1

1

Quaeritis unde mihi totiens scribantur amores,

unde meus veniat mollis in ora liber.

non haec Calliope, non haec mihi cantat Apollo:

ingenium nobis ipsa puella facit.

5Sive illam Cois fulgentem incedere †cogis†,

hoc totum e Coa veste volumen erit;

seu vidi ad frontem sparsos errare capillos,

gaudet laudatis ire superba comis;

sive lyrae carmen digitis percussit eburnis,

10miramur facilis ut premat arte manus;

seu compescentis somnum declinat ocellos,

invenio causas mille poëta novas;

seu nuda erepto mecum luctatur amictu,

tum vero longas condimus Iliadas

15seu quidquid fecit sive est quodcumque locuta,

maxima de nihilo nascitur historia.

Quod mihi si tantum, Maecenas, fata dedissent,

ut possem heroas ducere in arma manus,

non ego Titanas canerem, non Ossan Olympo

20impositam, ut caeli Pelion esset iter,

nec veteres Thebas nec Pergama, nomen Homeri,

Xersis et imperio bina coisse vada,

regnave prima Remi aut animos Carthaginis altae

Cimbrorumque minas et bene facta Mari:

25bellaque resque tui memorarem Caesaris et tu

Caesare sub magno cura secunda fores.

Nam quotiens Mutinam aut, civilia busta, Philippos

aut canerem Siculae classica bella fugae

eversosque focos antiquae gentis Etruscae

30et Ptolemaei litora capta Phari,

aut canerem Aegyptum et Nilum, cum attractus in urbem

septem captivis debilis ibat aquis,

aut regum auratis circumdata colla catenis,

Actiaque in Sacra currere rostra Via;

35te mea Musa illis semper contexeret armis,

et sumpta et posita pace fidele caput:

Theseus infernis, superis testatur Achilles,

hic Ixioniden, ille Menoetiaden.

Sed neque Phlegraeos Iovis Enceladique tumultus

40intonet angusto pectore Callimachus,

nec mea conveniunt duro praecordia versu

Caesaris in Phrygios condere nomen avos.

Navita de ventis, de tauris narrat arator,

enumerat miles vulnera, pastor ovis;

45nos contra angusto versamus proelia lecto:

qua pote quisque, in ea conterat arte diem.

Laus in amore mori: laus altera si datur uno

posse frui: fruar o solus amore meo!

si memini, solet illa levis culpare puellas

50et totam ex Helena non probat Iliada.

Seu mihi sunt tangenda novercae pocula Phaedrae,

pocula privigno non nocitura suo,

seu mihi Circaeo pereundum est gramine, sive

Colchis Iolciacis urat aena focis,

55una meos quoniam praedata est femina sensus,

ex hac ducentur funera nostra domo.

Omnis humanos sanat medicina dolores:

solus amor morbi non amat artificem.

Tarda Philoctetae sanavit crura Machaon,

60Phoenicis Chiron lumina Phillyrides,

et deus exstinctum Cressis Epidaurius herbis

restituit patriis Androgeona focis,

Mysus et Haemonia iuvenis qua cuspide vulnus

senserat, hac ipsa cuspide sensit opem.

65Hoc si quis vitium poterit mihi demere, solus

Tantaleae poterit tradere poma manu;

dolia virgineis idem ille repleverit urnis,

ne tenera assidua colla graventur aqua;

idem Caucasia solvet de rupe Promethei

70bracchia et a medio pectore pellet avem.

Quandocumque igitur vitam mea fata reposcent

et breve in exiguo marmore nomen ero,

Maecenas, nostrae spes invidiosa iuventae,

et vitae et morti gloria iusta meae,

75si te forte meo ducet via proxima busto,

esseda caelatis siste Britanna iugis,

taliaque illacrimans mutae iace verba favillae:

"Huic misero fatum dura puella fuit."

2

Liber eram et vacuo meditabar vivere lecto:

at me composita pace fefellit Amor.

Cur haec in terris facies humana moratur?

Iuppiter, ignosco pristina furta tua.

5Fulva coma est longaeque manus et maxima toto

corpore et incedit vel Iove digna soror,

aut cum Dulichias Pallas spatiatur ad aras,

Gorgonis anguiferae pectus operta comis,

qualis et Ischomache, Lapithae genus, heroine,

10Centauris medio grata rapina mero,

Mercurio aut qualis fertur Boebeidos undis

virgineum Brimo composuisse latus.

Cedite, iam, divae, quas pastor viderat olim

Idaeis tunicas ponere verticibus!

15hanc utinam faciem nolit mutare senectus,

etsi Cumaeae saecula vatis aget!

3A

"Qui nullam tibi dicebas iam posse nocere,

haesisti: cecidit spiritus ille tuus!

vix unum potes, infelix, requiescere mensem,

et turpis de te iam liber alter erit."

5Quaerebam, sicca si posset piscis harena

nec solitus ponto vivere torvus aper,

aut ego si possem studiis vigilare severis:

differtur, numquam tollitur ullus amor.

Nec me tam facies, quamuis sit candida, cepit

10(lilia non domina sint magis alba mea;

ut Maeotica nix minio si certet Hibero,

utque rosae puro lacte natant folia),

nec de more comae per levia colla fluentes,

non oculi, geminae, sidera nostra, faces,

15nec si qua Arabio lucet bombyce puella

(non sum de nihilo blandus amator ego):

quantum quod posito formose saltat Iaccho,

egit ut euhantis dux Ariadna choros,

et quantum Aeolio cum temptat carmina plectro,

20par Aganippeae ludere docta lyrae;

et sua cum antiquae committit scripta Corinnae,

carmina †quae quivis† non putat aequa suis.

Non tibi nascenti primis, mea vita, diebus

candidus argutum sternuit omen Amor?

25haec tibi contulerunt caelestia munera divi,

haec tibi ne matrem forte dedisse putes.

Non non humani partus sunt talia dona;

ista decem menses non peperere bona.

Gloria Romanis una es tu nata puellis:

30Romana accumbe[n]s prima puella Iovi,

nec semper nobiscum humana cubilia vises;

post Helenam haec terris forma secunda redit.

Hac ego nunc mirer si flagret nostra iuventus?

pulchrius hac fuerat, Troia, perire tibi.

35Olim mirabar, quod tanti ad Pergama belli

Europae atque Asiae causa puella fuit;

nunc, Pari, tu sapiens et tu, Menelaë, fuisti,

tu quia poscebas, tu quia lentus eras.

Digna quidem facies pro qua vel obiret Achilles;

40vel Priamo belli causa probanda fuit.

Si quis vult fama tabulas anteire vetustas,

hic dominam exemplo ponat in arte meam:

sive illam Hesperiis, sive illam ostendet Eois,

uret et Eoos, uret et Hesperios.

3B

His saltem ut tenear iam finibus! ah mihi si quis,

acrius ut moriar, venerit alter amor!

ac veluti primo taurus detractat aratra,

post venit assueto mollis ad arva iugo,

5sic primo iuvenes trepidant in amore feroces,

dehinc domiti post haec aequa et iniqua ferunt.

turpia perpessus vates est vincla Melampus,

cognitus Iphicli surripuisse boves;

quem non lucra, magis Pero formosa coëgit,

10mox Amythaonia nupta futura domo.

4

Multa prius dominae delicta queraris oportet,

saepe roges aliquid, saepe repulsus eas,

et saepe immeritos corrumpas dentibus unguis

et crepitum dubio suscitet ira pede!

5nequiquam perfusa meis unguenta capillis,

ibat et expenso planta morata gradu.

Non hic herba valet, non hic nocturna Cytaeis,

non Perimedea gramina cocta manu;

nam cui non ego sum fallaci praemia vati?

10quae mea non decies somnia versat anus?

quippe ubi nec causas nec apertos cernimus ictus,

unde tamen veniant tot mala caeca via est;

non eget hic medicis, non lectis mollibus aeger,

huic nullum caeli tempus et aura nocet;

15ambulat - et subito mirantur funus amici!

sic est incautum, quidquid habetur amor.

Hostis si quis erit nobis, amet ille puellas:

gaudeat in puero, si quis amicus erit.

Tranquillo tuta descendis flumine cumba:

20quid tibi tam parvi †litoris† unda nocet?

alter saepe uno mutat praecordia verbo,

altera vix ipso sanguine mollis erit.

5

Hoc verum est, tota te ferri, Cynthia, Roma,

et non ignota vivere nequitia?

haec merui sperare? dabis mihi, perfida, poenas;

et nobis aliquo, Cynthia, ventus erit.

5Inveniam tamen e multis fallacibus unam,

quae fieri nostro carmine nota velit,

nec mihi tam duris insultet moribus et te

vellicet: heu sero flebis amata diu!

nunc est ira recens, nunc est discedere tempus:

10si dolor affuerit, crede, redibit amor.

Non ita Carpathiae variant Aquilonibus undae,

nec dubio nubes vertitur atra Noto,

quam facile irati verbo mutantur amantes:

dum licet, iniusto subtrahe colla iugo.

15Nec tu non aliquid, sed prima nocte, dolebis;

omne in amore malum, si patiare, leve est.

At tu per dominae Iunonis dulcia iura

parce tuis animis, vita, nocere tibi.

Non solum taurus ferit uncis cornibus hostem,

20verum etiam instanti laesa repugnat ovis.

Nec tibi periuro scindam de corpore vestis,

nec mea praeclusas fregerit ira fores,

nec tibi conexos iratus carpere crinis,

nec duris ausim laedere pollicibus.

25Rusticus haec aliquis tam turpia proelia quaerat,

cuius non hederae circumiere caput.

Scribam igitur, quod non umquam tua deleat aetas:

"Cynthia, forma potens: Cynthia, verba levis."

Crede mihi, quamuis contemnas murmura famae,

30hic tibi pallori, Cynthia, versus erit.

6

Non ita complebant Ephyraeae Laidos aedis,

ad cuius iacuit Graecia tota fores;

turba Menandreae fuerat nec Thaidos olim

tanta, in qua populus lusit Erichthonius;

5nec quae deletas potuit componere Thebas,

Phryne tam multis facta beata viris.

Quin etiam falsos fingis tibi saepe propinquos,

oscula nec desunt qui tibi iure ferant.

Me iuvenum pictae facies, me nomina laedunt

10me tener in cunis et sine voce puer;

me laedet, si multa tibi dabit oscula mater,

me soror et cum quae dormit amica simul:

omnia me laedent: timidus sum (ignosce timori)

et miser in tunica suspicor esse virum.

15His olim, ut fama est, vitiis ad proelia ventum est,

his Troiana vides funera principiis;

aspera Centauros eadem dementia iussit

frangere in adversum pocula Pirithoum.

Cur exempla petam Graium? tu criminis auctor,

20nutritus duro, Romule, lacte lupae:

tu rapere intactas docuisti impune Sabinas:

per te nunc Romae quidlibet audet Amor.

Felix Admeti coniunx et lectus Ulixis

et quaecumque viri femina limen amat!

25templa Pudicitiae quid opus statuisse puellis,

si cuivis nuptae quidlibet esse licet?

quae manus obscenas depinxit prima tabellas

et posuit casta turpia visa domo,

illa puellarum ingenuos corrupit ocellos

30nequitiaeque suae noluit esse rudis.

A gemat in tenebris, ista qui protulit arte

turpia sub tacita condita laetitia!

non istis olim variabant tecta figuris:

tum paries nullo crimine pictus erat.

35Sed non immerito! velavit aranea fanum

et mala desertos occupat herba deos.

Quos igitur tibi custodes, quae limina ponam,

quae numquam supra pes inimicus eat?

nam nihil invitae tristis custodia prodest:

40quam peccare pudet, Cynthia, tuta sat est.

Nos uxor numquam, numquam deducet amica:

semper amica mihi, semper et uxor eris.

7

Gavisa es certe sublatam, Cynthia, legem,

qua quondam edicta flemus uterque diu,

ni nos divideret: quamuis diducere amantis

non queat invitos Iuppiter ipse duos.

5"At magnus Caesar." Sed magnus Caesar in armis:

devictae gentes nil in amore valent.

Nam citius paterer caput hoc discedere collo,

quam possem nuptae perdere †more† faces,

aut ego transirem tua limina clausa maritus,

10respiciens udis prodita luminibus.

A mea tum qualis caneret tibi tibia somnos,

tibia, funesta tristior illa tuba!

unde mihi patriis natos praebere triumphis?

nullus de nostro sanguine miles erit.

15Quod si vera meae comitarem castra puellae,

non mihi sat magnus Castoris iret equus.

Hinc etenim tantum meruit mea gloria nomen,

gloria ad hibernos lata Borysthenidas.

Tu mihi sola places: placeam tibi, Cynthia, solus:

20hic erit et patrio nomine pluris amor.

8

Eripitur nobis iam pridem cara puella:

et tu me lacrimas fundere, amice, vetas?

nullae sunt inimicitiae nisi amoris acerbae:

ipsum me iugula, lenior hostis ero.

5Possum ego in alterius positam spectare lacerto?

nec mea dicetur, quae modo dicta mea est?

omnia vertuntur: certe vertuntur amores:

vinceris aut vincis, haec in amore rota est.

Magni saepe duces, magni cecidere tyranni,

10et Thebae steterant altaque Troia fuit.

Munera quanta dedi vel qualia carmina feci!

illa tamen numquam ferrea dixit "Amo."

ergo iam multos nimium temerarius annos,

improba, qui tulerim teque tuamque domum?

15ecquandone tibi liber sum visus? an usque

in nostrum iacies verba superba caput?

sic igitur prima moriere aetate, Properti?

sed morere; interitu gaudeat illa tuo!

exagitet nostros Manis, sectetur et umbras,

20insultetque rogis, calcet et ossa mea!

quid? non Antigonae tumulo Boeotius Haemon

corruit ipse suo saucius ense latus

et sua cum miserae permiscuit ossa puellae,

qua sine Thebanam noluit ire domum?

25sed non effugies: mecum moriaris oportet;

hoc eodem ferro stillet uterque cruor.

Quamuis ista mihi mors est inhonesta futura:

mors inhonesta quidem, tu moriere tamen.

Ille etiam abrepta desertus coniuge Achilles

30cessare in tectis pertulit arma sua.

Viderat ille fuga stratos in litore Achivos,

fervere et Hectorea Dorica castra face;

viderat informem multa Patroclon harena

porrectum et sparsas caede iacere comas,

35omnia formosam propter Briseida passus:

tantus in erepto saevit amore dolor.

At postquam sera captiva est reddita poena,

fortem illum Haemoniis Hectora traxit equis.

Inferior multo cum sim vel matre vel armis,

40mirum, si de me iure triumphat Amor?

9

Iste quod est, ego saepe fui: sed fors et in hora

hoc ipso eiecto carior alter erit.

Penelope poterat bis denos salva per annos

vivere, tam multis femina digna procis;

5coniugium falsa poterat differre Minerva,

nocturno solvens texta diurna dolo;

visura et quamuis numquam speraret Ulixem,

illum exspectando facta remansit anus.

Nec non exanimem amplectens Briseis Achillem

10candida vesana verberat ora manu,

et dominum lavit maerens captiva cruentum,

propositum flavis in Simoënte vadis,

foedavitque comas, et tanti corpus Achilli

maximaque in parva sustulit ossa manu;

15cum tibi nec Peleus aderat nec caerula mater,

Scyria nec viduo Deidamia toro.

Tunc igitur veris gaudebat Graecia natis,

tunc etiam felix inter et arma pudor.

At tu non una potuisti nocte vacare,

20impia, non unum sola manere diem!

quin etiam multo duxistis pocula risu:

forsitan et de me verba fuere mala.

Hic etiam petitur, qui te prius ipse reliquit:

di faciant, isto capta fruare viro!

25haec mihi vota tuam propter suscepta salutem,

cum capite hoc Stygiae iam poterentur aquae

et lectum flentes circum staremus amici?

hic ubi tum, pro di, perfida, quisve fuit?

quid si longinquos retinerer miles ad Indos,

30aut mea si staret navis in Oceano?

sed vobis facile est verba et componere fraudes:

hoc unum didicit femina semper opus.

Non sic incertae mutantur flamine Syrtes,

nec folia hiberno tam tremefacta Noto,

35quam cito feminea non constat foedus in ira,

sive ea causa gravis, sive ea causa levis.

Nunc, quoniam ista tibi placuit sententia, cedam:

tela, precor, pueri, promite acuta magis!

figite certantes atque hanc mihi solvite vitam!

40sanguis erit vobis maxima palma meus.

Sidera sunt testes et matutina pruina

et furtim misero ianua aperta mihi,

te nihil in vita nobis acceptius umquam:

nunc quoque eris, quamuis sis inimica mihi.

45Nec domina ulla meo ponet vestigia lecto:

solus ero, quoniam non licet esse tuum.

Atque utinam, si forte pios eduximus annos,

ille vir in medio fiat amore lapis!

non ob regna magis diris cecidere sub armis

50Thebani media non sine matre duces,

quam, mihi si media liceat pugnare puella,

mortem ego non fugiam morte subire tua.

10

Sed tempus lustrare aliis Helicona choreis

et campum Haemonio iam dare tempus equo.

Iam libet et fortis memorare ad proelia turmas

et Romana mei dicere castra ducis.

5Quod si deficiant vires, audacia certe

laus erit: in magnis et volvisse sat est.

Aetas prima canat Veneres, extrema tumultus:

bella canam, quando scripta puella mea est.

Nunc volo subducto gravior procedere vultu,

10nunc aliam citharam me mea Musa docet.

Surge, anime, ex humili! Iam, carmina, sumite vires!

Pierides, magni nunc erit oris opus.

Iam negat Euphrates equitem post terga tueri

Parthorum et Crassos se tenuisse dolet:

15India quin, Auguste, tuo dat colla triumpho

et domus intactae te tremit Arabiae;

et si qua extremis tellus se subtrahit oris,

sentiat illa tuas postmodo capta manus!

haec ego castra sequar; vates tua castra canendo

20magnus ero: servent hunc mihi fata diem!

at caput in magnis ubi non est tangere signis,

ponitur †hac† imos ante corona pedes;

sic nos nunc, inopes laudis conscendere culmen,

pauperibus sacris vilia tura damus.

25Nondum etiam Ascraeos norunt mea carmina fontis,

sed modo Permessi flumine lavit Amor.

11

Scribant de te alii vel sis ignota licebit:

laudet, qui sterili semina ponit humo.

Omnia, crede mihi, tecum uno munera lecto

auferet extremi funeris atra dies;

5et tua transibit contemnens ossa viator,

nec dicet: "Cinis hic docta puella fuit."

12

Quicumque ille fuit, puerum qui pinxit Amorem,

nonne putas miras hunc habuisse manus?

is primum vidit sine sensu vivere amantis

et levibus curis magna perire bona.

5Idem non frustra ventosas addidit alas,

fecit et humano corde volare deum:

scilicet alterna quoniam iactamur in unda

nostraque non ullis permanet aura locis.

Et merito hamatis manus est armata sagittis

10et pharetra ex umero Cnosia utroque iacet:

ante ferit quoniam tuti quam cernimus hostem,

nec quisquam ex illo vulnere sanus abit.

In me tela manent, manet et puerilis imago:

sed certe pennas perdidit ille suas;

15evolat heu nostro quoniam de pectore nusquam,

assiduusque meo sanguine bella gerit.

Quid tibi iucundum est siccis habitare medullis?

si pudor est, alio traice tela tua!

intactos isto satius temptare veneno:

20non ego, sed tenuis vapulat umbra mea.

Quam si perdideris, quis erit qui talia cantet,

(haec mea Musa levis gloria magna tua est),

qui caput et digitos et lumina nigra puellae

et canat ut soleant molliter ire pedes?

13A

Non tot Achaemeniis armatur †etrusca† sagittis,

spicula quot nostro pectore fixit Amor.

Hic me tam gracilis vetuit contemnere Musas,

iussit et Ascraeum sic habitare nemus,

5non ut Pieriae quercus mea verba sequantur,

aut possim Ismaria ducere valle feras,

sed magis ut nostro stupefiat Cynthia versu:

tunc ego sim Inachio notior arte Lino.

Non ego sum formae tantum mirator honestae,

10nec si qua illustris femina iactat avos:

me iuvet in gremio doctae legisse puellae,

auribus et puris scripta probasse mea.

Haec ubi contigerint, populi confusa valeto

fabula: nam domina iudice tutus ero.

15Quae si forte bonas ad pacem verterit auris,

possum inimicitias tunc ego ferre Iovis.

13B

Quandocumque igitur nostros mors claudet ocellos,

accipe quae serves funeris acta mei.

Nec mea tunc longa spatietur imagine pompa,

nec tuba sit fati vana querela mei,

5nec mihi tunc fulcro sternatur lectus eburno,

nec sit in Attalico mors mea nixa toro.

Desit odoriferis ordo mihi lancibus, adsint

plebei parvae funeris exsequiae.

Sat mea sat magna est, si tres sint pompa libelli,

10quos ego Persephonae maxima dona feram.

Tu vero nudum pectus lacerata sequeris,

nec fueris nomen lassa vocare meum

osculaque in gelidis pones suprema labellis,

cum dabitur Syrio munere plenus onyx.

15Deinde, ubi suppositus cinerem me fecerit ardor,

accipiat Manis parvula testa meos

et sit in exiguo laurus super addita busto,

quae tegat exstincti funeris umbra locum,

et duo sint versus: QUI NUNC IACET HORRIDA PULVIS,

VNIVS HIC QVONDAM SERVVS AMORIS ERAT.

Nec minus haec nostri notescet fama sepulcri,

quam fuerant Phthii busta cruenta viri.

Tu quoque si quando venies ad fata, memento,

hoc iter ad lapides cana veni memores.

5Interea cave sis nos aspernata sepultos:

non nihil ad verum conscia terra sapit.

Atque utinam primis animam me ponere cunis,

iussisset quaevis de tribus una Soror!

nam quo tam dubiae servetur spiritus horae?

10Nestoris est visus post tria saecla cinis:

cui si tam longae minuisset fata senectae

†Gallicus† Iliacis miles in aggeribus,

non aut Antilochi vidisset corpus humari,

diceret aut: "O mors, cur mihi sera venis?"

15tu tamen amisso non numquam flebis amico:

fas est praeteritos semper amare viros.

Testis, cui niveum quondam percussit Adonem

venantem Idalio vertice durus aper;

illis formosus iacuisse paludibus, illuc

20diceris effusa tu, Venus, isse coma.

Sed frustra mutos revocabis, Cynthia, Manis:

nam mea qui poterunt ossa minuta loqui?

14

Non ita Dardanio gavisus Atrida triumpho est,

cum caderent magnae Laomedontis opes;

nec sic errore exacto laetatus Ulixes,

cum tetigit carae litora Dulichiae;

5nec sic Electra, salvum cum aspexit Oresten,

cuius falsa tenens fleverat ossa soror;

nec sic incolumem Minois Thesea vidit,

Daedalium lino cum duce rexit iter,

quanta ego praeterita collegi gaudia nocte:

10immortalis ero, si altera talis erit.

At dum demissis supplex cervicibus ibam,

dicebar sicco vilior esse lacu.

nec mihi iam fastus opponere quaerit iniquos,

nec mihi ploranti lenta sedere potest.

15Atque utinam non tam sero mihi nota fuisset

condicio! cineri nunc medicina datur.

Ante pedes caecis lucebat semita nobis:

scilicet insano nemo in amore videt.

Hoc sensi prodesse magis: contemnite, amantes!

20sic hodie veniet, si qua negavit heri.

Pulsabant alii frustra dominamque vocabant:

mecum habuit positum lenta puella caput.

Haec mihi devictis potior victoria Parthis,

haec spolia, haec reges, haec mihi currus erunt.

25Magna ego dona tua figam, Cytherea, columna,

taleque sub nostro nomine carmen erit:

HAS PONO ANTE TVAS TIBI, DIVA, PROPERTIVS AEDIS

EXVVIAS, TOTA NOCTE RECEPTVS AMANS.

nunc ad te, mea lux, veniet mea litore navis

servata; an mediis sidat onusta vadis?

quod si forte aliqua nobis mutabere culpa,

vestibulum iaceam mortuus ante tuum!

15

O me felicem! o nox mihi candida! et o tu

lectule deliciis facte beate meis!

quam multa apposita narramus verba lucerna,

quantaque sublato lumine rixa fuit!

5nam modo nudatis mecum est luctata papillis,

interdum tunica duxit operta moram.

Illa meos somno lapsos patefecit ocellos

ore suo et dixit: "Sicine, lente, iaces?"

quam vario amplexu mutamus bracchia! quantum

10oscula sunt labris nostra morata tuis!

non iuvat in caeco Venerem corrumpere motu:

si nescis, oculi sunt in amore duces.

Ipse Paris nuda fertur periisse Lacaena,

cum Menelaeo surgeret e thalamo:

15nudus et Endymion Phoebi cepisse sororem

dicitur et nudae concubuisse deae.

Quod si pertendens animo vestita cubaris,

scissa veste meas experiere manus:

quin etiam, si me ulterius provexerit ira,

20ostendes matri bracchia laesa tuae.

Necdum inclinatae prohibent te ludere mammae:

viderit haec, si quam iam peperisse pudet.

Dum nos fata sinunt, oculos satiemus amore:

nox tibi longa venit nec reditura dies.

25Atque utinam haerentis sic nos vincire catena

velles, ut numquam solveret ulla dies!

exemplo iunctae tibi sint in amore columbae,

masculus et totum femina coniugium.

Errat, qui finem vesani quaerit amoris:

30verus amor nullum novit habere modum.

Terra prius falso partu deludet arantis,

et citius nigros Sol agitabit equos,

fluminaque ad caput incipient revocare liquores,

aridus et sicco gurgite piscis erit,

35quam possim nostros alio transferre dolores:

huius ero vivus, mortuus huius ero.

Quod mihi si interdum talis concedere noctes

illa velit, vitae longus et annus erit.

Si dabit et multas, fiam immortalis in illis:

40nocte una quivis vel deus esse potest.

Qualem si cuncti cuperent decurrere vitam

et pressi multo membra iacere mero,

non ferrum crudele neque esset bellica navis,

nec nostra Actiacum verteret ossa mare,

45nec totiens propriis circum oppugnata triumphis

lassa foret crinis solvere Roma suos.

Haec certe merito poterunt laudare minores:

laeserunt nullos pocula nostra deos.

Tu modo, dum lucet, fructum ne desere vitae!

50omnia si dederis oscula, pauca dabis.

Ac veluti folia arentis liquere corollas,

quae passim calathis strata natare vides,

sic nobis, qui nunc magnum spiramus amantes,

forsitan includet crastina fata dies.

16

Praetor ab Illyricis venit modo, Cynthia, terris,

maxima praeda tibi, maxima cura mihi.

Non potuit saxo vitam posuisse Cerauno?

a, Neptune, tibi qualia dona darem!

5nunc sine me plena fiunt convivia mensa,

nunc sine me tota ianua nocte patet.

Quare, si sapis, oblatas ne desere messis

et stolidum pleno vellere carpe pecus;

deinde, ubi consumpto restabit munere pauper,

10dic alias iterum naviget Illyrias!

Cynthia non sequitur fascis nec curat honores;

semper amatorum ponderat una sinus.

At tu nunc nostro, Venus, o succurre dolori,

rumpat ut assiduis membra libidinibus!

15ergo muneribus quivis mercatur amorem?

Iuppiter, indigna merce puella perit.

Semper in Oceanum mittit me quaerere gemmas

et iubet ex ipsa tollere dona Tyro.

Atque utinam Romae nemo esset dives, et ipse

20straminea posset dux habitare casa!

numquam venales essent ad munus amicae,

atque una fieret cana puella domo;

numquam septenas noctes seiuncta cubares,

candida tam foedo bracchia fusa viro;

25non quia peccarim (testor te), sed quia vulgo

formosis levitas semper amica fuit.

Barbarus excussis agitat vestigia lumbis

et subito felix nunc mea regna tenet!

aspice quid donis Eriphyla invenit amaris,

30arserit et quantis nupta Creusa malis!

nullane sedabit nostros iniuria fletus?

an dolor hic vitiis nescit abesse tuis?

tot iam abiere dies, cum me nec cura theatri

nec tetigit Campi, nec mea mensa iuvat.

35"At pudeat". Certe, pudeat! nisi forte, quod aiunt,

turpis amor surdis auribus esse solet.

Cerne ducem, modo qui fremitu complevit inani

Actia damnatis aequora militibus:

hunc infamis amor versis dare terga carinis

40iussit et extremo quaerere in orbe fugam.

Caesaris haec virtus et gloria Caesaris haec est:

illa, qua vicit, condidit arma manu.

Sed quascumque tibi vestis, quoscumque smaragdos

quosve dedit flavo lumine chrysolithos,

45haec videam rapidas in vanum ferre procellas:

quae tibi terra, velim, quae tibi fiat aqua.

Non semper placidus periuros ridet amantis

Iuppiter et surda neglegit aure preces.

Vidisti toto sonitus percurrere caelo,

50fulminaque aetheria desilvisse domo?

non haec Pleiades faciunt neque aquosus Orion,

nec sic de nihilo fulminis ira cadit;

periuras tunc ille solet punire puellas,

deceptus quoniam flevit et ipse deus.

55Quare ne tibi sit tanti Sidonia vestis,

ut timeas, quotiens nubilus Auster erit.

17

Mentiri noctem, promissis ducere amantem,

hoc erit infectas sanguine habere manus!

horum ego sum vates, quotiens desertus amaras

explevi noctes, fractus utroque toro.

5Vel tu Tantalea moveare ad flumina sorte,

ut liquor arenti fallat ab ore sitim;

vel tu Sisyphios licet admirere labores,

difficile ut toto monte volutet onus;

durius in terris nihil est quod vivat amante,

10nec, modo si sapias, quod minus esse velis.

Quem modo felicem invidia admirante ferebant,

nunc decimo admittor vix ego quoque die.

Nunc iacere e duro corpus iuvat, impia, saxo,

sumere et in nostras trita venena manus;

15nec licet in triviis sicca requiescere luna,

aut per rimosas mittere verba fores.

Quod quamuis ita sit, dominam mutare cavebo:

tum flebit, cum in me senserit esse fidem.

18A

Assiduae multis odium peperere querelae:

frangitur in tacito femina saepe viro.

Si quid vidisti, semper vidisse negato!

aut si quid doluit forte, dolere nega!

5quid mea si canis aetas candesceret annis,

et faceret scissas languida ruga genas?

at non Tithoni spernens Aurora senectam

desertum Eoa passa iacere domo est:

illum saepe suis decedens fovit in ulnis

10quam prius abiunctos sedula lavit equos;

illum ad vicinos cum amplexa quiesceret Indos,

maturos iterum est questa redire dies;

illa deos currum conscendens dixit iniquos,

invitum et terris praestitit officium.

15Cui maiora senis Tithoni gaudia vivi

quam gravis amisso Memnone luctus erat.

Cum sene non puduit talem dormire puellam

et canae totiens oscula ferre comae.

At tu etiam iuvenem odisti me, perfida, cum sis

20ipsa anus haud longa curva futura die.

Quin ego deminuo curam, quod saepe Cupido

huic malus esse solet, cui bonus ante fuit.

18B

Nunc etiam infectos demens imitare Britannos,

ludis et externo tincta nitore caput?

ut natura dedit, sic omnis recta figura est:

turpis Romano Belgicus ore color.

5Illi sub terris fiant mala multa puellae,

quae mentita suas vertit inepta comas!

an si caeruleo quaedam sua tempora fuco

tinxerit, idcirco caerula forma bona est?

deme: mihi per te poteris formosa videri;

10mi formosa sat es, si modo saepe venis.

Cum tibi nec frater nec sit tibi filius ullus,

frater ego et tibi sim filius unus ego.

Ipse tuus semper tibi sit custodia lectus,

nec nimis ornata fronte sedere velis.

15Credam ego narranti, noli committere, famae:

et terram rumor transilit et maria.

19

Etsi me invito discedis, Cynthia, Roma,

laetor quod sine me devia rura coles.

Nullus erit castis iuvenis corruptor in agris,

qui te blanditiis non sinat esse probam;

5nulla neque ante tuas orietur rixa fenestras,

nec tibi clamatae somnus amarus erit.

Sola eris et solos spectabis, Cynthia, montis

et pecus et finis pauperis agricolae.

Illic te nulli poterunt corrumpere ludi

10fanaque, peccatis plurima causa tuis.

illic assidue tauros spectabis arantis

et vitem docta ponere falce comas;

atque ibi rara feres inculto tura sacello,

haedus ubi agrestis corruet ante focos;

15protinus et nuda choreas imitabere sura,

omnia ab externo sint modo tuta viro

ipse ego venabor: iam nunc me sacra Dianae

suscipere et Veneris ponere vota iuvat.

Incipiam captare feras et reddere pinu

20cornua et audaces ipse monere canis;

non tamen ut vastos ausim temptare leones

aut celer agrestis comminus ire sues.

Haec igitur mihi sit lepores audacia mollis

excipere et structo figere avem calamo,

25qua formosa suo Clitumnus flumina luco

integit et niveos abluit unda boves.

Tu quotiens aliquid conabere, vita, memento

venturum paucis me tibi Luciferis.

Hic me nec solae poterunt avertere silvae

30nec vaga muscosis flumina fusa iugis,

quin ego in assidua mutem tua nomina lingua:

absenti nemo non nocuisse velit.

20

Quid fles abducta gravius Briseide? quid fles

anxia captiva tristius Andromacha?

quidue mea de fraude deos, insana, fatigas?

quid quereris nostram sic cecidisse fidem?

5non tam nocturna volucris funesta querela

Attica Cecropiis obstrepit in foliis,

nec tantum Niobe, bis sex ad busta superba,

sollicito lacrimans defluit a Sipylo.

Me licet aeratis astringant bracchia nodis,

10sint tua vel Danaës condita membra domo,

in te ego et aeratas rumpam, mea vita, catenas,

ferratam Danaës transiliamque domum.

De te quodcumque, ad surdas mihi dicitur auris:

tu modo ne dubita de gravitate mea.

15Ossa tibi iuro per matris et ossa parentis

(si fallo, cinis heu sit mihi uterque gravis!)

me tibi ad extremas mansurum, vita, tenebras:

ambos una fides auferet, una dies.

Quod si nec nomen nec me tua forma teneret,

20posset servitium mite tenere tuum.

Septima iam plenae deducitur orbita lunae,

cum de me et de te compita nulla tacent:

interea nobis non numquam ianua mollis,

non numquam lecti copia facta tui.

25Nec mihi muneribus nox ulla est empta beatis:

quidquid eram, hoc animi gratia magna tui.

Cum te tam multi peterent, tu me una petisti:

possum ego naturae non meminisse tuae?

tum me vel tragicae vexetis Erinyes, et me

30inferno damnes, Aeace, iudicio,

atque inter Tityi volucris mea poena vagetur,

tumque ego Sisyphio saxa labore geram!

ne tu supplicibus me sis venerata tabellis:

ultima talis erit, quae mea prima fides.

35Hoc mihi perpetuo ius est, quod solus amator

nec cito desisto nec temere incipio.

21

A quantum de me Panthi tibi pagina finxit,

tantum illi Pantho ne sit amica Venus!

sed tibi iam videor Dodona verior augur.

uxorem ille tuus pulcher amator habet!

5tot noctes periere: nihil pudet? aspice, cantat

liber: tu, nimium credula, sola iaces.

Et nunc inter eos tu sermo es, te ille superbus

dicit se invito saepe fuisse domi.

Dispeream si quicquam aliud quam gloria de te

10quaeritur: has laudes ille maritus habet.

Colchida sic hospes quondam decepit Iason:

eiecta est (tenuit namque Creusa) domo.

Sic a Dulichio iuvene est elusa Calypso:

vidit amatorem pandere vela suum.

15a nimium faciles aurem praebere puellae,

discite desertae non temere esse bonae!

huic quoque, qui restet, iam pridem quaeritur alter:

experta in primo, stulta, cavere potes.

Nos quocumque loco, nos omni tempore tecum

20sive aegra pariter sive valente sumus.

22A

Scis here mi multas pariter placuisse puellas;

scis mihi, Demophoon, multa venire mala.

Nulla meis frustra lustrantur compita plantis;

o nimis exitio nata theatra meo,

5sive aliquis molli diducit candida gestu

bracchia, seu varios incinit ore modos!

interea nostri quaerunt sibi vulnus ocelli,

candida non tecto pectore si qua sedet,

sive vagi crines puris in frontibus errant,

10Indica quos medio vertice gemma tenet.

Quae si forte aliquid vultu mihi dura negarat,

frigida de tota fronte cadebat aqua.

Quaeris, Demophoon, cur sim tam mollis in omnes.

Quod quaeris, "quare", non habet ullus amor.

15Cur aliquis sacris laniat sua bracchia cultris

et Phrygis insanos caeditur ad numeros?

unicuique dedit vitium natura creato:

mi fortuna aliquid semper amare dedit.

me licet et Thamyrae cantoris fata sequantur,

20numquam ad formosas, invide, caecus ero.

sed tibi si exilis videor tenuatus in artus,

falleris: haud umquam est culta labore Venus.

Percontere licet:-saepe est experta puella

officium tota nocte valere meum.

25Iuppiter Alcmenae geminas requieverat Arctos

et caelum noctu bis sine rege fuit;

nec tamen idcirco languens ad fulmina venit:

nullus amor vires eripit ipse suas.

quid? cum e complexu Briseidos iret Achilles,

30num fugere minus Thessala tela Phryges?

quid? ferus Andromachae lecto cum surgeret Hector,

bella Mycenaeae non timuere rates?

ille vel hic classis poterant vel perdere muros:

hic ego Pelides, hic ferus Hector ego.

35Aspice uti caelo modo sol modo luna ministret:

sic etiam nobis una puella parum est.

Altera me cupidis teneat foveatque lacertis,

altera si quando non sinit esse locum;

aut si forte irata meo sit facta ministro,

40ut sciat esse aliam, quae velit esse mea!

nam melius duo defendunt retinacula navim,

tutius et geminos anxia mater alit.

22B

Aut, si es dura, nega: sin es non dura, venito!

quid iuvat heu nullo ponere verba loco?

hic unus dolor est ex omnibus acer amanti,

speranti subito si qua venire negat.

5Quanta illum toto versant suspiria lecto,

cum recipi quae non venerit ipsa vetat?

et rursus puerum quaerendo audita fatigat,

quem quae scire timet quaerere fata iubet.

23

Cui fugienda fuit indocti semita vulgi,

ipsa petita lacu nunc mihi dulcis aqua est.

Ingenuus quisquam alterius dat munera servo,

ut promissa suae verba ferat dominae?

5et quaerit totiens "Quaenam nunc porticus illam

integit?" et "Campo quo movet illa pedes?",

deinde ubi pertuleris, quos dicit fama, labores

Herculis, ut scribat "Muneris ecquid habes?",

cernere uti possis vultum custodis amari,

10captus et immunda saepe latere casa?

quam care semel in toto nox vertitur anno!

a pereant, si quos ianua clausa iuvat!

contra, reiecto quae libera vadit amictu,

custodum et nullo saepta timore, placet;

15cui saepe immundo Sacra conteritur Via socco,

nec sinit esse moram, si quis adire velit;

differet haec numquam, nec poscet garrula, quod te

astrictus ploret saepe dedisse pater,

nec dicet: "Timeo, propera iam surgere, quaeso:

20infelix, hodie vir mihi rure venit."

Et quas Euphrates et quas mihi misit Orontes,

me iu‹u›erint: nolim furta pudica tori.

Libertas quoniam nulli iam restat amanti,

nullus liber erit, si quis amare volet.

24A

"Tu loqueris, cum sis iam noto fabula libro

et tua sit toto Cynthia lecta foro?"

cui non his verbis aspergat tempora sudor?

aut pudor ingenuis aut retinendus amor.

5quod si iam facilis spiraret Cynthia nobis,

non ego nequitiae dicerer esse caput,

nec sic per totam infamis traducerer urbem,

urerer et quamuis, nomine verba darem.

Quare ne tibi sit mirum me quaerere vilis:

10parcius infamant: num tibi causa levis?

24B

et modo pavonis caudae flabella superbae

et manibus dura frigus habere pila

et cupit iratum talos me poscere eburnos,

quaeque nitent Sacra vilia dona Via.

5A peream, si me ista movent dispendia: sed me

fallaci dominae iam pudet esse iocum!

24C

Hoc erat in primis quod me gaudere iubebas?

tam te formosam non pudet esse levem?

una aut altera nox nondum est in amore peracta,

et dicor lecto iam gravis esse tuo.

5Me modo laudabas et carmina nostra legebas:

ille tuus pennas tam cito vertit amor?

contendat mecum ingenio, contendat et arte,

in primis una discat amare domo!

si libitum tibi erit, Lernaeas pugnet ad hydras

10et tibi ab Hesperio mala dracone ferat,

taetra venena libens et naufragus ebibat undas

et numquam pro te deneget esse miser:

(quos utinam in nobis, vita, experiare labores!)

iam tibi de timidis iste protervus erit,

15qui nunc se in tumidum iactando venit honorem:

discidium vobis proximus annus erit.

At me non aetas mutabit tota Sibyllae,

non labor Alcidae, non niger ille dies.

Tu me compones et dices "Ossa, Properti,

20haec tua sunt? eheu tu mihi certus eras,

certus eras eheu, quamuis nec sanguine avito

nobilis et quamuis non ita dives eras."

Nil ego non patiar; numquam me iniuria mutat:

ferre ego formosam nullum onus esse puto.

25Credo ego non paucos ista periisse figura,

credo ego sed multos non habuisse fidem.

Parvo dilexit spatio Minoida Theseus,

Phyllida Demophoon, hospes uterque malus.

Iam tibi Iasonia nota est Medea carina

30et modo servato sola relicta viro.

Dura est quae multis simulatum fingit amorem

et se plus uni si qua parare potest.

Noli nobilibus, noli conferre beatis:

vix venit, extremo qui legat ossa die.

35Hi tibi nos erimus: sed tu potius precor ut me

demissis plangas pectora nuda comis.

25

Unica nata meo pulcherrima cura dolori,

excludit quoniam sors mea saepe "veni,"

ista meis fiet notissima forma libellis,

Calve, tua venia, pace, Catulle, tua.

5Miles depositis annosus secubat armis,

grandaevique negant ducere aratra boves,

putris et in vacua requiescit navis harena,

et vetus in templo bellica parma vacat:

at me ab amore tuo deducet nulla senectus,

10sive ego Tithonus sive ego Nestor ero.

nonne fuit satius duro servire tyranno

et gemere in tauro, saeve Perille, tuo?

Gorgonis et satius fuit obdurescere vultu,

Caucasias etiam si pateremur avis?

15sed tamen obsistam! teritur robigine mucro

ferreus et parvo saepe liquore silex:

at nullus dominae teritur sub limine amator;

restat et immerita sustinet aure minas.

Ultro contemptus rogat, et peccasse fatetur

20laesus, et invitis ipse redit pedibus.

tu quoque, qui pleno fastus assumis amore,

credule, nulla diu femina pondus habet.

An quisquam in mediis persolvit vota procellis,

cum saepe in portu fracta carina natet?

25aut prius infecto deposcit praemia cursu,

septima quam metam triverit ante rota?

mendaces ludunt flatus in amore secundi:

si qua venit sero, magna ruina venit.

Tu tamen interea, quamuis te diligat illa,

30in tacito cohibe gaudia clausa sinu.

Namque in amore suo semper sua maxima cuique

nescio quo pacto verba nocere solent.

Quamuis te persaepe vocet, semel ire memento:

invidiam quod habet, non solet esse diu.

35At si saecla forent antiquis grata puellis,

essem ego quod nunc tu: tempore vincor ego.

non tamen ista meos mutabunt saecula mores:

unus quisque sua noverit ire via.

At, vos qui officia in multos revocatis amores,

40quantus sic cruciat lumina nostra dolor!

vidistis pleno teneram candore puellam,

vidistis fuscam: ducit uterque color;

vidistis quandam Argiva prodire figura,

vidistis nostras: utraque forma rapit;

45illaque plebeio vel sit sandycis amictu:

haec atque illa mali vulneris una via est.

cum satis una tuis insomnia portet ocellis,

una sat est cuivis femina multa mala.

26

Vidi te in somnis fracta, mea vita, carina

Ionio lassas ducere rore manus,

et quaecumque in me fueras mentita fateri,

nec iam umore gravis tollere posse comas,

5qualem purpureis agitatam fluctibus Hellen,

aurea quam molli tergore vexit ovis.

Quam timui, ne forte tuum mare nomen haberet,

teque tua labens navita fleret aqua!

vae tum ego Neptuno, quae tum cum Castore fratri,

10quaeque tibi excepi, iam dea, Leucothoë!

at tu vix primas extollens gurgite palmas

saepe meum nomen iam peritura vocas.

Quod si forte tuos vidisset Glaucus ocellos,

esses Ionii facta puella maris

15et tibi ob invidiam Nereides increpitarent,

candida Nesaee, caerula Cymothoë.

Sed tibi subsidio delphinum currere vidi,

qui, puto, Arioniam vexerat ante lyram.

Iamque ego conabar summo me mittere saxo,

20cum mihi discussit talia visa metus.

Nunc admirentur, quod tam mihi pulchra puella

serviat et tota dicar in urbe potens!

non, si Cambysae redeant et flumina Croesi,

dicat "De nostro surge, poëta, toro."

25Nam mea cum recitat, dicit se odisse beatos:

carmina tam sancte nulla puella colit.

Multum in amore fides, multum constantia prodest:

qui dare multa potest, multa et amare potest.

Heu, mare per longum mea cogitat ire puella!

30hanc sequar et fidos una aget aura duos.

Unum litus erit sopitis unaque tecto

arbor, et ex una saepe bibemus aqua;

et tabula una duos poterit componere amantis,

prora cubile mihi seu mihi puppis erit.

35Omnia perpetiar: saevus licet urgeat Eurus,

velaque in incertum frigidus Auster agat,

quicumque et venti miserum vexastis Ulixem

et Danaum Euboico litore mille ratis

et qui movistis duo litora, cum ratis Argus

40dux erat ignoto missa columba mari.

Illa meis tantum non umquam desit ocellis,

incendat navem Iuppiter ipse licet.

Certe isdem nudi pariter iactabimur oris:

me licet unda ferat, te modo terra tegat.

45Sed non Neptunus tanto crudelis amori,

Neptunus fratri par in amore Iovi:

testis Amymone, latices dum ferret, in Argis

compressa, et Lernae pulsa tridente palus;

iam deus amplexu votum persolvit; at illi

50aurea divinas urna profudit aquas.

Crudelem et Borean rapta Orithyia negavit:

hic deus et terras et maria alta domat.

Crede mihi, nobis mitescet Scylla nec umquam

alternante vorans vasta Charybdis aqua;

55ipsaque sidera erunt nullis obscura tenebris,

purus et Orion, purus et Haedus erit.

Quod mihi si ponenda tuo sit corpore vita,

exitus hic nobis non inhonestus erit.

27

At vos incertam, mortales, funeris horam

quaeritis, et qua sit mors aditura via;

quaeritis et caelo, Phoenicum inventa, sereno,

quae sit stella homini commoda quaeque mala!

5seu pedibus Parthos sequimur seu classe Britannos

et maris et terrae caeca pericla viae;

rursus et obiectum †fletus† caput esse tumultu,

cum Mavors dubias miscet utrimque manus;

praeterea domibus flammam domibusque ruinas,

10neu subeant labris pocula nigra tuis.

Solus amans novit quando periturus et a qua

morte, neque hic Boreae flabra neque arma timet.

Iam licet et Stygia sedeat sub harundine remex,

cernat et infernae tristia vela ratis:

15si modo clamantis revocaverit aura puellae,

concessum nulla lege redibit iter.

28

Iuppiter, affectae tandem miserere puellae:

tam formosa tuum mortua crimen erit.

Venit enim tempus, quo torridus aestuat aër,

incipit et sicco fervere terra Cane.

5Sed non tam ardoris culpa est neque crimina caeli,

quam totiens sanctos non habuisse deos.

Hoc perdit miseras, hoc perdidit ante puellas:

quidquid iurarunt, ventus et unda rapit.

Num sibi collatam doluit Venus? illa peraeque

10prae se formosis invidiosa dea est.

An contempta tibi Iunonis templa Pelasgae?

Palladis aut oculos ausa negare bonos?

semper, formosae, non nostis parcere verbis.

Hoc tibi lingua nocens, hoc tibi forma dedit.

15Sed tibi vexatae per multa pericula vitae

extremo veniet mollior hora die.

Io versa caput primos mugiverat annos:

nunc dea, quae Nili flumina vacca bibit.

Ino etiam prima terris aetate vagata est:

20hanc miser implorat navita Leucothoën.

Andromede monstris fuerat devota marinis:

haec eadem Persei nobilis uxor erat.

Callisto Arcadios erraverat ursa per agros:

haec nocturna suo sidere vela regit.

25Quod si forte tibi properarint fata quietem,

illa sepulturae fata beata tuae,

narrabis Semelae, quo sis formosa periclo,

credet et illa, suo docta puella malo;

et tibi Maeonias omnis heroidas inter

30primus erit nulla non tribuente locus.

Nunc, utcumque potes, fato gere saucia morem:

et deus et durus vertitur ipse dies.

Hoc tibi vel poterit coniunx ignoscere Iuno:

frangitur et Iuno, si qua puella perit.

35Deficiunt magico torti sub carmine rhombi

et iacet exstincto laurus adusta foco

et iam Luna negat totiens descendere caelo

nigraque funestum concinit omen avis.

Una ratis fati nostros portabit amores

40caerula ad infernos velificata lacus.

Si non unius, quaeso, miserere duorum!

vivam, si vivet; si cadet illa, cadam.

Pro quibus optatis sacro me carmine damno:

scribam ego "Per magnum est salva puella Iovem";

45ante tuosque pedes illa ipsa operata sedebit,

narrabitque sedens longa pericla sua.

Haec tua, Persephone, maneat clementia, nec tu,

Persephonae coniunx, saevior esse velis.

Sunt apud infernos tot milia formosarum:

50pulchra sit in superis, si licet, una locis!

vobiscum Antiope, vobiscum candida Tyro,

vobiscum Europe nec proba Pasiphaë

et quot Troia tulit vetus et quot Achaia formas

et Thebae et Priami diruta regna senis:

55et quaecumque erat in numero Romana puella,

occidit: has omnis ignis avarus habet.

nec forma aeternum aut cuiquam est fortuna perennis:

longius aut propius mors sua quemque manet.

Tu quoniam es, mea lux, magno dimissa periclo,

60munera Dianae debita redde choros,

redde etiam excubias divae nunc, ante iuvencae;

votivas noctes et mihi solve decem!

29

Hesterna, mea lux, cum potus nocte vagarer,

nec me servorum duceret ulla manus,

obvia nescio quot pueri mihi turba minuta

venerat (hos vetuit me numerare timor);

5quorum alii faculas, alii retinere sagittas,

pars etiam visa est vincla parare mihi.

Sed nudi fuerant. quorum lascivior unus,

"Arripite hunc," inquit, "iam bene nostis eum.

Hic erat, hunc mulier nobis irata locavit."

10Dixit, et in collo iam mihi nodus erat.

Hic alter iubet in medium propellere, at alter,

"Intereat, qui nos non putat esse deos!

haec te non meritum totas exspectat in horas:

at tu nescio quas quaeris, inepte, foris.

15Quae cum Sidoniae nocturna ligamina mitrae

solverit atque oculos moverit illa gravis,

afflabunt tibi non Arabum de gramine odores,

sed quos ipse suis fecit Amor manibus.

Parcite iam, fratres, iam certos spondet amores;

20et iam ad mandatam venimus ecce domum."

Atque ita mi iniecto dixerunt rursus amictu:

"I nunc et noctes disce manere domi."

Mane erat, et volvi, si sola quiesceret illa,

visere: at in lecto Cynthia sola fuit.

25Obstipui: non illa mihi formosior umquam

visa, neque ostrina cum fuit in tunica,

ibat et hinc castae narratum somnia Vestae,

neu sibi neve mihi quae nocitura forent:

talis visa mihi somno dimissa recenti.

30heu quantum per se candida forma valet!

"Quid tu matutinus," ait, "speculator amicae?

me similem vestris moribus esse putas?

non ego tam facilis: sat erit mihi cognitus unus,

vel tu vel si quis verior esse potest.

35Apparent non ulla toro vestigia presso,

signa volutantis nec iacuisse duos.

Aspice ut in toto nullus mihi corpore surgat

spiritus admisso notus adulterio."

Dixit, et opposita propellens savia dextra

40prosilit in laxa nixa pedem solea.

sic ego tam sancti custos excludor amoris:

ex illo felix nox mihi nulla fuit.

30

Quo fugis, a demens? nulla est fuga: tu licet usque

ad Tanain fugias, usque sequetur Amor.

Non si Pegaseo vecteris in aëre dorso,

nec tibi si Persei moverit ala pedes,

5vel si te sectae rapiant talaribus aurae,

nil tibi Mercurii proderit alta via.

Instat semper Amor supra caput, instat amanti

et gravis ipse super libera colla sedet.

Excubat ille acer custos et tollere numquam

10te patietur humo lumina capta semel.

Et iam si pecces, deus exorabilis ille est,

si modo praesentis viderit esse preces.

Ista senes licet accusent convivia duri:

nos modo propositum, vita, teramus iter.

15Illorum antiquis onerantur legibus aures:

hic locus est in quo, tibia docta, sones,

quae non iure vado Maeandri iacta natasti,

turpia cum faceret Palladis ora tumor.

Non tamen immerito! Phrygias nunc ire per undas

20et petere Hyrcani litora nota maris,

spargere et alterna communis caede Penatis

et ferre ad patrios praemia dira Lares!

una contentum pudeat me vivere amica?

hoc si crimen erit, crimen Amoris erit:

25mi nemo obiciat! libeat tibi, Cynthia, mecum

rorida muscosis antra tenere iugis.

Illic aspicies scopulis haerere Sorores

et canere antiqui dulcia furta Iovis,

ut Semela est combustus, ut est deperditus Io,

30denique ut ad Troiae tecta volarit avis.

Quod si nemo exstat qui vicerit Alitis arma,

communis culpae cur reus unus agor?

nec tu Virginibus reverentia moveris ora:

hic quoque non nescit, quid sit amare, chorus;

35si tamen Oeagri quaedam compressa figura

Bistoniis olim rupibus accubuit.

Hic ubi te prima statuent in parte choreae

et medius docta cuspide Bacchus erit,

tum capiti sacros patiar pendere corymbos:

40nam sine te nostrum non valet ingenium.

31

Quaeris, cur veniam tibi tardior? aurea Phoebi

porticus a magno Caesare aperta fuit.

Tanta erat in speciem Poenis digesta columnis,

inter quas Danai femina turba senis.

5†Hic equidem Phoebo† visus mihi pulchrior ipso

marmoreus tacita carmen hiare lyra;

atque aram circum steterant armenta Myronis,

quattuor artifices, vivida signa, boves.

Tum medium claro surgebat marmore templum,

10et patria Phoebo carius Ortygia:

in quo Solis erat supra fastigia currus

et valvae, Libyci nobile dentis opus;

altera deiectos Parnasi vertice Gallos,

altera maerebat funera Tantalidos.

15Deinde inter matrem deus ipse interque sororem

Pythius in longa carmina veste sonat.

32

Qui videt, is peccat: qui te non viderit, ergo

non cupiet: facti lumina crimen habent.

Nam quid Praenesti dubias, o Cynthia, sortis,

quid petis Aeaei moenia Telegoni?

5cur ita te Herculeum deportant esseda Tibur?

Appia cur totiens te via Lanvvium?

hoc utinam spatiere loco, quodcumque vacabis,

Cynthia! sed tibi me credere turba vetat,

cum videt accensis devotam currere taedis

10in nemus et Triviae lumina ferre deae.

Scilicet umbrosis sordet Pompeia columnis

porticus, aulaeis nobilis Attalicis,

et platanis creber pariter surgentibus ordo,

flumina sopito quaeque Marone cadunt,

15et leviter nymphis toto crepitantibus orbe

cum subito Triton ore recondit aquam.

Falleris, ista tui furtum via monstrat amoris:

non urbem, demens, lumina nostra fugis!

nil agis, insidias in me componis inanis,

20tendis iners docto retia nota mihi.

Sed de me minus est: famae iactura pudicae

tanta tibi miserae, quanta meretur, erit.

Nuper enim de te nostras †me laedit† ad auris

rumor, et in tota non bonus urbe fuit.

25Sed tu non debes inimicae cedere linguae:

semper formosis fabula poena fuit.

Non tua deprenso damnata est fama veneno:

testis eris puras, Phoebe, videre manus.

Sin autem longo nox una aut altera lusu

30consumpta est, non me crimina parva movent.

Tyndaris externo patriam mutavit amore

et sine decreto viva reducta domum est.

Ipsa Venus fertur corrupta libidine Martis,

nec minus in caelo semper honesta fuit,

35quamuis Ida Parim pastorem dicat amasse

atque inter pecudes accubuisse deam;

hoc et Hamadryadum spectavit turba sororum

Silenique senes et pater ipse chori,

cum quibus Idaeo legisti poma sub antro,

40supposita excipiens, Nai, caduca manu.

an quisquam in tanto stuprorum examine quaerit:

"Cur haec tam dives? quis dedit? unde dedit?"

o nimium nostro felicem tempore Romam,

si contra mores una puella facit!

45haec eadem ante illam iam impune et Lesbia fecit:

quae sequitur, certe est invidiosa minus.

Qui quaerit Tatios veteres durosque Sabinos,

hic posuit nostra nuper in urbe pedem.

Tu prius et fluctus poteris siccare marinos,

50altaque mortali deligere astra manu,

quam facere, ut nostrae nolint peccare puellae:

hic mos Saturno regna tenente fuit.

At cum Deucalionis aquae fluxere per orbem

et post antiquas Deucalionis aquas,

55dic mihi, quis potuit lectum servare pudicum,

quae dea cum solo vivere sola deo?

uxorem quondam magni Minois, ut aiunt,

corrupit torvi candida forma bovis;

nec minus aerato Danaë circumdata muro

60non potuit magno casta negare Iovi.

quod si tu Graias es tuque imitata Latinas,

semper vive meo libera iudicio!

33A

Tristia iam redeunt iterum sollemnia nobis:

Cynthia iam noctes est operata decem.

Atque utinam pereant, Nilo quae sacra tepente

misit matronis Inachis Ausoniis!

5quae dea tam cupidos totiens divisit amantis,

quaecumque illa fuit, semper amara fuit.

Tu certe Iovis occultis in amoribus, Io,

sensisti multas quid sit inire vias,

cum te iussit habere puellam cornua Iuno

10et pecoris duro perdere verba sono.

A quotiens quernis laesisti frondibus ora,

mandisti et stabulis arbuta pasta tuis!

an, quoniam agrestem detraxit ab ore figuram

Iuppiter, idcirco facta superba dea es?

15an tibi non satis est fuscis Aegyptus alumnis?

cur tibi tam longa Roma petita via?

quidue tibi prodest viduas dormire puellas?

sed tibi, crede mihi, cornua rursus erunt,

aut nos e nostra te, saeva, fugabimus urbe:

20cum Tiberi Nilo gratia nulla fuit.

At tu, quae nostro nimium placata dolore es,

noctibus his vacui, ter faciamus iter.

33B

Non audis et verba sinis mea ludere, cum iam

flectant Icarii sidera tarda boves.

lenta bibis: mediae nequeunt te frangere noctes.

An nondum est talos mittere lassa manus?

5a pereat, quicumque meracas repperit uvas

corrupitque bonas nectare primus aquas!

Icare, Cecropiis merito iugulate colonis,

pampineus nosti quam sit amarus odor!

tuque o | Eurytion vino Centaure peristi,

10nec non Ismario tu, Polypheme, mero.

Vino forma perit, vino corrumpitur aetas,

vino saepe suum nescit amica virum.

Me miserum, ut multo nihil est mutata Lyaeo!

iam bibe: formosa es: nil tibi vina nocent!

15cum tua praependent demissae in pocula sertae

et mea deducta carmina voce legis,

largius effuso madeat tibi mensa Falerno,

spumet et aurato mollius in calice.

Nulla tamen lecto recipit se sola libenter:

20est quiddam, quod vos quaerere cogat Amor.

semper in absentis felicior aestus amantis:

elevat assiduos copia longa viros.

34

Cur quisquam faciem dominae iam credat Amori?

sic erepta mihi paene puella mea est.

Expertus dico, nemo est in amore fidelis:

formosam raro non sibi quisque petit.

5Polluit ille deus cognatos, solvit amicos

et bene concordis tristia ad arma vocat.

Hospes in hospitium Menelao venit adulter:

Colchis et ignotum nonne secuta virum est?

Lynceu, tune meam potuisti, perfide, curam

10tangere? nonne tuae tum cecidere manus?

quid si non constans illa et tam certa fuisset?

posses in tanto vivere flagitio?

tu mihi vel ferro pectus vel perde veneno:

a domina tantum te modo tolle mea!

15te socium vitae, te corporis esse licebit,

te dominum admitto rebus, amice, meis:

lecto te solum, lecto te deprecor uno:

rivalem possum non ego ferre Iovem.

Ipse meas solus, quod nil est, aemulor umbras,

20stultus, quod stulto saepe timore tremo.

Una tamen causa est, cur crimina tanta remitto,

errabant multo quod tua verba mero.

Sed numquam vitae fallet me ruga severae:

omnes iam norunt quam sit amare bonum.

25Lynceus ipse meus seros insanit amores!

solum te nostros laetor adire deos.

Quid tua Socraticis tibi nunc sapientia libris

proderit aut rerum dicere posse vias?

aut quid Erechthei tibi prosunt carmina lecta?

30nil iuvat in magno vester amore senex.

Tu satius memorem Musis imitere Philitan

et non inflati somnia Callimachi.

Nam rursus licet Aetoli referas Acheloi,

fluxerit ut magno fractus amore liquor,

35atque etiam ut Phrygio fallax Maeandria campo

errat et ipsa suas decipit unda vias,

qualis et Adrasti fuerit vocalis Arion,

tristia ad Archemori funera victor equus:

non Amphiareae prosint tibi fata quadrigae

40aut Capanei magno grata ruina Iovi.

Desine et Aeschyleo componere verba coturno,

desine, et ad mollis membra resolve choros!

incipe iam angusto versus includere torno,

inque tuos ignis, dure poëta, veni!

45tu non Antimacho, non tutior ibis Homero:

despicit et magnos recta puella deos.

Harum nulla solet rationem quaerere mundi,

nec cur fraternis Luna laboret equis,

nec si post Stygias aliquid restabit †erumpnas†,

50nec si consulto fulmina missa tonent.

Sed non ante gravi taurus succumbit aratro,

cornua quam validis haeserit in laqueis,

nec tu tam duros per te patieris amores:

trux tamen a nobis ante domandus eris.

55Aspice me, cui parva domi fortuna relicta est,

nullus et antiquo Marte triumphus avi,

ut regnem mixtas inter conviva puellas

hoc ego, quo tibi nunc elevor, ingenio!

me iuvet hesternis positum languere corollis,

60quem tetigit iactu certus ad ossa deus;

Actia Vergilium custodis litora Phoebi,

Caesaris et fortis dicere posse ratis,

qui nunc Aeneae Troiani suscitat arma

iactaque Lavinis moenia litoribus.

65Cedite Romani scriptores, cedite Grai!

nescio quid maius nascitur Iliade.

Tu canis umbrosi subter pineta Galaesi

Thyrsin et attritis Daphnin harundinibus,

utque decem possint corrumpere mala puellas

70missus et impressis haedus ab uberibus.

Felix, qui vilis pomis mercaris amores!

huic licet ingratae Tityrus ipse canat.

Felix intactum Corydon qui temptat Alexin

agricolae domini carpere delicias!

75quamuis ille sua lassus requiescat avena,

laudatur facilis inter Hamadryadas.

Tu canis Ascraei veteris praecepta poëtae,

quo seges in campo, quo viret uva iugo.

Tale facis carmen docta testudine, quale

80Cynthius impositis temperat articulis.

Non tamen haec ulli venient ingrata legenti,

sive in amore rudis sive peritus erit.

Nec minor hic animis, ut sit minor ore, canorus

anseris indocto carmine cessit olor.

85Haec quoque perfecto ludebat Iasone Varro,

Varro Leucadiae maxima flamma suae;

haec quoque lascivi cantarunt scripta Catulli,

Lesbia quis ipsa notior est Helena;

haec etiam docti confessa est pagina Calvi,

90cum caneret miserae funera Quintiliae.

Et modo formosa quam multa Lycoride Gallus

mortuus inferna vulnera lavit aqua!

Cynthia quin etiam versu laudata Properti,

hos inter si me ponere Fama volet.

1

Quaērĭtĭs ūndĕ mĭhī tŏtĭēns scrībāntŭr ămōrēs,

ūndĕ mĕūs vĕnĭāt ‖ mōllĭs ĭn ōră lĭbēr.

nōn haēc Cāllĭŏpē, nōn haēc mĭhĭ cāntăt Ăpōllŏ:

īngĕnĭūm nōbīs ‖ īpsă pŭēllă făcīt.

Sīve īllām Cōīs fūlgēntem īncēdĕrĕ †cōgīs†,5

hōc tōtum ē Cōā ‖ vēstĕ vŏlūmĕn ĕrīt;

seū vīdi ād frōntēm spārsōs ērrārĕ căpīllōs,

gaūdēt laūdātīs ‖ īrĕ sŭpērbă cŏmīs;

sīvĕ lўraē cārmēn dĭgĭtīs pērcūssĭt ĕbūrnīs,

mīrāmūr făcĭlīs ‖ ūt prĕmăt ārtĕ mănūs;10

seū cōmpēscēntīs sōmnūm dēclīnăt ŏcēllōs,

īnvĕnĭō caūsās ‖ mīllĕ pŏētă nŏvās;

seū nūda ērēptō mēcūm lūctātŭr ămīctū,

tūm vērō lōngās ‖ cōndĭmŭs Īlĭădās

seū quīdquīd fēcīt sīve ēst quōdcūmquĕ lŏcūtă,15

māxĭmă dē nĭhĭlō ‖ nāscĭtŭr hīstŏrĭă.

Quōd mĭhĭ sī tāntūm, Maēcēnās, fātă dĕdīssēnt,

ūt pōssem hērōās ‖ dūcĕre ĭn ārmă mănūs,

nōn ĕgŏ Tītānās cănĕrēm, nōn Ōssăn Ŏlŷmpō

īmpōsītam, ūt caēlī ‖ Pĕliŏn ēssĕt ĭtēr,20

nēc vĕtĕrēs Thēbās nēc Pērgămă, nōmĕn Hŏmērī,

Xērsĭs ĕt īmpĕrĭō ‖ bīnă cŏīssĕ vădă,

rēgnăvĕ prīmă Rĕmi aūt ănĭmōs Cārthāgĭnĭs āltaē

Cīmbrōrūmquĕ mĭnās ‖ ēt bĕnĕ fāctă Mărī:

bēllăquĕ rēsquĕ tŭī mĕmŏrārēm Caēsărĭs ēt tū25

Caēsărĕ sūb māgnō ‖ cūră sĕcūndă fŏrēs.

Nām quŏtĭēns Mŭtĭnam aūt, cīvīlĭă būstă, Phĭlīppōs

aūt cănĕrēm Sĭcŭlaē ‖ clāssĭcă bēllă fŭgaē

ēvērsōsquĕ fŏcōs āntīquaē gēntĭs Ĕtrūscaē

ēt Ptōlēmaēī ‖ lītŏră cāptă Phărī,30

aūt cănĕrem Aēgŷptum ēt Nīlūm, cum āttrāctŭs ĭn ūrbēm

sēptēm cāptīvīs ‖ dēbĭlĭs ībăt ăquīs,

aūt rēgum aūrātīs cīrcūmdătă cōllă cătēnīs,

Āctĭăque īn Sācrā ‖ cūrrĕrĕ rōstră Vĭā;

tē mĕă Mūsa īllīs sēmpēr cōntēxĕrĕt ārmīs,35

ēt sūmpta ēt pŏsĭtā ‖ pācĕ fĭdēlĕ căpūt:

Thēseūs īnfērnīs, sŭpĕrīs tēstātŭr Ăchīllēs,

hīc Īxīŏnĭdēn, ‖ īllĕ Mĕnoētĭădēn.

Sēd nĕquĕ Phlēgraēōs Iŏvĭs Ēncĕlădīquĕ tŭmūltūs

īntŏnĕt āngūstō ‖ pēctŏrĕ Cāllĭmăchūs,40

nēc mĕă cōnvĕnĭūnt dūrō praēcōrdĭă vērsū

Caēsărĭs īn Phrўgĭōs ‖ cōndĕrĕ nōmĕn ăvōs.

Nāvĭtă dē vēntīs, dē taūrīs nārrăt ărātōr,

ēnŭmĕrāt mīlēs ‖ vūlnĕră, pāstŏr ŏvīs;

nōs cōntra āngūstō vērsāmūs proēlĭă lēctō:45

quā pŏtĕ quīsque, ĭn ĕā ‖ cōntĕrăt ārtĕ dĭēm.

Laūs ĭn ămōrĕ mŏrī: laūs āltĕră sī dătŭr ūnō

pōssĕ frŭī: frŭăr ō ‖ sōlŭs ămōrĕ mĕō!

sī mĕmĭnī, sŏlĕt īllă lĕvīs cūlpārĕ pŭēllās

ēt tōtam ēx Hĕlĕnā ‖ nōn prŏbăt Īlĭădă.50

Seū mĭhĭ sūnt tāngēndă nŏvērcaē pōcŭlă Phaēdraē,

pōcŭlă prīvīgnō ‖ nōn nŏcĭtūră sŭō,

seū mĭhĭ Cīrcaēō pĕrĕūndum ēst grāmĭnĕ, sīvĕ

Cōlchĭs Ĭōlcĭăcīs ‖ ūrăt ăēnă fŏcīs,

ūnă mĕōs quŏnĭām praēdāta ēst fēmĭnă sēnsūs,55

ēx hāc dūcēntūr ‖ fūnĕră nōstră dŏmō.

Ōmnīs hūmānōs sānāt mĕdĭcīnă dŏlōrēs:

sōlŭs ămōr mōrbī ‖ nōn ămăt ārtĭfĭcēm.

Tārdă Phĭlōctētaē sānāvīt crūră Măchāōn,

Phoēnīcīs Chīrōn ‖ lūmĭnă Phīllўrĭdēs,60

ēt dĕŭs ēxstīnctūm Crēssīs Ĕpĭdaūrĭŭs hērbīs

rēstĭtŭīt pătrĭīs ‖ Āndrŏgĕōnă fŏcīs,

Mŷsŭs ĕt Haēmŏnĭā iŭvĕnīs quā cūspĭdĕ vūlnūs

sēnsĕrăt, hāc īpsā ‖ cūspĭdĕ sēnsĭt ŏpēm.

Hōc sī quīs vĭtĭūm pŏtĕrīt mĭhĭ dēmĕrĕ, sōlūs65

Tāntălĕaē pŏtĕrīt ‖ trādĕrĕ pōmă mănū;

dōlĭă vīrgĭnĕīs īdem īllĕ rĕplēvĕrĭt ūrnīs,

nē tĕnĕra āssĭdŭā ‖ cōllă grăvēntŭr ăquā;

īdēm Caūcăsĭā sōlvēt dē rūpĕ Prŏmētheī

brācchĭa ĕt ā mĕdĭō ‖ pēctŏrĕ pēllĕt ăvēm.70

Quāndōcūmque ĭgĭtūr vītām mĕă fātă rĕpōscēnt

ēt brĕve ĭn ēxĭgŭō ‖ mārmŏrĕ nōmĕn ĕrō,

Maēcēnās, nōstraē spēs īnvĭdĭōsă iŭvēntaē,

ēt vītae ēt mōrtī ‖ glōrĭă iūstă mĕaē,

sī tē fōrtĕ mĕō dūcēt vĭă prōxĭmă būstō,75

ēssĕdă caēlātīs ‖ sīstĕ Brĭtānnă iŭgīs,

tālĭăque īllăcrĭmāns mūtaē iăcĕ vērbă făvīllaē:

"Huīc mĭsĕrō fātūm ‖ dūră pŭēllă fŭīt."

2

Lībĕr ĕram ēt văcŭō mĕdĭtābār vīvĕrĕ lēctō:

āt mē cōmpŏsĭtā ‖ pācĕ fĕfēllĭt Ămōr.

Cūr haēc īn tērrīs făcĭēs hūmānă mŏrātūr?

Iūppĭtĕr, īgnōscō ‖ prīstĭnă fūrtă tŭă.

Fūlvă cŏma ēst lōngaēquĕ mănūs ēt māxĭmă tōtō5

cōrpŏre ĕt īncēdīt ‖ vēl Iŏvĕ dīgnă sŏrōr,

aūt cūm Dūlĭchĭās Pāllās spătĭātŭr ăd ārās,

Gōrgŏnĭs ānguĭfĕraē ‖ pēctŭs ŏpērtă cŏmīs,

quālĭs ĕt Īschŏmăchē, Lăpĭthaē gēnūs, hēroīnē,

Cēntaūrīs mĕdĭō ‖ grātă răpīnă mĕrō,10

Mērcŭrĭo aūt quālīs fērtūr Boēbēĭdŏs ūndīs

vīrgĭnĕūm Brīmō ‖ cōmpŏsŭīssĕ lătūs.

Cēdĭtĕ, iām, dīvaē, quās pāstōr vīdĕrăt ōlīm

Īdaēīs tŭnĭcās ‖ pōnĕrĕ vērtĭcĭbūs!

hānc ŭtĭnām făcĭēm nōlīt mūtārĕ sĕnēctūs,15

ētsī Cūmaēaē ‖ saēcŭlă vātĭs ăgēt!

3A

"Quī nūllām tĭbĭ dīcēbās iām pōssĕ nŏcērĕ,

haēsīstī: cĕcĭdīt ‖ spīrĭtŭs īllĕ tŭūs!

vīx ūnūm pŏtĕs, īnfēlīx, rĕquĭēscĕrĕ mēnsēm,

ēt tūrpīs dē tē ‖ iām lĭbĕr āltĕr ĕrīt."

Quaērēbām, sīccā sī pōssēt pīscĭs hărēnā5

nēc sŏlĭtūs pōntō ‖ vīvĕrĕ tōrvŭs ăpēr,

aūt ĕgŏ sī pōssēm stŭdĭīs vĭgĭlārĕ sĕvērīs:

dīffērtūr, nūmquām ‖ tōllĭtŭr ūllŭs ămōr.

Nēc mē tām făcĭēs, quāmvīs sīt cāndĭdă, cēpīt

(līlĭă nōn dŏmĭnā ‖ sīnt măgĭs ālbă mĕā;10

ūt Maēōtĭcă nīx mĭnĭō sī cērtĕt Hĭbērō,

ūtquĕ rŏsaē pūrō ‖ lāctĕ nătānt fŏlĭă),

nēc dē mōrĕ cŏmaē pēr lēvĭă cōllă flŭēntēs,

nōn ŏcŭlī, gĕmĭnaē, ‖ sīdĕră nōstră, făcēs,

nēc sī qua Ārăbĭō lūcēt bōmbŷcĕ pŭēllă15

(nōn sūm dē nĭhĭlō ‖ blāndŭs ămātŏr ĕgŏ):

quāntūm quōd pŏsĭtō fōrmōsē sāltăt Ĭācchō,

ēgĭt ŭt eūhāntīs ‖ dūx Ărĭādnă chŏrōs,

ēt quāntum Aēŏlĭō cūm tēmptāt cārmĭnă plēctrō,

pār Ăgănīppēaē ‖ lūdĕrĕ dōctă lўraē;20

ēt sŭă cum āntīquaē cōmmīttīt scrīptă Cŏrīnnaē,

cārmĭnă †quaē quīvīs† ‖ nōn pŭtăt aēquă sŭīs.

Nōn tĭbĭ nāscēntī prīmīs, mĕă vītă, dĭēbūs

cāndĭdŭs ārgūtūm ‖ stērnŭĭt ōmĕn Ămōr?

haēc tĭbĭ cōntŭlĕrūnt caēlēstĭă mūnĕră dīvī,25

haēc tĭbĭ nē mātrēm ‖ fōrtĕ dĕdīssĕ pŭtēs.

Nōn nōn hūmānī pārtūs sūnt tālĭă dōnă;

īstă dĕcēm mēnsēs ‖ nōn pĕpĕrērĕ bŏnă.

Glōrĭă Rōmānīs ūna ēs tū nātă pŭēllīs:

Rōmāna āccūmbē[n]s ‖ prīmă pŭēllă Iŏvī,30

nēc sēmpēr nōbīscum hūmānă cŭbīlĭă vīsēs;

pōst Hĕlĕnam haēc tērrīs ‖ fōrmă sĕcūndă rĕdīt.

Hāc ĕgŏ nūnc mīrēr sī flāgrēt nōstră iŭvēntūs?

pūlchrĭŭs hāc fŭĕrāt, ‖ Troīă, pĕrīrĕ tĭbī.

Ōlīm mīrābār, quōd tānti ād Pērgămă bēllī35

Eūrōpae ātque Ăsĭaē ‖ caūsă pŭēllă fŭīt;

nūnc, Părĭ, tū săpĭēns ēt tū, Mĕnĕlāĕ, fŭīstī,

tū quĭă pōscēbās, ‖ tū quĭă lēntŭs ĕrās.

Dīgnă quĭdēm făcĭēs prō quā vĕl ŏbīrĕt Ăchīllēs;

vēl Prĭămō bēllī ‖ caūsă prŏbāndă fŭīt.40

Sī quīs vūlt fāmā tăbŭlās ānteīrĕ vĕtūstās,

hīc dŏmĭnam ēxēmplō ‖ pōnăt ĭn ārtĕ mĕām:

sīve īllam Hēspĕrĭīs, sīve īllam ōstēndĕt Ĕōīs,

ūrĕt ĕt Ēōōs, ‖ ūrĕt ĕt Hēspĕrĭōs.

3B

Hīs sāltem ūt tĕnĕār iām fīnĭbŭs! āh mĭhĭ sī quīs,

ācrĭŭs ūt mŏrĭār, ‖ vēnĕrĭt āltĕr ămōr!

āc vĕlŭtī prīmō taūrūs dētrāctăt ărātră,

pōst vĕnĭt āssuētō ‖ mōllĭs ăd ārvă iŭgō,

sīc prīmō iŭvĕnēs trĕpĭdānt ĭn ămōrĕ fĕrōcēs,5

dehīnc dŏmĭtī pōst haēc ‖ aēqua ĕt ĭnīquă fĕrūnt.

tūrpĭă pērpēssūs vātēs ēst vīnclă Mĕlāmpūs,

cōgnĭtŭs Īphīclī ‖ sūrrĭpŭīssĕ bŏvēs;

quēm nōn lūcră, măgīs Pērō fōrmōsă cŏēgīt,

mōx Ămўthāŏnĭā ‖ nūptă fŭtūră dŏmō.10

4

Mūltă prĭūs dŏmĭnaē dēlīctă quĕrārĭs ŏpōrtēt,

saēpĕ rŏgēs ălĭquīd, ‖ saēpĕ rĕpūlsŭs ĕās,

ēt saēpe īmmĕrĭtōs cōrrūmpās dēntĭbŭs ūnguīs

ēt crĕpĭtūm dŭbĭō ‖ sūscĭtĕt īră pĕdĕ!

nēquīquām pērfūsă mĕīs ūnguēntă căpīllīs,5

ībăt ĕt ēxpēnsō ‖ plāntă mŏrātă grădū.

Nōn hīc hērbă vălēt, nōn hīc nōctūrnă Cўtaēīs,

nōn Pĕrĭmēdēā ‖ grāmĭnă cōctă mănū;

nām cuī nōn ĕgŏ sūm fāllācī praēmĭă vātī?

quaē mĕă nōn dĕcĭēs ‖ sōmnĭă vērsăt ănūs?10

quīppe ŭbĭ nēc caūsās nĕc ăpērtōs cērnĭmŭs īctūs,

ūndĕ tămēn vĕnĭānt ‖ tōt mălă caēcă vĭa ēst;

nōn ĕgĕt hīc mĕdĭcīs, nōn lēctīs mōllĭbŭs aēgēr,

huīc nūllūm caēlī ‖ tēmpŭs ĕt aūră nŏcēt;

āmbŭlăt - ēt sŭbĭtō mīrāntūr fūnŭs ămīcī!15

sīc ēst īncaūtūm, ‖ quīdquĭd hăbētŭr ămōr.

Hōstīs sī quĭs ĕrīt nōbīs, ămĕt īllĕ pŭēllās:

gaūdĕăt īn pŭĕrō, ‖ sī quĭs ămīcŭs ĕrīt.

Trānquīllō tūtā dēscēndīs flūmĭnĕ cūmbā:

quīd tĭbĭ tām pārvī ‖ †lītŏrĭs† ūndă nŏcēt?20

āltēr saēpe ūnō mūtāt praēcōrdĭă vērbō,

āltĕră vīx īpsō ‖ sānguĭnĕ mōllĭs ĕrīt.

5

Hōc vērum ēst, tōtā tē fērrī, Cŷnthĭă, Rōmā,

ēt nōn īgnōtā ‖ vīvĕrĕ nēquĭtĭā?

haēc mĕrŭī spērārĕ? dăbīs mĭhĭ, pērfĭdă, poēnās;

ēt nōbīs ălĭquō, ‖ Cŷnthĭă, vēntŭs ĕrīt.

Īnvĕnĭām tămĕn ē mūltīs fāllācĭbŭs ūnām,5

quaē fĭĕrī nōstrō ‖ cārmĭnĕ nōtă vĕlīt,

nēc mĭhĭ tām dūrīs īnsūltēt mōrĭbŭs ēt tē

vēllĭcĕt: heū sērō ‖ flēbĭs ămātă dĭū!

nūnc ēst īră rĕcēns, nūnc ēst dīscēdĕrĕ tēmpūs:

sī dŏlŏr āffŭĕrīt, ‖ crēdĕ, rĕdībĭt ămōr.10

Nōn ĭtă Cārpăthĭaē vărĭānt Ăquĭlōnĭbŭs ūndaē,

nēc dŭbĭō nūbēs ‖ vērtĭtŭr ātră Nŏtō,

quām făcĭle īrātī vērbō mūtāntŭr ămāntēs:

dūm lĭcĕt, īniūstō ‖ sūbtrăhĕ cōllă iŭgō.

Nēc tū nōn ălĭquīd, sēd prīmā nōctĕ, dŏlēbīs;15

ōmne ĭn ămōrĕ mălūm, ‖ sī pătĭārĕ, lĕve ēst.

Āt tū pēr dŏmĭnaē Iūnōnīs dūlcĭă iūră

pārcĕ tŭīs ănĭmīs, ‖ vītă, nŏcērĕ tĭbī.

Nōn sōlūm taūrūs fĕrĭt ūncīs cōrnĭbŭs hōstēm,

vērum ĕtĭam īnstāntī ‖ laēsă rĕpūgnăt ŏvīs.20

Nēc tĭbĭ pēriūrō scīndām dē cōrpŏrĕ vēstīs,

nēc mĕă praēclūsās ‖ frēgĕrĭt īră fŏrēs,

nēc tĭbĭ cōnēxōs īrātūs cārpĕrĕ crīnīs,

nēc dūrīs aūsīm ‖ laēdĕrĕ pōllĭcĭbūs.

Rūstĭcŭs haēc ălĭquīs tām tūrpĭă proēlĭă quaērāt,25

cūiūs nōn hĕdĕraē ‖ cīrcŭmĭērĕ căpūt.

Scrībam ĭgĭtūr, quōd nōn ūmquām tŭă dēlĕăt aētās:

"Cŷnthĭă, fōrmă pŏtēns: ‖ Cŷnthĭă, vērbă lĕvīs."

Crēdĕ mĭhī, quāmvīs cōntēmnās mūrmŭră fāmaē,

hīc tĭbĭ pāllōrī, ‖ Cŷnthĭă, vērsŭs ĕrīt.30

6

Nōn ĭtă cōmplēbānt Ĕphўraēaē Lāĭdŏs aēdīs,

ād cūiūs iăcŭīt ‖ Graēcĭă tōtă fŏrēs;

tūrbă Mĕnāndrēaē fŭĕrāt nēc Thāĭdŏs ōlīm

tānta, īn quā pŏpŭlūs ‖ lūsĭt Ĕrīchthŏnĭūs;

nēc quaē dēlētās pŏtŭīt cōmpōnĕrĕ Thēbās,5

Phrŷnē tām mūltīs ‖ fāctă bĕātă vĭrīs.

Quīn ĕtĭām fālsōs fīngīs tĭbĭ saēpĕ prŏpīnquōs,

ōscŭlă nēc dēsūnt ‖ quī tĭbĭ iūrĕ fĕrānt.

Mē iŭvĕnūm pīctaē făcĭēs, mē nōmĭnă laēdūnt

mē tĕnĕr īn cūnīs ‖ ēt sĭnĕ vōcĕ pŭēr;10

mē laēdēt, sī mūltă tĭbī dăbĭt ōscŭlă mātēr,

mē sŏrŏr ēt cūm quaē ‖ dōrmĭt ămīcă sĭmūl:

ōmnĭă mē laēdēnt: tĭmĭdūs sum (īgnōscĕ tĭmōrī)

ēt mĭsĕr īn tŭnĭcā ‖ sūspĭcŏr ēssĕ vĭrūm.

Hīs ōlim, ūt fāma ēst, vĭtĭīs ād proēlĭă vēntum ēst,15

hīs Trōiānă vĭdēs ‖ fūnĕră prīncĭpĭīs;

āspĕră Cēntaūrōs ĕădēm dēmēntĭă iūssīt

frāngĕre ĭn ādvērsūm ‖ pōcŭlă Pīrĭthŏūm.

Cūr ēxēmplă pĕtām Grāiūm? tū crīmĭnĭs aūctōr,

nūtrītūs dūrō, ‖ Rōmŭlĕ, lāctĕ lŭpaē:20

tū răpĕre īntāctās dŏcŭīsti īmpūnĕ Săbīnās:

pēr tē nūnc Rōmaē ‖ quīdlĭbĕt aūdĕt Ămōr.

Fēlīx Ādmētī cōniūnx ēt lēctŭs Ŭlīxīs

ēt quaēcūmquĕ vĭrī ‖ fēmĭnă līmĕn ămāt!

tēmplă Pŭdīcĭtĭaē quĭd ŏpūs stătŭīssĕ pŭēllīs,25

sī cuīvīs nūptaē ‖ quīdlĭbĕt ēssĕ lĭcēt?

quaē mănŭs ōbscēnās dēpīnxīt prīmă tăbēllās

ēt pŏsŭīt cāstā ‖ tūrpĭă vīsă dŏmō,

īllă pŭēllārum īngĕnŭōs cōrrūpĭt ŏcēllōs

nēquĭtĭaēquĕ sŭaē ‖ nōlŭĭt ēssĕ rŭdīs.30

Ā gĕmăt īn tĕnĕbrīs, īstā quī prōtŭlĭt ārtĕ

tūrpĭă sūb tăcĭtā ‖ cōndĭtă laētĭtĭā!

nōn īstīs ōlīm vărĭābānt tēctă fĭgūrīs:

tūm părĭēs nūllō ‖ crīmĭnĕ pīctŭs ĕrāt.

Sēd nōn īmmĕrĭtō! vēlāvĭt ărānĕă fānūm35

ēt mălă dēsērtōs ‖ ōccŭpăt hērbă dĕōs.

Quōs ĭgĭtūr tĭbĭ cūstōdēs, quaē līmĭnă pōnām,

quaē nūmquām sūprā ‖ pēs ĭnĭmīcŭs ĕāt?

nām nĭhĭl īnvītaē trīstīs cūstōdĭă prōdēst:

quām pēccārĕ pŭdēt, ‖ Cŷnthĭă, tūtă săt ēst.40

Nōs ūxōr nūmquām, nūmquām dēdūcĕt ămīcă:

sēmpĕr ămīcă mĭhī, ‖ sēmpĕr ĕt ūxŏr ĕrīs.

7

Gāvīsa ēs cērtē sūblātām, Cŷnthĭă, lēgēm,

quā quōndam ēdīctā ‖ flēmŭs ŭtērquĕ dĭū,

nī nōs dīvĭdĕrēt: quāmvīs dīdūcĕre ămāntīs

nōn quĕăt īnvītōs ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ dŭōs.

"Āt māgnūs Caēsār." Sēd māgnūs Caēsăr ĭn ārmīs:5

dēvīctaē gēntēs ‖ nīl ĭn ămōrĕ vălēnt.

Nām cĭtĭūs pătĕrēr căpŭt hōc dīscēdĕrĕ cōllō,

quām pōssēm nūptaē ‖ pērdĕrĕ †mōrĕ† făcēs,

aūt ĕgŏ trānsīrēm tŭă līmĭnă claūsă mărītūs,

rēspĭcĭēns ūdīs ‖ prōdĭtă lūmĭnĭbūs.10

Ā mĕă tūm quālīs cănĕrēt tĭbĭ tībĭă sōmnōs,

tībĭă, fūnēstā ‖ trīstĭŏr īllă tŭbā!

ūndĕ mĭhī pătrĭīs nātōs praēbērĕ trĭūmphīs?

nūllūs dē nōstrō ‖ sānguĭnĕ mīlĕs ĕrīt.

Quōd sī vēră mĕaē cŏmĭtārēm cāstră pŭēllaē,15

nōn mĭhĭ sāt māgnūs ‖ Cāstŏrĭs īrĕt ĕquūs.

Hīnc ĕtĕnīm tāntūm mĕrŭīt mĕă glōrĭă nōmēn,

glōrĭa ăd hībērnōs ‖ lātă Bŏrŷsthĕnĭdās.

Tū mĭhĭ sōlă plăcēs: plăcĕām tĭbĭ, Cŷnthĭă, sōlūs:

hīc ĕrĭt ēt pătrĭō ‖ nōmĭnĕ plūrĭs ămōr.20

8

Ērĭpĭtūr nōbīs iām prīdēm cāră pŭēllă:

ēt tū mē lăcrĭmās ‖ fūndĕre, ămīcĕ, vĕtās?

nūllaē sūnt ĭnĭmīcĭtĭaē nĭsi ămōrĭs ăcērbaē:

īpsūm mē iŭgŭlā, ‖ lēnĭŏr hōstĭs ĕrō.

Pōssum ĕgo ĭn āltĕrĭūs pŏsĭtām spēctārĕ lăcērtō?5

nēc mĕă dīcētūr, ‖ quaē mŏdŏ dīctă mĕa ēst?

ōmnĭă vērtūntūr: cērtē vērtūntŭr ămōrēs:

vīncĕrĭs aūt vīncīs, ‖ haēc ĭn ămōrĕ rŏta ēst.

Māgnī saēpĕ dŭcēs, māgnī cĕcĭdērĕ tўrānnī,

ēt Thēbaē stĕtĕrānt ‖ āltăquĕ Troīă fŭīt.10

Mūnĕră quāntă dĕdī vēl quālĭă cārmĭnă fēcī!

īllă tămēn nūmquām ‖ fērrĕă dīxĭt "Ămō."

ērgō iām mūltōs nĭmĭūm tĕmĕrārĭŭs ānnōs,

īmprŏbă, quī tŭlĕrīm ‖ tēquĕ tŭāmquĕ dŏmūm?

ēcquāndōnĕ tĭbī lībēr sūm vīsŭs? ăn ūsquĕ15

īn nōstrūm iăcĭēs ‖ vērbă sŭpērbă căpūt?

sīc ĭgĭtūr prīmā mŏrĭēre aētātĕ, Prŏpērtī?

sēd mŏrĕre; īntĕrĭtū ‖ gaūdĕăt īllă tŭō!

ēxăgĭtēt nōstrōs Mānīs, sēctētŭr ĕt ūmbrās,

īnsūltētquĕ rŏgīs, ‖ cālcĕt ĕt ōssă mĕă!20

quīd? nōn Āntĭgŏnaē tŭmŭlō Boēōtĭŭs Haēmōn

cōrrŭĭt īpsĕ sŭō ‖ saūcĭŭs ēnsĕ lătūs

ēt sŭă cūm mĭsĕraē pērmīscŭĭt ōssă pŭēllaē,

quā sĭnĕ Thēbānām ‖ nōlŭĭt īrĕ dŏmūm?

sēd nōn ēffŭgĭēs: mēcūm mŏrĭārĭs ŏpōrtēt;25

hōc ĕŏdēm fērrō ‖ stīllĕt ŭtērquĕ crŭōr.

Quāmvīs īstă mĭhī mōrs ēst ĭnhŏnēstă fŭtūră:

mōrs ĭnhŏnēstă quĭdēm, ‖ tū mŏrĭērĕ tămēn.

Īlle ĕtĭam ābrēptā dēsērtūs cōniŭge Ăchīllēs

cēssāre īn tēctīs ‖ pērtŭlĭt ārmă sŭă.30

Vīdĕrăt īllĕ fŭgā strātōs īn lītŏre Ăchīvōs,

fērvĕre ĕt Hēctŏrĕā ‖ Dōrĭcă cāstră făcĕ;

vīdĕrăt īnfōrmēm mūltā Pātrōclŏn hărēnā

pōrrēctum ēt spārsās ‖ caēdĕ iăcērĕ cŏmās,

ōmnĭă fōrmōsām prōptēr Brīsēĭdă pāssūs:35

tāntŭs ĭn ērēptō ‖ saēvĭt ămōrĕ dŏlōr.

Āt pōstquām sērā cāptīva ēst rēddĭtă poēnā,

fōrtem īllum Haēmŏnĭīs ‖ Hēctŏră trāxĭt ĕquīs.

Īnfĕrĭōr mūltō cūm sīm vēl mātrĕ vĕl ārmīs,

mīrūm, sī dē mē ‖ iūrĕ trĭūmphăt Ămōr?40

9

Īstĕ quŏd ēst, ĕgŏ saēpĕ fŭī: sēd fōrs ĕt ĭn hōrā

hōc īpso ēiēctō ‖ cārĭŏr āltĕr ĕrīt.

Pēnĕlŏpē pŏtĕrāt bīs dēnōs sālvă pĕr ānnōs

vīvĕrĕ, tām mūltīs ‖ fēmĭnă dīgnă prŏcīs;

cōniŭgĭūm fālsā pŏtĕrāt dīffērrĕ Mĭnērvā,5

nōctūrnō sōlvēns ‖ tēxtă dĭūrnă dŏlō;

vīsūra ēt quāmvīs nūmquām spērārĕt Ŭlīxēm,

īllum ēxspēctāndō ‖ fāctă rĕmānsĭt ănūs.

Nēc nōn ēxănĭmem āmplēctēns Brīsēĭs Ăchīllēm

cāndĭdă vēsānā ‖ vērbĕrăt ōră mănū,10

ēt dŏmĭnūm lāvīt maērēns cāptīvă crŭēntūm,

prōpŏsĭtūm flāvīs ‖ īn Sĭmŏēntĕ vădīs,

foēdāvītquĕ cŏmās, ēt tāntī cōrpŭs Ăchīllī

māxĭmăque īn pārvā ‖ sūstŭlĭt ōssă mănū;

cūm tĭbĭ nēc Pēleūs ădĕrāt nēc caērŭlă mātēr,15

Scŷrĭă nēc vĭdŭō ‖ Dēĭdămīă tŏrō.

Tūnc ĭgĭtūr vērīs gaūdēbāt Graēcĭă nātīs,

tūnc ĕtĭām fēlīx ‖ īntĕr ĕt ārmă pŭdōr.

Āt tū nōn ūnā pŏtŭīstī nōctĕ văcārĕ,

īmpĭă, nōn ūnūm ‖ sōlă mănērĕ dĭēm!20

quīn ĕtĭām mūltō dūxīstīs pōcŭlă rīsū:

fōrsĭtăn ēt dē mē ‖ vērbă fŭērĕ mălă.

Hīc ĕtĭām pĕtĭtūr, quī tē prĭŭs īpsĕ rĕlīquīt:

dī făcĭānt, īstō ‖ cāptă frŭārĕ vĭrō!

haēc mĭhĭ vōtă tŭām prōptēr sūscēptă sălūtēm,25

cūm căpĭte hōc Stўgĭaē ‖ iām pŏtĕrēntŭr ăquaē

ēt lēctūm flēntēs cīrcūm stārēmŭs ămīcī?

hīc ŭbĭ tūm, prō dī, ‖ pērfĭdă, quīsvĕ fŭīt?

quīd sī lōngīnquōs rĕtĭnērēr mīlĕs ăd Īndōs,

aūt mĕă sī stārēt ‖ nāvĭs ĭn Ōcĕănō?30

sēd vōbīs făcĭle ēst vērba ēt cōmpōnĕrĕ fraūdēs:

hōc ūnūm dĭdĭcīt ‖ fēmĭnă sēmpĕr ŏpūs.

Nōn sīc īncērtaē mūtāntūr flāmĭnĕ Sŷrtēs,

nēc fŏlĭa hībērnō ‖ tām trĕmĕfāctă Nŏtō,

quām cĭtŏ fēmĭnĕā nōn cōnstāt foēdŭs ĭn īrā,35

sīve ĕă caūsă grăvīs, ‖ sīve ĕă caūsă lĕvīs.

Nūnc, quŏnĭam īstă tĭbī plăcŭīt sēntēntĭă, cēdām:

tēlă, prĕcōr, pŭĕrī, ‖ prōmĭte ăcūtă măgīs!

fīgĭtĕ cērtāntēs ātque hānc mĭhĭ sōlvĭtĕ vītām!

sānguĭs ĕrīt vōbīs ‖ māxĭmă pālmă mĕūs.40

Sīdĕră sūnt tēstēs ēt mātūtīnă prŭīnă

ēt fūrtīm mĭsĕrō ‖ iānŭa ăpērtă mĭhī,

tē nĭhĭl īn vītā nōbīs āccēptĭŭs ūmquām:

nūnc quŏque ĕrīs, quāmvīs ‖ sīs ĭnĭmīcă mĭhī.

Nēc dŏmĭna ūllă mĕō pōnēt vēstīgĭă lēctō:45

sōlŭs ĕrō, quŏnĭām ‖ nōn lĭcĕt ēssĕ tŭūm.

Ātque ŭtĭnām, sī fōrtĕ pĭōs ēdūxĭmŭs ānnōs,

īllĕ vĭr īn mĕdĭō ‖ fīăt ămōrĕ lăpīs!

nōn ōb rēgnă măgīs dīrīs cĕcĭdērĕ sŭb ārmīs

Thēbānī mĕdĭā ‖ nōn sĭnĕ mātrĕ dŭcēs,50

quām, mĭhĭ sī mĕdĭā lĭcĕāt pūgnārĕ pŭēllā,

mōrtem ĕgŏ nōn fŭgĭām ‖ mōrtĕ sŭbīrĕ tŭā.

10

Sēd tēmpūs lūstrāre ălĭīs Hĕlĭcōnă chŏrēīs

ēt cāmpum Haēmŏnĭō ‖ iām dărĕ tēmpŭs ĕquō.

Iām lĭbĕt ēt fōrtīs mĕmŏrāre ād proēlĭă tūrmās

ēt Rōmānă mĕī ‖ dīcĕrĕ cāstră dŭcīs.

Quōd sī dēfĭcĭānt vīrēs, aūdācĭă cērtē5

laūs ĕrĭt: īn māgnīs ‖ ēt vŏlŭīssĕ săt ēst.

Aētās prīmă cănāt Vĕnĕrēs, ēxtrēmă tŭmūltūs:

bēllă cănām, quāndō ‖ scrīptă pŭēllă mĕa ēst.

Nūnc vŏlŏ sūbdūctō grăvĭōr prōcēdĕrĕ vūltū,

nūnc ălĭām cĭthărām ‖ mē mĕă Mūsă dŏcēt.10

Sūrge, ănĭme, ēx hŭmĭlī! Iām, cārmĭnă, sūmĭtĕ vīrēs!

Pīĕrĭdēs, māgnī ‖ nūnc ĕrĭt ōrĭs ŏpūs.

Iām nĕgăt Eūphrātēs ĕquĭtēm pōst tērgă tŭērī

Pārthōrum ēt Crāssōs ‖ sē tĕnŭīssĕ dŏlēt:

Īndĭă quīn, Aūgūstĕ, tŭō dāt cōllă trĭūmphō15

ēt dŏmŭs īntāctaē ‖ tē trĕmĭt Ārăbĭaē;

ēt sī qua ēxtrēmīs tēllūs sē sūbtrăhĭt ōrīs,

sentiat illa tuas postmodo capta manus!

haēc ĕgŏ cāstră sĕquār; vātēs tŭă cāstră cănēndō

māgnŭs ĕrō: sērvēnt ‖ hūnc mĭhĭ fātă dĭēm!20

āt căpŭt īn māgnīs ŭbĭ nōn ēst tāngĕrĕ sīgnīs,

pōnĭtŭr †hāc† īmōs ‖ āntĕ cŏrōnă pĕdēs;

sīc nōs nūnc, ĭnŏpēs laūdīs cōnscēndĕrĕ cūlmēn,

paūpĕrĭbūs sācrīs ‖ vīlĭă tūră dămūs.

Nōndum ĕtĭam Āscraēōs nōrūnt mĕă cārmĭnă fōntīs,25

sēd mŏdŏ Pērmēssī ‖ flūmĭnĕ lāvĭt Ămōr.

11

Scrībānt dē te ălĭī vēl sīs īgnōtă lĭcēbīt:

laūdēt, quī stĕrĭlī ‖ sēmĭnă pōnĭt hŭmō.

Ōmnĭă, crēdĕ mĭhī, tēcum ūnō mūnĕră lēctō

aūfĕrĕt ēxtrēmī ‖ fūnĕrĭs ātră dĭēs;

ēt tŭă trānsībīt cōntēmnēns ōssă vĭātōr,5

nēc dīcēt: "Cĭnĭs hīc ‖ dōctă pŭēllă fŭīt."

12

Quīcūmque īllĕ fŭīt, pŭĕrūm quī pīnxĭt Ămōrēm,

nōnnĕ pŭtās mīrās ‖ hūnc hăbŭīssĕ mănūs?

īs prīmūm vīdīt sĭnĕ sēnsū vīvĕre ămāntīs

ēt lĕvĭbūs cūrīs ‖ māgnă pĕrīrĕ bŏnă.

Īdēm nōn frūstrā vēntōsās āddĭdĭt ālās,5

fēcĭt ĕt hūmānō ‖ cōrdĕ vŏlārĕ dĕūm:

scīlĭcĕt āltērnā quŏnĭām iāctāmŭr ĭn ūndā

nōstrăquĕ nōn ūllīs ‖ pērmănĕt aūră lŏcīs.

Ēt mĕrĭto hāmātīs mănŭs ēst ārmātă săgīttīs

ēt phărĕtra ēx ŭmĕrō ‖ Cnōsĭa ŭtrōquĕ iăcēt:10

āntĕ fĕrīt quŏnĭām tūtī quām cērnĭmŭs hōstēm,

nēc quīsquam ēx īllō ‖ vūlnĕrĕ sānŭs ăbīt.

Īn mē tēlă mănēnt, mănĕt ēt pŭĕrīlĭs ĭmāgŏ:

sēd cērtē pēnnās ‖ pērdĭdĭt īllĕ sŭās;

ēvŏlăt heū nōstrō quŏnĭām dē pēctŏrĕ nūsquām,15

āssĭdŭūsquĕ mĕō ‖ sānguĭnĕ bēllă gĕrīt.

Quīd tĭbĭ iūcūndum ēst sīccīs hăbĭtārĕ mĕdūllīs?

sī pŭdŏr ēst, ălĭō ‖ trāĭcĕ tēlă tŭă!

īntāctōs īstō sătĭūs tēmptārĕ vĕnēnō:

nōn ĕgŏ, sēd tĕnŭīs ‖ vāpŭlăt ūmbră mĕă.20

Quām sī pērdĭdĕrīs, quĭs ĕrīt quī tālĭă cāntēt,

(haēc mĕă Mūsă lĕvīs ‖ glōrĭă māgnă tŭa ēst),

quī căpŭt ēt dĭgĭtōs ēt lūmĭnă nīgră pŭēllaē

ēt cănăt ūt sōleānt ‖ mōllĭtĕr īrĕ pĕdēs?

13A

Nōn tŏt Ăchaēmĕnĭīs ārmātŭr †ĕtrūscㆠsăgīttīs,

spīcŭlă quōt nōstrō ‖ pēctŏrĕ fīxĭt Ămōr.

Hīc mē tām grăcĭlīs vĕtŭīt cōntēmnĕrĕ Mūsās,

iūssĭt ĕt Āscraēūm ‖ sīc hăbĭtārĕ nĕmūs,

nōn ūt Pīĕrĭaē quērcūs mĕă vērbă sĕquāntūr,5

aūt pōssim Īsmărĭā ‖ dūcĕrĕ vāllĕ fĕrās,

sēd măgĭs ūt nōstrō stŭpĕfīāt Cŷnthĭă vērsū:

tūnc ĕgŏ sim Īnăchĭō ‖ nōtĭŏr ārtĕ Lĭnō.

Nōn ĕgŏ sūm fōrmaē tāntūm mīrātŏr hŏnēstaē,

nēc sī qua īllūstrīs ‖ fēmĭnă iāctăt ăvōs:10

mē iŭvĕt īn grĕmĭō dōctaē lēgīssĕ pŭēllaē,

aūrĭbŭs ēt pūrīs ‖ scrīptă prŏbāssĕ mĕă.

Haēc ŭbĭ cōntĭgĕrīnt, pŏpŭlī cōnfūsă vălētŏ

fābŭlă: nām dŏmĭnā ‖ iūdĭcĕ tūtŭs ĕrō.

Quaē sī fōrtĕ bŏnās ād pācēm vērtĕrĭt aūrīs,15

pōssum ĭnĭmīcĭtĭās ‖ tūnc ĕgŏ fērrĕ Iŏvīs.

13B

Quāndōcūmque ĭgĭtūr nōstrōs mōrs claūdĕt ŏcēllōs,

āccĭpĕ quaē sērvēs ‖ fūnĕrĭs āctă mĕī.

Nēc mĕă tūnc lōngā spătĭētŭr ĭmāgĭnĕ pōmpă,

nēc tŭbă sīt fātī ‖ vānă quĕrēlă mĕī,

nēc mĭhĭ tūnc fūlcrō stērnātūr lēctŭs ĕbūrnō,5

nēc sĭt ĭn Āttălĭcō ‖ mōrs mĕă nīxă tŏrō.

Dēsĭt ŏdōrĭfĕrīs ōrdō mĭhĭ lāncĭbŭs, ādsīnt

plēbēī pārvaē ‖ fūnĕrĭs ēxsĕquĭaē.

Sāt mĕă sāt māgna ēst, sī trēs sīnt pōmpă lĭbēllī,

quōs ĕgŏ Pērsĕphŏnaē ‖ māxĭmă dōnă fĕrām.10

Tū vērō nūdūm pēctūs lăcĕrātă sĕquērīs,

nēc fŭĕrīs nōmēn ‖ lāssă vŏcārĕ mĕūm

ōscŭlăque īn gĕlĭdīs pōnēs sūprēmă lăbēllīs,

cūm dăbĭtūr Sўrĭō ‖ mūnĕrĕ plēnŭs ŏnŷx.

Deīnde, ŭbĭ sūppŏsĭtūs cĭnĕrēm mē fēcĕrĭt ārdōr,15

āccĭpĭāt Mānīs ‖ pārvŭlă tēstă mĕōs

ēt sĭt ĭn ēxĭgŭō laūrūs sŭpĕr āddĭtă būstō,

quaē tĕgăt ēxstīnctī ‖ fūnĕrĭs ūmbră lŏcūm,

ēt dŭŏ sīnt vērsūs: QVĪ NŪNC IĂCĔT HŌRRĬDĂ PŪLVĪS,

ŪNĬŬS HĪC QUŌNDĀM ‖ SĒRVŬS ĂMŌRĬS ĔRĀT.

Nēc mĭnŭs haēc nōstrī nōtēscēt fāmă sĕpūlcrī,

quām fŭĕrānt Phthīī ‖ būstă crŭēntă vĭrī.

Tū quŏquĕ sī quāndō vĕnĭēs ād fātă, mĕmēntŏ,

hōc ĭtĕr ād lăpĭdēs ‖ cānă vĕnī mĕmŏrēs.

Īntĕrĕā căvĕ sīs nōs āspērnātă sĕpūltōs:5

nōn nĭhĭl ād vērūm ‖ cōnscĭă tērră săpīt.

Ātque ŭtĭnām prīmīs ănĭmām mē pōnĕrĕ cūnīs,

iūssīssēt quaēvīs ‖ dē trĭbŭs ūnă Sŏrōr!

nām quō tām dŭbĭaē sērvētūr spīrĭtŭs hōraē?

Nēstŏrĭs ēst vīsūs ‖ pōst trĭă saēclă cĭnīs:10

cuī sī tām lōngaē mĭnŭīssēt fātă sĕnēctaē

†Gāllĭcŭs† Īlĭăcīs ‖ mīlĕs ĭn āggĕrĭbūs,

nōn aūt Āntĭlŏchī vīdīssēt cōrpŭs hŭmārī,

dīcĕrĕt aūt: "Ō mōrs, ‖ cūr mĭhĭ sēră vĕnīs?"

tū tămĕn āmīssō nōn nūmquām flēbĭs ămīcō:15

fās ēst praētĕrĭtōs ‖ sēmpĕr ămārĕ vĭrōs.

Tēstīs, cuī nĭvĕūm quōndām pērcūssĭt Ădōnēm

vēnāntem Īdălĭō ‖ vērtĭcĕ dūrŭs ăpēr;

īllīs fōrmōsūs iăcŭīssĕ pălūdĭbŭs, īllūc

dīcĕrĭs ēffūsā ‖ tū, Vĕnŭs, īssĕ cŏmā.20

Sēd frūstrā mūtōs rĕvŏcābīs, Cŷnthĭă, Mānīs:

nām mĕă quī pŏtĕrūnt ‖ ōssă mĭnūtă lŏquī?

14

Nōn ĭtă Dārdănĭō gāvīsŭs Ătrīdă trĭūmpho ēst,

cūm cădĕrēnt māgnaē ‖ Lāŏmĕdōntĭs ŏpēs;

nēc sīc ērrōre ēxāctō laētātŭs Ŭlīxēs,

cūm tĕtĭgīt cāraē ‖ lītŏră Dūlĭchĭaē;

nēc sīc Ēlēctrā, sālvūm cum āspēxĭt Ŏrēstēn,5

cūiūs fālsă tĕnēns ‖ flēvĕrăt ōssă sŏrōr;

nēc sīc īncŏlŭmēm Mīnōīs Thēsĕă vīdīt,

Daēdălĭūm līnō ‖ cūm dŭcĕ rēxĭt ĭtēr,

quānta ĕgŏ praētĕrĭtā cōllēgī gaūdĭă nōctĕ:

īmmōrtālĭs ĕrō, ‖ si āltĕră tālĭs ĕrīt.10

Āt dūm dēmīssīs sūpplēx cērvīcĭbŭs ībām,

dīcēbār sīccō ‖ vīlĭŏr ēssĕ lăcū.

nēc mĭhĭ iām fāstūs ōppōnĕrĕ quaērĭt ĭnīquōs,

nēc mĭhĭ plōrāntī ‖ lēntă sĕdērĕ pŏtēst.

Ātque ŭtĭnām nōn tām sērō mĭhĭ nōtă fŭīssēt15

cōndĭcĭō! cĭnĕrī ‖ nūnc mĕdĭcīnă dătūr.

Āntĕ pĕdēs caēcīs lūcēbāt sēmĭtă nōbīs:

scīlĭcĕt īnsānō ‖ nēmo ĭn ămōrĕ vĭdēt.

Hōc sēnsī prōdēssĕ măgīs: cōntēmnĭte, ămāntēs!

sīc hŏdĭē vĕnĭēt, ‖ sī quă nĕgāvĭt hĕrī.20

Pūlsābānt ălĭī frūstrā dŏmĭnāmquĕ vŏcābānt:

mēcum hăbŭīt pŏsĭtūm ‖ lēntă pŭēllă căpūt.

Haēc mĭhĭ dēvīctīs pŏtĭōr vīctōrĭă Pārthīs,

haēc spŏlĭa, haēc rēgēs, ‖ haēc mĭhĭ cūrrŭs ĕrūnt.

Māgna ĕgŏ dōnă tŭā fīgām, Cўthĕrēă, cŏlūmnā,25

tālĕquĕ sūb nōstrō ‖ nōmĭnĕ cārmĕn ĕrīt:

HĀS PŌNO ĀNTĔ TŬĀS TĬBĬ, DĪVĂ, PRŎPĒRTĬŬS AĒDĪS

ĒXŬVĬĀS, TŌTĀ ‖ NŌCTĔ RĔCĒPTŬS ĂMĀNS.

nūnc ād tē, mĕă lūx, vĕnĭēt mĕă lītŏrĕ nāvīs

sērvāta; ān mĕdĭīs ‖ sīdăt ŏnūstă vădīs?

quōd sī fōrte ălĭquā nōbīs mūtābĕrĕ cūlpā,

vēstĭbŭlūm iăcĕām ‖ mōrtŭŭs āntĕ tŭūm!

15

Ō mē fēlīcem! ō nōx mīhī cāndĭda! ĕt ō tū

lēctŭlĕ dēlĭcĭīs ‖ fāctĕ bĕātĕ mĕīs!

quām mūlta āppŏsĭtā nārrāmūs vērbă lŭcērnā,

quāntăquĕ sūblātō ‖ lūmĭnĕ rīxă fŭīt!

nām mŏdŏ nūdātīs mēcum ēst lūctātă păpīllīs,5

īntērdūm tŭnĭcā ‖ dūxĭt ŏpērtă mŏrām.

Īllă mĕōs sōmnō lāpsōs pătĕfēcĭt ŏcēllōs

ōrĕ sŭo ēt dīxīt: ‖ "Sīcĭnĕ, lēntĕ, iăcēs?"

quām vărĭo āmplēxū mūtāmūs brācchĭă! quāntūm

ōscŭlă sūnt lābrīs ‖ nōstră mŏrātă tŭīs!10

nōn iŭvăt īn caēcō Vĕnĕrēm cōrrūmpĕrĕ mōtū:

sī nēscīs, ŏcŭlī ‖ sūnt ĭn ămōrĕ dŭcēs.

Īpsĕ Părīs nūdā fērtūr pĕrĭīssĕ Lăcaēnā,

cūm Mēnēlaēō ‖ sūrgĕrĕt ē thălămō:

nūdŭs ĕt Ēndŷmiōn Phoēbī cēpīssĕ sŏrōrēm15

dīcĭtŭr ēt nūdaē ‖ cōncŭbŭīssĕ dĕaē.

Quōd sī pērtēndēns ănĭmō vēstītă cŭbārīs,

scīssā vēstĕ mĕās ‖ ēxpĕrĭērĕ mănūs:

quīn ĕtĭām, sī me ūltĕrĭūs prōvēxĕrĭt īră,

ōstēndēs mātrī ‖ brācchĭă laēsă tŭaē.20

Nēcdūm īnclĭnătaē prŏhĭbēnt tē lūdĕrĕ māmmaē:

vīdĕrĭt haēc, sī quām ‖ iām pĕpĕrīssĕ pŭdēt.

Dūm nōs fātă sĭnūnt, ŏcŭlōs sătĭēmŭs ămōrĕ:

nōx tĭbĭ lōngă vĕnīt ‖ nēc rĕdĭtūră dĭēs.

Ātque ŭtĭnam haērēntīs sīc nōs vīncīrĕ cătēnā25

vēllēs, ūt nūmquām ‖ sōlvĕrĕt ūllă dĭēs!

ēxēmplō iūnctaē tĭbĭ sīnt ĭn ămōrĕ cŏlūmbaē,

māscŭlŭs ēt tōtūm ‖ fēmĭnă cōniŭgĭūm.

Ērrāt, quī fīnēm vēsānī quaērĭt ămōrīs:

vērŭs ămōr nūllūm ‖ nōvĭt hăbērĕ mŏdūm.30

Tērră prĭūs fālsō pārtū dēlūdĕt ărāntīs,

ēt cĭtĭūs nīgrōs ‖ Sōl ăgĭtābĭt ĕquōs,

flūmĭnăque ād căpŭt īncĭpĭēnt rĕvŏcārĕ lĭquōrēs,

ārĭdŭs ēt sīccō ‖ gūrgĭtĕ pīscĭs ĕrīt,

quām pōssīm nōstrōs ălĭō trānsfērrĕ dŏlōrēs:35

hūiŭs ĕrō vīvūs, ‖ mōrtŭŭs hūiŭs ĕrō.

Quōd mĭhĭ si īntērdūm tālīs cōncēdĕrĕ nōctēs

īllă vĕlīt, vītaē ‖ lōngŭs ĕt ānnŭs ĕrīt.

Sī dăbĭt ēt mūltās, fīam īmmōrtālĭs ĭn īllīs:

nōcte ūnā quīvīs ‖ vēl dĕŭs ēssĕ pŏtēst.40

Quālēm sī cūnctī cŭpĕrēnt dēcūrrĕrĕ vītām

ēt prēssī mūltō ‖ mēmbră iăcērĕ mĕrō,

nōn fērrūm crūdēlĕ nĕque ēssēt bēllĭcă nāvīs,

nēc nōstra Āctĭăcūm ‖ vērtĕrĕt ōssă mărĕ,

nēc tŏtĭēns prŏprĭīs cīrcum ōppūgnātă trĭūmphīs45

lāssă fŏrēt crīnīs ‖ sōlvĕrĕ Rōmă sŭōs.

Haēc cērtē mĕrĭtō pŏtĕrūnt laūdārĕ mĭnōrēs:

laēsērūnt nūllōs ‖ pōcŭlă nōstră dĕōs.

Tū mŏdŏ, dūm lūcēt, frūctūm nē dēsĕrĕ vītaē!

ōmnĭă sī dĕdĕrīs ‖ ōscŭlă, paūcă dăbīs.50

Āc vĕlŭtī fŏlĭa ārēntīs līquērĕ cŏrōllās,

quaē pāssīm călăthīs ‖ strātă nătārĕ vĭdēs,

sīc nōbīs, quī nūnc māgnūm spīrāmŭs ămāntēs,

fōrsĭtăn īnclūdēt ‖ crāstĭnă fātă dĭēs.

16

Praētŏr ăb Īllўrĭcīs vēnīt mŏdŏ, Cŷnthĭă, tērrīs,

māxĭmă praēdă tĭbī, ‖ māxĭmă cūră mĭhī.

Nōn pŏtŭīt sāxō vītām pŏsŭīssĕ Cĕraūnō?

ā, Nēptūnĕ, tĭbī ‖ quālĭă dōnă dărēm!

nūnc sĭnĕ mē plēnā fīūnt cōnvīvĭă mēnsā,5

nūnc sĭnĕ mē tōtā ‖ iānŭă nōctĕ pătēt.

Quārē, sī săpĭs, ōblātās nē dēsĕrĕ mēssīs

ēt stŏlĭdūm plēnō ‖ vēllĕrĕ cārpĕ pĕcūs;

deīnde, ŭbĭ cōnsūmptō rēstābīt mūnĕrĕ paūpēr,

dīc ălĭās ĭtĕrūm ‖ nāvĭgĕt Īllўrĭās!10

Cŷnthĭă nōn sĕquĭtūr fāscīs nēc cūrăt hŏnōrēs;

sēmpĕr ămātōrūm ‖ pōndĕrăt ūnă sĭnūs.

Āt tū nūnc nōstrō, Vĕnŭs, ō sūccūrrĕ dŏlōrī,

rūmpăt ŭt āssĭdŭīs ‖ mēmbră lĭbīdĭnĭbūs!

ērgō mūnĕrĭbūs quīvīs mērcātŭr ămōrēm?15

Iūppĭtĕr, īndīgnā ‖ mērcĕ pŭēllă pĕrīt.

Sēmpĕr ĭn Ōcĕănūm mīttīt mē quaērĕrĕ gēmmās

ēt iŭbĕt ēx īpsā ‖ tōllĕrĕ dōnă Tўrō.

Ātque ŭtĭnām Rōmaē nēmo ēssēt dīvĕs, ĕt īpsĕ

strāmĭnĕā pōssēt ‖ dūx hăbĭtārĕ căsā!20

nūmquām vēnālēs ēssēnt ād mūnŭs ămīcaē,

ātque ūnā fĭĕrēt ‖ cānă pŭēllă dŏmō;

nūmquām sēptēnās nōctēs sēiūnctă cŭbārēs,

cāndĭdă tām foēdō ‖ brācchĭă fūsă vĭrō;

nōn quĭă pēccārīm (tēstōr tē), sēd quĭă vūlgō25

fōrmōsīs lĕvĭtās ‖ sēmpĕr ămīcă fŭīt.

Bārbărŭs ēxcūssīs ăgĭtāt vēstīgĭă lūmbīs

ēt sŭbĭtō fēlīx ‖ nūnc mĕă rēgnă tĕnēt!

āspĭcĕ quīd dōnīs Ĕrĭphŷla īnvēnĭt ămārīs,

ārsĕrĭt ēt quāntīs ‖ nūptă Crĕūsă mălīs!30

nūllănĕ sēdābīt nōstrōs īniūrĭă flētūs?

ān dŏlŏr hīc vĭtĭīs ‖ nēscĭt ăbēssĕ tŭīs?

tōt iam ăbĭērĕ dĭēs, cūm mē nēc cūră thĕātrī

nēc tĕtĭgīt Cāmpī, ‖ nēc mĕă mēnsă iŭvāt.

Āt pŭdĕāt. Cērtē, pŭdĕāt! nĭsĭ fōrtĕ, quŏd āiūnt,35

tūrpĭs ămōr sūrdīs ‖ aūrĭbŭs ēssĕ sŏlēt.

Cērnĕ dŭcēm, mŏdŏ quī frĕmĭtū cōmplēvĭt ĭnānī

Āctĭă dāmnātīs ‖ aēquŏră mīlĭtĭbūs:

hūnc īnfāmĭs ămōr vērsīs dărĕ tērgă cărīnīs

iūssĭt ĕt ēxtrēmō ‖ quaērĕre ĭn ōrbĕ fŭgām.40

Caēsărĭs haēc vīrtūs ēt glōrĭă Caēsărĭs haēc ēst:

īllā, quā vīcīt, ‖ cōndĭdĭt ārmă mănū.

Sēd quāscūmquĕ tĭbī vēstīs, quōscūmquĕ smărāgdōs

quōsvĕ dĕdīt flāvō ‖ lūmĭnĕ chrŷsŏlĭthōs,

haēc vĭdĕām răpĭdās īn vānūm fērrĕ prŏcēllās:45

quaē tĭbĭ tērră, vĕlīm, ‖ quaē tĭbĭ fīăt ăquă.

Nōn sēmpēr plăcĭdūs pēriūrōs rīdĕt ămāntīs

Iūppĭtĕr ēt sūrdā ‖ nēglĕgĭt aūrĕ prĕcēs.

Vīdīstī[s] tōtō sŏnĭtūs pērcūrrĕrĕ caēlō,

fūlmĭnăque aēthĕrĭā ‖ dēsĭlŭīssĕ dŏmō?50

nōn haēc Plēĭădēs făcĭūnt nĕque ăquōsŭs Ŏrīōn,

nēc sīc dē nĭhĭlō ‖ fūlmĭnĭs īră cădīt;

pēriūrās tūnc īllĕ sŏlēt pūnīrĕ pŭēllās,

dēcēptūs quŏnĭām ‖ flēvĭt ĕt īpsĕ dĕūs.

Quārē nē tĭbĭ sīt tāntī Sīdōnĭă vēstīs,55

ūt tĭmĕās, quŏtĭēns ‖ nūbĭlŭs Aūstĕr ĕrīt.

17

Mēntīrī nōctēm, prōmīssīs dūcĕre ămāntēm,

hōc ĕrĭt īnfēctās ‖ sānguĭne hăbērĕ mănūs!

hōrum ĕgŏ sūm vātēs, quŏtĭēns dēsērtŭs ămārās

ēxplēvī nōctēs, ‖ frāctŭs ŭtrōquĕ tŏrō.

Vēl tū Tāntălĕā mŏvĕāre ād flūmĭnă sōrtĕ,5

ūt lĭquŏr ārēntī ‖ fāllăt ăb ōrĕ sĭtīm;

vēl tū Sīsўphĭōs lĭcĕt ādmīrērĕ lăbōrēs,

dīffĭcĭle ūt tōtō ‖ mōntĕ vŏlūtĕt ŏnūs;

dūrĭŭs īn tērrīs nĭhĭl ēst quōd vīvăt ămāntĕ,

nēc, mŏdŏ sī săpĭās, ‖ quōd mĭnŭs ēssĕ vĕlīs.10

Quēm mŏdŏ fēlīcem īnvĭdĭa ādmīrāntĕ fĕrēbānt,

nūnc dĕcĭmo ādmīttōr ‖ vīx ĕgŏ quōquĕ dĭē.

Nūnc iăcĕre ē dūrō cōrpūs iŭvăt, īmpĭă, sāxō,

sūmĕre ĕt īn nōstrās ‖ trītă vĕnēnă mănūs;

nēc lĭcĕt īn trĭvĭīs sīccā rĕquĭēscĕrĕ lūnā,15

aūt pēr rīmōsās ‖ mīttĕrĕ vērbă fŏrēs.

Quōd quāmvīs ĭtă sīt, dŏmĭnām mūtārĕ căvēbō:

tūm flēbīt, cum īn mē ‖ sēnsĕrĭt ēssĕ fĭdēm.

18A

Āssĭdŭaē mūltīs ŏdĭūm pĕpĕrērĕ quĕrēlaē:

frāngĭtŭr īn tăcĭtō ‖ fēmĭnă saēpĕ vĭrō.

Sī quīd vīdīstī, sēmpēr vīdīssĕ nĕgātŏ!

aūt sī quīd dŏlŭīt ‖ fōrtĕ, dŏlērĕ nĕgā!

quīd mĕă sī cānīs aētās cāndēscĕrĕt ānnīs,5

ēt făcĕrēt scīssās ‖ lānguĭdă rūgă gĕnās?

āt nōn Tīthōnī spērnēns Aūrōră sĕnēctām

dēsērtum Ēōā ‖ pāssă iăcērĕ dŏmo ēst:

īllūm saēpĕ sŭīs dēcēdēns fōvĭt ĭn ūlnīs

quām prĭŭs ābiūnctōs ‖ sēdŭlă lāvĭt ĕquōs;10

īllum ād vīcīnōs cum āmplēxă quĭēscĕrĕt Īndōs,

mātūrōs ĭtĕrum ēst ‖ quēstă rĕdīrĕ dĭēs;

īllă dĕōs cūrrūm cōnscēndēns dīxĭt ĭnīquōs,

īnvītum ēt tērrīs ‖ praēstĭtĭt ōffĭcĭūm.

Cuī māiōră sĕnīs Tīthōnī gaūdĭă vīvī15

quām grăvĭs āmīssō ‖ Mēmnŏnĕ lūctŭs ĕrāt.

Cūm sĕnĕ nōn pŭdŭīt tālēm dōrmīrĕ pŭēllām

ēt cānaē tŏtĭēns ‖ ōscŭlă fērrĕ cŏmaē.

Āt tu ĕtĭām iŭvĕnem ōdīstī mē, pērfĭdă, cūm sīs

īpsa ănŭs haūd lōngā ‖ cūrvă fŭtūră dĭē.20

Quīn ĕgŏ dēmĭnŭō cūrām, quōd saēpĕ Cŭpīdŏ

huīc mălŭs ēssĕ sŏlēt, ‖ cuī bŏnŭs āntĕ fŭīt.

18B

Nūnc ĕtĭam īnfēctōs dēmēns ĭmĭtārĕ Brĭtānnōs,

lūdĭs ĕt ēxtērnō ‖ tīnctă nĭtōrĕ căpūt?

ūt nātūră dĕdīt, sīc ōmnīs rēctă fĭgūra ēst:

tūrpīs Rōmānō ‖ Bēlgĭcŭs ōrĕ cŏlōr.

Īllī sūb tērrīs fīānt mălă mūltă pŭēllaē,5

quaē mēntītă sŭās ‖ vērtĭt ĭnēptă cŏmās!

ān sī caērŭlĕō quaēdām sŭă tēmpŏră fūcō

tīnxĕrĭt, īdcīrcō ‖ caērŭlă fōrmă bŏna ēst?

dēmĕ: mĭhī pēr tē pŏtĕrīs fōrmōsă vĭdērī;

mī fōrmōsă săt ēs, ‖ sī mŏdŏ saēpĕ vĕnīs.10

Cūm tĭbĭ nēc frātēr nēc sīt tĭbĭ fīlĭŭs ūllūs,

frātĕr ĕgo ēt tĭbĭ sīm ‖ fīlĭŭs ūnŭs ĕgŏ.

Īpsĕ tŭūs sēmpēr tĭbĭ sīt cūstōdĭă lēctūs,

nēc nĭmĭs ōrnātā ‖ frōntĕ sĕdērĕ vĕlīs.

Crēdam ĕgŏ nārrāntī, nōlī cōmmīttĕrĕ, fāmaē:15

ēt tērrām rūmōr ‖ trānsĭlĭt ēt mărĭă.

19

Ētsī me īnvītō dīscēdīs, Cŷnthĭă, Rōmā,

laētōr quōd sĭnĕ mē ‖ dēvĭă rūră cŏlēs.

Nūllŭs ĕrīt cāstīs iŭvĕnīs cōrrūptŏr ĭn āgrīs,

quī tē blāndĭtĭīs ‖ nōn sĭnăt ēssĕ prŏbām;

nūllă nĕque āntĕ tŭās ŏrĭētūr rīxă fĕnēstrās,5

nēc tĭbĭ clāmātaē ‖ sōmnŭs ămārŭs ĕrīt.

Sōla ĕrĭs ēt sōlōs spēctābīs, Cŷnthĭă, mōntīs

ēt pĕcŭs ēt fīnīs ‖ paūpĕrĭs āgrĭcŏlaē.

Īllīc tē nūllī pŏtĕrūnt cōrrūmpĕrĕ lūdī

fānăquĕ, pēccātīs ‖ plūrĭmă caūsă tŭīs.10

īllīc āssĭdŭē taūrōs spēctābĭs ărāntīs

ēt vītēm dōctā ‖ pōnĕrĕ fālcĕ cŏmās;

ātque ĭbĭ rāră fĕrēs īncūltō tūră săcēllō,

haēdŭs ŭbi āgrēstīs ‖ cōrrŭĕt āntĕ fŏcōs;

prōtĭnŭs ēt nūdā chŏrĕās ĭmĭtābĕrĕ sūrā,15

ōmnĭa ăb ēxtērnō ‖ sīnt mŏdŏ tūtă vĭrō

īpse ĕgŏ vēnābōr: iām nūnc mē sācră Dĭānaē

sūscĭpĕre ēt Vĕnĕrīs ‖ pōnĕrĕ vōtă iŭvāt.

Īncĭpĭām cāptārĕ fĕrās ēt rēddĕrĕ pīnū

cōrnŭa ĕt aūdācēs ‖ īpsĕ mŏnērĕ cănīs;20

nōn tămĕn ūt vāstōs aūsīm tēmptārĕ lĕōnēs

aūt cĕlĕr āgrēstīs ‖ cōmmĭnŭs īrĕ sŭēs.

Haēc ĭgĭtūr mĭhĭ sīt lĕpŏrēs aūdācĭă mōllīs

ēxcĭpĕre ēt strūctō ‖ fīgĕre ăvēm călămō,

quā fōrmōsă sŭō Clītūmnūs flūmĭnă lūcō25

īntĕgĭt ēt nĭvĕōs ‖ āblŭĭt ūndă bŏvēs.

Tū quŏtĭēns ălĭquīd cōnābĕrĕ, vītă, mĕmēntŏ

vēntūrūm paūcīs ‖ mē tĭbĭ Lūcĭfĕrīs.

Hīc mē nēc sōlaē pŏtĕrūnt āvērtĕrĕ sīlvaē

nēc văgă mūscōsīs ‖ flūmĭnă fūsă iŭgīs,30

quīn ĕgo ĭn āssĭdŭā mūtēm tŭă nōmĭnă līnguā:

ābsēntī nēmō ‖ nōn nŏcŭīssĕ vĕlīt.

20

Quīd flēs ābdūctā grăvĭūs Brīsēĭdĕ? quīd flēs

ānxĭă cāptīvā ‖ trīstĭŭs Āndrŏmăchā?

quīdvĕ mĕā dē fraūdĕ dĕōs, īnsānă, fătīgās?

quīd quĕrĕrīs nōstrām ‖ sīc cĕcĭdīssĕ fĭdēm?

nōn tām nōctūrnā vŏlŭcrīs fūnēstă quĕrēlā5

Āttĭcă Cēcrŏpĭīs ‖ ōbstrĕpĭt īn fŏlĭīs,

nēc tāntūm Nĭŏbē, bīs sēx ād būstă sŭpērbă,

sōllĭcĭtō lăcrĭmāns ‖ dēflŭĭt ā Sĭpўlō.

Mī lĭcĕt aērātīs āstrīngānt brācchĭă nōdīs,

sīnt tŭă vēl Dănăēs ‖ cōndĭtă mēmbră dŏmō,10

īn te ĕgo ĕt aērātās rūmpām, mĕă vītă, cătēnās,

fērrātām Dănăēs ‖ trānsĭlĭāmquĕ dŏmūm.

Dē tē quōdcūmque, ād sūrdās mĭhĭ dīcĭtŭr aūrīs:

tū mŏdŏ nē dŭbĭtā ‖ dē grăvĭtātĕ mĕā.

Ōssă tĭbī iūrō pēr mātrĭs ĕt ōssă părēntīs15

(sī fāllō, cĭnĭs heū ‖ sīt mĭhi ŭtērquĕ grăvīs!)

mē tĭbi ăd ēxtrēmās mānsūrūm, vītă, tĕnēbrās:

āmbōs ūnă fĭdēs ‖ aūfĕrĕt, ūnă dĭēs.

Quōd sī nēc nōmēn nēc mē tŭă fōrmă tĕnērēt,

pōssēt sērvĭtĭūm ‖ mītĕ tĕnērĕ tŭūm.20

Sēptĭmă iām plēnaē dēdūcĭtŭr ōrbĭtă lūnaē,

cūm dē me ēt dē tē ‖ cōmpĭtă nūllă tăcēnt:

īntĕrĕā nōbīs nōn nūmquām iānŭă mōllīs,

nōn nūmquām lēctī ‖ cōpĭă fāctă tŭī.

Nēc mĭhĭ mūnĕrĭbūs nōx ūlla ēst ēmptă bĕātīs:25

quīdquĭd ĕram, hōc ănĭmī ‖ grātĭă māgnă tŭī.

Cūm tē tām mūltī pĕtĕrēnt, tū me ūnă pĕtīstī:

pōssum ĕgŏ nātūraē ‖ nōn mĕmĭnīssĕ tŭaē?

tūm mē vēl trăgĭcaē vēxētĭs Ĕrīnўĕs, ēt mē

īnfērnō dāmnēs, ‖ Aēăcĕ, iūdĭcĭō,30

ātque īntēr Tĭtўī vŏlŭcrīs mĕă poēnă văgētūr,

tūmque ĕgŏ Sīsўphĭō ‖ sāxă lăbōrĕ gĕrām!

nē tū sūpplĭcĭbūs mē sīs vĕnĕrātă tăbēllīs:

ūltĭmă tālĭs ĕrīt, ‖ quaē mĕă prīmă fĭdēs.

Hōc mĭhĭ pērpĕtŭō iūs ēst, quōd sōlŭs ămātōr35

nēc cĭtŏ dēsīstō ‖ nēc tĕmĕre īncĭpĭō.

21

Ā quāntūm dē mē Pānthī tĭbĭ pāgĭnă fīnxīt,

tāntum īllī Pānthō ‖ nē sĭt ămīcă Vĕnūs!

sēd tĭbĭ iām vĭdĕōr Dōdōnā vērĭŏr aūgūr.

ūxōrem īllĕ tŭūs ‖ pūlchĕr ămātŏr hăbēt!

tōt nōctēs pĕrĭērĕ: nĭhīl pŭdĕt? āspĭcĕ, cāntāt5

lībēr: tū, nĭmĭūm ‖ crēdŭlă, sōlă iăcēs.

Ēt nūnc īntĕr ĕōs tū sērmo ēs, te īllĕ sŭpērbūs

dīcīt se īnvītō ‖ saēpĕ fŭīssĕ dŏmī.

Dīspĕrĕām sī quīcquam ălĭūd quām glōrĭă dē tē

quaērĭtŭr: hās laūdēs ‖ īllĕ mărītŭs hăbēt.10

Cōlchĭdă sīc hōspēs quōndām dēcēpĭt Ĭāsōn:

ēiēcta ēst (tĕnŭīt ‖ nāmquĕ Crĕūsă) dŏmō.

Sīc ā Dūlĭchĭō iŭvĕne ēst ēlūsă Călŷpsō:

vīdĭt ămātōrēm ‖ pāndĕrĕ vēlă sŭūm.

ā nĭmĭūm făcĭlēs aūrēm praēbērĕ pŭēllaē,15

dīscĭtĕ dēsērtaē ‖ nōn tĕmĕre ēssĕ bŏnaē!

huīc quŏquĕ, quī rēstēt, iām prīdēm quaērĭtŭr āltēr:

ēxpērta īn prīmō, ‖ stūltă, căvērĕ pŏtēs.

Nōs quōcūmquĕ lŏcō, nōs ōmnī tēmpŏrĕ tēcūm

sīve aēgrā părĭtēr ‖ sīvĕ vălēntĕ sŭmūs.20

22A

Scīs hĕrĕ mī mūltās părĭtēr plăcŭīssĕ pŭēllās;

scīs mĭhĭ, Dēmŏphŏōn, ‖ mūltă vĕnīrĕ mălă.

Nūllă mĕīs frūstrā lūstrāntūr cōmpĭtă plāntīs;

ō nĭmĭs ēxĭtĭō ‖ nātă thĕātră mĕō,

sīve ălĭquīs mōllī dīdūcīt cāndĭdă gēstū5

brācchĭă, seū vărĭōs ‖ īncĭnĭt ōrĕ mŏdōs!

īntĕrĕā nōstrī quaērūnt sĭbĭ vūlnŭs ŏcēllī,

cāndĭdă nōn tēctō ‖ pēctŏrĕ sī quă sĕdēt,

sīvĕ văgī crīnēs pūrīs īn frōntĭbŭs ērrānt,

Īndĭcă quōs mĕdĭō ‖ vērtĭcĕ gēmmă tĕnēt.10

Quaē sī fōrte ălĭquīd vūltū mĭhĭ dūră nĕgārāt,

frīgĭdă dē tōtā ‖ frōntĕ cădēbăt ăquă.

Quaērīs, Dēmŏphŏōn, cūr sīm tām mōllĭs ĭn ōmnēs.

Quōd quaērīs, "quārē", ‖ nōn hăbĕt ūllŭs ămōr.

Cūr ălĭquīs sācrīs lănĭāt sŭă brācchĭă cūltrīs15

ēt Phrўgĭs īnsānōs ‖ caēdĭtŭr ād nŭmĕrōs?

ūnīcuīquĕ dĕdīt vĭtĭūm nātūră crĕātō:

mī fōrtūna ălĭquīd ‖ sēmpĕr ămārĕ dĕdīt.

mē lĭcĕt ēt Thămўraē cāntōrīs fātă sĕquāntūr,

nūmquam ād fōrmōsās, ‖ īnvĭdĕ, caēcŭs ĕrō.20

sēd tĭbĭ si ēxīlīs vĭdĕōr tĕnŭātŭs ĭn ārtūs,

fāllĕrĭs: haūd ūmquam ēst ‖ cūltă lăbōrĕ Vĕnūs.

Pērcōntērĕ lĭcēt:-saēpe ēst ēxpērtă pŭēllă

ōffĭcĭūm tōtā ‖ nōctĕ vălērĕ mĕūm.

Iūppĭtĕr Ālcmēnaē gĕmĭnās rēquiēvĕrăt Ārctōs25

ēt caēlūm nōctū ‖ bīs sĭnĕ rēgĕ fŭīt;

nēc tămĕn īdcīrcō lānguēns ād fūlmĭnă vēnīt:

nūllŭs ămōr vīrēs ‖ ērĭpĭt īpsĕ sŭās.

quīd? cum ē cōmplēxū Brīsēĭdŏs īrĕt Ăchīllēs,

nūm fūgērĕ mĭnūs ‖ Thēssălă tēlă Phrўgēs?30

quīd? fĕrŭs Āndrŏmăchaē lēctō cūm sūrgĕrĕt Hēctōr,

bēllă Mўcēnaēaē ‖ nōn tĭmŭērĕ rătēs?

īllĕ vĕl hīc clāssīs pŏtĕrānt vēl pērdĕrĕ mūrōs:

hīc ĕgŏ Pēlīdēs, ‖ hīc fĕrŭs Hēctŏr ĕgŏ.

Āspĭce ŭtī caēlō mŏdŏ sōl mŏdŏ lūnă mĭnīstrēt:35

sīc ĕtĭām nōbīs ‖ ūnă pŭēllă părum ēst.

Āltĕră mē cŭpĭdīs tĕnĕāt fŏvĕātquĕ lăcērtīs,

āltĕră sī quāndō ‖ nōn sĭnĭt ēssĕ lŏcūm;

aūt sī fōrte īrātă mĕō sīt fāctă mĭnīstrō,

ūt scĭăt ēsse ălĭām, ‖ quaē vĕlĭt ēssĕ mĕă!40

nām mĕlĭūs dŭŏ dēfēndūnt rĕtĭnācŭlă nāvīm,

tūtĭŭs ēt gĕmĭnōs ‖ ānxĭă mātĕr ălīt.

22B

Aūt, si ēs dūră, nĕgā: sīn ēs nōn dūră, vĕnītŏ!

quīd iŭvăt heū nūllō ‖ pōnĕrĕ vērbă lŏcō?

hīc ūnūs dŏlŏr ēst ēx ōmnĭbŭs ācĕr ămāntī,

spērāntī sŭbĭtō ‖ sī quă vĕnīrĕ nĕgāt.

Quānta īllūm tōtō vērsānt sūspīrĭă lēctō,5

cūm rĕcĭpī quaē nōn ‖ vēnĕrĭt īpsă vĕtāt?

ēt rūrsūs pŭĕrūm quaērēndo aūdītă fătīgāt,

quēm quaē scīrĕ tĭmēt ‖ quaērĕrĕ fātă iŭbēt.

23

Cuī fŭgĭēndă fŭīt īndōctī sēmĭtă vūlgī,

īpsă pĕtītă lăcū ‖ nūnc mĭhĭ dūlcĭs ăqua ēst.

Īngĕnŭūs quīsquam āltĕrĭūs dāt mūnĕră sērvō,

ūt prōmīssă sŭaē ‖ vērbă fĕrāt dŏmĭnaē?

ēt quaērīt tŏtĭēns "Quaēnām nūnc pōrtĭcŭs īllām5

īntĕgĭt?" ēt "Cāmpō ‖ quō mŏvĕt īllă pĕdēs?",

deīnde ŭbĭ pērtŭlĕrīs, quōs dīcīt fāmă, lăbōrēs

Hērcŭlĭs, ūt scrībāt ‖ "Mūnĕrĭs ēcquĭd hăbēs?",

cērnĕre ŭtī pōssīs vūltūm cūstōdĭs ămārī,

cāptŭs ĕt īmmūndā ‖ saēpĕ lătērĕ căsā?10

quām cārē sĕmĕl īn tōtō nōx vērtĭtŭr ānnō!

ā pēreānt, sī quōs ‖ iānŭă claūsă iŭvāt!

cōntrā, rēiēctō quaē lībĕră vādĭt ămīctū,

cūstōdum ēt nūllō ‖ saēptă tĭmōrĕ, plăcēt;

cuī saēpe īmmūndō Săcră cōntĕrĭtūr Vĭă sōccō,15

nēc sĭnĭt ēssĕ mŏrām, ‖ sī quĭs ădīrĕ vĕlīt;

dīffĕrĕt haēc nūmquām, nēc pōscēt gārrŭlă, quōd tē

āstrīctūs plōrēt ‖ saēpĕ dĕdīssĕ pătēr,

nēc dīcēt: "Tĭmĕō, prŏpĕrā iām sūrgĕrĕ, quaēsō:

īnfēlīx, hŏdĭē ‖ vīr mĭhĭ rūrĕ vĕnīt."20

Ēt quās Eūphrātēs ēt quās mĭhĭ mīsĭt Ŏrōntēs,

mē iŭ‹v›ĕrīnt: nōlīm ‖ fūrtă pŭdīcă tŏrī.

Lībērtās quŏnĭām nūllī iām rēstăt ămāntī,

nūllūs lībĕr ĕrīt, ‖ sī quĭs ămārĕ vŏlēt.

24A

"Tū lŏquĕrīs, cūm sīs iām nōtō fābŭlă lībrō

ēt tŭă sīt tōtō ‖ Cŷnthĭă lēctă fŏrō?"

cuī nōn hīs vērbīs āspērgāt tēmpŏră sūdōr?

aūt pŭdŏr īngĕnŭīs ‖ aūt rĕtĭnēndŭs ămōr.

quōd sī iām făcĭlīs spīrārēt Cŷnthĭă nōbīs,5

nōn ĕgŏ nēquĭtĭaē ‖ dīcĕrĕr ēssĕ căpūt,

nēc sīc pēr tōtam īnfāmīs trādūcĕrĕr ūrbēm,

ūrĕrĕr ēt quāmvīs, ‖ nōmĭnĕ vērbă dărēm.

Quārē nē tĭbĭ sīt mīrūm mē quaērĕrĕ vīlīs:

pārcĭŭs īnfāmānt: ‖ nūm tĭbĭ caūsă lĕvīs?10

24B

ēt mŏdŏ pāvōnīs caūdaē flābēllă sŭpērbaē

ēt mănĭbūs dūrā ‖ frīgŭs hăbērĕ pĭlā

ēt cŭpĭt īrātūm tālōs mē pōscĕre ĕbūrnōs,

quaēquĕ nĭtēnt Sācrā ‖ vīlĭă dōnă Vĭā.

Ā pĕrĕām, sī me īstă mŏvēnt dīspēndĭă: sēd mē5

fāllācī dŏmĭnaē ‖ iām pŭdĕt ēssĕ iŏcūm!

24C

Hōc ĕrăt īn prīmīs quōd mē gaūdērĕ iŭbēbās?

tām tē fōrmōsām ‖ nōn pŭdĕt ēssĕ lĕvēm?

ūna aūt āltĕră nōx nōndum ēst ĭn ămōrĕ pĕrāctă,

ēt dīcōr lēctō ‖ iām grăvĭs ēssĕ tŭō.

Mē mŏdŏ laūdābās ēt cārmĭnă nōstră lĕgēbās:5

īllĕ tŭūs pēnnās ‖ tām cĭtŏ vērtĭt ămōr?

cōntēndāt mēcum īngĕnĭō, cōntēndăt ĕt ārtĕ,

īn prīmīs ūnā ‖ dīscăt ămārĕ dŏmō!

sī lĭbĭtūm tĭbi ĕrīt, Lērnaēās pūgnĕt ăd hŷdrās

ēt tĭbi ăb Hēspĕrĭō ‖ mālă drăcōnĕ fĕrāt,10

taētră vĕnēnă lĭbēns ēt naūfrăgŭs ēbĭbăt ūndās

ēt nūmquām prō tē ‖ dēnĕgĕt ēssĕ mĭsēr:

(quōs ŭtĭnam īn nōbīs, vīta, ēxpĕrĭārĕ lăbōrēs!)

iām tĭbĭ dē tĭmĭdīs ‖ īstĕ prŏtērvŭs ĕrīt,

quī nūnc se īn tŭmĭdūm iāctāndō vēnĭt hŏnōrēm:15

dīscĭdĭūm vōbīs ‖ prōxĭmŭs ānnŭs ĕrīt.

Āt mē nōn aētās mūtābīt tōtă Sĭbŷllaē,

nōn lăbŏr Ālcīdaē, ‖ nōn nĭgĕr īllĕ dĭēs.

Tū mē cōmpōnēs ēt dīcēs "Ōssă, Prŏpērtī,

haēc tŭă sūnt? ēheū ‖ tū mĭhĭ cērtŭs ĕrās,20

cērtŭs ĕrās ēheū, quāmvīs nēc sānguĭne ăvītō

nōbĭlĭs ēt quāmvīs ‖ nōn ĭtă dīvĕs ĕrās."

Nīl ĕgŏ nōn pătĭār; nūmquām me īniūrĭă mūtāt:

fērre ĕgŏ fōrmōsām ‖ nūllum ŏnŭs ēssĕ pŭtō.

Crēdo ĕgŏ nōn paūcōs īstā pĕrĭīssĕ fĭgūrā,25

crēdo ĕgŏ sēd mūltōs ‖ nōn hăbŭīssĕ fĭdēm.

Pārvō dīlēxīt spătĭō Mīnōĭdă Thēseūs,

Phŷllĭdă Dēmŏphŏōn, ‖ hōspĕs ŭtērquĕ mălūs.

Iām tĭbĭ Iāsōnīă nŏta ēst Mēdēă cărīnā

ēt mŏdŏ sērvātō ‖ sōlă rĕlīctă vĭrō.30

Dūra ēst quaē mūltīs sĭmŭlātūm fīngĭt ămōrēm

ēt sē plūs ūnī ‖ sī quă părārĕ pŏtēst.

Nōlī nōbĭlĭbūs, nōlī cōnfērrĕ bĕātīs:

vīx vĕnĭt, ēxtrēmō ‖ quī lĕgăt ōssă dĭē.

Hī tĭbĭ nōs ĕrĭmūs: sēd tū pŏtĭūs prĕcŏr ūt mē35

dēmīssīs plāngās ‖ pēctŏră nūdă cŏmīs.

25

Ūnĭcă nātă mĕō pūlchērrĭmă cūră dŏlōrī,

ēxclūdīt quŏnĭām ‖ sōrs mĕă saēpĕ "vĕnī,"

īstă mĕīs fīēt nōtīssĭmă fōrmă lĭbēllīs,

Cālvĕ, tŭā vĕnĭā, ‖ pācĕ, Cătūllĕ, tŭā.

Mīlēs dēpŏsĭtīs ānnōsūs sēcŭbăt ārmīs,5

grāndaēvīquĕ nĕgānt ‖ dūcĕre ărātră bŏvēs,

pūtrĭs ĕt īn văcŭā rĕquĭēscīt nāvĭs hărēnā,

ēt vĕtŭs īn tēmplō ‖ bēllĭcă pārmă văcāt:

āt me ăb ămōrĕ tŭō dēdūcēt nūllă sĕnēctūs,

sīve ĕgŏ Tīthōnūs ‖ sīve ĕgŏ Nēstŏr ĕrō.10

nōnnĕ fŭīt sătĭūs dūrō sērvīrĕ tўrānnō

ēt gĕmĕre īn taūrō, ‖ saēvĕ Pĕrīllĕ, tŭō?

Gōrgŏnĭs ēt sătĭūs fŭĭt ōbdūrēscĕrĕ vūltū,

Caūcăsĭās ĕtĭām ‖ sī pătĕrēmŭr ăvīs?

sēd tămĕn ōbsīstām! tĕrĭtūr rōbīgĭnĕ mūcrŏ15

fērrĕŭs ēt pārvō ‖ saēpĕ lĭquōrĕ sĭlēx:

āt nūllūs dŏmĭnaē tĕrĭtūr sūb līmĭne ămātōr;

rēstăt ĕt īmmĕrĭtā ‖ sūstĭnĕt aūrĕ mĭnās.

Ūltrō cōntēmptūs rŏgăt, ēt pēccāssĕ fătētūr

laēsŭs, ĕt īnvītīs ‖ īpsĕ rĕdīt pĕdĭbūs.20

tū quŏquĕ, quī plēnō fāstūs āssūmĭs ămōrĕ,

crēdŭlĕ, nūllă dĭū ‖ fēmĭnă pōndŭs hăbēt.

Ān quīsquam īn mĕdĭīs pērsōlvīt vōtă prŏcēllīs,

cūm saēpe īn pōrtū ‖ frāctă cărīnă nătēt?

aūt prĭŭs īnfēctō dēpōscīt praēmĭă cūrsū,25

sēptĭmă quām mētām ‖ trīvĕrĭt āntĕ rŏtă?

mēndācēs lūdūnt flātūs ĭn ămōrĕ sĕcūndī:

sī quă vĕnīt sērō, ‖ māgnă rŭīnă vĕnīt.

Tū tămĕn īntĕrĕā, quāmvīs tē dīlĭgăt īllă,

īn tăcĭtō cŏhĭbē ‖ gaūdĭă claūsă sĭnū.30

Nāmque ĭn ămōrĕ sŭō sēmpēr sŭă māxĭmă cuīquĕ

nēscĭŏ quō pāctō ‖ vērbă nŏcērĕ sŏlēnt.

Quāmvīs tē pērsaēpĕ vŏcēt, sĕmĕl īrĕ mĕmēntŏ:

īnvĭdĭām quŏd hăbēt, ‖ nōn sŏlĕt ēssĕ dĭū.

Āt sī saēclă fŏrēnt āntīquīs grātă pŭēllīs,35

ēssem ĕgŏ quōd nūnc tū: ‖ tēmpŏrĕ vīncŏr ĕgŏ.

nōn tămĕn īstă mĕōs mūtābūnt saēcŭlă mōrēs:

ūnūs quīsquĕ sŭā ‖ nōvĕrĭt īrĕ vĭā.

Āt, vōs qui ōffĭcĭa īn mūltōs rĕvŏcātĭs ămōrēs,

quāntūs sīc crŭcĭāt ‖ lūmĭnă nōstră dŏlōr!40

vīdīstīs plēnō tĕnĕrām cāndōrĕ pŭēllām,

vīdīstīs fūscām: ‖ dūcĭt ŭtērquĕ cŏlōr;

vīdīstīs quāndam Ārgīvā prōdīrĕ fĭgūrā,

vīdīstīs nōstrās: ‖ ūtrăquĕ fōrmă răpīt;

īllăquĕ plēbēiō vēl sīt sāndŷcĭs ămīctū:45

haēc ātque īllă mălī ‖ vūlnĕrĭs ūnă vĭa ēst.

cūm sătĭs ūnă tŭīs īnsōmnĭă pōrtĕt ŏcēllīs,

ūnă săt ēst cuīvīs ‖ fēmĭnă mūltă mălă.

26

Vīdī te īn sōmnīs frāctā, mĕă vītă, cărīnā

Īŏnĭō lāssās ‖ dūcĕrĕ rōrĕ mănūs,

ēt quaēcūmque īn mē fŭĕrās mēntītă fătērī,

nēc iam ūmōrĕ grăvīs ‖ tōllĕrĕ pōssĕ cŏmās,

quālēm pūrpŭrĕīs ăgĭtātām flūctĭbŭs Hēllēn,5

aūrĕă quām mōllī ‖ tērgŏrĕ vēxĭt ŏvīs.

Quām tĭmŭī, nē fōrtĕ tŭūm mărĕ nōmĕn hăbērēt,

tēquĕ tŭā lābēns ‖ nāvĭtă flērĕt ăquā!

vaē tum ĕgŏ Nēptūnō, quaē tūm cūm Cāstŏrĕ frātrī,

quaēquĕ tĭbi ēxcēpī, ‖ iām dĕă, Leūcŏthŏē!10

āt tū vīx prīmās ēxtōllēns gūrgĭtĕ pālmās

saēpĕ mĕūm nōmēn ‖ iām pĕrĭtūră vŏcās.

Quōd sī fōrtĕ tŭōs vīdīssēt Glaūcŭs ŏcēllōs,

ēssēs Īŏnĭī ‖ fāctă pŭēllă mărīs

ēt tĭbi ŏb īnvĭdĭām Nērēĭdĕs īncrĕpĭtārēnt,15

cāndĭdă Nēsaēē, ‖ caērŭlă Cŷmŏthŏē.

Sēd tĭbĭ sūbsĭdĭō dēlphīnūm cūrrĕrĕ vīdī,

quī, pŭto, Ărīŏnĭām ‖ vēxĕrăt āntĕ lўrām.

Iāmque ĕgŏ cōnābār sūmmō mē mīttĕrĕ sāxō,

cūm mĭhĭ dīscūssīt ‖ tālĭă vīsă mĕtūs.20

Nūnc ādmīrēntūr, quōd tām mĭhĭ pūlchră pŭēllă

sērvĭăt ēt tōtā ‖ dīcăr ĭn ūrbĕ pŏtēns!

nōn, sī Cāmbŷsaē rĕdĕānt ēt flūmĭnă Croēsī,

dīcāt "Dē nōstrō ‖ sūrgĕ, pŏētă, tŏrō."

Nām mĕă cūm rĕcĭtāt, dīcīt se ōdīssĕ bĕātōs:25

cārmĭnă tām sānctē ‖ nūllă pŭēllă cŏlīt.

Mūltum ĭn ămōrĕ fĭdēs, mūltūm cōnstāntĭă prōdēst:

quī dărĕ mūltă pŏtēst, ‖ mūlta ĕt ămārĕ pŏtēst.

Heū, mărĕ pēr lōngūm mĕă cōgĭtăt īrĕ pŭēllă!

hānc sĕquăr ēt fīdōs ‖ ūna ăgĕt aūră dŭōs.30

Ūnūm lītŭs ĕrīt sōpītīs ūnăquĕ tēctō

ārbŏr, ĕt ēx ūnā ‖ saēpĕ bĭbēmŭs ăquā;

ēt tăbŭla ūnă dŭōs pŏtĕrīt cōmpōnĕre ămāntīs,

prōră cŭbīlĕ mĭhī ‖ seū mĭhĭ pūppĭs ĕrīt.

Ōmnĭă pērpĕtĭār: saēvūs lĭcĕt ūrgĕăt Eūrūs,35

vēlăque ĭn īncērtūm ‖ frīgĭdŭs Aūstĕr ăgāt,

quīcūmque ēt vēntī mĭsĕrūm vēxāstĭs Ŭlīxēm

ēt Dănăum Eūbŏĭcō ‖ lītŏrĕ mīllĕ rătīs

ēt quī mōvīstīs dŭŏ lītŏră, cūm rătĭs Ārgūs

dūx ĕrăt īgnōtō ‖ mīssă cŏlūmbă mărī.40

Īllă mĕīs tāntūm nōn ūmquām dēsĭt ŏcēllīs,

īncēndāt nāvēm ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ lĭcēt.

Cērte īsdēm nūdī părĭtēr iāctābĭmŭr ōrīs:

mē lĭcĕt ūndă fĕrāt, ‖ tē mŏdŏ tērră tĕgāt.

Sēd nōn Nēptūnūs tāntō crūdēlĭs ămōrī,45

Nēptūnūs frātrī ‖ pār ĭn ămōrĕ Iŏvī:

tēstĭs Ămŷmōnē, lătĭcēs dūm fērrĕt, ĭn Ārgīs

cōmprēssa, ēt Lērnaē ‖ pūlsă trĭdēntĕ pălūs;

iām dĕŭs āmplēxū vōtūm pērsōlvĭt; ăt īllī

aūrĕă dīvīnās ‖ ūrnă prŏfūdĭt ăquās.50

Crūdēlem ēt Bŏrĕān rāpta Ōrīthŷiă nĕgāvīt:

hīc dĕŭs ēt tērrās ‖ ēt mărĭa āltă dŏmāt.

Crēdĕ mĭhī, nōbīs mītēscēt Scŷllă nĕc ūmquām

āltērnāntĕ vŏrāns ‖ vāstă Chărŷbdĭs ăquā;

īpsăquĕ sīdĕra ĕrūnt nūllīs ōbscūră tĕnēbrīs,55

pūrŭs ĕt Ōrīōn, ‖ pūrŭs ĕt Haēdŭs ĕrīt.

Quōd mĭhĭ sī pōnēndă tŭō sīt cōrpŏrĕ vītă,

ēxĭtŭs hīc nōbīs ‖ nōn ĭnhŏnēstŭs ĕrīt.

27

Āt vōs īncērtām, mōrtālēs, fūnĕrĭs hōrām

quaērĭtĭs, ēt quā sīt ‖ mōrs ădĭtūră vĭā;

quaērĭtĭs ēt caēlō, Phoēnīcum īnvēntă, sĕrēnō,

quaē sīt stēlla hŏmĭnī ‖ cōmmŏdă quaēquĕ mălă!

seū pĕdĭbūs Pārthōs sĕquĭmūr seū clāssĕ Brĭtānnōs5

ēt mărĭs ēt tērraē ‖ caēcă pĕrīclă vĭaē;

rūrsŭs ĕt ōbiēctūm †flētūs† căpŭt ēssĕ tŭmūltū,

cūm Māvōrs dŭbĭās ‖ mīscĕt ŭtrīmquĕ mănūs;

praētĕrĕā dŏmĭbūs flāmmām dŏmĭbūsquĕ rŭīnās,

neū sŭbĕānt lābrīs ‖ pōcŭlă nīgră tŭīs.10

Sōlŭs ămāns nōvīt quāndō pĕrĭtūrŭs ĕt ā quā

mōrtĕ, nĕque hīc Bŏrĕaē ‖ flābră nĕque ārmă tĭmēt.

Iām lĭcĕt ēt Stўgĭā sĕdĕāt sŭb hărūndĭnĕ rēmēx,

cērnăt ĕt īnfērnaē ‖ trīstĭă vēlă rătīs:

sī mŏdŏ clāmāntīs rĕvŏcāvĕrĭt aūră pŭēllaē,15

cōncēssūm nūllā ‖ lēgĕ rĕdībĭt ĭtēr.

28

Iūppĭtĕr, āffēctaē tāndēm mĭsĕrērĕ pŭēllaē:

tām fōrmōsă tŭūm ‖ mōrtŭă crīmĕn ĕrīt.

Vēnĭt ĕnīm tēmpūs, quō tōrrĭdŭs aēstŭăt āēr,

īncĭpĭt ēt sīccō ‖ fērvĕrĕ tērră Cănĕ.

Sēd nōn tam ārdōrīs cūlpa ēst nĕquĕ crīmĭnă caēlī,5

quām tŏtĭēns sānctōs ‖ nōn hăbŭīssĕ dĕōs.

Hōc pērdīt mĭsĕrās, hōc pērdĭdĭt āntĕ pŭēllās:

quīdquīd iūrārūnt, ‖ vēntŭs ĕt ūndă răpīt.

Nūm sĭbĭ cōllātām dŏlŭīt Vĕnŭs? īllă pĕraēquĕ

praē sē fōrmōsīs ‖ īnvĭdĭōsă dĕa ēst.10

Ān cōntēmptă tĭbī Iūnōnīs tēmplă Pĕlāsgaē?

Pāllădĭs aūt ŏcŭlōs ‖ aūsă nĕgārĕ bŏnōs?

sēmpēr, fōrmōsaē, nōn nōstīs pārcĕrĕ vērbīs.

Hōc tĭbĭ līnguă nŏcēns, ‖ hōc tĭbĭ fōrmă dĕdīt.

Sēd tĭbĭ vēxātaē pēr mūltă pĕrīcŭlă vītaē15

ēxtrēmō vĕnĭēt ‖ mōllĭŏr hōră dĭē.

Īō vērsă căpūt prīmōs mūgīvĕrăt ānnōs:

nūnc dĕă, quaē Nīlī ‖ flūmĭnă vāccă bĭbīt.

Īno ĕtĭām prīmā tērrīs aētātĕ văgāta ēst:

hānc mĭsĕr īmplōrāt ‖ nāvĭtă Leūcŏthŏēn.20

Āndrŏmĕdē mōnstrīs fŭĕrāt dēvōtă mărīnīs:

haēc ĕădēm Pērseī ‖ nōbĭlĭs ūxŏr ĕrāt.

Cāllīsto Ārcădĭōs ērrāvĕrăt ūrsă pĕr āgrōs:

haēc nōctūrnă sŭō ‖ sīdĕrĕ vēlă rĕgīt.

Quōd sī fōrtĕ tĭbī prŏpĕrārīnt fātă quĭētēm,25

īllă sĕpūltūraē ‖ fātă bĕātă tŭaē,

nārrābīs Sĕmĕlaē, quō sīs fōrmōsă pĕrīclō,

crēdĕt ĕt īllă, sŭō ‖ dōctă pŭēllă mălō;

ēt tĭbĭ Maēŏnĭās ōmnīs hērōĭdăs īntēr

prīmŭs ĕrīt nūllā ‖ nōn trĭbŭēntĕ lŏcūs.30

Nūnc, ūtcūmquĕ pŏtēs, fātō gĕrĕ saūcĭă mōrēm:

ēt dĕŭs ēt dūrūs ‖ vērtĭtŭr īpsĕ dĭēs.

Hōc tĭbĭ vēl pŏtĕrīt cōniūnx īgnōscĕrĕ Iūnō:

frāngĭtŭr ēt Iūnō, ‖ sī quă pŭēllă pĕrīt.

Dēfĭcĭūnt măgĭcō tōrtī sūb cārmĭnĕ rhōmbī35

ēt iăcĕt ēxstīnctō ‖ laūrŭs ădūstă fŏcō

ēt iām Lūnă nĕgāt tŏtĭēns dēscēndĕrĕ caēlō

nīgrăquĕ fūnēstūm ‖ cōncĭnĭt ōmĕn ăvīs.

Ūnă rătīs fātī nōstrōs pōrtābĭt ămōrēs

caērŭla ăd īnfērnōs ‖ vēlĭfĭcātă lăcūs.40

Sī nōn ūnīūs, quaēsō, mĭsĕrērĕ dŭōrūm!

vīvām, sī vīvēt; ‖ sī cădĕt īllă, cădām.

Prō quĭbŭs ōptātīs sācrō mē cārmĭnĕ dāmnō:

scrībam ĕgŏ "Pēr māgnum ēst ‖ sālvă pŭēllă Iŏvēm";

āntĕ tŭōsquĕ pĕdēs īlla īpsa ŏpĕrātă sĕdēbīt,45

nārrābītquĕ sĕdēns ‖ lōngă pĕrīclă sŭă.

Haēc tŭă, Pērsĕphŏnē, mănĕāt clēmēntĭă, nēc tū,

Pērsĕphŏnaē cōniūnx, ‖ saēvĭŏr ēssĕ vĕlīs.

Sūnt ăpŭd īnfērnōs tōt mīlĭă fōrmōsārūm:

pūlchră sĭt īn sŭpĕrīs, ‖ sī lĭcĕt, ūnă lŏcīs!50

vōbīscum Āntĭŏpē, vōbīscūm cāndĭdă Tŷrō,

vōbīscum Eūrōpē ‖ nēc prŏbă Pāsĭphăē

ēt quōt Troīă tŭlīt vĕtŭs ēt quŏt Ăchāĭă fōrmās

ēt Thēbae ēt Prĭămī ‖ dīrŭtă rēgnă sĕnīs:

ēt quaēcūmque ĕrăt īn nŭmĕrō Rōmānă pŭēllă,55

ōccĭdĭt: hās ōmnīs ‖ īgnĭs ăvārŭs hăbēt.

nēc fōrma aētērnum aūt cuīquam ēst fōrtūnă pĕrēnnīs:

lōngĭŭs aūt prŏpĭūs ‖ mōrs sŭă quēmquĕ mănēt.

Tū quŏnĭam ēs, mĕă lūx, māgnō dīmīssă pĕrīclō,

mūnĕră Dīānaē ‖ dēbĭtă rēddĕ chŏrōs,60

rēdde ĕtĭam ēxcŭbĭās dīvaē nūnc, āntĕ iŭvēncaē;

vōtīvās nōctēs ‖ ēt mĭhĭ sōlvĕ dĕcēm!

29

Hēstērnā, mĕă lūx, cūm pōtūs nōctĕ văgārēr,

nēc mē sērvōrūm ‖ dūcĕrĕt ūllă mănūs,

ōbvĭă nēscĭŏ quōt pŭĕrī mĭhĭ tūrbă mĭnūtă

vēnĕrăt (hōs vĕtŭīt ‖ mē nŭmĕrārĕ tĭmōr);

quōrum ălĭī făcŭlās, ălĭī rĕtĭnērĕ săgīttās,5

pārs ĕtĭām vīsa ēst ‖ vīnclă părārĕ mĭhī.

Sēd nūdī fŭĕrānt. quōrūm lāscīvĭŏr ūnūs,

"Ārrĭpĭte hūnc," īnquīt, ‖ "iām bĕnĕ nōstĭs ĕūm.

Hīc ĕrăt, hūnc mŭlĭēr nōbīs īrātă lŏcāvīt."

Dīxĭt, ĕt īn cōllō ‖ iām mĭhĭ nōdŭs ĕrāt.10

Hīc āltēr iŭbĕt īn mĕdĭūm prōpēllĕre, ăt āltēr,

"Īntĕrĕāt, quī nōs ‖ nōn pŭtăt ēssĕ dĕōs!

haēc tē nōn mĕrĭtūm tōtās ēxspēctăt ĭn hōrās:

āt tū nēscĭŏ quās ‖ quaērĭs, ĭnēptĕ, fŏrīs.

Quaē cūm Sīdŏnĭaē nōctūrnă lĭgāmĭnă mītraē15

sōlvĕrĭt ātque ŏcŭlōs ‖ mōvĕrĭt īllă grăvīs,

āfflābūnt tĭbĭ nōn Ărăbūm dē grāmĭne ŏdōrēs,

sēd quōs īpsĕ sŭīs ‖ fēcĭt Ămōr mănĭbūs.

Pārcĭtĕ iām, frātrēs, iām cērtōs spōndĕt ămōrēs;

ēt iam ād māndātām ‖ vēnĭmŭs ēccĕ dŏmūm."20

Ātque ĭtă mi īniēctō dīxērūnt rūrsŭs ămīctū:

"Ī nūnc ēt nōctēs ‖ dīscĕ mănērĕ dŏmī."

Māne ĕrăt, ēt vŏlŭī, sī sōlă quĭēscĕrĕt īllă,

vīsĕre: ăt īn lēctō ‖ Cŷnthĭă sōlă fŭīt.

Ōbstĭpŭī: nōn īllă mĭhī fōrmōsĭŏr ūmquām25

vīsă, nĕque ōstrīnā ‖ cūm fŭĭt īn tŭnĭcā,

ībăt ĕt hīnc cāstaē nārrātūm sōmnĭă Vēstaē,

neū sĭbĭ nēvĕ mĭhī ‖ quaē nŏcĭtūră fŏrēnt:

tālīs vīsă mĭhī sōmnō dīmīssă rĕcēntī.

heū quāntūm pēr sē ‖ cāndĭdă fōrmă vălēt!30

"Quīd tū mātūtīnŭs," ăīt, "spĕcŭlātŏr ămīcaē?

mē sĭmĭlēm vēstrīs ‖ mōrĭbŭs ēssĕ pŭtās?

nōn ĕgŏ tām făcĭlīs: săt ĕrīt mĭhĭ cōgnĭtŭs ūnūs,

vēl tū vēl sī quīs ‖ vērĭŏr ēssĕ pŏtēst.

Āppārēnt nōn ūllă tŏrō vēstīgĭă prēssō,35

sīgnă vŏlūtāntīs ‖ nēc iăcŭīssĕ dŭōs.

Āspĭce ŭt īn tōtō nūllūs mĭhĭ cōrpŏrĕ sūrgāt

spīrĭtŭs ādmīssō ‖ nōtŭs ădūltĕrĭō."

Dīxĭt, ĕt ōppŏsĭtā prōpēllēns sāvĭă dēxtrā

prōsĭlĭt īn lāxā ‖ nīxă pĕdēm sŏlĕā.40

sīc ĕgŏ tām sānctī cūstōs ēxclūdŏr ămōrīs:

ēx īllō fēlīx ‖ nōx mĭhĭ nūllă fŭīt.

30

Quō fŭgĭs, ā dēmēns? nūlla ēst fŭgă: tū lĭcĕt ūsquĕ

ād Tānaīn fŭgĭās, ‖ ūsquĕ sĕquētŭr Ămōr.

Nōn sī Pēgăsĕō vēctērĭs ĭn āĕrĕ dōrsō,

nēc tĭbĭ sī Pērseī ‖ mōvĕrĭt ālă pĕdēs,

vēl sī tē sēctaē răpĭānt tālārĭbŭs aūraē,5

nīl tĭbĭ Mērcŭrĭī ‖ prōdĕrĭt āltă vĭă.

Īnstāt sēmpĕr Ămōr sūprā căpŭt, īnstăt ămāntī

ēt grăvĭs īpsĕ sŭpēr ‖ lībĕră cōllă sĕdēt.

Ēxcŭbăt īlle ācēr cūstōs ēt tōllĕrĕ nūmquām

tē pătĭētŭr hŭmō ‖ lūmĭnă cāptă sĕmēl.10

Ēt iām sī pēccēs, dĕŭs ēxōrābĭlĭs īlle ēst,

sī mŏdŏ praēsēntīs ‖ vīdĕrĭt ēssĕ prĕcēs.

Īstă sĕnēs lĭcĕt āccūsēnt cōnvīvĭă dūrī:

nōs mŏdŏ prōpŏsĭtūm, ‖ vītă, tĕrāmŭs ĭtēr.

Īllōrum āntīquīs ŏnĕrāntūr lēgĭbŭs aūrēs:15

hīc lŏcŭs ēst īn quō, ‖ tībĭă dōctă, sŏnēs,

quaē nōn iūrĕ vădō Maēāndrī iāctă nătāstī,

tūrpĭă cūm făcĕrēt ‖ Pāllădĭs ōră tŭmōr.

Nōn tămĕn īmmĕrĭtō! Phrўgĭās nūnc īrĕ pĕr ūndās

ēt pĕtĕre Hŷrcānī ‖ lītŏră nōtă mărīs,20

spārgĕre ĕt āltērnā cōmmūnīs caēdĕ Pĕnātīs

ēt fērre ād pătrĭōs ‖ praēmĭă dīră Lărēs!

ūnā cōntēntūm pŭdĕāt mē vīvĕre ămīcā?

hōc sī crīmĕn ĕrīt, ‖ crīmĕn Ămōrĭs ĕrīt:

mī nēmo ōbĭcĭāt! lĭbĕāt tĭbĭ, Cŷnthĭă, mēcūm25

rōrĭdă mūscōsīs ‖ āntră tĕnērĕ iŭgīs.

Īllīc āspĭcĭēs scŏpŭlīs haērērĕ Sŏrōrēs

ēt cănĕre āntīquī ‖ dūlcĭă fūrtă Iŏvīs,

ūt Sĕmĕla ēst cōmbūstŭs, ŭt ēst dēpērdĭtŭs Īō,

dēnĭque ŭt ād Troīaē ‖ tēctă vŏlārĭt ăvīs.30

Quōd sī nēmo ēxstāt quī vīcĕrĭt Ālĭtĭs ārmă,

cōmmūnīs cūlpaē ‖ cūr rĕŭs ūnŭs ăgōr?

nēc tū Vīrgĭnĭbūs rĕvĕrēntĭă mōvĕrĭs ōră:

hīc quŏquĕ nōn nēscīt, ‖ quīd sĭt ămārĕ, chŏrūs;

sī tămĕn Oēāgrī quaēdām cōmprēssă fĭgūrā35

Bīstŏnĭīs ōlīm ‖ rūpĭbŭs āccŭbŭīt.

Hīc ŭbĭ tē prīmā stătŭēnt īn pārtĕ chŏrēaē

ēt mĕdĭūs dōctā ‖ cūspĭdĕ Bācchŭs ĕrīt,

tūm căpĭtī sācrōs pătĭār pēndērĕ cŏrŷmbōs:

nām sĭnĕ tē nōstrūm ‖ nōn vălĕt īngĕnĭūm.40

31

Quaērīs, cūr vĕnĭām tĭbĭ tārdĭŏr? aūrĕă Phoēbī

pōrtĭcŭs ā māgnō ‖ Caēsăre ăpērtă fŭīt.

Tānta ĕrăt īn spĕcĭēm Poēnīs dīgēstă cŏlūmnīs,

īntēr quās Dănăī ‖ fēmĭnă tūrbă sĕnīs.

†Hīc ĕquĭdēm Phoēbō† vīsūs mĭhĭ pūlchrĭŏr īpsō5

mārmŏrĕūs tăcĭtā ‖ cārmĕn hĭārĕ lўrā;

ātque ārām cīrcūm stĕtĕrānt ārmēntă Mўrōnīs,

quāttŭŏr ārtĭfĭcēs, ‖ vīvĭdă sīgnă, bŏvēs.

Tūm mĕdĭūm clārō sūrgēbāt mārmŏrĕ tēmplūm,

ēt pătrĭā Phoēbō ‖ cārĭŭs Ōrtўgĭā:10

īn quō Sōlĭs ĕrāt sūprā fāstīgĭă cūrrūs

ēt vālvaē, Lĭbўcī ‖ nōbĭlĕ dēntĭs ŏpūs;

āltĕră dēiēctōs Pārnāsī vērtĭcĕ Gāllōs,

āltĕră maērēbāt ‖ fūnĕră Tāntălĭdōs.

Deīnde īntēr mātrēm dĕŭs īpse īntērquĕ sŏrōrēm15

Pŷthĭŭs īn lōngā ‖ cārmĭnă vēstĕ sŏnāt.

32

Quī vĭdĕt, īs pēccāt: quī tē nōn vīdĕrĭt, ērgō

nōn cŭpĭēt: fāctī ‖ lūmĭnă crīmĕn hăbēnt.

Nām quīd Praēnēstī dŭbĭās, ō Cŷnthĭă, sōrtīs,

quīd pĕtĭs Aēaēī ‖ moēnĭă Tēlĕgŏnī?

cūr ĭtă te Hērcŭlĕūm dēpōrtānt ēssĕdă Tībūr?5

Āppĭă cūr tŏtĭēns ‖ tē vĭă Lānŭvĭūm?

hōc ŭtĭnām spătĭērĕ lŏcō, quōdcūmquĕ văcābīs,

Cŷnthĭă! sēd tĭbĭ mē ‖ crēdĕrĕ tūrbă vĕtāt,

cūm vĭdĕt āccēnsīs dēvōtām cūrrĕrĕ taēdīs

īn nĕmŭs ēt Trĭvĭaē ‖ lūmĭnă fērrĕ dĕaē.10

Scīlĭcĕt ūmbrōsīs sōrdēt Pōmpēiă cŏlūmnīs

pōrtĭcŭs, aūlaēīs ‖ nōbĭlĭs Āttălĭcīs,

ēt plătănīs crēbēr părĭtēr sūrgēntĭbŭs ōrdŏ,

flūmĭnă sōpītō ‖ quaēquĕ Mărōnĕ cădūnt,

ēt lĕvĭtēr nŷmphīs tōtō crĕpĭtāntĭbŭs ōrbĕ15

cūm sŭbĭtō Trītōn ‖ ōrĕ rĕcōndĭt ăquām.

Fāllĕrĭs, īstă tŭī fūrtūm vĭă mōnstrăt ămōrīs:

nōn ūrbēm, dēmēns, ‖ lūmĭnă nōstră fŭgīs!

nīl ăgĭs, īnsĭdĭās īn mē cōmpōnĭs ĭnānīs,

tēndĭs ĭnērs dōctō ‖ rētĭă nōtă mĭhī.20

Sēd dē mē mĭnŭs ēst: fāmaē iāctūră pŭdīcaē

tāntă tĭbī mĭsĕraē, ‖ quāntă mĕrētŭr, ĕrīt.

Nūpĕr ĕnīm dē tē nōstrās †mē laēdĭt† ăd aūrīs

rūmŏr, ĕt īn tōtā ‖ nōn bŏnŭs ūrbĕ fŭīt.

Sēd tū nōn dēbēs ĭnĭmīcaē cēdĕrĕ līnguaē:25

sēmpēr fōrmōsīs ‖ fābŭlă poēnă fŭīt.

Nōn tŭă dēprēnsō dāmnāta ēst fāmă vĕnēnō:

tēstĭs ĕrīs pūrās, ‖ Phoēbĕ, vĭdērĕ mănūs.

Sīn aūtēm lōngō nōx ūna aūt āltĕră lūsū

cōnsūmpta ēst, nōn mē ‖ crīmĭnă pārvă mŏvēnt.30

Tŷndărĭs ēxtērnō pătrĭām mūtāvĭt ămōrĕ

ēt sĭnĕ dēcrētō ‖ vīvă rĕdūctă dŏmum ēst.

Īpsă Vĕnūs fērtūr cōrrūptă lĭbīdĭnĕ Mārtīs,

nēc mĭnŭs īn caēlō ‖ sēmpĕr hŏnēstă fŭīt,

quāmvīs Īdă Părīm pāstōrēm dīcăt ămāssĕ35

ātque īntēr pĕcŭdēs ‖ āccŭbŭīssĕ dĕām;

hōc ĕt Hămādrўădūm spēctāvīt tūrbă sŏrōrūm

Sīlēnīquĕ sĕnēs ‖ ēt pătĕr īpsĕ chŏrī,

cūm quĭbŭs Īdaēō lēgīstī pōmă sŭb āntrō,

sūppŏsĭta ēxcĭpĭēns, ‖ Nāĭ, cădūcă mănū.40

ān quīsquam īn tāntō stūprōrum ēxāmĭnĕ quaērīt:

"Cūr haēc tām dīvēs? ‖ quīs dĕdĭt? ūndĕ dĕdīt?"

ō nĭmĭūm nōstrō fēlīcēm tēmpŏrĕ Rōmām,

sī cōntrā mōrēs ‖ ūnă pŭēllă făcīt!

haēc ĕădem ānte īllām iam īmpūne ēt Lēsbĭă fēcīt:45

quaē sĕquĭtūr, cērte ēst ‖ īnvĭdĭōsă mĭnūs.

Quī quaērīt Tătĭōs vĕtĕrēs dūrōsquĕ Săbīnōs,

hīc pŏsŭīt nōstrā ‖ nūpĕr ĭn ūrbĕ pĕdēm.

Tū prĭŭs ēt flūctūs pŏtĕrīs sīccārĕ mărīnōs,

āltăquĕ mōrtālī ‖ dēlĭgĕre āstră mănū,50

quām făcĕre, ūt nōstraē nōlīnt pēccārĕ pŭēllaē:

hīc mōs Sātūrnō ‖ rēgnă tĕnēntĕ fŭīt.

Āt cūm Deūcălĭōnĭs ăquaē flūxērĕ pĕr ōrbēm

ēt pōst āntīquās ‖ Deūcălĭōnĭs ăquās,

dīc mĭhĭ, quīs pŏtŭīt lēctūm sērvārĕ pŭdīcūm,55

quaē dĕă cūm sōlō ‖ vīvĕrĕ sōlă dĕō?

ūxōrēm quōndām māgnī Mīnŏīs, ŭt āiūnt,

cōrrūpīt tōrvī ‖ cāndĭdă fōrmă bŏvīs;

nēc mĭnŭs aērātō Dănăē cīrcūmdătă mūrō

nōn pŏtŭīt māgnō ‖ cāstă nĕgārĕ Iŏvī.60

quōd sī tū Grāiās ēs tūque ĭmĭtātă Lătīnās,

sēmpēr vīvĕ mĕō ‖ lībĕră iūdĭcĭō!

33A

Trīstĭă iām rĕdĕūnt ĭtĕrūm sōllēmnĭă nōbīs:

Cŷnthĭă iām nōctēs ‖ ēst ŏpĕrātă dĕcēm.

Ātque ŭtĭnām pĕrĕānt, Nīlō quaē sācră tĕpēntĕ

mīsīt mātrōnīs ‖ Īnăchĭs Aūsŏnĭīs!

quaē dĕă tām cŭpĭdōs tŏtĭēns dīvīsĭt ămāntīs,5

quaēcūmque īllă fŭīt, ‖ sēmpĕr ămāră fŭīt.

Tū cērtē Iŏvĭs ōccūltīs ĭn ămōrĭbŭs, Īō,

sēnsīstī mūltās ‖ quīd sĭt ĭnīrĕ vĭās,

cūm tē iūssĭt hăbērĕ pŭēllām cōrnŭă Iūnō

ēt pĕcŏrīs dūrō ‖ pērdĕrĕ vērbă sŏnō.10

Ā quŏtĭēns quērnīs laēsīstī frōndĭbŭs ōră,

māndīsti ēt stăbŭlīs ‖ ārbŭtă pāstă tŭīs!

ān, quŏnĭam āgrēstēm dētrāxĭt ăb ōrĕ fĭgūrām

Iūppĭtĕr, īdcīrcō ‖ fāctă sŭpērbă dĕa ēs?

ān tĭbĭ nōn sătĭs ēst fūscīs Aēgŷptŭs ălūmnīs?15

cūr tĭbĭ tām lōngā ‖ Rōmă pĕtītă vĭā?

quīdvĕ tĭbī prōdēst vĭdŭās dōrmīrĕ pŭēllās?

sēd tĭbĭ, crēdĕ mĭhī, ‖ cōrnŭă rūrsŭs ĕrūnt,

aūt nōs ē nōstrā tē, saēvă, fŭgābĭmŭs ūrbĕ:

cūm Tĭbĕrī Nīlō ‖ grātĭă nūllă fŭīt.20

Āt tū, quaē nōstrō nĭmĭūm plācātă dŏlōre ēs,

nōctĭbŭs hīs văcŭī, ‖ tēr făcĭāmŭs ĭtēr.

33B

Nōn aūdīs ēt vērbă sĭnīs mĕă lūdĕrĕ, cūm iām

flēctānt Īcărĭī ‖ sīdĕră tārdă bŏvēs.

lēntă bĭbīs: mĕdĭaē nĕquĕūnt tē frāngĕrĕ nōctēs.

Ān nōndum ēst tālōs ‖ mīttĕrĕ lāssă mănūs?

ā pĕrĕāt, quīcūmquĕ mĕrācās rēppĕrĭt ūvās5

cōrrūpītquĕ bŏnās ‖ nēctărĕ prīmŭs ăquās!

Īcărĕ, Cēcrŏpĭīs mĕrĭtō iŭgŭlātĕ cŏlōnīs,

pāmpĭnĕūs nōstī ‖ quām sĭt ămārŭs ŏdōr!

tūque ō | Eūrўtĭōn vīnō Cēntaūrĕ pĕrīstī,

nēc nōn Īsmărĭō ‖ tū, Pŏlўphēmĕ, mĕrō.10

Vīnō fōrmă pĕrīt, vīnō cōrrūmpĭtŭr aētās,

vīnō saēpĕ sŭūm ‖ nēscĭt ămīcă vĭrūm.

Mē mĭsĕrum, ūt mūltō nĭhĭl ēst mūtātă Lўaēō!

iām bĭbĕ: fōrmōsa ēs: ‖ nīl tĭbĭ vīnă nŏcēnt!

cūm tŭă praēpēndēnt dēmīssae īn pōcŭlă sērtaē15

ēt mĕă dēdūctā ‖ cārmĭnă vōcĕ lĕgīs,

lārgĭŭs ēffūsō mădĕāt tĭbĭ mēnsă Fălērnō,

spūmĕt ĕt aūrātō ‖ mōllĭŭs īn călĭcĕ.

Nūllă tămēn lēctō rĕcĭpīt sē sōlă lĭbēntēr:

ēst quīddām, quōd vōs ‖ quaērĕrĕ cōgăt Ămōr.20

sēmpĕr ĭn ābsēntīs fēlīcĭŏr aēstŭs ămāntīs:

ēlĕvăt āssĭdŭōs ‖ cōpĭă lōngă vĭrōs.

34

Cūr quīsquām făcĭēm dŏmĭnaē iām crēdăt Ămōrī?

sīc ērēptă mĭhī ‖ paēnĕ pŭēllă mĕa ēst.

Ēxpērtūs dīcō, nēmo ēst ĭn ămōrĕ fĭdēlīs:

fōrmōsām rārō ‖ nōn sĭbĭ quīsquĕ pĕtīt.

Pōllŭĭt īllĕ dĕūs cōgnātōs, sōlvĭt ămīcōs5

ēt bĕnĕ cōncōrdīs ‖ trīstĭa ăd ārmă vŏcāt.

Hōspĕs ĭn hōspĭtĭūm Mĕnĕlāō vēnĭt ădūltēr:

Cōlchĭs ĕt īgnōtūm ‖ nōnnĕ sĕcūtă vĭrum ēst?

Lŷnceū, tūnĕ mĕām pŏtŭīstī, pērfĭdĕ, cūrām

tāngĕrĕ? nōnnĕ tŭaē ‖ tūm cĕcĭdērĕ mănūs?10

quīd sī nōn cōnstāns īlla ēt tām cērtă fŭīssēt?

pōssēs īn tāntō ‖ vīvĕrĕ flāgĭtĭō?

tū mĭhĭ vēl fērrō pēctūs vēl pērdĕ vĕnēnō:

ā dŏmĭnā tāntūm ‖ tē mŏdŏ tōllĕ mĕā!

tē sŏcĭūm vītaē, tē cōrpŏrĭs ēssĕ lĭcēbīt,15

tē dŏmĭnum ādmīttō ‖ rēbŭs, ămīcĕ, mĕīs:

lēctō tē sōlūm, lēctō tē dēprĕcŏr ūnō:

rīvālēm pōssūm ‖ nōn ĕgŏ fērrĕ Iŏvēm.

Īpsĕ mĕās sōlūs, quōd nīl ēst, aēmŭlŏr ūmbrās,

stūltūs, quōd stūltō ‖ saēpĕ tĭmōrĕ trĕmō.20

Ūnă tămēn caūsa ēst, cūr crīmĭnă tāntă rĕmīttō,

ērrābānt mūltō ‖ quōd tŭă vērbă mĕrō.

Sēd nūmquām vītaē fāllēt mē rūgă sĕvēraē:

ōmnēs iām nōrūnt ‖ quām sĭt ămārĕ bŏnūm.

Lŷnceūs īpsĕ mĕūs sērōs īnsānĭt ămōrēs!25

sōlūm tē nōstrōs ‖ laētŏr ădīrĕ dĕōs.

Quīd tŭă Sōcrătĭcīs tĭbĭ nūnc săpĭēntĭă lībrīs

prōdĕrĭt aūt rērūm ‖ dīcĕrĕ pōssĕ vĭās?

aūt quĭd Ĕrēchthēī tĭbĭ prōsūnt cārmĭnă lēctă?

nīl iŭvăt īn māgnō ‖ vēstĕr ămōrĕ sĕnēx.30

Tū sătĭūs mĕmŏrēm Mūsīs ĭmĭtērĕ Phĭlītān

ēt nōn īnflātī ‖ sōmnĭă Cāllĭmăchī.

Nām rūrsūs lĭcĕt Aētōlī rĕfĕrās Ăchĕlōī,

flūxĕrĭt ūt māgnō ‖ frāctŭs ămōrĕ lĭquōr,

ātque ĕtĭam ūt Phrўgĭō fāllāx Maēāndrĭă cāmpō35

ērrăt ĕt īpsă sŭās ‖ dēcĭpĭt ūndă vĭās,

quālĭs ĕt Ādrāstī fŭĕrīt vōcālĭs Ărīōn,

trīstĭa ăd Ārchĕmŏrī ‖ fūnĕră vīctŏr ĕquūs:

nōn Āmphīărĕaē prōsīnt tĭbĭ fātă quădrīgaē

aūt Căpăneī māgnō ‖ grātă rŭīnă Iŏvī.40

Dēsĭne ĕt Aēschўlĕō cōmpōnĕrĕ vērbă cŏtūrnō,

dēsĭne, ĕt ād mōllīs ‖ mēmbră rĕsōlvĕ chŏrōs!

īncĭpĕ iam āngūstō vērsūs īnclūdĕrĕ tōrnō,

īnquĕ tŭōs īgnīs, ‖ dūrĕ pŏētă, vĕnī!

tū nōn Āntĭmăchō, nōn tūtĭŏr ībĭs Hŏmērō:45

dēspĭcĭt ēt māgnōs ‖ rēctă pŭēllă dĕōs.

Hārūm nūllă sŏlēt rătĭōnēm quaērĕrĕ mūndī,

nēc cūr frātērnīs ‖ Lūnă lăbōrĕt ĕquīs,

nēc sī pōst Stўgĭās ălĭquīd rēstābĭt †ĕrūmpnās†,

nēc sī cōnsūltō ‖ fūlmĭnă mīssă tŏnēnt.50

Sēd nōn āntĕ grăvī taūrūs sūccūmbĭt ărātrō,

cōrnŭă quām vălĭdīs ‖ haēsĕrĭt īn lăquĕīs,

nēc tū tām dūrōs pēr tē pătĭērĭs ămōrēs:

trūx tămĕn ā nōbīs ‖ āntĕ dŏmāndŭs ĕrīs.

Āspĭcĕ mē, cuī pārvă dŏmī fōrtūnă rĕlīcta ēst,55

nūllŭs ĕt āntīquō ‖ Mārtĕ trĭūmphŭs ăvī,

ūt rēgnēm mīxtās īntēr cōnvīvă pŭēllās

hōc ĕgŏ, quō tĭbĭ nūnc ‖ ēlĕvŏr, īngĕnĭō!

mē iŭvĕt hēstērnīs pŏsĭtūm lānguērĕ cŏrōllīs,

quēm tĕtĭgīt iāctū ‖ cērtŭs ăd ōssă dĕūs;60

Āctĭă Vērgĭlĭūm cūstōdīs lītŏră Phoēbī,

Caēsărĭs ēt fōrtīs ‖ dīcĕrĕ pōssĕ rătīs,

quī nūnc Aēnēaē Trōiānī sūscĭtăt ārmă

iāctăquĕ Lāvīnīs ‖ moēnĭă lītŏrĭbūs.

Cēdĭtĕ Rōmānī scrīptōrēs, cēdĭtĕ Grāī!65

nēscĭŏ quīd māiūs ‖ nāscĭtŭr Īlĭădĕ.

Tū cănĭs ūmbrōsī sūbtēr pīnētă Gălaēsī

Thŷrsĭn ĕt āttrītīs ‖ Dāphnĭn hărūndĭnĭbūs,

ūtquĕ dĕcēm pōssīnt cōrrūmpĕrĕ mālă pŭēllās

mīssŭs ĕt īmprēssīs ‖ haēdŭs ăb ūbĕrĭbūs.70

Fēlīx, quī vīlīs pōmīs mērcārĭs ămōrēs!

huīc lĭcĕt īngrātaē ‖ Tītўrŭs īpsĕ cănāt.

Fēlīx īntāctūm Cŏrўdōn quī tēmptăt Ălēxīn

āgrĭcŏlaē dŏmĭnī ‖ cārpĕrĕ dēlĭcĭās!

quāmvīs īllĕ sŭā lāssūs rĕquĭēscăt ăvēnā,75

laūdātūr făcĭlīs ‖ īntĕr Hămādrўădās.

Tū cănĭs Āscraēī vĕtĕrīs praēcēptă pŏētaē,

quō sĕgĕs īn cāmpō, ‖ quō vĭrĕt ūvă iŭgō.

Tālĕ făcīs cārmēn dōctā tēstūdĭnĕ, quālĕ

Cŷnthĭŭs īmpŏsĭtīs ‖ tēmpĕrăt ārtĭcŭlīs.80

Nōn tămĕn haēc ūllī vĕnĭēnt īngrātă lĕgēntī,

sīve ĭn ămōrĕ rŭdīs ‖ sīvĕ pĕrītŭs ĕrīt.

Nēc mĭnŏr hīc ănĭmīs, ūt sīt mĭnŏr ōrĕ, cănōrūs

ānsĕrĭs īndōctō ‖ cārmĭnĕ cēssĭt ŏlōr.

Haēc quŏquĕ pērfēctō lūdēbăt Ĭāsŏnĕ Vārrō,85

Vārrō Leūcădĭaē ‖ māxĭmă flāmmă sŭaē;

haēc quŏquĕ lāscīvī cāntārūnt scrīptă Cătūllī,

Lēsbĭă quīs īpsā ‖ nōtĭŏr ēst Hĕlĕnā;

haēc ĕtĭām dōctī cōnfēssa ēst pāgĭnă Cālvī,

cūm cănĕrēt mĭsĕraē ‖ fūnĕră Quīntĭlĭaē.90

Ēt mŏdŏ fōrmōsā quām mūltă Lўcōrĭdĕ Gāllūs

mōrtŭŭs īnfērnā ‖ vūlnĕră lāvĭt ăquā!

Cŷnthĭă quīn ĕtĭām vērsū laūdātă Prŏpērtī,

hōs īntēr sī mē ‖ pōnĕrĕ Fāmă vŏlēt.