P. PAPINII STATII - THEBAIDOS LIBER XII

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

0

Nōndūm cūnctă pŏlō vĭgĭl īnclīnāvĕrăt āstră

ōrtŭs ĕt īnstāntēm cōrnū tĕnuĭōrĕ vĭdēbāt

lūnă dĭēm, trĕpĭdās ŭbĭ iām Tīthōnĭă nūbēs

dīscŭtĭt āc rĕdŭcī māgnūm părăt aēthĕră Phoēbō.

āgmĭnă iām rārīs Dīrcaēă pĕnātĭbŭs ērrānt,5

nōctīs quēstă mŏrās; quāmvīs tūnc ōtĭă tāndēm

ēt prīmūs pōst bēllă sŏpōr, tămĕn aēgră quĭētēm

pāx fŭgăt ēt saēvī mĕmĭnīt vīctōrĭă bēllī.

vīx prīmō prōfērrĕ grădum ēt mūnīmĭnă vāllī

sōlvĕrĕ, vīx tōtās rĕsĕrāre aūdācĭă pōrtās;10

stānt vĕtĕrēs ānte ōră mĕtūs cāmpīquĕ văcāntīs

hōrrŏr: ŭt āssĭdŭō iāctātīs aēquŏrĕ tēllūs

prīmă lăbāt, sīc āttŏnĭtī nīl cōmmĭnŭs īrĕ

mīrāntūr fūsāsquĕ pŭtānt āssūrgĕrĕ tūrmās.

sīc ŭbĭ pērspĭcŭaē scāndēntēm līmĭnă tūrrīs15

Īdălĭaē vŏlŭcrēs fūlvum āspēxērĕ drăcōnēm,

īntŭs ăgūnt nātōs ēt fētă cŭbīlĭă vāllānt

ūnguĭbŭs īmbēllēsquĕ cĭtānt ād proēlĭă pīnnās;

mōx rŭĕrīt lĭcĕt īllĕ rĕtrō, tămĕn āĕră nūdūm

cāndĭdă tūrbă tĭmēt, tāndēmque īngrēssă vŏlātūs20

hōrrĕt ĕt ā mĕdĭīs ĕtĭāmnūm rēspĭcĭt āstrīs.

Ītŭr ĭn ēxsānguēm pŏpŭlūm bēllīquĕ iăcēntīs

rēlĭquĭās, quācūmquĕ dŏlōr lūctūsquĕ crŭēntī

ēxēgērĕ dŭcēs; hī tēla, hī cōrpŏra, ăt īllī

caēsōrūm tāntum ōră vĭdēnt ălĭēnăquĕ iūxtā25

pēctŏră; pārs cūrrūs dēflēnt vĭdŭīsquĕ lŏquūntūr,

hōc sōlūm quĭă rēstăt, ĕquīs; pārs ōscŭlă fīgūnt

vūlnĕrĭbūs māgnīs ēt dē vīrtūtĕ quĕrūntūr.

frīgĭdă dīgĕrĭtūr strāgēs: pătŭērĕ rĕcīsaē

cūm căpŭlīs hāstīsquĕ mănūs mĕdĭīsquĕ săgīttaē30

lūmĭnĭbūs stāntēs; mūltīs vēstīgĭă caēdīs

nūllă, rŭūnt plānctū pēndēnte ĕt ŭbīquĕ părātō.

āc cīrcum īnfōrmīs trūncōs mĭsĕrābĭlĕ sūrgīt

cērtāmēn, quī iūstă fĕrānt, quī fūnĕră dūcānt.

saēpe ĕtĭam hōstīlīs (lūsīt Fōrtūnă părūmpēr)35

dēcēptī flēvērĕ vĭrōs; nēc cērtă făcūltās

nōscĕrĕ, quēm mĭsĕrī vītēnt cālcēntvĕ crŭōrēm.

āt quĭbŭs ēst īllaēsă dŏmūs văcŭīquĕ dŏlōrēs,

aūt dēsērtă văgī Dănăūm tēntōrĭă lūstrānt

īmmīttūntquĕ făcēs, aūt (quaē pōst bēllă vŏlūptās)40

quaērūnt, dīspērsūs iăcĕāt quō pūlvĕrĕ Tŷdeūs,

ān rāptī pătĕāt spĕcŭs aūgŭrĭs, aūt ŭbĭ dīvūm

hōstĭs, ăn aēthĕrĭaē vīvānt pēr mēmbră făvīllaē.

iām lăcrĭmīs ēxēmptă dĭēs, nēc sērŭs ăbēgīt

vēspĕr: ămānt mĭsĕrī lāmēntă mălīsquĕ frŭūntūr.45

nēc sŭbĭērĕ dŏmōs, sēd cīrcūm fūnĕră pērnōx

tūrbă sĕdēt, vĭcĭbūsquĕ dătīs āltērnă gĕmēntēs

īgnĕ fĕrās plānctūquĕ fŭgānt; nēc dūlcĭbŭs āstrīs

vīctă nĕc āssĭdŭō cŏĭērūnt lūmĭnă flētū.

tērtĭŭs Aūrōraē pūgnābāt Lūcĭfĕr, ēt iām50

mōntĭbŭs ōrbātīs, lūcōrūm glōrĭă, māgnaē

Teūmēsī vēnērĕ trăbēs ĕt ămīcă Cĭthaērōn

sīlvă rŏgīs; ārdēnt ēxcīsaē vīscĕră gēntīs

mōlĭbŭs ēxstrūctīs: sūprēmō mūnĕrĕ gaūdēnt

Ōgўgĭī mānēs; quĕrĭtūr mĭsĕrābĭlĕ Grāiūm55

nūdă cŏhōrs vĕtĭtūmquĕ gĕmēns cīrcūmvŏlăt īgnēm.

āccĭpĭt ēt saēvī mānēs Ĕtĕōclĭs ĭnīquōs

haūdquāquām rēgālĭs hŏnōs, Ārgīvŭs hăbērī

frātēr iūssŭs ădhūc ātque ēxŭlĕ pēllĭtŭr ūmbrā.

Āt nōn plēbĕĭō fūmārĕ Mĕnoēcĕă būstō60

rēx gĕnĭtōr Thēbaēquĕ sĭnūnt, nēc rōbŏră vīlēm

strūxērūnt dē mōrĕ rŏgūm; sēd bēllĭcŭs āggēr

cūrrĭbŭs ēt clĭpĕīs Grāiōrūmque ōmnĭbŭs ārmīs

stērnĭtŭr; hōstīlēs sŭpĕr īpse, ūt vīctŏr, ăcērvōs,

pācĭfĕrā laūrō crīnēm vīttīsquĕ dĕcōrūs65

āccŭbăt: haūd ălĭtēr, quām cūm pōscēntĭbŭs āstrīs

laētŭs ĭn āccēnsā iăcŭīt Tīrŷnthĭŭs Oētā.

spīrāntēs sŭpĕr īnfĕrĭās cāptīvă Pĕlāsgūm

cōrpŏră frēnātōsquĕ pătēr, sōlācĭă fōrtī

bēllōrūm, māctābăt ĕquōs; hīs ārdŭŭs īgnīs70

pālpĭtăt, ēt gĕmĭtūs tāndem ērūpērĕ pătērnī:

"Ō nĭsĭ māgnănĭmaē nĭmĭūs tē laūdĭs ĭnīssēt

ārdŏr, Ĕchīŏnĭōs mēcūm vĕnĕrāndĕ pĕnātēs

ātque ūltrā rēctūrĕ pŭēr, vĕnĭēntĭă quī nūnc

gaūdĭa ĕt īngrātūm rēgnī mĭhĭ mūnŭs ăcērbās!75

tū sŭpĕrūm cōnvēxă lĭcēt coētūsquĕ pĕrēnnī

(crēdo ĕquĭdēm) vīrtūtĕ cŏlās, mĭhĭ flēbĭlĕ sēmpēr

nūmĕn ĕrīs; pōnānt ārās ēxcēlsăquĕ Thēbaē

tēmplă dĭcēnt: ūnī fās sīt lūgērĕ părēntī.

ēt nūnc heū quaē dīgnă tĭbī sōllēmnĭă quāsvĕ80

lārgĭăr ēxsĕquĭās? nēc sī fātālĕ pŏtēstās

Ārgŏs ĕt īmpūlsās cĭnĕrī mīscērĕ Mўcēnās,

mēquĕ sŭpēr, cuī vītă (nĕfās!) ēt sānguĭnĕ nātī

pārtŭs hŏnōs. ĕădēmnĕ dĭēs, ĕădem īmpĭă bēllă

tē, pŭĕr, ēt dīrōs mīsēre īn Tārtără frātrēs,85

ēt nūnc Oēdĭpŏdī pār ēst fōrtūnă dŏlōrīs

āc mĭhĭ? quām sĭmĭlēs gĕmĭmūs, bŏnĕ Iūppĭtĕr, ūmbrās!

āccĭpĕ, nātĕ, tŭī nŏvă lībāmēntă trĭūmphī,

āccĭpe ĕt hōc rĕgĭmēn dēxtraē frōntīsquĕ sŭpērbaē

vīncŭlă, quaē pātrī mĭnĭmūm laētāndă dĕdīstī.90

rēgēm tē, rēgēm trīstēs Ĕtĕōclĕŏs ūmbraē

āspĭcĭānt." sĭmŭl haēc dīcēns crīnēmquĕ mănūmquĕ

dēstrŭĭt, āccēnsāque ĭtĕrāt vĭŏlēntĭŭs īrā:

"Saēvum ăgĕdum īmmītēmquĕ vŏcēnt, sī fūnĕră Lērnaē

tēcum ārdērĕ vĕtō; lōngōs ŭtĭnam āddĕrĕ sēnsūs95

cōrpŏrĭbūs caēlōque ănĭmās Ĕrĕbōquĕ nŏcēntēs

pēllĕrĕ fās, īpsūmquĕ fĕrās, īpsum ūncă vŏlūcrūm

ōră sĕqui ātque ārtūs rēgūm mōnstrārĕ nĕfāndōs!

eī mĭhĭ, quōd pŏsĭtōs hŭmŭs ālmă dĭēsquĕ rĕsōlvēt.

quāre ĭtĕrūm rĕpĕtēns ĭtĕrūmque ēdīcŏ: sŭprēmā100

nē quĭs ŏpe ēt flāmmīs aūsīt iūvīssĕ Pĕlāsgōs;

aūt nĕcĕ fāctă lŭēt nŭmĕrōque ēxplēbĭt ădēmptă

cōrpŏră; pēr sŭpĕrōs māgnūmquĕ Mĕnoēcĕă iūrō".

dīxĭt, ĕt ābrēptūm cŏmĭtēs īn tēctă fĕrēbānt.

Flēbĭlĭs īntĕrĕā văcŭīs cŏmĭtātŭs ăb Ārgīs105

(fāmă trăhīt mĭsĕrās) ōrbaē vĭdŭaēquĕ rŭēbānt

Īnăchĭdēs ceū cāptă mănūs; sŭă vūlnĕră cuīquĕ,

pār hăbĭtūs cūnctīs, dēiēcti īn pēctŏră crīnēs

āccīnctīquĕ sĭnūs; mānānt lăcĕra ōră crŭēntīs

ūnguĭbŭs, ēt mōllēs plānctū crēvērĕ lăcērtī.110

prīmă pĕr āttŏnĭtās nīgraē rēgīnă cătērvaē,

trīstĭbŭs īllābēns fămŭlīs ĭtĕrūmquĕ rĕsūrgēns,

quaērĭt ĭnōps Ārgīă vĭās; nōn rēgĭă cōrdī,

nōn pătĕr: ūnă fĭdēs, ūnūm Pŏlўnīcĭs ămātī

nōmĕn ĭn ōrĕ sĕdēt; Dīrcēn īnfaūstăquĕ Cādmī115

moēnĭă pōsthăbĭtīs vĕlĭt īncŏlŭīssĕ Mўcēnīs.

prōxĭmă Lērnaēō Călўdōnĭdăs āgmĭnĕ mīxtās

Tŷdĕŏs ēxsĕquĭās trăhĭt haūt cēssūră sŏrōrī

Dēĭpўlē; scĕlŭs īllă quĭdēm mōrsūsquĕ prŏfānōs

aūdĭĕrāt mĭsĕrāndă vĭrī, sēd cūnctă iăcēntī120

īnfēlīx īgnōscĭt ămōr. pōst āspĕră vīsū,

āc dēflēndă tămēn, dīgnō plāngōrĕ Nĕālcē

Hīppŏmĕdōntă cĭēns. vātīs mōx īmpĭă cōniūnx

heū văcŭōs pŏsĭtūră rŏgōs. Pōstrēmă gĕmēntūm

āgmĭnă Maēnălĭaē dūcīt cŏmĕs ōrbă Dĭānaē,125

ēt grăvĭs Ēvādnē: dŏlĕt haēc quĕrĭtūrquĕ lăbōrēs

aūdācīs pŭĕrī, māgnī mĕmŏr īllă mărītī

īt tōrvūm lăcrĭmāns sūmmīsque īrāscĭtŭr āstrīs.

īllās ēt lūcīs Hĕcătē spĕcŭlātă Lўcaēīs

prōsĕquĭtūr gĕmĭtū, dūplēxque ād lītŭs ĕūntīs130

plānxĭt ăb Īsthmĭăcō gĕnĕtrīx Thēbānă sĕpūlcrō,

nōctĭvăgūmquĕ grĕgēm, quāmvīs sĭbĭ lūgĕt, Ĕleūsīn

flēvĭt ĕt ārcānōs ērrāntĭbŭs ēxtŭlĭt īgnīs.

īpsă pĕr āvērsōs dūcīt Sātūrnĭă cāllēs

ōccūltātquĕ vĭās, nē plēbs cōngrēssă sŭōrūm135

īrĕ vĕtēt pĕrĕātque īngēntīs glōrĭă coēptī.

nēc nōn fūnctă dŭcūm rĕfŏvēndī cōrpŏră cūrām

Īrĭs hăbēt, pūtrēsque ārcānīs rōrĭbŭs ārtūs

āmbrŏsĭaēquĕ rĭgāt sūcīs, ūt lōngĭŭs ōbstēnt

ēxspēctēntquĕ rŏgum ēt flāmmās nōn āntĕ fătīscānt.140

Squālĭdŭs ēccĕ gĕnās ĕt ĭnānī vūlnĕrĕ pāllēns

Ōrnўtŭs (hīc sŏcĭō dēsērtŭs ăb āgmĭnĕ, tārdāt

plāgă rĕcēns) tĭmĭdō sēcrētă pĕr āvĭă fūrtō

dēbĭlĕ cārpĭt ĭtēr frāctaēque īnnītĭtŭr hāstaē.

īsque ŭbĭ mōtă nŏvō stŭpŭīt lŏcă sōlă tŭmūltū145

fēmĭnĕūmquĕ grĕgēm, quaē iām sŭpĕr āgmĭnă Lērnē

sōlă vĭdēt, nōn īllĕ vĭām caūsāsvĕ rĕquīrīt,

quīppĕ pătēnt, maēstō sēd sīc prĭŏr ōccŭpăt ōrĕ:

"Quō, mĭsĕraē, quō fērtĭs ĭtēr? fūnūsnĕ pĕrēmptīs

spērātīs cĭnĕrēmquĕ vĭrīs? stāt pērvĭgĭl īllīc150

ūmbrārūm cūstōs ĭnhŭmātăquĕ cōrpŏră rēgī

ādnŭmĕrāt. nūsquām lăcrĭmaē, prŏcŭl ūsquĕ fŭgātī

āccēssūs hŏmĭnūm: sōlīs ăvĭbūsquĕ fĕrīsquĕ

īrĕ lĭcēt. vēstrīsnĕ Crĕōn dăbĭt aēquŭs hŏnōrēm

lūctĭbŭs? īmmītīs cĭtĭūs Būsīrĭdŏs ārās155

Ōdrўsĭīquĕ fămēm stăbŭlī Sĭcŭlōsquĕ lĭcēbīt

ēxōrārĕ dĕōs; răpĭēt fōrtāssĕ prĕcāntīs,

sī mēns nōtă mĭhī, nēc cōniŭgĭālĭă sūprā

fūnĕră, sēd cārīs lōngē māctābĭt ăb ūmbrīs.

quīn fŭgĭtīs, dūm tūtă vĭa ēst, Lērnāmquĕ rĕvērsaē160

nōmĭnă, quōd sŭpĕrēst, văcŭīs dătĭs ōrbă sĕpūlcrīs

ābsēntēsque ănĭmās ăd ĭnānĭă būstă vŏcātīs?

aūt vōs Cēcrŏpĭām (prŏpĕ nāmque ēt Thēsĕă fāmāst

Thērmōdōntĭăcō laētūm rĕmĕārĕ trĭūmphō)

īmplōrātĭs ŏpēm? bēllō cōgēndŭs ĕt ārmīs165

īn mōrēs hŏmĭnēmquĕ Crĕōn". sīc fātŭs, ăt īllīs

hōrrŭĕrānt lăcrĭmaē, stŭpŭītque īmmānĭs ĕūndī

īmpĕtŭs, ātque ūnō vūltūs pāllōrĕ gĕlātī.

nōn sĕcŭs āfflāvīt mōllēs sī quāndŏ iŭvēncās

tīgrĭdĭs Hŷrcānaē iēiūnūm mūrmŭr, ĕt īpsĕ170

aūdītū tūrbātŭs ăgēr, tĭmŏr ōmnĭbŭs īngēns,

quaē plăcĕāt, quōs īllă fămēs ēscēndăt ĭn ārmōs.

Cōntĭnŭō dīscōrs vărĭō sēntēntĭă mōtū

scīndĭtŭr: hīs Thēbās tŭmĭdūmque āmbīrĕ Crĕōntă,

hīs plăcĕt Āctaēaē sī quīd clēmēntĭă gēntīs175

ādnŭăt; ēxtrēmūm cūrārum āc tūrpĕ rĕvērtī.

hīc nōn fēmĭnĕaē sŭbĭtūm vīrtūtĭs ămōrēm

cōllĭgĭt Ārgīā, sēxūque īmmānĕ rĕlīctō

trāctăt ŏpūs: plăcĕt (ēgrĕgĭī spēs dūră pĕrīclī!)

cōmmĭnŭs īnfāndī lēgēs āccēdĕrĕ rēgnī,180

quō Rhŏdŏpēs nōn ūllă nŭrūs nĕc ălūmnă nĭvōsī

Phāsĭdĭs īnnūptīs vāllātă cŏhōrtĭbŭs īrēt.

tūnc mŏvĕt ārtĕ dŏlūm, quō sēmĕt ăb āgmĭnĕ fīdō

sēgrĕgĕt, īmmītīsquĕ dĕōs rēgēmquĕ crŭēntūm

cōntēmptrīx ănĭmae ēt māgnō tĕmĕrārĭă lūctū185

prōvŏcĕt; hōrtāntūr pĭĕtās īgnēsquĕ pŭdīcī.

īpse ĕtĭam ānte ŏcŭlōs ōmnī mănĭfēstŭs ĭn āctū,

nūnc hōspēs mĭsĕraē, prīmās nūnc spōnsŭs ăd ārās,

nūnc mītīs cōniūnx, nūnc iām sūb cāssĭdĕ tōrvā

maēstŭs ĭn āmplēxū mūltūmque ā līmĭnĕ sūmmō190

rēspĭcĭēns: sēd nūlla ănĭmō vērsātŭr ĭmāgŏ

crēbrĭŏr, Āŏnĭī quām quaē dē sānguĭnĕ cāmpī

nūdă vĕnīt pōscītquĕ rŏgōs. hīs ānxĭă mēntēm

aēgrēscīt fŭrĭīs ēt, quī cāstīssĭmŭs ārdōr,

fūnŭs ămāt; tūnc ād cŏmĭtēs cōnvērsă Pĕlāsgās:195

"Vōs" ăĭt "Āctaēās ăcĭēs Mărăthōnĭăque ārmă

ēlĭcĭte, ādspīrētquĕ pĭō Fōrtūnă lăbōrī.

mē sĭnĭte Ōgўgĭās, tāntaē quaē sōlă rŭīnaē

caūsă fŭī, pĕnĕtrārĕ dŏmōs ēt fūlmĭnă rēgnī

prīmă pătī; nēc sūrdă fĕraē pūlsābĭmŭs ūrbīs200

līmĭnă: sūnt īllīc sŏcĕrī mĭhĭ sūntquĕ sŏrōrēs

cōniŭgĭs, ēt Thēbās haūd īgnōrāndă sŭbībō.

nē tāntūm rĕvŏcātĕ grădūs: īllo īmpĕtŭs īngēns

aūgŭrĭūmque ănĭmī". nēc plūra, ūnūmquĕ Mĕnoētēn

(ōlim hīc vīrgĭnĕī cūstōs mŏnĭtōrquĕ pŭdōrīs)205

ēlĭgĭt ēt, quāmquām rŭdĭs ātque īgnāră lŏcōrūm,

praēcĭpĭtēs grēssūs, quā vēnĕrăt Ōrnўtŭs, aūfērt.

ātque ŭbĭ vīsă prŏcūl sŏcĭās līquīssĕ mălōrūm:

"Ānne" ăĭt "hōstīlēs ĕgŏ tē tābēntĕ pĕr āgrōs

(heū dŏlŏr!) ēxspēctēm, quaēnām sēntēntĭă lēntī210

Thēsĕŏs? ān bēllō prŏcĕrēs, ān dēxtĕr hărūspēx

ādnŭăt? īntĕrĕā fūnūs dēcrēscĭt. ĕt ūncīs

ālĭtĭbūs nōn hōs pŏtĭūs sūppōnĭmŭs ārtūs?

ēt nūnc mē dūrām, sī quīs tĭbĭ sēnsŭs ăd ūmbrās,

mē tārdām Stўgĭīs quĕrĕrīs, fīdīssĭmĕ, dīvīs.215

heū sī nūdŭs ădhūc, heū sī iām fōrtĕ sĕpūltūs:

nōstrum ūtrūmquĕ nĕfās; ădĕō vīs nūllă dŏlēntī,

mōrs nūsquām saēvūsvĕ Crĕōn? hōrtārĭs ĕūntēm,

Ōrnўtĕ!" sīc dīcēns māgnō Mĕgărēĭă praēcēps

ārvă răpīt pāssū, dēmōnstrāt prōxĭmă quīsquĕ220

ōbvĭŭs hōrrēscītque hăbĭtūs mĭsĕrāmquĕ vĕrētūr.

vādĭt ătrōx vīsū, nīl cōrdĕ nĕc ōrĕ păvēscēns,

ēt nĭmĭīs cōnfīsă mălīs prŏpĭōrquĕ tĭmērī:

nōctĕ vĕlūt Phrўgĭā cūm lāmēntātă rĕsūltānt

Dīndўmă, pīnĭgĕrī răpĭtūr Sĭmŏēntĭs ăd āmnēm225

dūx vēsānă chŏrī, cūiūs dĕă sānguĭnĕ lēctō

īpsă dĕdīt fērrum ēt vīttātā frōndĕ nŏtāvīt.

Iām pătĕr Hēspĕrĭō flāgrāntēm gūrgĭtĕ cūrrūm

ābdĭdĕrāt Tītān, ălĭīs rĕdĭtūrŭs ăb ūndīs,

cūm tămĕn īllă grăvēm lūctū fāllēntĕ lăbōrēm230

nēscĭt ăbīssĕ dĭēm: nēc cālīgāntĭbŭs ārvīs

tērrētūr, sēd frāngĭt ĭtēr pĕr ĕt īnvĭă sāxă

lāpsūrāsquĕ trăbēs nĕmŏrūmque ārcānă, sĕrēnō

nīgră dĭē, caēcīsque īncīsă nŏvālĭă fōssīs,

pēr flŭvĭōs sēcūră vădī sōmnōsquĕ fĕrārūm235

praētĕr ĕt hōrrēndīs īnfēstă cŭbīlĭă mōnstrīs.

tāntum ănĭmī lūctūsquĕ vălēnt! pŭdĕt īrĕ Mĕnoētēn

tārdĭŭs, īnvălĭdaēquĕ grădūm mīrātŭr ălūmnaē.

quās nōn īllă dŏmōs pĕcŭdūmque hŏmĭnūmquĕ mŏdēstō

pūlsāvīt gĕmĭtū! quŏtĭēns āmīssŭs ĕūntī240

līmĕs, ĕt ērrāntēm cŏmĭtīs sōlācĭă flāmmaē

dēstĭtŭūnt gĕlĭdaēquĕ făcēm vīcērĕ tĕnēbraē!

iāmquĕ sŭpīnāntūr fēssīs lātēquĕ fătīscūnt

Pēnthēī dēvēxă iŭgī, cūm pēctŏre ănhēlō

iām prŏpĕ dēfĭcĭēns sīc īncĭpĭt ōrĕ Mĕnoētēs:245

"Haūd prŏcŭl, ēxāctī sī spēs nōn blāndă lăbōrīs,

Ōgўgĭās, Ārgīă, dŏmōs ĕt ĕgēnă sĕpūlcrī

būstă iăcērĕ rĕōr; grăvĕ cōmmĭnŭs aēstŭăt āēr

sōrdĭdŭs, ēt māgnaē rĕdĕūnt pĕr ĭnānĕ vŏlūcrēs.

haēc īlla ēst crūdēlĭs hŭmūs, nēc moēnĭă lōngē.250

Cērnĭs, ŭt īngēntīs mūrōrūm pōrrĭgăt ūmbrās

cāmpŭs, ĕt ē spĕcŭlīs mŏrĭēns īntērmĭcĕt īgnīs?

moēnĭă sūnt iūxtā; mŏdŏ nōx măgĭs īpsă tăcēbāt,

sōlăquĕ nīgrāntēs lāxābānt āstră tĕnēbrās."

hōrrŭĭt Ārgīā, dēxtrāmque ād moēnĭă tēndēns:255

"Ūrbs ōptātă prĭūs, nūnc tēcta hōstīlĭă Thēbaē,

ēt tămĕn, īllaēsās sī rēddīs cōniŭgĭs ūmbrās,

sīc quŏquĕ dūlcĕ sŏlūm, cērnīs, quō praēdĭtă cūltū,

quā stīpātă mănū, iūxtā tŭă līmĭnă prīmūm

Oēdĭpŏdīs māgnī vĕnĭō nŭrŭs? īmprŏbă nōn sūnt260

vōtă: rŏgōs hōspēs plānctūmque ēt fūnĕră pōscō.

īllum, ōro, ēxtōrrēm rēgnī bēllōquĕ fŭgātūm,

īllūm, quēm sŏlĭō nōn ēs dīgnātă pătērnō,

rēddĕ mĭhī! tūque, ōrŏ, vĕnī, sī mānĭbŭs ūllă

ēffĭgĭēs ērrāntque ănĭmaē pōst mēmbră sŏlūtaē,265

tū mĭhĭ pāndĕ vĭās, tŭăque īpse ād fūnĕră dēdūc,

sī mĕrŭī!" dīxīt, tēctūmque ādgrēssă prŏpīnquaē

pāstōrālĕ căsaē rĕfĭcīt spīrāmĭnă fēssī

īgnĭs ĕt hōrrēndōs īrrūmpīt tūrbĭdă cāmpōs.

quālĭs ăb Aētnaēīs āccēnsā lāmpădĕ sāxīs270

ōrbă Cĕrēs māgnaē vărĭābăt ĭmāgĭnĕ flāmmaē

Aūsŏnĭūm Sĭcŭlūmquĕ lătūs, vēstīgĭă nīgrī

rāptōrīs vāstōsquĕ lĕgēns īn pūlvĕrĕ sūlcōs;

īllĭŭs īnsānīs ŭlŭlātĭbŭs īpsĕ rĕmūgīt

Ēncĕlădūs rūptōquĕ vĭās īllūmĭnăt īgnī:275

Pērsĕphŏnēn āmnēs sīlvaē frĕtă nūbĭlă clāmānt,

Pērsĕphŏnēn tāntūm Stўgĭī tăcĕt aūlă mărītī.

Ādmŏnĕt āttŏnĭtām fīdūs mĕmĭnīssĕ Crĕōntīs

āltŏr ĕt ōccūltō sūbmīttĕrĕ lāmpădă fūrtō.

Rēgīna Ārgŏlĭcās mŏdŏ fōrmīdātă pĕr ūrbēs,280

vōtum īmmānĕ prŏcīs spēsque aūgūstīssĭmă gēntīs,

nōctĕ sŭb īnfēstā, nūllō dŭce ĕt hōstĕ prŏpīnquō,

sōlă pĕr ōffēnsūs ārmōrum ēt lūbrĭcă tābō

grāmĭnă, nōn tĕnĕbrās, nōn cīrcūmfūsă trĕmīscēns

cōncĭlĭa ūmbrārum ātque ănĭmās sŭă mēmbră gĕmēntēs285

saēpĕ grădū caēcō fērrūm cālcātăquĕ tēlă

dīssĭmŭlāt, sōlūsquĕ lăbōr vītāssĕ iăcēntīs,

dūm fūnūs pŭtăt ōmnĕ sŭūm, vīsūquĕ săgācī

rīmātūr pŏsĭtōs ēt cōrpŏră prōnă sŭpīnāt

īncūmbēns, quĕrĭtūrquĕ părūm lūcēntĭbŭs āstrīs.290

Fōrtĕ sŏpōrĭfĕrās caēlī sēcrētă pĕr ūmbrās

Iūnŏ, sĭnū māgnī sēmēt fūrātă mărītī,

Thēsĕŏs ād mūrōs, ūt Pāllădă flēctĕrĕt, ībāt,

sūpplĭcĭbūsquĕ pĭīs făcĭlēs ăpĕrīrĕt Ăthēnās.

Ātque ŭbĭ pēr cāmpōs ērrōrĕ fătīscĕrĕ vānō295

īmmĕrĭtam Ārgīān sŭpĕrō rēspēxĭt ăb āxĕ,

īndŏlŭīt vīsu, ēt lūnārĭbŭs ōbvĭă bīgīs

ādvērtīt vūltūm plăcĭdāque ĭtă vōcĕ lŏcūtāst:

"Dā mĭhĭ pōscēntī mūnūs brĕvĕ, Cŷnthĭă, sī quīs

ēst Iūnōnĭs hŏnōs; cērtē Iŏvĭs īmprŏbă iūssū300

tēr nōctem Hērcŭlĕām -, vĕtĕrēs sēd mīttŏ quĕrēlās:

ēn lŏcŭs ōffĭcĭō. cūltrīx plăcĭtīssĭmă nōstrī

Īnăchĭs Ārgīā cērnīs quā nōctĕ văgētūr

nēc rĕpĕrīrĕ vĭrūm dēnsīs quĕăt aēgră tĕnēbrīs?

ēt tĭbĭ nīmbōsūm lānguēt iŭbăr: ēxsĕrĕ quaēsō305

cōrnŭa ĕt āssuētō prŏpĭōr prĕmăt ōrbĭtă tērrās.

Hūnc quŏquĕ, quī cūrrū mădĭdās tĭbĭ prōnŭs hăbēnās

dūcĭt, ĭn Āŏnĭōs vĭgĭlēs dēmīttĕ Sŏpōrēm".

vīx ĕă, cūm scīssīs māgnūm dĕă nūbĭbŭs ōrbēm

prōtŭlĭt; ēxpāvēre ūmbraē, fūlgōrquĕ rĕcīsūs310

sīdĕrĭbūs; vīx īpsă tŭlīt Sātūrnĭă flāmmās.

Prīmām pēr cāmpōs īnfūsō lūmĭnĕ pāllām

cōniŭgĭs īpsă sŭōs nōscīt mĭsĕrāndă lăbōrēs,

quāmquām tēxtă lătēnt sūffūsăquĕ sānguĭnĕ maērēt

pūrpŭră; dūmquĕ dĕōs vŏcăt ēt dē fūnĕrĕ cārō315

hōc sŭpĕrēssĕ pŭtāt, vĭdĕt īpsum īn pūlvĕrĕ paēnĕ

cālcātūm. Fūgēre ănĭmūs vīsūsquĕ sŏnūsquĕ,

īnclūsītquĕ dŏlōr lăcrĭmās; tūm cōrpŏrĕ tōtō

stērnĭtŭr īn vūltūs ănĭmūmquĕ pĕr ōscŭlă quaērīt

ābsēntēm, prēssūmquĕ cŏmīs āc vēstĕ crŭōrēm320

sērvātūră lĕgīt. mōx tāndēm vōcĕ rĕvērsā:

"Hūnc ĕgŏ tē, cōniūnx, ād dēbĭtă rēgnă prŏfēctūm

dūctōrēm bēllī gĕnĕrūmquĕ pŏtēntĭs Ădrāstī

āspĭcĭō, tālīsquĕ tŭīs ōccūrrŏ trĭūmphīs?

Hūc āttōllĕ gĕnās dēfēctăquĕ lūmĭnă: vēnīt325

ād Thēbās Ārgīă tŭās; ăgĕ, moēnĭbŭs īndūc

ēt pătrĭōs ōstēndĕ lărēs ēt mūtŭă rēddĕ

hōspĭtĭa. Heū quĭd ăgō? Prōiēctūs caēspĭtĕ nūdō

hōc pătrĭaē tēllūrĭs hăbēs. quaē iūrgĭă? cērtē

īmpĕrĭūm nōn frātĕr hăbēt! Nūllāsnĕ tŭōrūm330

mōvīstī lăcrĭmās? Ŭbĭ mātĕr, ŭbi īnclĭtă fāmā

Āntĭgŏnē? Mĭhĭ nēmpĕ iăcēs, mĭhĭ vīctŭs ĕs ūnī!

Dīcēbām: "Quō tēndĭs ĭtēr? Quīd scēptră nĕgātă

pōscĭs? hăbēs Ārgōs, sŏcĕrī rēgnābĭs ĭn aūlā;

hīc tĭbĭ lōngŭs hŏnōs, hīc īndīvīsă pŏtēstās".335

Quīd quĕrŏr? Īpsă dĕdī bēllūm maēstūmquĕ rŏgāvī

īpsă pătrem, ūt tālēm nūnc tē cōmplēxă tĕnērēm.

Sēd bĕne hăbēt, sŭpĕrī, grātum ēst, Fōrtūnă; pĕrāctă

spēs lōngīnquă vĭaē: tōtōs īnvēnĭmŭs ārtūs.

eī mĭhĭ, sēd quāntō dēscēndīt vūlnŭs hĭātū!340

Hōc frātēr? Quā pārtĕ, prĕcōr, iăcĕt īllĕ nĕfāndūs

praēdātōr? vīncām vŏlŭcrēs - sĭt ădīrĕ pŏtēstās -

ēxclūdāmquĕ fĕrās; ăn hăbēt fūnēstŭs ĕt īgnīs?

Sēd nēc tē flāmmīs ĭnŏpēm tŭă tērră vĭdēbīt:

ārdēbīs lăcrĭmāsquĕ fĕrēs, quās fērrĕ nĕgātūm345

rēgĭbŭs, aētērnūmquĕ tŭō fămŭlātă sĕpūlcrō

dūrābīt dēsērtă fĭdēs, tēstīsquĕ dŏlōrūm

nātŭs ĕrīt, pārvōquĕ tŏrūm Pŏlўnīcĕ fŏvēbō".

Ēcce ălĭōs gĕmĭtūs ălĭāmque ād būstă fĕrēbāt

Āntĭgŏnē mĭsĕrāndă făcēm, vīx nāctă pĕtītōs350

moēnĭbŭs ēgrēssūs; īllām nām tēmpŏre ĭn ōmnī

āttēndūnt vĭgĭlēs ēt rēx iŭbĕt īpsĕ tĭmērī,

cōntrāctaēquĕ vĭcēs ēt crēbrĭŏr ēxcŭbăt īgnīs.

Ērgŏ dĕīs frātrīquĕ mŏrās ēxcūsăt ĕt āmēns,

ūt paūlum īmmīssō cēssīt stătĭo hōrrĭdă sōmnō,355

ērūmpīt mūrīs: frĕmĭtū quō tērrĭtăt āgrōs

vīrgĭnĭs īră lĕaē, răbĭēs cuī lībĕră tāndēm

ēt prīmūs sĭnĕ mātrĕ fŭrōr. Nēc lōngă mŏrātă,

quīppĕ trŭcēm cāmpum ēt, pŏsĭtūs quō pūlvĕrĕ frātēr,

nōvĕrăt. Ātque īllām cōntrā vĭdĕt īrĕ Mĕnoētēs,360

cuī văcăt, ēt cāraē gĕmĭtūs cōmpēscĭt ălūmnaē.

cūm tămĕn ērēctās ēxtrēmūs vīrgĭnĭs aūrēs

āccēssīt sŏnŭs, ūtque ātrā sūb vēstĕ cŏmīsquĕ

squālēntem ēt crāssō foēdātām sānguĭnĕ vūltūs

āstrōrūm rădĭīs ĕt ŭtrāque ā lāmpădĕ vīdīt:365

"Cūiŭs" ăīt "mānēs, aūt quēm tĕmĕrārĭă quaērīs

nōctĕ mĕā?" nĭhĭl īllă dĭū, sĕd ĭn ōră mărītī

dēĭcĭt īnquĕ sŭōs părĭtēr vēlāmĭnă vūltūs,

cāptă mĕtū sŭbĭtō paūlūmque ōblītă dŏlōrīs.

Hōc măgĭs īncrĕpĭtāns sūspēctă sĭlēntĭă pērstāt370

Āntĭgŏnē, cŏmĭtēmquĕ prĕmēns īpsāmquĕ; sĕd āmbō

dēfĭcĭūnt fīxīquĕ sĭlēnt. Tāndem ōră rĕtēxīt

Ārgīā, cōrpūsquĕ tămēn cōmplēxă prŏfātūr:

"Sī quĭd ĭn hōc vĕtĕrī bēllōrūm sānguĭnĕ mēcūm

quaēsītūră vĕnīs, sī tū quŏquĕ dūră Crĕōntīs375

iūssă tĭmēs, pōssūm tĭbĭ mē cōnfīsă fătērī.

sī mĭsĕra ēs - cērtē lăcrĭmās lāmēntăquĕ cērnō -,

iūnge, ăgĕ, iūngĕ fĭdēm: prōlēs ĕgŏ rēgĭs Ădrāstī

- eī mĭhĭ! nūm quĭs ădēst? - cārī Pŏlўnīcĭs ăd īgnīs,

ētsī rēgnă vĕtānt." stŭpŭīt Cādmēĭă vīrgŏ380

īntrĕmŭītquĕ sĭmūl, dīcēntēmque ōccŭpăt ūltrō:

"Mēne ĭgĭtūr sŏcĭām - prō fōrs īgnāră! - mălōrūm,

mēnĕ tĭmēs? mĕă mēmbră tĕnēs, mĕă fūnĕră plāngīs.

Cēdŏ, tĕnē, pŭdĕt heū! pĭĕtās īgnāvă sŏrōrīs!

haēc prĭŏr!" hīc părĭtēr lāpsaē iūnctōquĕ pĕr īpsūm385

āmplēxū mīscēnt ăvĭdaē lăcrĭmāsquĕ cŏmāsquĕ,

pārtītaēque ārtūs rĕdĕūnt āltērnă gĕmēntēs

ād vūltum ēt cārā vĭcĭbūs cērvīcĕ frŭūntūr.

dūmquĕ mŏdo haēc frātrēm mĕmŏrāt, nūnc īllă mărītūm,

mūtŭăque ēxōrsaē Thēbās Ārgōsquĕ rĕnārrānt,390

lōngĭŭs Ārgīā mĭsĕrōs rĕmĭnīscĭtŭr āctūs:

"Pēr tĭbĭ fūrtīvī sācrūm cōmmūnĕ dŏlōrīs,

pēr sŏcĭōs mānēs ēt cōnscĭă sīdĕră iūrō:

nōn hīc āmīssōs, quāmquām văgŭs ēxsŭl, hŏnōrēs,

nōn gēntīlĕ sŏlūm, cāraē nōn pēctŏră mātrīs,395

tē cŭpĭīt ūnām nōctēsquĕ dĭēsquĕ lŏcūtūs

Āntĭgŏnēn; ĕgŏ cūră mĭnōr făcĭlīsquĕ rĕlīnquī.

Tū tămĕn ēx cēlsā sūblīmēn fōrsĭtăn ārcĕ

āntĕ nĕfās Grāīs dāntēm vēxīllă mănīplīs

vīdīstī, tēque īlle ăcĭē rēspēxĭt ăb īpsā400

ēnsĕ sălūtātam ēt nūtāntīs vērtĭcĕ cōnī:

nōs prŏcŭl. ēxtrēmās sēd quīs dĕŭs ēgĭt ĭn īrās?

nīl vēstraē vālvērĕ prĕcēs? tĭbĭne īstĕ nĕgāvīt

ōrāntī?" caūsās āc trīstĭă rēddĕrĕ fātă

coēpĕrăt Āntĭgŏnē; fīdūs cŏmĕs ādmŏnĕt āmbās:405

Hēia ăgĭte īncēptūm pŏtĭūs! Iām sīdĕră pāllēnt

vīcīnō tūrbātă dĭē, pērfērtĕ lăbōrēm,

tēmpŭs ĕrīt lăcrĭmīs, āccēnsō flēbĭtĭs īgnĕ".

Haūt prŏcŭl Īsmēnī mōnstrābānt mūrmŭră rīpās,

quā tūrbātŭs ădhūc ēt sānguĭnĕ dēcŏlŏr ībāt.410

hūc lăcĕrōs ārtūs sŏcĭō cōnāmĭnĕ pōrtānt

īnvălĭdaē, iūngītquĕ cŏmēs nōn fōrtĭŏr ūlnās.

sīc Hўpĕrīŏnĭūm tĕpĭdō Phăĕthōntă sŏrōrēs

fūmāntēm lāvērĕ Pădō; vīx īllĕ sĕpūlcrō

cōndĭtŭs, ēt flēntēs stābānt ād flūmĭnă sīlvaē.415

ūt sănĭēs pūrgātă vădō mēmbrīsquĕ rĕvērsūs

mōrtĭs hŏnōs, īgnēm mĭsĕraē pōst ūltĭmă quaērūnt

ōscŭlă; sēd gĕlĭdaē cīrcum ēxănĭmēsquĕ făvīllaē

pūtrĭbŭs īn fŏvĕīs, ātque ōmnĭă būstă quĭēscūnt.

Stābăt ădhūc seū fōrtĕ rŏgūs, seū nūmĭnĕ dīvūm,420

cuī tōrrērĕ dătūm saēvōs Ĕtĕōclĕŏs ārtūs,

sīvĕ lŏcūm mōnstrīs ĭtĕrūm Fōrtūnă părābāt,

seū dīssēnsūrōs sērvāvĕrăt Eūmĕnĭs īgnēs.

Hīc tĕnŭēm nīgrīs ĕtĭāmnum ādvīvĕrĕ lūcēm

rōbŏrĭbūs părĭtēr cŭpĭdaē vīdērĕ, sĭmūlquĕ425

flēbĭlĕ gāvīsaē; nĕc ădhūc, quaē būstă, rĕpērtūm,

sēd plăcĭdūs quēmcūmquĕ rŏgānt mītīsquĕ sŭprēmī

ādmīttāt cĭnĕrīs cōnsōrtem ēt mīscĕăt ūmbrās.

Ēcce ĭtĕrūm frātrēs: prīmōs ūt cōntĭgĭt ārtūs

īgnĭs ĕdāx, trĕmŭērĕ rŏgi ēt nŏvŭs ādvĕnă būstō430

pēllĭtŭr; ēxūndānt dīvīsō vērtĭcĕ flāmmaē

āltērnōsque ăpĭcēs ābrūptā lūcĕ cŏrūscānt.

Pāllĭdŭs Eūmĕnĭdūm vĕlŭtī cōmmīsĕrĭt īgnīs

Ōrcŭs, ŭtērquĕ mĭnāx glŏbŭs ēt cōnātŭr ŭtērquĕ

lōngĭŭs; īpsae ĕtĭām cōmmōtō pōndĕrĕ paūlūm435

sēcēssērĕ trăbēs. Cōnclāmāt tērrĭtă vīrgŏ:

"Ōccĭdĭmūs, fūnctāsquĕ mănū stĭmŭlāvĭmŭs īrās.

frātĕr ĕrāt; quĭs ĕnim āccēssūs fĕrŭs hōspĭtĭs ūmbraē

pēllĕrĕt? ēn clĭpĕī frāgmēn sēmūstăquĕ nōscō

cīngŭlă, frātĕr ĕrāt! cērnīsne ūt flāmmă rĕcēdāt440

cōncūrrātquĕ tămēn? Vīvūnt ŏdĭa īmprŏbă, vīvūnt.

Nīl āctūm bēllō; mĭsĕrī, sīc, dum ārmă mŏvētīs,

vīcīt nēmpĕ Crĕōn! Nūsquām iām rēgnă, quĭs ārdōr?

cuī fŭrĭtīs? sēdātĕ mĭnās; tūque ēxsŭl ŭbīquĕ

sēmpĕr ĭnōps aēquī, iām cēde: hōc nūptă prĕcātūr,445

hōc sŏrŏr, aūt saēvōs mĕdĭaē vĕnĭēmŭs ĭn īgnīs".

Vīx ĕă, cūm sŭbĭtūs cāmpōs trĕmŏr āltăquĕ tēctă

īmpŭlĭt ādiūvītquĕ rŏgī dīscōrdĭs hĭātūs,

ēt vĭgĭlūm tūrbātă quĭēs, quĭbŭs īpsĕ mălōrūm

fīngēbāt sĭmŭlācră sŏpōr: rŭĭt īlĭcĕt, ōmnēm450

prōspēctūm lūstrāns ārmāta īndāgĭnĕ mīlēs.

īllōs īnstāntēs sĕnĭōr tĭmĕt ūnŭs; ăt īpsaē

āntĕ rŏgūm saēvīquĕ pălām sprēvīssĕ Crĕōntīs

īmpĕrĭa ēt fūrtūm clārō clāngōrĕ fătēntūr

sēcūraē, quīppe ōmnĕ vĭdēnt flūxīssĕ cădāvēr.455

Āmbītūr saēvā dē mōrte ănĭmōsăquĕ lētī

spēs fŭrĭt: haēc frātrīs răpŭīsse, haēc cōniŭgĭs ārtūs

cōntēndūnt vĭcĭbūsquĕ prŏbānt: "Ĕgŏ cōrpŭs, ĕgo īgnīs",

"Mē pĭĕtās", "Mē dūxĭt ămōr". Dēpōscĕrĕ saēvă

sūpplĭcĭa ēt dēxtrās iŭvăt īnsērtārĕ cătēnīs.460

Nūsquam īlla āltērnīs mŏdŏ quaē rĕvĕrēntĭă vērbīs,

īram ŏdĭūmquĕ pŭtēs; tāntūs dīscōrdăt ŭtrīmquĕ

clāmŏr, ĕt ād rēgēm, quī dēprēndērĕ, trăhūntūr.

Āt prŏcŭl Āctaēīs dēxtrā iām Pāllădĕ mūrīs

Iūnŏ Phŏrōnēās īndūcīt praēvĭă mātrēs465

āttŏnĭtās, nōn īpsă mĭnūs, coētūmquĕ gĕmēntēm

cōncĭlĭāt pŏpŭlīs ēt flētĭbŭs āddĭt hŏnōrēm.

īpsă mănū rāmōsque ŏlĕaē vīttāsquĕ prĕcāntīs

trādĭt, ĕt ōbtēntā sūbmīttĕrĕ lūmĭnă pāllā

ēt praēfērrĕ dŏcēt văcŭās sĭnĕ mānĭbŭs ūrnās.470

ōmnĭs Ĕrēchthēīs ēffūsă pĕnātĭbŭs aētās

tēctă vĭāsquĕ rĕplēnt: ūnde hōc ēxāmĕn ĕt ūnā

tōt mĭsĕraē? Nēcdūm caūsās nōvērĕ mălōrūm,

iāmquĕ gĕmūnt. Dĕă cōncĭlĭīs sē mīscĕt ŭtrīsquĕ

cūnctă dŏcēns, quā gēntĕ sătaē, quaē fūnĕră plāngānt475

quīdvĕ pĕtānt; vărĭīs nēc nōn ādfātĭbŭs īpsaē

Ōgўgĭās lēgēs īmmānsuētūmquĕ Crĕōntă

mūltum ĕt ŭbīquĕ frĕmūnt. Gĕtĭcaē nōn plūră quĕrūntūr

hōspĭtĭbūs tēctīs trūncō sērmōnĕ vŏlūcrēs,

cūm dŭplĭcēs thălămōs ĕt ĭnīquūm Tērĕă clāmānt.480

Ūrbĕ fŭīt mĕdĭā nūllī cōncēssă pŏtēntūm

āră dĕūm, mītīs pŏsŭīt Clēmēntĭă sēdēm,

ēt mĭsĕrī fēcērĕ săcrām; sĭnĕ sūpplĭcĕ nūmquām

īllă nŏvō, nūllā dāmnāvīt vōtă rĕpūlsā.

Aūdītī quīcūmquĕ rŏgānt, nōctēsquĕ dĭēsquĕ485

īrĕ dătum ēt sōlīs nūmēn plācārĕ quĕrēlīs.

Pārcă sŭpērstĭtĭō: nōn tūrĕă flāmmă, nĕc āltūs

āccĭpĭtūr sānguīs: lăcrĭmīs āltārĭă sūdānt,

maēstārūmquĕ sŭpēr lībāmĭnă sēctă cŏmārūm

pēndēnt ēt vēstēs mūtātā sōrtĕ rĕlīctaē.490

mītĕ nĕmūs cīrcā, cūltūque īnsīgnĕ vĕrēndō

vīttātaē laūrūs ēt sūpplĭcĭs ārbŏr ŏlīvaē.

Nūlla aūtem ēffĭgĭēs, nūllī cōmmīssă mĕtāllō

fōrmă dĕī, mēntēs hăbĭtāre ēt pēctŏră gaūdēt.

Sēmpĕr hăbēt trĕpĭdōs, sēmpēr lŏcŭs hōrrĕt ĕgēnīs495

coētĭbŭs, īgnōtaē tāntūm fēlīcĭbŭs āraē.

Fāma ēst, dēfēnsōs ăcĭē pōst būstă pătērnī

nūmĭnĭs Hērcŭlĕōs sēdēm fūndāssĕ nĕpōtēs.

fāmă mĭnōr fāctīs: īpsōs nām crēdĕrĕ dīgnūm

caēlĭcŏlās, tēllūs quĭbŭs hōspĭtă sēmpĕr Ăthēnaē,500

ceū lēgēs hŏmĭnēmquĕ nŏvūm rītūsquĕ săcrōrūm

sēmĭnăque īn văcŭās hīnc dēscēndēntĭă tērrās,

sīc sācrāssĕ lŏcō cōmmūne ănĭmāntĭbŭs aēgrīs

cōnfŭgĭum, ūndĕ prŏcūl stārēnt īraēquĕ mĭnaēquĕ

rēgnăque, ĕt ā iūstīs Fōrtūnă rĕcēdĕrĕt ārīs.505

Iām tūnc īnnŭmĕraē nōrānt āltārĭă gēntēs:

hūc vīctī bēllīs pătrĭāque ā sēdĕ fŭgātī,

rēgnōrūmque ĭnŏpēs scĕlĕrūmque ērrōrĕ nŏcēntēs

cōnvĕnĭūnt pācēmquĕ rŏgānt; mōx hōspĭtă sēdēs

vīcĭt ĕt Oēdĭpŏdaē Fŭrĭās †ēt fūnŭs Ŏlŷnthī†510

tēxĭt ĕt ā mĭsĕrō mātrēm sūbmōvĭt Ŏrēstĕ.

hīc vūlgō mōnstrāntĕ lŏcūm mănŭs ānxĭă Lērnaē

dēvĕnĭūnt, cēdūnt mĭsĕrōrūm tūrbă prĭōrūm.

vīx ĭbĭ, sēdātīs rĕquĭērūnt pēctŏră cūrīs:

ceū pătrĭō sŭpĕr āltă grŭēs Ăquĭlōnĕ fŭgātaē515

cūm vīdērĕ Phărōn; tūnc aēthĕră lātĭŭs īmplēnt,

tūnc hĭlărī clāngōrĕ sŏnānt; iŭvăt ōrbĕ sĕrēnō

cōntēmpsīssĕ nĭvēs ēt frīgŏră sōlvĕrĕ Nīlō.

Iāmquĕ dŏmōs pătrĭās Scўthĭcaē pōst āspĕră gēntīs

proēlĭă laūrĭgĕrō sŭbĕūntēm Thēsĕă cūrrū520

laētĭfĭcī plaūsūs mīssūsque ād sīdĕră vūlgī

clāmŏr ĕt ēmĕrĭtīs hĭlărīs tŭbă nūntĭăt ārmīs.

āntĕ dŭcēm spŏlĭa ēt, dūrī Māvōrtĭs ĭmāgŏ,

vīrgĭnĕī cūrrūs cŭmŭlātăquĕ fērcŭlă crīstīs

ēt trīstēs dūcūntŭr ĕquī trūncaēquĕ bĭpēnnēs,525

quīs nĕmŏra ēt sŏlĭdām Maēōtĭdă caēdĕrĕ suētaē,

cōrŷtīquĕ lĕvēs pōrtāntŭr ĕt īgnĕă gēmmīs

cīngŭla ĕt īnfōrmēs dŏmĭnārūm sānguĭnĕ pēltaē.

Īpsae aūtēm nōndūm trĕpĭdaē sēxūmvĕ fătēntūr,

nēc vūlgārĕ gĕmūnt āspērnāntūrquĕ prĕcārī,530

ēt tāntum īnnūptaē quaērūnt dēlūbră Mĭnērvaē.

Prīmŭs ămōr nĭvĕīs vīctōrēm cērnĕrĕ vēctūm

quādrĭiŭgīs; nēc nōn pŏpŭlōs īn sēmĕt ăgēbāt

Hīppŏlўtē, iām blāndă gĕnās pătĭēnsquĕ mărītī

foēdĕrĭs. hānc pătrĭaē rītūs frēgīssĕ sĕvērōs535

Ātthĭdĕs ōblīquē sēcūm mīrāntŭr ŏpērtō

mūrmŭrĕ, quōd nĭtĭdī crīnēs, quōd pēctŏră pāllā

tōtă lătēnt, māgnīs quōd bārbără sēmĕt Ăthēnīs

mīscĕăt ātque hōstī vĕnĭāt plăcĭtūră mărītō.

Paūlum ĕt ăb īnsēssīs maēstaē Pĕlŏpēĭdĕs ārīs540

prōmōvērĕ grădūm sĕrĭēmque ēt dōnă trĭūmphī

mīrāntūr, vīctīque ănĭmō rĕdĭērĕ mărītī.

ātque ŭbĭ tārdāvīt cūrrūs ĕt ăb āxĕ sŭpērbō

ēxplōrāt caūsās vīctōr pōscītquĕ bĕnīgnā

aūrĕ prĕcēs, aūsa ānte ălĭās Căpănēĭă cōniūnx:545

"Bēllĭgĕr Aēgīdē, sŭbĭtaē cuī māxĭmă laūdīs

sēmĭnă dē nōstrīs ăpĕrīt Fōrtūnă rŭīnīs,

nōn ēxtērnă gĕnūs, dīraē nēc cōnscĭă nōxaē

tūrbă sŭmūs: dŏmŭs Ārgŏs ĕrāt rēgēsquĕ mărītī,

nōn ŭtĭnam ēt fōrtēs! Quĭd ĕnīm sēptēnă mŏvērĕ550

cāstra ĕt Ăgēnŏrĕōs ŏpŭs ēmēndārĕ pĕnātēs?

Nēc quĕrĭmūr caēsōs: haēc bēllĭcă iūră vĭcēsquĕ

ārmōrūm; sēd nōn Sĭcŭlīs ēxōrtă sŭb āntrīs

mōnstră nĕc Ōssaēī bēllō cĕcĭdērĕ bĭmēmbrēs.

mīttŏ gĕnūs clārōsquĕ pătrēs: hŏmĭnum, īnclĭtĕ Thēseū,555

sānguĭs ĕrānt, hŏmĭnēs, ĕădēmque īn sīdĕra, ĕōsdēm

sōrtītūs ănĭmārum ălĭmēntăquĕ vēstră crĕātī,

quōs vĕtăt īgnĕ Crĕōn Stўgĭaēque ā līmĭnĕ pōrtaē,

ceū sătŏr Eūmĕnĭdum aūt Lēthaēī pōrtĭtŏr āmnīs,

sūbmŏvĕt āc dŭbĭō caēlīque Ĕrĕbīquĕ sŭb āxĕ560

dētĭnĕt. heū prīncēps Nātūra! ŭbĭ nūmĭna, ŭbi īllēst

fūlmĭnĭs īniūstī iăcŭlātŏr? Ŭbi ēstĭs, Ăthēnaē?

sēptĭmă iām sūrgēns trĕpĭdīs Aūrōră iăcēntēs

āvērsātŭr ĕquīs; rădĭōs dēclīnăt ĕt hōrrēt

stēllĭgĕrī iŭbăr ōmnĕ pŏlī; iām cōmmĭnŭs īpsaē565

pābŭlă dīră fĕraē cāmpūmque ōdērĕ vŏlūcrēs

spīrāntēm tābo ēt caēlūm vēntōsquĕ grăvāntēm.

Quāntum ĕtĕnīm sŭpĕrēssĕ rĕār? Nūda ōssă pŭtrēmquĕ

vērrĕrĕ pērmīttāt sănĭēm. prŏpĕrātĕ, vĕrēndī

Cēcrŏpĭdaē; vōs īstă dĕcēt vīndīctă, prĭūsquām570

Ēmăthĭī Thrācēsquĕ dŏlēnt, quaēque ēxstăt ŭbīquĕ

gēns ārsūră rŏgīs mānēsque hăbĭtūră sŭprēmōs.

Nām quĭs ĕrīt saēvīrĕ mŏdūs? Bēllāvĭmŭs, ēstŏ;

sēd cĕcĭdēre ŏdĭa ēt trīstēs mōrs ōbrŭĭt īrās.

Tū quŏque, ŭt ēgrĕgĭōs fāmā cōgnōvĭmŭs āctūs,575

nōn trŭcĭbūs mōnstrīs Sĭnĭn īnfāndūmquĕ dĕdīstī

Cērcўŏna, ēt saēvūm vēllēs Scīrōnă crĕmātūm.

Crēdo ĕt Ămāzŏnĭīs Tănăīn, fūmāssĕ sĕpūlcrīs,

ūnde haēc ārmă rĕfērs, sĕd ĕt hūnc dīgnārĕ trĭūmphūm.

dā tērrīs ūnūm caēlōque Ĕrĕbōquĕ lăbōrēm,580

sī pătrĭūm Mărăthōnă mĕtū, sī tēctă lĕvāstī

Crēsĭă, nēc fūdīt vānōs ănŭs hōspĭtă flētūs.

Sīc tĭbĭ nōn ūllaē sŏcĭā sĭnĕ Pāllădĕ pūgnaē,

nēc săcĕr īnvĭdĕāt părĭbūs Tīrŷnthĭŭs āctīs,

sēmpĕr ĕt īn cūrrū, sēmpēr tē mātĕr ŏvāntēm585

cērnăt, ĕt īnvīctaē nīl tālĕ prĕcēntŭr Ăthēnaē".

Dīxĕrăt; ēxcĭpĭūnt cūnctaē tēndūntquĕ prĕcāntīs

cūm clāmōrĕ mănūs; rŭbŭīt Nēptūnĭŭs hērōs

pērmōtūs lăcrĭmīs; iūstā mōx cōncĭtŭs īrā

ēxclāmāt: "Quaēnam īstă nŏvōs īndūxĭt Ĕrīnŷs590

rēgnōrūm mōrēs? Nōn haēc ĕgŏ pēctŏră līquī

Grāiōrum ābscēdēns, Scўthĭām Pōntūmquĕ nĭvālēm

cūm pĕtĕrēm; nŏvŭs ūndĕ fŭrōr? Vīctūmnĕ pŭtāstī

Thēsĕă, dīrĕ Crĕōn? Ādsūm, nēc sānguĭnĕ fēssūm

crēdĕ; sĭtīt mĕrĭtōs ĕtĭāmnum haēc hāstă crŭōrēs.595

Nūllă mŏra ēst; vērte hūnc ădĕō, fīdīssĭmĕ Phēgeū,

cōrnĭpĕdem, ēt Tўrĭās īnvēctūs prōtĭnŭs ārcēs

aūt Dănăīs ēdīcĕ rŏgōs aūt proēlĭă Thēbīs".

Sīc ăĭt ōblītūs bēllīquĕ vĭaēquĕ lăbōrūm,

hōrtātūrquĕ sŭōs vīrēsque īnstaūrăt ănhēlās:600

ūt mŏdŏ cōnŭbĭīs taūrūs sāltūquĕ rĕcēptō

cūm pŏsŭīt pūgnās, ălĭō sī fōrtĕ rĕmūgīt

bēllātōrĕ nĕmūs, quāmquam ōra ēt cōllă crŭēntō

īmbrĕ mădēnt, nŏvŏs ārmă părāt cāmpūmquĕ lăcēssēns

dīssĭmŭlāt gĕmĭtūs ēt vūlnĕră pūlvĕrĕ cēlāt.605

Īpsă mĕtūs Lĭbўcōs sērvātrīcēmquĕ Mĕdūsām

pēctŏrĭs īncūssā mōvīt Trītōnĭă pārmā.

prōtĭnŭs ērēctī tōtō sĭmŭl āgmĭnĕ Thēbās

rēspēxēre ānguēs; nēcdum Āttĭcŭs īrĕ părābāt

mīlĕs, ĕt īnfēlīx ēxpāvīt clāssĭcă Dīrcē.610

Cōntĭnŭo īn pūgnās haūt sōlum āccēnsă iŭvēntūs,

quī mŏdŏ Caūcăsĕī cŏmĭtēs rĕdĭērĕ trĭūmphī:

ōmnĭs ăd ārmă rŭdēs ăgĕr ēxstĭmŭlāvĭt ălūmnōs.

Cōnvĕnĭūnt ūltrōquĕ dŭcīs vēxīllă sĕquūntūr,

quī gĕlĭdūm Braūrōnă vĭrī, quī rūră lăcēssūnt615

Mūnўchĭa ēt trĕpĭdīs stăbĭlēm Pīraēĕă naūtīs

ēt nōndum Ēōō clārūm Mărăthōnă trĭūmphō.

Mīttĭt ĭn ārmă mănūs gēntīlĭbŭs hōspĭtă dīvīs

Īcărĭī Cĕlĕīquĕ dŏmūs vĭrĭdēsquĕ Mĕlaēnaē,

dīvĕs ĕt Aēgălĕōs nĕmŏrūm Pārnēsquĕ bĕnīgnūs620

vītĭbŭs ēt pīnguī mĕlĭōr Lўcăbēsŏs ŏlīvā.

Vēnĭt ătrōx Ălăeūs ĕt ŏlēntĭs ărātŏr Hўmēttī,

quaēquĕ rŭdēs thŷrsōs hĕdĕrīs vēstīstĭs, Ăchārnaē.

līnquĭtŭr Ēōīs lōngē spĕcŭlābĭlĕ prōrīs

Sūnĭŏn ūndĕ văgī cāsūrum īn nōmĭnă pōntī625

Crēsĭă dēcēpīt fālsō rătĭs Aēgĕă vēlō.

Hōs Sălămīn pŏpŭlōs, īllōs Cĕrĕālĭs Ĕleūsīn

hōrrĭdă sūspēnsīs ād proēlĭă mīsĭt ărātrīs,

ēt quōs Cāllĭrhŏē nŏvĭēns ērrāntĭbŭs ūndīs

īmplĭcăt, ēt rāptaē quī cōnscĭŭs Ōrīthŷiaē630

cēlāvīt rīpīs Gĕtĭcōs Ēlīsŏs ămōrēs.

Īpsĕ quŏque īn pūgnās văcŭātūr cōllĭs, ŭbi īngēns

līs sŭpĕrūm, dŭbĭīs dōnēc nŏvă sūrgĕrĕt ārbōr

rūpĭbŭs ēt lōngā rĕfŭgūm mărĕ frāngĕrĕt ūmbrā.

Īssĕt ĕt Ārctōās Cādmēa ād moēnĭă dūcēns635

Hīppŏlўtē tūrmās: rĕtĭnēt iām cērtă tŭmēntīs

spēs ŭtĕrī, cōniūnxquĕ rŏgāt dīmīttĕrĕ cūrās

Mārtĭs ĕt ēmĕrĭtās thălămō sācrārĕ phărētrās.

Hōs ŭbĭ vēlle ăcĭēs ēt dūlcī glīscĕrĕ fērrō

dūx vĭdĕt, ūtquĕ pĭīs rāptīm dēnt ōscŭlă nātīs640

āmplēxūsquĕ brĕvēs, cūrrū sīc fātŭr ăb āltō:

"Tērrārūm lēgēs ēt mūndī foēdĕră mēcūm

dēfēnsūră cŏhōrs, dīgnās īnsūmĭtĕ mēntēs

coēptĭbŭs: hāc ōmnēm dīvūmque hŏmĭnūmquĕ făvōrēm

Nātūrāmquĕ dŭcēm coētūsquĕ sĭlēntĭs Ăvērnī645

stārĕ pălam ēst; īllīc Poēnārum ēxērcĭtă Thēbīs

āgmĭna ĕt ānguĭcŏmaē dūcūnt vēxīllă sŏrōrēs.

īte ălăcrēs tāntaēquĕ, prĕcōr, cōnfīdĭtĕ caūsaē."

dīxĭt, ĕt ēmīssā praēcēps ĭtĕr īncŏhăt hāstā:

quālĭs Hўpērbŏrĕōs ŭbĭ nūbĭlŭs īnstĭtĭt āxēs650

Iūppĭtĕr ēt prīmā trĕmĕfēcīt sīdĕră brūmā,

rūmpĭtŭr Aēŏlĭa ēt lōngam īndīgnātă quĭētēm

tōllĭt hĭēms ănĭmōs vēntōsăquĕ sībĭlăt Ārctōs;

tūnc mōntēs ūndaēquĕ frĕmūnt, tūnc proēlĭă caēcīs

nūbĭbŭs ēt tŏnĭtrūs īnsānăquĕ fūlmĭnă gaūdēnt.655

Īctă gĕmīt tēllūs, vĭrĭdēs grăvĭs ūngŭlă cāmpōs

mūtăt, ĕt īnnŭmĕrīs pĕdĭtūmque ĕquĭtūmquĕ cătērvīs

ēxspīrāt prōtrītŭs ăgēr, nēc pūlvĕrĕ crāssō

ārmōrūm lūx vīctă pĕrīt, sĕd ĭn aēthĕră lōngūm

frāngĭtŭr, ēt mĕdĭīs ārdēnt īn nūbĭbŭs hāstaē.660

Nōctem ădĕō plăcĭdāsque ŏpĕrī iūnxērĕ tĕnēbrās,

cērtāmēnque īmmānĕ vĭrīs, quō cōncĭtă tēndānt

āgmĭnă, quīs vīsās prōclāmĕt ăb āggĕrĕ Thēbās,

cūiŭs ĭn Ōgўgĭō stēt prīncēps lāncĕă mūrō.

Āt prŏcŭl īngēntī Nēptūnĭŭs āgmĭnă Thēseūs665

āngūstāt clĭpĕō, prŏprĭaēque ēxōrdĭă laūdīs

cēntum ūrbēs ūmbōnĕ gĕrīt cēntēnăquĕ Crētaē

moēnĭă, sēque īpsūm mōnstrōsi āmbāgĭbŭs āntrī

hīspĭdă tōrquēntēm lūctāntīs cōllă iŭvēncī

āltērnāsquĕ mănūs cīrcum ēt nōdōsă lĭgāntēm670

brācchĭa ĕt ābdūctō vītāntēm cōrnŭă vūltū.

Tērrŏr hăbēt pŏpŭlōs, cūm saēptŭs ĭmāgĭnĕ tōrvā

īngrĕdĭtūr pūgnās: bīs Thēsĕă bīsquĕ crŭēntās

caēdĕ vĭdērĕ mănūs; vĕtĕrēs rĕmĭnīscĭtŭr āctūs

īpsĕ tŭēns sŏcĭūmquĕ grĕgēm mĕtŭēndăquĕ quōndām675

līmĭna, ĕt ābsūmptō pāllēntēm Gnōsĭdă fīlō.

Saēvŭs ăt īntĕrĕā fērrō pōst tērgă rĕvīnctās

Āntĭgŏnēn vĭdŭāmquĕ Crĕōn Ādrāstĭdă lētō

ādmŏvĕt; āmbae hĭlărēs ēt mōrtĭs ămōrĕ sŭpērbaē

ēnsĭbŭs īntēntānt iŭgŭlōs rēgēmquĕ crŭēntūm680

dēstĭtŭūnt: cūm dīctă fĕrēns Thēsēĭă Phēgeūs

ādstĭtĭt. Īllĕ quĭdēm rāmīs īnsōntĭs ŏlīvaē

pācĭfĭcūs, sēd bēllă cĭēt bēllūmquĕ mĭnātūr,

grāndĕ frĕmēns, nĭmĭūmquĕ mĕmōr māndāntĭs ĕt īpsūm

iām prŏpĕ, iām mĕdĭōs ŏpĕrīrĕ cŏhōrtĭbŭs āgrōs685

īngĕmĭnāns. Stĕtĭt āmbĭgŭō Thēbānŭs ĭn aēstū

cūrārūm, nūtāntquĕ mĭnae ēt prĭŏr īră tĕpēscīt.

tūnc fīrmāt sēsē, fīctūmque āc trīstĕ rĕnīdēns

"Pārvănĕ prōstrātīs" īnquīt, "dŏcŭmēntă Mўcēnīs

sānxĭmŭs? Ēn ĭtĕrūm, quī moēnĭă nōstră lăcēssānt.690

Āccĭpĭmūs, vĕnĭānt; sēd nē pōst bēllă quĕrāntūr:

lēx ĕădēm vīctīs". Dīcīt; sēd pūlvĕrĕ crāssō

cālīgārĕ dĭem ēt Tўrĭōs iŭgă pērdĕrĕ mōntēs

āspĭcĭt; ārmārī pŏpŭlōs tămĕn ārmăquĕ fērrī

īpsĕ iŭbēt pāllēns, mĕdĭaēque īn sēdĭbŭs aūlaē695

Eūmĕnĭdās sŭbĭtās flēntēmquĕ Mĕnoēcĕă cērnīt

tūrbĭdŭs īmpŏsĭtōsquĕ rŏgīs gaūdērĕ Pĕlāsgōs.

Quīs fŭĭt īllĕ dĭēs, tāntō cūm sānguĭnĕ Thēbīs

pāx īnvēntă pĕrīt? pătrĭīs mŏdŏ fīxă rĕvēllūnt

ārmă dĕīs, clĭpĕīsque ōbdūcūnt pēctŏră frāctīs,700

ēt gălĕās hŭmĭlēs ĕt ădhūc sōrdēntĭă tābō

spīcŭlă: nōn phărĕtrīs quīsquām, nōn ēnsĕ dĕcōrūs,

nōn spēctāndŭs ĕquō; cēssāt fīdūcĭă vāllī,

mūrōrūm pătĕt ōmnĕ lătūs, mūnīmĭnă pōrtaē

ēxpōscūnt: prĭŏr hōstĭs hăbēt; fāstīgĭă dēsūnt:705

dēiēcīt Căpăneūs; ēxsānguĭs ĕt aēgră iŭvēntūs

iām nēc cōniŭgĭbūs sūprēmă nĕc ōscŭlă nātīs

iūngĭt, ĕt āttŏnĭtī nīl ōptāvērĕ părēntēs.

Āttĭcŭs īntĕrĕā, iŭbăr ūt clārēscĕrĕ rūptīs

nūbĭbŭs ēt sōlēm prīmīs āspēxĭt ĭn ārmīs,710

dēsĭlĭt īn cāmpūm, quī sūbtēr moēnĭă nūdōs

āssērvāt mānēs, dīrīsquĕ văpōrĭbŭs aēgrūm

āĕră pūlvĕrĕā pĕnĭtūs sūb cāssĭdĕ dūcēns

īngĕmĭt ēt iūstās bēllī flāmmātŭr ĭn īrās.

Hūnc sāltēm mĭsĕrīs dūctōr Thēbānŭs hŏnōrēm715

lārgītūs Dănăīs, quōd nōn sŭpĕr īpsă iăcēntūm

cōrpŏră bēllĭgĕrās ăcĭēs Mārtēmquĕ sĕcūndūm

mīscŭĭt; āt lăcĕrā nē quīd dē strāgĕ nĕfāndūs

pērdĕrĕt, ēlĭgĭtūr saēvōs pōtūră crŭōrēs

tērră rŭdīs. iāmque āltērnās īn proēlĭă gēntēs720

dīssĭmĭlīs Bēllōnă cĭēt; nōn clāmŏr ŭtrīmquĕ,

nōn ūtrīmquĕ tŭbaē: stāt dēbĭlĭs āltĕră pūbēs

sūbmīssōs ēnsēs nēquīquam āmēntăquĕ dēxtrīs

lāxă tĕnēns; cēdūnt tēllūre, ārmīsquĕ rĕdūctīs

ōstēntānt vĕtĕrēs ĕtĭāmnum īn sānguĭnĕ plāgās.725

Iām nēc Cēcrŏpĭīs īdēm dūctōrĭbŭs ārdōr,

lānguēscūntquĕ mĭnae ēt vīrtūs sēcūră rĕsīdīt:

vēntōrūm vĕlŭt īră mĭnōr, nĭsĭ sīlvă fŭrēntēs

īmpĕdĭt, īnsānīquĕ tăcēnt sĭnĕ lītŏrĕ flūctūs.

Ūt vēro aēquŏrĕūs quērcūm Mărăthōnĭdă Thēseūs730

ēxtŭlĭt, ērēctaē cūiūs crūdēlĭs ĭn hōstēs

ūmbră cădīt cāmpūmquĕ trŭcēm lūx cūspĭdĭs īmplēt:

ceū pătĕr Ēdōnōs Haēmī dē vērtĭcĕ Māvōrs

īmpŭlĕrīt cūrrūs, răpĭdō mōrtēmquĕ fŭgāmquĕ

āxĕ vĕhēns, sīc ēxănĭmīs īn tērgă rĕdūcīt735

pāllŏr Ăgēnŏrĭdās; taēdēt fŭgĭēntĭbŭs ūtī

Thēsĕă, nēc făcĭlēm dīgnātūr dēxtră crŭōrēm.

Cētĕră plēbĕĭō dēsaēvīt sānguĭnĕ vīrtūs.

Sīc iŭvăt ēxănĭmīs prōiēctăquĕ praēdă cănēsquĕ

dēgĕnĕrēsquĕ lŭpōs: māgnōs ălĭt īră lĕōnēs.740

Āttămĕn Ōlĕnĭūm Lămўrūmque, hūnc tēlă phărētrā

prōmēntem, hūnc saēvī tōllēntēm pōndĕră sāxī

dēĭcĭt, ēt trĭplĭcī cōnfīsōs rōbŏrĕ gēntīs

Ālcĕtĭdās frātrēs, tŏtĭdēm quōs ēmĭnŭs hāstīs

cōntĭnŭāt; fērrūm cōnsūmpsīt pēctŏrĕ Phŷleūs,745

ōrĕ mŏmōrdĭt Hĕlōps, ŭmĕrō trānsmīsĭt Ĭāpŷx.

Iāmque ēt quādrĭiŭgō cēlsūm pĕtĭt Haēmŏnă cūrrū,

hōrrēndūmquĕ mănū tēlūm rŏtăt: īllĕ păvēntīs

ōblīquāvĭt ĕquōs; lōngō pērlātă tĕnōrĕ

trānsĭĭt hāstă dŭōs, sĭtĭēbāt vūlnĕră nēc nōn750

tērtĭă, sēd mĕdĭō cūspīs tēmōnĕ rĕtēntāst.

Sēd sōlūm vōtīs, sōlūm clāmōrĕ trĕmēndō

ōmnĭbŭs īn tūrmīs ōptāt vŏcĭtātquĕ Crĕōntă.

Ātque hūnc dīvērsā bēllōrum īn frōntĕ mănīplōs

hōrtāntēm dīctīs frūstrāque ēxtrēmă mĭnāntēm755

cōnspĭcĭt; ābscēdūnt cŏmĭtēs: sēd Thēsĕă iūssī

līnquēbānt frētīquĕ dĕīs ātque īpsĭŭs ārmīs;

īllĕ tĕnēt rĕvŏcātquĕ sŭōs; ūtque aēquă nŏtāvīt

hīnc ātque hīnc ŏdĭa, ēxtrēmā sē cōllĭgĭt īrā,

iām lētālĕ fŭrēns, ātque aūdāx mōrtĕ fŭtūrā:760

"Nōn cūm pēltĭfĕrīs" ăĭt, "haēc tĭbĭ pūgnă pŭēllīs,

vīrgĭnĕās nē crēdĕ mănūs: hīc crūdă vĭrōrūm

proēlĭă, nōs māgnūm quī Tŷdĕă quīquĕ fŭrēntēm

Hīppŏmĕdōntă nĕcī Căpănēăquĕ mīsĭmŭs ūmbrīs

pēctŏră. Quaē bēllūm praēcēps āmēntĭă suāsīt,765

īmprŏbĕ? Nōnnĕ vĭdēs, quōs ūlcīscārĕ, iăcēntīs?"

Sīc ăĭt, ēt frūstrā pĕrĭtūrūm mīssĭlĕ sūmmō

āfflīxīt clĭpĕō. rīsīt vōcēsquĕ mănūmquĕ

hōrrĭdŭs Aēgīdēs, fērrātāque ārbŏrĕ māgnōs

mōlītūr iāctūs, nēc nōn prĭŭs ōrĕ sŭpērbō770

īntŏnăt: "Ārgŏlĭcī, quĭbŭs haēc dătŭr hōstĭă, mānēs,

pāndĭtĕ Tārtărĕūm chăŏs ūltrīcēsquĕ părātĕ

Eūmĕnĭdās, vĕnĭt ēccĕ Crĕōn!" Sīc fātŭs, ĕt aūrās

dīssĭpăt hāstă trĕmēns; tūnc quā sūbtēmĭnĕ dūrō

mūltĭplĭcēm tĕnŭēs ĭtĕrānt thōrācă cătēnaē,775

īncĭdĭt: ēmĭcŭīt pēr mīllĕ fŏrāmĭnă sānguīs

īmpĭŭs; īlle ŏcŭlīs ēxtrēmo ērrōrĕ sŏlūtīs

lābĭtŭr. āssīstīt Thēseūs grăvĭs ārmăquĕ tōllēns:

"Iāmnĕ dăre ēxstīnctīs iūstōs" ăĭt "hōstĭbŭs īgnēs,

iām vīctōs ŏpĕrīrĕ plăcēt? vāde ātră dătūrĕ780

sūpplĭcĭa ēxtrēmīquĕ tămēn sēcūrĕ sĕpūlcrī".

Āccēdūnt ūtrīmquĕ pĭō vēxīllă tŭmūltū

pērmīscēntquĕ mănūs; mĕdĭō iām foēdĕră bēllō,

iāmque hōspēs Thēseūs; ōrānt sūccēdĕrĕ mūrīs

dīgnārīquĕ dŏmōs. Nēc tēcta hōstīlĭă vīctōr785

āspērnātŭs ĭnīt; gaūdēnt mātrēsquĕ nŭrūsquĕ

Ōgўgĭaē, quālīs thŷrsō bēllāntĕ sŭbāctūs

mōllĭă laūdābāt iām mārcĭdŭs ōrgĭă Gāngēs.

Ēccĕ pĕr ādvērsās Dīrcaēī vērtĭcĭs ūmbrās

fēmĭnĕūs quătĭt āstră frăgōr, mātrēsquĕ Pĕlāsgaē790

dēcūrrūnt: quālēs Bācchēa ād bēllă vŏcātaē

Thŷiădĕs āmēntēs, māgnūm quās pōscĕrĕ crēdās

aūt fēcīssĕ nĕfās; gaūdēnt lāmēntă nŏvaēquĕ

ēxsūltānt lăcrĭmaē; răpĭt hūc, răpĭt īmpĕtŭs īllūc,

Thēsĕă māgnănĭmūm quaērānt prĭŭs, ānnĕ Crĕōntă,795

ānnĕ sŭōs: vĭdŭī dūcūnt ād cōrpŏră lūctūs.

Nōn ĕgŏ, cēntēnā sī quīs mĕă pēctŏră lāxēt

vōcĕ dĕūs, tōt būstă sĭmūl vūlgīquĕ dŭcūmquĕ,

tōt părĭtēr gĕmĭtūs dīgnīs cōnātĭbŭs aēquēm:

tūrbĭnĕ quō sēsē cārīs īmplēvĕrĭt aūdāx800

īgnĭbŭs Ēvādnē fūlmēnque īn pēctŏrĕ māgnō

quaēsĭĕrīt; quō mōrĕ iăcēns sŭpĕr ōscŭlă saēvī

cōrpŏrĭs īnfēlīx ēxcūsēt Tŷdĕă cōniūnx;

ūt saēvōs nārrēt vĭgĭlēs Ārgīă sŏrōrī;

Ārcădă quō plānctū gĕnĕtrīx Ĕrўmānthĭă clāmēt,805

Ārcădă, cōnsūmptō sērvāntēm sānguĭnĕ vūltūs,

Ārcădă, quēm gĕmĭnaē părĭtēr flēvērĕ cŏhōrtēs.

vīx nŏvŭs īstă fŭrōr vĕnĭēnsque īmplēssĕt Ăpōllŏ,

ēt mĕă iām lōngō mĕrŭīt rătĭs aēquŏrĕ pōrtūm.

Dūrābīsnĕ prŏcūl dŏmĭnōquĕ lĕgērĕ sŭpērstēs,810

ō mĭhĭ bīssēnōs mūltūm vĭgĭlātă pĕr ānnōs

Thēbăĭ? Iām cērtē praēsēns tĭbĭ Fāmă bĕnīgnūm

strāvĭt ĭtēr coēpītquĕ nŏvām mōnstrārĕ fŭtūrīs.

Iām tē māgnănĭmūs dīgnātūr nōscĕrĕ Caēsār,

Ītălă iām stŭdĭō dīscīt mĕmŏrātquĕ iŭvēntūs.815

vīvĕ, prĕcōr; nēc tū dīvīnam Aēnēĭdă tēmptā,

sēd lōngē sĕquĕre ēt vēstīgĭă sēmpĕr ădōrā.

Mōx, tĭbĭ sī quĭs ădhūc praētēndīt nūbĭlă līvōr

ōccĭdĕt, ēt mĕrĭtī pōst mē rĕfĕrēntŭr hŏnōrēs.

Nondum cuncta polo vigil inclinaverat astra

ortus et instantem cornu tenuiore videbat

luna diem, trepidas ubi iam Tithonia nubes

discutit ac reduci magnum parat aethera Phoebo.

5agmina iam raris Dircaea penatibus errant,

noctis questa moras; quamuis tunc otia tandem

et primus post bella sopor, tamen aegra quietem

pax fugat et saevi meminit victoria belli.

vix primo proferre gradum et munimina valli

10solvere, vix totas reserare audacia portas;

stant veteres ante ora metus campique vacantis

horror: ut assiduo iactatis aequore tellus

prima labat, sic attoniti nil comminus ire

mirantur fusasque putant assurgere turmas.

15sic ubi perspicuae scandentem limina turris

Idaliae volucres fulvum aspexere draconem,

intus agunt natos et feta cubilia vallant

unguibus imbellesque citant ad proelia pinnas;

mox ruerit licet ille retro, tamen aëra nudum

20candida turba timet, tandemque ingressa volatus

horret et a mediis etiamnum respicit astris.

Itur in exsanguem populum bellique iacentis

reliquias, quacumque dolor luctusque cruenti

exegere duces; hi tela, hi corpora, at illi

25caesorum tantum ora vident alienaque iuxta

pectora; pars currus deflent viduisque loquuntur,

hoc solum quia restat, equis; pars oscula figunt

vulneribus magnis et de virtute queruntur.

frigida digeritur strages: patuere recisae

30cum capulis hastisque manus mediisque sagittae

luminibus stantes; multis vestigia caedis

nulla, ruunt planctu pendente et ubique parato.

ac circum informis truncos miserabile surgit

certamen, qui iusta ferant, qui funera ducant.

35saepe etiam hostilis (lusit Fortuna parumper)

decepti flevere viros; nec certa facultas

noscere, quem miseri vitent calcentve cruorem.

at quibus est illaesa domus vacuique dolores,

aut deserta vagi Danaum tentoria lustrant

40immittuntque faces, aut (quae post bella voluptas)

quaerunt, dispersus iaceat quo pulvere Tydeus,

an rapti pateat specus auguris, aut ubi divum

hostis, an aetheriae vivant per membra favillae.

iam lacrimis exempta dies, nec serus abegit

45vesper: amant miseri lamenta malisque fruuntur.

nec subiere domos, sed circum funera pernox

turba sedet, vicibusque datis alterna gementes

igne feras planctuque fugant; nec dulcibus astris

victa nec assiduo coierunt lumina fletu.

50tertius Aurorae pugnabat Lucifer, et iam

montibus orbatis, lucorum gloria, magnae

Teumesi venere trabes et amica Cithaeron

silva rogis; ardent excisae viscera gentis

molibus exstructis: supremo munere gaudent

55Ogygii manes; queritur miserabile Graium

nuda cohors vetitumque gemens circumuolat ignem.

accipit et saevi manes Eteoclis iniquos

haudquaquam regalis honos, Argivus haberi

frater iussus adhuc atque exule pellitur umbra.

60At non plebeio fumare Menoecea busto

rex genitor Thebaeque sinunt, nec robora vilem

struxerunt de more rogum; sed bellicus agger

curribus et clipeis Graiorumque omnibus armis

sternitur; hostiles super ipse, ut victor, acervos,

65pacifera lauro crinem vittisque decorus

accubat: haud aliter, quam cum poscentibus astris

laetus in accensa iacuit Tirynthius Oeta.

spirantes super inferias captiva Pelasgum

corpora frenatosque pater, solacia forti

70bellorum, mactabat equos; his arduus ignis

palpitat, et gemitus tandem erupere paterni:

"O nisi magnanimae nimius te laudis inisset

ardor, Echionios mecum venerande penates

atque ultra recture puer, venientia qui nunc

75gaudia et ingratum regni mihi munus acerbas!

tu superum convexa licet coetusque perenni

(credo equidem) virtute colas, mihi flebile semper

numen eris; ponant aras excelsaque Thebae

templa dicent: uni fas sit lugere parenti.

80et nunc heu quae digna tibi sollemnia quasve

largiar exsequias? nec si fatale potestas

Argos et impulsas cineri miscere Mycenas,

meque super, cui vita (nefas!) et sanguine nati

partus honos. eademne dies, eadem impia bella

85te, puer, et diros misere in Tartara fratres,

et nunc Oedipodi par est fortuna doloris

ac mihi? quam similes gemimus, bone Iuppiter, umbras!

accipe, nate, tui nova libamenta triumphi,

accipe et hoc regimen dextrae frontisque superbae

90vincula, quae patri minimum laetanda dedisti.

regem te, regem tristes Eteocleos umbrae

aspiciant." simul haec dicens crinemque manumque

destruit, accensaque iterat violentius ira:

"Saevum agedum immitemque vocent, si funera Lernae

95tecum ardere veto; longos utinam addere sensus

corporibus caeloque animas Ereboque nocentes

pellere fas, ipsumque feras, ipsum unca volucrum

ora sequi atque artus regum monstrare nefandos!

ei mihi, quod positos humus alma diesque resolvet.

100quare iterum repetens iterumque edico: suprema

ne quis ope et flammis ausit iuvisse Pelasgos;

aut nece facta luet numeroque explebit adempta

corpora; per superos magnumque Menoecea iuro".

dixit, et abreptum comites in tecta ferebant.

105Flebilis interea vacuis comitatus ab Argis

(fama trahit miseras) orbae viduaeque ruebant

Inachides ceu capta manus; sua vulnera cuique,

par habitus cunctis, deiecti in pectora crines

accinctique sinus; manant lacera ora cruentis

110unguibus, et molles planctu crevere lacerti.

prima per attonitas nigrae regina catervae,

tristibus illabens famulis iterumque resurgens,

quaerit inops Argia vias; non regia cordi,

non pater: una fides, unum Polynicis amati

115nomen in ore sedet; Dircen infaustaque Cadmi

moenia posthabitis velit incoluisse Mycenis.

proxima Lernaeo Calydonidas agmine mixtas

Tydeos exsequias trahit haut cessura sorori

Deipyle; scelus illa quidem morsusque profanos

120audierat miseranda viri, sed cuncta iacenti

infelix ignoscit amor. post aspera visu,

ac deflenda tamen, digno plangore Nealce

Hippomedonta ciens. vatis mox impia coniunx

heu vacuos positura rogos. Postrema gementum

125agmina Maenaliae ducit comes orba Dianae,

et gravis Evadne: dolet haec queriturque labores

audacis pueri, magni memor illa mariti

it torvum lacrimans summisque irascitur astris.

illas et lucis Hecate speculata Lycaeis

130prosequitur gemitu, duplexque ad litus euntis

planxit ab Isthmiaco genetrix Thebana sepulcro,

noctivagumque gregem, quamuis sibi luget, Eleusin

flevit et arcanos errantibus extulit ignis.

ipsa per aversos ducit Saturnia calles

135occultatque vias, ne plebs congressa suorum

ire vetet pereatque ingentis gloria coepti.

nec non functa ducum refovendi corpora curam

Iris habet, putresque arcanis roribus artus

ambrosiaeque rigat sucis, ut longius obstent

140exspectentque rogum et flammas non ante fatiscant.

Squalidus ecce genas et inani vulnere pallens

Ornytus (hic socio desertus ab agmine, tardat

plaga recens) timido secreta per avia furto

debile carpit iter fractaeque innititur hastae.

145isque ubi mota novo stupuit loca sola tumultu

femineumque gregem, quae iam super agmina Lerne

sola videt, non ille viam causasve requirit,

quippe patent, maesto sed sic prior occupat ore:

"Quo, miserae, quo fertis iter? funusne peremptis

150speratis cineremque viris? stat pervigil illic

umbrarum custos inhumataque corpora regi

adnumerat. nusquam lacrimae, procul usque fugati

accessus hominum: solis avibusque ferisque

ire licet. vestrisne Creon dabit aequus honorem

155luctibus? immitis citius Busiridos aras

Odrysiique famem stabuli Siculosque licebit

exorare deos; rapiet fortasse precantis,

si mens nota mihi, nec coniugialia supra

funera, sed caris longe mactabit ab umbris.

160quin fugitis, dum tuta via est, Lernamque reversae

nomina, quod superest, vacuis datis orba sepulcris

absentesque animas ad inania busta vocatis?

aut vos Cecropiam (prope namque et Thesea famast

Thermodontiaco laetum remeare triumpho)

165imploratis opem? bello cogendus et armis

in mores hominemque Creon". sic fatus, at illis

horruerant lacrimae, stupuitque immanis eundi

impetus, atque uno vultus pallore gelati.

non secus afflavit molles si quando iuvencas

170tigridis Hyrcanae ieiunum murmur, et ipse

auditu turbatus ager, timor omnibus ingens,

quae placeat, quos illa fames escendat in armos.

Continuo discors vario sententia motu

scinditur: his Thebas tumidumque ambire Creonta,

175his placet Actaeae si quid clementia gentis

adnuat; extremum curarum ac turpe reverti.

hic non femineae subitum virtutis amorem

colligit Argia, sexuque immane relicto

tractat opus: placet (egregii spes dura pericli!)

180comminus infandi leges accedere regni,

quo Rhodopes non ulla nurus nec alumna nivosi

Phasidis innuptis vallata cohortibus iret.

tunc movet arte dolum, quo semet ab agmine fido

segreget, immitisque deos regemque cruentum

185contemptrix animae et magno temeraria luctu

provocet; hortantur pietas ignesque pudici.

ipse etiam ante oculos omni manifestus in actu,

nunc hospes miserae, primas nunc sponsus ad aras,

nunc mitis coniunx, nunc iam sub casside torva

190maestus in amplexu multumque a limine summo

respiciens: sed nulla animo versatur imago

crebrior, Aonii quam quae de sanguine campi

nuda venit poscitque rogos. his anxia mentem

aegrescit furiis et, qui castissimus ardor,

195funus amat; tunc ad comites conversa Pelasgas:

"Uos" ait "Actaeas acies Marathoniaque arma

elicite, adspiretque pio Fortuna labori.

me sinite Ogygias, tantae quae sola ruinae

causa fui, penetrare domos et fulmina regni

200prima pati; nec surda ferae pulsabimus urbis

limina: sunt illic soceri mihi suntque sorores

coniugis, et Thebas haud ignoranda subibo.

ne tantum revocate gradus: illo impetus ingens

auguriumque animi". nec plura, unumque Menoeten

205(olim hic virginei custos monitorque pudoris)

eligit et, quamquam rudis atque ignara locorum,

praecipites gressus, qua venerat Ornytus, aufert.

atque ubi visa procul socias liquisse malorum:

"Anne" ait "hostiles ego te tabente per agros

210(heu dolor!) exspectem, quaenam sententia lenti

Theseos? an bello proceres, an dexter haruspex

adnuat? interea funus decrescit. et uncis

alitibus non hos potius supponimus artus?

et nunc me duram, si quis tibi sensus ad umbras,

215me tardam Stygiis quereris, fidissime, divis.

heu si nudus adhuc, heu si iam forte sepultus:

nostrum utrumque nefas; adeo vis nulla dolenti,

mors nusquam saevusve Creon? hortaris euntem,

Ornyte!" sic dicens magno Megareia praeceps

220arva rapit passu, demonstrat proxima quisque

obvius horrescitque habitus miseramque veretur.

vadit atrox visu, nil corde nec ore pavescens,

et nimiis confisa malis propiorque timeri:

nocte velut Phrygia cum lamentata resultant

225Dindyma, pinigeri rapitur Simoëntis ad amnem

dux vesana chori, cuius dea sanguine lecto

ipsa dedit ferrum et vittata fronde notavit.

Iam pater Hesperio flagrantem gurgite currum

abdiderat Titan, aliis rediturus ab undis,

230cum tamen illa gravem luctu fallente laborem

nescit abisse diem: nec caligantibus arvis

terretur, sed frangit iter per et invia saxa

lapsurasque trabes nemorumque arcana, sereno

nigra die, caecisque incisa novalia fossis,

235per fluvios secura vadi somnosque ferarum

praeter et horrendis infesta cubilia monstris.

tantum animi luctusque valent! pudet ire Menoeten

tardius, invalidaeque gradum miratur alumnae.

quas non illa domos pecudumque hominumque modesto

240pulsavit gemitu! quotiens amissus eunti

limes, et errantem comitis solacia flammae

destituunt gelidaeque facem vicere tenebrae!

iamque supinantur fessis lateque fatiscunt

Penthei devexa iugi, cum pectore anhelo

245iam prope deficiens sic incipit ore Menoetes:

"Haud procul, exacti si spes non blanda laboris,

Ogygias, Argia, domos et egena sepulcri

busta iacere reor; grave comminus aestuat aër

sordidus, et magnae redeunt per inane volucres.

250haec illa est crudelis humus, nec moenia longe.

Cernis, ut ingentis murorum porrigat umbras

campus, et e speculis moriens intermicet ignis?

moenia sunt iuxta; modo nox magis ipsa tacebat,

solaque nigrantes laxabant astra tenebras."

255horruit Argia, dextramque ad moenia tendens:

"Urbs optata prius, nunc tecta hostilia Thebae,

et tamen, illaesas si reddis coniugis umbras,

sic quoque dulce solum, cernis, quo praedita cultu,

qua stipata manu, iuxta tua limina primum

260Oedipodis magni venio nurus? improba non sunt

vota: rogos hospes planctumque et funera posco.

illum, oro, extorrem regni belloque fugatum,

illum, quem solio non es dignata paterno,

redde mihi! tuque, oro, veni, si manibus ulla

265effigies errantque animae post membra solutae,

tu mihi pande vias, tuaque ipse ad funera deduc,

si merui!" dixit, tectumque adgressa propinquae

pastorale casae reficit spiramina fessi

ignis et horrendos irrumpit turbida campos.

270qualis ab Aetnaeis accensa lampade saxis

orba Ceres magnae variabat imagine flammae

Ausonium Siculumque latus, vestigia nigri

raptoris vastosque legens in pulvere sulcos;

illius insanis ululatibus ipse remugit

275Enceladus ruptoque vias illuminat igni:

Persephonen amnes silvae freta nubila clamant,

Persephonen tantum Stygii tacet aula mariti.

Admonet attonitam fidus meminisse Creontis

altor et occulto submittere lampada furto.

280Regina Argolicas modo formidata per urbes,

votum immane procis spesque augustissima gentis,

nocte sub infesta, nullo duce et hoste propinquo,

sola per offensus armorum et lubrica tabo

gramina, non tenebras, non circumfusa tremiscens

285concilia umbrarum atque animas sua membra gementes

saepe gradu caeco ferrum calcataque tela

dissimulat, solusque labor vitasse iacentis,

dum funus putat omne suum, visuque sagaci

rimatur positos et corpora prona supinat

290incumbens, queriturque parum lucentibus astris.

Forte soporiferas caeli secreta per umbras

Iuno, sinu magni semet furata mariti,

Theseos ad muros, ut Pallada flecteret, ibat,

supplicibusque piis faciles aperiret Athenas.

295Atque ubi per campos errore fatiscere vano

immeritam Argian supero respexit ab axe,

indoluit visu, et lunaribus obvia bigis

advertit vultum placidaque ita voce locutast:

"Da mihi poscenti munus breve, Cynthia, si quis

300est Iunonis honos; certe Iovis improba iussu

ter noctem Herculeam -, veteres sed mitto querelas:

en locus officio. cultrix placitissima nostri

Inachis Argia cernis qua nocte vagetur

nec reperire virum densis queat aegra tenebris?

305et tibi nimbosum languet iubar: exsere quaeso

cornua et assueto propior premat orbita terras.

Hunc quoque, qui curru madidas tibi pronus habenas

ducit, in Aonios vigiles demitte Soporem".

vix ea, cum scissis magnum dea nubibus orbem

310protulit; expavere umbrae, fulgorque recisus

sideribus; vix ipsa tulit Saturnia flammas.

Primam per campos infuso lumine pallam

coniugis ipsa suos noscit miseranda labores,

quamquam texta latent suffusaque sanguine maeret

315purpura; dumque deos vocat et de funere caro

hoc superesse putat, videt ipsum in pulvere paene

calcatum. Fugere animus visusque sonusque,

inclusitque dolor lacrimas; tum corpore toto

sternitur in vultus animumque per oscula quaerit

320absentem, pressumque comis ac veste cruorem

servatura legit. mox tandem voce reversa:

"Hunc ego te, coniunx, ad debita regna profectum

ductorem belli generumque potentis Adrasti

aspicio, talisque tuis occurro triumphis?

325Huc attolle genas defectaque lumina: venit

ad Thebas Argia tuas; age, moenibus induc

et patrios ostende lares et mutua redde

hospitia. Heu quid ago? Proiectus caespite nudo

hoc patriae telluris habes. quae iurgia? certe

330imperium non frater habet! Nullasne tuorum

movisti lacrimas? Ubi mater, ubi inclita fama

Antigone? Mihi nempe iaces, mihi victus es uni!

Dicebam: "Quo tendis iter? Quid sceptra negata

poscis? habes Argos, soceri regnabis in aula;

335hic tibi longus honos, hic indivisa potestas".

Quid queror? Ipsa dedi bellum maestumque rogavi

ipsa patrem, ut talem nunc te complexa tenerem.

Sed bene habet, superi, gratum est, Fortuna; peracta

spes longinqua viae: totos invenimus artus.

340ei mihi, sed quanto descendit vulnus hiatu!

Hoc frater? Qua parte, precor, iacet ille nefandus

praedator? vincam volucres - sit adire potestas -

excludamque feras; an habet funestus et ignis?

Sed nec te flammis inopem tua terra videbit:

345ardebis lacrimasque feres, quas ferre negatum

regibus, aeternumque tuo famulata sepulcro

durabit deserta fides, testisque dolorum

natus erit, parvoque torum Polynice fovebo".

Ecce alios gemitus aliamque ad busta ferebat

350Antigone miseranda facem, vix nacta petitos

moenibus egressus; illam nam tempore in omni

attendunt vigiles et rex iubet ipse timeri,

contractaeque vices et crebrior excubat ignis.

Ergo deis fratrique moras excusat et amens,

355ut paulum immisso cessit statio horrida somno,

erumpit muris: fremitu quo territat agros

virginis ira leae, rabies cui libera tandem

et primus sine matre furor. Nec longa morata,

quippe trucem campum et, positus quo pulvere frater,

360noverat. Atque illam contra videt ire Menoetes,

cui vacat, et carae gemitus compescit alumnae.

cum tamen erectas extremus virginis aures

accessit sonus, utque atra sub veste comisque

squalentem et crasso foedatam sanguine vultus

365astrorum radiis et utraque a lampade vidit:

"Cuius" ait "manes, aut quem temeraria quaeris

nocte mea?" nihil illa diu, sed in ora mariti

deicit inque suos pariter velamina vultus,

capta metu subito paulumque oblita doloris.

370Hoc magis increpitans suspecta silentia perstat

Antigone, comitemque premens ipsamque; sed ambo

deficiunt fixique silent. Tandem ora retexit

Argia, corpusque tamen complexa profatur:

"Si quid in hoc veteri bellorum sanguine mecum

375quaesitura venis, si tu quoque dura Creontis

iussa times, possum tibi me confisa fateri.

si misera es - certe lacrimas lamentaque cerno -,

iunge, age, iunge fidem: proles ego regis Adrasti

- ei mihi! num quis adest? - cari Polynicis ad ignis,

380etsi regna vetant." stupuit Cadmeia virgo

intremuitque simul, dicentemque occupat ultro:

"Mene igitur sociam - pro fors ignara! - malorum,

mene times? mea membra tenes, mea funera plangis.

Cedo, tene, pudet heu! pietas ignava sororis!

385haec prior!" hic pariter lapsae iunctoque per ipsum

amplexu miscent avidae lacrimasque comasque,

partitaeque artus redeunt alterna gementes

ad vultum et cara vicibus cervice fruuntur.

dumque modo haec fratrem memorat, nunc illa maritum,

390mutuaque exorsae Thebas Argosque renarrant,

longius Argia miseros reminiscitur actus:

"Per tibi furtivi sacrum commune doloris,

per socios manes et conscia sidera iuro:

non hic amissos, quamquam vagus exsul, honores,

395non gentile solum, carae non pectora matris,

te cupiit unam noctesque diesque locutus

Antigonen; ego cura minor facilisque relinqui.

Tu tamen ex celsa sublimen forsitan arce

ante nefas Grais dantem vexilla maniplis

400vidisti, teque ille acie respexit ab ipsa

ense salutatam et nutantis vertice coni:

nos procul. extremas sed quis deus egit in iras?

nil vestrae valuere preces? tibine iste negavit

oranti?" causas ac tristia reddere fata

405coeperat Antigone; fidus comes admonet ambas:

Heia agite inceptum potius! Iam sidera pallent

vicino turbata die, perferte laborem,

tempus erit lacrimis, accenso flebitis igne".

Haut procul Ismeni monstrabant murmura ripas,

410qua turbatus adhuc et sanguine decolor ibat.

huc laceros artus socio conamine portant

invalidae, iungitque comes non fortior ulnas.

sic Hyperionium tepido Phaëthonta sorores

fumantem lavere Pado; vix ille sepulcro

415conditus, et flentes stabant ad flumina silvae.

ut sanies purgata vado membrisque reversus

mortis honos, ignem miserae post ultima quaerunt

oscula; sed gelidae circum exanimesque favillae

putribus in foveis, atque omnia busta quiescunt.

420Stabat adhuc seu forte rogus, seu numine divum,

cui torrere datum saevos Eteocleos artus,

sive locum monstris iterum Fortuna parabat,

seu dissensuros servaverat Eumenis ignes.

Hic tenuem nigris etiamnum aduivere lucem

425roboribus pariter cupidae videre, simulque

flebile gavisae; nec adhuc, quae busta, repertum,

sed placidus quemcumque rogant mitisque supremi

admittat cineris consortem et misceat umbras.

Ecce iterum fratres: primos ut contigit artus

430ignis edax, tremuere rogi et novus advena busto

pellitur; exundant diviso vertice flammae

alternosque apices abrupta luce coruscant.

Pallidus Eumenidum veluti commiserit ignis

Orcus, uterque minax globus et conatur uterque

435longius; ipsae etiam commoto pondere paulum

secessere trabes. Conclamat territa virgo:

"Occidimus, functasque manu stimulavimus iras.

frater erat; quis enim accessus ferus hospitis umbrae

pelleret? en clipei fragmen semustaque nosco

440cingula, frater erat! cernisne ut flamma recedat

concurratque tamen? Vivunt odia improba, vivunt.

Nil actum bello; miseri, sic, dum arma movetis,

vicit nempe Creon! Nusquam iam regna, quis ardor?

cui furitis? sedate minas; tuque exsul ubique

445semper inops aequi, iam cede: hoc nupta precatur,

hoc soror, aut saevos mediae veniemus in ignis".

Vix ea, cum subitus campos tremor altaque tecta

impulit adiuvitque rogi discordis hiatus,

et vigilum turbata quies, quibus ipse malorum

450fingebat simulacra sopor: ruit ilicet, omnem

prospectum lustrans armata indagine miles.

illos instantes senior timet unus; at ipsae

ante rogum saevique palam sprevisse Creontis

imperia et furtum claro clangore fatentur

455securae, quippe omne vident fluxisse cadaver.

Ambitur saeva de morte animosaque leti

spes furit: haec fratris rapuisse, haec coniugis artus

contendunt vicibusque probant: "Ego corpus, ego ignis",

"Me pietas", "Me duxit amor". Deposcere saeva

460supplicia et dextras iuvat insertare catenis.

Nusquam illa alternis modo quae reverentia verbis,

iram odiumque putes; tantus discordat utrimque

clamor, et ad regem, qui deprendere, trahuntur.

At procul Actaeis dextra iam Pallade muris

465Iuno Phoroneas inducit praevia matres

attonitas, non ipsa minus, coetumque gementem

conciliat populis et fletibus addit honorem.

ipsa manu ramosque oleae vittasque precantis

tradit, et obtenta submittere lumina palla

470et praeferre docet vacuas sine manibus urnas.

omnis Erechtheis effusa penatibus aetas

tecta viasque replent: unde hoc examen et una

tot miserae? Necdum causas novere malorum,

iamque gemunt. Dea conciliis se miscet utrisque

475cuncta docens, qua gente satae, quae funera plangant

quidue petant; variis nec non adfatibus ipsae

Ogygias leges immansuetumque Creonta

multum et ubique fremunt. Geticae non plura queruntur

hospitibus tectis trunco sermone volucres,

480cum duplices thalamos et iniquum Terea clamant.

Urbe fuit media nulli concessa potentum

ara deum, mitis posuit Clementia sedem,

et miseri fecere sacram; sine supplice numquam

illa novo, nulla damnavit vota repulsa.

485Auditi quicumque rogant, noctesque diesque

ire datum et solis numen placare querelis.

Parca superstitio: non turea flamma, nec altus

accipitur sanguis: lacrimis altaria sudant,

maestarumque super libamina secta comarum

490pendent et vestes mutata sorte relictae.

mite nemus circa, cultuque insigne verendo

vittatae laurus et supplicis arbor olivae.

Nulla autem effigies, nulli commissa metallo

forma dei, mentes habitare et pectora gaudet.

495Semper habet trepidos, semper locus horret egenis

coetibus, ignotae tantum felicibus arae.

Fama est, defensos acie post busta paterni

numinis Herculeos sedem fundasse nepotes.

fama minor factis: ipsos nam credere dignum

500caelicolas, tellus quibus hospita semper Athenae,

ceu leges hominemque novum ritusque sacrorum

seminaque in vacuas hinc descendentia terras,

sic sacrasse loco commune animantibus aegris

confugium, unde procul starent iraeque minaeque

505regnaque, et a iustis Fortuna recederet aris.

Iam tunc innumerae norant altaria gentes:

huc victi bellis patriaque a sede fugati,

regnorumque inopes scelerumque errore nocentes

conveniunt pacemque rogant; mox hospita sedes

510vicit et Oedipodae Furias †et funus Olynthi†

texit et a misero matrem submovit Oreste.

hic vulgo monstrante locum manus anxia Lernae

deveniunt, cedunt miserorum turba priorum.

vix ibi, sedatis requierunt pectora curis:

515ceu patrio super alta grues Aquilone fugatae

cum videre Pharon; tunc aethera latius implent,

tunc hilari clangore sonant; iuvat orbe sereno

contempsisse nives et frigora solvere Nilo.

Iamque domos patrias Scythicae post aspera gentis

520proelia laurigero subeuntem Thesea curru

laetifici plausus missusque ad sidera vulgi

clamor et emeritis hilaris tuba nuntiat armis.

ante ducem spolia et, duri Mavortis imago,

virginei currus cumulataque fercula cristis

525et tristes ducuntur equi truncaeque bipennes,

quis nemora et solidam Maeotida caedere suetae,

corytique leves portantur et ignea gemmis

cingula et informes dominarum sanguine peltae.

Ipsae autem nondum trepidae sexumve fatentur,

530nec vulgare gemunt aspernanturque precari,

et tantum innuptae quaerunt delubra Minervae.

Primus amor niveis victorem cernere vectum

quadriiugis; nec non populos in semet agebat

Hippolyte, iam blanda genas patiensque mariti

535foederis. hanc patriae ritus fregisse severos

Atthides oblique secum mirantur operto

murmure, quod nitidi crines, quod pectora palla

tota latent, magnis quod barbara semet Athenis

misceat atque hosti veniat placitura marito.

540Paulum et ab insessis maestae Pelopeides aris

promovere gradum seriemque et dona triumphi

mirantur, victique animo rediere mariti.

atque ubi tardavit currus et ab axe superbo

explorat causas victor poscitque benigna

545aure preces, ausa ante alias Capaneia coniunx:

"Belliger Aegide, subitae cui maxima laudis

semina de nostris aperit Fortuna ruinis,

non externa genus, dirae nec conscia noxae

turba sumus: domus Argos erat regesque mariti,

550non utinam et fortes! Quid enim septena movere

castra et Agenoreos opus emendare penates?

Nec querimur caesos: haec bellica iura vicesque

armorum; sed non Siculis exorta sub antris

monstra nec Ossaei bello cecidere bimembres.

555mitto genus clarosque patres: hominum, inclite Theseu,

sanguis erant, homines, eademque in sidera, eosdem

sortitus animarum alimentaque vestra creati,

quos vetat igne Creon Stygiaeque a limine portae,

ceu sator Eumenidum aut Lethaei portitor amnis,

560submovet ac dubio caelique Erebique sub axe

detinet. heu princeps Natura! ubi numina, ubi illest

fulminis iniusti iaculator? Ubi estis, Athenae?

septima iam surgens trepidis Aurora iacentes

aversatur equis; radios declinat et horret

565stelligeri iubar omne poli; iam comminus ipsae

pabula dira ferae campumque odere volucres

spirantem tabo et caelum ventosque gravantem.

Quantum etenim superesse rear? Nuda ossa putremque

verrere permittat saniem. properate, verendi

570Cecropidae; vos ista decet vindicta, priusquam

Emathii Thracesque dolent, quaeque exstat ubique

gens arsura rogis manesque habitura supremos.

Nam quis erit saevire modus? Bellavimus, esto;

sed cecidere odia et tristes mors obruit iras.

575Tu quoque, ut egregios fama cognovimus actus,

non trucibus monstris Sinin infandumque dedisti

Cercyona, et saevum velles Scirona crematum.

Credo et Amazoniis Tanain, fumasse sepulcris,

unde haec arma refers, sed et hunc dignare triumphum.

580da terris unum caeloque Ereboque laborem,

si patrium Marathona metu, si tecta levasti

Cresia, nec fudit vanos anus hospita fletus.

Sic tibi non ullae socia sine Pallade pugnae,

nec sacer invideat paribus Tirynthius actis,

585semper et in curru, semper te mater ovantem

cernat, et invictae nil tale precentur Athenae".

Dixerat; excipiunt cunctae tenduntque precantis

cum clamore manus; rubuit Neptunius heros

permotus lacrimis; iusta mox concitus ira

590exclamat: "Quaenam ista novos induxit Erinys

regnorum mores? Non haec ego pectora liqui

Graiorum abscedens, Scythiam Pontumque nivalem

cum peterem; novus unde furor? Victumne putasti

Thesea, dire Creon? Adsum, nec sanguine fessum

595crede; sitit meritos etiamnum haec hasta cruores.

Nulla mora est; verte hunc adeo, fidissime Phegeu,

cornipedem, et Tyrias invectus protinus arces

aut Danais edice rogos aut proelia Thebis".

Sic ait oblitus bellique viaeque laborum,

600hortaturque suos viresque instaurat anhelas:

ut modo conubiis taurus saltuque recepto

cum posuit pugnas, alio si forte remugit

bellatore nemus, quamquam ora et colla cruento

imbre madent, novos arma parat campumque lacessens

605dissimulat gemitus et vulnera pulvere celat.

Ipsa metus Libycos servatricemque Medusam

pectoris incussa movit Tritonia parma.

protinus erecti toto simul agmine Thebas

respexere angues; necdum Atticus ire parabat

610miles, et infelix expavit classica Dirce.

Continuo in pugnas haut solum accensa iuventus,

qui modo Caucasei comites rediere triumphi:

omnis ad arma rudes ager exstimulavit alumnos.

Conveniunt ultroque ducis vexilla sequuntur,

615qui gelidum Braurona viri, qui rura lacessunt

Munychia et trepidis stabilem Piraeea nautis

et nondum Eoo clarum Marathona triumpho.

Mittit in arma manus gentilibus hospita divis

Icarii Celeique domus viridesque Melaenae,

620dives et Aegaleos nemorum Parnesque benignus

vitibus et pingui melior Lycabesos oliva.

Venit atrox Alaeus et olentis arator Hymetti,

quaeque rudes thyrsos hederis vestistis, Acharnae.

linquitur Eois longe speculabile proris

625Sunion unde vagi casurum in nomina ponti

Cresia decepit falso ratis Aegea velo.

Hos Salamin populos, illos Cerealis Eleusin

horrida suspensis ad proelia misit aratris,

et quos Callirhoë noviens errantibus undis

630implicat, et raptae qui conscius Orithyiae

celavit ripis Geticos Elisos amores.

Ipse quoque in pugnas vacuatur collis, ubi ingens

lis superum, dubiis donec nova surgeret arbor

rupibus et longa refugum mare frangeret umbra.

635Isset et Arctoas Cadmea ad moenia ducens

Hippolyte turmas: retinet iam certa tumentis

spes uteri, coniunxque rogat dimittere curas

Martis et emeritas thalamo sacrare pharetras.

Hos ubi velle acies et dulci gliscere ferro

640dux videt, utque piis raptim dent oscula natis

amplexusque breves, curru sic fatur ab alto:

"Terrarum leges et mundi foedera mecum

defensura cohors, dignas insumite mentes

coeptibus: hac omnem divumque hominumque favorem

645Naturamque ducem coetusque silentis Averni

stare palam est; illic Poenarum exercita Thebis

agmina et anguicomae ducunt vexilla sorores.

ite alacres tantaeque, precor, confidite causae."

dixit, et emissa praeceps iter incohat hasta:

650qualis Hyperboreos ubi nubilus institit axes

Iuppiter et prima tremefecit sidera bruma,

rumpitur Aeolia et longam indignata quietem

tollit hiems animos ventosaque sibilat Arctos;

tunc montes undaeque fremunt, tunc proelia caecis

655nubibus et tonitrus insanaque fulmina gaudent.

Icta gemit tellus, virides gravis ungula campos

mutat, et innumeris peditumque equitumque catervis

exspirat protritus ager, nec pulvere crasso

armorum lux victa perit, sed in aethera longum

660frangitur, et mediis ardent in nubibus hastae.

Noctem adeo placidasque operi iunxere tenebras,

certamenque immane viris, quo concita tendant

agmina, quis visas proclamet ab aggere Thebas,

cuius in Ogygio stet princeps lancea muro.

665At procul ingenti Neptunius agmina Theseus

angustat clipeo, propriaeque exordia laudis

centum urbes umbone gerit centenaque Cretae

moenia, seque ipsum monstrosi ambagibus antri

hispida torquentem luctantis colla iuvenci

670alternasque manus circum et nodosa ligantem

bracchia et abducto vitantem cornua vultu.

Terror habet populos, cum saeptus imagine torva

ingreditur pugnas: bis Thesea bisque cruentas

caede videre manus; veteres reminiscitur actus

675ipse tuens sociumque gregem metuendaque quondam

limina, et absumpto pallentem Gnosida filo.

Saevus at interea ferro post terga revinctas

Antigonen viduamque Creon Adrastida leto

admovet; ambae hilares et mortis amore superbae

680ensibus intentant iugulos regemque cruentum

destituunt: cum dicta ferens Theseia Phegeus

adstitit. Ille quidem ramis insontis olivae

pacificus, sed bella ciet bellumque minatur,

grande fremens, nimiumque memor mandantis et ipsum

685iam prope, iam medios operire cohortibus agros

ingeminans. Stetit ambiguo Thebanus in aestu

curarum, nutantque minae et prior ira tepescit.

tunc firmat sese, fictumque ac triste renidens

"Parvane prostratis" inquit, "documenta Mycenis

690sanximus? En iterum, qui moenia nostra lacessant.

Accipimus, veniant; sed ne post bella querantur:

lex eadem victis". Dicit; sed pulvere crasso

caligare diem et Tyrios iuga perdere montes

aspicit; armari populos tamen armaque ferri

695ipse iubet pallens, mediaeque in sedibus aulae

Eumenidas subitas flentemque Menoecea cernit

turbidus impositosque rogis gaudere Pelasgos.

Quis fuit ille dies, tanto cum sanguine Thebis

pax inventa perit? patriis modo fixa revellunt

700arma deis, clipeisque obducunt pectora fractis,

et galeas humiles et adhuc sordentia tabo

spicula: non pharetris quisquam, non ense decorus,

non spectandus equo; cessat fiducia valli,

murorum patet omne latus, munimina portae

705exposcunt: prior hostis habet; fastigia desunt:

deiecit Capaneus; exsanguis et aegra iuventus

iam nec coniugibus suprema nec oscula natis

iungit, et attoniti nil optavere parentes.

Atticus interea, iubar ut clarescere ruptis

710nubibus et solem primis aspexit in armis,

desilit in campum, qui subter moenia nudos

asservat manes, dirisque vaporibus aegrum

aëra pulverea penitus sub casside ducens

ingemit et iustas belli flammatur in iras.

715Hunc saltem miseris ductor Thebanus honorem

largitus Danais, quod non super ipsa iacentum

corpora belligeras acies Martemque secundum

miscuit; at lacera ne quid de strage nefandus

perderet, eligitur saevos potura cruores

720terra rudis. iamque alternas in proelia gentes

dissimilis Bellona ciet; non clamor utrimque,

non utrimque tubae: stat debilis altera pubes

submissos enses nequiquam amentaque dextris

laxa tenens; cedunt tellure, armisque reductis

725ostentant veteres etiamnum in sanguine plagas.

Iam nec Cecropiis idem ductoribus ardor,

languescuntque minae et virtus secura residit:

ventorum velut ira minor, nisi silva furentes

impedit, insanique tacent sine litore fluctus.

730Ut vero aequoreus quercum Marathonida Theseus

extulit, erectae cuius crudelis in hostes

umbra cadit campumque trucem lux cuspidis implet:

ceu pater Edonos Haemi de vertice Mavors

impulerit currus, rapido mortemque fugamque

735axe vehens, sic exanimis in terga reducit

pallor Agenoridas; taedet fugientibus uti

Thesea, nec facilem dignatur dextra cruorem.

Cetera plebeio desaevit sanguine virtus.

Sic iuvat exanimis proiectaque praeda canesque

740degeneresque lupos: magnos alit ira leones.

Attamen Olenium Lamyrumque, hunc tela pharetra

promentem, hunc saevi tollentem pondera saxi

deicit, et triplici confisos robore gentis

Alcetidas fratres, totidem quos eminus hastis

745continuat; ferrum consumpsit pectore Phyleus,

ore momordit Helops, umero transmisit Iapyx.

Iamque et quadriiugo celsum petit Haemona curru,

horrendumque manu telum rotat: ille paventis

obliquavit equos; longo perlata tenore

750transiit hasta duos, sitiebat vulnera nec non

tertia, sed medio cuspis temone retentast.

Sed solum votis, solum clamore tremendo

omnibus in turmis optat vocitatque Creonta.

Atque hunc diversa bellorum in fronte maniplos

755hortantem dictis frustraque extrema minantem

conspicit; abscedunt comites: sed Thesea iussi

linquebant fretique deis atque ipsius armis;

ille tenet revocatque suos; utque aequa notavit

hinc atque hinc odia, extrema se colligit ira,

760iam letale furens, atque audax morte futura:

"Non cum peltiferis" ait, "haec tibi pugna puellis,

virgineas ne crede manus: hic cruda virorum

proelia, nos magnum qui Tydea quique furentem

Hippomedonta neci Capaneaque misimus umbris

765pectora. Quae bellum praeceps amentia suasit,

improbe? Nonne vides, quos ulciscare, iacentis?"

Sic ait, et frustra periturum missile summo

afflixit clipeo. risit vocesque manumque

horridus Aegides, ferrataque arbore magnos

770molitur iactus, nec non prius ore superbo

intonat: "Argolici, quibus haec datur hostia, manes,

pandite Tartareum chaos ultricesque parate

Eumenidas, venit ecce Creon!" Sic fatus, et auras

dissipat hasta tremens; tunc qua subtemine duro

775multiplicem tenues iterant thoraca catenae,

incidit: emicuit per mille foramina sanguis

impius; ille oculis extremo errore solutis

labitur. assistit Theseus gravis armaque tollens:

"Iamne dare exstinctis iustos" ait "hostibus ignes,

780iam victos operire placet? vade atra dature

supplicia extremique tamen secure sepulcri".

Accedunt utrimque pio vexilla tumultu

permiscentque manus; medio iam foedera bello,

iamque hospes Theseus; orant succedere muris

785dignarique domos. Nec tecta hostilia victor

aspernatus init; gaudent matresque nurusque

Ogygiae, qualis thyrso bellante subactus

mollia laudabat iam marcidus orgia Ganges.

Ecce per adversas Dircaei verticis umbras

790femineus quatit astra fragor, matresque Pelasgae

decurrunt: quales Bacchea ad bella vocatae

Thyiades amentes, magnum quas poscere credas

aut fecisse nefas; gaudent lamenta novaeque

exsultant lacrimae; rapit huc, rapit impetus illuc,

795Thesea magnanimum quaerant prius, anne Creonta,

anne suos: vidui ducunt ad corpora luctus.

Non ego, centena si quis mea pectora laxet

voce deus, tot busta simul vulgique ducumque,

tot pariter gemitus dignis conatibus aequem:

800turbine quo sese caris impleverit audax

ignibus Evadne fulmenque in pectore magno

quaesierit; quo more iacens super oscula saevi

corporis infelix excuset Tydea coniunx;

ut saevos narret vigiles Argia sorori;

805Arcada quo planctu genetrix Erymanthia clamet,

Arcada, consumpto servantem sanguine vultus,

Arcada, quem geminae pariter flevere cohortes.

vix novus ista furor veniensque implesset Apollo,

et mea iam longo meruit ratis aequore portum.

810Durabisne procul dominoque legere superstes,

o mihi bissenos multum vigilata per annos

Thebai? Iam certe praesens tibi Fama benignum

stravit iter coepitque novam monstrare futuris.

Iam te magnanimus dignatur noscere Caesar,

815Itala iam studio discit memoratque iuventus.

vive, precor; nec tu divinam Aeneida tempta,

sed longe sequere et vestigia semper adora.

Mox, tibi si quis adhuc praetendit nubila livor

occidet, et meriti post me referentur honores.