0

Quīs nēscīt, Vŏlŭsī Bīthŷnĭcĕ, quālĭă dēmēns

Aēgŷptōs pōrtēntă cŏlāt? crŏcŏdīlŏn ădōrāt

pārs haēc, īllă păvēt sătŭrām sērpēntĭbŭs ībīn.

ēffĭgĭēs sācrī nĭtĕt aūrĕă cērcŏpĭthēcī,

dīmĭdĭō măgĭcaē rĕsŏnānt ŭbĭ Mēmnŏnĕ chōrdaē5

ātquĕ vĕtūs Thēbē cēntūm iăcĕt ōbrŭtă pōrtīs.

īllīc aēlūrōs, hīc pīscēm flūmĭnĭs, īllīc

ōppĭdă tōtă cănēm vĕnĕrāntūr, nēmŏ Dĭānām.

pōrrum ēt caēpĕ nĕfās vĭŏlāre ēt frāngĕrĕ mōrsū

(ō sānctās gēntēs, quĭbŭs haēc nāscūntŭr ĭn hōrtīs10

nūmĭnă!), lānātīs ănĭmālĭbŭs ābstĭnĕt ōmnīs

mēnsă, nĕfās īllīc fētūm iŭgŭlārĕ căpēllaē:

cārnĭbŭs hūmānīs vēscī lĭcĕt. āttŏnĭtō cūm

tālĕ sŭpēr cēnām făcĭnūs nārrārĕt Ŭlīxēs

Ālcĭnŏō, bīlem aūt rīsūm fōrtāssĕ quĭbūsdām15

mōvĕrăt ūt mēndāx ărĕtālŏgŭs. "īn mărĕ nēmō

hūnc ăbĭcīt saēvā dīgnūm vērāquĕ Chărŷbdī,

fīngēntem īnmānīs Laēstrŷgŏnăs ēt Cŷclōpās?

nām cĭtĭūs Scŷllām vēl cōncūrrēntĭă sāxă

Cŷănĕīs plēnōs ēt tēmpēstātĭbŭs ūtrēs20

crēdĭdĕrim aūt tĕnŭī pērcūssūm vērbĕrĕ Cīrcēs

ēt cūm rēmĭgĭbūs grūnnīsse Ēlpēnŏră pōrcīs.

tām văcŭī căpĭtīs pŏpŭlūm Phaēācă pŭtāvīt?"

sīc ălĭquīs mĕrĭtō nōndum ēbrĭŭs ēt mĭnĭmūm quī

dē Cōrcŷraēā tēmētūm dūxĕrăt ūrnā;25

sōlŭs ĕnim haēc Ĭthăcūs nūllō sūb tēstĕ cănēbāt.

nōs mīrāndă quĭdēm sēd nūpēr cōnsŭlĕ Iūncō

gēstă sŭpēr călĭdaē rĕfĕrēmūs moēnĭă Cōptī,

nōs vūlgī scĕlŭs ēt cūnctīs grăvĭōră cŏtūrnīs;

nām scĕlŭs, ā Pŷrrhā quāmquam ōmnĭă sŷrmătă vōlvās,30

nūllŭs ăpūd trăgĭcōs pŏpŭlūs făcĭt. āccĭpĕ nōstrō

dīră quŏd ēxēmplūm fĕrĭtās prōdūxĕrĭt aēvō.

īntēr fīnĭtĭmōs vĕtŭs ātque āntīquă sĭmūltās,

īmmōrtāle ŏdĭum ēt nūmquām sānābĭlĕ vūlnūs,

ārdĕt ădhūc Ōmbōs ēt Tēntўră. sūmmŭs ŭtrīmquĕ35

īndĕ fŭrōr vūlgō, quōd nūmĭnă vīcīnōrūm

ōdĭt ŭtērquĕ lŏcūs, cūm sōlōs crēdăt hăbēndōs

ēssĕ dĕōs quōs īpsĕ cŏlīt. sēd tēmpŏrĕ fēstō

āltĕrĭūs pŏpŭlī răpĭēnda ōccāsĭŏ cūnctīs

vīsa ĭnĭmīcōrūm prīmōrĭbŭs āc dŭcĭbūs, nē40

laētum hĭlărēmquĕ dĭēm, nē māgnaē gaūdĭă cēnaē

sēntīrēnt pŏsĭtīs ād tēmpla ēt cōmpĭtă mēnsīs

pērvĭgĭlīquĕ tŏrō, quēm nōcte āc lūcĕ iăcēntēm

sēptĭmŭs īntērdūm sōl īnvĕnĭt. hōrrĭdă sānē

Aēgŷptōs, sēd lūxŭrĭā, quāntum īpsĕ nŏtāvī,45

bārbără fāmōsō nōn cēdīt tūrbă Cănōpō.

āddĕ quŏd ēt făcĭlīs vīctōrĭă dē mădĭdīs ēt

blaēsīs ātquĕ mĕrō tĭtŭbāntĭbŭs. īndĕ vĭrōrūm

sāltātūs nīgrō tībīcĭnĕ, quālĭăcūmquĕ

ūnguēnta ēt flōrēs mūltaēque īn frōntĕ cŏrōnaē:50

hīnc iēiūnum ŏdĭūm. sēd iūrgĭă prīmă sŏnārĕ

īncĭpĭūnt; ănĭmīs ārdēntĭbŭs haēc tŭbă rīxaē.

deīn clāmōrĕ părī cōncūrrĭtŭr, ēt vĭcĕ tēlī

saēvīt nūdă mănūs. paūcaē sĭnĕ vūlnĕrĕ mālaē,

vīx cuīquam aūt nūllī tōtō cērtāmĭnĕ nāsūs55

īntĕgĕr. āspĭcĕrēs iām cūnctă pĕr āgmĭnă vūltūs

dīmĭdĭōs, ălĭās făcĭēs ĕt hĭāntĭă rūptīs

ōssă gĕnīs, plēnōs ŏcŭlōrūm sānguĭnĕ pūgnōs.

Lūdĕrĕ sē crēdūnt īpsī tămĕn ēt pŭĕrīlīs

ēxērcēre ăcĭēs quōd nūllă cădāvĕră cālcēnt.60

ēt sānē quō tōt rīxāntīs mīlĭă tūrbaē,

sī vīvūnt ōmnēs? ērgo ācrĭŏr īmpĕtŭs ēt iām

sāxa īnclīnātīs pĕr hŭmūm quaēsītă lăcērtīs

īncĭpĭūnt tōrquērĕ, dŏmēstĭcă sēdĭtĭōnī

tēlă, nĕc hūnc lăpĭdēm, quălĭs ēt Tūrnūs ĕt Ăīāx,65

vēl quō Tŷdīdēs pērcūssīt pōndĕrĕ cōxām

Aēnēaē, sēd quēm vălĕānt ēmīttĕrĕ dēxtraē

īllīs dīssĭmĭlēs ēt nōstrō tēmpŏrĕ nātaē.

nām gĕnŭs hōc vīvō iām dēcrēscēbăt Hŏmērō,

tērră mălōs hŏmĭnēs nūnc ēdŭcăt ātquĕ pŭsīllōs;70

ērgŏ dĕūs, quīcūmque āspēxīt, rīdĕt ĕt ōdīt.

ā dēvērtĭcŭlō rĕpĕtātūr fābŭlă. pōstquām

sūbsĭdĭīs aūctī, pārs āltĕră prōmĕrĕ fērrūm

aūdĕt ĕt īnfēstīs pūgnam īnstaūrārĕ săgīttīs.

tērgă fŭgaē cĕlĕrī praēstānt īnstāntĭbŭs Ōmbīs75

quī vīcīnă cŏlūnt ūmbrōsaē Tēntўră pālmaē.

lābĭtŭr hīc quīdām nĭmĭā fōrmīdĭnĕ cūrsūm

praēcĭpĭtāns căpĭtūrque. āst īllum īn plūrĭmă sēctūm

frūsta ēt pārtĭcŭlās, ūt mūltīs mōrtŭŭs ūnūs

sūffĭcĕrēt, tōtūm cōrrōsīs ōssĭbŭs ēdīt80

vīctrīx tūrbă, nĕc ārdēntī dēcōxĭt ăēnō

aūt vĕrĭbūs, lōngum ūsque ădĕō tārdūmquĕ pŭtāvīt

ēxspēctārĕ fŏcōs, cōntēntă cădāvĕrĕ crūdō.

hīc gaūdērĕ lĭbēt quōd nōn vĭŏlāvĕrĭt īgnēm,

quēm sūmmā caēlī rāptūm dē pārtĕ Prŏmētheūs85

dōnāvīt tērrīs; ĕlĕmēntō grātŭlŏr, ēt tē

ēxūltārĕ rĕōr. sēd quī mōrdērĕ cădāvēr

sūstĭnŭīt nīl ūmquam hāc cārnĕ lĭbēntĭŭs ēdīt;

nām scĕlĕre īn tāntō nē quaērās ēt dŭbĭtēs ān

prīmă vŏlūptātēm gŭlă sēnsĕrĭt, ūltĭmŭs āntĕ90

quī stĕtĭt, ābsūmptō iām tōtō cōrpŏrĕ dūctīs

pēr tērrām dĭgĭtīs ălĭquīd dē sānguĭnĕ gūstāt.

Vāscŏnĕs, ūt fāma ēst, ălĭmēntīs tālĭbŭs ūsī

prōdūxēre ănĭmās, sēd rēs dīvērsă, sĕd īllīc

fōrtūnae īnvĭdĭa ēst bēllōrūmque ūltĭmă, cāsūs95

ēxtrēmī, lōngaē dīra ōbsĭdĭōnĭs ĕgēstās.

[hūiŭs ĕnīm, quōd nūnc ăgĭtūr, mĭsĕrābĭlĕ dēbēt

ēxēmplum ēssĕ tĭbī, sīcūt mŏdŏ dīctă mĭhī gēns.]

pōst ōmnīs hērbās, pōst cūncta ănĭmālĭă, quīdquīd

cōgēbāt văcŭī vēntrīs fŭrŏr, hōstĭbŭs īpsīs100

pāllōrem āc măcĭem ēt tĕnŭīs mĭsĕrāntĭbŭs ārtūs,

mēmbra ălĭēnă fămē lăcĕrābānt, ēssĕ părātī

ēt sŭă. quīsnam hŏmĭnūm vĕnĭām dărĕ quīsvĕ dĕōrūm

vēntrĭbŭs ābnŭĕrēt dīra ātque īmmānĭă pāssīs

ēt quĭbŭs īllōrūm pŏtĕrānt īgnōscĕrĕ mānēs105

quōrūm cōrpŏrĭbūs vēscēbāntūr? mĕlĭūs nōs

Zēnōnīs praēcēptă mŏnēnt, [nĕc ĕnim ōmnĭă quīdām

prō vītā făcĭēndă pŭtānt] sēd Cāntăbĕr ūndĕ

Stōĭcŭs, āntīquī praēsērtim aētātĕ Mĕtēllī?

nūnc tōtūs Grăĭās nōstrāsque hăbĕt ōrbĭs Ăthēnās,110

Gāllĭă caūsĭdĭcōs dŏcŭīt fācūndă Brĭtānnōs,

dē cōndūcēndō lŏquĭtūr iām rhētŏrĕ Thŷlē.

nōbĭlĭs īllĕ tămēn pŏpŭlūs, quēm dīxĭmŭs, ēt pār

vīrtūte ātquĕ fĭdē sēd māiōr clādĕ Zăcŷnthōs

tālĕ quĭd ēxcūsāt: Maēōtĭdĕ saēvĭŏr ārā115

Aēgŷptōs. quīppe īllă nĕfāndī Taūrĭcă sācrī

īnvēntrīx hŏmĭnēs, ūt iām quaē cārmĭnă trādūnt

dīgnă fĭdē crēdās, tāntum īmmŏlăt; ūltĕrĭūs nīl

aūt grăvĭūs cūltrō tĭmĕt hōstĭă. quīs mŏdŏ cāsūs

īmpŭlĭt hōs? quaē tāntă fămēs īnfēstăquĕ vāllō120

ārmā coēgērūnt tām dētēstābĭlĕ mōnstrūm

aūdēre? ānne ălĭām tērrā Mēmphītĭdĕ sīccā

īnvĭdĭām făcĕrēnt nōlēntī sūrgĕrĕ Nīlō?

quā nēc tērrĭbĭlēs Cīmbrī nēc Brīttŏnĕs ūmquām

Saūrŏmătaēquĕ trŭcēs aūt īmmānēs Ăgăthŷrsī,125

hāc saēvīt răbĭe īmbēlle ēt īnūtĭlĕ vūlgūs

pārvŭlă fīctĭlĭbūs sŏlĭtūm dărĕ vēlă phăsēlīs

ēt brĕvĭbūs pīctaē rēmīs īncūmbĕrĕ tēstaē.

nēc poēnām scĕlĕri īnvĕnĭēs nēc dīgnă părābīs

sūpplĭcĭa hīs pŏpŭlīs, īn quōrūm mēntĕ părēs sūnt130

ēt sĭmĭlēs īra ātquĕ fămēs. mōllīssĭmă cōrdă

hūmānō gĕnĕrī dărĕ sē nātūră fătētūr,

quaē lăcrĭmās dĕdĭt. haēc nōstrī pārs ōptĭmă sēnsūs.

plōrāre ērgŏ iŭbēt caūsām dīcēntĭs ămīcī

squālōrēmquĕ rĕī, pūpīllum ād iūră vŏcāntēm135

cīrcūmscrīptōrēm, cūiūs mānāntĭă flētū

ōră pŭēllārēs făcĭūnt īncērtă căpīllī.

nātūrae īmpĕrĭō gĕmĭmūs, cūm fūnŭs ădūltaē

vīrgĭnĭs ōccūrrīt vēl tērrā claūdĭtŭr īnfāns

ēt mĭnŏr īgnĕ rŏgī. quĭs ĕnīm bŏnŭs ēt făcĕ dīgnūs140

ārcānā, quālēm Cĕrĕrīs vūlt ēssĕ săcērdōs,

ūlla ălĭēnă sĭbī crēdīt mălă? sēpărăt hōc nōs

ā grĕgĕ mūtōrum, ātque ĭdĕō vĕnĕrābĭlĕ sōlī

sōrtīti īngĕnĭūm dīvīnōrūmquĕ căpācēs

ātque ēxērcēndīs părĭēndīsque ārtĭbŭs āptī145

sēnsum ā caēlēstī dēmīssūm trāxĭmŭs ārcĕ,

cūiŭs ĕgēnt prōna ēt tērrām spēctāntĭă. mūndī

prīncĭpĭo īndūlsīt cōmmūnīs cōndĭtŏr īllīs

tāntum ănĭmās, nōbīs ănĭmūm quŏquĕ, mūtŭŭs ūt nōs

ādfēctūs pĕtĕre aūxĭlĭum ēt praēstārĕ iŭbērēt,150

dīspērsōs trăhĕre īn pŏpŭlūm, mīgrārĕ vĕtūstō

dē nĕmŏre ēt prŏăvīs hăbĭtātās līnquĕrĕ sīlvās,

aēdĭfĭcārĕ dŏmōs, lărĭbūs cōniūngĕrĕ nōstrīs

tēctum ălĭūd, tūtōs vīcīnō līmĭnĕ sōmnōs

ūt cōllātă dărēt fīdūcĭă, prōtĕgĕre ārmīs155

lāpsum aūt īngēntī nūtāntēm vūlnĕrĕ cīvēm,

cōmmūnī dărĕ sīgnă tŭbā, dēfēndĭĕr īsdēm

tūrrĭbŭs ātque ūnā pōrtārūm clāvĕ tĕnērī.

sēd iām sērpēntūm māiōr cōncōrdĭă. pārcīt

cōgnātīs măcŭlīs sĭmĭlīs fĕră. quāndŏ lĕōnī160

fōrtĭŏr ērĭpŭīt vītām lĕŏ? quō nĕmŏre ūmquām

ēxspīrāvĭt ăpēr māiōrīs dēntĭbŭs āprī?

Īndĭcă tīgrĭs ăgīt răbĭdā cūm tīgrĭdĕ pācēm

pērpĕtŭām, saēvīs īntēr sē cōnvĕnĭt ūrsīs.

āst hŏmĭnī fērrūm lētāle īncūdĕ nĕfāndā165

prōdūxīssĕ părum ēst, cūm rāstra ēt sārcŭlă tāntūm

ādsuētī cŏquĕre ēt mārrīs āc vōmĕrĕ lāssī

nēscĭĕrīnt prīmī glădĭōs ēxtēndĕrĕ fābrī.

āspĭcĭmūs pŏpŭlōs quōrūm nōn sūffĭcĭt īraē

ōccīdīsse ălĭquēm, sēd pēctŏră, brācchĭă, vūltūm170

crēdĭdĕrīnt gĕnŭs ēssĕ cĭbī. quīd dīcĕrĕt ērgō

vēl quō nōn fŭgĕrēt, sī nūnc haēc mōnstră vĭdērēt

Pŷthăgŏrās, cūnctīs ănĭmālĭbŭs ābstĭnŭīt quī

tāmquam hŏmĭne ēt vēntri īndūlsīt nōn ōmnĕ lĕgūmēn?

Quis nescit, Volusi Bithynice, qualia demens

Aegyptos portenta colat? crocodilon adorat

pars haec, illa pavet saturam serpentibus ibin.

effigies sacri nitet aurea cercopitheci,

5dimidio magicae resonant ubi Memnone chordae

atque vetus Thebe centum iacet obruta portis.

illic aeluros, hic piscem fluminis, illic

oppida tota canem venerantur, nemo Dianam.

porrum et caepe nefas violare et frangere morsu

10(o sanctas gentes, quibus haec nascuntur in hortis

numina!), lanatis animalibus abstinet omnis

mensa, nefas illic fetum iugulare capellae:

carnibus humanis vesci licet. attonito cum

tale super cenam facinus narraret Ulixes

15Alcinoo, bilem aut risum fortasse quibusdam

moverat ut mendax aretalogus. "in mare nemo

hunc abicit saeva dignum veraque Charybdi,

fingentem inmanis Laestrygonas et Cyclopas?

nam citius Scyllam vel concurrentia saxa

20Cyaneis plenos et tempestatibus utres

crediderim aut tenui percussum verbere Circes

et cum remigibus grunnisse Elpenora porcis.

tam vacui capitis populum Phaeaca putavit?"

sic aliquis merito nondum ebrius et minimum qui

25de Corcyraea temetum duxerat urna;

solus enim haec Ithacus nullo sub teste canebat.

nos miranda quidem sed nuper consule Iunco

gesta super calidae referemus moenia Copti,

nos vulgi scelus et cunctis graviora coturnis;

30nam scelus, a Pyrrha quamquam omnia syrmata volvas,

nullus apud tragicos populus facit. accipe nostro

dira quod exemplum feritas produxerit aevo.

inter finitimos vetus atque antiqua simultas,

immortale odium et numquam sanabile vulnus,

35ardet adhuc Ombos et Tentyra. summus utrimque

inde furor vulgo, quod numina vicinorum

odit uterque locus, cum solos credat habendos

esse deos quos ipse colit. sed tempore festo

alterius populi rapienda occasio cunctis

40visa inimicorum primoribus ac ducibus, ne

laetum hilaremque diem, ne magnae gaudia cenae

sentirent positis ad templa et compita mensis

pervigilique toro, quem nocte ac luce iacentem

septimus interdum sol invenit. horrida sane

45Aegyptos, sed luxuria, quantum ipse notavi,

barbara famoso non cedit turba Canopo.

adde quod et facilis victoria de madidis et

blaesis atque mero titubantibus. inde virorum

saltatus nigro tibicine, qualiacumque

50unguenta et flores multaeque in fronte coronae:

hinc ieiunum odium. sed iurgia prima sonare

incipiunt; animis ardentibus haec tuba rixae.

dein clamore pari concurritur, et vice teli

saevit nuda manus. paucae sine vulnere malae,

55vix cuiquam aut nulli toto certamine nasus

integer. aspiceres iam cuncta per agmina vultus

dimidios, alias facies et hiantia ruptis

ossa genis, plenos oculorum sanguine pugnos.

Ludere se credunt ipsi tamen et puerilis

60exercere acies quod nulla cadavera calcent.

et sane quo tot rixantis milia turbae,

si vivunt omnes? ergo acrior impetus et iam

saxa inclinatis per humum quaesita lacertis

incipiunt torquere, domestica seditioni

65tela, nec hunc lapidem, qualis et Turnus et Aiax,

vel quo Tydides percussit pondere coxam

Aeneae, sed quem valeant emittere dextrae

illis dissimiles et nostro tempore natae.

nam genus hoc vivo iam decrescebat Homero,

70terra malos homines nunc educat atque pusillos;

ergo deus, quicumque aspexit, ridet et odit.

a deverticulo repetatur fabula. postquam

subsidiis aucti, pars altera promere ferrum

audet et infestis pugnam instaurare sagittis.

75terga fugae celeri praestant instantibus Ombis

qui vicina colunt umbrosae Tentyra palmae.

labitur hic quidam nimia formidine cursum

praecipitans capiturque. ast illum in plurima sectum

frusta et particulas, ut multis mortuus unus

80sufficeret, totum corrosis ossibus edit

victrix turba, nec ardenti decoxit aëno

aut veribus, longum usque adeo tardumque putavit

exspectare focos, contenta cadavere crudo.

hic gaudere libet quod non violaverit ignem,

85quem summa caeli raptum de parte Prometheus

donavit terris; elemento gratulor, et te

exultare reor. sed qui mordere cadaver

sustinuit nil umquam hac carne libentius edit;

nam scelere in tanto ne quaeras et dubites an

90prima voluptatem gula senserit, ultimus ante

qui stetit, absumpto iam toto corpore ductis

per terram digitis aliquid de sanguine gustat.

Vascones, ut fama est, alimentis talibus usi

produxere animas, sed res diversa, sed illic

95fortunae invidia est bellorumque ultima, casus

extremi, longae dira obsidionis egestas.

[huius enim, quod nunc agitur, miserabile debet

exemplum esse tibi, sicut modo dicta mihi gens.]

post omnis herbas, post cuncta animalia, quidquid

100cogebat vacui ventris furor, hostibus ipsis

pallorem ac maciem et tenuis miserantibus artus,

membra aliena fame lacerabant, esse parati

et sua. quisnam hominum veniam dare quisve deorum

ventribus abnueret dira atque immania passis

105et quibus illorum poterant ignoscere manes

quorum corporibus vescebantur? melius nos

Zenonis praecepta monent, [nec enim omnia quidam

pro vita facienda putant] sed Cantaber unde

Stoicus, antiqui praesertim aetate Metelli?

110nunc totus Graias nostrasque habet orbis Athenas,

Gallia causidicos docuit facunda Britannos,

de conducendo loquitur iam rhetore Thyle.

nobilis ille tamen populus, quem diximus, et par

virtute atque fide sed maior clade Zacynthos

115tale quid excusat: Maeotide saevior ara

Aegyptos. quippe illa nefandi Taurica sacri

inventrix homines, ut iam quae carmina tradunt

digna fide credas, tantum immolat; ulterius nil

aut gravius cultro timet hostia. quis modo casus

120impulit hos? quae tanta fames infestaque vallo

arma coegerunt tam detestabile monstrum

audere? anne aliam terra Memphitide sicca

invidiam facerent nolenti surgere Nilo?

qua nec terribiles Cimbri nec Brittones umquam

125Sauromataeque truces aut immanes Agathyrsi,

hac saevit rabie imbelle et inutile vulgus

parvula fictilibus solitum dare vela phaselis

et brevibus pictae remis incumbere testae.

nec poenam sceleri invenies nec digna parabis

130supplicia his populis, in quorum mente pares sunt

et similes ira atque fames. mollissima corda

humano generi dare se natura fatetur,

quae lacrimas dedit. haec nostri pars optima sensus.

plorare ergo iubet causam dicentis amici

135squaloremque rei, pupillum ad iura vocantem

circumscriptorem, cuius manantia fletu

ora puellares faciunt incerta capilli.

naturae imperio gemimus, cum funus adultae

virginis occurrit vel terra clauditur infans

140et minor igne rogi. quis enim bonus et face dignus

arcana, qualem Cereris vult esse sacerdos,

ulla aliena sibi credit mala? separat hoc nos

a grege mutorum, atque ideo venerabile soli

sortiti ingenium divinorumque capaces

145atque exercendis pariendisque artibus apti

sensum a caelesti demissum traximus arce,

cuius egent prona et terram spectantia. mundi

principio indulsit communis conditor illis

tantum animas, nobis animum quoque, mutuus ut nos

150adfectus petere auxilium et praestare iuberet,

dispersos trahere in populum, migrare vetusto

de nemore et proavis habitatas linquere silvas,

aedificare domos, laribus coniungere nostris

tectum aliud, tutos vicino limine somnos

155ut collata daret fiducia, protegere armis

lapsum aut ingenti nutantem vulnere civem,

communi dare signa tuba, defendier isdem

turribus atque una portarum clave teneri.

sed iam serpentum maior concordia. parcit

160cognatis maculis similis fera. quando leoni

fortior eripuit vitam leo? quo nemore umquam

exspiravit aper maioris dentibus apri?

Indica tigris agit rabida cum tigride pacem

perpetuam, saevis inter se convenit ursis.

165ast homini ferrum letale incude nefanda

produxisse parum est, cum rastra et sarcula tantum

adsueti coquere et marris ac vomere lassi

nescierint primi gladios extendere fabri.

aspicimus populos quorum non sufficit irae

170occidisse aliquem, sed pectora, bracchia, vultum

crediderint genus esse cibi. quid diceret ergo

vel quo non fugeret, si nunc haec monstra videret

Pythagoras, cunctis animalibus abstinuit qui

tamquam homine et ventri indulsit non omne legumen?