămēmnŏnĭs īră Pĕlāsgōs

ēt dŏlŏr īn pūgnām cūnctōs cōmmūnĭs ăgēbāt.

Bēllum īngēns ŏrĭtūr mūltūmque ūtrīmquĕ crŭōrīs355

fūndĭtŭr ēt tōtīs stērnūntūr cōrpŏră cāmpīs

īnquĕ vĭcēm Trōūmquĕ cădūnt Dănăūmquĕ cătērvaē

nēc rĕquĭēs dătŭr ūllă vĭrīs: sŏnăt ūndĭquĕ Māvōrs

tēlōrūmquĕ vŏlānt cūnctīs ē pārtĭbŭs īmbrēs.

Ōccĭdĭt Āntĭlŏchī rĭgĭdō dēmērsŭs ĭn ūmbrās360

ēnsĕ Thălŷsĭădēs ōptātăquĕ lūmĭnă līnquīt.

Īndĕ mănū fōrtī Grāiōrūm tērgă prĕmēntēm

ōccŭpăt Ānthĕmĭōnĕ sătūm Tĕlămōnĭŭs Ārāx

ēt praēdūrātō trānsfīxīt pēctŏră tēlō:

pūrpŭrĕām vŏmĭt īlle ănĭmām cūm sānguĭnĕ mīxtām,365

ōră rĭgāt mŏrĭēns. Tūm māgnīs Āntĭphŭs hāstām

vīrĭbŭs ādvērsūm cōnātūs cōrpŏrĕ tōtō

tōrquĕt ĭn Aēăcĭdēn; tēlūmque ērrāvĭt ăb hōstĕ

īnque hōstēm cĕcĭdīt, trānsfīxĭt ĕt īnguĭnă Leūcōn:

cōncĭdĭt īnfēlīx prōstrātūs vūlnĕrĕ fōrtī370

ēt cārpīt vĭrĭdēs mŏrĭbūndūs dēntĭbŭs hērbās.

Īmpĭgĕr Ātrīdēs cāsū cōmmōtŭs ămīcī

Dēmŏcŏōntă pĕtīt tēlōque ādvērsă trăbālī

tēmpŏră trānsădĭgīt vāgīnāque hōrrĭdŭs ēnsēm

ērĭpĭt; īllĕ sŭīs mŏrĭēns rĕsŭpīnŭs ĭn ārmīs375

cōncĭdĭt ēt tērrām mŏrĭbūndō vērtĭcĕ pūlsāt.

Iāmque Ămărŷncīdēn sāxī dēiēcĕrăt īctū

Pīrŏŭs Īmbrăsĭdēs dĕdĕrātquĕ sĭlēntĭbŭs ūmbrīs;

dūmque ăvĭdūs praēdaē iŭvĕnēm spŏlĭārĕ părābāt,

dēsŭpĕr hāstă vĕnīt dēxtrā lībrātă Thŏāntīs380

pērquĕ vĭrī scăpŭlās ănĭmōsăquĕ pēctŏră trānsīt;

īn vūltūs rŭĭt īllĕ sŭōs călĭdūmquĕ crŭōrēm

ōrĕ vŏmīt strātūsquĕ sŭpēr sŭă pālpĭtăt ārmă.

Sānguĭnĕ Dārdănĭī mānābānt ūndĭquĕ cāmpī,

mānābānt āmnēs pāssīm. Pūgnābăt ŭbīquĕ385

īmmīxtīs ārdēns āmbōrum ēxērcĭtŭs ārmīs

ēt mŏdŏ Trōiānīs vīrtūs, mŏdŏ crēscĭt Ăchīvīs

laētăquĕ pēr vărĭōs pĕtĭtūr vīctōrĭă cāsūs.

Hīc pōstquām Dănăūm lōngē cēdēntĭă vīdīt

āgmĭnă Tŷdīdēs tŭmĭdūmque īncrēscĕrĕ Mārtēm,390

īn mĕdĭās ăcĭēs, quā plūrĭmŭs īmmĭnĕt hōstīs,

īrrŭĭt ēt vērsās prōstērnīt caēdĕ phălāngās;

hūc īllūc ēnsēmquĕ fĕrōx hāstāmquĕ cŏrūscāt.

Bēllĭcă Pāllăs ădēst flāgrāntĭăque īgnĭbŭs ārmă

ādiŭvăt ātque ănĭmōs iŭvĕnī vīrēsquĕ mĭnīstrāt.395

Īllĕ, bŏūm vĕlŭtī vīsō grĕgĕ saēvă lĕaēnă,

quām stĭmŭlāt iēiūnă fămēs, rŭĭt āgmĭnă cōntrā

ēt prōstrātă nĕcāt vēsānō cōrpŏră dēntĕ,

sīc rŭĭt īn mĕdĭōs hōstēs Călўdōnĭŭs hērōs,

vīrgĭnĭs ārmĭgĕraē mŏnĭtīs ēt nūmĭnĕ tūtūs.400

Cōnvērsī dānt tērgă Phrўgēs, fŭgĭēntĭbŭs īllĕ

īnstăt ĕt ēxstrūctōs mŏrĭēntūm cālcăt ăcērvōs.

Dūmquĕ fĕrīt stērnītquĕ vĭrōs, vĭdĕt ēccĕ Dărētīs

ādvērsō stāntēs fŭrĭbūndŭs ĭn āgmĭnĕ nātōs,

Phēgĕăque Īdaēūmquĕ sĭmūl; quēm cūspĭdĕ Phēgeūs405

ōccŭpăt āntĕ grăvī, sēd vūlnĕră dēpŭlĭt ūmbŏ

vītātūmquĕ sŏlō fērrūm stĕtĭt. Haūd mŏră: tōtīs

īngēntēm tōrquēt Tŷdīdēs vīrĭbŭs hāstām

trānsădĭgītquĕ vĭrī pēctūs: pārs cūspĭdĭs āntĕ

ēmĭnĕt ēt prōdīt scăpŭlīs pārs āltĕră fōssīs.410

Hūnc ŭbĭ fūndēntēm călĭdūm dē pēctŏrĕ flūmēn

vērsāntēmque ŏcŭlōs ănĭmāmquĕ pĕr ōră vŏmēntēm

cōnspēxīt frātēr, strīctō cĕlĕr ādvŏlăt ēnsĕ

gērmānīquĕ cŭpīt fātōrum ēxsīstĕrĕ vīndēx.

Sēd nĕquĕ vīm saēvī nēc fōrtĭă sūstĭnĕt ārmă415

Tŷdīdaē cōntrāquĕ tămēn dēfēndĕrĕ tēmptāt.

Ūt vŏlŭcrīs, dīscērptă sŭī cūm cōrpŏră nātī

āccĭpĭtrēm lănĭārĕ vĭdēt nēc tēndĕrĕ cōntrā,

aūxĭlĭūm nĕquĕ fērrĕ sŭō vălĕt ānxĭă nātō

quōdquĕ pŏtēst, lĕvĭbūs plaūdīt sŭă pēctŏră pēnnīs,420

sīc hōstem Īdaēūs gērmānī caēdĕ sŭpērbūm

spēctăt ătrōx mĭsĕrōquĕ nĕquīt sūccūrrĕrĕ frātrī

ēt, nĭsĭ cēssīssēt, dēxtrā cĕcĭdīssĕt ĕādēm.

Nēc mĭnŭs īn Teūcrōs ārmīs fŭrĭt āltĕr Ătrīdēs

īnsĕquĭtūrque ăcĭēs ēt fērrō fūnĕră mīscēt.425

Ōbvĭŭs huīc fātīs ōccūrrīt dūctŭs ĭnīquīs

īnfēlīx Ŏdĭūs, quēm vāstaē cūspĭdĭs īctū

stērnĭt ĕt īngēntī scăpŭlās trānsvērbĕrăt hāstā.

Hīnc pĕtĭt Īdŏmĕneūs ādvērsā pārtĕ rŭēntēm

Maēŏnĭdēn Phaēstūm, cūiūs pōst fūnĕră laētūs430

ēt Strŏphĭō gĕnĭtūm Stўgĭās dēmīttĭt ăd ūmbrās.

Mēriōnēs Phĕrĕclūm lībrātā pērcŭtĭt hāstā

Pēdaēūmquĕ Mĕgēs. Tūm vāstīs hōrrĭdŭs ārmīs

Eūrўpўlūs glădĭō vĕnĭēntem Hŷpsēnŏră fūndīt

ēt părĭtēr vītā iŭvĕnēm spŏlĭāvĭt ĕt ārmīs.435

Pārte ălĭā vŏlĭtāt sĭnŭōsō Pāndărŭs ārcū

Tŷdīdēnque ŏcŭlīs īmmēnsă pĕr āgmĭnă quaērīt;

quēm pōstquām Trōūm stērnēntēm cōrpŏră vīdīt,

hōrrĭdă cōntēntō dērēxīt spīcŭlă cōrnū

ēt sūmmās ŭmĕrī dēstrīngĭt ăcūmĭnĕ pārtēs.440

Tūm vēro ārdēscīt iŭvĕnīs Călўdōnĭŭs īrā

īn mĕdĭāsque ăcĭēs ănĭmōsī mōrĕ lĕōnīs

fērtŭr ĕt Āstўnŏūm, māgnūm quŏque Hўpīrŏnă fūndīt,

cōmmĭnŭs hūnc glădĭō, iăcŭlō fĕrĭt ēmĭnŭs īllūm;

īndĕ prĕmīt Pŏlўīdŏn Ăbāntăquĕ cūspĭdĕ fōrtī445

ēt nōtūm bēllō Xānthūm vāstūmquĕ Thŏōnēm.

Pōst hōs īnfēstūs Chrŏmĭūmque ĕt Ĕchēmmŏnă tēlō

prōtūrbāt cĕlĕrī părĭtērque ād Tārtără mīttīt.

Tū quŏquĕ Tŷdīdaē prōstrātūs, Pāndărĕ, dēxtrā

ōccĭdĭs, īnfēlīx, āccēptō vūlnĕrĕ trīstī,450

dēxtĕră quā nārīs frōntī cōniūngĭtŭr īmaē;

dīssĭpăt ēt cĕrĕbrūm gălĕaē cūm pārtĕ rĕvūlsūm

ōssăquĕ cōnfōssā spārgīt Tŷdīdĕŭs ēnsīs.

Iāmquĕ mănum Aēnēās sĭmŭl ēt Călўdōnĭŭs hērōs

cōntŭlĕrānt, iāctīs īntēr sē cōmmĭnŭs hāstīs;455

ūndĭquĕ rīmābānt ĭnĭmīcō cōrpŏră fērrō,

ēt mŏdŏ cēdēbānt rētrō, mŏdŏ deīndĕ cŏībānt.

Pōstquam ūtrīquĕ dĭū stĕtĕrānt nēc vūlnĕră māgnūs

quā dărĕt īnfēstō Tŷdīdēs ēnsĕ vĭdēbāt,

sāxum īngēns mĕdĭō quōd fōrtĕ iăcēbăt ĭn āgrō,460

bīs sēnī quōd vīx iŭvĕnēs tēllūrĕ mŏvērēnt,

sūstŭlĭt ēt māgnō cōnāmĭnĕ mīsĭt ĭn hōstēm.

Īllĕ rŭīt prōstrātŭs hŭmī cūm fōrtĭbŭs ārmīs,

quēm Vĕnŭs aēthĕrĭās gĕnĕtrīx dēlāpsă pĕr aūrās

āccĭpĭt ēt nīgrā cōrpūs cālīgĭnĕ cōndīt.465

Nōn tŭlĭt Oēnīdēs ănĭmō nĕbŭlāsquĕ pĕr īpsās

fērtŭr ĕt īn Vĕnĕrēm flāgrāntĭbŭs īrrŭĭt ārmīs,

ēt nĕquĕ quēm dēmēns fērrō pĕtăt īnspĭcĭt ārvīs

caēlēstēmquĕ mănūm mōrtālī vūlnĕrăt hāstā.

Īctă pĕtīt caēlūm tērrīs Cўthĕrēă rĕlīctīs470

ātque ĭbĭ sīdĕrĕaē quĕrĭtūr sŭă vūlnĕră mātrī.

Dārdănĭum Aēnēān sērvāt Trōiānŭs Ăpōllŏ

āccēndītque ănĭmōs ĭtĕrūmque ād bēllă rĕdūcīt.

Ūndĭquĕ cōnsūrgūnt ăcĭēs ēt pūlvĕrĕ caēlūm

cōndĭtŭr hōrrēndīsquĕ sŏnāt clāmōrĭbŭs aēthēr.475

Hīc ălĭūs răpĭdō dēiēctŭs ĭn aēquŏră cūrrū

prōtĕrĭtūr pĕdĭbūsquĕ sĭmūl cālcātŭr ĕquōrūm

ātque ălĭūs vŏlŭcrī trāiēctūs cōrpŏră tēlō

quādrŭpĕdīs tērgō prōnūs rŭĭt; īllĭŭs ēnsĕ

dēiēctūm lōngē căpŭt ā cērvīcĕ cŭcūrrīt;480

hīc iăcĕt ēxănĭmīs fūsō sŭpĕr ārmă cĕrēbrō:

sānguĭnĕ mānăt hŭmūs, cāmpī sūdōrĕ mădēscūnt.

Ēmĭcăt īntĕrĕā Vĕnĕrīs pūlchērrĭmă prōlēs

dēnsăquĕ Grāiōrūm prĕmĭt āgmĭnă nūdăquĕ lātē

tērgă mĕtīt glădĭō fūnēstăquĕ proēlĭă mīscēt.485

Nēc cēssāt spēs ūnă Phrўgūm fōrtīssĭmŭs Hēctōr

stērnĕrĕ caēdĕ vĭrōs ātque āgmĭnă vērtĕrĕ Grāiūm.

Ūt lŭpŭs īn cāmpīs pĕcŭdēs cūm vīdĭt ăpērtīs

(nōn āctōr grĕgĭs īpsĕ, cŏmēs nōn hōrrĭdă tērrēt

tūrbă cănūm), frĕmĭt ēsŭrĭēns ēt nēglĕgĭt ōmnēs490

īn mĕdĭōsquĕ grĕgēs ăvĭdūs rŭĭt, haūt sĕcŭs Hēctōr

īnvādīt Dănăōs ēt tērrĭtăt ēnsĕ crŭēntō.

Dēfĭcĭūnt Grāiōrum ăcĭēs, Phrўgĕs ācrĭŭs īnstānt

āttōllūntque ănĭmōs: gĕmĭnāt vīctōrĭă vīrēs.

Ūt vīdīt sŏcĭōs īnfēstō cēdĕrĕ Mārtĕ,495

rēx Dănăūm sūblīmĭs ĕquō vŏlăt āgmĭnă cīrcūm

hōrtātūrquĕ dŭcēs ănĭmōsque īn proēlĭă fīrmāt.

Mōx īpse īn mĕdĭōs aūdāx sē prōrĭpĭt hōstēs

ōppŏsĭtāsque ăcĭēs strīctō dīvērbĕrăt ēnsĕ.

Ūt Lĭbўcūs cūm fōrtĕ lĕō prŏcŭl āgmĭnă vīdīt500

laētă bŏūm pāssīm vĭrĭdēs ērrārĕ pĕr hērbās,

āttōllīt cērvīcĕ iŭbās sītiēnsquĕ crŭōrīs

īn mĕdĭam ērēctō cōntēndīt pēctŏrĕ tūrbām,

sīc fĕrŭs Ātrīdēs ādvērsōs fērtŭr ĭn hōstēs

īnfēstāsquĕ Phrўgūm prōtūrbāt cūspĭdĕ tūrmās.505

Vīrtūs clāră dŭcīs vīrēs āccēndĭt Ăchīvūm

ēt spēs ēxăcŭīt lānguēntĭă mīlĭtĭs ārmă:

fūndūntūr Teūcrī, Dănăī laētāntŭr ŏvāntēs.

Tāndem hīc Aēnēān īmmīssō tēndĕrĕ cūrrū

cōnspĭcĭt Ātrīdēs: strīctō cōncūrrĕrĕ fērrō510

cōmpărăt ēt iăcŭlūm, quāntūm fŭrŏr īpsĕ mŏvēbāt,

vīrĭbŭs īntōrquēt, quōd dētŭlĭt ērrŏr ăb īllō

pēctŭs ĭn aūrīgaē stŏmăchōque īnfīgĭtŭr āltō;

īllē ruēns īctū mĕdĭa īntēr lōră rŏtāsquĕ

vōlvĭtŭr ēt vītām călĭdō cūm sānguĭnĕ fūndīt.515

Īngĕmĭt Aēnēās cūrrūque ănĭmōsŭs ăb āltō

dēsĭlĭt ēt vălĭdō Crēthōnă‹quĕ› cōmmĭnŭs īctū

Ōrsĭlŏchūmquĕ fĕrīt, quōrūm pōst fūnĕră vīctūs

Pāphlăgŏnūm dūctōr Mĕnĕlāī cōncĭdĭt ārmīs,

Āntĭlŏchīquĕ Mўdōn. Pōst hōs Iŏvĭs īnclĭtă prōlēs520

Sārpēdōn bēllūm fūnēstăquĕ proēlĭă mīscēt.

Quēm cōntra īnfēlīx nōn aēquīs dīmĭcăt ārmīs

Tlēpŏlĕmūs māgnō sătŭs Hērcŭlĕ, sēd nĕquĕ vīrēs

hūnc sērvārĕ pătrīs nēc tōt pŏtŭērĕ lăbōrēs,

quīn cădĕrēt tĕnŭēmquĕ dărēt dē cōrpŏrĕ vītām.525

Saūcĭŭs ēgrĕdĭtūr mĕdĭō cērtāmĭnĕ bēllī

Sārpēdōn fraūdīsquĕ sŭbīt cōmmēntŏr Ŭlīxēs

ēt sēptēm iŭvĕnūm fōrtīssĭmă cōrpŏră fūndīt.

Hīnc pūgnāt pătrĭaē cŏlŭmēn Māvōrtĭŭs Hēctōr,

īllīnc Tŷdīdēs: stērnūntŭr ŭtrīmquĕ vĭrōrūm530

cōrpŏră pēr cāmpōs ēt sānguĭnĕ prātă rĭgāntūr.

Pūgnāt bēllĭpŏtēns cāstā cūm Pāllădĕ Māvōrs

īngēntēmquĕ mŏvēt clĭpĕūm, quēm sānctă vĭrāgŏ

ēgĭt ĕt ēxtrēmā pērcūssūm cūspĭdĕ caēdīt

āttŏnĭtūmquĕ sĭmūl caēlūm pĕtĕre īpsă cŏēgīt.535

Hīc īlle aēthĕrĭō quĕrĭtūr sŭă vūlnĕră rēgī

saūcĭŭs ēt māgnī gĕnĭtōrīs iūrgĭă sūffērt.

Īntĕrĕā māgnīs Ăcămāntēm vīrĭbŭs Āiāx

īntĕrĭmīt vāstūmquĕ căpīt Mĕnĕlāŭs Ădrāstūm

ēt răpĭt ād clāssēs mănĭbūs pōst tērgă rĕvīnctīs,540

ūt vī dēdūcāt laētōs ēx hōstĕ trĭūmphōs.

Īncūmbūnt Dănăī, cēdīt Trōiānă iŭvēntūs

tērgăquĕ nūdă tĕgīt. Sēnsīt Māvōrtĭŭs Hēctōr

prō Dănăīs pūgnārĕ dĕōs vălĭdāsquĕ sŭōrūm

vīrgĭnĭs ārmĭgĕraē sūbdūcī nūmĭnĕ vīrēs545

cōntĭnŭōquĕ pĕtīt mūrōs Hĕcŭbāmquĕ vŏcārī

īmpĕrăt ēt dīvaē plācārī nūmĭnă suādēt.

Prōtĭnŭs ārmātās īnnūptaē Pāllădĭs ārcēs

Īlĭădēs sŭbĕūnt: fēstīs āltārĭă sērtīs

ēxōrnānt caēdūntquĕ săcrās ēx mōrĕ bĭdēntēs.550

Dūmquĕ prĕcēs Hĕcŭbē sūpplēx ād tēmplă Mĭnērvaē

prō cārīs gĕnĕtrīx nātīs ēt cōniŭgĕ fūndīt,

īntĕrĕā Glaūcūs strīctō dēcērnĕrĕ fērrō

cūm Dĭŏmēdĕ părāt nōmēnquĕ gĕnūsquĕ rŏgāntī

quī sĭt ĕt ūndĕ fĕrāt, māgnīs cūm vīrĭbŭs hāstām555

mīttĕrĕ tēmptābāt; tēmptānti Aētōlĭŭs hērōs:

"Quō rŭĭs?" - ēxclāmāt - "quaē tē, scĕlĕrātĕ, fŭrēntēm

mēns ăgĭt īmpărĭbūs mēcūm cōncūrrĕrĕ tēlīs?

Hōspĭtĭs ārmă vĭdēs, Vĕnĕrīs quī vūlnĕrĕ dēxtrām

pērcŭlĭt ēt sūmmō pŭpŭgīt cērtāmĭnĕ Mārtēm.560

Pōnĕ trŭcēs ănĭmōs īnfēstăquĕ tēlă cŏērcē."

Pōst haēc īntēr sē pŏsĭtō cērtāmĭnĕ pūgnaē

cōmmūtānt clĭpĕōs ĭnĭmīcăquĕ proēlĭă līnquūnt.

Cōllŏquĭūm pĕtĭt īntĕrĕā fīdīssĭmă cōniūnx

Hēctŏrĭs Āndrŏmăchē pārvūmque ād pēctŏră nātūm565

Āstўănāctă tĕnēt, cūiūs dūm māxĭmŭs hērōs

ōscŭlă pārvă pĕtīt, sŭbĭtō pērtērrĭtŭs īnfāns

cōnvērtīt tĭmĭdōs mātērna ād pēctŏră vūltūs

tērrĭbĭlēmquĕ fŭgīt gălĕām crīstāmquĕ cŏmāntēm.

Ūtquĕ căpūt iŭvĕnīs pŏsĭtō dētēxĕrăt aērĕ,570

prōtĭnŭs īnfāntēm gĕmĭnīs āmplēctĭtŭr ūlnīs

āttōllēnsquĕ mănūs: "Prĕcŏr, ō pătĕr ōptĭmĕ" - dīxīt -

"ūt mĕŭs hīc, prō quō tŭă nūmĭnă, nātŭs, ădōrō,

vīrtūtēs pătrĭās prīmīs ĭmĭtētŭr ăb ānnīs."

Haēc ăĭt ēt pōrtīs ăcĭēs pĕtĭt ācĕr ăpērtīs,575

ūnā deīndĕ Părīs. Pōstquam īn cērtāmĭnă vēntūmst,

prōtĭnŭs īn mĕdĭūm prōcēdīt māxĭmŭs Hēctōr

Grāiōrūmquĕ dŭcēs īnvīctīs prōvŏcăt ārmīs.

Nēc mŏră: cōntĭnŭō fraūdīs cōmmēntŏr Ŭlīxēs

ēt fĕrŭs Īdŏmĕneūs ēt nōtūs gēntĕ pătērnā580

Mēriōnēs Grāiūmquĕ sĭmūl dūx ācĕr Ătrīdēs

Aīācēsquĕ dŭo ‹ēt› clārīs spĕcĭōsŭs ĭn ārmīs

Eūrўpўlūs māgnōquĕ Thŏās Āndraēmŏnĕ nātūs

quīquĕ mănūm Vĕnĕrīs vĭŏlāvīt vūlnĕrĕ trīstī

prōcēdūnt; ăbĕrāt nām Trōūm tērrŏr Ăchīllēs585

ēt cĭthărā dūlcī dūrūm lēnībăt ămōrēm.

Ērgo ŭbĭ dēiēctīs aūrātām rēgĭs Ătrīdaē

sōrtĭbŭs īn gălĕām māgnūs prōcēssĕrăt Āiāx,

prīncĭpĭō iāctīs cōmmīttūnt proēlĭă tēlīs:

mōx rĭgĭdōs strīngūnt ēnsēs ēt fōrtĭbŭs ārmīs590

dēcērnūnt pārtēsque ŏcŭlīs rīmāntŭr ăpērtās

ēt mŏdŏ tērgă pĕtūnt, dūrōs mŏdŏ fōrtĭbŭs īctūs

dēpēllūnt clĭpĕīs; īngēns ād sīdĕră clāmōr

tōllĭtŭr ēt vāstīs īmplētūr vōcĭbŭs āēr.

Nōn sīc saētĭgĕri ēxăcŭūnt fērvōrĭbŭs īrās595

pēctŏrĭbūsquĕ pĕtūnt vāstīs, mŏdŏ dēntĭbŭs ūncīs

āltērnī lībrānt glădĭōs ēt vūlnĕră mīscēnt.

fōrtĭă tērgă prĕmūnt spūmāntquĕ pĕr ōră vĭcīssīm;

fūmĭfĕraē nūbēs cōncrētăquĕ fūlgŭra ĕt īgnēs

iāctāntūr māgnōque īmplēntūr mūrmŭrĕ sīlvaē.600

Tālēs Prīămĭdēs ārdōrque Aīācĭs ĭn ārmīs

Tāndem ănĭmīs tēlōquĕ fŭrēns Tĕlămōnĭŭs Āiāx

īnsīgnēm bēllō pĕtĭt Hēctŏră, quāquĕ pătēbāt

nūdă vĭrī cērvīx, fūlgēntēm dērĭgĭt ēnsēm.

Īlle īctūm cĕlĕrī praēvīdīt cāllĭdŭs āstū605

tērgăquĕ sūmmīsīt fērrūmque ūmbōnĕ rĕpēllīt.

Sēd lĕvĭs ēxtrēmās clĭpĕī pērlābĭtŭr ōrās

ēnsĭs ĕt ēxĭgŭō cērvīcēm vūlnĕrĕ lībāt.

Ācrĭŭs īmpūgnāns rūrsūs cōnsūrgĭt ĭn hōstēm

Prīămĭdēs nēc iām fērrō Tĕlămōnĕ crĕātūm,610

sēd māgnō sāxī iāctū pĕtĭt. Āt fĕrŭs Āiāx

īngēntēm clĭpĕō sēptēmplĭcĕ rēppŭlĭt īctūm

ēt iŭvĕnēm sāxō pērcūssūm stērnĭt ĕōdēm.

Quēm lĕvăt ēxcēptūm Grāīs ĭnĭmīcŭs Ăpōllŏ

īntēgrātque ănĭmūm; iām rūrsŭs ăd ārmă cŏībānt615

strīngēbāntque ĭtĕrūm glădĭōs, cūm fēssŭs ĭn ūndās

coēpĕrăt īgnĭfĕrōs Tītān īmmērgĕrĕ cūrrūs

nōxquĕ sŭbīrĕ pŏlūm: iūxtā mīttūntŭr, ŭtrōsquĕ

quī dĭrĭmānt ā caēdĕ vĭrōs, nēc sēgnĭŭs īllī

dēpōnūnt ănĭmōs. Tūnc bēllō māxĭmŭs Hēctōr:620

"Quaē tē tērră vĭrūm, quī tē gĕnŭērĕ părēntēs?

Vīrĭbŭs ēs prōlēs gĕnĕrōsa ātque īnclĭtă" - dīxīt.

Āt cōntrā sē fērrĕ părāt Tĕlămōnĭŭs Āiāx:

"Hēsĭŏnā dē mātrĕ vĭdēs Tĕlămōnĕ crĕātūm,

nōbĭlĭs ēst dŏmŭs ēt fāmā gĕnĕrōsă prŏpāgŏ."625

Hēctŏr, ŭt Hēsĭŏnaē nōmēn cāsūsquĕ rĕcōrdāns:

"Ābsīstāmŭs" - ăīt - "sānguīs cōmmūnĭs ŭtrīquēst",

ēt prĭŏr Aēăcĭdēn aūrātō mūnĕrăt ēnsĕ

īnquĕ vĭcēm, quō sē bēllātōr cīnxĕrăt Āiāx,

āccĭpĭt īnsīgnēm vărĭō caēlāmĭnĕ bālteūm.630

Pōst haēc ēxtēmplō Grāiūm Trōūmquĕ cătērvaē

dīscēdūnt caēlūmquĕ tĕgīt nōx ātră tĕnēbrīs.

Īmplēntūr dăpĭbūs lārgīs Bācchīquĕ lĭquōrĕ

ātque ăvĭdī plăcĭdō trādūnt sŭă cōrpŏră sōmnō.

Pōstĕră cūm prīmūm stēllās Aūrōră fŭgārāt,635

īn coētūm vēnērĕ Phrўgēs. Tūnc māxĭmŭs Hēctōr

cūm sŏcĭīs mĕmŏrāns hēstērnaē fūnĕră caēdīs

suādĕt ŭt īnvīctīs Hĕlĕnē rēddātŭr Ăchīvīs

praēdăquĕ quaē dūrōs Mĕnĕlāī mūlcĕăt īgnēs

īdquĕ plăcēt cūnctīs. Tūnc saēvō mīssŭs Ătrīdaē640

pērtŭlĭt Īdaēūs Trōūm māndātă; nĕque īllĕ

aūt ănĭmūm praēdae aūt dīctīs āccōmmŏdăt aūrēs,

ūltro ĕtĭām cāstrīs Īdaēum ēxcēdĕrĕ iūssīt.

Pārŭĭt īs mŏnĭtīs ĭtĕrūmque ād cāstră rĕvērsūs

Troīaē cōntēmptūm dūrō sē rēddĭt ăb hōstĕ.645

Īntĕrĕā Dănăī cōnfūsī caēdĕ sŭōrūm

īngēntēs strūxērĕ pўrās cōllēctăquĕ pāssīm

fōrtĭă trādĭdĕrūnt sŏcĭōrūm cōrpŏră flāmmīs.

Tūm rĕnŏvānt fōssās ēt vāllūm rōbŏrĕ cīngūnt.

Ūt nĭtĭdūm Tītān rădĭīs pătĕfēcĕrăt ōrbēm,650

cōnvŏcăt īn coētūm sŭpĕrōs Iŏvĭs ēt mŏnĕt, ārmīs

nē cōntrā sŭă dīctă vĕlīnt cōntēndĕrĕ dīvī.

Īpsĕ pĕr aēthĕrĭās caēlī dēlābĭtŭr aūrās

ūmbrōsīsquĕ sĭmūl cōnsēdīt mōntĭbŭs Īdaē.

Īnde ăcĭēs vĭdĕt Īlĭăcās dēxtrāquĕ pŏtēntī655

sūstĭnĕt aūrātās aēquātō pōndĕrĕ lāncēs

fātăquĕ dūră Phrўgūm cāsūsque ēxpēndĭt Ăchīvūm

ēt Grāiūm clādēs grăvĭbūs praēpōndĕrăt ārmīs.

Īntĕrĕā Dănăōs īngēntī cōncĭtŭs īrā

Prīămĭdēs ăgĭt ēt tōtīs grăvĭs īmmĭnĕt ārmīs660

ūnūm quīppĕ dĕcūs Phrўgĭaē. Tūrbāntŭr Ăchīvī

Dōrĭcăque īngēntī cōmplēntūr cāstră tŭmūltū.

Hōrtātūr sŏcĭōs mūrīs īnclūsŭs Ătrīdēs

lānguēntēsque ănĭmōs iŭvĕnum īn cērtāmĭnă fīrmāt.

Prīncēps Tŷdīdēs fūlgēns ārdēntĭbŭs ārmīs665

pēr mĕdĭōs hōstēs īmmānī pōndĕrĕ fērtūr.

Hīc īlli ōccūrrīt fātīs Ăgĕlāŭs ĭnīquīs,

tēlum īmmānĕ mănū quătĭēns, quēm māxĭmŭs hērōs

ōccŭpăt ēt dūrō mĕdĭūm trānsvērbĕrăt ēnsĕ.

Hīnc Phrўgăs Aīācīs vāstīs prōtēctŭs ĭn ārmīs670

Teūcĕr ăgīt spārgītquĕ lĕvēs īn tērgă săgīttās.

Gōrgўthĭōnă fĕrūm lētālī vūlnĕrĕ fūndīt;

mōx ălĭās ăcĭēs pĕtĭt aūrīgāmquĕ sŭpērbī

Hēctŏrĭs ōbtrūncāt, quēm sāxō Trōĭŭs hērōs

ōccŭpăt ēxcūssōque īncaūtūm prōtĕrĭt ārcū.675

Āst īllūm fīdī răpĭūnt dē caēdĕ sŏdālēs

prōstrātūmquĕ lĕvānt. Rŭĭt ūndĭquĕ tūrbĭdŭs Hēctōr

ādvērsāsque ăcĭēs īnfēstā cūspĭdĕ tērrēt.

Sē rūrsūs Dănăī tūrbātī caēdĕ sŭōrūm

cōnvērtūnt ĭtĕrūmquĕ lĕvēs īn cāstră cătērvaē680

cōnfŭgĭūnt pōrtāsque ōbiēctō rōbŏrĕ fīrmānt.

Āt Phrўgĕs ōbsīdūnt īnclūsōs āggĕrĕ Grāiōs

ēxcŭbĭtūquĕ prĕmūnt mūrōs flāmmīsquĕ cŏrōnānt.

Cētĕră pēr cāmpōs stērnūnt sŭă cōrpŏră pūbēs

īndūlgēntquĕ mĕrō cūrāsque ănĭmōs‹quĕ› rĕsōlvūnt.685

Āttŏnĭtī Dănăūm prŏcĕrēs dīscrīmĭnĕ tāntō

nēc dăpĭbūs rĕlĕvānt ănĭmōs nēc cōrpŏră cūrānt,

sēd mĭsĕrī sŭă fātă gĕmūnt. Mōx Nēstŏrĕ pūlsī

lēgātōs mīttūnt dēxtrāmque hōrtāntŭr Ăchīllīs,

ūt fĕrăt aūxĭlĭūm mĭsĕrīs. Thĕtĭdēĭŭs hērōs690

nēc Dănăūm căpĭt aūrĕ prĕcēs nēc mūnĕră rēgīs

ūllă rĕfērrĕ cŭpīt; nōn īllūm rēddĭtŭs īgnīs

aūt īntāctă sŭō Brīsēīs cōrpŏrĕ mōvīt.

Īrrĭtă lēgātī rĕfĕrūnt rēspōnsă Pĕlāsgīs

ēt dăpĭbūs cūrānt ănĭmōs lēnīquĕ sŏpōrĕ.695

Āltĕrĭūs tĕnĕbraē tārdē lābēntĭbŭs āstrīs

rēstābātquĕ sŭpēr tăcĭtaē pārs tērtĭă nōctīs,

cūm Dănăūm iūssū cāstrīs Aētōlĭŭs hērōs

ēgrĕdĭtūr sŏcĭūmquĕ sĭbī dēlēgĭt Ŭlīxēm,

quī sēcūm tăcĭtaē sūblūstrī nōctĭs ĭn ūmbrā700

scrūtētūr stŭdĭō quaē sīt fīdūcĭă Trōūm

quīdve ăgĭtēnt quāntāsvĕ părēnt īn proēlĭă vīrēs.

Dūmque ĭtĕr hōrrēndūm lŏcă pērnōctātă păvēntēs

cārpēbānt, vĕnĭt ēccĕ Dŏlōn, quēm Trōĭă pūbēs

mīsĕrăt, ūt Dănăūm sōllērtī pēctŏrĕ vīrēs705

pērspĭcĕrēt sēnsūsquĕ dŭcūm plēbīsquĕ rĕfērrēt.

Quēm prŏcŭl ūt vīdīt sŏcĭūs Dĭŏmēdĭs Ŭlīxēs,

ābdĭdĕrānt ōccūltāntēs sŭă cōrpŏră fūrtīm

pōst dēnsōs frŭtĭcēs, dūm spē pērcūssŭs ĭnānī

Trōs Eūmēdĭădēs cūrsū praēcēdĕrĕt īllōs,710

nē făcĭle ōpprēssūs grēssum īn sŭă cāstră rĕfērrēt.

Pōst, ŭbĭ trānsĭĕrāt fīdēns ănĭmōquĕ mănūquĕ,

prōsĭlŭērĕ vĭrī iŭvĕnēmque ēvādĕrĕ cūrsū

cōnāntēm căpĭūnt fērrōquĕ mănūquĕ mĭnāntūr.

Īllĕ tĭmōrĕ păvēns: "Vītām cōncēdĭtĕ" - dīxīt -,715

"hōc ūnūm sătĭs ēst; quōdsī pērstātĭs ĭn īrā,

quānta ēx mōrtĕ mĕā căpĭētīs praēmĭă laūdīs?

Āt sī cūr vĕnĭām tăcĭtīs ēxquīrĭtĭs ūmbrīs:

māxĭmă Trōiă mĭhī cūrrūm prōmīsĭt Ăchīllīs

sī vēstrās cēpīssĕt ŏpēs. Haēc dōnă sĕcūtūs720

īn dŭbĭōs cāsūs, cōrām quōd cērnĭtĭs īpsī,

īnfēlīx cĕcĭdī. Nūnc vōs pēr nūmĭnă dīvūm,

pēr mărĕ, pēr Dītīs flūctūs ōbtēstŏr ŏpācī,

nē răpĕre hānc ănĭmām crūdēlī caēdĕ vĕlītīs.

Haēc prō cōncēssā rĕfĕrētīs dōnă sălūtĕ:725

cōnsĭlĭūm Prĭămī rēgīs rēmque ōrdĭnĕ gēntīs

ēxpĕdĭām Phrўgĭaē." Pōstquām quīd Troīă părārēt

cōgnōvērĕ vĭrī, faūcēs mūcrōnĕ rĕclūsō

dētrūdūnt iŭvĕnīs. Pōst haēc tēntōrĭă Rhēsī

īntrānt ātque īpsūm sōmnō vīnōquĕ sĕpūltūm730

ōbtrūncānt spŏlĭāntquĕ vĭrūm fūsōsquĕ pĕr hērbām

ēxănĭmānt sŏcĭōs. Tūm trīstī caēdĕ pĕrāctā

praēda ŭmĕrōs ŏnĕrānt, mūlto ēt cāndōrĕ nĭtēntēs

Thrācăs ĕquōs răpĭūnt, quōs nēc praēcēdĕrĕt Eūrūs

nēc pōssēt vŏlŭcrī cūrsū sŭpĕrārĕ săgīttă.735

Īnde ĭtĕrum Ārgŏlĭcās prīmaē sūb tēmpŏrĕ lūcīs

ād clāssēs rĕdĕūnt, quōs Nēstŏrĭs āccĭpĭt aētās

āc rĕcĭpīt pōrtīs. Pōstquām sŭă cāstră tĕnēbānt,

fāctă dŭcī rĕfĕrūnt: laūdāt Pĕlŏpēĭŭs hērōs,

fēssăquĕ iūcūndaē trādūnt sŭă mēmbră quĭētī.740

Lūx ēxōrtă vĭrōs īn prīstĭnă bēllă rĕmīsīt,

īnstaūrāntque ănĭmōs rĕcrĕātō mīlĭtĕ pūgnaē

Dārdănĭdūm Dănăūmquĕ dŭcēs: vŏlăt ūndĭquĕ nūbēs

tēlōrum ēt fērrō fērrūm sŏnăt, ūndĭquĕ mīxtīs

īntēr sē strīdēnt mūcrōnĭbŭs: īnstăt ŭtrīmquĕ745

dēnsa ăcĭēs mīxtūsquĕ flŭīt cūm sānguĭnĕ sūdōr.

Tāndēm fērvēntī Dănăūm rēx cōncĭtŭs īrā

Āntĭphŏn īngēntī prōstrātūm vūlnĕrĕ fūndīt

Pīsāndrūmquĕ sĭmūl frātrēmque ād bēllă rŭēntēm

Hīppŏlŏchūm; pōst hōs glădĭō pĕtĭt Īphĭdămāntă.750

Hīc frātēr dēxtrām iăcŭlō fĕrĭt; īllĕ dŏlōrĕ

ācrĭŏr āccēptō fŭgĭēntem Āntēnŏrĕ nātūm

pērsĕquĭtūr trāxītquĕ fĕrōx cūm vūlnĕrĕ poēnās.

Hēctōr tūnc pūgnaē sŭbĭt ācrī cōncĭtŭs īrā

Prīămĭdēs ēt pērcūssōs ăgĭt ūndĭquĕ Grāiōs;755

nēc Părĭs hōstīlēs cēssāt prōstērnĕrĕ tūrmās

Eūrўpўlīquĕ fĕmūr cōntēntō vūlnĕrăt ārcū.

Īncūmbūnt Trōēs, fŭgĭūnt īn cāstră Pĕlāsgī

vīrĭbŭs ēxhaūstīs ēt vāstīs ūndĭquĕ fīrmānt

ōbĭcĭbūs mūrōs. Tūm sāxō Mārtĭŭs Hēctōr760

pērfrīngīt pōrtās fērrātăquĕ rōbŏră lāxāt.

Īrrūmpūnt ădĭtūs Phrўgĕs ātque īn līmĭnĕ prīmō

rēstāntēs stērnūnt Grāiōs vāllōquĕ cătērvās

dētūrbānt, ălĭī scālās īn moēnĭă pōscūnt

ēt iăcĭūnt īgnēs: aūgēt vīctōrĭă vīrēs.765

Dē mūrīs pūgnānt Dănăī tūrrēsquĕ pĕr āltās.

Sāxă vŏlānt, sŭbĕūnt āctā tēstūdĭnĕ Trōēs

āscēndūntque ădĭtūs ēt pōrtīs vīrĭbŭs īnstānt.

Tūrbātī fŭgĭūnt ōmnēs iām cāstră Pĕlāsgī

ēt scāndūnt pūppēs. Ūrgēt Trōiānă iŭvēntūs770

tēlăquĕ crēbră iăcīt: rĕsŏnāt clāmōrĭbŭs aēthēr.

Nēptūnūs vīrēs Dănăīs ănĭmūmquĕ mĭnīstrāt:

pūgna īngēns ŏrĭtūr, fŭrĭt īstīnc hōstĭs ĕt īllīnc.

Īdŏmĕneī dēxtrā cădĭt Āsĭŭs; Hēctŏr ătrōcēm

Āmphĭmăchum ōbtrūncāt nēc nōn ōccūmbĭt ĭn ārmīs775

Ānchīsaē gĕnĕr Ālcăthŏūs, quēm fūdĕrăt ēnsĕ

māgnănĭmūs dūctōr Rhўtĭeūs. Tūnc fērvĭdŭs hāstā

Dēĭphŏbūs fĕrĭt Āscălăphūm mērgītquĕ sŭb ūndās.

Hēctŏr ŭbīquĕ fĕrūs vĭŏlēntō pēctŏrĕ saēvīt,

quēm sāxo īngēntī pērcūssūm māxĭmŭs Āiāx780

dēpŭlĭt ēt tōtō prōstrātūm cōrpŏrĕ fūdīt.

Cōncūrrīt Trōiānă mănūs iŭvĕnēmquĕ vŏmēntēm

sānguĭnĕōs flūctūs Xānthī lāvērĕ flŭēntīs.

Īnde ĭtĕrum ād pūgnām rĕdĕūnt; fīt māxĭmă caēdēs

āmbōrum ēt mānāt tēllūs īnfēctă crŭōrĕ.785

Pōlўdămās vălĭdō Prōthoēnŏră pērcŭtĭt īctū,

Ārchĕlŏchūmque Āntēnŏrĭdēn Tĕlămōnĭŭs Āiāx,

Boēōtūmque Ăcămās Prŏmăchūm, quēm stērnĭt ătrōcīs

Pēnĕlĕī dēxtra; īndĕ cădīt Prĭămēĭă pūbēs

ācrĭŭs īnsūrgūnt Trōēs ăd Ăchāĭcă bēllă790

īnstaūrāntquĕ mănūs, cēdīt Pĕlŏpēĭă vīrtūs

pūlsă mĕtū vāllūmque ēt mūrōs āggĕrĕ saēptōs

trānsĭlĭūnt, ălĭī fōssās vōlvūntŭr ĭn īpsās.

Ādvŏlăt īntĕrĕā Dănăūm mĕtŭs īmpĭgĕr Hēctōr:

cōnfŭgĭūnt ĭtĕrum ād clāssēs Ăgămēmnŏnĭs ālaē795

ātque īnde ādvērsīs prōpēllūnt vīrĭbŭs hōstēm.

Fīt pūgna āntĕ rătēs, saēvīt Māvōrtĭŭs Hēctōr

ēt pōscīt flāmmās tōtāmque īncēndĕrĕ clāssēm

āppărăt. Huīc vălĭdīs ōbsīstīt vīrĭbŭs Āiāx,

stāns prīma īn pūppī, clĭpĕōque īncēndĭă saēvă800

sūstĭnĕt ēt sōlūs dēfēndīt mīllĕ cărīnās.

Hīnc iăcĭūnt Dănăī rōbūstaē cūspĭdĭs hāstās,

īllīnc ārdēntēs taēdās Phrўgĕs ūndĭquĕ iāctānt;

pēr vāstōs sūdōr pūgnāntūm dēflŭĭt ārtūs.

Nōn vălĕt ūltĕrĭūs clādēm spēctārĕ sŭōrūm805

Pātrōclūs sŭbĭtōque ārmīs mūnītŭs Ăchīllīs

prōvŏlăt ēt fālsā cōntērrĕt ĭmāgĭnĕ Trōās.

Quī mŏdŏ tūrbābānt Dănăōs ănĭmōquĕ frĕmēbānt,

nūnc trĕpĭdī fŭgĭūnt, fŭgĭēntĭbŭs īmmĭnĕt īllĕ

pērtūrbātquĕ fĕrōx ăcĭēs vāstūmquĕ pĕr āgmēn810

stērnĭt ĕt īngēntī Sārpēdŏnă vūlnĕrĕ fūndīt

ēt nūnc hōs cūrsū nūnc īllōs praētĕrĭt ārdēns

proēlĭăque hōrrēndī sŭb ĭmāgĭnĕ vērsăt Ăchīllīs.

Quēm pōstquām sŏcĭās mīscēntēm caēdĕ cătērvās

tūrbāntēmque ăcĭēs rēspēxīt fērvĭdŭs Hēctōr,815

tōllĭt ătrōx ănĭmōs vāstīsque īmmānĭs ĭn ārmīs

ōccūrrīt cōntrā māgnōque hūnc īncrĕpăt ōrĕ:

"Hūc, āge, hūc cōnvērtĕ grădūm, fōrtīssĭme Ăchīllēs:

iām nōscēs ūltrīx quīd Trōĭcă dēxtĕră pōssīt

ēt quāntūm bēllō vălĕāt fōrtīssĭmŭs Hēctōr.820

Nām lĭcĕt īpsĕ sŭīs Māvōrs tē prōtĕgăt ārmīs,

īnvītō tămĕn haēc pĕrĭmēt tē dēxtĕră Mārtĕ."

Īllĕ sĭlēt spērnītquĕ mĭnās ănĭmōsăquĕ dīctă,

ūt quēm mēntītūr vērūs crēdātŭr Ăchīllēs.

Tūnc prĭŏr īntōrquēt cōllēctīs vīrĭbŭs hāstām825

Dārdănĭdēs, quām prōlāpsām cĕlĕri ēxcĭpĭt īctū

Pātrōclūs rēddītquĕ vĭcēs ēt, mūtŭă dōnă,

quōd clĭpĕo ēxcūssūm vĭrĭdī tēllūrĕ rĕsēdīt.

Tūnc rĭgĭdōs strīngūnt ēnsēs ēt cōmmĭnŭs ārmīs

īntēr sē mīscēnt, dōnēc Trōiānŭs Ăpōllŏ830

mēntītōs vūltūs sĭmŭlātī pāndĭt Ăchīllīs

dēnūdātquĕ vĭrūm, quēm bēllō māxĭmŭs Hēctōr

pūgnāntēm fālsīs pōstquām dēprēndĭt ĭn ārmīs,

īrrŭĭt ēt iŭvĕnēm nūdātō pēctŏrĕ fērrō

trāĭcĭt ēt vīctōr Vūlcānĭă dētrăhĭt ārmă.835

Vīndĭcăt ēxstīnctī cōrpūs Tĕlămōnĭŭs Āiāx

ōppŏsĭtōquĕ tĕgīt clĭpĕō. Prĭămēĭă pūbēs

laētĭtĭa ēxsūltāt, Dănăī sŭă vūlnĕră maērēnt.

Īntĕrĕā iŭvĕnīs trīstī cūm pūbĕ sŭōrūm

Nēstŏrĭdēs īn cāstră fĕrūnt mĭsĕrābĭlĕ cōrpūs.840

Tūnc ūt Pēlīdaē | aūrēs dīvērbĕrăt hōrrōr,

pāllŭĭt īnfēlīx iŭvĕnīs, călŏr ōssă rĕlīquīt;

mēmbră sĭmūl lăcrĭmāns mātērno īnnēctĭt ămīctū,

dēflēns Aēăcĭdēs trīstī dē caēdĕ sŏdālīs;

ūnguĭbŭs ōră sĕcāt cōmptōsque īn pūlvĕrĕ crīnēs845

dēfōrmāt, scīndīt fīrmō dē pēctŏrĕ vēstēs

ēt sŭpĕr ēxstīnctī prōstrātūs mēmbră sŏdālīs

crūdēlēs fūndīt quēstūs ātque ōscŭlă fīgīt.

Mōx ŭbĭ dēpŏsĭtī gĕmĭtūs lăcrĭmaēquĕ quĭērūnt:

"Nōn īmpūnĕ mĕī laētābĕrĕ caēdĕ sŏdālīs,850

Hēctŏr" - ăīt - "māgnōquĕ mĕō, vĭŏlēntĕ, dŏlōrī

pērsōlvēs poēnās ātque īstīs vīctŏr ĭn ārmīs,

īn quĭbŭs ēxsūltās, fūsō mŏrĭērĕ crŭōrĕ."

Pōst haēc āccēnsūs fŭrĭīs dēcūrrĭt ăd aēquōr

fōrtĭăque ārmă Thĕtīn sūpplēx rŏgăt: īllă rĕlīctīs855

flūctĭbŭs aūxĭlĭūm Vūlcānī prōtĭnŭs ōrāt.

Ēxcĭtăt Aētnaēōs călĭdīs fōrnācĭbŭs īgnēs

Mūlcĭbĕr ēt vălĭdīs fūlvūm dŏmăt īctĭbŭs aūrūm.

Mōx ēffēctă rĕfērt dīvīnīs ārtĭbŭs ārmă.

Ēvŏlăt īndĕ Thĕtīs; quaē pōstquām māgnŭs Ăchīllēs860

īndŭĭt, īn clĭpĕūm vūltūs cōnvērtĭt ătrōcēs.

Īllīc Īgnĭpŏtēns mūndī caēlāvĕrăt ārcēm

sīdĕrăque ēt lĭquĭdīs rĕdĭmītās ūndĭquĕ nŷmphīs

Ōcĕănī tērrās ēt cīnctūm Nērĕă cīrcūm

āstrōrūmquĕ vĭcēs dīmēnsăquĕ tēmpŏră nōctīs,865

quāttŭŏr ēt mūndī pārtēs, quāntum Ārctŏs ăb Aūstrō

ēt quāntum ōccāsūs rŏsĕō dīstārĕt ăb ōrtū,

Lūcĭfĕr ūndĕ sŭīs, ūnde Hēspĕrŭs ūnŭs ŭtērquĕ

ēxŏrĕrētŭr ĕquīs, ēt quāntum īn ōrbĕ mĕārēt

Lūnă căva ēt nĭtĭdā lūstrārēt lāmpădĕ caēlūm;870

āddĭdĕrātquĕ frĕtīs sŭă nūmĭnă: Nērĕă māgnūm

Ōcĕănūmquĕ sĕnēm nĕc ĕūndēm Prōtĕă sēmpēr,

Trītōnāsquĕ fĕrōs ĕt ămāntēm Dōrĭdă flūctūs;

fēcĕrăt ēt lĭquĭdās mīrā Nērēĭdăs ārtĕ.

Tērră gĕrīt sīlvās hōrrēndăquĕ mōnstră fĕrārūm875

flūmĭnăque ēt mōntēs cūmque āltīs ōppĭdă mūrīs,

īn quĭbŭs ēxērcēnt lēgēs ānnōsăquĕ iūră

cērtāntēs pŏpŭlī; sĕdĕt īllīc aēquŭs ŭtrīsquĕ

iūdēx ēt lītēm dīscērnīt frōntĕ sĕrēnā.

Pārte ălĭā cāstaē rĕsŏnānt Paēānă pŭēllaē880

dāntquĕ chŏrōs mōllēs ēt tŷmpănă dēxtĕră pūlsāt;

īllĕ lўraē grăcĭlēs ēxtēnsō pōllĭcĕ chōrdās

pērcūrrīt sēptēmquĕ mŏdōs mŏdŭlātŭr ăvēnīs:

cārmĭnă cōmpōnūnt mūndī rĕsŏnāntĭă mōtūm.

Rūră cŏlūnt ălĭī, sūlcānt grăvĭa ārvă iŭvēncī885

mātūrāsquĕ mĕtīt rōbūstūs mēssŏr ărīstās

ēt gaūdēt prēssīs īmmūndūs vīnĭtŏr ūvīs;

tōndēnt prātă grĕgēs, pēndēnt īn rūpĕ căpēllaē.

Haēc īntēr mĕdĭīs stābāt Mārs aūrĕŭs ārmīs,

quēm dĭvă pōēsīs rĕlĭquaē cīrcāquĕ sĕdēbānt890

ānguĭnĕīs maēstaē Clōthō Lăchĕsīsquĕ căpīllīs.

Tālĭbŭs ōrnātūs dōnīs Thĕtĭdēĭŭs hērōs

īn mĕdĭās ăcĭēs īmmānī tūrbĭnĕ fērtūr,

cuī vīrēs praēbēt cāstā cūm Pāllădĕ Iūnŏ

dāntque ănĭmōs iŭvĕnī. Vīdīt Cўthĕrēĭŭs hērōs895

ōccūrrītquĕ vĭrō, sēd nōn cūm vīrĭbŭs aēquīs

Aēăcĭdaē nēc cōmpăr ĕrāt, tămĕn īră cŏēgīt

cōnfērre īnvīctīs iŭvĕnēm cūm vīrĭbŭs ārmă.

Quēm nĭsĭ sērvāssēt māgnārūm rēctŏr ăquārūm,

ūt prŏfŭgūs laētīs Troīām rĕpărārĕt ĭn ārvīs900

Aūgūstūmquĕ gĕnūs clārīs sūbmīttĕrĕt āstrīs,

nōn clāraē gēntīs nōbīs mānsīssĕt ŏrīgŏ.

Īnde ăgĭt Aēăcĭdēs īnfēstā cūspĭdĕ Teūcrōs

īngēntēmquĕ mŏdūm prōstērnīt caēdĕ vĭrōrūm,

sānguĭnĭs Hēctŏrĕī sĭtĭēns. Āt Dārdănă pūbēs905

cōnfŭgĭt ād Xānthī răpĭdōs pērtērrĭtă flūctūs

aūxĭlĭūmquĕ pĕtīt dīvīnī flūmĭnĭs; īllĕ

īnstăt ĕt īn mĕdĭīs pūgnātūr gūrgĭtĭs ūndīs.

Īră dăbāt vīrēs; strīngūntūr sānguĭnĕ rīpaē

spārsăquĕ pēr tōtōs vōlvūntūr cōrpŏră flūctūs.910

Āt Vĕnŭs ēt Phrўgĭaē gēntīs tūtātŏr Ăpōllŏ

cōgūnt īn Dănăōs Xānthī cōnsūrgĕrĕ flūctūs,

ūt fĕră tērrĭbĭlī mīscēntēm proēlĭă dēxtrā

ōbrŭăt Aēăcĭdēn; quī prōtĭnŭs ūndĭquĕ tōtīs

ēxspătĭātŭr ăquīs ēt vāstō gūrgĭtĕ praēcēps915

vōlvĭtŭr ātquĕ vĭrūm tōrrēntĭbŭs īmpĕdĭt ūndīs

praētārdātquĕ grădūs. Īlle ōmnī cōrpŏrĕ saēvās

cōntrā pūgnăt ăquās ādvērsăquĕ flūmĭnă rūmpīt

ēt mŏdŏ dīsiēctōs ŭmĕrīs mŏdŏ pēctŏrĕ vāstō

prōpēllīt flūctūs. Quēm lōngē prōvĭdă Iūnŏ920

āssĕrŭīt, răpĭdaē quĭă cēdĕrĕt, īgnĭbŭs, ūndaē,

sānctăquĕ pūgnārūnt īntēr sē nūmĭnă dīvūm.

Rūrsŭs ăgīt Phrўgĭās īngēntī caēdĕ cătērvās

hōrrĭdŭs Aēăcĭdēs bēllīque ārdōrĕ rĕsūmptō

fūnĕrĕās ăcĭēs hōrrēndăquĕ proēlĭă mīscēt.925

Nōn īllūm vīs ūllă mŏvēt, nōn saēvă fătīgānt

pēctŏră bēllāndō; vīrēs sūccēssŭs ădaūgēt.

Pērcūssī dŭbĭtānt trĕpĭdā fōrmīdĭnĕ Trōēs

ātque īntrā mūrōs ēxhaūstā paēnĕ sălūtĕ

cōnfŭgĭūnt pōrtāsque ōbiēctō rōbŏrĕ fīrmānt.930

Ūnūs tōtă sălūs īn quō Trōiānă mănēbāt

Hēctŏr ădēst, quēm nōn dūraē tĭmŏr ūndĭquĕ mōrtīs,

nōn pătrĭaē tĕnŭērĕ prĕcēs, quīn ōbvĭŭs īrēt

ēt cōntrā māgnūm cōntēndĕrĕ vēllĕt Ăchīllēm.

Quēm prŏcŭl ūt vīdīt tēctūm caēlēstĭbŭs ārmīs,935

ānte ŏcŭlōs sŭbĭtō vīsa ēst Trītōnĭă Pāllās

pērtĭmŭīt claūsīsquĕ fŭgīt sŭă moēnĭă cīrcūm

īnfēlīx pōrtīs, sĕquĭtūr Nērēĭŭs hērōs:

īn sōmnīs vĕlŭtī, cūm pēctŏră tērrŭĭt īră,

hīc cūrsū sŭpĕr īnsĕquĭtūr, fŭgĕre īllĕ vĭdētūr,940

fēstīnāntque āmbō, grēssūm lăbŏr īpsĕ mŏrātūr,

āltērnīs pŏtĕrānt īnsīstĕrĕ coēptă pĕrīclīs,

nēc rĕquĭēs ădĕrāt, tĭmŏr ūndĭquĕ cōncĭtăt īrās.

Spēctānt dē mūrīs mĭsĕrī sŭă fātă părēntēs

pāllēntēmquĕ vĭdēnt sūprēmō tēmpŏrĕ nātūm945

quēm iām sūmmă dĭēs sūprēmā lūcĕ prĕmēbāt.

Huīc sŭbĭto ānte ŏcŭlōs sĭmĭlīs Trītōnĭă frātrī

ōccūrrēns iŭvĕnēm sĭmŭlātō dēcĭpĭt ōrĕ;

nām cūm Dēĭphŏbī tūtūm sē crēdĭdĭt ārmīs,

trānstŭlĭt ād Dănăōs ĭtĕrūm sŭă nūmĭnă Pāllās.950

Cōncūrrūnt iāctīs īntēr sē cōmmĭnŭs hāstīs

īnvīctī iŭvĕnēs: hīc vāstīs īntŏnăt ārmīs,

īlle hōstēm vălĭdūm nēquīquam ūmbōnĕ rĕpēllīt

āltērnīsquĕ fĕrōx mūtāt cōngrēssĭbŭs īctūs.

Sūdŏr ăgīt rīvōs, ēnsēm tĕrĭt hōrrĭdŭs ēnsīs955

cōllātūsque haērēt pĕdĕ pēs ēt dēxtĕră dēxtraē.

Hāstām iām mănĭbūs saēvūs lībrābăt Ăchīllēs

īnquĕ vĭrūm māgnīs ēmīssām vīrĭbŭs ēgīt,

quām praētērlāpsām vītāvīt cāllĭdŭs Hēctōr.

Ēxclāmānt Dănăī. Cōntrā Prĭămēĭŭs hērōs960

vībrātūm iăcŭlūm Vūlcānĭă tōrquĕt ĭn ārmă.

Nēc sūccēssŭs ădēst: nām dūro īnflēctĭtŭr aūrō

dīssĭlŭītquĕ mŭcrō. Gĕmŭērūnt āgmĭnă Trōūm.

Cōncūrrūnt ĭtĕrūm cōllātīs fōrtĭtĕr ārmīs

īnquĕ vĭcēm dūrōs ēvītānt cōmmĭnŭs ēnsēs.965

Nēc sūffērrĕ vălēt ūltrā sōrtēmquĕ sŭprēmām

stāntēmque Aēăcĭdēn dēfēctīs vīrĭbŭs Hēctōr.

Dūmquĕ rĕtrō cēdīt frātērnăquĕ rēbŭs ĭn ārtīs

rēspĭcĭt aūxĭlĭa ēt nūllām vĭdĕt ēssĕ sălūtēm,

sēnsĭt ădēssĕ dŏlōs. Quĭd ăgāt? quaē nūmĭnă sūpplēx970

īnvŏcĕt? ēt tōtō lānguēscūnt cōrpŏrĕ vīrēs

aūxĭlĭūmquĕ nĕgānt; rĕtĭnēt vīx dēxtĕră fērrūm,

nōx ŏcŭlōs ĭnĭmīcă tĕgīt nēc sūbvĕnĭt ūllūm

dēfēsso aūxĭlĭūm; pūgnāt mŏrĭtūrŭs ĕt āltō

cōrdĕ prĕmīt gĕmĭtūs. Īnstāt Nērēĭŭs hērōs975

tūrbātūmquĕ prĕmīt prŏcŭl ūndĭquĕ; tūnc iăcĭt hāstām

ēt mĕdĭās rĭgĭdā trānsfīxīt cūspĭdĕ faūcēs.

Ēxsūltānt Dănăī, Trōēs sŭă vūlnĕră dēflēnt.

Tūnc sīc āmīssīs īnfēlīx vīrĭbŭs Hēctōr:

"Ēn cōncēdĕ mĕōs mĭsĕrīs gĕnĭtōrĭbŭs ārtūs,980

quōs pătĕr īnfēlīx mūltō mērcābĭtŭr aūrō:

dōnă fĕrēs vīctōr. Prĭămī nūnc fīlĭŭs ōrāt,

tē Prĭămūs, dūx īllĕ dŭcūm, quēm Graēcĭă sōlūm

pērtĭmŭīt: sī, nēc prĕcĭbūs nēc mūnĕrĕ vīctūs,

nēc lăcrĭmīs mĭsĕrī nēc clārā gēntĕ mŏvērīs,985

āfflīctī mĭsĕrērĕ pătrīs: mŏvĕāt tŭă Pēleūs

pēctŏră prō Prĭămō, prō nōstrō cōrpŏrĕ Pŷrrhūs."

Tālĭă Prīămĭdēs. Quēm cōntrā dūrŭs Ăchīllēs:

"Quīd mĕă sūpplĭcĭbūs tēmptās īnflēctĕrĕ dīctīs

pēctŏră, quēm pōssēm dīrēptūm mōrĕ fĕrārūm,990

sī sĭnĕrēt nātūră, mĕīs ābsūmĕrĕ mālīs?

Tē vērō trīstēsquĕ fĕraē cūnctaēquĕ vŏlūcrēs

dīrĭpĭēnt, ăvĭdōsquĕ cănēs tŭă vīscĕră pāscēnt.

Haēc ēx tē căpĭēnt Pātrōclī gaūdĭă mānēs,

sī săpĭūnt ūmbraē." Dūm tālĭă māgnŭs Ăchīllēs995

ōrĕ trŭcī iāctāt, vītām mĭsĕrābĭlĭs Hēctōr

rēddĭdĭt. Hūnc ănĭmī nōndūm sătĭātŭs Ăchīllēs

dēlĭgăt ād cūrrūm pĕdĭbūsque ēxsānguĭă mēmbră

tēr cīrcūm mūrōs vīctōr trăhĭt; āltĭŭs īpsōs

fērt dŏmĭnī sūccēssŭs ĕquōs. Tūm māxĭmŭs hērōs1000

dētŭlĭt ād Dănăōs foēdātūm pūlvĕrĕ cōrpūs.

Laētāntūr Dănăī, plāngūnt sŭă vūlnĕră Trōēs

ēt părĭtēr cāptōs dēflēnt cūm fūnĕrĕ mūrōs.

Īntĕrĕā vīctōr dēflētī cōrpŭs ămīcī

fūnĕrăt Aēăcĭdēs pōmpāsque ād fūnĕră dūcīt.1005

Tūm cīrcā tŭmŭlūm mĭsĕrōs răpĭt Hēctŏrĭs ārtūs

ēt văpĭdō cĭnĕrī lūdōrum īndīcĭt hŏnōrēs.

Tŷdīdēs tŷrsīn cūrsū pĕdĭbūsquĕ fĕrōcēm

Mēriōnēm sŭpĕrāt; lūctāndō vīncĭtŭr Āiāx

cūiūs dēcēpīt vīrēs Lāērtĭŭs āstū;1010

caēstĭbŭs ādvērsīs cūnctōs sŭpĕrāvĭt Ĕpēōs

ēt dīscō fōrtī Pŏlўpoētēs dēpŭlĭt ōmnēs

Mēriōnēsque ārcū. Tāndēm cērtāmĭnĕ mīssō

īn sŭă cāstră rĕdīt tūrbīs cŏmĭtātŭs Ăchīllēs.

Flēnt mĭsĕri āmīssūm Phrўgĕs Hēctŏră tōtăquĕ maēstō1015

Troīă sŏnāt plānctū; fūndīt mĭsĕrāndă quĕrēlās

īnfēlīx Hĕcŭbē saēvīsque ărăt ūnguĭbŭs ōră

Āndrŏmăchēquĕ sŭās scīndīt dē pēctŏrĕ vēstēs,

heū tāntō spŏlĭātă vĭrō. Rŭĭt ōmnĭs ĭn ūnō

Hēctŏrĕ caūsă Phrўgūm, rŭĭt hōc dēfēnsă sĕnēctūs1020

āfflīctī mĭsĕrāndă pătrīs, quēm nēc sŭă cōniūnx

tūrbăquĕ nātōrūm nēc māgnī glōrĭă rēgnī

ōblītūm tĕnŭīt vītaē, quīn īrĕt ĭnērmīs

ēt sōlum īnvīctī cāstrīs sē rēddĕrĕt hōstīs.

Mīrāntūr Dănăūm prŏcĕrēs, mīrātŭr ĕt īpsĕ1025

Aēăcĭdēs ănĭmūm mĭsĕrī sĕnĭs; īllĕ trĕmēntēs

āffūsūs gĕnĭbūs tēndēns ād sīdĕră pālmās

haēc ăĭt: "Ō Grāiaē gēntīs fōrtīssĭme Ăchīllēs,

ō rēgnīs ĭnĭmīcĕ mĕīs, tē Dārdănă sōlūm

vīctă trĕmīt pūbēs, tē sēnsīt nōstră sĕnēctūs1030

crūdēlēm nĭmĭūm. Nūnc sīs mītīssĭmŭs ōrō

ēt pătrĭs āfflīctī gĕnĭbūs mĭsĕrērĕ prĕcāntīs

dōnăquĕ quaē pōrtō mĭsĕrī prō cōrpŏrĕ nātī

āccĭpĭās; sī nēc prĕcĭbūs nēc flēctĕrĭs aūrō,

īn sĕnĭs ēxtrēmīs tŭă dēxtĕră saēvĭăt ānnīs:1035

sāltēm saēvă pătēr cŏmĭtābōr fūnĕră nātī!

Nēc vītām mĭhĭ nēc māgnōs cōncēdĕre hŏnōrēs,

sēd fūnūs crūdēlĕ mĕūm! Mĭsĕrērĕ părēntīs

ēt pătĕr ēssĕ mĕō mītīs dē cōrpŏrĕ dīscĕ.

Hēctŏrĭs īntĕrĭtū vīcīstī Dārdănă rēgnă,1040

vīcīstī Prĭămūm: sōrtīs rĕmĭnīscĕrĕ vīctōr

hūmānaē vărĭōsquĕ dŭcūm tū rēspĭcĕ cāsūs."

Hīs tāndēm prĕcĭbūs grāndaēvūm mōtŭs Ăchīllēs

āllĕvăt ā tērrā cōrpūsque ēxsānguĕ părēntī

rēddĭdĭt Hēctŏrĕūm. Pōst haēc sŭă dōnă rĕpōrtāt1045

īn pătrĭām Prĭămūs trīstēsque ēx mōrĕ sŭōrūm

āppărăt ēxsĕquĭās ēxtrēmăquĕ fūnĕră dūcīt.

Tūm pўră cōnstrŭĭtūr, quā bīs sēx cōrpŏră Grāiūm

quādrŭpĕdēsque āddūntŭr ĕquī cūrrūsquĕ tŭbaēquĕ

ēt clĭpĕī gălĕaēquĕ căvaē | ārgūtăquĕ tēlă.1050

Haēc sŭpĕr īngēntī gĕmĭtū cōmpōnĭtŭr Hēctōr:

stānt cīrcum Īlĭădēs mātrēs mănĭbūsquĕ dĕcōrōs

ābrūmpūnt crīnēs lănĭātăquĕ pēctŏră plāngūnt:

īllō nāmquĕ rŏgō nātōrūm fūnĕră cērnūnt.

Tōllĭtŭr ēt iŭvĕnūm māgnō cūm mūrmŭrĕ clāmōr1055

flēbĭlĭs: ārdēbāt flāmmā nāmque Īlĭŏn īllā.

Īntēr quōs gĕmĭtūs lănĭātō pēctŏrĕ cōniūnx

prōvŏlăt Āndrŏmăchē mĕdĭōsque īmmīttĕre ĭn īgnēs

sē cŭpĭt Āstўănāctă tĕnēns, quām iūssă sŭārūm

tūrbă răpīt. Cōntrā tămĕn ōmnĭbŭs ūsquĕ rĕsīstīt,1060

dōnēc cōllāpsaē cĕcĭdērūnt rōbŏră flāmmaē

īnquĕ lĕvēs ăbĭīt tāntūs dūx īllĕ făvīllās.

Sēd iām sīstĕ grădūm fīnēmque īmpōnĕ lăbōrī,

Cāllĭŏpē, vātīsquĕ tŭī mŏdĕrārĕ cărīnām,

Rēmīs quēm cērnīs strīngēntēm lītŏră paūcīs,1065

Iāmquĕ tĕnēt pōrtūm mētāmquĕ pŏtēntĭs Hŏmērī.

Pīĕrĭdūm cŏmĭtātă cŏhōrs, sūmmīttĕ rŭdēntēs

Sānctăquĕ vīrgĭnĕōs laūrō rĕdĭmītă căpīllōs

Īpsă tŭās dēpōnĕ lўrās. Ădĕs, īnclĭtă Pāllās,

Tūquĕ făvē cūrsū vātīs iām, Phoēbĕ, pĕrāctō.1070