0

Nūmquĭd ĭn hāc Lўcĭdā, vīdīstī fōrtĕ iŭvēncām

vāllĕ mĕām? sŏlĕt īstă tŭīs ōccūrrĕrĕ taūrīs,

ēt iām paēnĕ dŭās, dūm quaērĭtŭr, ēxĭmĭt hōrās;

nēc tămĕn āppārēt. dūrīs ĕgŏ pērdĭtă rūscīs

iām dūdūm nūllūs dŭbĭtāvī crūră rŭbētīs5

scīndĕrĕ, nēc quīcquām pōst tāntūm sānguĭnĭs ēgī.

Nōn sătĭs āttēndī: nĕc ĕnīm văcăt. ūrŏr, Ĭōllă,

ūrŏr, ĕt īmmŏdĭcē: Lўcĭdān īngrātă rĕlīquīt

Phŷllĭs ămātquĕ nŏvūm pōst tōt mĕă mūnĕră Mōpsūm.

Mōbĭlĭōr vēntīs ō fēmĭnă! sīc tŭă Phŷllīs:10

quaē sĭbĭ, nām mĕmĭnī, sī quāndō sōlŭs ăbēssēs,

mēlla ĕtĭām sĭnĕ tē iūrābăt ămāră vĭdērī.

Āltĭŭs īstă quĕrār, sī fōrtĕ văcābĭs, Ĭōllă.

hās pĕtĕ nūnc sălĭcēs ēt laēvās flēctĕ sŭb ūlmōs.

nām cūm prātă călēnt, īllīc rĕquĭēscĕrĕ nōstēr15

taūrŭs ămāt gĕlĭdāquĕ iăcēt spătĭōsŭs ĭn ūmbrā

ēt mātūtīnās rĕvŏcāt pălĕārĭbŭs hērbās.

Nōn ĕquĭdēm, Lўcĭdā, quāmvīs cōntēmptŭs, ăbībō.

Tītўrĕ, quās dīxīt, sălĭcēs pĕtĕ sōlŭs ĕt īllīnc,

sī tămĕn īnvĕnĭēs, dēprēnsām vērbĕrĕ mūltō20

hūc ăgĕ; sēd frāctūm rĕfĕrās hāstīlĕ mĕmēntŏ.

nūnc ăgĕ dīc, Lўcĭdā: quaē nōxām māgnă tŭlērĕ

iūrgĭă? quīs vēstrō dĕŭs īntērvēnĭt ămōrī?

Phŷllĭdĕ cōntēntūs sōlā (tū tēstĭs, Ĭōllă)

Cāllĭrhŏēn sprēvī, quāmvīs cūm dōtĕ rŏgārēt:25

ēn, sĭbĭ cūm Mōpsō călămōs īntēxĕrĕ cērā

īncĭpĭt ēt pŭĕrō cŏmĭtātă sŭb īlĭcĕ cāntāt.

haēc ĕgŏ cūm vīdī, fătĕōr, sīc īntĭmŭs ārsī,

ūt nĭhĭl ūltĕrĭūs tŭlĕrīm. nām prōtĭnŭs āmbās

dīdūxī tŭnĭcās ēt pēctŏră nūdă cĕcīdī.30

Ālcīppēn īrātă pĕtīt dīxītquĕ: "rĕlīctō,

īmprŏbĕ, tē, Lўcĭdā, Mōpsūm tŭă Phŷllĭs ămābīt."

nūnc pĕnĕs Ālcīppēn mănĕt; āc nē fōrtĕ nĕgētūr,

ā! vĕrĕōr; nēc tām nōbīs ĕgŏ Phŷllĭdă rēddī

ēxōptō quām cūm Mōpsō iūrgētŭr ănhēlō.35

Ā tē coēpērūnt tŭă iūrgĭă; tū prĭŏr īllī

vīctās tēndĕ mănūs; dĕcĕt īndūlgērĕ pŭēllaē,

vēl cūm prīmă nŏcēt. sī quīd māndārĕ iŭvābīt,

sēdŭlŭs īrātaē cōntīngām nūntĭŭs aūrēs.

Iām dūdūm mĕdĭtōr, quō Phŷllĭdă cārmĭnĕ plācēm.40

fōrsĭtăn aūdītō pŏtĕrīt mītēscĕrĕ cāntū;

ēt sŏlĕt īllă mĕās ād sīdĕră fērrĕ Cămēnās.

Dīc ăgĕ; nām cĕrăsī tŭă cōrtĭcĕ vērbă nŏtābō

ēt dēcīsă fĕrām rŭtĭlāntī cārmĭnă lībrō.

"Hās tĭbĭ, Phŷllĭ, prĕcēs iām pāllĭdŭs, hōs tĭbĭ cāntūs45

dāt Lўcĭdās, quōs nōctĕ mĭsēr mŏdŭlātŭr ăcērbā,

dūm flĕt ĕt ēxclūsō dīspērdīt lūmĭnă sōmnō.

nōn sīc dēstrīctā mārcēscīt tūrdŭs ŏlīvā,

nōn lĕpŭs, ēxtrēmās lĕgŭlūs cūm sūstŭlĭt ūvās,

ūt Lўcĭdās dŏmĭnā sĭnĕ Phŷllĭdĕ tābĭdŭs ērrō.50

tē sĭnĕ, vaē mĭsĕrō, mĭhĭ līlĭă nīgră vĭdēntūr

nēc săpĭūnt fōntēs ĕt ăcēscūnt vīnă bĭbēntī.

āt sī tū vĕnĭās, ēt cāndĭdă līlĭă fīēnt

ēt săpĭēnt fōntēs ēt dūlcĭă vīnă bĭbēntūr.

īlle ĕgŏ sūm Lўcĭdās, quō tē cāntāntĕ sŏlēbās55

dīcĕrĕ fēlīcēm, cuī dūlcĭă saēpĕ dĕdīstī

ōscŭlă nēc mĕdĭōs dŭbĭtāstī rūmpĕrĕ cāntūs

ātque īntēr călămōs ērrāntĭă lābră pĕtīstī.

ā dŏlŏr! ēt pōst haēc plăcŭīt tĭbĭ tōrrĭdă Mōpsī

vōx ēt cārmĕn ĭnērs ĕt ăcērbaē strīdŏr ăvēnaē?60

quēm sĕquĕrīs? quēm, Phŷllĭ, fŭgīs? fōrmōsĭŏr īllō

dīcŏr, ĕt hōc īpsūm mĭhĭ tū iūrārĕ sŏlēbās.

sūm quŏquĕ dīvĭtĭōr: cērtāvĕrĭt īllĕ tŏt haēdōs

pāscĕrĕ quōt nōstrī nŭmĕrāntūr vēspĕrĕ taūrī.

quīd tĭbĭ quaē nōstī rĕfĕrām? scīs, ōptĭmă Phŷllĭ,65

quām nŭmĕrōsă mĕīs sīccētūr būcŭlă mūlctrīs

ēt quām mūltă sŭōs sūspēndăt ăd ūbĕră nātōs.

sēd mĭhĭ nēc grăcĭlīs sĭnĕ tē fīscēllă sălīctō

tēxĭtŭr ēt nūllō trĕmŭērĕ cŏāgŭlă lāctĕ.

quōd sī dūră tĭmēs ĕtĭām nūnc vērbĕră, Phŷllĭ,70

trādĭmŭs ēccĕ mănūs: lĭcĕt īllaē vīmĭnĕ tōrtō,

sī lĭbĕt, ēt lēntā pōst tērgūm vītĕ dŏmēntūr,

ūt mălă nōctūrnī rĕlĭgāvīt brācchĭă Mōpsī

Tītўrŭs ēt fūrēm mĕdĭō sūspēndĭt ŏvīlī.

āccĭpĕ, nē dŭbĭtēs, mĕrŭīt mănŭs ūtrăquĕ poēnās.75

hīs tămĕn, hīc īsdēm mănĭbūs tĭbĭ saēpĕ pălūmbēs,

saēpe ĕtĭām lĕpŏrēm dēcēptā mātrĕ păvēntēm

mīsĭmŭs īn grĕmĭūm; pēr mē tĭbĭ līlĭă prīmă

cōntĭgĕrūnt prīmaēquĕ rŏsaē: vīxdūm bĕnĕ flōrēm

dēgūstārăt ăpīs, tū cīngēbārĕ cŏrōnīs.80

aūrĕă sēd fōrsān mēndāx tĭbĭ mūnĕră iāctāt,

quī mĕtĕre ōccĭdŭā fērālēs nōctĕ lŭpīnōs

dīcĭtŭr ēt cōctō pēnsārĕ lĕgūmĭnĕ pānēm:

quī sĭbĭ tūnc fēlīx, tūnc fōrtūnātŭs hăbētūr,

vīlĭă cūm sŭbĭgīt mănŭālĭbŭs hōrdĕă sāxīs.85

quōd sī tūrpĭs ămōr prĕcĭbūs, quŏd ăbōmĭnŏr, īstīs

ōbstĭtĕrīt, lāqueūm mĭsĕrī nēctēmŭs ăb īllā

īlĭcĕ, quaē nōstrōs prīmūm vĭŏlāvĭt ămōrēs.

hī tămĕn āntĕ mălā fīgēntŭr ĭn ārbŏrĕ vērsūs:

"crēdĕrĕ, pāstōrēs, lĕvĭbūs nōlītĕ pŭēllīs;90

Phŷllĭdă Mōpsŭs hăbēt, Lўcĭdān hăbĕt ūltĭmă rērūm."

nūnc ăgĕ, sī quīcquām mĭsĕrīs sūccūrrĭs, Ĭōllă,

pērfĕr ĕt ēxōrā mŏdŭlātō Phŷllĭdă cāntū.

īpsĕ prŏcūl stābō vĕl ăcūtā cārĭcĕ tēctūs

vēl prŏpĭūs lătĭtāns vīcīnā sēpĕ sŭb hōrtī.95

Ībĭmŭs: ēt vĕnĭēt, nĭsĭ mē praēsāgĭă fāllūnt.

nām bŏnŭs ā! dēxtrūm fēcīt mĭhĭ Tītўrŭs ōmēn,

quī rĕdĭt īnvēntā nōn īrrĭtŭs ēccĕ iŭvēncā.

Numquid in hac Lycida, vidisti forte iuvencam

valle meam? solet ista tuis occurrere tauris,

et iam paene duas, dum quaeritur, eximit horas;

nec tamen apparet. duris ego perdita ruscis

5iam dudum nullus dubitavi crura rubetis

scindere, nec quicquam post tantum sanguinis egi.

Non satis attendi: nec enim vacat. uror, Iolla,

uror, et immodice: Lycidan ingrata reliquit

Phyllis amatque novum post tot mea munera Mopsum.

10Mobilior ventis o femina! sic tua Phyllis:

quae sibi, nam memini, si quando solus abesses,

mella etiam sine te iurabat amara videri.

Altius ista querar, si forte vacabis, Iolla.

has pete nunc salices et laevas flecte sub ulmos.

15nam cum prata calent, illic requiescere noster

taurus amat gelidaque iacet spatiosus in umbra

et matutinas revocat palearibus herbas.

Non equidem, Lycida, quamuis contemptus, abibo.

Tityre, quas dixit, salices pete solus et illinc,

20si tamen invenies, deprensam verbere multo

huc age; sed fractum referas hastile memento.

nunc age dic, Lycida: quae noxam magna tulere

iurgia? quis vestro deus intervenit amori?

Phyllide contentus sola (tu testis, Iolla)

25Callirhoën sprevi, quamuis cum dote rogaret:

en, sibi cum Mopso calamos intexere cera

incipit et puero comitata sub ilice cantat.

haec ego cum vidi, fateor, sic intimus arsi,

ut nihil ulterius tulerim. nam protinus ambas

30diduxi tunicas et pectora nuda cecidi.

Alcippen irata petit dixitque: "relicto,

improbe, te, Lycida, Mopsum tua Phyllis amabit."

nunc penes Alcippen manet; ac ne forte negetur,

a! vereor; nec tam nobis ego Phyllida reddi

35exopto quam cum Mopso iurgetur anhelo.

A te coeperunt tua iurgia; tu prior illi

victas tende manus; decet indulgere puellae,

vel cum prima nocet. si quid mandare iuvabit,

sedulus iratae contingam nuntius aures.

40Iam dudum meditor, quo Phyllida carmine placem.

forsitan audito poterit mitescere cantu;

et solet illa meas ad sidera ferre Camenas.

Dic age; nam cerasi tua cortice verba notabo

et decisa feram rutilanti carmina libro.

45"Has tibi, Phylli, preces iam pallidus, hos tibi cantus

dat Lycidas, quos nocte miser modulatur acerba,

dum flet et excluso disperdit lumina somno.

non sic destricta marcescit turdus oliva,

non lepus, extremas legulus cum sustulit uvas,

50ut Lycidas domina sine Phyllide tabidus erro.

te sine, vae misero, mihi lilia nigra videntur

nec sapiunt fontes et acescunt vina bibenti.

at si tu venias, et candida lilia fient

et sapient fontes et dulcia vina bibentur.

55ille ego sum Lycidas, quo te cantante solebas

dicere felicem, cui dulcia saepe dedisti

oscula nec medios dubitasti rumpere cantus

atque inter calamos errantia labra petisti.

a dolor! et post haec placuit tibi torrida Mopsi

60vox et carmen iners et acerbae stridor avenae?

quem sequeris? quem, Phylli, fugis? formosior illo

dicor, et hoc ipsum mihi tu iurare solebas.

sum quoque divitior: certaverit ille tot haedos

pascere quot nostri numerantur vespere tauri.

65quid tibi quae nosti referam? scis, optima Phylli,

quam numerosa meis siccetur bucula mulctris

et quam multa suos suspendat ad ubera natos.

sed mihi nec gracilis sine te fiscella salicto

texitur et nullo tremuere coagula lacte.

70quod si dura times etiam nunc verbera, Phylli,

tradimus ecce manus: licet illae vimine torto,

si libet, et lenta post tergum vite domentur,

ut mala nocturni religavit bracchia Mopsi

Tityrus et furem medio suspendit ovili.

75accipe, ne dubites, meruit manus utraque poenas.

his tamen, hic isdem manibus tibi saepe palumbes,

saepe etiam leporem decepta matre paventem

misimus in gremium; per me tibi lilia prima

contigerunt primaeque rosae: vixdum bene florem

80degustarat apis, tu cingebare coronis.

aurea sed forsan mendax tibi munera iactat,

qui metere occidua ferales nocte lupinos

dicitur et cocto pensare legumine panem:

qui sibi tunc felix, tunc fortunatus habetur,

85vilia cum subigit manvalibus hordea saxis.

quod si turpis amor precibus, quod abominor, istis

obstiterit, laqueum miseri nectemus ab illa

ilice, quae nostros primum violavit amores.

hi tamen ante mala figentur in arbore versus:

90"credere, pastores, levibus nolite puellis;

Phyllida Mopsus habet, Lycidan habet ultima rerum."

nunc age, si quicquam miseris succurris, Iolla,

perfer et exora modulato Phyllida cantu.

ipse procul stabo vel acuta carice tectus

95vel propius latitans vicina sepe sub horti.

Ibimus: et veniet, nisi me praesagia fallunt.

nam bonus a! dextrum fecit mihi Tityrus omen,

qui redit inventa non irritus ecce iuvenca.