Īntērmīssă tĭbī rĕnŏvāt, Tīrŷnthĭĕ, sācră

Pōllĭŭs ēt caūsās dēsīgnāt dēsĭdĭs ānnī,

quōd cŏlĕrīs māiōrĕ thŏlō nēc lītŏră paūpēr

nūdă tĕnēs tēctūmquĕ văgīs hăbĭtābĭlĕ naūtīs,

sēd nĭtĭdōs pōstēs Grāīsque ēffūltă mĕtāllīs

cūlmĭnă, ceū taēdīs ĭtĕrūm lūstrātŭs hŏnēstī

īgnĭs ăb Oētaēā cōnscēndĕrĭs aēthĕră flāmmā.

Vīx ŏcŭlīs ănĭmōquĕ fĭdēs. Tūne īllĕ rĕclūsī

līmĭnĭs ēt pārvaē cūstōs īnglōrĭŭs āraē?

Ūnde haēc aūlă rĕcēns fūlgōrque ĭnŏpīnŭs ăgrēstī

Ālcīdaē? Sūnt fātă dĕūm, sūnt fātă lŏcōrūm.

Ō vēlōx pĭĕtās! Stĕrĭlēs hīc nūpĕr hărēnās

ād spārsūm pĕlăgō mōntīs lătŭs hīrtăquĕ dūmīs

sāxă nĕc ūllă pătī făcĭlēs vēstīgĭă tērrās

cērnĕre ĕrāt. Quaēnām sŭbĭtō fōrtūnă rĭgēntēs

dītāvīt scŏpŭlōs? Tŷriōne haēc moēnĭă plēctrō

ān Gĕtĭcā vēnērĕ lўrā? Stŭpĕt īpsĕ lăbōrēs

ānnŭs, ĕt āngūstī bīssēnō līmĭtĕ mēnsēs

lōngaēvūm mīrāntŭr ŏpūs. Dĕŭs āttŭlĭt ārcēs

ērēxītquĕ sŭās, ātque ōblūctāntĭă sāxă

sūmmōvīt nītēns ēt māgnō pēctŏrĕ mōntēm

rēppŭlĭt: īmmītēm crēdās iūssīssĕ nŏvērcām.

Ērgo ăgĕ, seū pătrĭōs lībēr iām lēgĭbŭs Ārgōs

īncŏlĭs ēt mērsūm tŭmŭlīs Eūrŷsthĕă cālcās,

sīvĕ tŭī sŏlĭūm Iŏvĭs ēt vīrtūtĕ părātā

āstră tĕnēs, haūstūmquĕ tĭbī sūccīnctă bĕātī

nēctărĭs ēxclūsō mĕlĭōr Phrўgĕ pōrrĭgĭt Hēbē:

hūc ădĕs ēt gĕnĭūm tēmplīs nāscēntĭbŭs īnfēr.

Nōn tē Lērnă nŏcēns nēc paūpĕrĭs ārvă Mŏlōrchī

nēc fōrmīdātūs Nĕmĕēs ăgĕr āntrăquĕ pōscūnt

Thrācĭă nēc Phărĭī pōllūta āltārĭă rēgīs,

sēd fēlīx sīmplēxquĕ dŏmūs fraūdūmquĕ mălārūm

īnscĭa ĕt hōspĭtĭbūs sŭpĕrīs dīgnīssĭmă sēdēs.

Pōnĕ trŭcēs ārcūs āgmēnque īmmītĕ phărētraē

ēt rēgūm mūltō pērfūsūm sānguĭnĕ rōbūr,

īnstrātūmque ŭmĕrīs dīmīttĕ rĭgēntĭbŭs hōstēm.

Hīc tĭbĭ Sīdŏnĭō cēlsūm pūlvīnăr ăcānthō

tēxĭtŭr ēt sīgnīs crēscīt tŏrŭs āspĕr ĕbūrnīs.

Pācātūs mītīsquĕ vĕnī nēc tūrbĭdŭs īrā

nēc fămŭlārĕ tĭmēns, sēd quēm tē Maēnălĭs Aūgē

cōnfēctūm thĭăsīs ēt mūltō frātrĕ mădēntēm

dētĭnŭīt quālēmquĕ văgaē pōst crīmĭnă nōctīs

Thēspĭŭs ōbstŭpŭīt, tŏtĭēns sŏcĕr. Hīc tĭbĭ fēstă

gŷmnăs ĕt īnsōntēs iŭvĕnūm sĭnĕ caēstĭbŭs īraē

ānnŭă vēlōcī pĕrăgūnt cērtāmĭnă lūstrō.

Hīc tēmplīs īnscrīptŭs ăvō gaūdēntĕ săcērdōs

pārvŭs ădhūc sĭmĭlīsquĕ tŭī, cūm prīmă nŏvērcaē

mōnstră mănū prĕmĕrēs ātque ēxănĭmātă dŏlērēs.

Sēd quaēnām sŭbĭtī, vĕnĕrānda, ēxōrdĭă tēmplī

dīc ăgĕ, Cāllĭŏpē; sŏcĭūs tĭbĭ grāndĕ sŏnābīt

Ālcīdēs tēnsōquĕ mŏdōs ĭmĭtābĭtŭr ārcū.

Tēmpŭs ĕrāt, caēlī cūm tōrrēntīssĭmŭs āxīs

īncūmbīt tērrīs īctūsque Hўpĕrīŏnĕ mūltō

ācĕr ănhēlāntīs īncēndīt Sīrĭŭs āgrōs.

Iāmquĕ dĭēs ădĕrāt, prŏfŭgīs cūm rēgĭbŭs āptūm

fūmăt Ărīcīnūm Trĭvĭaē nĕmŭs ēt făcĕ mūltā

cōnscĭŭs Hīppŏlўtī splēndēt lăcŭs; īpsă cŏrōnāt

ēmĕrĭtōs Dīānă cănēs ēt spīcŭlă tērgēt

ēt tūtās sĭnĭt īrĕ fĕrās, ōmnīsquĕ pŭdīcīs

Ītălă tērră fŏcīs Hĕcătēĭdăs ēxcŏlĭt īdūs.

Āst ĕgŏ, Dārdănĭaē quāmvīs sūb cōllĭbŭs Ālbaē

rūs prŏprĭūm māgnīquĕ dŭcīs mĭhĭ mūnĕrĕ cūrrēns

ūndă dŏmī cūrās mūlcēre aēstūsquĕ lĕvārĕ

sūffĭcĕrēnt, nōtās Sīrēnūm nōmĭnĕ rūpēs

fācūndīquĕ lărēm Pōllī nōn hōspĕs hăbēbām,

āssĭdŭē mōrēsquĕ vĭrī pācēmquĕ nŏvōsquĕ

Pīĕrĭdūm flōrēs īntāctăquĕ cārmĭnă dīscēns.

Fōrtĕ dĭēm Trĭvĭaē dūm lītŏrĕ dūcĭmŭs ūdō

āngūstāsquĕ fŏrēs ādsuētăquĕ tēctă grăvātī

frōndĭbŭs ēt pătŭlā dēfēndĭmŭs ārbŏrĕ sōlēs,

dēlĭtŭīt caēlum ēt sŭbĭtīs lūx cāndĭdă cēssīt

nūbĭbŭs āc tĕnŭīs grăvĭōrĕ făvōnĭŭs aūstrō

īmmădŭīt; quālēm Lĭbўaē Sātūrnĭă nīmbūm

āttŭlĭt, Īlĭăcō dūm dīvĕs Ĕlīssă mărītō

dōnātūr tēstēsque ŭlŭlānt pēr dēvĭă nŷmphaē.

Dīffŭgĭmūs, fēstāsquĕ dăpēs rĕdĭmītăquĕ vīnă

ārrĭpĭūnt fămŭlī; nēc quō cōnvīvĭă mīgrēnt,

quāmvīs īnnŭmĕraē gaūdēntĭă rūră sŭpērnē

īnsēdērĕ dŏmūs ēt mūltō cūlmĭnĕ dīvēs

mōns nĭtĕt: īnstāntēs sēd prōxĭmă quaērĕrĕ nīmbī

suādēbānt laēsīquĕ fĭdēs rĕdĭtūră sĕrēnī.

Stābāt dīctă săcrī tĕnŭīs căsă nōmĭnĕ tēmplī

ēt māgnum Ālcīdēn hŭmĭlī lărĕ pārvă prĕmēbāt,

flūctĭvăgōs naūtās scrūtātōrēsquĕ prŏfūndī

vīx ŏpĕrīrĕ căpāx. Hūc ōmnīs tūrbă cŏīmūs,

hūc ĕpŭlaē dītēsquĕ tŏrī coētūsquĕ mĭnīstrūm

stīpāntūr nĭtĭdaēquĕ cŏhōrs grātīssĭmă Pōllaē.

Nōn cēpērĕ fŏrēs, āngūstăquĕ dēfĭcĭt aēdēs.

Ērŭbŭīt rīsītquĕ dĕūs dīlēctăquĕ Pōllī

cōrdă sŭbīt blāndīsquĕ vĭrūm cōmplēctĭtŭr ūlnīs.

"Tūne" īnquīt "lārgītŏr ŏpūm, quī mēntĕ prŏfūsā

tēctă Dĭcārchēī părĭtēr iŭvĕnēmquĕ rĕplēstī

Pārthĕnŏpēn? Nōstrō quī tōt fāstīgĭă mōntī,

tōt vĭrĭdēs lūcōs, tōt sāxa ĭmĭtāntĭă vūltūs

aērăquĕ, tōt scrīptō vīvēntēs lūmĭnĕ cērās

fīxīstī? Quĭd ĕnim īstă dŏmūs, quīd tērră, prĭūsquām

tē gaūdērĕt, ĕrāt? lōngō tū trāmĭtĕ nūdōs

tēxīstī scŏpŭlōs, fŭĕrātque ŭbĭ sēmĭtă tāntūm,

nūnc tĭbĭ dīstīnctīs stāt pōrtĭcŭs āltă cŏlūmnīs,

nē sōrdērĕt ĭtēr. Cūrvī tū lītŏrĭs ōrā

claūsīstī călĭdās gĕmĭnā tēstūdĭnĕ nŷmphās.

vīx ŏpĕra ēnŭmĕrēm; mĭhĭ paūpĕr ĕt īndĭgŭs ūnī

Pōllĭŭs? ēt tālīs hĭlărīs tămĕn īntrŏ pĕnātēs

ēt lītūs, quōd pāndĭs, ămō. Sēd prōxĭmă sēdēm

dēspĭcĭt ēt tăcĭtē rīdēt mĕă līmĭnă Iūnŏ.

Dā tēmplūm dīgnāsquĕ tŭīs cōnātĭbŭs ārās,

quās pūppēs vēlīs nōlīnt trānsīrĕ sĕcūndīs,

quō pătĕr aēthĕrĭūs mēnsīsque āccītă dĕōrūm

tūrba ĕt ăb ēxcēlsō vĕnĭāt sŏrŏr hōspĭtă tēmplō.

Nēc tē, quōd sŏlĭdūs cōntrā rĭgĕt ūmbŏ mălīgnī

mōntĭs ĕt īmmēnsō nōn ūmquam ēxēsŭs ăb aēvō,

tērrĕăt: īpse ădĕro ēt cōnāmĭnă tāntă iŭvābō

āspĕrăque īnvītaē pērfrīngām vīscĕră tērraē.

Īncĭpe ĕt Hērcŭlĕīs fīdēns hōrtātĭbŭs aūdē.

Nōn Āmphīŏnĭaē stĕtĕrīnt vēlōcĭŭs ārcēs

Pērgămĕūsvĕ lăbōr". Dīxīt mēntēmquĕ rĕlīquīt.

Nēc mŏră cūm scrīptā fōrmātŭr ĭmāgĭnĕ tēlă.

Īnnŭmĕraē cŏĭērĕ mănūs: hīs caēdĕrĕ sīlvās

ēt lēvārĕ trăbēs, īllīs īmmērgĕrĕ cūraē

fūndāmēntă sŏlō. Cŏquĭtūr pārs ūmĭdă tērraē

prōtēctūra hĭĕmēs ātque ēxclūsūră prŭīnās,

īndŏmĭtūsquĕ sĭlēx cūrvā fōrnācĕ lĭquēscīt.

Praēcĭpŭūs sĕd ĕnīm lăbŏr ēst ēxscīndĕrĕ dēxtrā

ōppŏsĭtās rūpēs ēt sāxă nĕgāntĭă fērrō.

Hīc pătĕr īpsĕ lŏcī pŏsĭtīs Tīrŷnthĭŭs ārmīs

īnsūdāt vălĭdāquĕ sŏlūm dēfōrmĕ bĭpēnnī,

cūm grăvĕ nōctūrnā caēlūm sūbtēxĭtŭr ūmbrā,

īpsĕ fŏdīt, dītēsquĕ Căpraē vĭrĭdēsquĕ rĕsūltānt

Taūrŭbŭlae, ēt tērrīs īngēns rĕdĭt aēquŏrĭs ēchō.

Nōn tām grāndĕ sŏnāt mōtīs īncūdĭbŭs Aētnē,

cūm Brōntēs Stĕrŏpēsquĕ fĕrīt, nēc māiŏr ăb āntrīs

Lēmnĭăcīs frăgŏr ēst ŭbĭ flāmmĕŭs aēgĭdă caēlāt

Mūlcĭbĕr ēt cāstīs ēxōrnāt Pāllădă dōnīs.

Dēcrēscūnt scŏpŭli, ēt rŏsĕā sūb lūcĕ rĕvērsī

ārtĭfĭcēs mīrāntŭr ŏpūs. Vīx ānnŭs ănhēlāt

āltĕr, ĕt īngēntī dīvēs Tīrŷnthĭŭs ārcĕ

dēspēctāt flūctūs ēt iūnctaē tēctă nŏvērcaē

prōvŏcăt ēt dīgnīs īnvītāt Pāllădă tēmplīs.

Iām plăcĭdaē dānt sīgnă tŭbaē, iām fōrtĭbŭs ārdēns

fūmăt hărēnă săcrīs. Hōs nēc Pīsaēŭs hŏnōrēs

Iūppĭtĕr aūt Cīrrhaē pătĕr āspērnētŭr ŏpācaē.

Nīl hīs trīstĕ lŏcīs; cēdāt lăcrĭmābĭlĭs Īsthmōs,

cēdăt ătrōx Nĕmĕē: lĭtăt hīc fēlīcĭŏr īnfāns.

Īpsaē pūmĭcĕīs vĭrĭdēs Nērēĭdĕs āntrīs

ēxsĭlĭūnt ūltrō, scŏpŭlīs ūmēntĭbŭs haērēnt,

nēc pŭdĕt ōccūltē nūdās spēctārĕ pălaēstrās.

Spēctăt ĕt Īcărĭō nĕmŏrōsūs pālmĭtĕ Gaūrūs

sīlvăquĕ quaē fīxām pĕlăgō Nēsīdă cŏrōnāt,

ēt plăcĭdūs Līmōn ōmēnque Eūploēă cărīnīs,

ēt Lūcrīnă Vĕnūs, Phrўgĭōque ē vērtĭcĕ Grāiās

āddīscēs, Mīsēnĕ, tŭbās, rīdētquĕ bĕnīgnă

Pārthĕnŏpē gēntīlĕ săcrūm nūdōsquĕ vĭrōrūm

cērtātūs ēt pārvă sŭaē sĭmŭlācră cŏrōnaē.

Quīn ăge ĕt īpsĕ lĭbēns prŏprĭī cērtāmĭnĭs āctūs

īnvīctā dīgnārĕ mănū; seū nūbĭlă dīscō

fīndĕrĕ seū vŏlŭcrēs Zĕphўrōs praēcēdĕrĕ tēlō

seū tĭbĭ dūlcĕ mănū Lĭbўcās nōdārĕ pălaēstrās,

īndūlgē sācrīs ēt, sī tĭbĭ pōmă sŭpērsūnt

Hēspĕrĭdūm, grĕmĭō vĕnĕrābĭlĭs īngĕrĕ Pōllaē;

nām căpĭt ēt tāntūm nōn dēgĕnĕrābĭt hŏnōrēm.

Quōd sī dūlcĕ dĕcūs vĭrĭdēsquĕ rĕsūmĕrĕt ānnōs,

(dā vĕnĭam, Ālcīdē) fōrs hīc ēt pēnsă tŭlīssēs.

Haēc ĕgŏ nāscēntēs laētūs bācchātŭs ăd ārās

lībāmēntă tŭlī. Nūnc īpse īn līmĭnĕ cērnō

sōlvēntēm vōcēs ēt tālĭă dīctă fĕrēntēm:

"Mācte ănĭmīs ŏpĭbūsquĕ mĕōs ĭmĭtātĕ lăbōrēs,

quī rĭgĭdās rūpēs īnfēcūndaēquĕ pŭdēndă

nātūraē dēsērtă dŏmās ēt vērtĭs ĭn ūsūm

lūstra hăbĭtātă fĕrīs foēdēquĕ lătēntĭă prōfērs

nūmĭnă. Quaē tĭbĭ nūnc mĕrĭtōrūm praēmĭă sōlvām?

Quās rĕfĕrām grātēs? Pārcārūm fīlă tĕnēbō

ēxtēndāmquĕ cŏlūs (dūrām scĭŏ vīncĕrĕ Mōrtēm),

āvērtām lūctūs ēt trīstĭă dāmnă vĕtābō

tēquĕ nĭhīl laēsūm vĭrĭdī rĕnŏvābŏ sĕnēctā

cōncēdāmquĕ dĭū iŭvĕnēs spēctārĕ nĕpōtēs,

dōnĕc ĕt hīc spōnsaē mātūrŭs ĕt īllă mărītō,

rūrsŭs ĕt ēx īllīs sŭbŏlēs nŏvă grēxquĕ prŏtērvūs

nūnc ŭmĕrīs īrrēptĕt ăvī, nūnc āgmĭnĕ blāndō

cērtātīm plăcĭdaē cōncūrrăt ăd ōscŭlă Pōllaē.

Nām tēmplīs nūmquām stătŭētūr tērmĭnŭs aēvī,

dūm mē flāmmĭgĕrī pōrtābīt māchĭnă caēlī.

Nēc mĭhĭ plūs Nĕmĕē prīscūmque hăbĭtābĭtŭr Ārgōs

nēc Tībūrnă dŏmūs sōlīsquĕ cŭbīlĭă Gādēs".

Sīc ăĭt; ēt tāngēns sūrgēntem āltārĭbŭs īgnēm

pōpŭlĕāquĕ mŏvēns ālbēntĭă tēmpŏră sīlvā

ēt Stўga ĕt aēthĕrĭī iūrāvīt fūlmĭnă Pātrīs.

Dī quĭbŭs aūdācēs ămŏr ēst sērvārĕ cărīnās

saēvăquĕ vēntōsī mūlcērĕ pĕrīcŭlă pōntī,

stērnĭtĕ mōllĕ frĕtūm plăcĭdūmque ādvērtĭtĕ vōtīs

cōncĭlĭum, ēt lēnīs nōn ōbstrĕpăt ūndă prĕcāntī:

grāndĕ tŭō rārūmquĕ dămūs, Nēptūnĕ, prŏfūndō

dēpŏsĭtūm. Iŭvĕnīs dŭbĭō cōmmīttĭtŭr āltō

Maēcĭŭs ātque ănĭmaē pārtēm sŭpĕr aēquŏră nōstraē

māiōrēm trānsfērrĕ părāt. Prōfērtĕ bĕnīgnă

sīdĕra ĕt āntēmnaē gĕmĭnō cōnsīdĭtĕ cōrnū,

Oēbălĭī frātrēs; vōbīs pōntūsquĕ pŏlūsquĕ

lūcĕăt; Īlĭăcaē lōngē nīmbōsă sŏrōrīs

āstră fŭgātĕ, prĕcōr, tōtōque ēxclūdĭtĕ caēlō.

Vōs quŏquĕ caērŭlĕūm pōntī, Nērēĭdĕs, āgmēn,

quīs hŏnŏr ēt rēgnī cēssīt fōrtūnă sĕcūndī

(dīcĕrĕ quaē māgnī fās sīt mĭhĭ sīdĕră pōntī),

sūrgĭtĕ dē vĭtrĕīs spūmōsaē Dōrĭdŏs āntrīs

Bāiānōsquĕ sĭnūs ēt fētă tĕpēntĭbŭs ūndīs

lītŏră trānquīllō cērtātim āmbītĕ nătātū,

quaērēntēs ŭbĭ cēlsă rătīs, quām scāndĕrĕ gaūdēt

nōbĭlĭs Aūsŏnĭaē Cĕlĕr ārmĭpŏtēntĭs ălūmnūs.

Nēc quaērēndă dĭū; mŏdŏ nām trāns aēquŏră tērrīs

prīmă Dĭcārchēīs Phărĭūm grăvĭs īntŭlĭt ānnūm,

prīmă sălūtāvīt Căprĕās ēt mārgĭnĕ dēxtrō

spārsīt Tŷrrhēnaē Mărĕōtĭcă vīnă Mĭnērvaē.

Hūiŭs ŭtrūmquĕ lătūs mōllī praēcīngĭtĕ gŷrō,

pārtītaēquĕ vĭcēs vōs stūppĕă tēndĭtĕ mālī

vīncŭlă, vōs sūmmīs ādnēctĭtĕ sīpără vēlīs,

vōs Zĕphўrīs ăpĕrītĕ sĭnūs; pārs trānstră rĕpōnāt,

pārs dēmīttăt ăquīs cūrvaē mŏdĕrāmĭnă pūppīs;

sīnt quĭbŭs ēxplōrēt prīmōs grăvĭs ārtĕ mŏlōrchōs,

quaēquĕ sĕcūtūrām rĕlĭgēnt pōst tērgă phăsēlōn

ūncăquĕ sūmmērsaē pĕnĭtūs rĕtĭnācŭlă vēllānt;

tēmpĕrĕt haēc aēstūs pĕlăgūsque īnclīnĕt ăd ōrtūs:

ōffĭcĭō cărĕāt glaūcārūm nūllă sŏrōrūm.

Hīnc mūltō Prōteūs gĕmĭnōque hīnc cōrpŏrĕ Trītōn

praēnătĕt, ēt sŭbĭtīs quī pērdĭdĭt īnguĭnă mōnstrīs

Glaūcŭs, ădhūc pătrĭīs quŏtĭēns āllābĭtŭr ōrīs

lītŏrĕām blāndā fĕrĭēns Ānthēdŏnă caūdā.

Tū tămĕn ānte ōmnēs dīvā cūm mātrĕ, Pălaēmōn,

ānnŭĕ, sī vēstrās ămŏr ēst mĭhĭ pāndĕrĕ Thēbās,

nēc cănŏ dēgēnērī Phoēbeum Āmphīŏnă plēctrō.

Ēt pătĕr Aēŏlĭō frāngīt quī cārcĕrĕ vēntōs,

cuī vărĭī flātūs ōmnīsquĕ pĕr aēquŏră mūndī

spīrĭtŭs ātque hĭĕmēs nīmbōsăquĕ nūbĭlă pārēnt,

ārtĭŭs ōbiēctō Bŏrĕān Eūrūmquĕ Nŏtūmquĕ

mōntĕ prĕmāt: sōlī Zĕphўrō sīt cōpĭă caēlī,

sōlŭs ăgāt pūppēs sūmmāsquĕ sŭpērnătĕt ūndās

āssĭdŭūs pĕlăgō; dōnēc tŭă tūrbĭnĕ nūllō

laēsă Păraētŏnĭīs āssīgnēt cārbăsă rīpīs.

Aūdīmūr. Vŏcăt īpsĕ rătēm naūtāsquĕ mŏrāntēs

īncrĕpăt. Ēccĕ mĕūm tĭmĭdō iām frīgŏrĕ pēctūs

lābĭtŭr ēt nĕquĕō, quāmvīs mŏvĕt ōmĭnĭs hōrrōr,

claūdĕrĕ sūspēnsōs ŏcŭlōrum īn mārgĭnĕ flētūs.

Iāmquĕ rătēm tērrīs dīvīsīt fūnĕ sŏlūtō

nāvĭta ĕt āngūstūm dēiēcĭt ĭn aēquŏră pōntēm.

Saēvŭs ĕt ē pūppī lōngō clāmōrĕ măgīstēr

dīssĭpăt āmplēxūs ātque ōscŭlă fīdă rĕvēllīt,

nēc lōngūm cārā lĭcĕt īn cērvīcĕ mŏrārī.

Āttămĕn īn tērrās ē plēbĕ nŏvīssĭmŭs ōmnī

ībŏ nĕc ēgrĕdĭār nĭsĭ iām cūrrēntĕ cărīnā.

Quīs rŭde ĕt ābscīssūm mĭsĕrīs ănĭmāntĭbŭs aēquōr

fēcĭt ĭtēr sŏlĭdaēquĕ pĭōs tēllūrĭs ălūmnōs

ēxpŭlĭt īn flūctūs pĕlăgōque īmmīsĭt hĭāntī

aūdāx īngĕnĭī? Nĕc ĕnīm tĕmĕrārĭă vīrtūs

īllă măgīs, sūmmaē gĕlĭdūm quaē Pēlĭŏn Ōssaē

iūnxĭt ănhēlāntēmquĕ iŭgīs bīs prēssĭt Ŏlŷmpūm.

Ūsque ādeōnĕ părūm lēntās trānsīrĕ pălūdēs

stāgnăque ĕt āngūstōs sūmmīttĕrĕ pōntĭbŭs āmnēs?

Īmŭs ĭn ābrūptūm gēntīlēsque ūndĭquĕ tērrās

ēxĭgŭā fŭgĭmūs claūsī trăbe ĕt āĕrĕ nūdō.

Īndĕ fŭrōr vēntīs īndīgnātaēquĕ prŏcēllaē

ēt caēlī frĕmĭtūs ēt fūlmĭnă plūră Tŏnāntī.

Āntĕ rătēs pīgrō tōrpēbānt aēquŏră sōmnō,

nēc spūmārĕ Thĕtīs nēc spārgĕrĕ nūbĭlă flūctūs

aūdēbānt. Vīsīs tŭmŭērūnt pūppĭbŭs ūndaē,

īnque hŏmĭnēm sūrrēxĭt hĭēms. Tūnc nūbĭlă Plīās

Ōlĕnĭūmquĕ pĕcūs, sŏlĭtō tūnc pēiŏr Ŏrīōn.

Iūstă quĕrōr. Fŭgĭt ēccĕ văgās rătĭs āctă pĕr ūndās

paūlātīm mĭnŏr ēt lōngē sērvāntĭă vīncīt

lūmĭnă, tōt grăcĭlī līgnō cōmplēxă tĭmōrēs,

quaēquĕ sŭpēr rĕlĭquōs tē, nōstrī pīgnŭs ămōrīs,

pōrtāt dūră, Cĕlēr. Quōs nūnc ĕgŏ pēctŏrĕ sōmnōs

quōsvĕ quĕām pērfērrĕ dĭēs? Quīs cūnctă păvēntī

nūntĭŭs ān făcĭlī tē praētērmīsĕrĭt ūndā

Lūcānī răbĭda ōră mărīs, nūm tōrtă Chărŷbdīs

flūctŭĕt aūt Sĭcŭlī pŏpŭlātrīx vīrgŏ prŏfūndī,

quōs tĭbĭ cūrrēntī praēcēps gĕrăt Hādrĭă mōrēs,

quaē pāx Cārpăthĭō, quālī tē sūbvĕhăt aūrā

Dōrĭs Ăgēnŏrĕī fūrtīs blāndītă iŭvēncī?

Sēd mĕrŭī quēstūs. Quĭd ĕnīm tē cāstră pĕtēntĕ

nōn vĕl ăd īgnōtōs ībām cŏmĕs īmpĭgĕr Īndōs

Cīmmĕrĭūmquĕ chăōs? Stārēm prŏpĕ bēllĭcă rēgīs

sīgnă mĕī, seū tēlă mănū seū frēnă tĕnērēs,

ārmātīs seū iūră dărēs; ŏpĕrūmquĕ tŭōrūm

ētsī nōn sŏcĭūs, cērtē mīrātŏr ădēssēm.

Sī quōndām māgnō Phoēnīx rĕvĕrēndŭs Ăchīllī

lītŭs ăd Īlĭăcūm Thŷmbraēăquĕ Pērgămă vēnīt

īmbēllīs tŭmĭdōquĕ nĭhīl iūrātŭs Ătrīdaē,

cūr nŏbĭs īgnāvūs āmōr? Sēd pēctŏrĕ fīdō

nūmquam ăbĕrō lōngīsquĕ sĕquār tŭă cārbăsă vōtīs.

Īsĭ, Phŏrōnēīs ōlīm stăbŭlātă sŭb āntrīs,

nūnc rēgīnă Phărī nūmēnque Ŏrĭēntĭs ănhēlī,

ēxcĭpĕ mūltĭsŏnō pūppēm Mărĕōtĭdă sīstrō

āc iŭvĕnem ēgrĕgĭūm, Lătĭūs cuī dūctŏr Ĕōă

sīgnă Pălaēstīnāsquĕ dĕdīt frēnārĕ cŏhōrtēs,

īpsă mănū plăcĭdā pēr līmĭnă fēstă săcrōsquĕ

dūc pōrtūs ūrbēsquĕ tŭās. Tē praēsĭdĕ nōscāt,

ūndĕ pălūdōsī fēcūndă lĭcēntĭă Nīlī,

cūr vădă dēsīdānt ēt rīpă cŏērcĕăt ūndās

Cēcrŏpĭō stāgnātă lŭtō, cūr īnvĭdă Mēmphīs,

cūrvĕ Thĕrāpnaēī lāscīvĭăt ōră Cănōpī,

cūr sērvēt Phărĭās Lēthaēŭs ĭānĭtŏr ārās,

vīlĭă cūr māgnōs aēquēnt ănĭmālĭă dīvōs;

quaē sĭbĭ praēstērnāt vīvāx āltārĭă Phoēnīx,

quōs dīgnētŭr ăgrōs aūt quō sē gūrgĭtĕ Nīlī

mērgăt ădōrātūs trĕpĭdīs pāstōrĭbŭs Āpīs.

Dūc ĕt ăd Ēmăthĭōs mānēs, ŭbĭ bēllĭgĕr ūrbīs

cōndĭtŏr Hŷblaēō pērfūsūs nēctărĕ dūrāt,

ānguĭfĕrāmquĕ dŏmūm, blāndō quā mērsă vĕnēnō

Āctĭăs Aūsŏnĭās fūgīt Clĕŏpātră cătēnās.

Ūsque ĕt ĭn Āssўrĭās sēdēs māndātăquĕ cāstră

prōsĕquĕre ēt Mārtī iŭvĕnēm, dĕă, trādĕ Lătīnō.

Nēc nŏvŭs hōspĕs ĕrīt: pŭĕr hīs sūdāvĭt ĭn ārvīs

nōtŭs ădhūc tāntūm māiōrīs lūmĭnĕ clāvī,

iām tămĕn ēt tūrmās făcĭlī praēvērtĕrĕ gŷrō

fōrtĭs ĕt Ēōās iăcŭlō dāmnārĕ săgīttās.

Ērgo ĕrĭt īllă dĭēs, quā tē māiōră dătūrūs

Caēsăr ăb ēmĕrĭtō iŭbĕāt dīscēdĕrĕ bēllō,

āt nōs hōc ĭtĕrūm stāntēs īn lītŏrĕ vāstōs

cērnēmūs flūctūs ălĭāsquĕ rŏgābĭmŭs aūrās.

Ō tūm quāntŭs ĕgo aūt quāntā vōtīvă mŏvēbō

plēctră lўrā, cūm mē māgnā cērvīcĕ lĭgātūm

āttōllēs ŭmĕrīs ātque īn mĕă pēctŏră prīmūm

īncūmbēs ē pūppĕ nŏvūs sērvātăquĕ rēddēs

cōllŏquĭa īnquĕ vĭcēm mĕdĭōs nārrābĭmŭs ānnōs:

tū răpĭdum Eūphrātēn ēt rēgĭă Bāctră săcrāsquĕ

āntīquaē Băbўlōnĭs ŏpēs ēt Zeūgmă, Lătīnaē

pācĭs ĭtēr, quā dūlcĕ nĕmūs flōrēntĭs Ĭdūmēs,

quā prĕtĭōsă Tўrōs rŭbĕāt, quō pūrpŭră sūcō

Sīdŏnĭīs ĭtĕrātă cădīs, ŭbĭ gērmĭnĕ prīmūm

cāndĭdă fēlīcēs sūdēnt ŏpŏbālsămă vīrgaē;

āst ĕgŏ, dēvīctīs dĕdĕrīm quaē būstă Pĕlāsgīs

quaēvĕ lăbōrātās claūdāt mĭhĭ pāgĭnă Thēbās.

Sūmmă dĕūm, Pĭĕtās, cūiūs grātīssĭmă caēlō

rāră prŏfānātās īnspēctānt nūmĭnă tērrās,

hūc vīttātă cŏmām nĭvĕōque īnsīgnĭs ămīctū,

quālĭs ădhūc praēsēns nūllāque ēxpūlsă nŏcēntūm

fraūdĕ rŭdēs pŏpŭlōs ātque aūrĕă rēgnă cŏlēbās,

mītĭbŭs ēxsĕquĭīs ădĕs ēt lūgēntĭs Ĕtrūscī

cērnĕ pĭōs flētūs laūdātăquĕ lūmĭnă tērgĕ.

Nām quĭs ĭnēxplētō rūmpēntēm pēctŏră quēstū

cōmplēxūmquĕ rŏgōs īncūmbēntēmquĕ făvīllīs

āspĭcĭēns nōn aūt prīmaēvaē fūnĕră plāngī

cōniŭgĭs aūt nātī mŏdŏ pūbēscēntĭă crēdāt

ōră răpī flāmmīs? Pătĕr ēst, quī flētŭr. Ădēstĕ

dīque hŏmĭnēsquĕ săcrīs. Prŏcŭl hīnc, prŏcŭl ītĕ nŏcēntēs,

sī cuī cōrdĕ nĕfās tăcĭtūm fēssīquĕ sĕnēctūs

lōngă pătrīs, sī quīs pūlsātaē cōnscĭŭs ūmquām

mātrĭs ĕt īnfērnā rĭgĭdūm tĭmĕt Aēăcŏn ūrnā:

īnsōntēs cāstōsquĕ vŏcō. Tĕnĕt ēccĕ sĕnīlēs

lēnĭtĕr īmplĭcĭtōs vūltūs sānctāmquĕ părēntīs

cānĭtĭēm spārgīt lăcrĭmīs ănĭmaēquĕ sŭprēmūm

frīgŭs ămāt; cĕlĕrēs gĕnĭtōrīs fīlĭŭs ānnōs

(mīră fĭdēs!) nīgrāsquĕ pŭtāt prŏpĕrāssĕ sŏrōrēs.

Ēxsūltēnt plăcĭdī Lēthaēa ād flūmĭnă mānēs,

Ēlўsĭaē gaūdētĕ dŏmūs, dătĕ sērtă pĕr ārās,

fēstăquĕ pāllēntēs hĭlărēnt āltārĭă lūcōs.

Fēlīx haēc, nĭmĭūm fēlīx plōrātăquĕ nātō

ūmbră vĕnīt. Lōngē Fŭrĭārūm sībĭlă, lōngē

tērgĕmĭnūs cūstōs, pĕnĭtūs vĭă lōngă pătēscāt

mānĭbŭs ēgrĕgĭīs. Ĕăt hōrrēndūmquĕ sĭlēntīs

āccēdāt dŏmĭnī sŏlĭūm grātēsquĕ sŭprēmās

pērfĕrăt ēt tŏtĭdēm iŭvĕnī rŏgĕt ānxĭŭs ānnōs.

Māctĕ pĭō gĕmĭtū! Dăbĭmūs sōlācĭă dīgnīs

lūctĭbŭs Āŏnĭāsquĕ tŭō sācrābĭmŭs ūltrō

īnfĕrĭās, Ētrūscĕ, sĕnī. Tū lārgŭs Ĕōă

gērmĭnă, tū mēssēs Cĭlĭcūmque Ărăbūmquĕ sŭpērbās

mērgĕ rŏgīs; fĕrăt īgnĭs ŏpēs hērēdĭs ĕt āltō

āggĕrĕ mīssūrī nĭtĭdō pĭă nūbĭlă caēlō

stīpēntūr cĭnĕrēs: nōs nōn ārsūră fĕrēmūs

mūnĕră, vēntūrōsquĕ tŭūs dūrābĭt ĭn ānnōs

mē mōnstrāntĕ dŏlōr. Nĕque ĕnīm mĭhĭ flērĕ părēntēm

īgnōtūm; sĭmĭlīs gĕmŭī prōiēctŭs ăd īgnēm.

Īllĕ mĭhī tŭă dāmnă dĭēs cōmpēscĕrĕ cāntū

suādĕt: ĕt īpsĕ tŭlī quōs nūnc tĭbĭ cōnfĕrŏ quēstūs.

Nōn tĭbĭ clāră quĭdēm, sĕnĭōr plăcĭdīssĭmĕ, gēntīs

līnĕă nēc prŏăvīs dēmīssūm stēmmă, sĕd īngēns

sūpplēvīt fōrtūnă gĕnūs cūlpāmquĕ părēntūm

ōccŭlŭīt. Nĕc ĕnīm dŏmĭnōs dē plēbĕ tŭlīstī,

sēd quĭbŭs ōccāsūs părĭtēr fămŭlāntŭr ĕt ōrtūs.

Nēc pŭdŏr īstĕ tĭbī: quĭd ĕnīm tērrīsquĕ pŏlōquĕ

pārēndī sĭnĕ lēgĕ mănēt? Vĭcĕ cūnctă rĕgūntūr

āltērnīsquĕ prĕmūnt. Prŏprĭīs sūb rēgĭbŭs ōmnīs

tērră; prĕmīt fēlīx rēgūm dĭădēmătă Rōmă;

hānc dŭcĭbūs frēnārĕ dătūm; mōx crēscĭt ĭn īllōs

īmpĕrĭūm sŭpĕrīs. Sĕd hăbēnt ēt nūmĭnă lēgēm:

sērvĭt ĕt āstrōrūm vēlōx chŏrŭs ēt văgă sērvīt

lūnă nĕc īniūssaē tŏtĭēns rĕdĭt ōrbĭtă lūcīs,

ēt (mŏdŏ sī fās ēst aēquārĕ iăcēntĭă sūmmīs)

pērtŭlĭt ēt saēvī Tīrŷnthĭŭs hōrrĭdă rēgīs

pāctă, nĕc ērŭbŭīt fămŭlāntīs fīstŭlă Phoēbī.

Sēd nĕquĕ bārbărĭcīs Lătĭō trānsmīssŭs ăb ōrīs:

Smŷrnă tĭbī gēntīlĕ sŏlūm pōtūsquĕ vĕrēndō

fōntĕ Mĕlēs Hērmīquĕ vădūm, quō Lŷdĭŭs īntrāt

Bācchŭs ĕt aūrātō rĕfĭcīt sŭă cōrnŭă līmō.

Laētă dĕhīnc sĕrĭēs vărĭīsque ēx ōrdĭnĕ cūrīs

aūctŭs hŏnōs; sēmpērquĕ grădī prŏpĕ nūmĭnă, sēmpēr

Caēsărĕūm cŏlŭīssĕ lătūs sācrīsquĕ dĕōrūm

ārcānīs haērērĕ dătūm. Tĭbĕrēĭă prīmūm

aūlă tĭbī vīxdum ōră nŏvā mūtāntĕ iŭvēntā

pāndĭtŭr (hīc ānnīs mūltā sŭpĕr īndŏlĕ vīctīs

lībērtās ōblātă vĕnīt) nēc prōxĭmŭs hērēs,

īmmītīs quāmquam ēt Fŭrĭīs ăgĭtātŭs, ăbēgīt.

Hīnc ĕt ĭn Ārctōās tĕnŭīs cŏmĕs ūsquĕ prŭīnās

tērrĭbĭlem āffātū pāssūs vīsūquĕ tўrānnūm

īmmānēmquĕ sŭīs, ūt quī mĕtŭēndă fĕrārūm

cōrdă dŏmānt mērsāsquĕ iŭbēnt iām sānguĭnĕ tāctō

rēddĕre ăb ōrĕ mănūs ēt nūllā vīvĕrĕ praēdā.

Praēcĭpŭōs sĕd ĕnīm mĕrĭtō sūrrēxĭt ĭn āctūs

nōndūm stēllĭgĕrūm sĕnĭōr dīmīssŭs ĭn āxēm

Claūdĭŭs ēt lōngō trānsmīttĭt hăbērĕ nĕpōtī.

Quīs sŭpĕrōs mĕtŭēns părĭtēr tōt tēmplă, tŏt ārās

prōmĕrŭīssĕ dătūr? Sūmmī Iŏvĭs ālĭgĕr Ārcās

nūntĭŭs; īmbrĭfĕrā pŏtĭtūr Thaūmāntĭdĕ Iūnŏ;

stāt cĕlĕr ōbsĕquĭō iūssa ād Nēptūnĭă Trītōn:

tū tŏtĭēns mūtātă dŭcūm iŭgă rītĕ tŭlīstī

īntĕgĕr, īnque ōmnī fēlīx tŭă cūmbă prŏfūndō.

Iāmquĕ pĭām lūx āltă dŏmūm praēcēlsăquĕ tōtō

īntrāvīt Fōrtūnă grădū; iām crēdĭtŭr ūnī

sānctārūm dīgēstŭs ŏpūm pārtaēquĕ pĕr ōmnīs

dīvĭtĭaē pŏpŭlōs māgnīque īmpēndĭă mūndī.

Quīcquĭd ăb aūrĭfĕrīs ēiēctăt Hĭbērĭă fōssīs,

Dālmătĭcō quōd mōntĕ nĭtēt, quōd mēssĭbŭs Āfrīs

vērrĭtŭr, aēstĭfĕrī quīcquīd tĕrĭt ārĕă Nīlī,

quōdquĕ lĕgīt mērsūs pĕlăgī scrūtātŏr Ĕōī,

ēt Lăcĕdaēmŏnĭī pĕcŭārĭă cūltă Gălaēsī

pērspĭcŭaēquĕ nĭvēs Māssŷlăquĕ rōbŏra ĕt Īndī

dēntĭs hŏnōs: ūnī pārēnt cōmmīssă mĭnīstrō,

quaē Bŏrĕās quaēque Eūrŭs ătrōx, quaē nūbĭlŭs Aūstēr

īnvĕhĭt: hībērnōs cĭtĭūs nŭmĕrāvĕrĭs īmbrēs

sīlvārūmquĕ cŏmās. Vĭgĭl īste ănĭmīquĕ săgācīs

ēxcĭtŭs ēvōlvīt quāntūm Rōmānă sŭb ōmnī

pīlă dĭē quāntūmquĕ trĭbūs, quīd tēmplă, quĭd āltī

ūndārūm cūrsūs, quīd prōpūgnācŭlă pōscānt

aēquŏrĭs aūt lōngē sĕrĭēs pōrrēctă vĭārūm;

quōd dŏmĭnī cēlsīs nĭtĕāt lăquĕārĭbŭs aūrūm,

quaē dīvum īn vūltūs īgnī fōrmāndă lĭquēscāt

māssă, quĭd Aūsŏnĭaē scrīptūm crĕpĕt īgnĕ Mŏnētaē.

Hīc tĭbĭ rāră quĭēs ănĭmōque ēxclūsă vŏlūptās,

ēxĭgŭaēquĕ dăpēs ēt nūmquām laēsă prŏfūndō

cūră mĕrō; sēd iūră tămēn gĕnĭālĭă cōrdī

ēt mēntēm vīncīrĕ tŏrīs āc iūngĕrĕ fēstă

cōnŭbĭa ēt fīdōs dŏmĭnō gĕnŭīssĕ clĭēntēs.

Quīs sūblīmĕ gĕnūs fōrmāmque īnsīgnĭs Ĕtrūscaē

nēscĭăt? haūdquāquām prŏprĭō mĭhĭ cōgnĭtă vīsū,

sēd dĕcŭs ēxĭmĭūm fāmaē pār rēddĭt ĭmāgŏ,

vūltĭbŭs ēt sĭmĭlīs nātōrūm grātĭă mōnstrāt.

Nēc vūlgārĕ gĕnūs; fāscēs sūmmāmquĕ cŭrūlēm

frātĕr ĕt Aūsŏnĭōs ēnsēs māndātăquĕ fīdūs

sīgnă tŭlīt, cūm prīmă trŭcēs āmēntĭă Dācōs

īmpŭlĭt ēt māgnō gēns ēst dāmnātă trĭūmphō.

Sīc quīcquīd pătrĭō cēssātum ā sānguĭnĕ, mātēr

rēddĭdĭt, ōbscūrūmquĕ lătūs clārēscĕrĕ vīdīt

cōnŭbĭō gāvīsă dŏmūs. Nēc pīgnŏră lōngē;

quīppĕ bĭs ād pārtūs vēnīt Lūcīnă mănūquĕ

īpsă lĕvī grăvĭdōs tĕtĭgīt fēcūndă lăbōrēs.

Fēlīx ā! sī lōngă dĭēs, sī cērnĕrĕ vūltūs

nātōrūm vĭrĭdīsquĕ gĕnās tĭbĭ iūstă dĕdīssēnt

stāmĭnă! Sēd mĕdĭā cĕcĭdēre ābrūptă iŭvēntā

gaūdĭă, flōrēntēsquĕ mănū scĭdĭt Ātrŏpŏs ānnōs;

quālĭă pāllēntēs dēclīnānt līlĭă cūlmōs

pūbēntēsquĕ rŏsaē prīmōs mŏrĭūntŭr ăd aūstrōs,

aūt ŭbĭ vērnă nŏvīs ēxspīrāt pūrpŭră prātīs.

Īllă săgīttĭfĕrī cīrcūmvŏlĭtāstĭs Ămōrēs

fūnĕră mātērnōquĕ rŏgōs ūnxīstĭs ămōmō;

nēc mŏdŭs aūt pēnnīs lăcĕrīs aūt crīnĭbŭs īgnēm

spārgĕrĕ, cōllēctaēquĕ pўrām strūxērĕ phărētraē.

Quās tūnc īnfĕrĭās aūt quaē lāmēntă dĕdīssēs

mātērnīs, Ētrūscĕ, rŏgīs, quī fūnĕră pātrīs

haūd mātūră pŭtās ātque hōs pĭŭs īngĕmĭs ānnōs!

Īllum ēt quī nūtū sŭpĕrās nūnc tēmpĕrăt ārcēs,

prōgĕnĭēm clārām tērrīs pārtītŭs ĕt āstrīs,

laētŭs Ĭdūmaēī dōnāvĭt hŏnōrĕ trĭūmphī

dīgnātūsquĕ lŏcō vīctrīcĭs ĕt ōrdĭnĕ pōmpaē

nōn vĕtŭīt, tĕnŭēsquĕ nĭhīl mĭnŭērĕ părēntēs.

Ātque īdem īn cŭnĕōs pŏpŭlō dēdūxĭt ĕquēstrēs

mūtāvītquĕ gĕnūs laēvaēque īgnōbĭlĕ fērrūm

ēxŭĭt ēt cēlsō nātōrum aēquāvĭt hŏnōrēm.

Dēxtră bĭs ōctōnīs flūxērūnt saēcŭlă lūstrīs,

ātque aēvī sĭnĕ nūbĕ tĕnōr. Quām dīvĕs ĭn ūsūs

nātōrūm tōtōquĕ vŏlēns ēxcēdĕrĕ cēnsū,

tēstĭs ădhūc lārgī nĭtŏr īnde ādsuētŭs Ĕtrūscī,

cuī tŭă nōn hŭmĭlīs dĕdĭt īndūlgēntĭă mōrēs:

hūnc sĭquĭdem āmplēxū sēmpēr rĕvŏcāntĕ tĕnēbās

blāndŭs ĕt īmpĕrĭō nūmquām pătĕr; hūiŭs hŏnōrī

prōnĭŏr īpse ĕtĭām gaūdēbāt cēdĕrĕ frātēr.

Quās tĭbĭ dēvōtī iŭvĕnēs prō pātrĕ rĕnātō,

sūmmĕ dŭcūm, grātēs, aūt quaē pĭă vōtă rĕpēndūnt!

Tū (seū tārdă sĭtū rēbūsque ēxhaūstă sĕnēctūs

ērrāvīt, seū blāndă dĭū Fōrtūnă rĕgrēssūm

mālŭĭt) āttŏnĭtum ēt vēntūrī fūlmĭnĭs īctūs

hōrrēntēm tŏnĭtrū tāntūm lēnīquĕ prŏcēllā

cōntēntūs mŏnŭīssĕ sĕnēm; cūmque hōrrĭdă sūprā

aēquŏră cūrārūm sŏcĭūs prŏcŭl Ītălă rūră

līnquĕrĕt, hīc mōllēs Cāmpānī lītŏrĭs ōrās

ēt Dĭŏmēdēās cōncēdĕrĕ iūssŭs ĭn ārcēs,

ātque hōspēs, nōn ēxsŭl, ĕrāt. Nēc lōngă mŏrātūs

Rōmŭlĕūm rĕsĕrās ĭtĕrūm, Gērmānĭcĕ, līmēn

maērēntēmquĕ fŏvēs īnclīnātōsquĕ pĕnātēs

ērĭgĭs. Haūd mīrūm, dūctōr plăcĭdīssĭmĕ, quāndō

haēc ēst quaē vīctīs pārcēntĭă foēdĕră Cāttīs

quaēquĕ sŭūm Dācīs dōnāt clēmēntĭă mōntēm,

quaē mŏdŏ Mārcŏmănōs pōst hōrrĭdă bēllă văgōsquĕ

Saūrŏmătās Lătĭō nōn ēst dīgnātă trĭūmphō.

Iāmque īn fīnĕ dĭēs ĕt ĭnēxōrābĭlĕ pēnsūm

dēfĭcĭt. Hīc maēstī pĭĕtās mē pōscĭt Ĕtrūscī,

quālĭă nēc Sĭcŭlaē mŏdĕrāntūr cārmĭnă rūpēs

nēc fātī iām cērtŭs ŏlōr saēvīquĕ mărītă

Tērĕŏs. Heū quāntīs lāssāntēm brācchĭă vīdī

plānctĭbŭs ēt prōnō fūsūm sŭpĕr ōscŭlă vūltū!

Vīx fămŭlī cŏmĭtēsquĕ tĕnēnt, vīx ārdŭŭs īgnīs

sūmmŏvĕt. Haūd ălĭtēr gĕmŭīt pēriūrĭă Thēseūs

lītŏrĕ, quī fālsīs dēcēpĕrăt Aēgĕă vēlīs.

Tūnc īmmānĕ gĕmēns foēdātūsque ōră tĕpēntīs

āffātūr cĭnĕrēs: "Cūr nōs, fīdīssĭmĕ, līnquīs

Fōrtūnā rĕdĕūntĕ, pătēr? Mŏdŏ nūmĭnă māgnī

praēsĭdĭs ātquĕ brĕvēs sŭpĕrūm plācāvĭmŭs īrās,

nēc frŭĕrīs tāntīque ōrbātūs mūnĕrĭs ūsū

ād mānēs, īngrātĕ, fŭgīs. Nēc flēctĕrĕ Pārcās

aūt plācārĕ mălaē dătŭr āspĕră nūmĭnă Lēthēs?

Fēlīx, cuī māgnā pātrēm cērvīcĕ vĕhēntī

sācră Mўcēnaēaē pătŭīt rĕvĕrēntĭă flāmmaē,

quīquĕ tĕnēr saēvīs gĕnĭtōrēm Scīpĭŏ Poēnīs

ābstŭlĭt ēt Lŷdī pĭĕtās tĕmĕrārĭă Laūsī.

Ērgo ēt Thēssălĭcī cōniūnx pēnsārĕ mărītī

fūnŭs ĕt īmmītēm pŏtŭīt Stўgă vīncĕrĕ sūpplēx

Thrācĭŭs? Hōc quāntō mĕlĭūs prō pātrĕ lĭcērēt!

Nōn tōtūs răpĭērĕ tămēn, nēc fūnĕră mīttām

lōngĭŭs; hīc mānēs, hīc īntrā tēctă tĕnēbō:

tū cūstōs dŏmĭnūsquĕ lărīs, tĭbĭ cūnctă tŭōrūm

pārēbūnt; ĕgŏ rītĕ mĭnōr sēmpērquĕ sĕcūndūs

āssĭdŭās lībābŏ dăpēs ēt pōcŭlă sācrīs

mānĭbŭs ēffĭgĭēsquĕ cŏlām: tē lūcĭdă sāxă,

tē sĭmĭlēm dōctaē rĕfĕrēt mĭhĭ līnĕă cēraē,

nūnc ĕbŭr ēt fūlvūm vūltūs ĭmĭtābĭtŭr aūrūm.

Īndĕ vĭām mōrūm lōngaēque ēxāmĭnă vītaē

āffātūsquĕ pĭōs mŏnĭtūrăquĕ sōmnĭă pōscām."

Tālĭă dīcēntēm gĕnĭtōr dūlcēdĭnĕ laētā

aūdĭt ĕt īmmītēs lēntē dēscēndĭt ăd ūmbrās

vērbăquĕ dīlēctaē fērt nārrātūrŭs Ĕtrūscaē.

Sālvē sūprēmūm, sĕnĭōr mītīssĭmĕ pātrūm,

sūprēmūmquĕ vălē, quī nūmquām sōspĭtĕ nātō

trīstĕ chăōs maēstīquĕ sĭtūs pătĭērĕ sĕpūlcrī.

Sēmpĕr ŏdōrātīs spīrābūnt flōrĭbŭs āraē,

sēmpĕr ĕt Āssўrĭōs fēlīx bĭbĕt ūrnă lĭquōrēs

ēt lăcrĭmās, quī māiŏr hŏnōs. Hīc sācră lĭtābīt

mānĭbŭs ēquĕ tŭā tŭmŭlūm tēllūrĕ lĕvābīt.

Nōstră quŏque ēxēmplō mĕrĭtūs tĭbĭ cārmĭnă sāncīt

hōc ĕtĭām gaūdēns cĭnĕrēm dōnāssĕ sĕpūlcrō.

Ītĕ, cŏmaē, făcĭlēmquĕ prĕcōr trānscūrrĭtĕ pōntūm,

ītĕ cŏrōnātō rĕcŭbāntēs mōllĭtĕr aūrō;

ītĕ, dăbīt cūrsūs mītīs Cўthĕrēă sĕcūndōs

plācābītquĕ nŏtōs, fōrs ēt dē pūppĕ tĭmēndā

trānsfĕrĕt īnquĕ sŭā dūcēt sŭpĕr aēquŏră cōnchā.

Āccĭpĕ laūdātōs, iŭvĕnīs Phoēbēĭĕ, crīnēs

quōs tĭbĭ Caēsărĕūs dōnāt pŭĕr, āccĭpĕ laētūs

īntōnsōque ōstēndĕ pătrī. Sĭnĕ dūlcĕ nĭtēntēs

cōmpărĕt ātquĕ dĭū frātrīs pŭtĕt ēssĕ Lўaēī.

Fōrsăn ĕt īpsĕ cŏmaē nūmquām lābēntĭs hŏnōrēm

praēmĕtĕt ātque ălĭō clūsūm tĭbĭ pōnĕt ĭn aūrō.

Pērgămĕ, pīnĭfĕrā mūltūm fēlīcĭŏr Īdā,

īllă lĭcēt sācraē plăcĕāt sĭbĭ nūbĕ răpīnaē

(nēmpĕ dĕdīt sŭpĕrīs īllūm quēm tūrbĭdă sēmpēr

Iūnŏ vĭdēt rĕfŭgītquĕ mănūm nēctārquĕ rĕcūsāt),

āt tū grātă dĕīs pūlchrōque īnsīgnĭs ălūmnō

mīsīstī Lătĭō, plăcĭdā quēm frōntĕ mĭnīstrūm

Iūppĭtĕr Aūsŏnĭūs părĭtēr Rōmānăquĕ Iūnŏ

āspĭcĭūnt ĕt ŭtērquĕ prŏbānt. Nēc tāntă pŏtēntī

tērrārūm dŏmĭnō dīvūm sĭnĕ mēntĕ vŏlūptās.

Dīcĭtŭr Īdălĭōs Ĕrўcīs dē vērtĭcĕ lūcōs

dūm pĕtĭt ēt mōllēs ăgĭtāt Vĕnŭs aūrĕă cŷgnōs,

Pērgămĕās īntrāssĕ dŏmōs, ŭbĭ māxĭmŭs aēgrīs

aūxĭlĭātŏr ădēst ēt fēstīnāntĭă sīstēns

fātă sălūtĭfĕrō mītīs dĕŭs īncŭbăt ānguī.

Hīc pŭĕrum ēgrĕgĭaē praēclārūm sīdĕrĕ fōrmaē

īpsĭŭs āntĕ dĕī lūdēntēm cōnspĭcĭt ārās.

Āc prīmūm sŭbĭtā paūlūm dēcēptă fĭgūrā

nātōrūm dē plēbĕ pŭtāt; sēd nōn ĕrăt īllī

ārcŭs ĕt ēx ŭmĕrīs nūllaē fūlgēntĭbŭs ūmbraē.

Mīrātūr pŭĕrīlĕ dĕcūs vūltūmquĕ cŏmāsquĕ

āspĭcĭēns "Tūne Aūsŏnĭās" ăĭt "ībĭs ăd ārcēs,

nēglēctūs Vĕnĕrī? tū sōrdĭdă tēctă iŭgūmquĕ

sērvĭtĭī vūlgārĕ fĕrēs? prŏcŭl ābsĭt: ĕgo īstī,

quēm mĕrŭīt fōrmaē dŏmĭnūm dăbŏ. Vāde ăgĕ mēcūm,

vādĕ, pŭēr: dūcām vŏlŭcrī pēr sīdĕră cūrrū

dōnum īmmānĕ dŭcī; nēc tē plēbēiă mănēbūnt

iūră: Pălātīnō fămŭlūs dēbērĭs ămōrī.

Nīl ĕgŏ, nīl, fătĕōr, tōtō tām dūlcĕ sŭb ōrbĕ

aūt vīdi aūt gĕnŭī. Cēdēt tĭbĭ Lātmĭŭs ūltrō

Sāngărĭūsquĕ pŭēr, quēmque īrrĭtă fōntĭs ĭmāgŏ

ēt stĕrĭlīs cōnsūmpsĭt ămōr. Tē caērŭlă Nāīs

māllĕt ĕt āpprēnsā trāxīssēt fōrtĭŭs ūrnā.

Tū, pŭĕr, ānte ōmnīs; sōlūs fōrmōsĭŏr īllĕ,

cuī dăbĕrīs". Sīc ōrsă lĕvēs sēcum īpsă pĕr aūrās

tōllĭt ŏlōrīnāquĕ iŭbēt cōnsīdĕrĕ bīgā.

Nēc mŏră. iām Lătĭī mōntēs vĕtĕrīsquĕ pĕnātēs

Ēvāndrī, quōs mōlĕ nŏvā pătĕr īnclĭtŭs ōrbīs

ēxcŏlĭt ēt sūmmīs aēquāt Gērmānĭcŭs āstrīs.

Tūnc prŏpĭōr iām cūră dĕaē, quaē fōrmă căpīllīs

ōptĭmă, quaē vēstīs rŏsĕōs āccēndĕrĕ vūltūs

āptă, quŏd īn dĭgĭtīs, cōllō quōd dīgnĭŭs aūrūm.

Nōrāt caēlēstīs ŏcŭlōs dŭcĭs īpsăquĕ taēdās

iūnxĕrăt ēt plēnā dĕdĕrāt cōnūbĭă dēxtrā.

Sīc ōrnāt crīnēs, Tўrĭōs sīc fūndĭt ămīctūs,

dāt rădĭōs īgnēmquĕ sŭūm. Cēssērĕ prĭōrēs

dēlĭcĭaē fămŭlūmquĕ grĕgēs; hīc pōcŭlă māgnō

prīmă dŭcī mūrrāsquĕ grăvēs crŷstāllăquĕ pōrtāt

cāndĭdĭōrĕ mănū: crēscīt nŏvă grātĭă Bācchō.

Cārĕ pŭēr sŭpĕrīs, quī praēlībārĕ vĕrēndūm

nēctăr ĕt īngēntēm tŏtĭēns cōntīngĕrĕ dēxtrām

ēlēctūs quām nōssĕ Gĕtaē, quām tāngĕrĕ Pērsaē

Ārmĕnĭīque Īndīquĕ pĕtūnt! Ō sīdĕrĕ dēxtrō

ēdĭtĕ, mūltă tĭbī dīvum īndūlgēntĭă fāvīt!

Ōlim ĕtĭām, nē prīmă gĕnās lānūgŏ nĭtēntēs

cārpĕrĕt ēt pūlchraē fūscārēt grātĭă fōrmaē,

īpsĕ dĕūs pătrĭaē cēlsām trāns aēquŏră līquīt

Pērgămŏn. Haūd ūllī pŭĕrūm mōllīrĕ pŏtēstās

crēdĭtă, sēd tăcĭtā iŭvĕnīs Phoēbēĭŭs ārtĕ

lēnĭtĕr haūd ūllō cōncūssūm vūlnĕrĕ cōrpūs

dē sēxū trānsīrĕ iŭbēt. Tămĕn ānxĭă cūrīs

mōrdētūr pŭĕrīquĕ tĭmēt Cўthĕrēă dŏlōrēs.

Nōndūm pūlchră dŭcīs clēmēntĭă coēpĕrăt ōrtū

īntāctōs sērvārĕ mărēs; nūnc frāngĕrĕ sēxūm

ātque hŏmĭnēm mūtārĕ nĕfās, gāvīsăquĕ sōlōs

quōs gĕnŭīt nātūră vĭdēt, nēc lēgĕ sĭnīstrā

fērrĕ tĭmēnt fămŭlaē nātōrūm pōndĕră mātrēs.

Tū quŏquĕ nūnc, iŭvĕnīs, gĕnĭtūs sī tārdĭŭs ēssēs,

ūmbrātūsquĕ gĕnās ĕt ădūltōs fōrtĭŏr ārtūs

nōn ūnūm gaūdēns Phoēbēa ād līmĭnă mūnūs

mīsīssēs; pătrĭās nūnc sōlūs crīnĭs ăd ōrās

nāvĭgĕt. Hūnc mūltō Păphĭē sătŭrābăt ămōmō,

hūnc nŏvă tērgĕmĭnā pēctēbāt Grātĭă dēxtrā.

Huīc ēt pūrpŭrĕī cēdēt cŏmă saūcĭă Nīsī,

ēt quām Spērchīō tŭmĭdūs sērvābăt Ăchīllēs.

Īpsī, cūm prīmūm nĭvĕām praēcērpĕrĕ frōntēm

dēcrētum ēst ŭmĕrōsquĕ mănū nūdārĕ nĭtēntēs,

āccūrrūnt tĕnĕrī Păphĭā cūm mātrĕ vŏlūcrēs

ēxpĕdĭūntquĕ cŏmās ēt Sērĭcă pēctŏrĕ pōnūnt

pāllĭă. Tūnc iūnctīs crīnem īncīdērĕ săgīttīs

ātque aūrō gēmmīsquĕ lŏcānt, răpĭt īpsă cădēntēm

mātĕr ĕt ārcānōs ĭtĕrāt Cўthĕrēă lĭquōrēs.

Tūnc pŭĕr ē tūrbā, mănĭbūs quī fōrtĕ sŭpīnīs

nōbĭlĕ gēmmātō spĕcŭlūm pōrtāvĕrăt aūrō:

"Hōc quŏquĕ dēmŭs" ăīt "pătrĭīs nēc grātĭŭs ūllūm

mūnŭs ĕrīt tēmplīs īpsōquĕ pŏtēntĭŭs aūrō.

Tū mŏdŏ fīge ăcĭem ēt vūltūs hīc ūsquĕ rĕlīnquĕ."

Sīc ăĭt ēt spĕcŭlūm rēclūsĭt ĭmāgĭnĕ rāptā.

Āt pŭĕr ēgrĕgĭūs tēndēns ād sīdĕră pālmās;

"Hīs mĭhĭ prō dōnīs, hŏmĭnūm mītīssĭmĕ cūstōs,

sī mĕrŭī, lōngā dŏmĭnūm rĕnŏvārĕ iŭvēntā

ātque ōrbī sērvārĕ vĕlīs! Hōc sīdĕră mēcūm,

hōc ūndaē tērraēquĕ rŏgānt. Ĕăt, ōrŏ, pĕr ānnōs

Īlĭăcōs Pўlĭōsquĕ sĭmūl, prŏprĭōsquĕ pĕnātēs

gaūdĕăt ēt sēcūm Tārpēiă sĕnēscĕrĕ tēmplă."

Sīc ăĭt ēt mōtās mīrātūr Pērgămŏs ārās.

Quīd mĭhĭ maēstă dĭē, sŏcĭīs quīd nōctĭbŭs, ūxōr,

ānxĭă pērvĭgĭlī dūcīs sūspīrĭă cūrā?

Nōn mĕtŭō nē laēsă fĭdēs aūt pēctŏre ĭn īstō

āltĕr ămōr; nūllīs īn tē dătŭr īrĕ săgīttīs

(aūdĭăt īnfēstō lĭcĕt hōc Rhāmnūsĭă vūltū),

nōn dătŭr. Ēt si ĕgŏmēt pătrĭō dē lītŏrĕ rāptūs

quāttŭŏr ēmĕrĭtīs pēr bēllă, pĕr aēquŏră lūstrīs

ērrārēm, tū mīllĕ prŏcōs īntāctă fŭgārēs,

nōn īmpērfēctās cōmmēntă rĕtēxĕrĕ tēlās,

sēd sĭnĕ fraūdĕ pălām thălămōsque ārmātă nĕgāssēs.

Dīc tămĕn, ūnde ălĭā mĭhĭ frōnte ēt nūbĭlă vūltūs?

Ānnĕ quŏd Eūbŏĭcōs fēssūs rĕmĕārĕ pĕnātēs

aūgŭrŏr ēt pătrĭā sĕnĭūm cōmpōnĕrĕ tērrā?

Cūr hōc trīstĕ tĭbī? Cērtē lāscīvĭă cōrdĕ

nūllă nĕc aūt trĕpĭdī mūlcēnt tē proēlĭă Cīrcī

aūt īntrāt sēnsūs clāmōsī tūrbă thĕātrī;

sēd prŏbĭtās ĕt ŏpācă quĭēs ēt sōrdĭdă nūmquām

gaūdĭă. Quās aūtēm cŏmĭtēm tē rāptŏ pĕr ūndās?

Quāmquam, ēt sī gĕlĭdās īrēm mānsūrŭs ăd Ārctōs

vēl sŭpĕr Hēspĕrĭaē vădă cālīgāntĭă Thŷlēs

aūt sēptēmgĕmĭnī căpŭt īmpĕnĕtrābĭlĕ Nīlī,

hōrtārērĕ vĭās. Ĕtĕnīm tŭă (nēmpĕ bĕnīgnā

quām mĭhĭ sōrtĕ Vĕnūs iūnctām flōrēntĭbŭs ānnīs

sērvăt ĕt īn sĕnĭūm), tŭă, quaē mē vūlnĕrĕ prīmō

īntāctūm thălămīs ĕt ădhūc iŭvĕnīlĕ văgāntēm

fīxīstī, tŭă frēnă lĭbēns dŏcĭlīsquĕ rĕcēpī,

ēt sĕmĕl īnsērtās nōn mūtātūrŭs hăbēnās

ūsquĕ prĕmō. Tū mē nĭtĭdīs Ālbānă fĕrēntēm

dōnă cŏmīs sānctōque īndūtūm Caēsărĭs aūrō

vīscĕrĭbūs cōmplēxă tŭīs, sērtīsquĕ dĕdīstī

ōscŭla ănhēlă mĕīs; tū, cūm Căpĭtōlĭă nōstraē

īnfĭtĭātă lўraē, saēvum īngrātūmquĕ dŏlēbās

mēcūm vīctă Iŏvēm; tū prōcūrrēntĭă prīmīs

cārmĭnă nōstră sŏnīs, tōtāsque īn mūrmŭrĕ nōctēs

aūrĕ răpīs vĭgĭlī; lōngī tū sōlă lăbōrīs

cōnscĭă, cūmquĕ tŭīs crēvīt mĕă Thēbăĭs ānnīs.

Quālēm tē nūpēr Stўgĭās prŏpĕ rāptŭs ăd ūmbrās

cūm iām Lēthaēōs aūdīrēm cōmmĭnŭs āmnēs,

āspēxī, tĕnŭīque ŏcŭlōs iām mōrtĕ cădēntēs.

Scīlĭcĕt ēxhaūstī Lăchĕsīs mĭhĭ tēmpŏră fātī

tē tāntūm mĭsĕrātă dĕdīt, sŭpĕrīquĕ pŏtēntēs

īnvĭdĭām tĭmŭērĕ tŭām. Pōst īstă prŏpīnquūm

nūnc ĭtĕr ōptāndōsquĕ sĭnūs cŏmĕs īrĕ mŏrārīs?

Heū | ŭbĭ nōtă fĭdēs tōtque ēxplōrātă pĕr ūsūs,

quā vĕtĕrēs Lătĭās Grāiās hērōĭdăs aēquās?

Īssĕt ăd Īlĭăcās (quĭd ĕnīm dētērrĕt ămāntēs?)

Pēnĕlŏpē gāvīsă dŏmōs, sī pāssŭs Ŭlīxēs;

quēsta ēst Aēgĭălē, quēsta ēst Mĕlĭboēă rĕlīnquī,

ēt quām (quām saēvī!) fēcērūnt maēnădă plānctūs.

Nēc mĭnŏr hīs tū nōssĕ fĭdēm vītāmquĕ mărītīs

dēdĕrĕ. Sīc cērtē cĭnĕrēs ūmbrāmquĕ prĭōrēm

quaērĭs ădhūc, sīc ēxsĕquĭās āmplēxă cănōrī

cōniŭgĭs īngēntēs ĭtĕrāstī pēctŏrĕ plānctūs,

iām mĕă. Nēc pĭĕtās ălĭa ēst tĭbĭ cūrăquĕ nātaē;

sīc ēt mātĕr ămās, sīc nūmquām cōrdĕ rĕcēdīt

nātă tŭō, fīxāmque ănĭmī pĕnĕtrālĭbŭs īmīs

nōctĕ dĭēquĕ tĕnēs. Nōn sīc Trāchīnĭă nīdōs

Ālcўŏnē, vērnōs nōn sīc Phĭlŏmēlă pĕnātēs

cīrcŭmĭt āmplēctēns ănĭmāmque īn pīgnŏră trānsfērt.

Ēt nūnc īllă tĕnēt, vĭdŭō quōd sōlă cŭbīlī

ōtĭă tām pūlchraē tĕrĭt īnfēcūndă iŭvēntaē.

Sēd vĕnĭēnt, plēnīs vĕnĭēnt cōnūbĭă taēdīs.

Sīc cērtē fōrmaēquĕ bŏnīs ănĭmīquĕ mĕrētūr;

sīvĕ chĕlŷn cōmplēxă fĕrīt seū vōcĕ pătērnā

dīscēndūm Mūsīs sŏnăt ēt mĕă cārmĭnă flēctīt,

cāndĭdă seū mōllī dīdūcīt brācchĭă mōtū,

īngĕnĭūm prŏbĭtās ārtēmquĕ mŏdēstĭă vīncīt.

Nōnnĕ lĕvēs pŭĕrōs, nōn tē, Cўthĕrēă, pŭdēbīt

hōc cēssārĕ dĕcūs? Nēc tāntūm Rōmă iŭgālēs

cōncĭlĭārĕ tŏrōs fēstāsque āccēndĕrĕ taēdās

fērtĭlĭs: ēt nōstrā gĕnĕrī tēllūrĕ dăbūntūr.

Nōn ădĕō Vĕsŭvīnŭs ăpēx ēt flāmmĕă dīrī

mōntĭs hĭēms trĕpĭdās ēxhaūsīt cīvĭbŭs ūrbēs:

stānt pŏpŭlīsquĕ vĭgēnt, hīnc aūspĭcĕ cōndĭtă Phoēbō

tēctă Dĭcārchēī pōrtūsque ēt lītŏră mūndī

hōspĭta: ăt hīnc māgnaē trāctūs ĭmĭtāntĭă Rōmaē

quaē Căpўs ādvēctīs īmplēvīt moēnĭă Teūcrīs.

Nōstrăquĕ nēc prŏprĭīs tĕnŭīs nēc rāră cŏlōnīs

Pārthĕnŏpē, cuī mītĕ sŏlūm trāns aēquŏră vēctaē

īpsĕ Dĭōnaēā mōnstrāvĭt Ăpōllŏ cŏlūmbā.

Hās ĕgŏ tē sēdēs (nām nēc mĭhĭ bārbără Thrācē

nēc Lĭbўē nātālĕ sŏlūm) trānsfērrĕ lăbōrō,

quās ēt mōllĭs hĭēms ēt frīgĭdă tēmpĕrăt aēstās,

quās īmbēllĕ frĕtūm tōrpēntĭbŭs āllŭĭt ūndīs.

Pāx sēcūră lŏcīs ēt dēsĭdĭs ōtĭă vītaē

ēt nūmquām tūrbātă quĭēs sōmnīquĕ pĕrāctī.

Nūllă fŏrō răbĭēs aūt strīctae īn iūrgĭă lēgēs:

mōrūm iūră vĭrīs sōlum ēt sĭnĕ fāscĭbŭs aēquūm.

Quīd nūnc māgnĭfĭcās spĕcĭēs cūltūsquĕ lŏcōrūm

tēmplăque ĕt īnnŭmĕrīs spătĭa īntērstīnctă cŏlūmnīs,

ēt gĕmĭnām mōlēm nūdī tēctīquĕ thĕātrī

ēt Căpĭtōlīnīs quīnquēnnĭă prōxĭmă lūstrīs,

quīd laūdēm lītūs lībērtātēmquĕ Mĕnāndrī,

quām Rōmānŭs hŏnōs ēt Grāiă lĭcēntĭă mīscēnt?

Nēc dēsūnt vărĭaē cīrca ōblēctāmĭnă vītaē:

sīvĕ văpōrĭfĕrās, blāndīssĭmă lītŏră, Bāiās,

ēnthĕă fātĭdĭcaē seū vīsĕrĕ tēctă Sĭbŷllaē

dūlcĕ sĭt Īlĭăcōquĕ iŭgūm mĕmŏrābĭlĕ rēmō,

seū tĭbĭ Bācchēī vīnētă mădēntĭă Gaūrī

Tēlĕbŏūmquĕ dŏmōs, trĕpĭdīs ŭbĭ dūlcĭă naūtīs

lūmĭnă nōctĭvăgaē tōllīt Phărŭs aēmŭlă lūnaē,

cārăquĕ nōn mōllī iŭgă Sūrrēntīnă Lўaēō,

quaē mĕŭs ānte ălĭōs hăbĭtātōr Pōllĭŭs aūgēt,

Īnărĭmēsquĕ lăcūs mĕdĭcōs Stăbĭāsquĕ rĕnātās.

Mīllĕ tĭbī nōstraē rĕfĕrām tēllūrĭs ămōrēs,

sēd sătĭs hōc, cōniūnx, sătĭs ēst dīxīssĕ: crĕāvīt

mē tĭbĭ, mē sŏcĭūm lōngōs ādstrīnxĭt ĭn ānnōs.

Nōnne haēc āmbōrūm gĕnĕtrīx āltrīxquĕ vĭdērī

dīgnă? Sĕd īngrātūs quī plūra ādnēctŏ tŭīsquĕ

mōrĭbŭs īndŭbĭtō: vĕnĭēs, cārīssĭmă cōniūnx,

praēvĕnĭēsque ĕtĭām; sĭnĕ mē tĭbĭ dūctŏr ăquārūm

Thŷbrĭs ĕt ārmĭfĕrī sōrdēbūnt tēctă Quĭrīnī.

Intermissa tibi renovat, Tirynthie, sacra

Pollius et causas designat desidis anni,

quod coleris maiore tholo nec litora pauper

nuda tenes tectumque vagis habitabile nautis,

5sed nitidos postes Graisque effulta metallis

culmina, ceu taedis iterum lustratus honesti

ignis ab Oetaea conscenderis aethera flamma.

Vix oculis animoque fides. Tune ille reclusi

liminis et parvae custos inglorius arae?

10Unde haec aula recens fulgorque inopinus agresti

Alcidae? Sunt fata deum, sunt fata locorum.

O velox pietas! Steriles hic nuper harenas

ad sparsum pelago montis latus hirtaque dumis

saxa nec ulla pati faciles vestigia terras

15cernere erat. Quaenam subito fortuna rigentes

ditavit scopulos? Tyrione haec moenia plectro

an Getica venere lyra? Stupet ipse labores

annus, et angusti bisseno limite menses

longaevum mirantur opus. Deus attulit arces

20erexitque suas, atque obluctantia saxa

summovit nitens et magno pectore montem

reppulit: immitem credas iussisse novercam.

Ergo age, seu patrios liber iam legibus Argos

incolis et mersum tumulis Eurysthea calcas,

25sive tui solium Iovis et virtute parata

astra tenes, haustumque tibi succincta beati

nectaris excluso melior Phryge porrigit Hebe:

huc ades et genium templis nascentibus infer.

Non te Lerna nocens nec pauperis arva Molorchi

30nec formidatus Nemees ager antraque poscunt

Thracia nec Pharii polluta altaria regis,

sed felix simplexque domus fraudumque malarum

inscia et hospitibus superis dignissima sedes.

Pone truces arcus agmenque immite pharetrae

35et regum multo perfusum sanguine robur,

instratumque umeris dimitte rigentibus hostem.

Hic tibi Sidonio celsum pulvinar acantho

texitur et signis crescit torus asper eburnis.

Pacatus mitisque veni nec turbidus ira

40nec famulare timens, sed quem te Maenalis Auge

confectum thiasis et multo fratre madentem

detinuit qualemque vagae post crimina noctis

Thespius obstupuit, totiens socer. Hic tibi festa

gymnas et insontes iuvenum sine caestibus irae

45annua veloci peragunt certamina lustro.

Hic templis inscriptus avo gaudente sacerdos

parvus adhuc similisque tui, cum prima novercae

monstra manu premeres atque exanimata doleres.

Sed quaenam subiti, veneranda, exordia templi

50dic age, Calliope; socius tibi grande sonabit

Alcides tensoque modos imitabitur arcu.

Tempus erat, caeli cum torrentissimus axis

incumbit terris ictusque Hyperione multo

acer anhelantis incendit Sirius agros.

55Iamque dies aderat, profugis cum regibus aptum

fumat Aricinum Triviae nemus et face multa

conscius Hippolyti splendet lacus; ipsa coronat

emeritos Diana canes et spicula terget

et tutas sinit ire feras, omnisque pudicis

60Itala terra focis Hecateidas excolit idus.

Ast ego, Dardaniae quamuis sub collibus Albae

rus proprium magnique ducis mihi munere currens

unda domi curas mulcere aestusque levare

sufficerent, notas Sirenum nomine rupes

65facundique larem Polli non hospes habebam,

assidue moresque viri pacemque novosque

Pieridum flores intactaque carmina discens.

Forte diem Triviae dum litore ducimus udo

angustasque fores adsuetaque tecta gravati

70frondibus et patula defendimus arbore soles,

delituit caelum et subitis lux candida cessit

nubibus ac tenuis graviore favonius austro

immaduit; qualem Libyae Saturnia nimbum

attulit, Iliaco dum dives Elissa marito

75donatur testesque ululant per devia nymphae.

Diffugimus, festasque dapes redimitaque vina

arripiunt famuli; nec quo convivia migrent,

quamuis innumerae gaudentia rura superne

insedere domus et multo culmine dives

80mons nitet: instantes sed proxima quaerere nimbi

suadebant laesique fides reditura sereni.

Stabat dicta sacri tenuis casa nomine templi

et magnum Alciden humili lare parva premebat,

fluctivagos nautas scrutatoresque profundi

85vix operire capax. Huc omnis turba coimus,

huc epulae ditesque tori coetusque ministrum

stipantur nitidaeque cohors gratissima Pollae.

Non cepere fores, angustaque deficit aedes.

Erubuit risitque deus dilectaque Polli

90corda subit blandisque virum complectitur ulnis.

"Tune" inquit "largitor opum, qui mente profusa

tecta Dicarchei pariter iuvenemque replesti

Parthenopen? Nostro qui tot fastigia monti,

tot virides lucos, tot saxa imitantia vultus

95aeraque, tot scripto viventes lumine ceras

fixisti? Quid enim ista domus, quid terra, priusquam

te gauderet, erat? longo tu tramite nudos

texisti scopulos, fueratque ubi semita tantum,

nunc tibi distinctis stat porticus alta columnis,

100ne sorderet iter. Curvi tu litoris ora

clausisti calidas gemina testudine nymphas.

vix opera enumerem; mihi pauper et indigus uni

Pollius? et talis hilaris tamen intro penates

et litus, quod pandis, amo. Sed proxima sedem

105despicit et tacite ridet mea limina Iuno.

Da templum dignasque tuis conatibus aras,

quas puppes velis nolint transire secundis,

quo pater aetherius mensisque accita deorum

turba et ab excelso veniat soror hospita templo.

110Nec te, quod solidus contra riget umbo maligni

montis et immenso non umquam exesus ab aevo,

terreat: ipse adero et conamina tanta iuvabo

asperaque invitae perfringam viscera terrae.

Incipe et Herculeis fidens hortatibus aude.

115Non Amphioniae steterint velocius arces

Pergameusve labor". Dixit mentemque reliquit.

Nec mora cum scripta formatur imagine tela.

Innumerae coiere manus: his caedere silvas

et levare trabes, illis immergere curae

120fundamenta solo. Coquitur pars umida terrae

protectura hiemes atque exclusura pruinas,

indomitusque silex curva fornace liquescit.

Praecipuus sed enim labor est exscindere dextra

oppositas rupes et saxa negantia ferro.

125Hic pater ipse loci positis Tirynthius armis

insudat validaque solum deforme bipenni,

cum grave nocturna caelum subtexitur umbra,

ipse fodit, ditesque Caprae viridesque resultant

Taurubulae, et terris ingens redit aequoris echo.

130Non tam grande sonat motis incudibus Aetne,

cum Brontes Steropesque ferit, nec maior ab antris

Lemniacis fragor est ubi flammeus aegida caelat

Mulciber et castis exornat Pallada donis.

Decrescunt scopuli, et rosea sub luce reversi

135artifices mirantur opus. Vix annus anhelat

alter, et ingenti dives Tirynthius arce

despectat fluctus et iunctae tecta novercae

provocat et dignis invitat Pallada templis.

Iam placidae dant signa tubae, iam fortibus ardens

140fumat harena sacris. Hos nec Pisaeus honores

Iuppiter aut Cirrhae pater aspernetur opacae.

Nil his triste locis; cedat lacrimabilis Isthmos,

cedat atrox Nemee: litat hic felicior infans.

Ipsae pumiceis virides Nereides antris

145exsiliunt ultro, scopulis umentibus haerent,

nec pudet occulte nudas spectare palaestras.

Spectat et Icario nemorosus palmite Gaurus

silvaque quae fixam pelago Nesida coronat,

et placidus Limon omenque Euploea carinis,

150et Lucrina Venus, Phrygioque e vertice Graias

addisces, Misene, tubas, ridetque benigna

Parthenope gentile sacrum nudosque virorum

certatus et parva suae simulacra coronae.

Quin age et ipse libens proprii certaminis actus

155invicta dignare manu; seu nubila disco

findere seu volucres Zephyros praecedere telo

seu tibi dulce manu Libycas nodare palaestras,

indulge sacris et, si tibi poma supersunt

Hesperidum, gremio venerabilis ingere Pollae;

160nam capit et tantum non degenerabit honorem.

Quod si dulce decus viridesque resumeret annos,

(da veniam, Alcide) fors hic et pensa tulisses.

Haec ego nascentes laetus bacchatus ad aras

libamenta tuli. Nunc ipse in limine cerno

165solventem voces et talia dicta ferentem:

"Macte animis opibusque meos imitate labores,

qui rigidas rupes infecundaeque pudenda

naturae deserta domas et vertis in usum

lustra habitata feris foedeque latentia profers

170numina. Quae tibi nunc meritorum praemia solvam?

Quas referam grates? Parcarum fila tenebo

extendamque colus (duram scio vincere Mortem),

avertam luctus et tristia damna vetabo

teque nihil laesum viridi renovabo senecta

175concedamque diu iuvenes spectare nepotes,

donec et hic sponsae maturus et illa marito,

rursus et ex illis suboles nova grexque protervus

nunc umeris irreptet avi, nunc agmine blando

certatim placidae concurrat ad oscula Pollae.

180Nam templis numquam statuetur terminus aevi,

dum me flammigeri portabit machina caeli.

Nec mihi plus Nemee priscumque habitabitur Argos

nec Tiburna domus solisque cubilia Gades".

Sic ait; et tangens surgentem altaribus ignem

185populeaque movens albentia tempora silva

et Styga et aetherii iuravit fulmina Patris.

Di quibus audaces amor est servare carinas

saevaque ventosi mulcere pericula ponti,

sternite molle fretum placidumque advertite votis

concilium, et lenis non obstrepat unda precanti:

5grande tuo rarumque damus, Neptune, profundo

depositum. Ivvenis dubio committitur alto

Maecius atque animae partem super aequora nostrae

maiorem transferre parat. Proferte benigna

sidera et antemnae gemino considite cornu,

10Oebalii fratres; vobis pontusque polusque

luceat; Iliacae longe nimbosa sororis

astra fugate, precor, totoque excludite caelo.

Vos quoque caeruleum ponti, Nereides, agmen,

quis honor et regni cessit fortuna secundi

15(dicere quae magni fas sit mihi sidera ponti),

surgite de vitreis spumosae Doridos antris

Baianosque sinus et feta tepentibus undis

litora tranquillo certatim ambite natatu,

quaerentes ubi celsa ratis, quam scandere gaudet

20nobilis Ausoniae Celer armipotentis alumnus.

Nec quaerenda diu; modo nam trans aequora terris

prima Dicarcheis Pharium gravis intulit annum,

prima salutavit Capreas et margine dextro

sparsit Tyrrhenae Mareotica vina Minervae.

25Huius utrumque latus molli praecingite gyro,

partitaeque vices vos stuppea tendite mali

vincula, vos summis adnectite sipara velis,

vos Zephyris aperite sinus; pars transtra reponat,

pars demittat aquis curvae moderamina puppis;

30sint quibus exploret primos gravis arte molorchos,

quaeque secuturam religent post terga phaselon

uncaque summersae penitus retinacula vellant;

temperet haec aestus pelagusque inclinet ad ortus:

officio careat glaucarum nulla sororum.

35Hinc multo Proteus geminoque hinc corpore Triton

praenatet, et subitis qui perdidit inguina monstris

Glaucus, adhuc patriis quotiens allabitur oris

litoream blanda feriens Anthedona cauda.

Tu tamen ante omnes diva cum matre, Palaemon,

40annue, si vestras amor est mihi pandere Thebas,

nec cano degeneri Phoebeum Amphiona plectro.

Et pater Aeolio frangit qui carcere ventos,

cui varii flatus omnisque per aequora mundi

spiritus atque hiemes nimbosaque nubila parent,

45artius obiecto Borean Eurumque Notumque

monte premat: soli Zephyro sit copia caeli,

solus agat puppes summasque supernatet undas

assiduus pelago; donec tua turbine nullo

laesa Paraetoniis assignet carbasa ripis.

50Audimur. Vocat ipse ratem nautasque morantes

increpat. Ecce meum timido iam frigore pectus

labitur et nequeo, quamuis movet ominis horror,

claudere suspensos oculorum in margine fletus.

Iamque ratem terris divisit fune soluto

55navita et angustum deiecit in aequora pontem.

Saevus et e puppi longo clamore magister

dissipat amplexus atque oscula fida revellit,

nec longum cara licet in cervice morari.

Attamen in terras e plebe novissimus omni

60ibo nec egrediar nisi iam currente carina.

Quis rude et abscissum miseris animantibus aequor

fecit iter solidaeque pios telluris alumnos

expulit in fluctus pelagoque immisit hianti

audax ingenii? Nec enim temeraria virtus

65illa magis, summae gelidum quae Pelion Ossae

iunxit anhelantemque iugis bis pressit Olympum.

Usque adeone parum lentas transire paludes

stagnaque et angustos summittere pontibus amnes?

Imus in abruptum gentilesque undique terras

70exigua fugimus clausi trabe et aëre nudo.

Inde furor ventis indignataeque procellae

et caeli fremitus et fulmina plura Tonanti.

Ante rates pigro torpebant aequora somno,

nec spumare Thetis nec spargere nubila fluctus

75audebant. Visis tumuerunt puppibus undae,

inque hominem surrexit hiems. Tunc nubila Plias

Oleniumque pecus, solito tunc peior Orion.

Iusta queror. Fugit ecce vagas ratis acta per undas

paulatim minor et longe servantia vincit

80lumina, tot gracili ligno complexa timores,

quaeque super reliquos te, nostri pignus amoris,

portat dura, Celer. Quos nunc ego pectore somnos

quosve queam perferre dies? Quis cuncta paventi

nuntius an facili te praetermiserit unda

85Lucani rabida ora maris, num torta Charybdis

fluctuet aut Siculi populatrix virgo profundi,

quos tibi currenti praeceps gerat Hadria mores,

quae pax Carpathio, quali te subuehat aura

Doris Agenorei furtis blandita iuvenci?

90Sed merui questus. Quid enim te castra petente

non vel ad ignotos ibam comes impiger Indos

Cimmeriumque chaos? Starem prope bellica regis

signa mei, seu tela manu seu frena teneres,

armatis seu iura dares; operumque tuorum

95etsi non socius, certe mirator adessem.

Si quondam magno Phoenix reverendus Achilli

litus ad Iliacum Thymbraeaque Pergama venit

imbellis tumidoque nihil iuratus Atridae,

cur nobis ignavus amor? Sed pectore fido

100numquam abero longisque sequar tua carbasa votis.

Isi, Phoroneis olim stabulata sub antris,

nunc regina Phari numenque Orientis anheli,

excipe multisono puppem Mareotida sistro

ac iuvenem egregium, Latius cui ductor Eoa

105signa Palaestinasque dedit frenare cohortes,

ipsa manu placida per limina festa sacrosque

duc portus urbesque tuas. Te praeside noscat,

unde paludosi fecunda licentia Nili,

cur vada desidant et ripa coërceat undas

110Cecropio stagnata luto, cur invida Memphis,

curve Therapnaei lasciviat ora Canopi,

cur servet Pharias Lethaeus ianitor aras,

vilia cur magnos aequent animalia divos;

quae sibi praesternat vivax altaria Phoenix,

115quos dignetur agros aut quo se gurgite Nili

mergat adoratus trepidis pastoribus Apis.

Duc et ad Emathios manes, ubi belliger urbis

conditor Hyblaeo perfusus nectare durat,

anguiferamque domum, blando qua mersa veneno

120Actias Ausonias fugit Cleopatra catenas.

Usque et in Assyrias sedes mandataque castra

prosequere et Marti iuvenem, dea, trade Latino.

Nec novus hospes erit: puer his sudavit in arvis

notus adhuc tantum maioris lumine clavi,

125iam tamen et turmas facili praevertere gyro

fortis et Eoas iaculo damnare sagittas.

Ergo erit illa dies, qua te maiora daturus

Caesar ab emerito iubeat discedere bello,

at nos hoc iterum stantes in litore vastos

130cernemus fluctus aliasque rogabimus auras.

O tum quantus ego aut quanta votiva movebo

plectra lyra, cum me magna cervice ligatum

attolles umeris atque in mea pectora primum

incumbes e puppe novus servataque reddes

135colloquia inque vicem medios narrabimus annos:

tu rapidum Euphraten et regia Bactra sacrasque

antiquae Babylonis opes et Zeugma, Latinae

pacis iter, qua dulce nemus florentis Idumes,

qua pretiosa Tyros rubeat, quo purpura suco

140Sidoniis iterata cadis, ubi germine primum

candida felices sudent opobalsama virgae;

ast ego, devictis dederim quae busta Pelasgis

quaeve laboratas claudat mihi pagina Thebas.

Summa deum, Pietas, cuius gratissima caelo

rara profanatas inspectant numina terras,

huc vittata comam niveoque insignis amictu,

qualis adhuc praesens nullaque expulsa nocentum

5fraude rudes populos atque aurea regna colebas,

mitibus exsequiis ades et lugentis Etrusci

cerne pios fletus laudataque lumina terge.

Nam quis inexpleto rumpentem pectora questu

complexumque rogos incumbentemque favillis

10aspiciens non aut primaevae funera plangi

coniugis aut nati modo pubescentia credat

ora rapi flammis? Pater est, qui fletur. Adeste

dique hominesque sacris. Procul hinc, procul ite nocentes,

si cui corde nefas tacitum fessique senectus

15longa patris, si quis pulsatae conscius umquam

matris et inferna rigidum timet Aeacon urna:

insontes castosque voco. Tenet ecce seniles

leniter implicitos vultus sanctamque parentis

canitiem spargit lacrimis animaeque supremum

20frigus amat; celeres genitoris filius annos

(mira fides!) nigrasque putat properasse sorores.

Exsultent placidi Lethaea ad flumina manes,

Elysiae gaudete domus, date serta per aras,

festaque pallentes hilarent altaria lucos.

25Felix haec, nimium felix plorataque nato

umbra venit. Longe Furiarum sibila, longe

tergeminus custos, penitus via longa patescat

manibus egregiis. Eat horrendumque silentis

accedat domini solium gratesque supremas

30perferat et totidem iuveni roget anxius annos.

Macte pio gemitu! Dabimus solacia dignis

luctibus Aoniasque tuo sacrabimus ultro

inferias, Etrusce, seni. Tu largus Eoa

germina, tu messes Cilicumque Arabumque superbas

35merge rogis; ferat ignis opes heredis et alto

aggere missuri nitido pia nubila caelo

stipentur cineres: nos non arsura feremus

munera, venturosque tuus durabit in annos

me monstrante dolor. Neque enim mihi flere parentem

40ignotum; similis gemui proiectus ad ignem.

Ille mihi tua damna dies compescere cantu

suadet: et ipse tuli quos nunc tibi confero questus.

Non tibi clara quidem, senior placidissime, gentis

linea nec proavis demissum stemma, sed ingens

45supplevit fortuna genus culpamque parentum

occulvit. Nec enim dominos de plebe tulisti,

sed quibus occasus pariter famulantur et ortus.

Nec pudor iste tibi: quid enim terrisque poloque

parendi sine lege manet? Vice cuncta reguntur

50alternisque premunt. Propriis sub regibus omnis

terra; premit felix regum diademata Roma;

hanc ducibus frenare datum; mox crescit in illos

imperium superis. Sed habent et numina legem:

servit et astrorum velox chorus et vaga servit

55luna nec iniussae totiens redit orbita lucis,

et (modo si fas est aequare iacentia summis)

pertulit et saevi Tirynthius horrida regis

pacta, nec erubuit famulantis fistula Phoebi.

Sed neque barbaricis Latio transmissus ab oris:

60Smyrna tibi gentile solum potusque verendo

fonte Meles Hermique vadum, quo Lydius intrat

Bacchus et aurato reficit sua cornua limo.

Laeta dehinc series variisque ex ordine curis

auctus honos; semperque gradi prope numina, semper

65Caesareum coluisse latus sacrisque deorum

arcanis haerere datum. Tibereia primum

aula tibi vixdum ora nova mutante iuventa

panditur (hic annis multa super indole victis

libertas oblata venit) nec proximus heres,

70immitis quamquam et Furiis agitatus, abegit.

Hinc et in Arctoas tenuis comes usque pruinas

terribilem affatu passus visuque tyrannum

immanemque suis, ut qui metuenda ferarum

corda domant mersasque iubent iam sanguine tacto

75reddere ab ore manus et nulla vivere praeda.

Praecipuos sed enim merito surrexit in actus

nondum stelligerum senior dimissus in axem

Claudius et longo transmittit habere nepoti.

Quis superos metuens pariter tot templa, tot aras

80promeruisse datur? Summi Iovis aliger Arcas

nuntius; imbrifera potitur Thaumantide Iuno;

stat celer obsequio iussa ad Neptunia Triton:

tu totiens mutata ducum iuga rite tulisti

integer, inque omni felix tua cumba profundo.

85Iamque piam lux alta domum praecelsaque toto

intravit Fortuna gradu; iam creditur uni

sanctarum digestus opum partaeque per omnis

divitiae populos magnique impendia mundi.

Quicquid ab auriferis eiectat Hiberia fossis,

90Dalmatico quod monte nitet, quod messibus Afris

verritur, aestiferi quicquid terit area Nili,

quodque legit mersus pelagi scrutator Eoi,

et Lacedaemonii pecuaria culta Galaesi

perspicuaeque nives Massylaque robora et Indi

95dentis honos: uni parent commissa ministro,

quae Boreas quaeque Eurus atrox, quae nubilus Auster

invehit: hibernos citius numeraveris imbres

silvarumque comas. Vigil iste animique sagacis

excitus evolvit quantum Romana sub omni

100pila die quantumque tribus, quid templa, quid alti

undarum cursus, quid propugnacula poscant

aequoris aut longe series porrecta viarum;

quod domini celsis niteat laquearibus aurum,

quae divum in vultus igni formanda liquescat

105massa, quid Ausoniae scriptum crepet igne Monetae.

Hic tibi rara quies animoque exclusa voluptas,

exiguaeque dapes et numquam laesa profundo

cura mero; sed iura tamen genialia cordi

et mentem vincire toris ac iungere festa

110conubia et fidos domino genuisse clientes.

Quis sublime genus formamque insignis Etruscae

nesciat? haudquaquam proprio mihi cognita visu,

sed decus eximium famae par reddit imago,

vultibus et similis natorum gratia monstrat.

115Nec vulgare genus; fasces summamque curulem

frater et Ausonios enses mandataque fidus

signa tulit, cum prima truces amentia Dacos

impulit et magno gens est damnata triumpho.

Sic quicquid patrio cessatum a sanguine, mater

120reddidit, obscurumque latus clarescere vidit

conubio gavisa domus. Nec pignora longe;

quippe bis ad partus venit Lucina manuque

ipsa levi gravidos tetigit fecunda labores.

Felix a! si longa dies, si cernere vultus

125natorum viridisque genas tibi iusta dedissent

stamina! Sed media cecidere abrupta iuventa

gaudia, florentesque manu scidit Atropos annos;

qualia pallentes declinant lilia culmos

pubentesque rosae primos moriuntur ad austros,

130aut ubi verna novis exspirat purpura pratis.

Illa sagittiferi circumuolitastis Amores

funera maternoque rogos unxistis amomo;

nec modus aut pennis laceris aut crinibus ignem

spargere, collectaeque pyram struxere pharetrae.

135Quas tunc inferias aut quae lamenta dedisses

maternis, Etrusce, rogis, qui funera patris

haud matura putas atque hos pius ingemis annos!

Illum et qui nutu superas nunc temperat arces,

progeniem claram terris partitus et astris,

140laetus Idumaei donavit honore triumphi

dignatusque loco victricis et ordine pompae

non vetuit, tenuesque nihil minuere parentes.

Atque idem in cuneos populo deduxit equestres

mutavitque genus laevaeque ignobile ferrum

145exuit et celso natorum aequavit honorem.

Dextra bis octonis fluxerunt saecula lustris,

atque aevi sine nube tenor. Quam dives in usus

natorum totoque volens excedere censu,

testis adhuc largi nitor inde adsuetus Etrusci,

150cui tua non humilis dedit indulgentia mores:

hunc siquidem amplexu semper revocante tenebas

blandus et imperio numquam pater; huius honori

pronior ipse etiam gaudebat cedere frater.

Quas tibi devoti iuvenes pro patre renato,

155summe ducum, grates, aut quae pia vota rependunt!

Tu (seu tarda situ rebusque exhausta senectus

erravit, seu blanda diu Fortuna regressum

malvit) attonitum et venturi fulminis ictus

horrentem tonitru tantum lenique procella

160contentus monvisse senem; cumque horrida supra

aequora curarum socius procul Itala rura

linqueret, hic molles Campani litoris oras

et Diomedeas concedere iussus in arces,

atque hospes, non exsul, erat. Nec longa moratus

165Romuleum reseras iterum, Germanice, limen

maerentemque foves inclinatosque penates

erigis. Haud mirum, ductor placidissime, quando

haec est quae victis parcentia foedera Cattis

quaeque suum Dacis donat clementia montem,

170quae modo Marcomanos post horrida bella vagosque

Sauromatas Latio non est dignata triumpho.

Iamque in fine dies et inexorabile pensum

deficit. Hic maesti pietas me poscit Etrusci,

qualia nec Siculae moderantur carmina rupes

175nec fati iam certus olor saevique marita

Tereos. Heu quantis lassantem bracchia vidi

planctibus et prono fusum super oscula vultu!

Vix famuli comitesque tenent, vix arduus ignis

summovet. Haud aliter gemuit periuria Theseus

180litore, qui falsis deceperat Aegea velis.

Tunc immane gemens foedatusque ora tepentis

affatur cineres: "Cur nos, fidissime, linquis

Fortuna redeunte, pater? Modo numina magni

praesidis atque breves superum placavimus iras,

185nec frueris tantique orbatus muneris usu

ad manes, ingrate, fugis. Nec flectere Parcas

aut placare malae datur aspera numina Lethes?

Felix, cui magna patrem cervice vehenti

sacra Mycenaeae patuit reverentia flammae,

190quique tener saevis genitorem Scipio Poenis

abstulit et Lydi pietas temeraria Lausi.

Ergo et Thessalici coniunx pensare mariti

funus et immitem potuit Styga vincere supplex

Thracius? Hoc quanto melius pro patre liceret!

195Non totus rapiere tamen, nec funera mittam

longius; hic manes, hic intra tecta tenebo:

tu custos dominusque laris, tibi cuncta tuorum

parebunt; ego rite minor semperque secundus

assiduas libabo dapes et pocula sacris

200manibus effigiesque colam: te lucida saxa,

te similem doctae referet mihi linea cerae,

nunc ebur et fulvum vultus imitabitur aurum.

Inde viam morum longaeque examina vitae

affatusque pios monituraque somnia poscam."

205Talia dicentem genitor dulcedine laeta

audit et immites lente descendit ad umbras

verbaque dilectae fert narraturus Etruscae.

Salve supremum, senior mitissime patrum,

supremumque vale, qui numquam sospite nato

210triste chaos maestique situs patiere sepulcri.

Semper odoratis spirabunt floribus arae,

semper et Assyrios felix bibet urna liquores

et lacrimas, qui maior honos. Hic sacra litabit

manibus eque tua tumulum tellure levabit.

215Nostra quoque exemplo meritus tibi carmina sancit

hoc etiam gaudens cinerem donasse sepulcro.

Ite, comae, facilemque precor transcurrite pontum,

ite coronato recubantes molliter auro;

ite, dabit cursus mitis Cytherea secundos

placabitque notos, fors et de puppe timenda

5transferet inque sua ducet super aequora concha.

Accipe laudatos, iuvenis Phoebeie, crines

quos tibi Caesareus donat puer, accipe laetus

intonsoque ostende patri. Sine dulce nitentes

comparet atque diu fratris putet esse Lyaei.

10Forsan et ipse comae numquam labentis honorem

praemetet atque alio clusum tibi ponet in auro.

Pergame, pinifera multum felicior Ida,

illa licet sacrae placeat sibi nube rapinae

(nempe dedit superis illum quem turbida semper

15Iuno videt refugitque manum nectarque recusat),

at tu grata deis pulchroque insignis alumno

misisti Latio, placida quem fronte ministrum

Iuppiter Ausonius pariter Romanaque Iuno

aspiciunt et uterque probant. Nec tanta potenti

20terrarum domino divum sine mente voluptas.

Dicitur Idalios Erycis de vertice lucos

dum petit et molles agitat Venus aurea cygnos,

Pergameas intrasse domos, ubi maximus aegris

auxiliator adest et festinantia sistens

25fata salutifero mitis deus incubat angui.

Hic puerum egregiae praeclarum sidere formae

ipsius ante dei ludentem conspicit aras.

Ac primum subita paulum decepta figura

natorum de plebe putat; sed non erat illi

30arcus et ex umeris nullae fulgentibus umbrae.

Miratur puerile decus vultumque comasque

aspiciens "Tune Ausonias" ait "ibis ad arces,

neglectus Veneri? tu sordida tecta iugumque

servitii vulgare feres? procul absit: ego isti,

35quem meruit formae dominum dabo. Vade age mecum,

vade, puer: ducam volucri per sidera curru

donum immane duci; nec te plebeia manebunt

iura: Palatino famulus deberis amori.

Nil ego, nil, fateor, toto tam dulce sub orbe

40aut vidi aut genui. Cedet tibi Latmius ultro

Sangariusque puer, quemque irrita fontis imago

et sterilis consumpsit amor. Te caerula Nais

mallet et apprensa traxisset fortius urna.

Tu, puer, ante omnis; solus formosior ille,

45cui daberis". Sic orsa leves secum ipsa per auras

tollit olorinaque iubet considere biga.

Nec mora. iam Latii montes veterisque penates

Evandri, quos mole nova pater inclitus orbis

excolit et summis aequat Germanicus astris.

50Tunc propior iam cura deae, quae forma capillis

optima, quae vestis roseos accendere vultus

apta, quod in digitis, collo quod dignius aurum.

Norat caelestis oculos ducis ipsaque taedas

iunxerat et plena dederat conubia dextra.

55Sic ornat crines, Tyrios sic fundit amictus,

dat radios ignemque suum. Cessere priores

deliciae famulumque greges; hic pocula magno

prima duci murrasque graves crystallaque portat

candidiore manu: crescit nova gratia Baccho.

60Care puer superis, qui praelibare verendum

nectar et ingentem totiens contingere dextram

electus quam nosse Getae, quam tangere Persae

Armeniique Indique petunt! O sidere dextro

edite, multa tibi divum indulgentia favit!

65Olim etiam, ne prima genas lanugo nitentes

carperet et pulchrae fuscaret gratia formae,

ipse deus patriae celsam trans aequora liquit

Pergamon. Haud ulli puerum mollire potestas

credita, sed tacita iuvenis Phoebeius arte

70leniter haud ullo concussum vulnere corpus

de sexu transire iubet. Tamen anxia curis

mordetur puerique timet Cytherea dolores.

Nondum pulchra ducis clementia coeperat ortu

intactos servare mares; nunc frangere sexum

75atque hominem mutare nefas, gavisaque solos

quos genuit natura videt, nec lege sinistra

ferre timent famulae natorum pondera matres.

Tu quoque nunc, iuvenis, genitus si tardius esses,

umbratusque genas et adultos fortior artus

80non unum gaudens Phoebea ad limina munus

misisses; patrias nunc solus crinis ad oras

naviget. Hunc multo Paphie saturabat amomo,

hunc nova tergemina pectebat Gratia dextra.

Huic et purpurei cedet coma saucia Nisi,

85et quam Sperchio tumidus servabat Achilles.

Ipsi, cum primum niveam praecerpere frontem

decretum est umerosque manu nudare nitentes,

accurrunt teneri Paphia cum matre volucres

expediuntque comas et Serica pectore ponunt

90pallia. Tunc iunctis crinem incidere sagittis

atque auro gemmisque locant, rapit ipsa cadentem

mater et arcanos iterat Cytherea liquores.

Tunc puer e turba, manibus qui forte supinis

nobile gemmato speculum portaverat auro:

95"Hoc quoque demus" ait "patriis nec gratius ullum

munus erit templis ipsoque potentius auro.

Tu modo fige aciem et vultus hic usque relinque."

Sic ait et speculum reclusit imagine rapta.

At puer egregius tendens ad sidera palmas;

100"His mihi pro donis, hominum mitissime custos,

si merui, longa dominum renovare iuventa

atque orbi servare velis! Hoc sidera mecum,

hoc undae terraeque rogant. Eat, oro, per annos

Iliacos Pyliosque simul, propriosque penates

105gaudeat et secum Tarpeia senescere templa".

Sic ait et motas miratur Pergamos aras.

Quid mihi maesta die, sociis quid noctibus, uxor,

anxia pervigili ducis suspiria cura?

Non metuo ne laesa fides aut pectore in isto

alter amor; nullis in te datur ire sagittis

5(audiat infesto licet hoc Rhamnusia vultu),

non datur. Et si egomet patrio de litore raptus

quattuor emeritis per bella, per aequora lustris

errarem, tu mille procos intacta fugares,

non imperfectas commenta retexere telas,

10sed sine fraude palam thalamosque armata negasses.

Dic tamen, unde alia mihi fronte et nubila vultus?

Anne quod Euboicos fessus remeare penates

auguror et patria senium componere terra?

Cur hoc triste tibi? Certe lascivia corde

15nulla nec aut trepidi mulcent te proelia Circi

aut intrat sensus clamosi turba theatri;

sed probitas et opaca quies et sordida numquam

gaudia. Quas autem comitem te rapto per undas?

Quamquam, et si gelidas irem mansurus ad Arctos

20vel super Hesperiae vada caligantia Thyles

aut septemgemini caput impenetrabile Nili,

hortarere vias. Etenim tua (nempe benigna

quam mihi sorte Venus iunctam florentibus annis

servat et in senium), tua, quae me vulnere primo

25intactum thalamis et adhuc iuvenile vagantem

fixisti, tua frena libens docilisque recepi,

et semel insertas non mutaturus habenas

usque premo. Tu me nitidis Albana ferentem

dona comis sanctoque indutum Caesaris auro

30visceribus complexa tuis, sertisque dedisti

oscula anhela meis; tu, cum Capitolia nostrae

infitiata lyrae, saevum ingratumque dolebas

mecum victa Iovem; tu procurrentia primis

carmina nostra sonis, totasque in murmure noctes

35aure rapis vigili; longi tu sola laboris

conscia, cumque tuis crevit mea Thebais annis.

Qualem te nuper Stygias prope raptus ad umbras

cum iam Lethaeos audirem comminus amnes,

aspexi, tenuique oculos iam morte cadentes.

40Scilicet exhausti Lachesis mihi tempora fati

te tantum miserata dedit, superique potentes

invidiam timuere tuam. Post ista propinquum

nunc iter optandosque sinus comes ire moraris?

Heu | ubi nota fides totque explorata per usus,

45qua veteres Latias Graias heroidas aequas?

Isset ad Iliacas (quid enim deterret amantes?)

Penelope gavisa domos, si passus Ulixes;

questa est Aegiale, questa est Meliboea relinqui,

et quam (quam saevi!) fecerunt maenada planctus.

50Nec minor his tu nosse fidem vitamque maritis

dedere. Sic certe cineres umbramque priorem

quaeris adhuc, sic exsequias amplexa canori

coniugis ingentes iterasti pectore planctus,

iam mea. Nec pietas alia est tibi curaque natae;

55sic et mater amas, sic numquam corde recedit

nata tuo, fixamque animi penetralibus imis

nocte dieque tenes. Non sic Trachinia nidos

Alcyone, vernos non sic Philomela penates

circumit amplectens animamque in pignora transfert.

60Et nunc illa tenet, viduo quod sola cubili

otia tam pulchrae terit infecunda iuventae.

Sed venient, plenis venient conubia taedis.

Sic certe formaeque bonis animique meretur;

sive chelyn complexa ferit seu voce paterna

65discendum Musis sonat et mea carmina flectit,

candida seu molli diducit bracchia motu,

ingenium probitas artemque modestia vincit.

Nonne leves pueros, non te, Cytherea, pudebit

hoc cessare decus? Nec tantum Roma iugales

70conciliare toros festasque accendere taedas

fertilis: et nostra generi tellure dabuntur.

Non adeo Vesuvinus apex et flammea diri

montis hiems trepidas exhausit civibus urbes:

stant populisque vigent, hinc auspice condita Phoebo

75tecta Dicarchei portusque et litora mundi

hospita: at hinc magnae tractus imitantia Romae

quae Capys advectis implevit moenia Teucris.

Nostraque nec propriis tenuis nec rara colonis

Parthenope, cui mite solum trans aequora vectae

80ipse Dionaea monstravit Apollo columba.

Has ego te sedes (nam nec mihi barbara Thrace

nec Libye natale solum) transferre laboro,

quas et mollis hiems et frigida temperat aestas,

quas imbelle fretum torpentibus alluit undis.

85Pax secura locis et desidis otia vitae

et numquam turbata quies somnique peracti.

Nulla foro rabies aut strictae in iurgia leges:

morum iura viris solum et sine fascibus aequum.

Quid nunc magnificas species cultusque locorum

90templaque et innumeris spatia interstincta columnis,

et geminam molem nudi tectique theatri

et Capitolinis quinquennia proxima lustris,

quid laudem litus libertatemque Menandri,

quam Romanus honos et Graia licentia miscent?

95Nec desunt variae circa oblectamina vitae:

sive vaporiferas, blandissima litora, Baias,

enthea fatidicae seu visere tecta Sibyllae

dulce sit Iliacoque iugum memorabile remo,

seu tibi Bacchei vineta madentia Gauri

100Teleboumque domos, trepidis ubi dulcia nautis

lumina noctivagae tollit Pharus aemula lunae,

caraque non molli iuga Surrentina Lyaeo,

quae meus ante alios habitator Pollius auget,

Inarimesque lacus medicos Stabiasque renatas.

105Mille tibi nostrae referam telluris amores,

sed satis hoc, coniunx, satis est dixisse: creavit

me tibi, me socium longos adstrinxit in annos.

Nonne haec amborum genetrix altrixque videri

digna? Sed ingratus qui plura adnecto tuisque

110moribus indubito: venies, carissima coniunx,

praeveniesque etiam; sine me tibi ductor aquarum

Thybris et armiferi sordebunt tecta Quirini.