1

Visa diu felix, "mater" modo dicta "Neronum",

iam tibi dimidium nominis huius abest.

iam legis in Drusum miserabile, Livia, carmen,

unum qui dicat iam tibi "mater" habes,

5nec tua te pietas distendit amore duorum,

nec posito fili nomine dicis "uter?".

et quisquam leges audet tibi dicere flendi?

et quisquam lacrimas temperat ore tuas?

ei mihi, quam facile est, quamuis hoc contigit omnes,

10alterius luctu fortia verba loqui,

scilicet: "exiguo percussa es fulminis ictu,

fortior ut possis cladibus esse tuis".

occidit exemplum iuvenis venerabile morum:

maximus ille armis, maximus ille toga.

15ille modo eripuit latebrosas hostibus Alpis

et titulum belli dux duce fratre tulit.

ille genus Suevos acre indomitosque Sicambros

contudit inque fugam barbara terga dedit

ignotumque tibi meruit, Romane, triumphum,

20protulit in terras imperiumque novas.

solvere vota Iovi fatorum ignara tuorum,

mater, et armiferae solvere vota deae

Gradivomque patrem donis implere parabas

et quoscumque coli est iusque piumque deos,

25maternaque sacros agitabas mente triumphos,

forsitan et curae iam tibi currus erat.

funera pro sacris tibi sunt ducenda triumphis,

et tumulus Drusum pro Iovis arce manet.

fingebas reducem praeceptaque mente fovebas

30gaudia, et ante oculos iam tibi victor erat:

"iam veniet, iam me gratantem turba videbit,

iam mihi pro Druso dona ferenda meo.

obvia progrediar felixque per oppida dicar

collaque et os oculos illius ore premam.

35talis erit, sic occurret, sic oscula iunget,

hoc mihi narrabit, sic prior ipsa loquar".

gaudia magna foves: spem pone, miserrima, falsam;

desine de Druso laeta referre tuo.

Caesaris illud opus, voti pars altera vestri,

40occidit: indignas, Livia, solve comas.

quid tibi nunc mores prosunt actumque pudice

omne aevom et tanto tam placuisse viro?

quidque pudicitia tantum inviolata bonorum,

ultima sit laudes inter ut illa tuas?

45quid, tenuisse animum contra sua saecula rectum,

altius et vitiis exservisse caput,

nec nocuisse ulli et fortunam habuisse nocendi,

nec quemquam nervos extimuisse tuos,

nec vires errasse tuas campove forove

50quamque licet citra constituisse domum?

nempe per hos etiam Fortunae iniuriam ores

regnat et incerta est hic quoque nixa rota;

hic quoque sentitur: ne quid non improba carpat,

saevit et iniustum ius sibi ubique facit.

55scilicet inmunis si luctus una fuisset

Livia, Fortunae regna minora forent.

quid si non habitu sic se gessisset in omni,

ut sua non essent invidiosa bona?

Caesaris adde domum, quae certe, funeris expers,

60debuit humanis altior esse malis.

ille vigil, summa sacer ipse locatus in arce,

res hominum ex tuto cernere dignus erat,

nec fleri ipse suis nec quemquam flere suorum

nec, quae nos patimur volgus, et ipse pati -

65vidimus erepta maerentem stirpe sororis:

luctus, ut in Druso, publicus ille fuit;

condidit Agrippam quo te, Marcelle, sepulcro,

et cepit generos iam locus ille duos;

vix posito Agrippa tumuli bene ianua clausast,

70percipit officium funeris ecce soror.

ecce ter ante datis iactura novissima Drusus

a magno lacrimas Caesare quartus habet.

claudite iam, Parcae, nimium reserata sepulcra,

claudite: plus iusto iam domus ista patet.

75cedis, et incassum tua nomina, Druse, levantur:

ultima sit fati haec summa querela tui.

iste potest implere dolor vel saecula tota

et magni luctus obtinuisse locum.

multi in te amissi, nec tu, tot turba bonorum,

80omnis cui virtus contigit, unus eras.

nec genetrice tua fecundior ulla parentum,

tot bona per partus quae dedit una duos.

heu, par illud ubi est totidem virtutibus aequom

et concors pietas nec dubitatus amor?

85vidimus adtonitum fraterna morte Neronem

pallida promissa flere per ora coma

dissimilemque sui voltu profitente dolorem:

ei mihi, quam toto luctus in ore fuit.

tu tamen extremo moriturum tempore fratrem

90vidisti, lacrimas vidit et ille tuas

affigique suis moriens tua pectora sensit

et tenuit voltu lumina fixa tuo,

lumina caerulea iam iamque natantia morte,

lumina fraternas iam subitura manus.

95at miseranda parens suprema neque oscula legit,

frigida nec fovit membra tremente sinu;

non animam adposito fugientem excepit hiatu

nec sparsit caesas per tua membra comas.

raptus es absenti, dum te fera bella morantur,

100utilior patriae quam tibi, Druse, tuae.

liquitur, ut quondam zephyris et solibus ictae

solvuntur tenerae vere tepente nives.

te queritur casusque malos irrisaque tales

accusatque annos, ut diuturna, suos.

105talis in umbrosis, mitis nunc denique, silvis

deflet Threicium Daulias ales Ityn;

alcyonum tales ventosa per aequora questus

ad surdas tenui voce sonantur aquas;

sic plumosa novis plangentes pectora pennis

110Oeniden subitae concinvistis aves;

sic flevit Clymene, sic et Clymeneides, alte

cum iuvenis patriis excidit ictus equis.

congelat interdum lacrimas duratque tenetque

suspensasque, oculis fortior, intus agit:

115erumpunt iterumque gravant gremiumque sinusque

effusae gravidis uberibusque genis.

in vires abiit flendi mora: plenior unda,

defluit exigua siqua retenta mora.

tandem ubi per lacrimas licuit, sed flebilis, orsast

120singultu medios impediente sonos:

nate, brevis fructus, duplicis sors altera partus,

gloria conspectae, nate, parentis, ubi es?

sed neque iam "duplicis", nec iam "sors altera partus",

gloria conspectae nunc quoque matris, ubi es?

125heu, modo tantus, ubi es? tumulo portaris et igni.

haec sunt in reditus dona paranda tuos?

sicine dignus eras oculis occurrere matris?

sic ego te reducem digna videre fui?

Caesaris uxori si talia dicere fas est,

130iam dubito, magnos an rear esse deos.

nam quid ego admisi? quae non ego numina cultu,

quos ego non potui demeruisse deos?

hic pietatis honos? artus amplector inanis:

evocat hos ipsos flamma rogusque suos.

135tene ego sustineo positum scelerata videre?

tene meae poterunt ungere, nate, manus?

nunc ego te infelix summum teneoque tuorque

effingoque manus oraque ad ora fero?

nunc primum adspiceris consul victorque parenti?

140sic mihi, sic miserae nomina tanta refers?

quos primum vidi fasces, in funere vidi,

et vidi eversos indiciumque mali.

quis credat? matri lux haec carissima venit,

qua natum in summo vidit honore suom.

145iamne ego non felix? iam pars mihi rapta Neronum,

materni celeber nomine Drusus avi?

iamne meus non est nec me facit ille parentem?

iamne fui Drusi mater et ipse fuit?

nec cum victorem referetur adesse Neronem,

150dicere iam potero "maior an alter adest?"

ultima contigimus: ius matris habemus ab uno,

unius est munus, quod tamen orba negor.

me miseram, extimui, frigusque per ossa cucurrit:

nil ego iam possum certa vocare meum.

155hic meus ecce fuit: iubet hic de fratre vereri;

omnia iam metuo: fortior ante fui.

sospite te saltem moriar, Nero: tu mea condas

lumina et excipias hanc animam ore pio.

atque utinam Drusi manus altera et altera fratris

160formarent oculos comprimerentque meos.

quod licet, hoc certe, tumulo ponemur in uno,

Druse, neque ad veteres conditus ibis avos;

miscebor cinerique cinis atque ossibus ossa:

hanc lucem celeri turbine Parca neat".

165haec et plura refert. lacrimae sua verba sequontur

oraque nequiquam per modo questa fluont.

quin etiam corpus matri vix vixque remissum

exsequiis caruit, Livia, paene suis.

quippe ducem arsuris exercitus omnis in armis

170inter quaeque ruit, ponere certus erat:

abstulit invitis corpus venerabile frater

et Drusum patriae quod licuitque dedit.

funera ducuntur Romana per oppida Drusi,

(heu facinus) per quae victor iturus erat,

175per quae deletis Raetorum venerat armis:

ei mihi, quam dispar huic fuit illud iter.

consul init fractis maerentem fascibus Urbem:

quid faceret victus, sic ubi victor init?

maesta domus plangore sonat, cui figere laetus

180parta sua dominus voverat arma manu.

Urbs gemit et voltum miserabilis induit unum:

gentibus adversis forma sit illa, precor.

incerti clauduntque domos strepitantque per Urbem:

hic illic pavidi clamque palamque dolent.

185iura silent mutaeque tacent sine vindice leges;

adspicitur toto purpura nulla foro.

dique latent templis neque iniqua ad funera voltus

praebent nec poscunt tura ferenda rogo.

obscuros delubra tenent; pudet ora colentum

190adspicere invidiae, quam meruere, metu.

atque aliquis de plebe pius pro paupere nato

sustulerat timidas sidera ad alta manus,

iamque precaturus "quid ego autem credulus" inquit

"suscipiam in nullos inrita vota deos?

195Livia, non illo? pro Druso Livia movit,

nos erimus magno maxima cura Iovi?

dixit et iratus vota insuscepta reliquit

duravitque animum destituitque preces.

obvia turba ruit lacrimisque rigantibus ora

200consulis erepti publica damna refert.

omnibus idem oculi, par est concordia flendi:

funeris exsequiis adsumus omnis eques.

omnis adest aetas, maerent iuvenesque senesque,

Ausoniae matres Ausoniaeque nurus.

205auctorisque sui praefertur imagine maesta

quae victrix templis debita laurus erat.

certat onus lecti generosa subire iuventus

et studet officio sedula colla dare.

et voce et lacrimis laudasti, Caesar, alumnum,

210tristia cum medius rumperet orsa dolor.

tu letum optasti, dis aversantibus omen,

par tibi, si sinerent te tua fata mori.

sed tibi debetur caelum, te fulmine pollens

accipiet cupidi regia magna Iovis.

215quod petiit tulit ille, tibi ut sua facta placerent,

magnaque laudatus praemia mortis habet.

armataeque rogum celebrant de more cohortes:

has pedes exsequias reddit equesque duci.

te clamore vocant iterumque iterumque supremo,

220at vox adversis collibus icta redit.

ipse pater flavis Tiberinus abhorruit undis,

sustulit et medio nubilus amne caput.

tum salice implexum muscoque et harundine crinem

caeruleum magna legit ab ore manu

225uberibusque oculis lacrimarum flumina misit:

vix capit adiectas alveus altus aquas.

iamque rogi flammas extinguere fluminis ictu,

corpus et intactum tollere certus erat,

sustentabat aquas cursusque inhibebat ‹ad› aequor,

230ut posset toto prolvere amne rogum,

sed Mavors, templo vicinus et accola campi,

tot dixit siccis verba neque ipse genis:

quamquam amnes decet ira, tamen, Tiberine, quiescas:

non tibi, non ullis vincere fata datur.

235iste meus periit, periit arma inter et enses

et dux pro patria: †funera† causa latet.

quod potui tribuisse, dedi: victoria partast;

auctor abit operis, sed tamen exstat opus.

quondam ego tentavi Clothoque duasque sorores,

240pollice quae certo pensa severa trahunt,

ut Remus Iliades et frater conditor Urbis

effugerent aliqua stagna profunda via.

de tribus una mihi "partem accipe quae datur" inquit

"muneris: ex istis quod petis alter erit.

245hic tibi, mox Veneri Caesar promissus uterque:

hos debet solos Martia Roma deos".

sic cecinere deae, nec tu, Tiberine, repugna

inrite nec flammas amne morare tuo

nec iuvenis positi supremos destrue honores.

250vade age et inmissis labere pronus aquis".

paret et in longum spatiosas explicat undas

structaque pendenti pumice tecta subit.

flamma diu cunctata caput contingere sanctum

erravit posito lenta sub usque toro.

255tandem ubi complexa est silvas alimentaque sumpsit,

aethera subiectis lambit et astra comis,

qualis in Herculeae conluxit collibus Oetae,

cum sunt imposito membra cremata deo.

uritur heu decor ille viri generosaque forma

260et facilis voltus, uritur ille vigor

victricesque manus facundaque principis ora

pectoraque, ingenii magna capaxque domus.

spes quoque multorum flammis uruntur in isdem,

iste rogus miserae viscera matris habet.

265facta ducis vivent operosaque gloria rerum:

haec manet, haec avidos effugit una rogos.

pars erit historiae totoque legetur in aevo

seque opus ingeniis carminibusque dabit.

stabis et in rostris tituli speciosus honore

270causaque dicemur nos tibi, Druse, necis.

at tibi ius veniae superest, Germania, nullum:

postmodo tu poenas, barbare, morte dabis.

adspiciam regum liventia colla catenis

duraque per saevas vincula nexa manus

275et tandem trepidos voltus inque illa ferocum

invitis lacrimas decidere ora genis.

spiritus ille minax et Drusi morte superbus

carnifici in maesto carcere dandus erit.

consistam laetisque oculis laetusque videbo

280strata per obscaenas corpora nuda vias.

hunc Aurora diem spectacula tanta ferentem

quam primum croceis roscida portet equis

adice Ledaeos, concordia sidera, fratres

templaque Romano conspicienda foro

285- quam parvo numeros implevit principis aevo,

in patriam meritis occubuitque senex -

nec sua conspiciet - miserum me - munera Drusus

nec sua prae templi nomina fronte leget.

saepe sero inlacrimans submissa voce loquetur

290"cur adeo fratres heu sine fratre deos?"

certus eras numquam nisi victor, Druse, reverti;

haec te debuerant tempora: victor eras.

consule nos, duce nos, duce iam victore caremus:

invenit tota maeror in Urbe locum.

295at comitum squalent inmissis ora capillis,

infelix, Druso sed pia turba suo.

quorum aliquis tendens in te sua bracchia dixit

"cur sine me, cur sic incomitatus abis?"

quid referam de te, dignissima coniuge Druso

300atque eadem Drusi digna parente nurus?

par bene compositum: iuvenum fortissimus alter,

altera tam forti mutua cura viro.

femina tu princeps, tu filia Caesaris illi

nec minor es magni coniuge visa Iovis.

305tu concessus amor, tu solus et ultimus illi,

tu requies fesso grata laboris eras.

te moriens per verba novissima questus abesse,

et mota in nomen frigida lingua tuom.

infelix recipis non quem promiserat ipse,

310nec qui missus erat nec tuos ille redit,

nec tibi deletos poterit narrare Sicambros,

ensibus et Suevos terga dedisse suis

fluminaque et montes et nomina magna locorum

et siquid miri vidit in orbe novo.

315frigidus ille tibi corpusque refertur inane,

quemque premat sine te, sternitur ecce torus.

quo raperis laniata comas similisque furenti?

quo ruis adtonita quid petis ora manu?

hoc fuit Andromaches, cum vir religatus ad axem

320terruit admissos sanguinolentus equos.

hoc fuit Evadnes tunc, cum ferienda coruscis

fulminibus Capaneus impavida ora dedit.

quid mortem tibi maesta rogas amplexaque natos

pignora de Druso sola relicta tenes

325et modo per somnos agitaris imagine falsa

teque tuo Drusum credis habere sinu

et subito temptasque manu sperasque receptum,

quaeris et in vacui parte priore tori?

ille pio, si non temere haec creduntur, in arvo

330inter honoratos excipietur avos,

magnaque maternis maioribus, aequa paternis

gloria quadriiugis aureus ibit equis,

regalique habitu curruque superbus eburno

fronde triumphali tempora vinctus erit.

335accipient iuvenem Germanica signa ferentem,

consulis imperio conspicuomque decus

gaudebuntque suae merito cognomine gentis,

quod solum domito victor ab hoste tulit.

vix credent tantum rerum cepisse tot annos,

340magna viri latum quaerere facta locum.

haec ipsum sublime ferent, haec, optima mater,

debuerint luctus adtenuare tuos.

femina digna illis, quos aurea condidit aetas,

principibus natis, principe digna viro,

345quid deceat Drusi matrem matremque Neronis

adspice, quo surgas, adspice, mane toro.

non eadem volgusque decent et lumina rerum:

est quod praecipuom debeat ista domus.

imposuit te alto Fortuna locumque tueri

350iussit honoratum: Livia, perfer onus.

ad te oculos auresque trahis, tua facta notamus,

nec vox missa potest principis ore tegi.

alta mane supraque tuos exurge dolores

infragilemque animum, quod potes, usque tene.

355an melius per te virtutum exempla petemus

quam si Romanae principis edis opus?

fata manent omnis, omnis exspectat avarus

portitor et turbae vix satis una ratis.

tendimus huc omnes, metam properamus ad unam,

360omnia sub leges Mors vocat atra suas.

ecce necem intentam caelo terraeque fretoque,

casurum triplex vaticinantur opus:

i nunc et rebus tanta impendente ruina

in te solam oculos et tua damna refer.

365maximus ille quidem iuvenum spes publica vixit

et, qua natus erat, gloria summa domus.

sed mortalis erat, nec tu secura fuisti

fortia progenie bella gerente tua.

vita data est utenda, data est sine faenore nobis

370mutua nec certa persolvenda die.

Fortuna arbitriis tempus dispensat iniquis:

illa rapit iuvenes, sustinet illa senes,

quaque ruit, furibunda ruit totumque per orbem

fulminat et caecis caeca triumphat equis.

375regna deae inmitis parce inritare querendo,

sollicitare animos parce potentis erae.

quae tamen hoc uno tristis tibi tempore venit,

saepe eadem rebus favit amica tuis:

nata quod alte es quodque es fetibus aucta duobus,

380quodque etiam magno consociata Iovi,

quod semper domito rediit tibi Caesar ab orbe,

gessit et invicta prospera bella manu,

quod spes implerunt maternaque vota Nerones,

quod pulsus totiens hostis utroque duce:

385Rhenus et Alpinae valles et sanguine nigro

decolor infecta testis Isarcus aqua,

Danvviusque rapax et Dacius orbe remoto

Apulus - huic hosti perbreve Pontus iter -

Armeniusque fugax et tandem Dalmata supplex

390summaque dispersi per iuga Pannonii

et modo Germani Romanis cognitus orbis:

adspice quam meritis culpa sit una minor.

adde quod est absens functus nec cernere nati

semineces oculos sustinuere tui,

395qui dolor et menti lenissimus influit aegrae,

accipere es luctus aure coacta tuos,

praevertitque metus per longa pericula luctum,

tu quibus auditis anxia mentis eras:

non ex praecipiti dolor in tua pectora venit,

400sed per mollitos ante timore gradus.

Iuppiter ante dedit fati mala signa cruenti,

flammifera petiit cum tria templa manu:

Iunonisque gravis nocte impavidaeque Minervae

sanctaque et inmensi Caesaris icta domus.

405sidera quin etiam caelo fugisse feruntur,

Lucifer et solitas destituisse vias.

Lucifer in toto nulli comparvit orbe,

et venit stella non praeeunte dies.

sideris hoc obitus terris instare monebat

410et mergi Stygia nobile lumen aqua.

at tu, qui superes maestae solacia matri,

comprecor illi ipsi conspiciare senex

perque annos diuturnus eas fratrisque tuosque,

et vivat nato cum sene mater anus.

415eventura precor: deus excusare priora

dum volet, a Druso cetera laeta dabit.

tu tamen icta potes tanto indulgere dolori,

longius ut nolis (heu male fortis) ali?

vix etiam fueras paucas vitalis in horas,

420obtulit invitae cum tibi Caesar opem

admovitque preces et ius inmiscuit illis

aridaque adfusa guttura tinxit aqua.

nec minor est nato servandae cura parentis:

hic adhibet blandas, nec sine iure, preces.

425coniugis et nati meritum pervenit ad omnis,

coniugis et nati, Livia, sospes ope es.

subprime iam lacrimas: non est revocabilis istis,

quem semel umbrifera navita lintre tulit.

Hectora tot fratres, tot deflevere sorores

430et pater et coniux Astyanaxque puer

et longaeva parens: tamen ille redemptus ad ignes,

nullaque per Stygias umbra renavit aquas.

contigit hoc etiam Thetidi: populator Achilles

Iliaca ambustis ossibus arva premit.

435illi caeruleum Panope matertera crinem

solvit et inmensas fletibus auxit aquas,

consortesque deae centum longaevaque magni

Oceani coniux Oceanusque pater

et Thetis ante omnis, sed nec Thetis ipsa neque omnes

440mutarunt avidi tristia iura dei.

prisca quid huc repeto? Marcellum Octavia flevit,

et flevit populo Caesar utrumque palam.

sed rigidum ius est et inevitabile Mortis,

stant rata non ulla fila tenenda manu.

445ipse tibi emissus nebulosum litus Averni

- sic liceat - forti verba tot ore sonet:

"quid numeras annos? vixi maturior annis:

acta senem faciunt: haec numeranda tibi:

his aevom fuit implendum, non segnibus annis;

450hostibus eveniat longa senecta metu.

hoc atavi monvere mei proavique Nerones:

fregerunt ambo Punica bella duces;

hoc domus ista docet, per te mea, Caesaris alti:

exitus hic, mater, debuit esse meus.

455nec meritis, quamquam illa iuvant magis, abfuit ipsis,

mater, honos: titulis nomina plena vides.

consul et ignoti victor Germanicus orbis,

cui fuit heu mortis publica causa, legor.

cingor Apollinea victricia tempora lauro

460et sensi exsequias funeris ipse mei,

decursusque virum notos mihi donaque regum

cunctaque per titulos oppida lecta suos,

et quo me officio portaverit illa iuventus,

quae fuit ante meum tam generosa torum.

465denique laudari sacrato Caesaris ore

emerui, lacrimas elicuique deo.

et cuiquam miserandus ero? iam comprime fletus.

hoc ego, qui flendi sum tibi causa, rogo".

haec sentit Drusus, si quid modo sentit in umbra,

470nec tu de tanto crede minora viro.

est tibi, sitque precor, multorum filius instar,

parsque tui partus sit tibi salva prior;

est coniux, tutela hominum, quo sospite vestram,

Livia, funestam dedecet esse domum.

Vīsă dĭū fēlīx, "mātēr" mŏdŏ dīctă "Nĕrōnūm",

iām tĭbĭ dīmĭdĭūm ‖ nōmĭnĭs hūiŭs ăbēst.

iām lĕgĭs īn Drūsūm mĭsĕrābĭlĕ, Līvĭă, cārmēn,

ūnūm quī dīcāt ‖ iām tĭbĭ "mātĕr" hăbēs,

nēc tŭă tē pĭĕtās dīstēndĭt ămōrĕ dŭōrūm,5

nēc pŏsĭtō fīlī ‖ nōmĭnĕ dīcĭs "ŭtēr?".

ēt quīsquām lēgēs aūdēt tĭbĭ dīcĕrĕ flēndī?

ēt quīsquām lăcrĭmās ‖ tēmpĕrăt ōrĕ tŭās?

eī mĭhĭ, quām făcĭle ēst, quāmvīs hōc cōntĭgĭt ōmnēs,

āltĕrĭūs lūctū ‖ fōrtĭă vērbă lŏquī,10

scīlĭcĕt: "ēxĭgŭō pērcūssa ēs fūlmĭnĭs īctū,

fōrtĭŏr ūt pōssīs ‖ clādĭbŭs ēssĕ tŭīs".

ōccĭdĭt ēxēmplūm iŭvĕnīs vĕnĕrābĭlĕ mōrūm:

māxĭmŭs īlle ārmīs, ‖ māxĭmŭs īllĕ tŏgā.

īllĕ mŏdo ērĭpŭīt lătĕbrōsās hōstĭbŭs Ālpīs15

ēt tĭtŭlūm bēllī ‖ dūx dŭcĕ frātrĕ tŭlīt.

īllĕ gĕnūs Suēvōs ācre īndŏmĭtōsquĕ Sĭcāmbrōs

cōntŭdĭt īnquĕ fŭgām ‖ bārbără tērgă dĕdīt

īgnōtūmquĕ tĭbī mĕrŭīt, Rōmānĕ, trĭūmphūm,

prōtŭlĭt īn tērrās ‖ īmpĕrĭūmquĕ nŏvās.20

sōlvĕrĕ vōtă Iŏvī fātōrum īgnāră tŭōrūm,

mātĕr, ĕt ārmĭfĕraē ‖ sōlvĕrĕ vōtă dĕaē

Grādīvōmquĕ pătrēm dōnīs īmplērĕ părābās

ēt quōscūmquĕ cŏli ēst ‖ iūsquĕ pĭūmquĕ dĕōs,

mātērnāquĕ săcrōs ăgĭtābās mēntĕ trĭūmphōs,25

fōrsĭtăn ēt cūraē ‖ iām tĭbĭ cūrrŭs ĕrāt.

fūnĕră prō sācrīs tĭbĭ sūnt dūcēndă trĭūmphīs,

ēt tŭmŭlūs Drūsūm ‖ prō Iŏvĭs ārcĕ mănēt.

fīngēbās rĕdŭcēm praēcēptăquĕ mēntĕ fŏvēbās

gaūdĭa, ĕt ānte ŏcŭlōs ‖ iām tĭbĭ vīctŏr ĕrāt:30

"iām vĕnĭēt, iām mē grātāntēm tūrbă vĭdēbīt,

iām mĭhĭ prō Drūsō ‖ dōnă fĕrēndă mĕō.

ōbvĭă prōgrĕdĭār fēlīxquĕ pĕr ōppĭdă dīcār

cōllăque ĕt ōs ŏcŭlōs ‖ īllĭŭs ōrĕ prĕmām.

tālĭs ĕrīt, sīc ōccūrrēt, sīc ōscŭlă iūngēt,35

hōc mĭhĭ nārrābīt, ‖ sīc prĭŏr īpsă lŏquār".

gaūdĭă māgnă fŏvēs: spēm pōnĕ, mĭsērrĭmă, fālsām;

dēsĭnĕ dē Drūsō ‖ laētă rĕfērrĕ tŭō.

Caēsărĭs īllŭd ŏpūs, vōtī pārs āltĕră vēstrī,

ōccĭdĭt: īndīgnās, ‖ Līvĭă, sōlvĕ cŏmās.40

quīd tĭbĭ nūnc mōrēs prōsūnt āctūmquĕ pŭdīcē

ōmne aēvom ēt tāntō ‖ tām plăcŭīssĕ vĭrō?

quīdquĕ pŭdīcĭtĭā tāntum īnvĭŏlātă bŏnōrūm,

ūltĭmă sīt laūdēs ‖ īntĕr ŭt īllă tŭās?

quīd, tĕnŭīsse ănĭmūm cōntrā sŭă saēcŭlă rēctūm,45

āltĭŭs ēt vĭtĭīs ‖ ēxsĕrŭīssĕ căpūt,

nēc nŏcŭīsse ūlli ēt fōrtūnam hăbŭīssĕ nŏcēndī,

nēc quēmquām nērvōs ‖ ēxtĭmŭīssĕ tŭōs,

nēc vīrēs ērrāssĕ tŭās cāmpōvĕ fŏrōvĕ

quāmquĕ lĭcēt cītrā ‖ cōnstĭtŭīssĕ dŏmūm?50

nēmpĕ pĕr hōs ĕtĭām Fōrtūnae īniūrĭă mōrēs

rēgnăt ĕt īncērta ēst ‖ hīc quŏquĕ nīxă rŏtā;

hīc quŏquĕ sēntītūr: nē quīd nōn īmprŏbă cārpāt,

saēvĭt ĕt īniūstūm ‖ iūs sĭbi ŭbīquĕ făcīt.

scīlĭcĕt īnmūnīs sī lūctūs ūnă fŭīssēt55

Līvĭă, Fōrtūnaē ‖ rēgnă mĭnōră fŏrēnt.

quīd sī nōn hăbĭtū sīc sē gēssīssĕt ĭn ōmnī,

ūt sŭă nōn ēssēnt ‖ īnvĭdĭōsă bŏnă?

Caēsărĭs āddĕ dŏmūm, quaē cērtē, fūnĕrĭs ēxpērs,

dēbŭĭt hūmānīs ‖ āltĭŏr ēssĕ mălīs.60

īllĕ vĭgīl, sūmmā săcĕr īpsĕ lŏcātŭs ĭn ārcĕ,

rēs hŏmĭnum ēx tūtō ‖ cērnĕrĕ dīgnŭs ĕrāt,

nēc flēri īpsĕ sŭīs nēc quēmquām flērĕ sŭōrūm

nēc, quaē nōs pătĭmūr ‖ vōlgŭs, ĕt īpsĕ pătī -

vīdĭmŭs ērēptā maērēntēm stīrpĕ sŏrōrīs:65

lūctŭs, ŭt īn Drūsō, ‖ pūblĭcŭs īllĕ fŭīt;

cōndĭdĭt Āgrīppām quō tē, Mārcēllĕ, sĕpūlcrō,

ēt cēpīt gĕnĕrōs ‖ iām lŏcŭs īllĕ dŭōs;

vīx pŏsĭto Āgrīppā tŭmŭlī bĕnĕ iānŭă claūsāst,

pērcĭpĭt ōffĭcĭūm ‖ fūnĕrĭs ēccĕ sŏrōr.70

ēccĕ tĕr āntĕ dătīs iāctūră nŏvīssĭmă Drūsūs

ā māgnō lăcrĭmās ‖ Caēsărĕ quārtŭs hăbēt.

claūdĭtĕ iām, Pārcaē, nĭmĭūm rĕsĕrātă sĕpūlcră,

claūdĭtĕ: plūs iūstō ‖ iām dŏmŭs īstă pătēt.

cēdĭs, ĕt īncāssūm tŭă nōmĭnă, Drūsĕ, lĕvāntūr:75

ūltĭmă sīt fāti haēc ‖ sūmmă quĕrēlă tŭī.

īstĕ pŏtēst īmplērĕ dŏlōr vēl saēcŭlă tōtă

ēt māgnī lūctūs ‖ ōbtĭnŭīssĕ lŏcūm.

mūlti īn te āmīssī, nēc tū, tōt tūrbă bŏnōrūm,

ōmnīs cuī vīrtūs ‖ cōntĭgĭt, ūnŭs ĕrās.80

nēc gĕnĕtrīcĕ tŭā fēcūndĭŏr ūllă părēntūm,

tōt bŏnă pēr pārtūs ‖ quaē dĕdĭt ūnă dŭōs.

heū, pār īllŭd ŭbi ēst tŏtĭdēm vīrtūtĭbŭs aēquōm

ēt cōncōrs pĭĕtās ‖ nēc dŭbĭtātŭs ămōr?

vīdĭmŭs ādtŏnĭtūm frātērnā mōrtĕ Nĕrōnēm85

pāllĭdă prōmīssā ‖ flērĕ pĕr ōră cŏmā

dīssĭmĭlēmquĕ sŭī vōltū prŏfĭtēntĕ dŏlōrēm:

eī mĭhĭ, quām tōtō ‖ lūctŭs ĭn ōrĕ fŭīt.

tū tămĕn ēxtrēmō mŏrĭtūrūm tēmpŏrĕ frātrēm

vīdīstī, lăcrĭmās ‖ vīdĭt ĕt īllĕ tŭās90

āffīgīquĕ sŭīs mŏrĭēns tŭă pēctŏră sēnsīt

ēt tĕnŭīt vōltū ‖ lūmĭnă fīxă tŭō,

lūmĭnă caērŭlĕā iām iāmquĕ nătāntĭă mōrtĕ,

lūmĭnă frātērnās ‖ iām sŭbĭtūră mănūs.

āt mĭsĕrāndă părēns sūprēmă nĕque ōscŭlă lēgīt,95

frīgĭdă nēc fōvīt ‖ mēmbră trĕmēntĕ sĭnū;

nōn ănĭmam ādpŏsĭtō fŭgĭēntem ēxcēpĭt hĭātū

nēc spārsīt caēsās ‖ pēr tŭă mēmbră cŏmās.

rāptŭs ĕs ābsēntī, dūm tē fĕră bēllă mŏrāntūr,

ūtĭlĭōr pătrĭaē ‖ quām tĭbĭ, Drūsĕ, tŭaē.100

līquĭtŭr, ūt quōndām zĕphўrīs ēt sōlĭbŭs īctaē

sōlvūntūr tĕnĕraē ‖ vērĕ tĕpēntĕ nĭvēs.

tē quĕrĭtūr cāsūsquĕ mălōs īrrīsăquĕ tālēs

āccūsātque ānnōs, ‖ ūt dĭŭtūrnă, sŭōs.

tālĭs ĭn ūmbrōsīs, mītīs nūnc dēnĭquĕ, sīlvīs105

dēflēt Thrēĭcĭūm ‖ Daūlĭăs ālĕs Ĭtŷn;

ālcўŏnūm tālēs vēntōsă pĕr aēquŏră quēstūs

ād sūrdās tĕnŭī ‖ vōcĕ sŏnāntŭr ăquās;

sīc plūmōsă nŏvīs plāngēntēs pēctŏră pēnnīs

Oēnīdēn sŭbĭtaē ‖ cōncĭnŭīstĭs ăvēs;110

sīc flēvīt Clўmĕnē, sīc ēt Clўmĕnēĭdĕs, āltē

cūm iŭvĕnīs pătrĭīs ‖ ēxcĭdĭt īctŭs ĕquīs.

cōngĕlăt īntērdūm lăcrĭmās dūrātquĕ tĕnētquĕ

sūspēnsāsque, ŏcŭlīs ‖ fōrtĭŏr, īntŭs ăgīt:

ērūmpūnt ĭtĕrūmquĕ grăvānt grĕmĭūmquĕ sĭnūsquĕ115

ēffūsaē grăvĭdīs ‖ ūbĕrĭbūsquĕ gĕnīs.

īn vīrēs ăbĭīt flēndī mŏră: plēnĭŏr ūndă,

dēflŭĭt ēxĭgŭā ‖ sīquă rĕtēntă mŏrā.

tāndem ŭbĭ pēr lăcrĭmās lĭcŭīt, sēd flēbĭlĭs, ōrsāst

sīngūltū mĕdĭōs ‖ īmpĕdĭēntĕ sŏnōs:120

nātĕ, brĕvīs frūctūs, dŭplĭcīs sōrs āltĕră pārtūs,

glōrĭă cōnspēctaē, ‖ nātĕ, părēntĭs, ŭbi ēs?

sēd nĕquĕ iām "dŭplĭcīs", nēc iām "sōrs āltĕră pārtūs",

glōrĭă cōnspēctaē ‖ nūnc quŏquĕ mātrĭs, ŭbi ēs?

heū, mŏdŏ tāntŭs, ŭbi ēs? tŭmŭlō pōrtārĭs ĕt īgnī.125

haēc sūnt īn rĕdĭtūs ‖ dōnă părāndă tŭōs?

sīcĭnĕ dīgnŭs ĕrās ŏcŭlīs ōccūrrĕrĕ mātrīs?

sīc ĕgŏ tē rĕdŭcēm ‖ dīgnă vĭdērĕ fŭī?

Caēsărĭs ūxōrī sī tālĭă dīcĕrĕ fās ēst,

iām dŭbĭtō, māgnōs ‖ ān rĕăr ēssĕ dĕōs.130

nām quĭd ĕgo ādmīsī? quaē nōn ĕgŏ nūmĭnă cūltū,

quōs ĕgŏ nōn pŏtŭī ‖ dēmĕrŭīssĕ dĕōs?

hīc pĭĕtātĭs hŏnōs? ārtūs āmplēctŏr ĭnānīs:

ēvŏcăt hōs īpsōs ‖ flāmmă rŏgūsquĕ sŭōs.

tēne ĕgŏ sūstĭnĕō pŏsĭtūm scĕlĕrātă vĭdērĕ?135

tēnĕ mĕaē pŏtĕrūnt ‖ ūngĕrĕ, nātĕ, mănūs?

nūnc ĕgŏ te īnfēlīx sūmmūm tĕnĕōquĕ tŭōrquĕ

ēffīngōquĕ mănūs ‖ ōrăque ăd ōră fĕrō?

nūnc prīmum ādspĭcĕrīs cōnsūl vīctōrquĕ părēntī?

sīc mĭhĭ, sīc mĭsĕraē ‖ nōmĭnă tāntă rĕfērs?140

quōs prīmūm vīdī fāscēs, īn fūnĕrĕ vīdī,

ēt vīdi ēvērsōs ‖ īndĭcĭūmquĕ mălī.

quīs crēdāt? mātrī lūx haēc cārīssĭmă vēnīt,

quā nātum īn sūmmō ‖ vīdĭt hŏnōrĕ sŭōm.

iāmne ĕgŏ nōn fēlīx? iām pārs mĭhĭ rāptă Nĕrōnūm,145

mātērnī cĕlĕbēr ‖ nōmĭnĕ Drūsŭs ăvī?

iāmnĕ mĕūs nōn ēst nēc mē făcĭt īllĕ părēntēm?

iāmnĕ fŭī Drūsī ‖ mātĕr ĕt īpsĕ fŭīt?

nēc cūm vīctōrēm rĕfĕrētŭr ădēssĕ Nĕrōnēm,

dīcĕrĕ iām pŏtĕrō ‖ "māiŏr ăn āltĕr ădēst?"150

ūltĭmă cōntĭgĭmūs: iūs mātrĭs hăbēmŭs ăb ūnō,

ūnĭŭs ēst mūnūs, ‖ quōd tămĕn ōrbă nĕgōr.

mē mĭsĕram, ēxtĭmŭī, frīgūsquĕ pĕr ōssă cŭcūrrīt:

nīl ĕgŏ iām pōssūm ‖ cērtă vŏcārĕ mĕūm.

hīc mĕŭs ēccĕ fŭīt: iŭbĕt hīc dē frātrĕ vĕrērī;155

ōmnĭă iām mĕtŭō: ‖ fōrtĭŏr āntĕ fŭī.

sōspĭtĕ tē sāltēm mŏrĭār, Nĕrŏ: tū mĕă cōndās

lūmĭna ĕt ēxcĭpĭās ‖ hānc ănĭmam ōrĕ pĭō.

ātque ŭtĭnām Drūsī mănŭs āltĕra ĕt āltĕră frātrīs

fōrmārēnt ŏcŭlōs ‖ cōmprĭmĕrēntquĕ mĕōs.160

quōd lĭcĕt, hōc cērtē, tŭmŭlō pōnēmŭr ĭn ūnō,

Drūsĕ, nĕque ād vĕtĕrēs ‖ cōndĭtŭs ībĭs ăvōs;

mīscēbōr cĭnĕrīquĕ cĭnīs ātque ōssĭbŭs ōssă:

hānc lūcēm cĕlĕrī ‖ tūrbĭnĕ Pārcă nĕāt".

haēc ēt plūră rĕfērt. lăcrĭmaē sŭă vērbă sĕquōntūr165

oraque nequiquam per modo questa fluont.

quīn ĕtĭām cōrpūs mātrī vīx vīxquĕ rĕmīssūm

ēxsĕquĭīs cărŭīt, ‖ Līvĭă, paēnĕ sŭīs.

quīppĕ dŭcem ārsūrīs ēxērcĭtŭs ōmnĭs ĭn ārmīs

īntēr quaēquĕ rŭīt, ‖ pōnĕrĕ cērtŭs ĕrāt:170

ābstŭlĭt īnvītīs cōrpūs vĕnĕrābĭlĕ frātēr

ēt Drūsūm pătrĭaē ‖ quōd lĭcŭītquĕ dĕdīt.

fūnĕră dūcūntūr Rōmānă pĕr ōppĭdă Drūsī,

(heū făcĭnūs) pēr quaē ‖ vīctŏr ĭtūrŭs ĕrāt,

pēr quaē dēlētīs Raētōrūm vēnĕrăt ārmīs:175

eī mĭhĭ, quām dīspār ‖ huīc fŭĭt īllŭd ĭtēr.

cōnsŭl ĭnīt frāctīs maērēntēm fāscĭbŭs Ūrbēm:

quīd făcĕrēt vīctūs, ‖ sīc ŭbĭ vīctŏr ĭnīt?

maēstă dŏmūs plāngōrĕ sŏnāt, cuī fīgĕrĕ laētūs

pārtă sŭā dŏmĭnūs ‖ vōvĕrăt ārmă mănū.180

Ūrbs gĕmĭt ēt vōltūm mĭsĕrābĭlĭs īndŭĭt ūnūm:

gēntĭbŭs ādvērsīs ‖ fōrmă sĭt īllă, prĕcōr.

īncērtī claūdūntquĕ dŏmōs strĕpĭtāntquĕ pĕr Ūrbēm:

hīc īllīc păvĭdī ‖ clāmquĕ pălāmquĕ dŏlēnt.

iūră sĭlēnt mūtaēquĕ tăcēnt sĭnĕ vīndĭcĕ lēgēs;185

ādspĭcĭtūr tōtō ‖ pūrpŭră nūllă fŏrō.

dīquĕ lătēnt tēmplīs nĕque ĭnīqua ād fūnĕră vōltūs

praēbēnt nēc pōscūnt ‖ tūră fĕrēndă rŏgō.

ōbscūrōs dēlūbră tĕnēnt; pŭdĕt ōră cŏlēntūm

ādspĭcĕre īnvĭdĭaē, ‖ quām mĕrŭērĕ, mĕtū.190

ātque ălĭquīs dē plēbĕ pĭūs prō paūpĕrĕ nātō

sūstŭlĕrāt tĭmĭdās ‖ sīdĕra ăd āltă mănūs,

iāmquĕ prĕcātūrūs "quĭd ĕgo aūtēm crēdŭlŭs" īnquīt

"sūscĭpĭam īn nūllōs ‖ īnrĭtă vōtă dĕōs?

Līvĭă, nōn īllō? prō Drūsō Līvĭă mōvīt,195

nōs ĕrĭmūs māgnō ‖ māxĭmă cūră Iŏvī?

dīxĭt ĕt īrātūs vōta īnsūscēptă rĕlīquīt

dūrāvītque ănĭmūm ‖ dēstĭtŭītquĕ prĕcēs.

ōbvĭă tūrbă rŭīt lăcrĭmīsquĕ rĭgāntĭbŭs ōră

cōnsŭlĭs ērēptī ‖ pūblĭcă dāmnă rĕfērt.200

ōmnĭbŭs īdem ŏcŭlī, pār ēst cōncōrdĭă flēndī:

fūnĕrĭs ēxsĕquĭīs ‖ ādsŭmŭs ōmnĭs ĕquēs.

ōmnĭs ădēst aētās, maērēnt iŭvĕnēsquĕ sĕnēsquĕ,

Aūsŏnĭaē mātrēs ‖ Aūsŏnĭaēquĕ nŭrūs.

aūctōrīsquĕ sŭī praēfērtŭr ĭmāgĭnĕ maēstā205

quaē vīctrīx tēmplīs ‖ dēbĭtă laūrŭs ĕrāt.

cērtăt ŏnūs lēctī gĕnĕrōsă sŭbīrĕ iŭvēntūs

ēt stŭdĕt ōffĭcĭō ‖ sēdŭlă cōllă dărĕ.

ēt vōce ēt lăcrĭmīs laūdāstī, Caēsăr, ălūmnūm,

trīstĭă cūm mĕdĭūs ‖ rūmpĕrĕt ōrsă dŏlōr.210

tū lētum ōptāstī, dīs āvērsāntĭbŭs ōmēn,

pār tĭbĭ, sī sĭnĕrēnt ‖ tē tŭă fātă mŏrī.

sēd tĭbĭ dēbētūr caēlūm, tē fūlmĭnĕ pōllēns

āccĭpĭēt cŭpĭdī ‖ rēgĭă māgnă Iŏvīs.

quōd pĕtĭīt tŭlĭt īllĕ, tĭbi ūt sŭă fāctă plăcērēnt,215

māgnăquĕ laūdātūs ‖ praēmĭă mōrtĭs hăbēt.

ārmātaēquĕ rŏgūm cĕlĕbrānt dē mōrĕ cŏhōrtēs:

hās pĕdĕs ēxsĕquĭās ‖ rēddĭt ĕquēsquĕ dŭcī.

tē clāmōrĕ vŏcānt ĭtĕrūmque ĭtĕrūmquĕ sŭprēmō,

āt vōx ādvērsīs ‖ cōllĭbŭs īctă rĕdīt.220

īpsĕ pătēr flāvīs Tĭbĕrīnŭs ăbhōrrŭĭt ūndīs,

sūstŭlĭt ēt mĕdĭō ‖ nūbĭlŭs āmnĕ căpūt.

tūm sălĭce īmplēxūm mūscōque ĕt hărūndĭnĕ crīnēm

caērŭlĕūm māgnā ‖ lēgĭt ăb ōrĕ mănū

ūbĕrĭbūsque ŏcŭlīs lăcrĭmārūm flūmĭnă mīsīt:225

vīx căpĭt ādiēctās ‖ ālvĕŭs āltŭs ăquās.

iāmquĕ rŏgī flāmmās ēxtīnguĕrĕ flūmĭnĭs īctū,

cōrpŭs ĕt īntāctūm ‖ tōllĕrĕ cērtŭs ĕrāt,

sūstēntābăt ăquās cūrsūsque ĭnhĭbēbăt ‹ăd› aēquōr,

ūt pōssēt tōtō ‖ prōlŭĕre āmnĕ rŏgūm,230

sēd Māvōrs, tēmplō vīcīnŭs ĕt āccŏlă cāmpī,

tōt dīxīt sīccīs ‖ vērbă nĕque īpsĕ gĕnīs:

quāmquam āmnēs dĕcĕt īră, tămēn, Tĭbĕrīnĕ, quĭēscās:

nōn tĭbĭ, nōn ūllīs ‖ vīncĕrĕ fātă dătūr.

īstĕ mĕūs pĕrĭīt, pĕrĭīt ārma īntĕr ĕt ēnsēs235

ēt dūx prō pătrĭā: ‖ †fūnĕrㆠcaūsă lătēt.

quōd pŏtŭī trĭbŭīssĕ, dĕdī: vīctōrĭă pārtāst;

aūctŏr ăbīt ŏpĕrīs, ‖ sēd tămĕn ēxstăt ŏpūs.

quōndam ĕgŏ tēntāvī Clōthōquĕ dŭāsquĕ sŏrōrēs,

pōllĭcĕ quaē cērtō ‖ pēnsă sĕvēră trăhūnt,240

ūt Rĕmŭs Īlĭădēs ēt frātēr cōndĭtŏr Ūrbīs

ēffŭgĕrēnt ălĭquā ‖ stāgnă prŏfūndă vĭā.

dē trĭbŭs ūnă mĭhī "pārtem āccĭpĕ quaē dătŭr" īnquīt

"mūnĕrĭs: ēx īstīs ‖ quōd pĕtĭs āltĕr ĕrīt.

hīc tĭbĭ, mōx Vĕnĕrī Caēsār prōmīssŭs ŭtērquĕ:245

hōs dēbēt sōlōs ‖ Mārtĭă Rōmă dĕōs".

sīc cĕcĭnērĕ dĕaē, nēc tū, Tĭbĕrīnĕ, rĕpūgnā

īnrĭtĕ nēc flāmmās ‖ āmnĕ mŏrārĕ tŭō

nēc iŭvĕnīs pŏsĭtī sūprēmōs dēstrŭe hŏnōrēs.

vāde ăge ĕt īnmīssīs ‖ lābĕrĕ prōnŭs ăquīs".250

pārĕt ĕt īn lōngūm spătĭōsās ēxplĭcăt ūndās

strūctăquĕ pēndēntī ‖ pūmĭcĕ tēctă sŭbīt.

flāmmă dĭū cūnctātă căpūt cōntīngĕrĕ sānctūm

ērrāvīt pŏsĭtō ‖ lēntă sŭb ūsquĕ tŏrō.

tāndem ŭbĭ cōmplēxa ēst sīlvās ălĭmēntăquĕ sūmpsīt,255

aēthĕră sūbiēctīs ‖ lāmbĭt ĕt āstră cŏmīs,

quālĭs ĭn Hērcŭlĕaē cōnlūxīt cōllĭbŭs Oētaē,

cūm sūnt īmpŏsĭtō ‖ mēmbră crĕmātă dĕō.

ūrĭtŭr heū dĕcŏr īllĕ vĭrī gĕnĕrōsăquĕ fōrmă

ēt făcĭlīs vōltūs, ‖ ūrĭtŭr īllĕ vĭgōr260

vīctrīcēsquĕ mănūs fācūndăquĕ prīncĭpĭs ōră

pēctŏrăque, īngĕnĭī ‖ māgnă căpāxquĕ dŏmūs.

spēs quŏquĕ mūltōrūm flāmmīs ūrūntŭr ĭn īsdēm,

īstĕ rŏgūs mĭsĕraē ‖ vīscĕră mātrĭs hăbēt.

fāctă dŭcīs vīvēnt ŏpĕrōsăquĕ glōrĭă rērūm:265

haēc mănĕt, haēc ăvĭdōs ‖ ēffŭgĭt ūnă rŏgōs.

pārs ĕrĭt hīstŏrĭaē tōtōquĕ lĕgētŭr ĭn aēvō

sēque ŏpŭs īngĕnĭīs ‖ cārmĭnĭbūsquĕ dăbīt.

stābĭs ĕt īn rōstrīs tĭtŭlī spĕcĭōsŭs hŏnōrĕ

caūsăquĕ dīcēmūr ‖ nōs tĭbĭ, Drūsĕ, nĕcīs.270

āt tĭbĭ iūs vĕnĭaē sŭpĕrēst, Gērmānĭă, nūllūm:

pōstmōdō tū poēnās, ‖ bārbărĕ, mōrtĕ dăbīs.

ādspĭcĭām rēgūm līvēntĭă cōllă cătēnīs

dūrăquĕ pēr saēvās ‖ vīncŭlă nēxă mănūs

ēt tāndēm trĕpĭdōs vōltūs īnque īllă fĕrōcūm275

īnvītīs lăcrĭmās ‖ dēcĭdĕre ōră gĕnīs.

spīrĭtŭs īllĕ mĭnāx ēt Drūsī mōrtĕ sŭpērbūs

cārnĭfĭci īn maēstō ‖ cārcĕrĕ dāndŭs ĕrīt.

cōnsīstām laētīsque ŏcŭlīs laētūsquĕ vĭdēbō

strātă pĕr ōbscaēnās ‖ cōrpŏră nūdă vĭās.280

hūnc Aūrōră dĭēm spēctācŭlă tāntă fĕrēntēm

quām prīmūm crŏcĕīs ‖ rōscĭdă pōrtĕt ĕquīs

ādĭcĕ Lēdaēōs, cōncōrdĭă sīdĕră, frātrēs

tēmplăquĕ Rōmānō ‖ cōnspĭcĭēndă fŏrō

- quām pārvō nŭmĕrōs īmplēvīt prīncĭpĭs aēvō,285

īn pătrĭām mĕrĭtīs ‖ ōccŭbŭītquĕ sĕnēx -

nēc sŭă cōnspĭcĭēt - mĭsĕrūm mē - mūnĕră Drūsūs

nēc sŭă praē tēmplī ‖ nōmĭnă frōntĕ lĕgēt.

saēpĕ sĕro īnlăcrĭmāns sūbmīssā vōcĕ lŏquētūr

"cūr ădĕō frātrēs ‖ heū sĭnĕ frātrĕ dĕōs?"290

cērtŭs ĕrās nūmquām nĭsĭ vīctōr, Drūsĕ, rĕvērtī;

haēc tē dēbŭĕrānt ‖ tēmpŏră: vīctŏr ĕrās.

cōnsŭlĕ nōs, dŭcĕ nōs, dŭcĕ iām vīctōrĕ cărēmūs:

īnvēnīt tōtā ‖ maērŏr ĭn Ūrbĕ lŏcūm.

āt cŏmĭtūm squālēnt īnmīssīs ōră căpīllīs,295

īnfēlīx, Drūsō ‖ sēd pĭă tūrbă sŭō.

quōrum ălĭquīs tēndēns īn tē sŭă brācchĭă dīxīt

"cūr sĭnĕ mē, cūr sīc ‖ īncŏmĭtātŭs ăbīs?"

quīd rĕfĕrām dē tē, dīgnīssĭmă cōniŭgĕ Drūsō

ātque ĕădēm Drūsī ‖ dīgnă părēntĕ nŭrūs?300

pār bĕnĕ cōmpŏsĭtūm: iŭvĕnūm fōrtīssĭmŭs āltēr,

āltĕră tām fōrtī ‖ mūtŭă cūră vĭrō.

fēmĭnă tū prīncēps, tū fīlĭă Caēsărĭs īllī

nēc mĭnŏr ēs māgnī ‖ cōniŭgĕ vīsă Iŏvīs.

tū cōncēssŭs ămōr, tū sōlŭs ĕt ūltĭmŭs īllī,305

tū rĕquĭēs fēssō ‖ grātă lăbōrĭs ĕrās.

tē mŏrĭēns pēr vērbă nŏvīssĭmă quēstŭs ăbēssĕ,

ēt mōta īn nōmēn ‖ frīgĭdă līnguă tŭōm.

īnfēlīx rĕcĭpīs nōn quēm prōmīsĕrăt īpsĕ,

nēc quī mīssŭs ĕrāt ‖ nēc tŭŏs īllĕ rĕdīt,310

nēc tĭbĭ dēlētōs pŏtĕrīt nārrārĕ Sĭcāmbrōs,

ēnsĭbŭs ēt Suēvōs ‖ tērgă dĕdīssĕ sŭīs

flūmĭnăque ēt mōntēs ēt nōmĭnă māgnă lŏcōrūm

ēt sīquīd mīrī ‖ vīdĭt ĭn ōrbĕ nŏvō.

frīgĭdŭs īllĕ tĭbī cōrpūsquĕ rĕfērtŭr ĭnānĕ,315

quēmquĕ prĕmāt sĭnĕ tē, ‖ stērnĭtŭr ēccĕ tŏrūs.

quō răpĕrīs lănĭātă cŏmās sĭmĭlīsquĕ fŭrēntī?

quō rŭĭs ādtŏnĭtā ‖ quīd pĕtĭs ōră mănū?

hōc fŭĭt Āndrŏmăchēs, cūm vīr rĕlĭgātŭs ăd āxēm

tērrŭĭt ādmīssōs ‖ sānguĭnŏlēntŭs ĕquōs.320

hōc fŭĭt Ēvādnēs tūnc, cūm fĕrĭēndă cŏrūscīs

fūlmĭnĭbūs Căpăneūs ‖ īmpăvĭda ōră dĕdīt.

quīd mōrtēm tĭbĭ maēstă rŏgās āmplēxăquĕ nātōs

pīgnŏră dē Drūsō ‖ sōlă rĕlīctă tĕnēs

ēt mŏdŏ pēr sōmnōs ăgĭtārĭs ĭmāgĭnĕ fālsā325

tēquĕ tŭō Drūsūm ‖ crēdĭs hăbērĕ sĭnū

ēt sŭbĭtō tēmptāsquĕ mănū spērāsquĕ rĕcēptūm,

quaērĭs ĕt īn văcŭī ‖ pārtĕ prĭōrĕ tŏrī?

īllĕ pĭō, sī nōn tĕmĕre haēc crēdūntŭr, ĭn ārvō

īntĕr hŏnōrātōs ‖ ēxcĭpĭētŭr ăvōs,330

māgnăquĕ mātērnīs māiōrĭbŭs, aēquă pătērnīs

glōrĭă quādrĭiŭgīs ‖ aūrĕŭs ībĭt ĕquīs,

rēgālīque hăbĭtū cūrrūquĕ sŭpērbŭs ĕbūrnō

frōndĕ trĭūmphālī ‖ tēmpŏră vīnctŭs ĕrīt.

āccĭpĭēnt iŭvĕnēm Gērmānĭcă sīgnă fĕrēntēm,335

cōnsŭlĭs īmpĕrĭō ‖ cōnspĭcŭōmquĕ dĕcūs

gaūdēbūntquĕ sŭaē mĕrĭtō cōgnōmĭnĕ gēntīs,

quōd sōlūm dŏmĭtō ‖ vīctŏr ăb hōstĕ tŭlīt.

vīx crēdēnt tāntūm rērūm cēpīssĕ tŏt ānnōs,

māgnă vĭrī lātūm ‖ quaērĕrĕ fāctă lŏcūm.340

haēc īpsūm sūblīmĕ fĕrēnt, haēc, ōptĭmă mātēr,

dēbŭĕrīnt lūctūs ‖ ādtĕnŭārĕ tŭōs.

fēmĭnă dīgna īllīs, quōs aūrĕă cōndĭdĭt aētās,

prīncĭpĭbūs nātīs, ‖ prīncĭpĕ dīgnă vĭrō,

quīd dĕcĕāt Drūsī mātrēm mātrēmquĕ Nĕrōnīs345

ādspĭcĕ, quō sūrgās, ‖ ādspĭcĕ, mānĕ tŏrō.

nōn ĕădēm vōlgūsquĕ dĕcēnt ēt lūmĭnă rērūm:

ēst quōd praēcĭpŭōm ‖ dēbĕăt īstă dŏmūs.

īmpŏsŭīt te āltō Fōrtūnă lŏcūmquĕ tŭērī

iūssĭt hŏnōrātūm: ‖ Līvĭă, pērfĕr ŏnūs.350

ād te ŏcŭlōs aūrēsquĕ trăhīs, tŭă fāctă nŏtāmūs,

nēc vōx mīssă pŏtēst ‖ prīncĭpĭs ōrĕ tĕgī.

āltă mănē sūprāquĕ tŭōs ēxūrgĕ dŏlōrēs

īnfrăgĭlēmque ănĭmūm, ‖ quōd pŏtĕs, ūsquĕ tĕnē.

ān mĕlĭūs pēr tē vīrtūtum ēxēmplă pĕtēmūs355

quām sī Rōmānaē ‖ prīncĭpĭs ēdĭs ŏpūs?

fātă mănēnt ōmnīs, ōmnīs ēxspēctăt ăvārūs

pōrtĭtŏr ēt tūrbaē ‖ vīx sătĭs ūnă rătīs.

tēndĭmŭs hūc ōmnēs, mētām prŏpĕrāmŭs ăd ūnām,

ōmnĭă sūb lēgēs ‖ Mōrs vŏcăt ātră sŭās.360

ēccĕ nĕcem īntēntām caēlō tērraēquĕ frĕtōquĕ,

cāsūrūm trīplēx ‖ vātĭcĭnāntŭr ŏpūs:

ī nūnc ēt rēbūs tānta īmpēndēntĕ rŭīnā

īn tē sōlam ŏcŭlōs ‖ ēt tŭă dāmnă rĕfēr.

māxĭmŭs īllĕ quĭdēm iŭvĕnūm spēs pūblĭcă vīxīt365

ēt, quā nātŭs ĕrāt, ‖ glōrĭă sūmmă dŏmūs.

sēd mōrtālĭs ĕrāt, nēc tū sēcūră fŭīstī

fōrtĭă prōgĕnĭē ‖ bēllă gĕrēntĕ tŭā.

vītă dăta ēst ūtēndă, dăta ēst sĭnĕ faēnŏrĕ nōbīs

mutua nec certa persoluenda die.370

Fōrtūna ārbĭtrĭīs tēmpūs dīspēnsăt ĭnīquīs:

īllă răpīt iŭvĕnēs, ‖ sūstĭnĕt īllă sĕnēs,

quāquĕ rŭīt, fŭrĭbūndă rŭīt tōtūmquĕ pĕr ōrbēm

fūlmĭnăt ēt caēcīs ‖ caēcă trĭūmphăt ĕquīs.

rēgnă dĕae īnmītīs pārce īnrītārĕ quĕrēndō,375

sōllĭcĭtāre ănĭmōs ‖ pārcĕ pŏtēntĭs ĕraē.

quaē tămĕn hōc ūnō trīstīs tĭbĭ tēmpŏrĕ vēnīt,

saēpe ĕădēm rēbūs ‖ fāvĭt ămīcă tŭīs:

nātă quŏd ālte ēs quōdque ēs fētĭbŭs aūctă dŭōbūs,

quōdque ĕtĭām māgnō ‖ cōnsŏcĭātă Iŏvī,380

quōd sēmpēr dŏmĭtō rĕdĭīt tĭbĭ Caēsăr ăb ōrbĕ,

gēssĭt ĕt īnvīctā ‖ prōspĕră bēllă mănū,

quōd spēs īmplērūnt mātērnăquĕ vōtă Nĕrōnēs,

quōd pūlsūs tŏtĭēns ‖ hōstĭs ŭtrōquĕ dŭcĕ:

Rhēnŭs ĕt Ālpīnaē vāllēs ēt sānguĭnĕ nīgrō385

dēcŏlŏr īnfēctā ‖ tēstĭs Ĭsārcŭs ăquā,

Dānŭvĭūsquĕ răpāx ēt Dācĭŭs ōrbĕ rĕmōtō

Āpŭlŭs - huīc hōstī ‖ pērbrĕvĕ Pōntŭs ĭtēr -

Ārmĕnĭūsquĕ fŭgāx ēt tāndēm Dālmătă sūpplēx

sūmmăquĕ dīspērsī ‖ pēr iŭgă Pānnŏnĭī390

ēt mŏdŏ Gērmānī Rōmānīs cōgnĭtŭs ōrbīs:

ādspĭcĕ quām mĕrĭtīs ‖ cūlpă sĭt ūnă mĭnōr.

āddĕ quŏd ēst ābsēns fūnctūs nēc cērnĕrĕ nātī

sēmĭnĕcēs ŏcŭlōs ‖ sūstĭnŭērĕ tŭī,

quī dŏlŏr ēt mēntī lēnīssĭmŭs īnflŭĭt aēgraē,395

āccĭpĕre ēs lūctūs ‖ aūrĕ cŏāctă tŭōs,

praēvērtītquĕ mĕtūs pēr lōngă pĕrīcŭlă lūctūm,

tū quĭbŭs aūdītīs ‖ ānxĭă mēntĭs ĕrās:

nōn ēx praēcĭpĭtī dŏlŏr īn tŭă pēctŏră vēnīt,

sēd pēr mōllītōs ‖ āntĕ tĭmōrĕ grădūs.400

Iūppĭtĕr āntĕ dĕdīt fātī mălă sīgnă crŭēntī,

flāmmĭfĕrā pĕtĭīt ‖ cūm trĭă tēmplă mănū:

Iūnōnīsquĕ grăvīs nōcte īmpăvĭdaēquĕ Mĭnērvaē

sānctăque ĕt īnmēnsī ‖ Caēsărĭs īctă dŏmūs.

sīdĕră quīn ĕtĭām caēlō fūgīssĕ fĕrūntūr,405

Lūcĭfĕr ēt sŏlĭtās ‖ dēstĭtŭīssĕ vĭās.

Lūcĭfĕr īn tōtō nūllī cōmpārŭĭt ōrbĕ,

ēt vēnīt stēllā ‖ nōn praĕĕūntĕ dĭēs.

sīdĕrĭs hōc ŏbĭtūs tērrīs īnstārĕ mŏnēbāt

ēt mērgī Stўgĭā ‖ nōbĭlĕ lūmĕn ăquā.410

āt tū, quī sŭpĕrēs maēstaē sōlācĭă mātrī,

cōmprĕcŏr īlli īpsī ‖ cōnspĭcĭārĕ sĕnēx

pērque ānnōs dĭŭtūrnŭs ĕās frātrīsquĕ tŭōsquĕ,

ēt vīvāt nātō ‖ cūm sĕnĕ mātĕr ănūs.

ēvēntūră prĕcōr: dĕŭs ēxcūsārĕ prĭōră415

dūm vŏlĕt, ā Drūsō ‖ cētĕră laētă dăbīt.

tū tămĕn īctă pŏtēs tānto īndūlgērĕ dŏlōrī,

lōngĭŭs ūt nōlīs ‖ (heū mălĕ fōrtĭs) ălī?

vīx ĕtĭām fŭĕrās paūcās vītālĭs ĭn hōrās,

ōbtŭlĭt īnvītaē ‖ cūm tĭbĭ Caēsăr ŏpēm420

ādmōvītquĕ prĕcēs ēt iūs īnmīscŭĭt īllīs

ārĭdăque ādfūsā ‖ gūttŭră tīnxĭt ăquā.

nēc mĭnŏr ēst nātō sērvāndaē cūră părēntīs:

hīc ădhĭbēt blāndās, ‖ nēc sĭnĕ iūrĕ, prĕcēs.

cōniŭgĭs ēt nātī mĕrĭtūm pērvēnĭt ăd ōmnīs,425

cōniŭgĭs ēt nātī, ‖ Līvĭă, sōspĕs ŏpe ēs.

sūbprĭmĕ iām lăcrĭmās: nōn ēst rĕvŏcābĭlĭs īstīs,

quēm sĕmĕl ūmbrĭfĕrā ‖ nāvĭtă līntrĕ tŭlīt.

Hēctŏră tōt frātrēs, tōt dēflēvērĕ sŏrōrēs

ēt pătĕr ēt cōniūx ‖ Āstўănāxquĕ pŭēr430

ēt lōngaēvă părēns: tămĕn īllĕ rĕdēmptŭs ăd īgnēs,

nūllăquĕ pēr Stўgĭās ‖ ūmbră rĕnāvĭt ăquās.

cōntĭgĭt hōc ĕtĭām Thĕtĭdī: pŏpŭlātŏr Ăchīllēs

Īlĭăca āmbūstīs ‖ ōssĭbŭs ārvă prĕmīt.

īllī caērŭlĕūm Pănŏpē mātērtĕră crīnēm435

sōlvĭt ĕt īnmēnsās ‖ flētĭbŭs aūxĭt ăquās,

cōnsōrtēsquĕ dĕaē cēntūm lōngaēvăquĕ māgnī

Ōcĕănī cōniūx ‖ Ōcĕănūsquĕ pătēr

ēt Thĕtĭs ānte ōmnīs, sēd nēc Thĕtĭs īpsă nĕque ōmnēs

mūtārūnt ăvĭdī ‖ trīstĭă iūră dĕī.440

prīscă quĭd hūc rĕpĕtō? Mārcēllum Ōctāvĭă flēvīt,

ēt flēvīt pŏpŭlō ‖ Caēsăr ŭtrūmquĕ pălām.

sēd rĭgĭdūm iūs ēst ĕt ĭnēvītābĭlĕ Mōrtīs,

stānt rătă nōn ūllā ‖ fīlă tĕnēndă mănū.

īpsĕ tĭbi ēmīssūs nĕbŭlōsūm lītŭs Ăvērnī445

- sīc lĭcĕāt - fōrtī ‖ vērbă tŏt ōrĕ sŏnēt:

"quīd nŭmĕrās ānnōs? vīxī mātūrĭŏr ānnīs:

āctă sĕnēm făcĭūnt: ‖ haēc nŭmĕrāndă tĭbī:

hīs aēvōm fŭĭt īmplēndūm, nōn sēgnĭbŭs ānnīs;

hōstĭbŭs ēvĕnĭāt ‖ lōngă sĕnēctă mĕtū.450

hōc ătăvī mŏnŭērĕ mĕī prŏăvīquĕ Nĕrōnēs:

frēgērūnt āmbō ‖ Pūnĭcă bēllă dŭcēs;

hōc dŏmŭs īstă dŏcēt, pēr tē mĕă, Caēsărĭs āltī:

ēxĭtŭs hīc, mātēr, ‖ dēbŭĭt ēssĕ mĕūs.

nēc mĕrĭtīs, quāmquam īllă iŭvānt măgĭs, ābfŭĭt īpsīs,455

mātĕr, hŏnōs: tĭtŭlīs ‖ nōmĭnă plēnă vĭdēs.

cōnsŭl ĕt īgnōtī vīctōr Gērmānĭcŭs ōrbīs,

cuī fŭĭt heū mōrtīs ‖ pūblĭcă caūsă, lĕgōr.

cīngŏr Ăpōllĭnĕā vīctrīcĭă tēmpŏră laūrō

ēt sēnsi ēxsĕquĭās ‖ fūnĕrĭs īpsĕ mĕī,460

dēcūrsūsquĕ vĭrūm nōtōs mĭhĭ dōnăquĕ rēgūm

cūnctăquĕ pēr tĭtŭlōs ‖ ōppĭdă lēctă sŭōs,

ēt quō me ōffĭcĭō pōrtāvĕrĭt īllă iŭvēntūs,

quaē fŭĭt āntĕ mĕūm ‖ tām gĕnĕrōsă tŏrūm.

dēnĭquĕ laūdārī sācrātō Caēsărĭs ōrĕ465

ēmĕrŭī, lăcrĭmās ‖ ēlĭcŭīquĕ dĕō.

ēt cuīquām mĭsĕrāndŭs ĕrō? iām cōmprĭmĕ flētūs.

hōc ĕgŏ, quī flēndī ‖ sūm tĭbĭ caūsă, rŏgō".

haēc sēntīt Drūsūs, sī quīd mŏdŏ sēntĭt ĭn ūmbrā,

nēc tū dē tāntō ‖ crēdĕ mĭnōră vĭrō.470

ēst tĭbĭ, sītquĕ prĕcōr, mūltōrūm fīlĭŭs īnstār,

pārsquĕ tŭī pārtūs ‖ sīt tĭbĭ sālvă prĭōr;

ēst cōniūx, tūtēla hŏmĭnūm, quō sōspĭtĕ vēstrām,

Līvĭă, fūnēstām ‖ dēdĕcĕt ēssĕ dŏmūm.