P. PAPINII STATII - ACHILLEIDOS LIBER I

III

0

Māgnănĭmum Aēăcĭdēn fōrmīdātāmquĕ Tŏnāntī

prōgĕnĭem ēt pătrĭō vĕtĭtām sūccēdĕrĕ caēlō,

dīvă, rĕfēr. quāmquam āctă vĭrī mūltum īnclĭtă cāntū

Maēŏnĭō, sēd plūră văcānt: nōs īrĕ pĕr ōmnēm

(sīc ămŏr ēst) hērōă vĕlīs Scŷrōquĕ lătēntēm5

Dūlĭchĭā prōfērrĕ tŭbā nĕc ĭn Hēctŏrĕ trāctō

sīstĕrĕ, sēd tōtā iŭvĕnēm dēdūcĕrĕ Troīā.

tū mŏdŏ, sī vĕtĕrēm dīgnō dēplēvĭmŭs haūstū,

dā fōntēs mĭhĭ, Phoēbĕ, nŏvōs āc frōndĕ sĕcūndā

nēctĕ cŏmās: nĕque ĕnim Āŏnĭūm nĕmŭs ādvĕnă pūlsō10

nēc mĕă nūnc prīmīs aūgēscūnt tēmpŏră vīttīs.

scīt Dīrcaēŭs ăgēr mēque īntēr prīscă părēntūm

nōmĭnă cūmquĕ sŭō nŭmĕrānt Āmphīŏnĕ Thēbaē.

Āt tū, quēm lōngē prīmūm stŭpĕt Ītălă vīrtūs

Grāiăquĕ, cuī gĕmĭnaē flōrēnt vātūmquĕ dŭcūmquĕ15

cērtātīm laūrūs (ōlīm dŏlĕt āltĕră vīncī),

dā vĕnĭam āc trĕpĭdūm pătĕre hōc sūdārĕ părūmpēr

pūlvĕrĕ. tē lōngō nēcdūm fīdēntĕ părātū

mōlīmūr māgnūsquĕ tĭbī praēlūdĭt Ăchīllēs.

Sōlvĕrăt Oēbălĭō clāssēm dē lītŏrĕ pāstōr20

Dārdănŭs īncaūtās blāndē pŏpŭlātŭs Ămŷclās

plēnăquĕ mātērnī rĕfĕrēns praēsāgĭă sōmnī

cūlpātūm rĕlĕgēbăt ĭtēr, quā cōndĭtă pōntō

flūctĭbŭs īnvīsīs iām Nērĕĭs īmpĕrăt Hēllē;

cūm Thĕtĭs Īdaēōs - heū nūmquām vānă părēntūm25

aūgŭrĭa! - ēxpāvīt vĭtrĕō sūb gūrgĭtĕ rēmōs.

nēc mŏra, ĕt ūndōsīs tūrbā cŏmĭtāntĕ sŏrōrūm

prōsĭlŭīt thălămīs: fērvēnt cŏĕūntĭă Phrīxī

lītŏra ĕt āngūstūm dŏmĭnās nōn ēxplĭcăt aēquōr.

Īlla ŭbĭ dīscūssō prīmūm sŭbĭt āĕră pōntō,30

"mē pĕtĭt haēc, mĭhĭ clāssĭs" ăīt "fūnēstă mĭnātūr,

āgnōscō mŏnĭtūs ēt Prōtĕă vēră lŏcūtūm.

ēccĕ nŏvām Prĭămō făcĭbūs dē pūppĕ lĕvātīs

fērt Bēllōnă nŭrūm: vĭdĕō iām mīllĕ cărīnīs

Iōnīum Aēgaēūmquĕ prĕmī; nēc sūffĭcĭt, ōmnīs35

quōd plăgă Grāiŭgĕnūm tŭmĭdīs cŏnĭūrăt Ătrīdīs:

iām pĕlăgō tērrīsquĕ mĕūs quaērētŭr Ăchīllēs,

ēt vŏlĕt īpsĕ sĕquī. quĭd ĕnīm cūnābŭlă pārvō

Pēliōn ēt tōrvī cōmmīsĭmŭs āntră măgīstrī?

Īllīc, nī fāllōr, Lăpĭthārūm proēlĭă lūdīt40

īmprŏbŭs ēt pătrĭā iām sē mētītŭr ĭn hāstā.

ō dŏlŏr, ō sērī mātērno īn cōrdĕ tĭmōrēs!

nōn pŏtŭi īnfēlīx, cūm prīmūm gūrgĭtĕ nōstrō

Rhoētēaē cĕcĭdērĕ trăbēs, āttōllĕrĕ māgnūm

aēquŏr ĕt īncēstī praēdōnīs vēlă prŏfūndă45

tēmpēstātĕ sĕquī cūnctāsque īnfērrĕ sŏrōrēs?

nūnc quŏquĕ-, sēd tārdūm, iām plēna īniūrĭă rāptaē.

ībŏ tămēn pĕlăgīquĕ dĕōs dēxtrāmquĕ sĕcūndī,

quōd sŭpĕrēst, cōmplēxă Iŏvīs pēr Tēthўŏs ānnōs

grāndaēvūmquĕ pătrēm sūpplēx mĭsĕrāndă rŏgābō50

ūnam hĭĕmēm." dīxīt māgnūmque īn tēmpŏrĕ rēgēm

āspĭcĭt. Ōcĕănō vĕnĭēbăt ăb hōspĭtĕ, mēnsīs

laētŭs ĕt aēquŏrĕō dīffūsūs nēctărĕ vūltūs,

ūnde hĭĕmēs vēntīquĕ sĭlēnt cāntūquĕ quĭētō

ārmĭgĕrī Trītōnĕs ĕūnt scŏpŭlōsăquĕ cētē55

Tŷrrhēnīquĕ grĕgēs cīrcūmque īnfrāquĕ rŏtāntūr

rēgĕ sălūtătŏ; plācĭdĭs īpsē ārdŭŭs ūndīs

ēmĭnĕt ēt trĭplĭcī tēlō iŭbĕt īrĕ iŭgālēs:

īllī spūmĭfĕrōs glŏmĕrānt ā pēctŏrĕ cūrsūs,

pōnĕ nătānt dēlēntquĕ pĕdūm vēstīgĭă caūdā;60

cūm Thĕtĭs: "ō māgnī gĕnĭtōr rēctōrquĕ prŏfūndī,

āspĭcĭs īn quālīs mĭsĕrūm pătĕfēcĕrĭs ūsūs

aēquŏr? ĕūnt tūtīs tērrārūm crīmĭnă vēlīs,

ēx quō iūră frĕtī māiēstātēmquĕ rĕpōstām

rūpĭt Ĭāsŏnĭā pūppīs Păgăsaēă răpīnā.65

ēn ălĭūd fūrtō scĕlŭs ēt spŏlĭa hōspĭtă pōrtāns

nāvĭgăt īniūstaē tĕmĕrārĭŭs ārbĭtĕr Īdaē,

ēheū, quōs gĕmĭtūs tērrīs caēlōquĕ dătūrūs,

quōs mĭhĭ! sīc Phrўgĭaē pēnsāmūs gaūdĭă pālmaē,

hī Vĕnĕrīs mōrēs, hōc grātaē mūnŭs ălūmnaē?70

hās sāltēm (nūm sēmĭdĕōs nōstrūmquĕ rĕpōrtānt

Thēsĕă?), sī quĭs ădhūc ūndīs hŏnŏr, ōbrŭĕ pūppīs,

aūt pērmīttĕ frĕtūm! nūlla īnclēmēntĭă: fās sīt

prō nātō tĭmŭīssĕ mĭhī. dā tōllĕrĕ flūctūs,

nēc tĭbĭ dē tāntīs plăcĕāt mē flūctĭbŭs ūnūm75

lītŭs ĕt Īlĭăcī scŏpŭlōs hăbĭtārĕ sĕpūlcrī."

Ōrābāt lănĭātă gĕnās ēt pēctŏrĕ nūdō

caērŭlĕīs ōbstābăt ĕquīs. sēd rēctŏr ăquārūm

īnvītāt cūrrū dīctīsque ĭtă mūlcĕt ămīcīs:

"nē pĕtĕ Dārdănĭām frūstrā, Thĕtĭ, mērgĕrĕ clāssēm:80

fātă vĕtānt; rătŭs ōrdŏ dĕīs mīscērĕ crŭēntās

Eūrōpāmque Ăsĭāmquĕ mănūs, cōnsūltăquĕ bēllī

Iūppĭtĕr ēt trīstīs ēdīxīt caēdĭbŭs ānnōs.

quēm tu īllīc nātum īn Sīgēō pūlvĕrĕ, quāntă

āspĭcĭēs vīctrīx Phrўgĭārūm fūnĕră mātrūm,85

cūm tŭŭs Aēăcĭdēs tĕpĭdō mŏdŏ sānguĭnĕ Teūcrōs

ūndābīt cāmpōs, mŏdŏ crāssa ēxīrĕ vĕtābīt

flūmĭna ĕt Hēctŏrĕō tārdābīt fūnĕrĕ cūrrūs

īmpēllētquĕ mănū nōstrōs, ŏpĕra īrrĭtă, mūrōs!

Pēlĕă iām dēsīstĕ quĕrī thălămōsquĕ mĭnōrēs:90

crēdērīs pĕpĕrīssĕ Iŏvī; nĕc ĭnūltă dŏlēbīs

cōgnātīsque ūtērĕ frătrīs: dăbŏ tōllĕrĕ flūctūs,

cūm rĕdŭcēs Dănăī nōctūrnăquĕ sīgnă Căphēreūs

ēxsĕrĕt ēt dīrūm părĭtēr quaērēmŭs Ŭlīxēm."

Dīxĕrăt. Īllă grăvī vūltūm dēmīssă rĕpūlsā,95

quaē iam ēxcīrĕ frĕtum ēt rătĭbūs bēllārĕ părābāt

Īlĭăcīs, ălĭōs ănĭmō cōmmēntă părātūs,

trīstĭs ăd Haēmŏnĭās dētōrquēt brācchĭă tērrās.

tēr cōnātă mănū, lĭquĭdūm tēr grēssĭbŭs aēquōr

rēppŭlĭt ēt nĭvĕās fĕrĭūnt vădă Thēssălă plāntās.100

laētāntūr mōntēs ēt cōnŭbĭālĭă pāndūnt

āntră sĭnūs lātēquĕ dĕaē Spērchēŏs ăbūndāt

ōbvĭŭs ēt dūlcī vēstīgĭă cīrcŭĭt ūndā.

īllă nĭhīl gāvīsă lŏcīs, sēd coēptă fătīgāt

pēctŏrĕ cōnsĭlĭa ēt sōllērs pĭĕtātĕ măgīstrā105

lōngaēvūm Chīrōnă pĕtīt. dŏmŭs ārdŭă mōntēm

pērfŏrăt ēt lōngō sūspēndīt Pēlĭŏn ārcū;

pārs ēxhaūstă mănū, pārtēm sŭă rūpĕrăt aētās.

sīgnă tămēn dīvūmquĕ tŏri ēt quēm quīsquĕ săcrārīt

āccŭbĭtū gĕnĭōquĕ lŏcūs mōnstrāntŭr; ăt īntrā110

Cēntaūrī stăbŭla āltă pătēnt, nōn aēquă nĕfāndīs

frātrĭbŭs. hīc hŏmĭnūm nūllōs ēxpērtă crŭōrēs

spīcŭlă nēc trūncaē bēllīs gĕnĭālĭbŭs ōrnī

aūt cōnsānguĭnĕōs frāctī crātērĕs ĭn hōstēs,

sēd phărĕtrae īnsōntēs ĕt ĭnānĭă tērgă fĕrārūm.115

haēc quŏquĕ dūm vĭrĭdīs; nām tūnc lăbŏr ūnŭs ĭnērmī

nōssĕ sălūtĭfĕrās dŭbĭīs ănĭmāntĭbŭs hērbās,

aūt mōnstrārĕ lўrā vĕtĕrēs hērōăs ălūmnō.

Ēt tūnc vēnātū rĕdĭtūrum īn līmĭnĕ prīmō

ōppĕrĭēns prŏpĕrātquĕ dăpēs lārgōquĕ sĕrēnāt120

īgnĕ dŏmūm: cūm vīsă prŏcūl dē lītŏrĕ sūrgēns

Nērĕĭs; ērūmpīt sīlvīs (dānt gaūdĭă vīrēs)

nōtăquĕ dēsuētō crĕpŭīt sĕnĭs ūngŭlă cāmpō.

tūnc blāndūs dēxtra ātque īmōs dēmīssŭs ĭn ārmōs

paūpĕrĭbūs tēctīs īndūcĭt ĕt ādmŏnĕt āntrī.125

Iāmdūdūm tăcĭtō lūstrāt Thĕtĭs ōmnĭă vīsū

nēc pērpēssă mŏrās: "ŭbĭnām mĕă pīgnŏră, Chīrōn?

dīc" ăĭt "aūt cūr ūllă pŭēr iām tēmpŏră dūcīt

tē sĭnĕ? nōn mĕrĭtō trĕpĭdūs sŏpŏr ātrăquĕ mātrī

sīgnă dĕum ēt māgnōs ŭtĭnām mēntītă tĭmōrēs?130

nāmquĕ mŏdo īnfēnsōs ŭtĕrō mĭhĭ cōntŭŏr ēnsīs,

nūnc plānctū līvērĕ mănūs, mŏdo ĭn ūbĕră saēvās

īrĕ fĕrās; saēpe īpsă (nĕfās!) sŭb ĭnānĭă nātūm

Tārtăra ĕt ād Stўgĭōs ĭtĕrūm fĕrŏ mērgĕrĕ fōntīs.

hōs ăbŏlērĕ mĕtūs măgĭcī iŭbĕt ōrdĭnĕ sācrī135

Cārpăthĭūs vātēs pŭĕrūmquĕ sŭb āxĕ pĕrāctō

sēcrētīs lūstrārĕ frĕtīs, ŭbĭ lītŏră sūmmă

Ōcĕăni ēt gĕnĭtōr tĕpĕt īllābēntĭbŭs āstrīs

Pōntŭs. ĭbi īgnōtīs hōrrēndă pĭācŭlă dīvīs

dōnăquĕ- sēd lōngūm cūncta ēnŭmĕrārĕ vĕtōrquĕ;140

trādĕ măgīs!" sīc fīctă părēns: nĕque ĕnim īllĕ dĕdīssēt,

sī mōllēs hăbĭtūs ēt tēgmĭnă foēdă fătērī

aūsă sĕnī. tūnc īllĕ rĕfērt: "dūc, ōptĭmă, quaēsō,

dūc, gĕnĕtrīx, hŭmĭlīquĕ dĕōs īnfrīngĕ prĕcātū.

nām sŭpĕrānt tŭă vōtă mŏdūm plācāndăquĕ mūltūm145

īnvĭdĭa ēst. nōn āddŏ mĕtūm, sēd vēră fătēbōr:

nēscĭŏ quīd māgnūm (nēc mē pătrĭa ōmĭnă fāllūnt)

vīs fēstīnă părāt tĕnŭēsquĕ sŭpērvĕnĭt ānnōs.

ōlim ēt fērrĕ mĭnās ăvĭdēque aūdīrĕ sŏlēbāt

īmpĕrĭa ēt nōstrīs prŏcŭl haūd dīscēdĕre ăb āntrīs:150

nūnc īllūm nōn Ōssă căpīt, nōn Pēlĭŏn īngēns

Phārsălĭaēvĕ nĭvēs. īpsī mĭhĭ saēpĕ quĕrūntūr

Cēntaūrī rāptāsquĕ dŏmōs ābstrāctăquĕ cōrām

ārmēnta ēt sēmēt cāmpīs flŭvĭīsquĕ fŭgārī:

īnsĭdĭāsque ēt bēllă părānt tĭmĭdēquĕ mĭnāntūr.155

ōlim ĕquĭdem Ārgŏlĭcōs pīnūs cūm Thēssălă rēgēs

hāc vĕhĕrēt, iŭvĕnem Ālcīdēn ēt Thēsĕă vīdī-

sēd tăcĕō." fīgīt gĕlĭdūs Nērēĭdă pāllōr:

īlle ădĕrāt mūltō sūdōre ēt pūlvĕrĕ māiōr,

ēt tămĕn ārma īntēr fēstīnātōsquĕ lăbōrēs160

dūlcĭs ădhūc vīsū: nĭvĕō nătăt īgnĭs ĭn ōrĕ

pūrpŭrĕūs fūlvōquĕ nĭtēt cŏmă grātĭŏr aūrō.

nēcdūm prīmă nŏvā lānūgĭnĕ vērtĭtŭr aētās,

trānquīllaēquĕ făcēs ŏcŭlīs ēt plūrĭmă vūltū

mātĕr ĭnēst, quālīs Lўcĭā vēnātŏr Ăpōllŏ165

cūm rĕdĭt ēt saēvīs pērmūtāt plēctră phărētrīs.

fōrte ēt laētŭs ădēst (ō quāntūm gaūdĭă fōrmaē

ādĭcĭūnt!): fētām Phŏlŏēs sūb rūpĕ lĕaēnām

pērcŭlĕrāt fērrō văcŭīsquĕ rĕlīquĕrăt āntrīs

īpsām, sēd cătŭlōs ādpōrtăt ĕt īncĭtăt ūnguēs.170

quōs tămĕn, ūt fīdō gĕnĕtrīx īn līmĭnĕ vīsāst,

ābĭcĭt ēxcēptāmque ăvĭdīs cīrcūmlĭgăt ūlnīs,

iām grăvĭs āmplēxū iāmque aēquūs vērtĭcĕ mātrī.

īnsĕquĭtūr māgnō iām tūnc cōnēxŭs ămōrĕ

Pātrōclūs tāntīsque ēxtēndĭtŭr aēmŭlŭs āctīs175

pār stŭdĭīs aēvīquĕ mŏdīs, sēd rōbŏrĕ lōngē,

ēt tămĕn aēquālī vīsūrūs Pērgămă fātō.

Prōtĭnŭs īllĕ sŭbīt răpĭdō quaē prōxĭmă sāltū

flūmĭnă fūmāntēsquĕ gĕnās crīnēmquĕ nŏvātūr

fōntĭbŭs, Eūrōtaē quālīs vădă Cāstŏr ănhēlō180

īntrăt ĕquō fēssūmquĕ sŭī iŭbăr ēxcĭtăt āstrī.

mīrātūr, cōmītquĕ sĕnēx nūnc pēctŏră mūlcēns

nūnc fōrtēs ŭmĕrōs: āngūnt sŭă gaūdĭă mātrēm.

tūnc lībārĕ dăpēs Bācchēăquĕ mūnĕră Chīrōn

ōrăt ĕt āttŏnĭtaē vărĭa ōblēctāmĭnă nēctēns185

ēlĭcĭt ēxtrēmō chĕlўn ēt sōlāntĭă cūrās

fīlă mŏvēt lĕvĭtērque ēxpērtās pōllĭcĕ chōrdās

dāt pŭĕrō. cănĭt īllĕ lĭbēns īmmānĭă laūdūm

sēmĭnă: quōt tŭmĭdaē sŭpĕrārīt iūssă nŏvērcaē

Āmphĭtrўōnĭădēs, crūdūm quō Bēbrўcă caēstū190

ōbrŭĕrīt Pōllūx, quāntō cīrcūmdătă nēxū

rūpĕrĭt Aēgīdēs Mīnōĭă brācchĭă taūrī,

mātērnōs īn fīnĕ tŏrōs sŭpĕrīsquĕ grăvātūm

Pēlĭŏn: hīc vīctō rīsīt Thĕtĭs ānxĭă vūltū.

nōx trăhĭt īn sōmnōs, sāxō cōllābĭtŭr īngēns195

Cēntaūrūs blāndūsque ŭmĕrīs se īnnēctĭt Ăchīllēs

quāmquam ĭbĭ fīdă părēns āssuētăquĕ pēctŏră māvūlt.

Āt Thĕtĭs ūndĭsŏnīs pēr nōctem īn rūpĭbŭs āstāns,

quaē nātō sēcrētă vĕlīt, quĭbŭs ābdĕrĕ tērrīs

dēstĭnĕt, hūc īllūc dīvīsā mēntĕ vŏlūtāt.200

prōxĭmă, sēd stŭdĭīs mūltūm Māvōrtĭă, Thrācē;

nēc Măcĕtūm gēns dūră plăcēt laūdūmquĕ dătūrī

Cēcrŏpĭdaē stĭmŭlōs: nĭmĭum ōppōrtūnă cărīnīs

Sēstŏs Ăbŷdēnīquĕ sĭnūs: plăcĕt īrĕ pĕr āltās

Cŷclădăs. hīc sprētaē Mўcŏnōsque hŭmĭlīsquĕ Sĕrīphōs205

ēt Lēmnōs nōn aēquă vĭrīs ātque hōspĭtă Dēlōs

gēntĭbŭs. īmbēllī nūpēr Lўcŏmēdĭs ăb aūlā

vīrgĭnĕōs coētūs ēt lītŏră pērsŏnă lūdō

aūdĭĕrāt, dūrōs lāxāntem Aēgaēŏnă nēxūs

mīssă sĕquī cēntūmquĕ dĕī nŭmĕrārĕ cătēnās.210

haēc plăcĕt, haēc tĭmĭdaē tēllūs tūtīssĭmă mātrī.

quālīs vīcīnō vŏlŭcrīs iām sēdŭlă pārtū,

iāmquĕ tĭmēns, quā frōndĕ dŏmūm sūspēndăt ĭnānēm,

prōvĭdĕt hīc vēntōs, hīc ānxĭă cōgĭtăt ānguēs,

hīc hŏmĭnēs: tāndēm dŭbĭaē plăcĕt ūmbră, nŏvīsquĕ215

vīx stĕtĭt īn rāmīs ēt prōtĭnŭs ārbŏr ămātūr.

Āltĕră cōnsĭlĭō sŭpĕrēst trīstēmquĕ fătīgāt

cūră dĕām, nātum īpsă sĭnū cōmplēxă pĕr ūndās,

ān māgnō Trītōnĕ fĕrāt, vēntōsnĕ vŏlūcrīs

ādvŏcĕt ān pĕlăgō sŏlĭtām Thaūmāntĭdă pāscī.220

ēlĭcĭt īndĕ frĕtīs ēt mūrĭcĕ frēnăt ăcūtō

dēlphīnās bĭiŭgōs, quōs īllī māxĭmă Tēthŷs

gūrgĭte Ătlāntēō pĕlăgī sūb vāllĕ sŏnōrā

nūtrĭĕrāt (nūllīs vădă pēr Nēptūnĭă glaūcaē

tāntŭs hŏnōs fōrmaē nāndīquĕ pŏtēntĭă nēc plūs225

pēctŏrĭs hūmānī): iŭbĕt hōs sūbsīstĕrĕ plēnō

lītŏrĕ, nē nūdaē nŏcĕānt cōntāgĭă tērraē.

īpsă dĕhīnc tōtō rĕsŏlūtūm pēctŏre Ăchīllēn,

quī pŭĕrīs sŏpŏr, Haēmŏnĭī dē rūpĭbŭs āntrī

ād plăcĭdās dēpōrtăt ăquās ēt iūssă tăcērĕ230

lītŏră: mōnstrăt ĭtēr tōtōque ēffūlgŭrăt ōrbĕ

Cŷnthĭă. prōsĕquĭtūr dīvām cĕlĕrēsquĕ rĕcūrsūs

sēcūrūs pĕlăgī Chīrōn rŏtăt ūdăquĕ cēlāt

lūmĭna ĕt ābrēptōs sŭbĭtō iām iāmquĕ lătēntēs

ērēctō prōspēctăt ĕquō, quā cānă părūmpēr235

spūmānt sīgnă fŭgae ēt lĭquĭdō pĕrĭt ōrbĭtă pōntō.

īllūm nōn ălĭās rĕdĭtūrum ād Thēssălă Tēmpē

iām trīstīs Phŏlŏē, iām nūbĭlŭs īngĕmĭt Ōthrŷs

ēt tĕnŭiōr Spērchēŏs ăquīs spēlūncăquĕ dōctī

mūtă sĕnīs; quaērūnt pŭĕrīlĭă cārmĭnă Faūnī240

ēt spērātă dĭū plōrānt cōnūbĭă Nŷmphaē.

Iām prĕmĭt āstră dĭēs hŭmĭlīque ēx aēquŏrĕ Tītān

rōrāntīs ĕvŏlūĭt ĕquōs ĕt ăb aēthĕrĕ māgnō

sūblātūm cūrrū pĕlăgūs cădĭt, āt vădă mātēr

Scŷrĭă iāmdūdūm flūctūs ēmēnsă tĕnēbāt,245

ēxĭĕrāntquĕ iŭgō fēssī dēlphīnĕs ĕrīlī:

cūm pŭĕrī trĕmĕfāctă quĭēs ŏcŭlīquĕ pătēntēs

īnfūsūm sēnsērĕ dĭēm. stŭpĕt āĕrĕ prīmō,

quaē lŏcă, quī flūctūs, ŭbĭ Pēlĭŏn? Ōmnĭă vērsă

ātque īgnōtă vĭdēt dŭbĭtātque āgnōscĕrĕ mātrēm.250

ōccŭpăt īllă mănū blāndēque ādfātă păvēntēm:

"sī mĭhĭ, cārĕ pŭēr, thălămōs sōrs aēquă tŭlīssēt,

quōs dăbăt, aēthĕrĭīs ĕgŏ tē cōmplēxă tĕnērēm

sīdūs grāndĕ plăgīs, māgnīquĕ pŭērpĕră caēlī

nīl hŭmĭlēs Pārcās tērrēnăquĕ fātă vĕrērēr.255

nūnc īmpār tĭbĭ, nātĕ, gĕnūs, praēclūsăquĕ lētī

tāntum ā mātrĕ vĭa ēst; quīn ēt mĕtŭēndă prŏpīnquānt

tēmpŏra ĕt ēxtrēmīs ādmōtă pĕrīcŭlă mētīs.

cēdāmūs, paūlūmque ănĭmōs sūbmīttĕ vĭrīlēs

ātque hăbĭtūs dīgnārĕ mĕōs. sī Lŷdĭă dūrā260

pēnsă mănū mōllēsquĕ tŭlīt Tīrŷnthĭŭs hāstās,

sī dĕcĕt aūrātā Bācchūm vēstīgĭă pāllā

vērrĕrĕ, vīrgĭnĕōs sī Iūppĭtĕr īndŭĭt ārtūs,

nēc māgnum āmbĭgŭī frēgērūnt Caēnĕă sēxūs,

hāc sĭnĕ, quaēsŏ, mĭnās nūbēmque ēxīrĕ mălīgnām.265

mōx ĭtĕrūm cāmpōs, ĭtĕrūm Cēntaūrĭcă rēddām

lūstră tĭbī: pĕr ĕgo hōc dĕcŭs ēt vēntūră iŭvēntaē

gaūdĭă, sī tērrās hŭmĭlēmque ēxpērtă mărītūm

tē prōptēr, sī prōgĕnĭtūm Stўgŏs āmnĕ sĕvērō

ārmāvī (tōtūmque ŭtĭnām!), căpĕ tūtă părūmpēr270

tēgmĭnă nīl nŏcĭtūra ănĭmō. cūr ōră rĕdūcīs?

quīdvĕ părānt ŏcŭlī? pŭdĕt hōc mītēscĕrĕ cūltū?

pēr tē, cārĕ pŭēr, cōgnātă pĕr aēquŏră iūrō,

nēscĭĕt hōc Chīrōn." sīc hōrrĭdă pēctŏră trāctāt

nēquīquām mūlcēns; ōbstāt gĕnĭtōrquĕ rŏgāntī275

nūtrītōrque īngēns ēt crūda ēxōrdĭă māgnaē

īndŏlĭs: ēffrēnaē tŭmĭdūm vĕlŭt īgnĕ iŭvēntaē

sī quĭs ĕquūm prīmīs sūbmīttĕrĕ tēmptĕt hăbēnīs,

īllĕ dĭū cāmpīs flŭvĭīsque ĕt hŏnōrĕ sŭpērbō

gāvīsūs nōn cōllă iŭgō, nōn āspĕră praēbēt280

ōră lŭpīs dŏmĭnīquĕ frĕmīt cāptīvŭs ĭnīrĕ

īmpĕrĭa ātque ălĭōs mīrātūr dīscĕrĕ cūrsūs.

Quīs dĕŭs āttŏnĭtaē fraūdēs āstūmquĕ părēntī

cōntŭlĭt? īndŏcĭlēm quaē mēns dētrāxĭt Ăchīllēn?

Pāllădĭ lītŏrĕaē cĕlĕbrābāt Scŷrŏs hŏnōrūm285

fōrtĕ dĭēm, plăcĭdōquĕ sătaē Lўcŏmēdĕ sŏrōrēs

lūcĕ săcrā pătrĭīs, quaē rāră lĭcēntĭă, mūrīs

ēxĭĕrānt dărĕ vērĭs ŏpēs dīvaēquĕ sĕvērās

frōndĕ lĭgārĕ cŏmās ēt spārgĕrĕ flōrĭbŭs hāstām.

ōmnĭbŭs ēxĭmĭūm fōrmaē dĕcŭs, ōmnĭbŭs īdēm290

cūltŭs ĕt ēxplētō tĕnĕrī iām fīnĕ pŭdōrīs

vīrgĭnĭtās mātūră tŏrīs ānnīquĕ tŭmēntēs.

sēd quāntūm vĭrĭdēs pĕlăgī Vĕnŭs āddĭtă Nŷmphās

ōbrŭĭt, aūt ŭmĕrīs quāntūm Dīānă rĕlīnquīt

Nāĭdăs, ēffūlgēt tāntūm rēgīnă dĕcōrī295

Dēĭdămēă chŏrī pūlchrīsquĕ sŏrōrĭbŭs ōbstāt,

īllĭŭs ēt rŏsĕō flāmmātūr pūrpŭră vūltū

ēt gēmmīs lūx māiŏr ĭnēst ēt blāndĭŭs aūrūm:

ātque īpsī pār fōrmă dĕae ēst, sī pēctŏrĭs ānguēs

pōnăt ĕt ēxēmptā pācētūr cāssĭdĕ vūltūs.300

hānc ŭbĭ dūcēntēm lōngē sŏcĭa āgmĭnă vīdīt,

trūx pŭĕr ēt nūllō tĕmĕrātūs pēctŏră mōtū

dīrĭgŭīt tōtīsquĕ nŏvūm bĭbĭt ōssĭbŭs īgnēm.

nēc lătĕt haūstŭs ămōr, sēd fāx vībrātă mĕdūllīs

īn vūltūs ātque ōră rĕdīt lūcēmquĕ gĕnārūm305

tīnguĭt ĕt īmpūlsūm tĕnŭī sūdōrĕ pĕrērrāt.

lāctĕă Māssăgĕtaē vĕlŭtī cūm pōcŭlă fūscānt

sānguĭnĕ pūnĭcĕō vĕl ĕbūr cōrrūmpĭtŭr ōstrō,

sīc vărĭīs mănĭfēstă nŏtīs pāllētquĕ rŭbētquĕ

flāmmă rĕpēns. ĕăt ātque ūltrō fĕrŭs hōspĭtă sācră310

dīssĭcĭāt tūrbaē sēcūrŭs ĕt īmmĕmŏr aēvī,

nī pŭdŏr ēt iūnctaē tĕnĕāt rĕvĕrēntĭă mātrīs.

ūt pătĕr ārmēntī quōndām dūctōrquĕ fŭtūrūs,

cuī nōndūm tōtō pĕrăgūntūr cōrnŭă gŷrō,

cūm sŏcĭām pāstūs nĭvĕō cāndōrĕ iŭvēncām315

āspĭcĭt, ārdēscūnt ănĭmī prīmūsquĕ pĕr ōră

spūmăt ămōr, spēctānt hĭlărēs ōbstāntquĕ măgīstrī.

Ōccŭpăt ārrēptō iām cōnscĭă tēmpŏrĕ mātēr:

"hāsne īntēr sĭmŭlārĕ chŏrōs ēt brācchĭă lūdō

nēctĕrĕ, nātĕ, grăve ēst? gĕlĭdā quīd tālĕ sŭb Ōssā320

Pēlĭăcīsquĕ iŭgīs? ō sī mĭhĭ iūngĕrĕ cūrās

ātque ălĭūm pōrtārĕ sĭnū cōntīngăt Ăchīllēn!

mūlcētūr laētūmquĕ rŭbēt vīsūsquĕ prŏtērvōs

ōblīquāt vēstīsquĕ mănū lĕvĭōrĕ rĕpēllīt.

āspĭcĭt āmbĭgŭūm gĕnĕtrīx cōgīquĕ vŏlēntēm325

īnĭĕcītquĕ sĭnūs; tūm cōllă rĭgēntĭă mōllīt

sūbmīttītquĕ grăvēs ŭmĕrōs ēt fōrtĭă lāxāt

brācchĭa ĕt īmpēxōs cērtō dŏmăt ōrdĭnĕ crīnēs

āc sŭă dīlēctā cērvīcĕ mŏnīlĭă trānsfērt;

ēt pīctūrātō cŏhĭbēns vēstīgĭă līmbō330

īncēssūm mōtūmquĕ dŏcēt fāndīquĕ pŭdōrēm.

quālĭtĕr ārtĭfĭcī vīctūraē pōllĭcĕ cēraē

āccĭpĭūnt fōrmās īgnēmquĕ mănūmquĕ sĕquūntūr,

tālĭs ĕrāt dīvaē nātūm mūtāntĭs ĭmāgŏ.

nēc lūctātă dĭū; sŭpĕrēst nām plūrĭmŭs īllī335

īnvītā vīrtūtĕ dĕcōr, fāllītquĕ tŭēntēs

āmbĭgŭūs tĕnŭīquĕ lătēns dīscrīmĭnĕ sēxūs.

Prōcēdūnt, ĭtĕrūmquĕ mŏnēns ĭtĕrūmquĕ fătīgāns

blāndă Thĕtīs: "sīc ērgŏ grădūm, sīc ōră mănūsquĕ,

nātĕ, fĕrēs cŏmĭtēsquĕ mŏdīs ĭmĭtābĕrĕ fīctīs,340

nē tē sūspēctūm mōllī nōn mīscĕăt aūlaē

rēctŏr ĕt īncēptī pĕrĕānt mēndācĭă fūrtī."

dīcĭt ĕt ādmōtō nōn dīstāt cōmĕrĕ tāctū.

sīc ŭbĭ vīrgĭnĕīs Hĕcătē lāssātă Thĕrāpnīs

ād pātrēm frātrēmquĕ rĕdīt, cŏmĕs haērĕt ĕūntī345

mātĕr ĕt īpsa ŭmĕrōs ēxsērtăquĕ brācchĭă vēlāt;

īpsa ārcūm phărĕtrāsquĕ lŏcāt vēstēmquĕ lătēntēm

dēdūcīt spārsōsquĕ stŭdēt cōmpōnĕrĕ crīnēs.

Prōtĭnŭs ādgrĕdĭtūr rēgem ātque ĭbĭ tēstĭbŭs ārīs

"hānc tĭbi" ăīt "nōstrī gērmānām, rēctŏr, Ăchīllīs350

(nōnnĕ vĭdēs ūt tōrvă gĕnās aēquāndăquĕ frātrī?)

trādĭmŭs: ārma ŭmĕrīs ārcūmque ănĭmōsă pĕtēbāt

fērre ĕt Ămāzŏnĭō cōnūbĭă pēllĕrĕ rītū.

sēd mĭhĭ cūrārūm sătĭs ēst prō stīrpĕ vĭrīlī:

haēc călăthōs ēt sācră fĕrāt, tū frāngĕ rĕgēndō355

īndŏcĭlēm sēxūquĕ tĕnē, dūm nūbĭlĭs aētās

sōlvēndūsquĕ pŭdōr; nēve ēxērcērĕ prŏtērvās

gŷmnădăs aūt lūstrīs nĕmŏrūm cōncēdĕ văgārī.

īntŭs ăle ēt sĭmĭlēs īntēr sēclūdĕ pŭēllās;

lītŏrĕ praēcĭpŭē pōrtūque ārcērĕ mĕmēntō.360

vīdīstī mŏdŏ vēlă Phrўgūm: iām mūtŭă iūră

fāllĕrĕ trānsmīssaē pĕlăgō dĭdĭcērĕ cărīnaē."

Āccēdīt dīctīs pătĕr īngĕnĭōquĕ părēntīs

ōccūltum Aēăcĭdēn (quīs dīvūm fraūdĭbŭs ōbstēt?)

āccĭpĭt; ūltro ĕtĭām vĕnĕrātūr sūpplĭcĕ dēxtrā365

ēt grătĕs ēlēctūs āgīt: nēc tūrbă pĭārūm

Scŷrĭădūm cēssāt nĭmĭō dēfīgĕrĕ vīsū

vīrgĭnĭs ōră nŏvaē, quāntūm cērvīcĕ cŏmīsquĕ

ēmĭnĕāt quāntūmque ŭmĕrōs āc pēctŏră fūndāt.

dehīnc sŏcĭārĕ chŏrōs cāstīsque āccēdĕrĕ sācrīs370

hōrtāntūr, cēdūntquĕ lŏco ēt cōntīngĕrĕ gaūdēnt.

quālĭtĕr Īdălĭaē vŏlŭcrēs, ŭbĭ mōllĭă frāngūnt

nūbĭlă, iām lōngūm caēlōquĕ dŏmōquĕ grĕgātaē,

sī iūnxīt pīnnās dīvērsōque hōspĭtă trāctū

vēnĭt ăvīs, cūnctaē prīmūm mīrāntŭr ĕt hōrrēnt;375

mōx prŏpĭūs prŏpĭūsquĕ vŏlānt, ātque āĕre ĭn īpsō

paūlātīm fēcērĕ sŭām plaūsūquĕ sĕcūndō

cīrcŭmĕūnt hĭlărēs ĕt ăd āltă cŭbīlĭă dūcūnt.

Dīgrĕdĭtūr mūltūm cūnctāta īn līmĭnĕ mātēr,

dūm rĕpĕtīt mŏnĭtūs ārcānăquĕ mūrmŭră fīgīt380

aūrĭbŭs ēt tăcĭtō dāt vērbă nŏvīssĭmă vūltū.

tūnc ēxcēptă frĕtō lōngē cērvīcĕ rĕflēxā

ābnătăt ēt blāndīs ādfātūr lītŏră vōtīs:

"cāră mĭhī tēllūs, māgnaē cuī pīgnŏră cūraē

dēpŏsĭtūmque īngēns tĭmĭdō cōmmīsĭmŭs āstū,385

sīs fēlīx tăcĕāsquĕ, prĕcōr, quō mōrĕ tăcēbāt

Crētă Rhĕaē: tē lōngŭs hŏnōs aētērnăquĕ cīngēnt

tēmplă nĕc īnstăbĭlī fāmā sŭpĕrābĕrĕ Dēlō;

ēt vēntīs ēt sācră frĕtīs īntērquĕ vădōsās

Cŷclădăs, Aēgaēaē frāngūnt ŭbĭ sāxă prŏcēllaē,390

Nērĕĭdūm trānquīllă dŏmūs iūrāndăquĕ naūtīs

īnsŭlă, nē sōlūm Dănăās ādmīttĕ cărīnās,

nē, prĕcŏr! "hīc thĭăsī tāntum ēt nĭhĭl ūtĭlĕ bēllīs"

hōc fāmām nārrārĕ dŏcē, dūmque ārmă părāntūr

Dōrĭca ĕt āltērnūm Māvōrs īntērfŭrĭt ōrbēm,395

(cēdo ĕquĭdēm) sīt vīrgŏ pĭī Lўcŏmēdĭs Ăchīllēs."

Īntĕrĕā mĕrĭtōs ūltrīx Eūrōpă dŏlōrēs

dūlcĭbŭs ārmōrūm fŭrĭīs ēt sūpplĭcĕ rēgūm

cōnquēstū flāmmātă mŏvēt; quīppe āmbĭt Ătrīdēs

īllĕ măgīs, cuī nūptă dŏmī, făcĭnūsquĕ rĕlātū400

āspĕrăt Īlĭăcūm: cāptām sĭnĕ Mārtĕ, sĭne ārmīs

prōgĕnĭēm caēlī Spārtaēquĕ pŏtēntĭs ălūmnām,

iūră, fĭdēm, sŭpĕrōs ūnā cālcātă răpīnā.

hōc foēdūs Phrўgĭum, haēc gĕmĭnaē cōmmērcĭă tērraē?

quīd mănĕāt pŏpŭlōs, ŭbĭ tānta īniūrĭă prīmōs405

dēgrāssātă dŭcēs? cŏĕūnt gēns ōmnĭs ĕt aētās:

nēc tāntum ēxcītī, bĭmărī quōs Īsthmĭă vāllō

claūstră nĕc ūndĭsŏnaē quōs cīrcŭĭt ūmbŏ Mălēaē,

sēd prŏcŭl, ādmōtās Phrīxī quā sēmĭtă iūngī

Eūrōpāmque Ăsĭāmquĕ vĕtāt, quāsque ōrdĭnĕ gēntēs410

lītŏre Ăbŷdēnō mărĭs ādlĭgăt ūndă sŭpērnī.

fērvĕt ămōr bēllī cōncūssāsque ērĭgĭt ūrbēs.

aēră dŏmāt Tĕmĕsē, quătĭtūr nāvālĭbŭs ōră

Eūbŏĭs, īnnŭmĕrā rĕsŏnānt īncūdĕ Mўcēnaē,

Pīsă nŏvāt cūrrūs, Nĕmĕē dāt tērgă fĕrārūm,415

Cīrrhă săgīttĭfĕrās cērtāt stīpārĕ phărētrās,

Lērnă grăvīs clĭpĕōs caēsīs vēstīrĕ iŭvēncīs.

dāt bēllō pĕdĭtēs Aētōlŭs ĕt āspĕr Ăcārnān,

Ārgŏs ăgīt tūrmās, văcŭāntūr pāscŭă dītīs

Ārcădĭaē, frēnāt cĕlĕrēs Ēpīrŏs ălūmnōs,420

Phōcĭs ĕt Āŏnĭaē iăcŭlīs rārēscĭtĭs ūmbraē,

mūrōrūm tōrmēntă Pўlōs Mēssēnăquĕ tēndūnt.

nūlla īmmūnĭs hŭmūs; vēllūntūr pōstĭbŭs āltīs

ārma ōlīm dīmīssă pătrūm, flāmmīsquĕ lĭquēscūnt

dōnă dĕum: ērēptūm sŭpĕrīs Mārs ēffĕrăt aūrūm.425

nūsquam ūmbraē vĕtĕrēs: mĭnŏr Ōthrўs ĕt ārdŭă sīdūnt

Tāўgĕta, ēxūtī vīdērūnt āĕră mōntēs.

iām nătăt ōmnĕ nĕmūs: caēdūntūr rōbŏră clāssī,

sīlvă mĭnōr rēmīs. fērrūm lāssātŭr ĭn ūsūs

īnnŭmĕrōs, quōd rōstră lĭgēt, quōd mūnĭăt ārmă,430

bēllĭgĕrōs quōd frēnĕt ĕquōs, quōd mīllĕ cătēnīs

squālēntēs nēctāt tŭnĭcās, quōd sānguĭnĕ fūmēt

vūlnĕrăque āltă bĭbāt, quōd cōnspīrāntĕ vĕnēnō

īmpēllāt mōrtēs; tēnuānt ūmēntĭă sāxă

āttrītu ēt pīgrīs āddūnt mūcrōnĭbŭs īrās.435

nēc mŏdŭs aūt ārcūs lēntāre aūt fūndĕrĕ glāndēs

aūt tōrrērĕ sŭdēs gălĕāsque āttōllĕrĕ cōnīs.

hōs īntēr mōtūs pīgrām gĕmĭt ūnă quĭētēm

Thēssălĭa ēt gĕmĭnīs īncūsāt fātă quĕrēlīs,

quōd sĕnĭōr Pēleūs nĕc ădhūc mātūrŭs Ăchīllēs.440

Iām Pĕlŏpīs tērrās Grāiūmque ēxhaūsĕrăt ōrbēm

praēcĭpĭtāns īn trānstră vĭrōs īnsānŭs ĕquōsquĕ

Bēllĭpŏtēns. fērvēnt pōrtūs ĕt ŏpērtă cărīnīs

stāgnă sŭāsque hĭĕmēs clāssīs prōmōtă sŭōsquĕ

āttōllīt flūctūs; īpsūm iām pūppĭbŭs aēquōr445

dēfĭcĭt ēt tōtōs cōnsūmūnt cārbăsă vēntōs.

Prīmă rătēs Dănăās Hĕcătēĭă cōngrĕgăt Aūlīs,

rūpĭbŭs ēxpŏsĭtīs lōngīquĕ crĕpīdĭnĕ dōrsī

Eūbŏĭcūm scāndēns Aūlīs mărĕ, lītŏră mūltūm

mōntĭvăgaē dīlēctă dĕaē, iūxtāquĕ Căphēreūs450

lātrātūm pĕlăgō tōllēns căpŭt. īllĕ Pĕlāsgās

ūt vīdīt trānārĕ rătēs, tēr mōntĕ tĕr ūndīs

īntŏnŭīt saēvaēquĕ dĕdīt praēsāgĭă nōctīs.

coētŭs ĭbi ārmōrūm Troīaē fātālĭs, ĭbi īngēns

iūrātūr bēllūm, dōnēc sōl ānnŭŭs ōmnēs455

cōnfĭcĕrēt mētās. tūnc prīmūm Graēcĭă vīrēs

cōntēmplātă sŭās; tūnc spārsa āc dīssŏnă mōlēs

īn cōrpūs vūltūmquĕ cŏīt ēt rēgĕ sŭb ūnō

dīspŏsĭta ēst. sīc cūrvă fĕrās īndāgŏ lătēntēs

claūdĭt ĕt ādmōtīs paūlātīm cāssĭbŭs ārtāt.460

īllae īgnēm sŏnĭtūmquĕ păvēnt dīffīsăquĕ līnquūnt

āvĭă mīrāntūrquĕ sŭūm dēcrēscĕrĕ mōntēm,

dōnĕc ĭn āngūstām cĕcĭdērūnt ūndĭquĕ vāllēm;

īnquĕ vĭcēm stŭpŭērĕ grĕgēs sŏcĭōquĕ tĭmōrĕ

mānsuēscūnt: sĭmŭl hīrtŭs ăpēr, sĭmŭl ūrsă lŭpūsquĕ465

cōgĭtŭr ēt cāptōs cōntēmpsīt cērvă lĕōnēs.

Sēd quāmquam ēt gĕmĭnī părĭtēr sŭă bēllă căpēssānt

Ātrīdaē fāmāmque ăvĭdā vīrtūtĕ pătērnām

Tŷdīdēs Sthĕnĕlūsquĕ prĕmānt, nēc cōgĭtĕt ānnōs

Āntĭlŏchūs sēptēmque Āiāx ūmbōnĕ cŏrūscēt470

ārmēntī rēgēs ātque aēquūm moēnĭbŭs ōrbēm,

cōnsĭlĭīsque ārmīsquĕ vĭgīl cōntēndăt Ŭlīxēs;

ōmnĭs ĭn ābsēntēm bēllī mănŭs ārdĕt Ăchīllēn,

nōmĕn Ăchīllĭs ămānt, ĕt ĭn Hēctŏră sōlŭs Ăchīllēs

pōscĭtŭr, īllum ūnūm Teūcrīs Prĭămōquĕ lŏquūntūr475

fātālēm. quĭs ĕnim Haēmŏnĭīs sūb vāllĭbŭs āltēr

crēvĕrĭt ēffōssā rēptāns nĭvĕ? cūiŭs ădōrtūs

crūdă rŭdīmēnta ēt tĕnĕrōs fōrmāvĕrĭt ānnōs

Cēntaūrūs? pătrĭī prŏpĭōr cuī līnĕă caēlī,

quēmve ălĭūm Stўgĭōs tŭlĕrīt sēcrētă pĕr āmnēs480

Nērĕĭs ēt pūlchrōs fērrō praēstrūxĕrĭt ārtūs?

haēc Grāiaē cāstrīs ĭtĕrānt trādūntquĕ cŏhōrtēs.

cēdīt tūrbă dŭcūm vīncīque haūd maēstă fătētūr.

sīc cūm pāllēntēs Phlēgraēa īn cāstră cŏīrēnt

caēlĭcŏlaē iāmque Ōdrўsĭām Grādīvŭs ĭn hāstām485

sūrgĕrĕt ēt Lĭbўcōs Trītōnĭă tōllĕrĕt ānguēs

īngēntēmquĕ mănū cūrvārēt Dēlĭŭs ārcūm,

stābăt ănhēlă mĕtū sōlūm Nātūră Tŏnāntēm

rēspĭcĭēns: quāndo īlle hĭĕmēs tŏnĭtrūsquĕ vŏcārēt

nūbĭbŭs, īgnĭfĕrām quōt fūlmĭnă pōscĕrĕt Aētnēn.490

Ātque ĭbĭ dūm mīxtā vāllātī plēbĕ sŭōrūm

ēt mărĭs ēt bēllī cōnsūltānt tēmpŏră rēgēs,

īncrĕpĭtāns māgnō vātēm Cālchāntă tŭmūltū

Prōtĕsĭlaūs āgīt (nāmque huīc bēllārĕ cŭpīdŏ

praēcĭpŭa ēt prīmaē iām tūnc dătă glōrĭă mōrtīs):495

"ō nĭmĭūm Phoēbī trĭpŏdūmque ōblītĕ tŭōrūm,

Thēstŏrĭdē, quāndo ōră dĕō pōssēssă mŏvēbīs

iūstĭŭs aūt quĭănām Pārcārum ōccūltă rĕclūdīs?

cērnĭs ŭt īgnōtūm cūnctī stŭpĕāntquĕ frĕmāntquĕ

Aēăcĭdēn? sōrdēnt vūlgō Călўdōnĭŭs hērōs500

ēt māgnō gĕnĭtūs Tĕlămōne Āiāxquĕ sĕcūndūs,

nōs quŏquĕ; sēd Māvōrs ēt Troīa ārrēptă prŏbābūnt.

īllūm nēglēctīs (pŭdĕt heū!) dūctōrĭbŭs ōmnēs

bēllĭgĕrūm ceū nūmĕn ămānt. dīc ōcĭŭs aūt cūr

sērtă cŏmīs ēt mūltŭs hŏnōs? quĭbŭs ābdĭtŭs ōrīs,505

quā iūbēs tēllūrĕ pĕtī? nām fāmă nĕc āntrīs

Chīrōnīs pătrĭā nēc dēgĕrĕ Pēlĕŏs aūlā.

hēia, īrrūmpĕ dĕōs ēt fātă lătēntĭă vēxā,

laūrĭgĕrōsque īgnēs, sī quāndo, ăvĭdīssĭmŭs haūrī!

ārma hōrrēndă tĭbī saēvōsquĕ rĕmīsĭmŭs ēnsēs,510

nūmquam hās īmbēllīs gălĕā vĭŏlābĕrĕ vīttās:

sēd fēlīx nŭmĕrōquĕ dŭcūm praēstāntĭŏr ōmnī,

sī māgnūm Dănăīs pēr tē dēprēndĭs Ăchīllēm."

Iāmdūdūm trĕpĭdō cīrcūmfērt lūmĭnă mōtū

īntrāntēmquĕ dĕūm prīmō pāllōrĕ fătētūr515

Thēstŏrĭdēs; mōx īgnĕ gĕnās ēt sānguĭnĕ tōrquēns

nēc sŏcĭōs nēc cāstră vĭdēt, sēd caēcŭs ĕt ābsēns

nūnc sŭpĕrūm māgnōs dēprēndĭt ĭn aēthĕrĕ coētūs,

nūnc sāgās ādfātŭr ăvēs, nūnc dūră sŏrōrūm

līcĭă, tūrĭfĕrās mŏdŏ cōnsŭlĭt ānxĭŭs ārās520

flāmmārūmque ăpĭcēm răpĭt ēt cālīgĭnĕ sācrā

pāscĭtŭr. ēxsĭlĭūnt crīnēs rĭgĭdīsquĕ lăbōrāt

vīttă cŏmīs, nēc cōllă lŏcō nĕc ĭn ōrdĭnĕ grēssūs.

tāndēm fēssă trĕmēns lōngīs mūgītĭbŭs ōră

sōlvĭt, ĕt ōppŏsĭtūm vōx ēlūctātă fŭrōrēmst:525

"quō răpĭs īngēntēm māgnī Chīrōnĭs ălūmnūm

fēmĭnĕīs, Nērēĭ, dŏlīs? hūc mīttĕ: quĭd aūfērs?

nōn pătĭār: mĕŭs īstĕ, mĕūs. tū dīvă prŏfūndī,

ēt mē Phoēbŭs ăgīt. lătĕbrīs quĭbŭs ābdĕrĕ tēmptās

ēvērsōrem Ăsĭaē? vĭdĕō pēr Cŷclădăs āltās530

āttŏnĭtam ēt tūrpī quaērēntēm lītŏră fūrtō.

ōccĭdĭmūs: plăcŭīt Lўcŏmēdīs cōnscĭă tēllūs.

ō scĕlŭs! ēn flūxaē vĕnĭūnt īn pēctŏră vēstēs.

scīndĕ, pŭēr, scīnde ēt tĭmĭdaē nē cēdĕ părēntī.

eī mĭhĭ, rāptŭs ăbīt! quaēnam haēc? prŏcŭl īmprŏbă vīrgŏ!535

Hīc nūtāntĕ grădū stĕtĭt āmīssīsquĕ fŭrōrīs

vīrĭbŭs ānte īpsās trĕmĕfāctūs cōrrŭĭt ārās.

tūnc haērēntem Ĭthăcūm Călўdōnĭŭs ōccŭpăt hērōs:

"nōs vŏcăt īstĕ lăbōr: nĕque ĕnīm cŏmĕs īrĕ rĕcūsēm,

sī tŭă cūră trăhāt. lĭcĕt īllĕ sŏnāntĭbŭs āntrīs540

Tēthўŏs āvērsaē grĕmĭōquĕ prĕmātŭr ăquōsī

Nērĕŏs, īnvĕnĭēs. tū tāntūm prōvĭdŭs āstū

tēnde ănĭmūm vĭgĭlēm fēcūndūmque ērĭgĕ pēctūs:

nōn mĭhĭ quīs vātūm dŭbĭīs īn cāsĭbŭs aūsīt

fātă vĭdērĕ prĭōr." sŭbĭcīt gāvīsŭs Ŭlīxēs:545

"sīc dĕŭs ōmnĭpŏtēns fīrmēt, sīc ādnŭăt īllă

vīrgŏ pătērnă tĭbī! sēd mē spēs lūbrĭcă tārdāt:

grānde ĕquĭdem ārmātūm cāstrīs īndūcĕre Ăchīllēn;

sēd sī fātă nĕgēnt, quām foēdum āc trīstĕ rĕvērtī!

vōtă tămēn Dănăūm nōn īntēmptātă rĕlīnquām.550

iāmque ădĕo aūt ădĕrīt mēcūm Pēlēĭŭs hērōs,

aūt vērūm pĕnĭtūs lătĕt ēt sĭne Ăpōllĭnĕ Cālchās."

Cōnclāmānt Dănăī stĭmŭlātque Ăgămēmnŏ vŏlēntēs:

lāxāntūr coētūs rĕsŏlūtăquĕ mūrmŭrĕ laētō

āgmĭnă dīscēdūnt, quālēs iām nōctĕ prŏpīnquā555

ē pāstū rĕfĕrūntŭr ăvēs, vĕl ĭn āntră rĕvērtī

mēllĕ nŏvō grăvĭdās mītīs vĭdĕt Hŷblă cătērvās.

nēc mŏră, iām dēxtrās Ĭthăcēsĭă cārbăsŭs aūrās

pōscĭt, ĕt īn rēmīs hĭlărīs sēdērĕ iŭvēntūs.

Āt prŏcŭl ōccūltūm fālsī sŭb ĭmāgĭnĕ sēxūs560

Aēăcĭdēn fūrtō iām nōvĕrăt ūnă lătēntī

Dēĭdămēă vĭrūm; sĕd ŏpērtaē cōnscĭă cūlpaē

cūnctă păvēt tăcĭtāsquĕ pŭtāt sēntīrĕ sŏrōrēs.

nāmque ūt vīrgĭnĕō stĕtĭt īn grĕgĕ dūrŭs Ăchīllēs

ēxsōlvītquĕ rŭdēm gĕnĕtrīx dīgrēssă pŭdōrēm,565

prōtĭnŭs ēlēgīt cŏmĭtēm, quāmquam ōmnĭs ĭn īllūm

tūrbă cŏīt, blāndēquĕ nŏvās nīl tālĕ tĭmēntī

ādmŏvĕt īnsĭdĭās: īllām sĕquĭtūrquĕ prĕmītquĕ

īmprŏbŭs, īllam ŏcŭlīs ĭtĕrūmque ĭtĕrūmquĕ rĕsūmīt.

nūnc nĭmĭūs lătĕrī nōn ēvītāntĭs ĭnhaērēt,570

nūnc lĕvĭbūs sērtīs, lāpsīs nūnc spōntĕ cănīstrīs,

nūnc thŷrsō pārcēntĕ fĕrīt, mŏdŏ dūlcĭă nōtaē

fīlă lўraē tĕnŭēsquĕ mŏdōs ēt cārmĭnă mōnstrāt

Chīrōnīs dūcītquĕ mănūm dĭgĭtōsquĕ sŏnāntīs

īnfrīngīt cĭthăraē, nūnc ōccŭpăt ōră cănēntīs575

ēt lĭgăt āmplēxūs ēt mīllĕ pĕr ōscŭlă laūdāt.

īllă lĭbēns dīscīt, quō vērtĭcĕ Pēlĭŏn, ēt quīs

Aēăcĭdēs, pŭĕrīque aūdītūm nōmĕn ĕt āctūs

āssĭdŭē stŭpĕt ēt praēsēntēm cāntăt Ăchīllēn.

īpsă quŏque ēt vălĭdōs prōfērrĕ mŏdēstĭŭs ārtūs580

ēt tĕnŭārĕ rŭdēs āttrītō pōllĭcĕ lānās

dēmōnstrāt rĕfĭcītquĕ cŏlōs ēt pērdĭtă dūrā

pēnsă mănū; vōcīsquĕ sŏnūm pōndūsquĕ tĕnēntīs,

quōdquĕ fŭgīt cŏmĭtēs, nĭmĭō quōd lūmĭnĕ sēsē

fīgăt ĕt īn vērbīs īntēmpēstīvŭs ănhēlēt,585

mīrātūr; iām iāmquĕ dŏlōs ăpĕrīrĕ părāntēm

vīrgĭnĕā lĕvĭtātĕ fŭgīt prŏhĭbētquĕ fătērī.

sīc sūb mātrĕ Rhĕā iŭvĕnīs rēgnātŏr Ŏlŷmpī

ōscŭlă sēcūraē dăbăt īnsĭdĭōsă sŏrōrī

frātĕr ădhūc, mĕdĭī dōnēc rĕvĕrēntĭă cēssīt590

sānguĭnĭs ēt vērsōs gērmāna ēxpāvĭt ămōrēs.

tāndēm dētēctī tĭmĭdaē Nērēĭdŏs āstūs.

Lūcŭs Ăgēnŏrĕī sūblīmĭs ăd ōrgĭă Bācchī

stābăt ĕt ādmīssūm caēlō nĕmŭs: hūiŭs ĭn ūmbrā

āltērnām rĕnŏvārĕ pĭaē trĭĕtērĭdă mātrēs595

cōnsuērānt scīssūmquĕ pĕcūs tērrāquĕ rĕvūlsās

fērrĕ trăbēs grātōsquĕ dĕō praēstārĕ fŭrōrēs.

lēx prŏcŭl īrĕ mărēs: ĭtĕrāt praēcēptă vĕrēndūs

dūctŏr, ĭnāccēssūmquĕ vĭrīs ēdīcĭtŭr āntrūm.

nēc sătĭs ēst: stāt fīnĕ dătō mĕtŭēndă săcērdōs600

ēxplōrātque ădĭtūs, nē quīs tĕmĕrātŏr ŏbērrēt

āgmĭnĕ fēmĭnĕō; tăcĭtūs sĭbĭ rīsĭt Ăchīllēs.

īllūm vīrgĭnĕaē dūcēntēm sīgnă cătērvaē

māgnăquĕ dīffĭcĭlī sōlvēntēm brācchĭă mōtū

(ēt sēxūs părĭtēr dĕcĕt ēt mēndācĭă mātrīs)605

mīrāntūr cŏmĭtēs. nēc iām pūlchērrĭmă tūrbaē

Dēĭdămēă sŭaē tāntūmque ādmōtă sŭpērbō

vīncĭtŭr Aēăcĭdē, quāntūm prĕmĭt īpsă sŏrōrēs.

ūt vēro ē tĕrĕtī dīmīsīt nēbrĭdă cōllō

ērrāntēsquĕ sĭnūs hĕdĕrā cōllēgĭt ĕt āltē610

cīnxīt pūrpŭrĕīs flāvēntĭă tēmpŏră vīttīs

vībrāvītquĕ grăvī rĕdĭmītūm mīssĭlĕ dēxtrā,

āttŏnĭtō stāt tūrbă mĕtū sācrīsquĕ rĕlīctīs

īllum āmbīrĕ lĭbēt prōnōsque āttōllĕrĕ vūltūs.

tālĭs, ŭbi ād Thēbās vūltūmque ănĭmūmquĕ rĕmīsīt615

Eūhĭŭs ēt pătrĭō sătĭāvīt pēctŏră lūxū,

sērtă cŏmīs mītrāmquĕ lĕvāt thŷrsūmquĕ vĭrēntēm

ārmăt ĕt hōstīlēs īnvīsīt fōrtĭŏr Īndōs.

Scāndēbāt rŏsĕō mĕdĭī fāstīgĭă caēlī

Lūnă iŭgō, tōtīs ŭbĭ sōmnŭs ĭnērtĭŏr ālīs620

dēflŭĭt īn tērrās mūtūmque āmplēctĭtŭr ōrbēm:

cōnsēdērĕ chŏrī paūlūmque ēxērcĭtă pūlsū

aēră tăcēnt, tĕnĕrō cūm sōlŭs ăb āgmĭne Ăchīllēs

haēc sēcūm: "quōnām tĭmĭdaē cōmmēntă părēntīs

ūsquĕ fĕrēs? prīmūmque īmbēllī cārcĕrĕ pērdēs625

flōrem ănĭmī? nōn tēlă lĭcēt Māvōrtĭă dēxtrā,

nōn trĕpĭdās ăgĭtārĕ fĕrās. ŭbĭ cāmpŭs ĕt āmnēs

Haēmŏnĭī? quaērīsnĕ mĕōs, Spērchīĕ, nătātūs

prōmīssāsquĕ cŏmās? ān dēsērtōrĭs ălūmnī

nūllŭs hŏnōs? Stўgĭāsquĕ prŏcūl iām rāptŭs ăd ūmbrās630

dīcŏr ĕt ōrbātūs plāngīt mĕă fūnĕră Chīrōn?

tū nūnc tēlă mănū, nōstrōs tū dīrĭgĭs ārcūs

nūtrītōsquĕ mĭhī scāndīs, Pātrōclĕ, iŭgālēs:

āst ĕgŏ pāmpĭnĕīs dīffūndĕrĕ brācchĭă thŷrsīs

ēt tĕnŭārĕ cŏlūs (pŭdĕt haēc taēdētquĕ fătērī)635

iām scĭŏ. quīn ĕtĭām dīlēctaē vīrgĭnĭs īgnēm

aēquaēvāmquĕ făcēm cāptūs nōctēsquĕ dĭēsquĕ

dīssĭmŭlās. quōnam ūsquĕ prĕmēs ūrēntĭă pēctūs

vūlnĕră? tēquĕ mărēm (pŭdĕt heū!) nĕc ămōrĕ prŏbārīs?"

Sīc ăĭt; ēt dēnsā nōctīs gāvīsŭs ĭn ūmbrā640

tēmpēstīvă sŭīs tōrpērĕ sĭlēntĭă fūrtīs

vī pŏtĭtūr vōtīs ēt tōtō pēctŏrĕ vērōs

ādmŏvĕt āmplēxūs; vīdīt chŏrŭs ōmnĭs ăb āltō

āstrōrum ēt tĕnĕraē rŭbŭērūnt cōrnŭă Lūnaē.

īllă quĭdēm clāmōrĕ nĕmūs mōntēmquĕ rĕplēvīt:645

sēd Bācchī cŏmĭtēs, dīscūssā nūbĕ sŏpōrīs,

sīgnă chŏrīs īndīctă pŭtānt; frăgŏr ūndĭquĕ nōtūs

tōllĭtŭr ēt thŷrsōs ĭtĕrūm vībrābăt Ăchīllēs,

āntĕ tămēn dŭbĭām vērbīs sōlātŭs ămīcīs:

"Īlle ĕgŏ (quīd trĕpĭdās?) gĕnĭtūm quēm caērŭlă mātēr650

paēnĕ Iŏvī sīlvīs nĭvĭbūsque īmmīsĭt ălēndūm

Thēssălĭcīs. nĕc ĕgo hōs cūltūs aūt foēdă sŭbīssēm

tēgmĭnă, nī prīmō tū vīsa īn lītŏrĕ: cēssī

tē prōptēr, tĭbĭ pēnsă mănū, tĭbĭ mōllĭă gēstō

tŷmpănă. quīd dēflēs māgnō nŭrŭs āddĭtă pōntō?655

quīd gĕmĭs īngēntēs caēlō părĭtūră nĕpōtēs?

sēd pătĕr-: ānte īgnī fērrōque ēxcīsă iăcēbīt

Scŷrŏs ĕt īn tŭmĭdās ībūnt haēc vērsă prŏcēllās

moēnĭă, quām saēvō mĕă tū cōnūbĭă pēndās

fūnĕrĕ: nōn ădĕō pārēbĭmŭs ōmnĭă mātrī."660

vādĕ sĕd ērēptūm cēlēs tăcĕāsquĕ pŭdōrēm.

Ōbstĭpŭīt tāntīs rēgīna ēxtērrĭtă mōnstrīs,

quāmquam ōlīm sūspēctă fĭdēs, ēt cōmmĭnŭs īpsūm

hōrrŭĭt ēt făcĭēs mūltūm mūtātă fătēntīs.

quīd făcĭāt? cāsūsnĕ sŭōs fĕrăt īpsă părēntī665

sēquĕ sĭmūl iŭvĕnēmquĕ prĕmāt, fōrtāssĭs ăcērbās

haūsūrūm poēnās? ĕt ădhūc īn cōrdĕ mănēbāt

īllĕ dĭū dēcēptŭs ămōr: sĭlĕt aēgră prĕmītquĕ

iām cōmmūnĕ nĕfās; ūnām plăcĕt āddĕrĕ fūrtīs

āltrīcēm sŏcĭām, prĕcĭbūs quaē vīctă dŭōrūm670

ādnŭĭt. īlla āstū tăcĭtō rāptūmquĕ pŭdōrēm

tūrgēntēmque ŭtĕrum ātque aēgrōs īn pōndĕrĕ mēnsēs

ōccŭlŭīt, plēnīs dōnēc stătă tēmpŏră mētīs

āttŭlĭt ēt pārtūs īndēx Lūcīnă rĕsōlvīt.

Iāmquĕ pĕr Aēgaēōs ībāt Lāērtĭă flēxūs675

pūppĭs ĕt īnnŭmĕraē mūtābānt Cŷclădŏs ōrās:

iām Părŏs Ōlĕărōsquĕ lătēnt; iām rādĭtŭr āltă

Lēmnŏs ĕt ā tērgō dēcrēscīt Bācchĭcă Nāxōs,

ānte ŏcŭlōs crēscēntĕ Sămō; iām Dēlŏs ŏpācāt

aēquŏr, ŭbi ē cēlsā lībānt cārchēsĭă pūppī680

rēspōnsīquĕ fĭdem ēt vērūm Cālchāntă prĕcāntūr.

aūdĭĭt Ārquĭtĕnēns Zĕphўrūmque ē vērtĭcĕ Cŷnthī

īmpŭlĭt ēt dŭbĭīs plēnō dĕdĭt ōmĭnă vēlō.

īt pĕlăgī sēcūră rătīs: quīppe āltă Tŏnāntīs

iūssă Thĕtīn cērtās fātōrūm vērtĕrĕ lēgēs685

ārcēbānt aēgrām lăcrĭmīs āc mūltă tĭmēntēm,

quōd nōn ērŭĕrēt pōntūm vēntīsquĕ frĕtīsquĕ

ōmnĭbŭs īnvīsūm iām tūnc sĕquĕrētŭr Ŭlīxēn.

Frāngēbāt rădĭōs hŭmĭlī iām prōnŭs Ŏlŷmpō

Phoēbŭs ĕt Ōcĕănī pĕnĕtrābĭlĕ lītŭs ănhēlīs690

prōmīttēbăt ĕquīs, cūm sē scŏpŭlōsă lĕvāvīt

Scŷrŏs; ĭn hānc tōtōs ēmīsīt pūppĕ rŭdēntēs

dūx Lāērtĭădēs sŏcĭīsquĕ rĕsūmĕrĕ pōntūm

īmpĕrăt ēt rēmīs Zĕphўrōs sūpplērĕ cădēntēs.

āccēdūnt iūxta, ēt măgĭs īndŭbĭtātă măgīsquĕ.695

Scŷrŏs ĕrāt plăcĭdīquĕ sŭpēr Trītōnĭă cūstōs

lītŏrĭs. ēgrēssī nūmēn vĕnĕrāntŭr ămīcaē

Aētōlūsque Ĭthăcūsquĕ dĕaē. tūnc prōvĭdŭs hērōs,

hōspĭtă nē sŭbĭtō tērrērēnt moēnĭă coētū,

pūppĕ iŭbēt rĕmănērĕ sŭōs; īpse ārdŭă fīdō700

cūm Dĭŏmēdĕ pĕtīt. sēd iām praēvēnĕrăt ārcīs

lītŏrĕaē sērvātŏr Ăbās īgnōtăquĕ rēgī

ēdĭdĕrāt, sēd Grāiă tămēn, sūccēdĕrĕ tērrīs

cārbăsă. prōcēdūnt, gĕmĭnī ceū foēdĕrĕ iūnctō

hībērnā sūb nōctĕ lŭpī: lĭcĕt ēt sŭă pūlsēt705

nātōrūmquĕ fămēs, pĕnĭtūs răbĭēmquĕ mĭnāsquĕ

dīssĭmŭlānt hŭmĭlēsquĕ mĕānt, nē nūntĭĕt hōstēs

cūră cănum ēt trĕpĭdōs mŏnĕāt vĭgĭlārĕ măgīstrōs.

Sīc sēgnēs hērōĕs ĕūnt cāmpūmquĕ pătēntēm,

quī mĕdĭūs pōrtūs cēlsāmque īntēriăcĕt ūrbēm,710

āltērnō sērmōnĕ tĕrūnt; prĭŏr ōccŭpăt ācēr

Tŷdīdēs: "quā nūnc vērūm rătĭōnĕ părāmūs

scrūtārī? nāmque āmbĭgŭō sūb pēctŏrĕ prīdēm

vērsŏ, quĭd īmbēllīs thŷrsōs mērcātŭs ĕt aēră

ūrbĭbŭs īn mĕdĭīs Bācchēăquĕ tērgă mĭtrāsquĕ715

hūc tŭlĕrīs vărĭōque āspērsās nēbrĭdăs aūrō?

hīsnĕ grăvēm Prĭămō Phrўgĭbūsque ārmābĭs Ăchīllēn?"

īllī sūbrīdēns Ĭthăcūs paūlum ōrĕ rĕmīssō:

"haēc tĭbĭ, vīrgĭnĕā mŏdŏ sī Lўcŏmēdĭs ĭn aūlāst

fraūdĕ lătēns, ūltrō cōnfēssum īn proēlĭă dūcēnt720

Pēlīdēn; tū cūnctă cĭtūs dē pūppĕ mĕmēntŏ

fērre, ŭbĭ tēmpŭs ĕrīt, clĭpĕūmque hīs iūngĕrĕ dōnīs,

quī pūlchēr sīgnīs aūrōque āspērrĭmŭs āstāt;

nēc săt ĕrīt: tēcūm lĭtŭō bŏnŭs ādsĭt Ăgŷrtēs

ōccūltāmquĕ tŭbām tăcĭtōs ādpōrtĕt ĭn ūsūs."725

Dīxĕrăt, ātque īpsō pōrtārum īn līmĭnĕ rēgēm

cērnĭt ĕt ōstēnsā pācēm praēfātŭs ŏlīvā:

"māgnă, rĕōr, prīdēmquĕ tŭās pērvēnĭt ăd aūrēs

fāmă trŭcīs bēllī, rēgūm plăcĭdīssĭmĕ, quōd nūnc

Eūrōpāmque Ăsĭāmquĕ quătīt. sī nōmĭnă fōrtĕ730

hūc pērlātă dŭcūm, fīdīt quĭbŭs ūltŏr Ătrīdēs,

hīc tĭbĭ, quēm tāntā mĕlĭōrēm stīrpĕ crĕāvīt

māgnănĭmūs Tŷdeūs, Ĭthăcīs ĕgŏ dūctŏr Ŭlīxēs.

caūsă vĭaē (mĕtŭām quĭd ĕnīm tĭbĭ cūnctă fătērī,

cūm Grāiūs nōtāquĕ fĭdē cĕlĕbērrĭmŭs?): īmūs735

ēxplōrāre ădĭtūs īnvīsăquĕ lītŏră Troīaē,

quīdvĕ părēnt. mĕdĭō sērmōne īntērcĭpĭt īllĕ:

"ādnŭĕrīt Fōrtūnă, prĕcōr, dēxtrīquĕ sĕcūndēnt

īstă dĕī! Nūnc hōspĭtĭō mĕă tēctă pĭūmquĕ

īllūstrātĕ lărēm." sĭmŭl īntrā līmĭnă dūcīt.740

nēc mŏră, iām mēnsās fămŭlārīs tūrbă tŏrōsquĕ

īnstrŭĭt. īntĕrĕā vīsū pērlūstrăt Ŭlīxēs

scrūtātūrquĕ dŏmūm, sī quā vēstīgĭă māgnaē

vīrgĭnĭs aūt dŭbĭā făcĭēs sūspēctă fĭgūrā;

pōrtĭcĭbūsquĕ văgīs ērrāt tōtōsquĕ pĕnātēs,745

ceū mīrētŭr, ădīt: vĕlŭt īllĕ cŭbīlĭă praēdaē

īndŭbĭtātă tĕnēns mūtō lĕgĭt ārvă Mŏlōssō

vēnātōr, vĭdĕāt dōnēc sūb frōndĭbŭs hōstēm

pōrrēctūm sōmnō pŏsĭtōsque īn caēspĭtĕ dēntīs.

Rūmŏr ĭn ārcānā iāmdūdūm pērstrĕpĭt aūlā,750

vīrgĭnĭbūs quā fīdă dŏmūs, vēnīssĕ Pĕlāsgūm

dūctōrēs Grāiāmquĕ rătēm sŏcĭōsquĕ rĕcēptōs.

aūrĕ păvēnt ălĭaē; sēd vīx nŏvă gaūdĭă cēlāt

Pēlīdēs ăvĭdūsquĕ nŏvōs hērōăs ĕt ārmă

vēl tālīs vīdīssĕ cŭpīt. iāmque ātrĭă fērvēnt755

rēgālī strĕpĭtu ēt pīctō dīscūmbĭtŭr aūrō,

cūm pătĕr īrĕ iŭbēt nātās cŏmĭtēsquĕ pŭdīcās

nātārūm. sŭbĕūnt, quālēs Maēōtĭdĕ rīpā,

cūm Scўthĭcās răpŭērĕ dŏmōs ēt cāptă Gĕtārūm

moēnĭă, sūppŏsĭtīs ĕpŭlāntŭr Ămāzŏnĕs ārmīs.760

tūm vēro īntēntūs vūltūs āc pēctŏra Ŭlīxēs

pērlībrāt vīsū, sēd nōx īllātăquĕ fāllūnt

lūmĭna ĕt ēxtēmplō lătŭīt mēnsūră iăcēntūm.

āt tămĕn ērēctūmquĕ gĕnās ŏcŭlīsquĕ văgāntēm

nūllăquĕ vīrgĭnĕī sērvāntēm sīgnă pŭdōrīs765

dēfīgīt cŏmĭtīque ōblīquō lūmĭnĕ mōnstrāt.

quōd nĭsĭ praēcĭpĭtēm blāndō cōmplēxă mŏnērēt

Dēĭdămēă sĭnū nūdātăquĕ pēctŏră sēmpēr

ēxsērtāsquĕ mănūs ŭmĕrōsque īn vēstĕ tĕnērēt

ēt prōdīrĕ tŏrīs ēt pōscĕrĕ vīnă vĕtārēt770

saēpĭŭs ēt frōntī crīnālĕ rĕpōnĕrĕt aūrūm?

Ārgŏlĭcīs dŭcĭbūs iām tūnc pătŭīssĕt Ăchīllēs.

Ūt plācātă fămēs ĕpŭlīs bīs tērquĕ rĕpōstīs,

rēx prĭŏr ādlŏquĭtūr pătĕrīsque hōrtātŭr Ăchīvōs:

"īnvĭdĕō vēstrīs, fătĕōr, dĕcŏra īnclĭtă gēntīs775

Ārgŏlĭcaē, coēptīs: ŭtĭnam ēt mĭhĭ fōrtĭŏr aētās,

quaēquĕ fŭīt, Dŏlŏpās cūm Scŷrĭă lītŏra ădōrtōs

pērdŏmŭī, frēgīquĕ vădīs, quaē sīgnă trĭūmphī

vīdīstīs cēlsā mūrōrum īn frōntĕ, cărīnās.

sāltēm sī sŭbŏlēs, āptūm quām mīttĕrĕ bēllō780

pōssēm, plēnă fŏrēnt mĭhĭ gaūdĭă; nāmquĕ iŭvārēm.

nūnc īpsī vīrēsquĕ mĕās ēt cāră vĭdētīs

pīgnŏră: quāndŏ nŏvōs dăbĭt haēc mĭhĭ tūrbă nĕpōtīs?"

dīxĕrăt, ēt sōllērs ārrēptō tēmpŏre Ŭlīxēs:

"haūt spērnēndă cŭpīs; quĭs ĕnīm nōn vīsĕrĕ gēntēs785

īnnŭmĕrās vărĭōsquĕ dŭcēs ātque āgmĭnă rēgūm

ārdĕăt? ōmnĕ sĭmūl rōbūrquĕ dĕcūsquĕ pŏtēntīs

Eūrōpaē mĕrĭtōs ūltrō iūrāvĭt ĭn ēnsēs.

rūra ūrbēsquĕ văcānt, mōntēs spŏlĭāvĭmŭs āltōs,

ōmnĕ frĕtūm lōngā vēlōrum ōbtēxĭtŭr ūmbrā;790

trādūnt ārmă pătrēs, răpĭt īrrĕvŏcātă iŭvēntūs.

nōn ălĭās ūmquām tāntaē dătă cōpĭă fāmaē

fōrtĭbŭs aūt cāmpō māiōre ēxērcĭtă vīrtūs."

Āspĭcĭt īntēntūm vĭgĭlīque haēc aūrĕ trăhēntēm,

cūm păvĕānt ălĭaē dēmīssăquĕ lūmĭnă flēctānt,795

ātque ĭtĕrāt: "quīsquīs prŏăvīs ēt gēntĕ sŭpērbā,

quīsquĭs ĕquō iăcŭlōquĕ pŏtēns, quī praēvălĕt ārcū,

ōmnĭs hŏnōs īllīc, īllīc īngēntĭă cērtānt

nōmĭnă: vīx tĭmĭdaē mātrēs aūt āgmĭnă cēssānt

vīrgĭnĕa; ō mūltūm stĕrĭlīs dāmnātŭs ĭn ānnōs800

īnvīsūsquĕ dĕīs, sī quem haēc nŏvă glōrĭă sēgnēm

praētĕrĭt." ēxīssēt strātīs, nī prōvĭdă sīgnō

Dēĭdămēă dătō cūnctās hōrtātă sŏrōrēs

līquīssēt mēnsās īpsūm cōmplēxă. sĕd haērēt

rēspĭcĭēns Ĭthăcūm coētūquĕ nŏvīssĭmŭs ēxīt.805

īllĕ quŏque īncēptō paūlum ēx sērmōnĕ rĕmīttīt,

paūcă tămēn iūngēns: "āt tū trānquīllŭs ĭn āltā

pācĕ mănē cārīsquĕ părā cōnūbĭă nātīs,

quās tĭbĭ sīdĕrĕīs dīvārūm vūltĭbŭs aēquās

fōrs dĕdĭt. ūt me ōlīm tăcĭtūm rĕvĕrēntĭă tāngīt!810

īs dĕcŏr ēt fōrmaē spĕcĭēs pērmīxtă vĭrīlī."

ōccūrrīt gĕnĭtōr: "quīd si aūt Bācchēă fĕrēntēs

ōrgĭă, Pāllădĭās aūt cīrcūm vīdĕrĭs ārās?

ēt dăbĭmūs, sī fōrtĕ nŏvūs cūnctābĭtŭr Aūstēr."

ēxcĭpĭūnt cŭpĭdi ēt tăcĭtīs spēs āddĭtă vōtīs.815

cētĕră dēpŏsĭtīs Lўcŏmēdīs rēgĭă cūrīs

trānquīllā sūb pācĕ sĭlēt, sēd lōngă săgācī

nōx Ĭthăcō, lūcēmquĕ cŭpīt sōmnūmquĕ grăvātūr.

Vīxdum ēxōrtă dĭēs ēt iām cŏmĭtātŭs Ăgŷrtĕ

Tŷdīdēs ădĕrāt praēdīctăquĕ dōnă fĕrēbāt.820

nēc mĭnŭs ēgrēssaē thălămō Scŷrēĭdĕs ībānt

ōstēntārĕ chŏrōs prōmīssăquĕ sācră vĕrēndīs

hōspĭtĭbūs. nĭtĕt ānte ălĭās rēgīnă cŏmēsquĕ

Pēlīdēs, quālīs Sĭcŭlaē sūb rūpĭbŭs Aētnaē

Nāĭdăs Ēnnaēās īntēr Dīānă fĕrōxquĕ825

Pāllăs ĕt Ēlўsĭī lūcēbāt spōnsă tўrānnī.

iāmquĕ mŏvēnt grēssūs thĭăsīsque Īsmēnĭă būxūs

sīgnă dĕdīt, quătĕr aēră Rhĕaē, quătĕr ēnthĕă pūlsānt

tērgă mănū vărĭōsquĕ quătēr lēgērĕ rĕcūrsūs.

tūnc thŷrsōs părĭtērquĕ lĕvānt părĭtērquĕ rĕpōnūnt830

mūltĭplĭcāntquĕ grădūm, mŏdŏ quō Cūrētĕs ĭn āctū

quōquĕ pĭī Sămŏthrācĕs ĕūnt, nūnc ōbvĭă vērsaē

pēctĭne Ămāzŏnĭō, mŏdŏ quō cĭtăt ōrbĕ Lăcaēnās

Dēlĭă plaūdēntēsquĕ sŭīs īntōrquĕt Ămŷclīs.

tūnc vērō, tūnc praēcĭpŭē mănĭfēstŭs Ăchīllēs835

nēc sērvārĕ vĭcēs nēc brācchĭă iūngĕrĕ cūrāt;

tūnc mōllēs grēssūs, tūnc āspērnātŭr ămīctūs

plūs sŏlĭtō rūmpītquĕ chŏrōs ēt plūrĭmă tūrbāt.

sīc īndīgnāntēm thŷrsōs āccēptăquĕ mātrīs

tŷmpănă iām trīstēs spēctābānt Pēnthĕă Thēbaē.840

Sōlvūntūr laūdātă cŏhōrs rĕpĕtūntquĕ pătērnă

līmĭna, ŭbi īn mĕdĭaē iāmdūdūm sēdĭbŭs aūlaē

mūnĕră vīrgĭnĕōs vīsūs trāctūră lŏcārāt

Tŷdīdēs, sīgnum hōspĭtĭī prĕtĭūmquĕ lăbōrīs,

hōrtātūrquĕ lĕgānt, nēc rēx plăcĭdīssĭmŭs ārcēt.845

heū sīmplēx nĭmĭūmquĕ rŭdīs, quī cāllĭdă dōnă

Grāiōrūmquĕ dŏlōs vărĭūmque īgnōrĕt Ŭlīxēn!

hīc ălĭaē, quās sēxŭs ĭnērs nātūrăquĕ dūcīt,

aūt tĕrĕtēs thŷrsōs aūt rēspōndēntĭă tēmptānt

tŷmpănă, gēmmātīs aūt nēctūnt tēmpŏră līmbīs;850

ārmă vĭdēnt māgnōquĕ pŭtānt dōnātă părēntī.

āt fĕrŭs Aēăcĭdēs, rădĭāntem ūt cōmmĭnŭs ōrbēm,

caēlātūm pūgnās (saēvīs ēt fōrtĕ rŭbēbāt

bēllōrūm măcŭlīs) ādclīnēm cōnspĭcĭt hāstaē,

īnfrĕmŭīt tōrsītquĕ gĕnās, ēt frōntĕ rĕlīctā855

sūrrēxērĕ cŏmaē; nūsquām māndātă părēntīs,

nūsquam ōccūltŭs ămōr, tōtōque īn pēctŏrĕ Troīāst.

ūt lĕŏ, mātērnō cūm rāptŭs ăb ūbĕrĕ mōrēs

āccēpīt pēctīquĕ iŭbās hŏmĭnēmquĕ vĕrērī

ēdĭdĭcīt nūllāsquĕ răpī nĭsĭ iūssŭs ĭn īrās,860

sī sĕmĕl ādvērsō rădĭāvīt lūmĭnĕ fērrūm,

ēiūrātă fĭdēs dŏmĭtōrque ĭnĭmīcŭs, ĭn īllūm

prīmă fămēs, tĭmĭdōquĕ pŭdēt sērvīssĕ măgīstrō.

ūt vēro āccēssīt prŏpĭūs lūxque aēmŭlă vūltūm

rēddĭdĭt ēt sĭmĭlī tālēm sē vīdĭt ĭn aūrō,865

hōrrŭĭt ērŭbŭītquĕ sĭmūl. tūnc ācĕr Ŭlīxēs

ādmōtūs lătĕrī sūmmīssā vōcĕ: "quĭd haērēs?

scīmŭs" ăīt: "tū sēmĭfĕrī Chīrōnĭs ălūmnūs,

tū caēlī pĕlăgīquĕ nĕpōs, tē Dōrĭcă clāssīs,

tē tŭă sūspēnsīs ēxspēctāt Graēcĭă sīgnīs,870

īpsăquĕ iām dŭbĭīs nūtānt tĭbĭ Pērgămă mūrīs.

hēĭa, ăbrūmpĕ mŏrās! Sĭnĕ pērfĭdă pāllĕăt Īdē,

ēt iŭvĕt haēc aūdīrĕ pătrēm, pŭdĕātquĕ dŏlōsām

sīc prō tē tĭmŭīssĕ Thĕtīn." iām pēctŭs ămīctū

lāxābāt, cūm grāndĕ tŭbā (sīc iūssŭs) Ăgŷrtēs875

īnsŏnŭīt: fŭgĭūnt dīsiēctīs ūndĭquĕ dōnīs

īmplōrāntquĕ pătrēm cōmmōtăquĕ proēlĭă crēdūnt.

īllĭŭs īntāctaē cĕcĭdēre ā pēctŏrĕ vēstēs,

iām clĭpĕūs brĕvĭōrquĕ mănū cōnsūmĭtŭr hāstă

(mīră fĭdēs!), Ĭthăcūmque ŭmĕrīs ēxcēdĕrĕ vīsūs880

Aētōlūmquĕ dŭcēm: tāntūm sŭbĭta ārmă călōrquĕ

Mārtĭŭs hōrrēndā cōnfūndīt lūcĕ pĕnātēs.

īmmānīsquĕ grădū, ceū prōtĭnŭs Hēctŏră pōscēns,

stāt mĕdĭūs trĕpĭdāntĕ dŏmō, Pēlēăquĕ vīrgŏ

quaērĭtŭr. āst ălĭā plāngēbāt pārtĕ rĕtēctōs885

Dēĭdămēă dŏlōs, cūiūs cūm grāndĭă prīmūm

lāmēnta ēt nōtās āccēpīt pēctŏrĕ vōcēs,

haēsĭt ĕt ōccūltō vīrtūs īnfrāctă călōrēst.

dēmīttīt clĭpĕūm rēgīsque ād līmĭnă vērsūs

āttŏnĭtūm fāctīs ĭnŏpīnăquĕ mōnstră păvēntēm,890

sīcŭt ĕrāt, nūdīs Lўcŏmēdem ādfātŭr ĭn ārmīs:

"mē tĭbĭ, cārĕ pătēr (dŭbĭūm dīmīttĕ păvōrēm!),

mē dĕdĭt ālmă Thĕtīs: tē prīdēm tāntă mănēbāt

glōrĭă, quaēsītūm Dănăīs tū mīttĭs Ăchīllēn,

grātĭŏr ēt māgnō, sī fās dīxīssĕ, părēntĕ895

ēt dūlcī Chīrōnĕ mĭhī. sēd cōrdă părūmpēr

hūc ādvērtĕ lĭbēns ātque hās bŏnŭs āccĭpĕ vōcēs:

Pēleūs tē nātō sŏcĕrum ēt Thĕtĭs hōspĭtă iūngūnt,

ādlēgāntquĕ sŭōs ūtrōque ā sānguĭnĕ dīvōs.

ūnām vīrgĭnĕō nātārum ēx āgmĭnĕ pōscūnt:900

dāsne? ān gēns hŭmĭlīs tĭbĭ dēgĕnĕrēsquĕ vĭdēmūr?

nōn rĕnŭīs? Iūnge ērgŏ mănūs ēt cōncĭpĕ foēdūs

ātque īgnōscĕ tŭīs. tăcĭtō iām cōgnĭtă fūrtō

Dēĭdămēă mĭhī; quĭd ĕnim hīs ōbstārĕ lăcērtīs,

quā pŏtŭīt nōstrās pōssēssă rĕpēllĕrĕ vīrēs?905

mē lŭĕre īstă iŭbē; pōno ārma ēt rēddŏ Pĕlāsgīs

ēt mănĕō. quīd trīstĕ frĕmīs? quīd lūmĭnă mūtās?

iām sŏcĕr ēs." nātum āntĕ pĕdēs prōstrāvĭt ĕt āddīt:

"iāmque ăvŭs: īmmītīs quŏtĭēns ĭtĕrābĭtŭr ēnsīs!

tūrbă sŭmūs." tūnc ēt Dănăī pēr sācră fĭdēmquĕ910

hōspĭtĭī blāndūsquĕ prĕcūm cōmpēllĭt Ŭlīxēs.

īlle, ētsī cāraē cōmpērta īniūrĭă nātaē

ēt Thĕtĭdīs māndātă mŏvēnt prōdīquĕ vĭdētūr

dēpŏsĭtūm tām grāndĕ dĕaē, tămĕn ōbvĭŭs īrĕ

tōt mĕtŭīt fātīs Ārgīvăquĕ bēllă mŏrārī;915

(fāc vĕlĭt, īpsam īllīc mātrēm sprēvīssĕt Ăchīllēs)

nēc tămĕn ābnŭĕrīt gĕnĕrō sē iūngĕrĕ tālī:

vīncĭtŭr. ārcānīs ēffērt pŭdĭbūndă tĕnēbrīs

Dēĭdămēă grădūm, vĕnĭaē nēc prōtĭnŭs āmēns

crēdĭt ĕt ōppŏsĭtō gĕnĭtōrēm plācăt Ăchīllĕ.920

Mīttĭtŭr Haēmŏnĭām, māgnīs quī Pēlĕă fāctīs

īmplĕăt ēt clāssēm cŏmĭtēsque īn proēlĭă pōscāt.

nēc nōn ēt gĕmĭnās rēgnātōr Scŷrĭŭs ālnōs

dēdūcīt gĕnĕrō vīrēsque ēxcūsăt Ăchīvīs.

tūnc ĕpŭlīs cōnsūmptă dĭēs, tāndēmquĕ rĕtēctūm925

foēdŭs ĕt īntrĕpĭdōs nōx cōnscĭă iūngĭt ămāntēs.

Īllĭŭs ānte ŏcŭlōs nŏvă bēlla ēt Xānthŭs ĕt Īdē

Ārgŏlĭcaēquĕ rătēs ātque īpsās cōgĭtăt ūndās

Aūrōrāmquĕ tĭmēt: cārā cērvīcĕ mărītī

fūsă nŏvī lăcrĭmās iām sōlvĭt ĕt ōccŭpăt ārtūs:930

"āspĭcĭāmne ĭtĕrūm mēque hōc īn pēctŏrĕ pōnām,

Aēăcĭdē? rūrsūsquĕ tŭōs dīgnābĕrĕ pārtūs?

ān tŭmĭdūs Teūcrōsquĕ lărēs ēt cāptă rĕpōrtāns

Pērgămă vīrgĭnĕaē nōlēs mĕmĭnīssĕ lătēbraē?

quīd prĕcĕr, heū, tĭmĕāmvĕ prĭūs? quīdve ānxĭă māndēm,935

cuī vīx flērĕ văcāt? mŏdŏ tē nōx ūnă dĕdītquĕ

īnvīdītquĕ mĭhī! Thălămīs haēc tēmpŏră nōstrīs?

hīcne ēst lībĕr hўmēn? ō dūlcĭă fūrtă dŏlīquĕ,

ō tĭmŏr! ābrĭpĭtūr mĭsĕraē pērmīssŭs Ăchīllēs.

ī (nĕque ĕnīm tāntōs aūsīm rĕvŏcārĕ părātūs)940

ī caūtūs, nēc vānă Thĕtīn tĭmŭīssĕ mĕmēntŏ,

ī fēlīx nōstērquĕ rĕdī! nĭmĭs īmprŏbă pōscŏ:

iām tē spērābūnt lăcrĭmīs plānctūquĕ dĕcōraē

Trōădĕs ōptābūntquĕ tŭīs dărĕ cōllă cătēnīs

ēt pătrĭām pēnsārĕ tŏrīs aūt īpsă plăcēbīt945

Tŷndărĭs, īncēstā nĭmĭūm laūdātă răpīnā.

āst ĕgŏmēt prīmaē pŭĕrīlīs fābŭlă cūlpaē

nārrābōr fămŭlīs aūt dīssĭmŭlātă lătēbŏ.

quīn ăgĕ, dūc cŏmĭtēm; cūr nōn ĕgŏ Mārtĭă tēcūm

sīgnă fĕrām? tū thŷrsă mănū Bācchēăquĕ mēcūm950

sācră, quŏd īnfēlīx nōn crēdēt Troīă, tŭlīstī.

āttămĕn hūnc, quēm maēstă mĭhī sōlācĭă līnquīs,

hūnc sāltēm sūb cōrdĕ tĕne ēt cōncēdĕ prĕcāntī

hōc sōlūm, părĭāt nē quīd tĭbĭ bārbără cōniūnx,

nē quă dĕt īndīgnōs Thĕtĭdī cāptīvă nĕpōtēs.955

tālĭă dīcēntēm nōn īpse īmmōtŭs Ăchīllēs

sōlātūr iūrātquĕ fĭdēm iūrātăquĕ flētū

spōndĕt ĕt īngēntīs fămŭlās cāptūmquĕ rĕvērsūs

Īlĭŏn ēt Phrўgĭaē prōmīttīt mūnĕră gāzaē.

īrrĭtă vēntōsaē răpĭēbānt vērbă prŏcēllaē.960

Magnanimum Aeaciden formidatamque Tonanti

progeniem et patrio vetitam succedere caelo,

diva, refer. quamquam acta viri multum inclita cantu

Maeonio, sed plura vacant: nos ire per omnem

5(sic amor est) heroa velis Scyroque latentem

Dulichia proferre tuba nec in Hectore tracto

sistere, sed tota iuvenem deducere Troia.

tu modo, si veterem digno deplevimus haustu,

da fontes mihi, Phoebe, novos ac fronde secunda

10necte comas: neque enim Aonium nemus advena pulso

nec mea nunc primis augescunt tempora vittis.

scit Dircaeus ager meque inter prisca parentum

nomina cumque suo numerant Amphione Thebae.

At tu, quem longe primum stupet Itala virtus

15Graiaque, cui geminae florent vatumque ducumque

certatim laurus (olim dolet altera vinci),

da veniam ac trepidum patere hoc sudare parumper

pulvere. te longo necdum fidente paratu

molimur magnusque tibi praeludit Achilles.

20Solverat Oebalio classem de litore pastor

Dardanus incautas blande populatus Amyclas

plenaque materni referens praesagia somni

culpatum relegebat iter, qua condita ponto

fluctibus invisis iam Nereis imperat Helle;

25cum Thetis Idaeos - heu numquam vana parentum

auguria! - expavit vitreo sub gurgite remos.

nec mora, et undosis turba comitante sororum

prosilvit thalamis: fervent coëuntia Phrixi

litora et angustum dominas non explicat aequor.

30Illa ubi discusso primum subit aëra ponto,

"me petit haec, mihi classis" ait "funesta minatur,

agnosco monitus et Protea vera locutum.

ecce novam Priamo facibus de puppe levatis

fert Bellona nurum: video iam mille carinis

35Ionium Aegaeumque premi; nec sufficit, omnis

quod plaga Graiugenum tumidis coniurat Atridis:

iam pelago terrisque meus quaeretur Achilles,

et volet ipse sequi. quid enim cunabula parvo

Pelion et torvi commisimus antra magistri?

40Illic, ni fallor, Lapitharum proelia ludit

improbus et patria iam se metitur in hasta.

o dolor, o seri materno in corde timores!

non potui infelix, cum primum gurgite nostro

Rhoeteae cecidere trabes, attollere magnum

45aequor et incesti praedonis vela profunda

tempestate sequi cunctasque inferre sorores?

nunc quoque-, sed tardum, iam plena iniuria raptae.

ibo tamen pelagique deos dextramque secundi,

quod superest, complexa Iovis per Tethyos annos

50grandaevumque patrem supplex miseranda rogabo

unam hiemem." dixit magnumque in tempore regem

aspicit. Oceano veniebat ab hospite, mensis

laetus et aequoreo diffusus nectare vultus,

unde hiemes ventique silent cantuque quieto

55armigeri Tritones eunt scopulosaque cete

Tyrrhenique greges circumque infraque rotantur

rege salutato; placidis ipse arduus undis

eminet et triplici telo iubet ire iugales:

illi spumiferos glomerant a pectore cursus,

60pone natant delentque pedum vestigia cauda;

cum Thetis: "o magni genitor rectorque profundi,

aspicis in qualis miserum patefeceris usus

aequor? eunt tutis terrarum crimina velis,

ex quo iura freti maiestatemque repostam

65rupit Iasonia puppis Pagasaea rapina.

en aliud furto scelus et spolia hospita portans

navigat iniustae temerarius arbiter Idae,

eheu, quos gemitus terris caeloque daturus,

quos mihi! sic Phrygiae pensamus gaudia palmae,

70hi Veneris mores, hoc gratae munus alumnae?

has saltem (num semideos nostrumque reportant

Thesea?), si quis adhuc undis honor, obrue puppis,

aut permitte fretum! nulla inclementia: fas sit

pro nato timuisse mihi. da tollere fluctus,

75nec tibi de tantis placeat me fluctibus unum

litus et Iliaci scopulos habitare sepulcri."

Orabat laniata genas et pectore nudo

caeruleis obstabat equis. sed rector aquarum

invitat curru dictisque ita mulcet amicis:

80"ne pete Dardaniam frustra, Theti, mergere classem:

fata vetant; ratus ordo deis miscere cruentas

Europamque Asiamque manus, consultaque belli

Iuppiter et tristis edixit caedibus annos.

quem tu illic natum in Sigeo pulvere, quanta

85aspicies victrix Phrygiarum funera matrum,

cum tuus Aeacides tepido modo sanguine Teucros

undabit campos, modo crassa exire vetabit

flumina et Hectoreo tardabit funere currus

impelletque manu nostros, opera irrita, muros!

90Pelea iam desiste queri thalamosque minores:

crederis peperisse Iovi; nec inulta dolebis

cognatisque utere fratris: dabo tollere fluctus,

cum reduces Danai nocturnaque signa Caphereus

exseret et dirum pariter quaeremus Ulixem."

95Dixerat. Illa gravi vultum demissa repulsa,

quae iam excire fretum et ratibus bellare parabat

Iliacis, alios animo commenta paratus,

tristis ad Haemonias detorquet bracchia terras.

ter conata manu, liquidum ter gressibus aequor

100reppulit et niveas feriunt vada Thessala plantas.

laetantur montes et conubialia pandunt

antra sinus lateque deae Spercheos abundat

obvius et dulci vestigia circuit unda.

illa nihil gavisa locis, sed coepta fatigat

105pectore consilia et sollers pietate magistra

longaevum Chirona petit. domus ardua montem

perforat et longo suspendit Pelion arcu;

pars exhausta manu, partem sua ruperat aetas.

signa tamen divumque tori et quem quisque sacrarit

110accubitu genioque locus monstrantur; at intra

Centauri stabula alta patent, non aequa nefandis

fratribus. hic hominum nullos experta cruores

spicula nec truncae bellis genialibus orni

aut consanguineos fracti crateres in hostes,

115sed pharetrae insontes et inania terga ferarum.

haec quoque dum viridis; nam tunc labor unus inermi

nosse salutiferas dubiis animantibus herbas,

aut monstrare lyra veteres heroas alumno.

Et tunc venatu rediturum in limine primo

120opperiens properatque dapes largoque serenat

igne domum: cum visa procul de litore surgens

Nereis; erumpit silvis (dant gaudia vires)

notaque desueto crepuit senis ungula campo.

tunc blandus dextra atque imos demissus in armos

125pauperibus tectis inducit et admonet antri.

Iamdudum tacito lustrat Thetis omnia visu

nec perpessa moras: "ubinam mea pignora, Chiron?

dic" ait "aut cur ulla puer iam tempora ducit

te sine? non merito trepidus sopor atraque matri

130signa deum et magnos utinam mentita timores?

namque modo infensos utero mihi contuor ensis,

nunc planctu livere manus, modo in ubera saevas

ire feras; saepe ipsa (nefas!) sub inania natum

Tartara et ad Stygios iterum fero mergere fontis.

135hos abolere metus magici iubet ordine sacri

Carpathius vates puerumque sub axe peracto

secretis lustrare fretis, ubi litora summa

Oceani et genitor tepet illabentibus astris

Pontus. ibi ignotis horrenda piacula divis

140donaque- sed longum cuncta enumerare vetorque;

trade magis!" sic ficta parens: neque enim ille dedisset,

si molles habitus et tegmina foeda fateri

ausa seni. tunc ille refert: "duc, optima, quaeso,

duc, genetrix, humilique deos infringe precatu.

145nam superant tua vota modum placandaque multum

invidia est. non addo metum, sed vera fatebor:

nescio quid magnum (nec me patria omina fallunt)

vis festina parat tenuesque supervenit annos.

olim et ferre minas avideque audire solebat

150imperia et nostris procul haud discedere ab antris:

nunc illum non Ossa capit, non Pelion ingens

Pharsaliaeve nives. ipsi mihi saepe queruntur

Centauri raptasque domos abstractaque coram

armenta et semet campis fluviisque fugari:

155insidiasque et bella parant timideque minantur.

olim equidem Argolicos pinus cum Thessala reges

hac veheret, iuvenem Alciden et Thesea vidi-

sed taceo." figit gelidus Nereida pallor:

ille aderat multo sudore et pulvere maior,

160et tamen arma inter festinatosque labores

dulcis adhuc visu: niveo natat ignis in ore

purpureus fulvoque nitet coma gratior auro.

necdum prima nova lanugine vertitur aetas,

tranquillaeque faces oculis et plurima vultu

165mater inest, qualis Lycia venator Apollo

cum redit et saevis permutat plectra pharetris.

forte et laetus adest (o quantum gaudia formae

adiciunt!): fetam Pholoës sub rupe leaenam

perculerat ferro vacuisque reliquerat antris

170ipsam, sed catulos adportat et incitat ungues.

quos tamen, ut fido genetrix in limine visast,

abicit exceptamque avidis circumligat ulnis,

iam gravis amplexu iamque aequus vertice matri.

insequitur magno iam tunc conexus amore

175Patroclus tantisque extenditur aemulus actis

par studiis aevique modis, sed robore longe,

et tamen aequali visurus Pergama fato.

Protinus ille subit rapido quae proxima saltu

flumina fumantesque genas crinemque novatur

180fontibus, Eurotae qualis vada Castor anhelo

intrat equo fessumque sui iubar excitat astri.

miratur, comitque senex nunc pectora mulcens

nunc fortes umeros: angunt sua gaudia matrem.

tunc libare dapes Baccheaque munera Chiron

185orat et attonitae varia oblectamina nectens

elicit extremo chelyn et solantia curas

fila movet leviterque expertas pollice chordas

dat puero. canit ille libens immania laudum

semina: quot tumidae superarit iussa novercae

190Amphitryoniades, crudum quo Bebryca caestu

obruerit Pollux, quanto circumdata nexu

ruperit Aegides Minoia bracchia tauri,

maternos in fine toros superisque gravatum

Pelion: hic victo risit Thetis anxia vultu.

195nox trahit in somnos, saxo collabitur ingens

Centaurus blandusque umeris se innectit Achilles

(quamquam ibi fida parens) assuetaque pectora mavult.

At Thetis undisonis per noctem in rupibus astans,

quae nato secreta velit, quibus abdere terris

200destinet, huc illuc divisa mente volutat.

proxima, sed studiis multum Mavortia, Thrace;

nec Macetum gens dura placet laudumque daturi

Cecropidae stimulos: nimium opportuna carinis

Sestos Abydenique sinus: placet ire per altas

205Cycladas. hic spretae Myconosque humilisque Seriphos

et Lemnos non aequa viris atque hospita Delos

gentibus. imbelli nuper Lycomedis ab aula

virgineos coetus et litora persona ludo

audierat, duros laxantem Aegaeona nexus

210missa sequi centumque dei numerare catenas.

haec placet, haec timidae tellus tutissima matri.

qualis vicino volucris iam sedula partu,

iamque timens, qua fronde domum suspendat inanem,

providet hic ventos, hic anxia cogitat angues,

215hic homines: tandem dubiae placet umbra, novisque

vix stetit in ramis et protinus arbor amatur.

Altera consilio superest tristemque fatigat

cura deam, natum ipsa sinu complexa per undas,

an magno Tritone ferat, ventosne volucris

220advocet an pelago solitam Thaumantida pasci.

elicit inde fretis et murice frenat acuto

delphinas biiugos, quos illi maxima Tethys

gurgite Atlanteo pelagi sub valle sonora

nutrierat (nullis vada per Neptunia glaucae

225tantus honos formae nandique potentia nec plus

pectoris humani): iubet hos subsistere pleno

litore, ne nudae noceant contagia terrae.

ipsa dehinc toto resolutum pectore Achillen,

qui pueris sopor, Haemonii de rupibus antri

230ad placidas deportat aquas et iussa tacere

litora: monstrat iter totoque effulgurat orbe

Cynthia. prosequitur divam celeresque recursus

securus pelagi Chiron rotat udaque celat

lumina et abreptos subito iam iamque latentes

235erecto prospectat equo, qua cana parumper

spumant signa fugae et liquido perit orbita ponto.

illum non alias rediturum ad Thessala Tempe

iam tristis Pholoë, iam nubilus ingemit Othrys

et tenuior Spercheos aquis speluncaque docti

240muta senis; quaerunt puerilia carmina Fauni

et sperata diu plorant conubia Nymphae.

Iam premit astra dies humilique ex aequore Titan

rorantis evolvit equos et ab aethere magno

sublatum curru pelagus cadit, at vada mater

245Scyria iamdudum fluctus emensa tenebat,

exierantque iugo fessi delphines erili:

cum pueri tremefacta quies oculique patentes

infusum sensere diem. stupet aëre primo,

quae loca, qui fluctus, ubi Pelion? Omnia versa

250atque ignota videt dubitatque agnoscere matrem.

occupat illa manu blandeque adfata paventem:

"si mihi, care puer, thalamos sors aequa tulisset,

quos dabat, aetheriis ego te complexa tenerem

sidus grande plagis, magnique puerpera caeli

255nil humiles Parcas terrenaque fata vererer.

nunc impar tibi, nate, genus, praeclusaque leti

tantum a matre via est; quin et metuenda propinquant

tempora et extremis admota pericula metis.

cedamus, paulumque animos submitte viriles

260atque habitus dignare meos. si Lydia dura

pensa manu mollesque tulit Tirynthius hastas,

si decet aurata Bacchum vestigia palla

verrere, virgineos si Iuppiter induit artus,

nec magnum ambigui fregerunt Caenea sexus,

265hac sine, quaeso, minas nubemque exire malignam.

mox iterum campos, iterum Centaurica reddam

lustra tibi: per ego hoc decus et ventura iuventae

gaudia, si terras humilemque experta maritum

te propter, si progenitum Stygos amne severo

270armavi (totumque utinam!), cape tuta parumper

tegmina nil nocitura animo. cur ora reducis?

quidue parant oculi? pudet hoc mitescere cultu?

per te, care puer, cognata per aequora iuro,

nesciet hoc Chiron." sic horrida pectora tractat

275nequiquam mulcens; obstat genitorque roganti

nutritorque ingens et cruda exordia magnae

indolis: effrenae tumidum velut igne iuventae

si quis equum primis submittere temptet habenis,

ille diu campis fluviisque et honore superbo

280gavisus non colla iugo, non aspera praebet

ora lupis dominique fremit captivus inire

imperia atque alios miratur discere cursus.

Quis deus attonitae fraudes astumque parenti

contulit? indocilem quae mens detraxit Achillen?

285Palladi litoreae celebrabat Scyros honorum

forte diem, placidoque satae Lycomede sorores

luce sacra patriis, quae rara licentia, muris

exierant dare veris opes divaeque severas

fronde ligare comas et spargere floribus hastam.

290omnibus eximium formae decus, omnibus idem

cultus et expleto teneri iam fine pudoris

virginitas matura toris annique tumentes.

sed quantum virides pelagi Venus addita Nymphas

obruit, aut umeris quantum Diana relinquit

295Naidas, effulget tantum regina decori

Deidamea chori pulchrisque sororibus obstat,

illius et roseo flammatur purpura vultu

et gemmis lux maior inest et blandius aurum:

atque ipsi par forma deae est, si pectoris angues

300ponat et exempta pacetur casside vultus.

hanc ubi ducentem longe socia agmina vidit,

trux puer et nullo temeratus pectora motu

diriguit totisque novum bibit ossibus ignem.

nec latet haustus amor, sed fax vibrata medullis

305in vultus atque ora redit lucemque genarum

tinguit et impulsum tenui sudore pererrat.

lactea Massagetae veluti cum pocula fuscant

sanguine puniceo vel ebur corrumpitur ostro,

sic variis manifesta notis palletque rubetque

310flamma repens. eat atque ultro ferus hospita sacra

dissiciat turbae securus et immemor aevi,

ni pudor et iunctae teneat reverentia matris.

ut pater armenti quondam ductorque futurus,

cui nondum toto peraguntur cornua gyro,

315cum sociam pastus niveo candore iuvencam

aspicit, ardescunt animi primusque per ora

spumat amor, spectant hilares obstantque magistri.

Occupat arrepto iam conscia tempore mater:

"hasne inter simulare choros et bracchia ludo

320nectere, nate, grave est? gelida quid tale sub Ossa

Peliacisque iugis? o si mihi iungere curas

atque alium portare sinu contingat Achillen!

mulcetur laetumque rubet visusque protervos

obliquat vestisque manu leviore repellit.

325aspicit ambiguum genetrix cogique volentem

iniecitque sinus; tum colla rigentia mollit

submittitque graves umeros et fortia laxat

bracchia et impexos certo domat ordine crines

ac sua dilecta cervice monilia transfert;

330et picturato cohibens vestigia limbo

incessum motumque docet fandique pudorem.

qualiter artifici victurae pollice cerae

accipiunt formas ignemque manumque sequuntur,

talis erat divae natum mutantis imago.

335nec luctata diu; superest nam plurimus illi

invita virtute decor, fallitque tuentes

ambiguus tenuique latens discrimine sexus.

Procedunt, iterumque monens iterumque fatigans

blanda Thetis: "sic ergo gradum, sic ora manusque,

340nate, feres comitesque modis imitabere fictis,

ne te suspectum molli non misceat aulae

rector et incepti pereant mendacia furti."

dicit et admoto non distat comere tactu.

sic ubi virgineis Hecate lassata Therapnis

345ad patrem fratremque redit, comes haeret eunti

mater et ipsa umeros exsertaque bracchia velat;

ipsa arcum pharetrasque locat vestemque latentem

deducit sparsosque studet componere crines.

Protinus adgreditur regem atque ibi testibus aris

350"hanc tibi" ait "nostri germanam, rector, Achillis

(nonne vides ut torva genas aequandaque fratri?)

tradimus: arma umeris arcumque animosa petebat

ferre et Amazonio conubia pellere ritu.

sed mihi curarum satis est pro stirpe virili:

355haec calathos et sacra ferat, tu frange regendo

indocilem sexuque tene, dum nubilis aetas

solvendusque pudor; neve exercere protervas

gymnadas aut lustris nemorum concede vagari.

intus ale et similes inter seclude puellas;

360litore praecipue portuque arcere memento.

vidisti modo vela Phrygum: iam mutua iura

fallere transmissae pelago didicere carinae."

Accedit dictis pater ingenioque parentis

occultum Aeaciden (quis divum fraudibus obstet?)

365accipit; ultro etiam veneratur supplice dextra

et grates electus agit: nec turba piarum

Scyriadum cessat nimio defigere visu

virginis ora novae, quantum cervice comisque

emineat quantumque umeros ac pectora fundat.

370dehinc sociare choros castisque accedere sacris

hortantur, ceduntque loco et contingere gaudent.

qualiter Idaliae volucres, ubi mollia frangunt

nubila, iam longum caeloque domoque gregatae,

si iunxit pinnas diversoque hospita tractu

375venit avis, cunctae primum mirantur et horrent;

mox propius propiusque volant, atque aëre in ipso

paulatim fecere suam plausuque secundo

circumeunt hilares et ad alta cubilia ducunt.

Digreditur multum cunctata in limine mater,

380dum repetit monitus arcanaque murmura figit

auribus et tacito dat verba novissima vultu.

tunc excepta freto longe cervice reflexa

abnatat et blandis adfatur litora votis:

"cara mihi tellus, magnae cui pignora curae

385depositumque ingens timido commisimus astu,

sis felix taceasque, precor, quo more tacebat

Creta Rheae: te longus honos aeternaque cingent

templa nec instabili fama superabere Delo;

et ventis et sacra fretis interque vadosas

390Cycladas, Aegaeae frangunt ubi saxa procellae,

Nereidum tranquilla domus iurandaque nautis

insula, ne solum Danaas admitte carinas,

ne, precor! "hic thiasi tantum et nihil utile bellis"

hoc famam narrare doce, dumque arma parantur

395Dorica et alternum Mavors interfurit orbem,

(cedo equidem) sit virgo pii Lycomedis Achilles."

Interea meritos ultrix Europa dolores

dulcibus armorum furiis et supplice regum

conquestu flammata movet; quippe ambit Atrides

400ille magis, cui nupta domi, facinusque relatu

asperat Iliacum: captam sine Marte, sine armis

progeniem caeli Spartaeque potentis alumnam,

iura, fidem, superos una calcata rapina.

hoc foedus Phrygium, haec geminae commercia terrae?

405quid maneat populos, ubi tanta iniuria primos

degrassata duces? coëunt gens omnis et aetas:

nec tantum exciti, bimari quos Isthmia vallo

claustra nec undisonae quos circuit umbo Maleae,

sed procul, admotas Phrixi qua semita iungi

410Europamque Asiamque vetat, quasque ordine gentes

litore Abydeno maris adligat unda superni.

fervet amor belli concussasque erigit urbes.

aera domat Temese, quatitur navalibus ora

Eubois, innumera resonant incude Mycenae,

415Pisa novat currus, Nemee dat terga ferarum,

Cirrha sagittiferas certat stipare pharetras,

Lerna gravis clipeos caesis vestire iuvencis.

dat bello pedites Aetolus et asper Acarnan,

Argos agit turmas, vacuantur pascua ditis

420Arcadiae, frenat celeres Epiros alumnos,

Phocis et Aoniae iaculis rarescitis umbrae,

murorum tormenta Pylos Messenaque tendunt.

nulla immunis humus; velluntur postibus altis

arma olim dimissa patrum, flammisque liquescunt

425dona deum: ereptum superis Mars efferat aurum.

nusquam umbrae veteres: minor Othrys et ardua sidunt

Taygeta, exuti viderunt aëra montes.

iam natat omne nemus: caeduntur robora classi,

silva minor remis. ferrum lassatur in usus

430innumeros, quod rostra liget, quod muniat arma,

belligeros quod frenet equos, quod mille catenis

squalentes nectat tunicas, quod sanguine fumet

vulneraque alta bibat, quod conspirante veneno

impellat mortes; tenuant umentia saxa

435attritu et pigris addunt mucronibus iras.

nec modus aut arcus lentare aut fundere glandes

aut torrere sudes galeasque attollere conis.

hos inter motus pigram gemit una quietem

Thessalia et geminis incusat fata querelis,

440quod senior Peleus nec adhuc maturus Achilles.

Iam Pelopis terras Graiumque exhauserat orbem

praecipitans in transtra viros insanus equosque

Bellipotens. fervent portus et operta carinis

stagna suasque hiemes classis promota suosque

445attollit fluctus; ipsum iam puppibus aequor

deficit et totos consumunt carbasa ventos.

Prima rates Danaas Hecateia congregat Aulis,

rupibus expositis longique crepidine dorsi

Euboicum scandens Aulis mare, litora multum

450montivagae dilecta deae, iuxtaque Caphereus

latratum pelago tollens caput. ille Pelasgas

ut vidit tranare rates, ter monte ter undis

intonuit saevaeque dedit praesagia noctis.

coetus ibi armorum Troiae fatalis, ibi ingens

455iuratur bellum, donec sol annuus omnes

conficeret metas. tunc primum Graecia vires

contemplata suas; tunc sparsa ac dissona moles

in corpus vultumque coit et rege sub uno

disposita est. sic curva feras indago latentes

460claudit et admotis paulatim cassibus artat.

illae ignem sonitumque pavent diffisaque linquunt

avia miranturque suum decrescere montem,

donec in angustam ceciderunt undique vallem;

inque vicem stupuere greges socioque timore

465mansuescunt: simul hirtus aper, simul ursa lupusque

cogitur et captos contempsit cerva leones.

Sed quamquam et gemini pariter sua bella capessant

Atridae famamque avida virtute paternam

Tydides Sthenelusque premant, nec cogitet annos

470Antilochus septemque Aiax umbone coruscet

armenti reges atque aequum moenibus orbem,

consiliisque armisque vigil contendat Ulixes;

omnis in absentem belli manus ardet Achillen,

nomen Achillis amant, et in Hectora solus Achilles

475poscitur, illum unum Teucris Priamoque loquuntur

fatalem. quis enim Haemoniis sub vallibus alter

creverit effossa reptans nive? cuius adortus

cruda rudimenta et teneros formaverit annos

Centaurus? patrii propior cui linea caeli,

480quemve alium Stygios tulerit secreta per amnes

Nereis et pulchros ferro praestruxerit artus?

haec Graiae castris iterant traduntque cohortes.

cedit turba ducum vincique haud maesta fatetur.

sic cum pallentes Phlegraea in castra coirent

485caelicolae iamque Odrysiam Gradivus in hastam

surgeret et Libycos Tritonia tolleret angues

ingentemque manu curvaret Delius arcum,

stabat anhela metu solum Natura Tonantem

respiciens: quando ille hiemes tonitrusque vocaret

490nubibus, igniferam quot fulmina posceret Aetnen.

Atque ibi dum mixta vallati plebe suorum

et maris et belli consultant tempora reges,

increpitans magno vatem Calchanta tumultu

Protesilaus agit (namque huic bellare cupido

495praecipua et primae iam tunc data gloria mortis):

"o nimium Phoebi tripodumque oblite tuorum,

Thestoride, quando ora deo possessa movebis

iustius aut quianam Parcarum occulta recludis?

cernis ut ignotum cuncti stupeantque fremantque

500Aeaciden? sordent vulgo Calydonius heros

et magno genitus Telamone Aiaxque secundus,

nos quoque; sed Mavors et Troia arrepta probabunt.

illum neglectis (pudet heu!) ductoribus omnes

belligerum ceu numen amant. dic ocius aut cur

505serta comis et multus honos? quibus abditus oris,

qua iubes tellure peti? nam fama nec antris

Chironis patria nec degere Peleos aula.

heia, irrumpe deos et fata latentia vexa,

laurigerosque ignes, si quando, avidissimus hauri!

510arma horrenda tibi saevosque remisimus enses,

numquam has imbellis galea violabere vittas:

sed felix numeroque ducum praestantior omni,

si magnum Danais per te deprendis Achillem."

Iamdudum trepido circumfert lumina motu

515intrantemque deum primo pallore fatetur

Thestorides; mox igne genas et sanguine torquens

nec socios nec castra videt, sed caecus et absens

nunc superum magnos deprendit in aethere coetus,

nunc sagas adfatur aves, nunc dura sororum

520licia, turiferas modo consulit anxius aras

flammarumque apicem rapit et caligine sacra

pascitur. exsiliunt crines rigidisque laborat

vitta comis, nec colla loco nec in ordine gressus.

tandem fessa tremens longis mugitibus ora

525solvit, et oppositum vox eluctata furoremst:

"quo rapis ingentem magni Chironis alumnum

femineis, Nerei, dolis? huc mitte: quid aufers?

non patiar: meus iste, meus. tu diva profundi,

et me Phoebus agit. latebris quibus abdere temptas

530eversorem Asiae? video per Cycladas altas

attonitam et turpi quaerentem litora furto.

occidimus: placuit Lycomedis conscia tellus.

o scelus! en fluxae veniunt in pectora vestes.

scinde, puer, scinde et timidae ne cede parenti.

535ei mihi, raptus abit! quaenam haec? procul improba virgo!

Hic nutante gradu stetit amissisque furoris

viribus ante ipsas tremefactus corruit aras.

tunc haerentem Ithacum Calydonius occupat heros:

"nos vocat iste labor: neque enim comes ire recusem,

540si tua cura trahat. licet ille sonantibus antris

Tethyos aversae gremioque prematur aquosi

Nereos, invenies. tu tantum providus astu

tende animum vigilem fecundumque erige pectus:

non mihi quis vatum dubiis in casibus ausit

545fata videre prior." subicit gavisus Ulixes:

"sic deus omnipotens firmet, sic adnuat illa

virgo paterna tibi! sed me spes lubrica tardat:

grande equidem armatum castris inducere Achillen;

sed si fata negent, quam foedum ac triste reverti!

550vota tamen Danaum non intemptata relinquam.

iamque adeo aut aderit mecum Peleius heros,

aut verum penitus latet et sine Apolline Calchas."

Conclamant Danai stimulatque Agamemno volentes:

laxantur coetus resolutaque murmure laeto

555agmina discedunt, quales iam nocte propinqua

e pastu referuntur aves, vel in antra reverti

melle novo gravidas mitis videt Hybla catervas.

nec mora, iam dextras Ithacesia carbasus auras

poscit, et in remis hilaris sedere iuventus.

560At procul occultum falsi sub imagine sexus

Aeaciden furto iam noverat una latenti

Deidamea virum; sed opertae conscia culpae

cuncta pavet tacitasque putat sentire sorores.

namque ut virgineo stetit in grege durus Achilles

565exsolvitque rudem genetrix digressa pudorem,

protinus elegit comitem, quamquam omnis in illum

turba coit, blandeque novas nil tale timenti

admovet insidias: illam sequiturque premitque

improbus, illam oculis iterumque iterumque resumit.

570nunc nimius lateri non evitantis inhaeret,

nunc levibus sertis, lapsis nunc sponte canistris,

nunc thyrso parcente ferit, modo dulcia notae

fila lyrae tenuesque modos et carmina monstrat

Chironis ducitque manum digitosque sonantis

575infringit citharae, nunc occupat ora canentis

et ligat amplexus et mille per oscula laudat.

illa libens discit, quo vertice Pelion, et quis

Aeacides, puerique auditum nomen et actus

assidue stupet et praesentem cantat Achillen.

580ipsa quoque et validos proferre modestius artus

et tenuare rudes attrito pollice lanas

demonstrat reficitque colos et perdita dura

pensa manu; vocisque sonum pondusque tenentis,

quodque fugit comites, nimio quod lumine sese

585figat et in verbis intempestivus anhelet,

miratur; iam iamque dolos aperire parantem

virginea levitate fugit prohibetque fateri.

sic sub matre Rhea iuvenis regnator Olympi

oscula securae dabat insidiosa sorori

590frater adhuc, medii donec reverentia cessit

sanguinis et versos germana expavit amores.

tandem detecti timidae Nereidos astus.

Lucus Agenorei sublimis ad orgia Bacchi

stabat et admissum caelo nemus: huius in umbra

595alternam renovare piae trieterida matres

consuerant scissumque pecus terraque revulsas

ferre trabes gratosque deo praestare furores.

lex procul ire mares: iterat praecepta verendus

ductor, inaccessumque viris edicitur antrum.

600nec satis est: stat fine dato metuenda sacerdos

exploratque aditus, ne quis temerator oberret

agmine femineo; tacitus sibi risit Achilles.

illum virgineae ducentem signa catervae

magnaque difficili solventem bracchia motu

605(et sexus pariter decet et mendacia matris)

mirantur comites. nec iam pulcherrima turbae

Deidamea suae tantumque admota superbo

vincitur Aeacide, quantum premit ipsa sorores.

ut vero e tereti dimisit nebrida collo

610errantesque sinus hedera collegit et alte

cinxit purpureis flaventia tempora vittis

vibravitque gravi redimitum missile dextra,

attonito stat turba metu sacrisque relictis

illum ambire libet pronosque attollere vultus.

615talis, ubi ad Thebas vultumque animumque remisit

Euhius et patrio satiavit pectora luxu,

serta comis mitramque levat thyrsumque virentem

armat et hostiles invisit fortior Indos.

Scandebat roseo medii fastigia caeli

620Luna iugo, totis ubi somnus inertior alis

defluit in terras mutumque amplectitur orbem:

consedere chori paulumque exercita pulsu

aera tacent, tenero cum solus ab agmine Achilles

haec secum: "quonam timidae commenta parentis

625usque feres? primumque imbelli carcere perdes

florem animi? non tela licet Mavortia dextra,

non trepidas agitare feras. ubi campus et amnes

Haemonii? quaerisne meos, Sperchie, natatus

promissasque comas? an desertoris alumni

630nullus honos? Stygiasque procul iam raptus ad umbras

dicor et orbatus plangit mea funera Chiron?

tu nunc tela manu, nostros tu dirigis arcus

nutritosque mihi scandis, Patrocle, iugales:

ast ego pampineis diffundere bracchia thyrsis

635et tenuare colus (pudet haec taedetque fateri)

iam scio. quin etiam dilectae virginis ignem

aequaevamque facem captus noctesque diesque

dissimulas. quonam usque premes urentia pectus

vulnera? teque marem (pudet heu!) nec amore probaris?"

640Sic ait; et densa noctis gavisus in umbra

tempestiva suis torpere silentia furtis

vi potitur votis et toto pectore veros

admovet amplexus; vidit chorus omnis ab alto

astrorum et tenerae rubuerunt cornua Lunae.

645illa quidem clamore nemus montemque replevit:

sed Bacchi comites, discussa nube soporis,

signa choris indicta putant; fragor undique notus

tollitur et thyrsos iterum vibrabat Achilles,

ante tamen dubiam verbis solatus amicis:

650"Ille ego (quid trepidas?) genitum quem caerula mater

paene Iovi silvis nivibusque immisit alendum

Thessalicis. nec ego hos cultus aut foeda subissem

tegmina, ni primo tu visa in litore: cessi

te propter, tibi pensa manu, tibi mollia gesto

655tympana. quid defles magno nurus addita ponto?

quid gemis ingentes caelo paritura nepotes?

sed pater-: ante igni ferroque excisa iacebit

Scyros et in tumidas ibunt haec versa procellas

moenia, quam saevo mea tu conubia pendas

660funere: non adeo parebimus omnia matri."

vade sed ereptum celes taceasque pudorem.

Obstipuit tantis regina exterrita monstris,

quamquam olim suspecta fides, et comminus ipsum

horruit et facies multum mutata fatentis.

665quid faciat? casusne suos ferat ipsa parenti

seque simul iuvenemque premat, fortassis acerbas

hausurum poenas? et adhuc in corde manebat

ille diu deceptus amor: silet aegra premitque

iam commune nefas; unam placet addere furtis

670altricem sociam, precibus quae victa duorum

adnuit. illa astu tacito raptumque pudorem

turgentemque uterum atque aegros in pondere menses

occulvit, plenis donec stata tempora metis

attulit et partus index Lucina resolvit.

675Iamque per Aegaeos ibat Laërtia flexus

puppis et innumerae mutabant Cyclados oras:

iam Paros Olearosque latent; iam raditur alta

Lemnos et a tergo decrescit Bacchica Naxos,

ante oculos crescente Samo; iam Delos opacat

680aequor, ubi e celsa libant carchesia puppi

responsique fidem et verum Calchanta precantur.

audiit Arquitenens Zephyrumque e vertice Cynthi

impulit et dubiis pleno dedit omina velo.

it pelagi secura ratis: quippe alta Tonantis

685iussa Thetin certas fatorum vertere leges

arcebant aegram lacrimis ac multa timentem,

quod non erveret pontum ventisque fretisque

omnibus invisum iam tunc sequeretur Ulixen.

Frangebat radios humili iam pronus Olympo

690Phoebus et Oceani penetrabile litus anhelis

promittebat equis, cum se scopulosa levavit

Scyros; in hanc totos emisit puppe rudentes

dux Laërtiades sociisque resumere pontum

imperat et remis Zephyros supplere cadentes.

695accedunt iuxta, et magis indubitata magisque.

Scyros erat placidique super Tritonia custos

litoris. egressi numen venerantur amicae

Aetolusque Ithacusque deae. tunc providus heros,

hospita ne subito terrerent moenia coetu,

700puppe iubet remanere suos; ipse ardua fido

cum Diomede petit. sed iam praevenerat arcis

litoreae servator Abas ignotaque regi

ediderat, sed Graia tamen, succedere terris

carbasa. procedunt, gemini ceu foedere iuncto

705hiberna sub nocte lupi: licet et sua pulset

natorumque fames, penitus rabiemque minasque

dissimulant humilesque meant, ne nuntiet hostes

cura canum et trepidos moneat vigilare magistros.

Sic segnes heroes eunt campumque patentem,

710qui medius portus celsamque interiacet urbem,

alterno sermone terunt; prior occupat acer

Tydides: "qua nunc verum ratione paramus

scrutari? namque ambiguo sub pectore pridem

verso, quid imbellis thyrsos mercatus et aera

715urbibus in mediis Baccheaque terga mitrasque

huc tuleris varioque aspersas nebridas auro?

hisne gravem Priamo Phrygibusque armabis Achillen?"

illi subridens Ithacus paulum ore remisso:

"haec tibi, virginea modo si Lycomedis in aulast

720fraude latens, ultro confessum in proelia ducent

Peliden; tu cuncta citus de puppe memento

ferre, ubi tempus erit, clipeumque his iungere donis,

qui pulcher signis auroque asperrimus astat;

nec sat erit: tecum lituo bonus adsit Agyrtes

725occultamque tubam tacitos adportet in usus."

Dixerat, atque ipso portarum in limine regem

cernit et ostensa pacem praefatus oliva:

"magna, reor, pridemque tuas pervenit ad aures

fama trucis belli, regum placidissime, quod nunc

730Europamque Asiamque quatit. si nomina forte

huc perlata ducum, fidit quibus ultor Atrides,

hic tibi, quem tanta meliorem stirpe creavit

magnanimus Tydeus, Ithacis ego ductor Ulixes.

causa viae (metuam quid enim tibi cuncta fateri,

735cum Graius notaque fide celeberrimus?): imus

explorare aditus invisaque litora Troiae,

quidue parent." medio sermone intercipit ille:

"adnuerit Fortuna, precor, dextrique secundent

ista dei! Nunc hospitio mea tecta piumque

740illustrate larem." simul intra limina ducit.

nec mora, iam mensas famularis turba torosque

instruit. interea visu perlustrat Ulixes

scrutaturque domum, si qua vestigia magnae

virginis aut dubia facies suspecta figura;

745porticibusque vagis errat totosque penates,

ceu miretur, adit: velut ille cubilia praedae

indubitata tenens muto legit arva Molosso

venator, videat donec sub frondibus hostem

porrectum somno positosque in caespite dentis.

750Rumor in arcana iamdudum perstrepit aula,

virginibus qua fida domus, venisse Pelasgum

ductores Graiamque ratem sociosque receptos.

aure pavent aliae; sed vix nova gaudia celat

Pelides avidusque novos heroas et arma

755vel talis vidisse cupit. iamque atria fervent

regali strepitu et picto discumbitur auro,

cum pater ire iubet natas comitesque pudicas

natarum. subeunt, quales Maeotide ripa,

cum Scythicas rapuere domos et capta Getarum

760moenia, suppositis epulantur Amazones armis.

tum vero intentus vultus ac pectora Ulixes

perlibrat visu, sed nox illataque fallunt

lumina et extemplo latuit mensura iacentum.

at tamen erectumque genas oculisque vagantem

765nullaque virginei servantem signa pudoris

defigit comitique obliquo lumine monstrat.

quod nisi praecipitem blando complexa moneret

Deidamea sinu nudataque pectora semper

exsertasque manus umerosque in veste teneret

770et prodire toris et poscere vina vetaret

saepius et fronti crinale reponeret aurum?

Argolicis ducibus iam tunc patuisset Achilles.

Ut placata fames epulis bis terque repostis,

rex prior adloquitur paterisque hortatur Achivos:

775"invideo vestris, fateor, decora inclita gentis

Argolicae, coeptis: utinam et mihi fortior aetas,

quaeque fuit, Dolopas cum Scyria litora adortos

perdomui, fregique vadis, quae signa triumphi

vidistis celsa murorum in fronte, carinas.

780saltem si suboles, aptum quam mittere bello-

possem, plena forent mihi gaudia; namque iuvarem.

nunc ipsi viresque meas et cara videtis

pignora: quando novos dabit haec mihi turba nepotis?"

dixerat, et sollers arrepto tempore Ulixes:

785"haut spernenda cupis; quis enim non visere gentes

innumeras variosque duces atque agmina regum

ardeat? omne simul roburque decusque potentis

Europae meritos ultro iuravit in enses.

rura urbesque vacant, montes spoliavimus altos,

790omne fretum longa velorum obtexitur umbra;

tradunt arma patres, rapit irrevocata iuventus.

non alias umquam tantae data copia famae

fortibus aut campo maiore exercita virtus."

Aspicit intentum vigilique haec aure trahentem,

795cum paveant aliae demissaque lumina flectant,

atque iterat: "quisquis proavis et gente superba,

quisquis equo iaculoque potens, qui praevalet arcu,

omnis honos illic, illic ingentia certant

nomina: vix timidae matres aut agmina cessant

800virginea; o multum sterilis damnatus in annos

invisusque deis, si quem haec nova gloria segnem

praeterit." exisset stratis, ni provida signo

Deidamea dato cunctas hortata sorores

liquisset mensas ipsum complexa. sed haeret

805respiciens Ithacum coetuque novissimus exit.

ille quoque incepto paulum ex sermone remittit,

pauca tamen iungens: "at tu tranquillus in alta

pace mane carisque para conubia natis,

quas tibi sidereis divarum vultibus aequas

810fors dedit. ut me olim tacitum reverentia tangit!

is decor et formae species permixta virili."

occurrit genitor: "quid si aut Bacchea ferentes

orgia, Palladias aut circum videris aras?

et dabimus, si forte novus cunctabitur Auster."

815excipiunt cupidi et tacitis spes addita votis.

cetera depositis Lycomedis regia curis

tranquilla sub pace silet, sed longa sagaci

nox Ithaco, lucemque cupit somnumque gravatur.

Vixdum exorta dies et iam comitatus Agyrte

820Tydides aderat praedictaque dona ferebat.

nec minus egressae thalamo Scyreides ibant

ostentare choros promissaque sacra verendis

hospitibus. nitet ante alias regina comesque

Pelides, qualis Siculae sub rupibus Aetnae

825Naidas Ennaeas inter Diana feroxque

Pallas et Elysii lucebat sponsa tyranni.

iamque movent gressus thiasisque Ismenia buxus

signa dedit, quater aera Rheae, quater enthea pulsant

terga manu variosque quater legere recursus.

830tunc thyrsos pariterque levant pariterque reponunt

multiplicantque gradum, modo quo Curetes in actu

quoque pii Samothraces eunt, nunc obvia versae

pectine Amazonio, modo quo citat orbe Lacaenas

Delia plaudentesque suis intorquet Amyclis.

835tunc vero, tunc praecipue manifestus Achilles

nec servare vices nec bracchia iungere curat;

tunc molles gressus, tunc aspernatur amictus

plus solito rumpitque choros et plurima turbat.

sic indignantem thyrsos acceptaque matris

840tympana iam tristes spectabant Penthea Thebae.

Solvuntur laudata cohors repetuntque paterna

limina, ubi in mediae iamdudum sedibus aulae

munera virgineos visus tractura locarat

Tydides, signum hospitii pretiumque laboris,

845hortaturque legant, nec rex placidissimus arcet.

heu simplex nimiumque rudis, qui callida dona

Graiorumque dolos variumque ignoret Ulixen!

hic aliae, quas sexus iners naturaque ducit,

aut teretes thyrsos aut respondentia temptant

850tympana, gemmatis aut nectunt tempora limbis;

arma vident magnoque putant donata parenti.

at ferus Aeacides, radiantem ut comminus orbem,

caelatum pugnas (saevis et forte rubebat

bellorum maculis) adclinem conspicit hastae,

855infremuit torsitque genas, et fronte relicta

surrexere comae; nusquam mandata parentis,

nusquam occultus amor, totoque in pectore Troiast.

ut leo, materno cum raptus ab ubere mores

accepit pectique iubas hominemque vereri

860edidicit nullasque rapi nisi iussus in iras,

si semel adverso radiavit lumine ferrum,

eiurata fides domitorque inimicus, in illum

prima fames, timidoque pudet servisse magistro.

ut vero accessit propius luxque aemula vultum

865reddidit et simili talem se vidit in auro,

horruit erubuitque simul. tunc acer Ulixes

admotus lateri summissa voce: "quid haeres?

scimus" ait: "tu semiferi Chironis alumnus,

tu caeli pelagique nepos, te Dorica classis,

870te tua suspensis exspectat Graecia signis,

ipsaque iam dubiis nutant tibi Pergama muris.

heia, abrumpe moras! Sine perfida palleat Ide,

et iuvet haec audire patrem, pudeatque dolosam

sic pro te timuisse Thetin." iam pectus amictu

875laxabat, cum grande tuba (sic iussus) Agyrtes

insonuit: fugiunt disiectis undique donis

implorantque patrem commotaque proelia credunt.

illius intactae cecidere a pectore vestes,

iam clipeus breviorque manu consumitur hasta

880(mira fides!), Ithacumque umeris excedere visus

Aetolumque ducem: tantum subita arma calorque

Martius horrenda confundit luce penates.

immanisque gradu, ceu protinus Hectora poscens,

stat medius trepidante domo, Peleaque virgo

885quaeritur. ast alia plangebat parte retectos

Deidamea dolos, cuius cum grandia primum

lamenta et notas accepit pectore voces,

haesit et occulto virtus infracta calorest.

demittit clipeum regisque ad limina versus

890attonitum factis inopinaque monstra paventem,

sicut erat, nudis Lycomedem adfatur in armis:

"me tibi, care pater (dubium dimitte pavorem!),

me dedit alma Thetis: te pridem tanta manebat

gloria, quaesitum Danais tu mittis Achillen,

895gratior et magno, si fas dixisse, parente

et dulci Chirone mihi. sed corda parumper

huc adverte libens atque has bonus accipe voces:

Peleus te nato socerum et Thetis hospita iungunt,

adlegantque suos utroque a sanguine divos.

900unam virgineo natarum ex agmine poscunt:

dasne? an gens humilis tibi degeneresque videmur?

non renvis? Iunge ergo manus et concipe foedus

atque ignosce tuis. tacito iam cognita furto

Deidamea mihi; quid enim his obstare lacertis,

905qua potuit nostras possessa repellere vires?

me luere ista iube; pono arma et reddo Pelasgis

et maneo. quid triste fremis? quid lumina mutas?

iam socer es." natum ante pedes prostravit et addit:

"iamque avus: immitis quotiens iterabitur ensis!

910turba sumus." tunc et Danai per sacra fidemque

hospitii blandusque precum compellit Ulixes.

ille, etsi carae comperta iniuria natae

et Thetidis mandata movent prodique videtur

depositum tam grande deae, tamen obvius ire

915tot metuit fatis Argivaque bella morari;

(fac velit, ipsam illic matrem sprevisset Achilles)

nec tamen abnuerit genero se iungere tali:

vincitur. arcanis effert pudibunda tenebris

Deidamea gradum, veniae nec protinus amens

920credit et opposito genitorem placat Achille.

Mittitur Haemoniam, magnis qui Pelea factis

impleat et classem comitesque in proelia poscat.

nec non et geminas regnator Scyrius alnos

deducit genero viresque excusat Achivis.

925tunc epulis consumpta dies, tandemque retectum

foedus et intrepidos nox conscia iungit amantes.

Illius ante oculos nova bella et Xanthus et Ide

Argolicaeque rates atque ipsas cogitat undas

Auroramque timet: cara cervice mariti

930fusa novi lacrimas iam solvit et occupat artus:

"aspiciamne iterum meque hoc in pectore ponam,

Aeacide? rursusque tuos dignabere partus?

an tumidus Teucrosque lares et capta reportans

Pergama virgineae noles meminisse latebrae?

935quid precer, heu, timeamve prius? quidue anxia mandem,

cui vix flere vacat? modo te nox una deditque

inviditque mihi! Thalamis haec tempora nostris?

hicne est liber hymen? o dulcia furta dolique,

o timor! abripitur miserae permissus Achilles.

940i (neque enim tantos ausim revocare paratus)

i cautus, nec vana Thetin timuisse memento,

i felix nosterque redi! nimis improba posco:

iam te sperabunt lacrimis planctuque decorae

Troades optabuntque tuis dare colla catenis

945et patriam pensare toris aut ipsa placebit

Tyndaris, incesta nimium laudata rapina.

ast egomet primae puerilis fabula culpae

narrabor famulis aut dissimulata latebo.

quin age, duc comitem; cur non ego Martia tecum

950signa feram? tu thyrsa manu Baccheaque mecum

sacra, quod infelix non credet Troia, tulisti.

attamen hunc, quem maesta mihi solacia linquis,

hunc saltem sub corde tene et concede precanti

hoc solum, pariat ne quid tibi barbara coniunx,

955ne qua det indignos Thetidi captiva nepotes."

talia dicentem non ipse immotus Achilles

solatur iuratque fidem iurataque fletu

spondet et ingentis famulas captumque reversus

Ilion et Phrygiae promittit munera gazae.

960irrita ventosae rapiebant verba procellae.