P. PAPINII STATII - THEBAIDOS LIBER XI

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

0

Pōstquām māgnănĭmūs fŭrĭās vīrtūtĭs ĭnīquaē

cōnsūmpsīt Căpăneūs ēxspīrāvītquĕ rĕcēptūm

fūlmĕn ĕt ād tērrās lōngē cŏmĭtātă cădēntēm

sīgnāvīt mūrōs ūltrīcīs sēmĭtă flāmmaē,

cōmpōnīt dēxtrā vīctōr cōncūssă plăgārūm5

Iūppĭtĕr ēt vūltū caēlūmquĕ dĭēmquĕ rĕdūcīt:

grātāntūr sŭpĕrī, Phlēgraē ceū fēssŭs ănhēlēt

proēlĭa ĕt Ēncĕlădō fūmāntem īmprēssĕrĭt Aētnām.

Īllĕ iăcēt lăcĕraē cōmplēxūs frāgmĭnă tūrrīs,

tōrvŭs ădhūc vīsū mĕmŏrāndăquĕ fāctă rĕlīnquēns10

gēntĭbŭs ātque īpsī nōn īllaūdātă Tŏnāntī.

Quāntŭs Ăpōllĭnĕaē tĕmĕrātōr mātrĭs Ăvērnō

tēndĭtŭr; īpsae hōrrēnt, sī quāndō pēctŏre ăb āltō

ēmērgūnt, vŏlŭcrēs īmmēnsăquĕ mēmbră iăcēntīs

spēctānt, dūm mĭsĕraē crēscūnt īn pābŭlă fībraē:15

sīc grăvăt īniēctūs tērrās hōstīlĭăque ūrīt

ārva ĕt ănhēlāntēm caēlēstī sūlpŭrĕ cāmpūm.

Rēspīrānt Thēbaē, tēmplīsquĕ iăcēntĭă sūrgūnt

āgmĭnă; iām fīnīs vōtīs fīnīsquĕ sŭprēmīs

plānctĭbŭs, ēt nātōs aūsaē dēpōnĕrĕ mātrēs.20

Āt văgă pāllēntēs cāmpō fŭgă vōlvĭt Ăchīvōs.

Nēc iam hōstēs tūrmae aūt fērrūm mōrtālĕ tĭmētūr:

ōmnĭbŭs ānte ŏcŭlōs īraē Iŏvĭs, ōmnĭbŭs ārdēnt

ārmă mĕtū gălĕaēquĕ tŏnānt, vīsūsquĕ păvēntēs

īpsĕ sĕqui ēt prŏfŭgīs ōppōnĕrĕ Iūppĭtĕr īgnīs.25

Īnstăt Ăgēnŏrĕūs mīlēs caēlīquĕ tŭmūltū

ūtĭtŭr: īndŏmĭtōs ūt cūm Māssŷlă pĕr ārvă

ārmēntī rēgēs māgnō lĕŏ frēgĭt hĭātū

ēt cōntēntŭs ăbīt; raūcī tūnc cōmmĭnŭs ūrsī,

tūnc ăvĭdī vēnērĕ lŭpī, răbĭēquĕ rĕmīssā30

lāmbūnt dēgĕnĕrēs ălĭēnaē vūlnĕră praēdaē.

Hīnc prĕmĭt Eūrўmĕdōn, cuī rūstĭcŭs hōrrŏr ĭn ārmīs,

rūstĭcă tēlă mănū, pătrĭūmque ăgĭtārĕ tŭmūltūs:

Pān īllī gĕnĭtōr; tĕnĕr hīnc cōnātĭbŭs ānnōs

ēgrĕdĭtūr iŭvĕnēmquĕ pătrēm pŭĕr aēquăt Ălātreūs:35

fēlīcēs āmbō, sēd fōrtūnātĭŏr īllĕ,

quēm gĕnŭīssĕ iŭvāt; nēc iām dīnōscĕrĕ prōmptūm,

quaē măgĭs ārmă sŏnēnt, quō plūs ĕăt hāstă lăcērtō.

Ārtātūr dēnsō fŭgĭēntum ēxāmĭnĕ vāllūm.

Quās vōlvīs, Grādīvĕ, vĭcēs! Mŏdŏ moēnĭă Cādmī40

scāndēbānt: sŭă nūnc dēfēndūnt tēctă Pĕlāsgī!

Ceū rĕdĕūnt nūbēs, ceū cīrcūmflāntĭbŭs aūstrīs

āltērnūs prōcūmbĭt ăgēr, ceū gūrgĭtĕ cānō

nūnc rĕtĕgīt bĭbŭlās, nūnc īndŭĭt aēstŭs hărēnās.

Ēxspīrāt lātē pūbēs Tīrŷnthĭa, ălūmnī45

ēxŭvĭās ĭmĭtātă dĕī; trūx maērĕt ăb āstrīs

Āmphĭtrўōnĭădēs Nĕmĕaēa īn sānguĭnĕ tērgă

ēt sĭmĭlēs rāmōs sĭmĭlēsquĕ vĭdērĕ phărētrās.

Stābăt ĭn Ārgŏlĭcaē fērrātō cūlmĭnĕ tūrrīs

ēgrĕgĭūs lĭtŭō dēxtrī Māvōrtĭs Ĕnŷeūs50

hōrtātōr; sēd tūnc mĭsĕrīs dăbăt ūtĭlĕ sīgnūm

suādēbātquĕ fŭgam ēt tūtōs īn cāstră rĕcēptūs:

cūm sŭbĭtum ōblīquō dēscēndĭt ăb āĕrĕ vūlnūs,

ūrgēntīsquĕ sŏnūm laēvā mănŭs aūrĕ rĕtēntāst,

sīcŭt ĕrāt; fŭgĭt īn văcŭās iām spīrĭtŭs aūrās,55

iām gĕlĭda ōră tăcēnt, cārmēn tŭbă sōlă pĕrēgīt.

Iāmquĕ pŏtēns scĕlĕrūm gĕmĭnaēque ēxērcĭtă gēntīs

sānguĭnĕ Tīsĭphŏnē frātērnā clūdĕrĕ quaērīt

bēllă tŭbā: nēc sē tānta īn cērtāmĭnă fīdīt

sūffĭcĕre, īnfērnā cŏmĭtēm nī sēdĕ Mĕgaērām60

ēt cōnsānguĭnĕōs īn proēlĭă sūscĭtĕt ānguēs.

ērgŏ prŏcūl văcŭā cōnsēdīt vāllĕ sŏlūmquĕ

ēnsĕ fŏdīt Stўgĭō tērraēque īmmūrmŭrăt ābsēns

nōmĕn ĕt - Ēlўsĭīs sīgnum īndŭbĭtābĭlĕ rēgnīs -

crīnālem āttōllīt lōngō strīdōrĕ cĕrāstēn:65

caērŭlĕaē dūx īllĕ cŏmaē, quō prōtĭnŭs ōmnīs

hōrrŭĭt aūdītō tēllūs pōntūsquĕ pŏlūsquĕ,

ēt pătĕr Aētnaēōs ĭtĕrūm rēspēxĭt ăd īgnēs.

āccĭpĭt īllă sŏnūm; stābāt tūnc fōrtĕ părēntī

prōxĭmă, dūm coētū Căpăneūs laūdātŭr ăb ōmnī70

Dītĭs ĕt īnsīgnēm Stўgĭīs fŏvĕt āmnĭbŭs ūmbrām.

prōtĭnŭs ābrūptā tērrārūm mōlĕ sŭb āstrīs

cōnstĭtĭt, ēxsūltānt mānēs, quāntūmquĕ prŏfūndaē

rārēscūnt tĕnĕbraē, tāntūm dē lūcĕ rĕcēssīt.

Ēxcĭpĭt ātră sŏrōr dēxtraēque īnnēxă prŏfātūr:75

"Hāc, gērmānă, tĕnūs Stўgĭī mĕtŭēndă părēntīs

īmpĕrĭa ēt iūssōs pŏtŭī tŏlĕrārĕ fŭrōrēs,

sōlă sŭpēr tērrās hōstīlīque ōbvĭă mūndō,

dūm vōs Ēlўsĭum ēt făcĭlēs cōmpēscĭtĭs ūmbrās.

Nēc prĕtĭūm dēfōrmĕ mŏraē cāssīquĕ lăbōrēs:80

hōc quōdcūmquĕ mădēnt cāmpī, quōd sānguĭnĕ fūmānt

stāgnă, quŏd īnnŭmĕrō Lēthaēa ēxāmĭnĕ gaūdēt

rīpă, mĕaē vīrēs, mĕă laēta īnsīgnĭă. sēd quīd

haēc ĕgŏ? Mārs hăbĕāt, vūlgātăquĕ iāctĕt Ĕnŷō.

vīdīstī - Stўgĭīs cērtē mănĭfēstŭs ĭn ūmbrīs -85

sānguĭnĕ foēdātūm rīctūs ātrōquĕ mădēntēm

ōră dŭcēm tābō: mĭsĕri īnsătĭābĭlĭs ēdīt

mē trādēntĕ căpūt. Mŏdŏ nēmpe hōrrēndŭs ăb āstrīs

dēscēndīt vōs ūsquĕ frăgōr: mē sācră prĕmēbāt

tēmpēstās, ĕgŏ mīxtă vĭrīs fŭrĭālĭbŭs ārmīs90

bēllă dĕum ēt māgnās rīdēbām fūlmĭnĭs īrās.

Sēd iam - ēffābŏr ĕnīm - lōngō sūdōrĕ fătīscūnt

cōrdă, sŏrōr, tārdaēquĕ mănūs; hĕbĕt īnfĕră caēlō

tāxŭs ĕt īnsuētōs ānguēs nĭmĭa āstră sŏpōrānt.

tū, cuī tōtŭs ădhūc fŭrŏr ēxsūltāntquĕ rĕcēntēs95

Cōcŷtī dē fōntĕ cŏmaē, dā iūngĕrĕ vīrēs.

Nōn sŏlĭtās ăcĭēs nēc Mārtĭă bēllă părāmūs,

sēd frātrūm - lĭcĕt ālmă Fĭdēs Pĭĕtāsquĕ rĕpūgnēnt,

vīncēntūr -, frātrūm strīngēndī cōmmĭnŭs ēnsēs.

Grānde ŏpŭs! Īpsae ŏdĭīs, īpsaē dīscōrdĭbŭs ārmīs100

āptēmūr. quīd lēntă vĕnīs? ăgĕdum ēlĭgĕ cūiūs

sīgnă fĕrās. Āmbō făcĭlēs nōstrīquĕ; sĕd āncēps

vūlgŭs ĕt ādfātūs mātrīs blāndāmquĕ prĕcātū

Āntĭgŏnēn tĭmĕō, paūlūm nē nōstră rĕtārdēnt

cōnsĭlĭa. Īpse ĕtĭām, quī nōs lāssārĕ prĕcāndō105

suētŭs ĕt ūltrīcēs ŏcŭlōrum ēxpōscĕrĕ Dīrās,

iām pătĕr ēst: coētū fērtūr iām sōlŭs ăb ōmnī

flērĕ sĭbi; ātque ădĕō mŏrŏr īpsa īrrūmpĕrĕ Thēbās

āssuētūmquĕ lărēm. tĭbĭ pārĕăt īmpĭŭs ēxūl,

Ārgŏlĭcūmque īmpēllĕ nĕfās; neū mītĭs Ădrāstūs110

praēvălĕāt plēbēsquĕ, căvē, Lērnaēă mŏrētūr.

vāde, ĕt ĭn āltērnās ĭnĭmīcă rĕvērtĕrĕ pūgnās."

Tālĭă pārtītaē dīvērsum ăbĭērĕ sŏrōrēs:

ūt Nŏtŭs ēt Bŏrĕās gĕmĭnō dē cārdĭnĕ mūndī,

hīc nĭvĕ Rīphaēā, Lĭbўcīs hīc pāstŭs hărēnīs,115

bēllă cĭēnt: clāmānt āmnēs, frĕtă, nūbĭlă, sīlvaē,

iāmquĕ pătēnt strāgēs; plāngūnt sŭă dāmnă cŏlōnī,

ēt tămĕn ōpprēssōs mĭsĕrāntŭr ĭn aēquŏrĕ naūtās.

īllās ūt sūmmō vīdīt pătĕr āltŭs Ŏlŷmpō

īncēstārĕ dĭēm trĕpĭdūmque Hўpĕrīŏnĭs ōrbēm120

sūffūndī măcŭlīs, tōrvō sīc īncŏhăt ōrĕ:

"Vīdĭmŭs ārmĭfĕrōs, quō fās ĕrăt ūsquĕ, fŭrōrēs,

caēlĭcŏlaē, lĭcĭtāsque ăcĭēs, ētsi īmpĭă bēllă

ūnŭs ĭnīt aūsūsquĕ mĕā prōcūmbĕrĕ dēxtrā.

Nūnc pār īnfāndūm mĭsĕrīsque īncōgnĭtă tērrīs125

pūgnă sŭbēst: aūfērte ŏcŭlōs! ābsēntĭbŭs aūsīnt

īstă dĕīs lătĕāntquĕ Iŏvēm; sāt fūnĕră mēnsaē

Tāntălĕae ēt sōntēs vīdīssĕ Lўcāŏnĭs ārās

ēt fēstīnă pŏlō dūcēntēs āstră Mўcēnās.

Nūnc ĕtĭām tūrbāndă dĭēs: mălă nūbĭlă, tēllūs,130

āccĭpĕ, sēcēdāntquĕ pŏlī: stāt pārcĕrĕ mūndō

caēlĭtĭbūsquĕ mĕīs; sāltēm nē vīrgĭnĭs ālmaē

sīdĕră, Lēdaēī vĭdĕānt neū tālĭă frātrēs".

sīc pătĕr ōmnĭpŏtēns, vīsūsquĕ nŏcēntĭbŭs ārvīs

ābstŭlĭt, ēt dūlcī tērraē cărŭērĕ sĕrēnō.135

Iāmquĕ pĕr Ārgŏlĭcās Ĕrĕbō sătă vīrgŏ cŏhōrtīs

vēstīgāt Pŏlўnīcĭs ĭtēr pōrtīsquĕ sŭb īpsīs

īnvĕnĭt, īncērtūm lētō tŏt ĭnīquă fŭgānĕ

ēxĕăt. ēt dŭbĭōs tūrbārānt ōmĭnă sēnsūs:

vīdĕrăt, ōbscūrā vāllūm dūm nōctĕ pĕrērrāt140

aēgēr cōnsĭlĭī cūrīsquĕ nŏvīssĭmă vōlvēns,

cōniŭgĭs Ārgīaē lăcĕrām cūm lāmpădĕ maēstā

ēffĭgĭēm - sūnt mōnstră dĕūm, sīc īrĕ părābāt,

hās lātūră vĭrō taēdās ĕrăt! -: ērgŏ rŏgāntī,

quaē vĭă quīsvĕ dŏlōr, cūr maēsta īnsīgnĭă, tāntūm145

flēvĕrăt ātquĕ mănū tăcĭtōs āvērtĕrăt īgnēs.

Scīt mēntēm vīdīssĕ nĕfās; ĕtĕnim ūndĕ Mўcēnīs

ādfŏrĕt ēt vāllūm cōniūnx ĭnŏpīnă sŭbīrēt?

Sēd fātī mŏnĭtūs vīcīnăquĕ fūnĕră sēntīt,

āc sēntīrĕ tĭmēt. Cūm vēro Ăchĕrōntĭs ăpērtī150

Dīră tĕr ādmōtō tĕtĭgīt thōrācă flăgēllō,

ārdĕt ĭnōps ănĭmī, nēc tām cōnsīdĕrĕ rēgnō,

quām scĕlŭs ēt caēdem ēt pērfōssi īn sānguĭnĕ frātrīs

ēxspīrārĕ cŭpīt, sŭbĭtūsque āffātŭr Ădrāstūm:

"Sēră quĭdem, ēxtrēmūs sŏcĭūm gēntīsquĕ sŭpērstēs155

Ārgŏlĭcaē, cōnsūltă, pătēr, iām rēbŭs ĭn ārtīs

ādgrĕdĭōr; tūnc tēmpŭs ĕrāt, cūm sānguĭs Ăchīvūm

īntĕgĕr, īre ūltrō prŏprĭāmquĕ căpēssĕrĕ pūgnām,

nōn plēbīs Dănăaē flōrēm rēgūmquĕ vĕrēndās

ōbiēctāre ănĭmās, ūt lāmēntābĭlĕ tāntīs160

ūrbĭbŭs īndŭĕrēm căpĭtī dĕcŭs. Āspĕră quāndō

praētĕrĭīt vīrtūs, nūnc sāltem ēxsōlvĕrĕ fās sīt,

quaē mĕrŭī. Scīs nāmquĕ, sŏcēr, lĭcĕt āltă rĕcōndās

vūlnĕra ĕt ādflīctūm gĕnĕrī vĕrĕārĕ pŭdōrēm:

īlle ĕgŏ sūm, quī tē pācem ēt pĭă iūră tĕgēntēm165

- īnfēlīx ŭtĭnāmque ălĭīs dătŭs ūrbĭbŭs hōspēs! -

ēxtōrrēm pătrĭā rēgnōquĕ - sĕd ēxĭgĕ tāndēm

sūpplĭcĭūm: frātrēm sūprēma īn bēllă - quĭd hōrrēs?

dēcrētum ēst fīxūmquĕ - vŏcō; dēsīstĕ mŏrārī,

nēc pŏtĕrīs. Nōn si ātră părēns mĭsĕraēquĕ sŏrōrēs170

īn mĕdĭa ārmă cădānt, nōn si īpse ād bēllă rŭēntī

ōbstĕt ĕt ēxstīnctōs gălĕaē pătĕr īngĕrăt ōrbēs,

dēfĭcĭam. Ānnĕ bĭbām sŭpĕrēst quōdcūmquĕ crŭōrīs

Īnăchĭi ēt vēstrīs ĕtĭāmnūm mōrtĭbŭs ūtār?

Vīdi ĕgŏ mē prōptēr rūptōs tēllūrĭs hĭātūs175

nēc sŭbĭī; vīdi ēxănĭmūm fēcīquĕ nŏcēntēm

Tŷdĕă; mē Tĕgĕē rēgem īndēfēnsă rĕpōscīt,

ōrbăquĕ Pārrhăsĭīs ŭlŭlāt mĭhĭ mātĕr ĭn āntrīs.

Īpsĕ nĕc Īsmēnī rīpās, dūm stāgnă crŭēntāt

Hīppŏmĕdōn, Tўrĭās pŏtŭī nēc scāndĕrĕ tūrrēs,180

dūm tŏnăt, ēt tēcūm, Căpăneū, mīscērĕ fŭrōrēs.

quīs tāntūs prō lūcĕ tĭmōr? sēd dīgnă rĕpēndām.

Cōnvĕnĭānt ŭbĭ quaēquĕ nŭrūs mātrēsquĕ Pĕlāsgaē

lōngaēvīquĕ pătrēs, quōrūm tōt gaūdĭă cārpsī

ōrbāvīquĕ dŏmōs: frātrī cōncūrrŏ, quĭd ūltrāst?185

Spēctēnt ēt vōtīs vīctōrem Ĕtĕōclĕă pōscānt.

Iāmquĕ vălē, cōniūnx, dūlcēsquĕ vălētĕ Mўcēnaē!

Āt tū, cārĕ sŏcēr - nĕc ĕnim ōmnīs cūlpă mălōrūm

mē pĕnĕs, ēt sŭpĕrī mēcūm Pārcaēquĕ nŏcēntēs -,

sīs lēnīs cĭnĕrī, mēque haēc pōst proēlĭă rāptūm190

ālĭtĭbūs frātrīquĕ tĕgās ūrnāmquĕ rĕpōrtēs

- hōc tāntum - ēt nātaē mĕlĭūs cōnūbĭă iūngās".

Ībānt īn lăcrĭmās, vĕlŭtī cūm vērĕ rĕvērsō

Bīstŏnĭaē tĕpŭērĕ nĭvēs, sūbmīttĭtŭr īngēns

Haēmŭs ĕt āngūstōs Rhŏdŏpē dēscēndĭt ĭn āmnēs.195

Coēpĕrăt ēt lēnī sĕnĭōr mūlcērĕ fŭrēntēm

ādlŏquĭō: scĭdĭt ōrsă nŏvō tērrōrĕ crŭēntă

Eūmĕnĭs, ālĭpĕdēmquĕ cĭtūm fātālĭăque ārmă

prōtĭnŭs, Īnăchĭī vūltūs ēxprēssă Phĕrēclī,

ōbtŭlĭt āc fīdās ēxclūsīt cāssĭdĕ vōcēs.200

āc sŭpĕr haēc: "Ābrūmpĕ mŏrās, cĕlĕrēmŭs! ĕt īllūm

ādvēntārĕ fĕrūnt pōrtīs". Sīc ōmnĭă vīcīt,

cōrrēptūmque ĭnĭēcĭt ĕquō; vŏlăt aēquŏre ăpērtō

pāllĭdŭs īnstāntēmquĕ dĕaē cīrcūmspĭcĭt ūmbrām.

Sācră Iŏvī mĕrĭtō Tўrĭūs prō fūlmĭnĕ dūctōr205

nēquīquām Dănăōs rătŭs ēxārmāssĕ fĕrēbāt.

Nēc pătĕr aēthĕrĭūs dīvūmque hās ūllŭs ăd ārās,

sēd mălă Tīsĭphŏnē trĕpĭdīs īnsērtă mĭnīstrīs

ādstăt ĕt īnfērnō praēvērtīt vōtă Tŏnāntī.

"Sūmmĕ dĕūm, tĭbĭ nāmquĕ mĕaē prīmōrdĭă Thēbaē210

- līvĕăt īnfāndūm lĭcĕt Ārgŏs ĕt āspĕră Iūnŏ -

dēbēnt, Sīdŏnĭōs ēx quō pēr lītŏră rāptōr

tūrbāstī thĭăsōs, dīgnātūs vīrgĭnĕ nōstrā

tērgă prĕmi ēt plăcĭdās fālsūm mūgīrĕ pĕr ūndās!

nēc tē vānă fĭdēs ĭtĕrūm Cādmēĭa ădēptūm215

cōnŭbĭa ēt Tўrĭōs nĭmĭum īrrūpīssĕ pĕnātēs:

tāndem, īnquām, sŏcĕrōs dīlēctăquĕ moēnĭă grātūs

rēspĭcĭs ādsērtōrquĕ tŏnās; ceū rēgĭă caēlī

āttēmptātă tŭī, sīc tē prō tūrrĭbŭs āltīs

vīdĭmŭs ūrgēntēm nūbēs, laētīquĕ bĕnīgnūm220

fūlmĕn ĕt aūdītōs prŏăvīs āgnōscĭmŭs īgnēs.

Āccĭpĕ nūnc pĕcŭdēs ēt māgnī tūrĭs ăcērvōs

vōtīvūmquĕ mărēm; dīgnās sēd pēndĕrĕ grātīs

haūd mōrtāle ŏpŭs ēst; cērtēnt tĭbĭ rēddĕrĕ Bācchūs

nōstĕr ĕt Ālcīdēs, īllīs haēc moēnĭă sērvās".225

Dīxĕrăt: āst īllī nĭgĕr īgnĭs ĭn ōră gĕnāsquĕ

prōsĭlŭīt rāptūmquĕ cŏmīs dĭădēmă crĕmāvīt.

Tūnc fĕrŭs ānte īctūm spūmīs dēlūbră crŭēntāt

taūrŭs ĕt ōbstāntūm mĕdĭīs ē coētĭbŭs ēxīt

tūrbĭdŭs īnsānōquĕ fĕrēns āltārĭă cōrnū.230

dīffŭgĭūnt fămŭli ēt rēgēm sōlātŭr hărūspēx.

Īpse īnstaūrārī sācrūm mălĕ fōrtĭs ăgīquĕ

īmpĕrăt, ēt māgnōs fīctō prĕmĭt ōrĕ tĭmōrēs.

Quālĭs ŭbi īmplĭcĭtūm Tīrŷnthĭŭs ōssĭbŭs īgnēm

sēnsĭt ĕt Oētaēās mēmbrīs āccēdĕrĕ vēstēs,235

vōta īncēptă tămēn lībātăquĕ tūră fĕrēbāt

dūrŭs ădhūc pătĭēnsquĕ mălī; mōx grāndĕ cŏāctūs

īngĕmŭīt, vīctōrquĕ fŭrīt pēr vīscĕră Nēssūs.

Nūntĭŭs ēxănĭmī sūspēnsūs pēctŏră cūrsū

Aēpўtŭs ād rēgēm pōrtaē stătĭōnĕ rĕlīctā240

tēndĭt ĕt haēc trĕpĭdō vīx īntēllēctŭs ănhēlāt:

"Rūmpĕ pĭōs cūltūs īntēmpēstīvăquĕ, rēctōr,

sācră dĕūm: frātēr mūrīs cīrcum ōmnĭbŭs īnstāt

pōrtārūmquĕ mŏrās frēnīs āssūltăt ĕt hāstīs,

nōmĭnĕ tē crēbrō, tē sōlum īn proēlĭă pōscēns.245

Flēnt maēstī rētrō cŏmĭtēs, ĕt ŭtērquĕ lŏquēntī

ādgĕmĭt ēt pūlsīs ēxērcĭtŭs ōbstrĕpĭt ārmīs.

Īllĕ vŏcāt. Nūnc tēmpŭs ĕrāt, sătŏr ōptĭmĕ dīvūm!

Quīd mĕrŭīt Căpăneūs?" Tūrbātŭs ĭnhōrrŭĭt āltīs

rēx ŏdĭīs, mĕdĭāquĕ tămēn gāvīsŭs ĭn īrāst.250

Sīc ŭbĭ rēgnātōr pōst ēxsŭlĭs ōtĭă taūrī

mūgītum hōstīlēm sūmmā tŭlĭt aūrĕ iŭvēncūs

āgnōvītquĕ mĭnās, māgnā stāt fērvĭdŭs īrā

āntĕ grĕgēm spūmīsque ănĭmōs ārdēntĭbŭs ēfflāt,

nūnc pĕdĕ tōrvŭs hŭmūm, nūnc cōrnĭbŭs āĕră fīndēns;255

hōrrĕt ăgēr, trĕpĭdaēque ēxspēctānt proēlĭă vāllēs.

Nēc dēsūnt rēgnī cŏmĭtēs: "Sĭnĕ, moēnĭă pūlsēt

īrrĭtŭs". "Īlle aūtēm frāctīs hūc aūdĕăt ūsquĕ

vīrĭbŭs?" "Hīc mĭsĕrīs fŭrŏr ēst īnstārĕ pĕrīclō,

nēc lībrārĕ mĕtūs ēt tūta ōdīssĕ". "Rĕsīstĕ260

hīc frētūs sŏlĭō, nōs prōpūlsābĭmŭs hōstēm,

nōs bēllārĕ iŭbē." sīc prōxĭmă tūrbă, sĕd ārdēns

ēcce ădĕrāt lūctū dīctūrūsque ōmnĭă bēllī

lībērtātĕ Crĕōn: ūrīt fĕră cōrdă Mĕnoēceūs;

nūllă pătrī rĕquĭēs, īllūm quaērītquĕ tĕnētquĕ;265

īllūm sānguĭnĕōs prōflāntēm pēctŏrĕ rīvōs

āspĭcĭt ēt saēvā sēmpēr dē tūrrĕ cădēntēm.

Ūt dŭbĭum ēt pūgnās cūnctāntem Ĕtĕōclĕă vīdīt:

"Ībĭs" ăīt, "nĕquĕ te ūltĕrĭūs frātrēmquĕ dŭcēmquĕ,

pēssĭmĕ, fūnĕrĭbūs pătrĭaē lăcrĭmīsquĕ pŏtēntēm,270

Eūmĕnĭdūm bēllīquĕ rĕūm, pătĭēmŭr ĭnūltī.

sāt tŭă nōn aēquīs lŭĭmūs pĕrĭūrĭă dīvīs.

ūrbem ārmīs ŏpĭbūsquĕ grăvem ēt mŏdŏ cīvĭbŭs ārtām,

ceū caēlō dēiēctă lŭēs ĭnĭmīcăvĕ tēllūs,

haūsīstī văcŭāmquĕ tămēn sūblīmĭs ŏbūmbrās?275

deēst tĭbĭ sērvĭtĭō plēbēs: hōs īgnĭs ĕgēntīs

fērt hŭmŭs, hōs pĕlăgō pătrĭūs iām dētŭlĭt āmnīs;

hī quaērūnt ārtūs, īlli ānxĭă vūlnĕră cūrānt.

rēdde ăgĕdūm mĭsĕrīs frātrēs nātōsquĕ pătrēsquĕ,

rēdde ārvīs dŏmĭbūsquĕ vĭrōs! Ŭbĭ māxĭmŭs Hŷpseūs280

fīnĭtĭmūsquĕ Drўās, ŭbĭ Phōcĭdŏs ārmă sŏnōraē

Eūbŏĭcīquĕ dŭcēs? Īllōs tămĕn aēquă dŭēllī

fōrs tŭlĭt ād mānēs: āt tū, pŭdĕt! hōstĭă rēgnī,

hōstĭă, nātĕ, iăcēs, ceū mūtŭs ĕt ē grĕgĕ sānguīs,

eī mĭhĭ! prīmĭtĭīs ārārum ēt rītĕ nĕfāstō285

lībătŭs iūssūsquē mōri: ēt cūnctābĭtŭr ūltrā

īstĕ nĕc ādvērsō nūnc sāltēm Mārtĕ vŏcātūs

stābĭt? Ăn īn pūgnās ălĭūm iŭbĕt īrĕ prŏfānūs

Tīrĕsĭās ĭtĕrūmquĕ mĕōs ōrācŭlă nēctīt

īn gĕmĭtūs? quĭd ĕnīm mĭsĕrō sŭpĕr ūnĭcŭs Haēmōn?290

Īllĕ iŭbē sŭbĕāt, tūque hīnc spēctātŏr ăb āltā

tūrrĕ sĕdē! Quīd saēvă frĕmīs fămŭlāmquĕ cŏhōrtēm

rēspēctās? Hī te īrĕ vŏlūnt, hī pēndĕrĕ poēnās;

īpsa ĕtĭām gĕnĕtrīx īpsaēque ōdērĕ sŏrōrēs.

Īn te ārdēns frātēr fērrūm mōrtēmquĕ mĭnātūr295

saēvăquĕ pōrtārūm cōnvēllīt claūstră, nĕc aūdīs?"

Sīc pătĕr īnfrēndēns, mĭsĕrāque ēxaēstŭăt īrā.

īllĕ sŭb haēc "Nōn fāllĭs" ăīt "nēc te īnclĭtă nātī

fātă mŏvēnt: cănĕre īllă pătrem ēt iāctārĕ dĕcēbāt.

Sēd spēs sūb lăcrĭmīs, spēs ātque ōccūltă cŭpīdŏ300

hīs lătĕt: īnsānō praētēndīs fūnĕră vōtō,

mēquĕ prĕmīs frūstrā văcŭaē ceū prōxĭmŭs aūlaē.

Nōn ĭtă Sīdŏnĭām Fōrtūnă rĕlīquĕrĭt ūrbēm,

īn te ūt scēptră cădānt, tānto īndīgnīssĭmĕ nātō.

nēc mĭhĭ dīffĭcĭlīs praēsēns vīndīctă; sĕd ārmă,305

ārmă prĭūs, fămŭlī! cŏĕānt īn proēlĭă frātrēs.

vūlt gĕmĭtūs lēnīrĕ Crĕōn: lūcrārĕ fŭrōrēm;

vīctōrī mĭhĭ cūnctă lŭēs". Sīc iūrgĭă paūlūm

dīstŭlĭt ātque ēnsēm, quēm iām dăbăt īră, rĕprēssīt.

Īctŭs ŭt īncērtō pāstōrīs vūlnĕrĕ sērpēns310

ērĭgĭtūr gŷrō lōngūmque ē cōrpŏrĕ tōtō

vīrŭs ĭn ōră lĕgīt; paūlūm sī dēvĭŭs hōstīs

tōrsĭt ĭtēr, cĕcĭdērĕ mĭnaē tŭmĕfāctăquĕ frūstrā

cōllă sĕdēnt, īrāsquĕ sŭī bĭbĭt īpsĕ vĕnēnī.

Āt gĕnĕtrīx prīmām fūnēstaē sōrtĭs ŭt āmēns315

ēxpāvīt fāmām - nēc tārdē crēdĭdĭt -, ībāt

scīssă cŏmām vūltūsque ēt pēctŏrĕ nūdă crŭēntō,

nōn sēxūs dĕcŏrīsvĕ mĕmōr: Pēnthēĭă quālīs

mātĕr ăd īnsānī scāndēbāt cūlmĭnă mōntīs,

prōmīssūm saēvō căpŭt ādlātūră Lўaēō.320

Nōn cŏmĭtēs, nōn fērrĕ pĭaē vēstīgĭă nātaē

aēquă vălēnt: tāntūm mĭsĕraē dŏlŏr ūltĭmŭs āddīt

rōbŭr, ĕt ēxsānguēs crūdēscūnt lūctĭbŭs ānnī.

Iāmquĕ dĕcūs gălĕaē, iām spīcŭlă saēvă lĭgābāt

dūctŏr ĕt ād lĭtŭōs hĭlărem īntrĕpĭdūmquĕ tŭbārūm325

prōspĭcĭēbăt ĕquūm, sŭbĭtō cum āppārŭĭt īngēns

mātĕr, ĕt īpsĕ mĕtū fămŭlūmque ēxpāllŭĭt ōmnīs

coētŭs, ĕt ōblātām rētrō dĕdĭt ārmĭgĕr hāstām.

"Quīs fŭrŏr? Ūnde ĭtĕrūm rēgni īntēgrātă rĕsūrgīt

Eūmĕnĭs? Īpsi ĕtĭām pōst ōmnĭă, cōmmĭnŭs īpsī330

stābĭtĭs? ūsque ădĕō gĕmĭnās dūxīssĕ cŏhōrtēs

ēt făcĭnūs māndāssĕ părum ēst? Quō deīndĕ rĕdībīt

vīctŏr? Ĭn hōsnĕ sĭnūs? Ō dīrī cōniŭgĭs ōlīm

fēlīcēs tĕnĕbraē! Dătĭs, īmprŏbă lūmĭnă, poēnās:

haēc spēctāndă dĭēs? quō, saēvĕ, mĭnāntĭă flēctīs335

ōră? Quĭd āltērnūs vūltūs pāllōrquĕ rŭbōrquĕ

mūtăt, ĕt ōbnīxī frāngūnt mălă mūrmŭră dēntēs?

mē mĭsĕrām, vīncēs! prĭŭs haēc tămĕn ārmă nĕcēssēst

ēxpĕrĭārĕ dŏmī: stābo īpso īn līmĭnĕ pōrtaē

aūspĭcĭum īnfēlīx scĕlĕrūmque īmmānĭs ĭmāgŏ.340

Haēc tĭbĭ cānĭtĭēs, haēc sūnt cālcāndă, nĕfāndĕ,

ūbĕră, pērque ŭtĕrūm sŏnĭpēs hīc mātrĭs ăgēndūs.

Pārcĕ: quĭd ōppŏsĭtām căpŭlō pārmāquĕ rĕpēllīs?

Nōn ĕgŏ tē cōntrā Stўgĭīs fērālĭă sānxī

vōtă dĕīs, caēcō nĕc Ĕrīnўăs ōrĕ rŏgāvī.345

Ēxaūdī mĭsĕrām: gĕnĕtrīx tē, saēvĕ, prĕcātūr,

nōn pătĕr; āddĕ mŏrām scĕlĕri ēt mētīrĕ, quŏd aūdēs.

sēd pūlsāt mūrōs gērmānŭs ĕt īmpĭă cōntrā

bēllă cĭēt. Nōn mātĕr ĕnīm, nōn ōbstăt ĕūntī

ūllă sŏrōr. tē cūnctă rŏgānt, hīc plāngĭmŭs ōmnēs;350

āst ĭbĭ vīx ūnūs pūgnās dīssuādĕt Ădrāstūs,

aūt fōrtāssĕ iŭbēt. Tū līmĭna ăvītă dĕōsquĕ

līnquĭs ĕt ā nōstrīs īn frātrem āmplēxĭbŭs ēxīs?"

Āt pārte ēx ălĭā tăcĭtōs ōbstāntĕ tŭmūltū

Āntĭgŏnē fūrātă grădūs - nēc cāstă rĕtārdāt355

vīrgĭnĭtās - vŏlăt Ōgўgĭī fāstīgĭă mūrī

ēxsŭpĕrārĕ fŭrēns; sĕnĭōr cŏmĕs haērĕt ĕūntī

Āctŏr, ĕt hīc sūmmās nōn dūrātūrŭs ăd ārcēs.

ūtquĕ prŏcūl vīsīs paūlūm dŭbĭtāvĭt ĭn ārmīs,

āgnōvītquĕ - nĕfās! - iăcŭlīs ēt vōcĕ sŭpērbā360

tēcta īncēssēntēm, māgnō prĭŭs ōmnĭă plānctū

īmplĕt ĕt ēx mūrīs ceū dēscēnsūră prŏfātūr:

"Cōmprĭmĕ tēlă mănū paūlūmque hānc rēspĭcĕ tūrrēm,

frātĕr, ĕt hōrrēntēs rĕfĕr īn mĕă lūmĭnă crīstās!

āgnōscīsne hōstēs? sīc ānnŭă pāctă fĭdēmquĕ365

pōscĭmŭs? hī quēstūs, haēc ēst bŏnă caūsă mŏdēstī

ēxsŭlĭs? Ārgŏlĭcōs pēr tē, gērmānĕ, pĕnātēs

- nām Tўrĭīs iām nūllŭs hŏnōs -, pēr sī quĭd ĭn īllā

dūlcĕ dŏmō, sūbmītte ănĭmōs: ēn ūtrăquĕ gēntīs

tūrbă rŏgānt āmbaēque ăcĭēs; rŏgăt īllă sŭōrūm370

Āntĭgŏnē dēvōtă mălīs sūspēctăquĕ rēgī,

ēt tāntūm tŭă, dūrĕ, sŏrōr. sāltem ōră trŭcēsquĕ

sōlvĕ gĕnās; lĭcĕāt vūltūs fōrtāssĕ sŭprēmūm

nōscĕrĕ dīlēctōs ĕt ăd haēc lāmēntă vĭdērĕ,

ānnĕ flĕās. Īllūm gĕmĭtū iām sūpplĭcĕ mātēr375

frāngĭt ĕt ēxsērtūm dīmīttĕrĕ dīcĭtŭr ēnsēm:

tū mĭhĭ fōrtĭs ădhūc? Mĭhĭ, quaē tŭă nōctĕ dĭēquĕ

ēxsĭlĭa ērrōrēsquĕ flĕō, iāmiāmquĕ tŭmēntēm

plācāvī tĭbĭ saēpĕ pătrēm? Quīd crīmĭnĕ sōlvīs

gērmānūm? nēmpe īllĕ fĭdem ēt stătă foēdĕră rūpīt,380

īllĕ nŏcēns saēvūsquĕ sŭīs; tămĕn ēccĕ vŏcātūs

nōn vĕnĭt". hīs paūlūm fŭrŏr ēlānguēscĕrĕ dīctīs

coēpĕrăt, ōbstrĕpĕrēt quāmquam ātque ōbstārĕt Ĕrīnŷs;

iām sūbmīssă mănūs, lēntē iām flēctĭt hăbēnās,

iām tăcĕt; ērūmpūnt gĕmĭtūs, lăcrĭmāsquĕ fătētūr385

cāssĭs; hĕbēnt īraē, părĭtērque ĕt ăbīrĕ nŏcēntēm

ēt vēnīssĕ pŭdēt: sŭbĭtō cūm mātrĕ rĕpūlsā

Eūmĕnĭs ēiēcīt frāctīs Ĕtĕōclĕă pōrtīs

clāmāntēm: "Vĕnĭō sōlūmquĕ quŏd āntĕ vŏcāstī

īnvĭdĕō; ne īncēssĕ mŏrās, grăvĭs ārmă tĕnēbāt390

mātĕr; ĭō pătrĭa, ō rēgum īncērtīssĭmă tēllūs,

nūnc cērtē vīctōrĭs ĕrīs!" nēc mītĭŏr īllĕ

"Tāndem" īnquīt "scīs saēvĕ fĭdem ēt dēscēndĭs ĭn aēquūm?

Ō mĭhĭ nūnc prīmūm lōngō pōst tēmpŏrĕ frātēr,

cōngrĕdĕre: haē lēgēs, haēc foēdĕră sōlă sŭpērsūnt".395

Sīc hōstīlĕ tŭēns frātrēm; nāmque ūrĭtŭr āltō

cōrdĕ, quŏd īnnŭmĕrī cŏmĭtēs, quōd rēgĭă cāssīs

īnstrātūsque ōstrō sŏnĭpēs, quōd fūlvă mĕtāllō

pārmă mĭcēt, quāmquam haūd ārmīs ĭnhŏnōrŭs ĕt īpsĕ

nēc pāllā vūlgārĕ nĭtēns: ŏpŭs īpsă nŏvārāt400

Maēŏnĭīs Ārgīă mŏdīs āc pōllĭcĕ dōctō

stāmĭnă pūrpŭrĕaē sŏcĭāvĕrăt aūrĕă tēlaē.

Iāmque īn pūlvĕrĕūm Fŭrĭīs hōrtāntĭbŭs aēquōr

prōsĭlĭūnt, sŭă quēmquĕ cŏmēs stĭmŭlātquĕ mŏnētquĕ.

Frēnă tĕnēnt īpsaē phălĕrāsque ēt lūcĭdă cōmūnt405

ārmă mănū mīxtīsquĕ iŭbās sērpēntĭbŭs aūgēnt.

Stāt cōnsānguĭnĕūm cāmpō scĕlŭs, ūnĭŭs īngēns

bēllum ŭtĕrī, cŏĕūntquĕ părēs sūb cāssĭdĕ vūltūs.

sīgnă păvēnt, sĭlŭērĕ tŭbaē, stŭpĕfāctăquĕ Mārtīs

cōrnŭă; tēr nīgrīs ăvĭdūs rēgnātŏr ăb ōrīs410

īntōnvīt tērque īmă sŏlī cōncūssĭt, ĕt īpsī

ārmōrūm fūgērĕ dĕī: nūsquam īnclĭtă Vīrtūs,

rēstīnxīt Bēllōnă făcēs, lōngēquĕ păvēntēs

Mārs răpŭīt cūrrūs, ēt Gōrgŏnĕ crūdă vĭrāgŏ

ābstĭtĭt, īnquĕ vĭcēm Stўgĭaē sŭbĭērĕ sŏrōrēs.415

Prōmĭnĕt ēxcēlsīs vūlgūs mĭsĕrābĭlĕ tēctīs,

cūnctă mădēnt lăcrĭmīs ĕt ăb ōmnī plāngĭtŭr ārcĕ.

Hīnc quēstī vīxīssĕ sĕnēs, hīnc pēctŏrĕ nūdō

stānt mātrēs pārvōsquĕ vĕtānt āttēndĕrĕ nātōs.

īpsĕ quŏque Ōgўgĭōs mōnstra ād gēntīlĭă mānēs420

Tārtărĕūs rēctōr pōrtā iŭbĕt īrĕ rĕclūsā.

Mōntĭbŭs īnsīdūnt pătrĭīs trīstīquĕ cŏrōnā

īnfēcērĕ dĭem ēt vīncī sŭă crīmĭnă gaūdēnt.

Īllōs ūt stĭmŭlīs īre īn dīscrīmĕn ăpērtīs

aūdĭĭt ēt scĕlĕrī nūllūm iam ōbstārĕ pŭdōrēm,425

ādvŏlăt ēt mĕdĭās īmmīttĭt Ădrāstŭs hăbēnās,

īpsĕ quĭdem ēt rēgnīs mūltum ēt vĕnĕrābĭlĭs aēvō.

Sēd quĭd ăpūd tālēs, quīs nēc sŭă pīgnŏră cūraē,

ēxtĕr hŏnōs? Tămĕn īllĕ rŏgāt: "Spēctābĭmŭs ērgo hōc,

Īnăchĭdaē Tўrĭīquĕ, nĕfās? Ŭbĭ iūră dĕīquĕ,430

bēlla ŭbĭ? Nē pērstāte ănĭmīs. Tē dēprĕcŏr, hōstīs

- quāmquam, haēc īră sĭnāt, nēc tū mĭhĭ sānguĭnĕ lōngē -,

tē, gĕnĕr, ēt iŭbĕō; scēptrī sī tāntă cŭpīdōst,

ēxŭŏ rēgālēs hăbĭtūs, tū Lērnăn ĕt Ārgōs

sōlŭs hăbē!" Nōn vērbă măgīs suādēntĭă frāngūnt435

āccēnsōs, sūmptīsquĕ sĕmēl cōnātĭbŭs ōbstānt,

quām Scўthă cūrvātīs ērēctūs flūctĭbŭs ūmquām

Pōntūs Cŷănĕōs vĕtŭīt cōncūrrĕrĕ mōntēs.

Ūt pĕrĭīssĕ prĕcēs gĕmĭnōque ād proēlĭă fūsōs

pūlvĕrĕ cōrnĭpĕdēs ēxplōrārīquĕ fŭrēntūm440

īn dĭgĭtīs āmēntă vĭdēt, fŭgĭt ōmnĭă līnquēns,

cāstră, vĭrōs, gĕnĕrūm, Thēbās, āc fātă mŏnēntēm

cōnvērsūmquĕ iŭgō prōpēllĭt Ărīŏnă: quālīs

dēmīssūs cūrrū laēvaē pōst praēmĭă sōrtīs

ūmbrārūm cūstōs mūndīquĕ nŏvīssĭmŭs hērēs445

pāllŭĭt, āmīssō vĕnĭēns īn Tārtără caēlō.

Nōn tămĕn īndūlsīt pūgnaē cūnctātăquĕ prīmō

sūbstĭtĭt īn scĕlĕre ēt paūlūm Fōrtūnă mŏrātāst.

bīs cāssaē pĕrĭērĕ vĭaē, bīs cōmmĭnŭs āctōs

āvērtīt bŏnŭs ērrŏr ĕquōs, pūraēquĕ nĕfāndī450

sānguĭnĭs ōblīquīs cĕcĭdērūnt īctĭbŭs hāstaē.

tēndūnt frēnă mănū, saēvīs cālcārĭbŭs ūrgēnt

īmmĕrĭtōs; mŏvĕt ēt gĕmĭnās vĕnĕrābĭlĕ dīvūm

prōdĭgĭūm tūrmās, āltērnăquĕ mūrmŭră vōlvūnt

mūssāntēs: ĭtĕrāre ăcĭēs, prōcūrrĕrĕ saēpĕ455

īmpĕtŭs ēt tōtūm mĭsĕrīs ōppōnĕrĕ bēllūm.

Iāmdūdūm tērrīs coētūque ōffēnsă dĕōrūm

āvērsā caēlī Pĭĕtās īn pārtĕ sĕdēbāt,

nōn hăbĭtū, quō nōtă prĭūs, nōn ōrĕ sĕrēnō,

sēd vīttīs ēxūtă cŏmām, frātērnăquĕ bēllă,460

ceū sŏrŏr īnfēlīx pūgnāntum aūt ānxĭă mātēr,

dēflēbāt, saēvūmquĕ Iŏvēm Pārcāsquĕ nŏcēntēs

vōcĭfĕrāns, sēsēquĕ pŏlīs ēt lūcĕ rĕlīctā

dēscēnsūram Ĕrĕbo ēt Stўgĭōs iām māllĕ pĕnātēs.

"Quīd me" ăĭt, "ūt saēvīs ănĭmāntum āc saēpĕ dĕōrūm465

ōbstātūram ănĭmīs, prīncēps Nātūră, crĕābās?

Nīl iam ĕgŏ pēr pŏpŭlōs, nūsquām rĕvĕrēntĭă nōstrī.

ō fŭrŏr, ō | hŏmĭnēs dīraēquĕ Prŏmēthĕŏs ārtēs!

Quām bĕnĕ pōst Pŷrrhām tēllūs pōntūsquĕ văcābānt!

Ēn mōrtālĕ gĕnūs!" Dīxīt, spĕcŭlātăquĕ tēmpūs470

aūxĭlĭō: "Tēmptēmŭs" ăīt, "lĭcĕt īrrĭtă cōnēr".

Dēsĭlŭītquĕ pŏlō, nĭvĕūs sūb nūbĭbŭs ātrīs

quāmquām maēstă dĕaē sĕquĭtūr vēstīgĭă līmēs.

vīx stĕtĕrāt cāmpō, sŭbĭtā mānsuēscĕrĕ pācĕ

āgmĭnă sēntīrīquĕ nĕfās; tūnc ōră mădēscūnt475

pēctŏrăque, ēt tăcĭtūs sūbrēpsīt frātrĭbŭs hōrrōr.

ārma ĕtĭām sĭmŭlātă gĕrēns cūltūsquĕ vĭrīlēs,

nūnc hīs, nūnc īllīs: "Ăgĭte, īte, ōbsīstĭtĕ", clāmāt,

"quīs nātī frātrēsquĕ dŏmī, quīs pīgnŏră tāntă!

Hīc quŏquĕ... Nōnnĕ pălam ēst ūltrō mĭsĕrēscĕrĕ dīvōs?480

Tēlă cădūnt, cūnctāntŭr ĕquī, fōrs īpsă rĕpūgnāt".

Nōnnĭhĭl īmpŭlĕrāt dŭbĭōs, nī tōrvă nŏtāssēt

Tīsĭphŏnē fraūdēs caēlēstīque ōcĭŏr īgnĕ

ādfŏrĕt īncrĕpĭtāns: "Quīd bēlli ōbvērtĕrĭs aūsīs,

nūmĕn ĭnērs pācīquĕ dătūm? cēde, īmprŏbă: nōstēr485

hīc cāmpūs nōstērquĕ dĭēs; nūnc sēră nŏcēntēs

dēfēndīs Thēbās. ŭbĭ tūnc, cūm bēllă cĭērēt

Bācchŭs ĕt ārmātās fŭrĭārēnt ōrgĭă mātrēs?

Aūt ŭbĭ sēgnĭs ĕrās, dūm Mārtĭŭs īmpĭă sērpēns

stāgnă bĭbīt, dūm Cādmŭs ărāt, dūm vīctă cădīt Sphīnx,490

dūm rŏgăt Oēdĭpŏdēn gĕnĭtōr, dūm lāmpădĕ nōstrā

īn thălămōs Ĭŏcāstă vĕnīt?" sīc ūrgĕt, ĕt ūltrō

vītāntem āspēctūs ĕtĭām pŭdĭbūndăquĕ lōngē

ōră rĕdūcēntēm prĕmĭt āstrīdēntĭbŭs hŷdrīs

īntēntātquĕ făcēs; dēiēctam īn lūmĭnă pāllām495

dīvă trăhīt māgnōquĕ fŭgīt quēstūră Tŏnāntī.

Tūnc vēro āccēnsaē stĭmŭlīs māiōrĭbŭs īraē:

ārmă plăcēnt, vērsaēquĕ vŏlūnt spēctārĕ cŏhōrtēs.

īnstaūrānt crūdēlĕ nĕfās; rēx īmpĭŭs āptāt

tēla ēt fūnēstaē cāsūm prĭŏr ōccŭpăt hāstaē.500

Īllă vĭām mĕdĭūm clĭpĕī cōnātă pĕr ōrbēm

nōn pērfērt īctūs ātque āltō vīncĭtŭr aūrō.

Tūnc ēxsūl sŭbĭt ēt clārē fūnēstă prĕcātūr:

"Dī, quōs ēffōssō nōn īrrĭtŭs ōrĕ rŏgāvīt

Oēdĭpŏdēs flāmmārĕ nĕfās, nōn īmprŏbă pōscō505

vōtă: pĭābŏ mănūs ĕt ĕōdēm pēctŏră fērrō

rēscīndām, dūm mē mŏrĭēns hīc scēptră tĕnēntēm

līnquăt ĕt hūnc sēcūm pōrtēt mĭnŏr ūmbră dŏlōrēm."

Hāstă sŭbīt vēlōx ĕquĭtīs fĕmŭr īntĕr ĕquīquĕ

īlĭă, lētum ūtrīquĕ vŏlēns; sēd plāgă sĕdēntīs510

lāxātō vītātă gĕnū, tămĕn īrrĭtă vōtī

cūspĭs ĭn ōblīquīs īnvēnīt vūlnĕră cōstīs.

Īt praēcēps sŏnĭpēs strīctaē cōntēmptŏr hăbēnaē

ārvăquĕ sānguĭnĕō scrībīt rŭtĭlāntĭă gŷrō.

ēxsūltāt frātrīs crēdēns hūnc īllĕ crŭōrēm:515

crēdĭt ĕt īpsĕ mĕtū; tōtīs iāmque ēxsŭl hăbēnīs

īndūlgēt caēcūsque ăvĭdōs īllīdĭt ĭn aēgrūm

cōrnĭpĕdēm cūrsūs. Mīscēntūr frēnă mănūsquĕ

tēlăque, ĕt ād tērrām tūrbātīs grēssĭbŭs āmbō

praēcĭpĭtānt. ūt nōctĕ rătēs, quās nūbĭlŭs aūstēr520

īmplĭcŭīt, frāngūnt tōnsās mūtāntquĕ rŭdēntēs,

lūctātaēquĕ dĭū tĕnĕbrīs hĭĕmīquĕ sĭbīquĕ,

sīcŭt ĕrānt, īmō părĭtēr sēdērĕ prŏfūndō:

haēc pūgnaē făcĭēs. cōëūnt sĭnĕ mōrĕ, sĭne ārtĕ,

tāntum ănĭmōs īrāsque ātque īgnēscēntĭă cērnūnt525

pēr gălĕās ŏdĭa ēt vūltūs rīmāntŭr ăcērbō

lūmĭnĕ: nīl ădĕō mĕdĭaē tēllūrĭs, ĕt ēnsēs

īmplĭcĭti īnnēxaēquĕ mănūs, āltērnăquĕ saēvī

mūrmŭră ceū lĭtŭōs răpĭūnt aūt sīgnă tŭbārūm.

Fūlmĭnĕōs vĕlŭtī praēcēps cūm cōmmĭnŭs ēgīt530

īră sŭēs strīctīsque ērēxīt tērgŏră saētīs:

īgnĕ trĕmūnt ŏcŭlī, lūnātăquĕ dēntĭbŭs ūncīs

ōră sŏnānt; spēctāt pūgnās dē rūpĕ prŏpīnquā

vēnātōr pāllēns cănĭbūsquĕ sĭlēntĭă suādēt:

sīc ăvĭdi īncūrrūnt; nēcdūm lētālĭă mīscēnt535

vūlnĕră, sēd coēptūs sānguīs, făcĭnūsquĕ pĕrāctūmst.

nēc iam ŏpŭs ēst Fŭrĭīs; tāntūm mīrāntŭr ĕt āstānt

laūdāntēs, hŏmĭnūmquĕ dŏlēnt plūs pōssĕ fŭrōrēs.

Frātrĭs ŭtērquĕ fŭrēns cŭpĭt ādfēctātquĕ crŭōrēm

ēt nēscīt mānārĕ sŭūm; tāndem īrrŭĭt ēxsūl,540

hōrtātūsquĕ mănūm, cuī fōrtĭŏr īră nĕfāsquĕ

iūstĭŭs, ālte ēnsēm gērmāni īn cōrpŏrĕ prēssīt,

quā mălĕ iām plūmīs īmūs tĕgĭt īnguĭnă thōrāx.

Īllĕ dŏlēns nōndūm, sēd fērrī frīgŏrĕ prīmō

tērrĭtŭs īn clĭpĕūm tūrbātōs cōllĭgĭt ārtūs;545

mōx īntēllēctō măgĭs āc măgĭs aēgĕr ănhēlāt

vūlnĕrĕ. nēc pārcīt cēdēnti ātque īncrĕpăt hōstīs:

Quō rĕtrăhīs, gērmānĕ, grădūs? Hōc lānguĭdă sōmnō,

hōc rēgnīs ēffētă quĭēs, hōc lōngă sŭb ūmbrā

īmpĕrĭa! Ēxsĭlĭō rēbūsque ēxērcĭta ĕgēnīs550

mēmbră vĭdēs; dīsce ārmă pătī nēc fīdĕrĕ laētīs".

Sīc pūgnānt mĭsĕrī; rēstābāt lāssă nĕfāndō

vītă dŭcī sūmmūsquĕ crŭōr, pŏtĕrāntquĕ părūmpēr

stārĕ grădūs; sēd spōntĕ rŭīt fraūdēmquĕ sŭprēmām

īn mĕdĭā iām mōrtĕ părāt. Clāmōrĕ Cĭthaērōn555

ērĭgĭtūr, frātērquĕ rătūs vīcīssĕ lĕvāvīt

ād caēlūm pālmās: "Bĕne hăbēt! nōn īrrĭtă vōvī,

cērnŏ grăvīs ŏcŭlōs ātque ōră nătāntĭă lētō.

Hūc ălĭquīs prŏpĕrē scēptrum ātque īnsīgnĕ cŏmārūm,

dūm vĭdĕt. haēc dīcēns grēssūs ādmōvĭt ĕt ārmă,560

ceū tēmplīs dĕcŭs ēt pătrĭaē lātūrŭs ŏvāntī,

ārma ĕtĭām spŏlĭārĕ cŭpīt; nōndum īllĕ pĕrāctīs

mānĭbŭs ūltrīcēs ănĭmām sērvābăt ĭn īrās.

ūtquĕ sŭpērstāntēm prōnūmque īn pēctŏră sēnsīt,

ērĭgĭt ōccūltē fērrūm vītaēquĕ lăbāntīs565

rēlĭquĭās tĕnŭēs ŏdĭō sūpplēvĭt, ĕt ēnsēm

iām laētūs fātī frātērno īn cōrdĕ rĕlīquīt.

īlle aūtēm: "Vīvīsne ăn ădhūc mănĕt īră sŭpērstēs,

pērfĭdĕ, nēc sēdēs ūmquām mĕrĭtūrĕ quĭētās?

hūc mēcum ād mānēs! īllīc quŏquĕ pāctă rĕpōscām,570

sī mŏdo Ăgēnŏrĕī stāt Gnōsĭă iūdĭcĭs ūrnă,

quā rēgēs pūnīrĕ dătūr". Nēc plūră lŏcūtūs

cōncĭdĭt ēt tōtīs frātrēm grăvĭs ōbrŭĭt ārmīs.

Ītĕ trŭcēs ănĭmaē fūnēstăquĕ Tārtără lētō

pōllŭĭte ēt cūnctās Ĕrĕbī cōnsūmĭtĕ poēnās!575

vōsquĕ mălīs hŏmĭnūm, Stўgĭaē, iām pārcĭtĕ, dīvaē:

ōmnĭbŭs īn tērrīs scĕlŭs hōc ōmnīquĕ sŭb aēvō

vīdĕrĭt ūnă dĭēs, mōnstrūmque īnfāmĕ fŭtūrīs

ēxcĭdăt, ēt sōlī mĕmŏrēnt haēc proēlĭă rēgēs.

Āt gĕnĭtōr scĕlĕrīs cōmpērtō fīnĕ prŏfūndīs580

ērūpīt tĕnĕbrīs, saēvōque īn līmĭnĕ prōfērt

mōrtem īmpērfēctām: vĕtĕrī stāt sōrdĭdă tābō

ūtrăquĕ cānĭtĭēs, ēt dūrūs sānguĭnĕ crīnīs

ōbnūbīt fŭrĭālĕ căpūt; prŏcŭl ōră gĕnaēquĕ

īntŭs ĕt ēffōssaē squālēnt vēstīgĭă lūcīs.585

vīrgo aūtem īmpŏsĭtaē sūstēntāt pōndĕră laēvaē,

dēxtră sĕdēt băcŭlō. Quālīs sī pūppĕ rĕlīctā

ēxōsūs mānēs pīgrī sūlcātŏr Ăvērnī

ēxĕăt ād sŭpĕrōs sōlēmque ēt pāllĭdă tūrbēt

āstră, nĕc īpsĕ dĭū fōrtīs pātiēnsquĕ sŭpērnī590

āĕrĭs; īntĕrĕā lōngūm cēssāntĕ măgīstrō

crēscăt ŏnūs, sōlīsque ēxspēctēnt saēcŭlă rīpīs:

tālĭs ĭnīt cāmpūm, cŏmĭtīque ēxtrēmă gĕmēntī:

Dūc" ăĭt, "ād nātōs pātrēmquĕ rĕcēntĭbŭs, ōrō,

īnĭcĕ fūnĕrĭbūs!" Cūnctātūr nēscĭă vīrgŏ,595

quīd părĕt; īmpĕdĭūnt ĭtĕr īmplĭcĭtōsquĕ mŏrāntūr

ārmă, vĭrī, cūrrūs, āltāque īn strāgĕ sĕnīlēs

dēfĭcĭūnt grēssūs ēt dūx mĭsĕrāndă lăbōrāt.

ūt quaēsītă dĭū mōnstrāvīt cōrpŏră clāmōr

vīrgĭnĭs, īnstērnīt tōtōs frīgēntĭbŭs ārtūs.600

Nēc vōx ūllă sĕnī: iăcĕt īmmūgītquĕ crŭēntīs

vūlnĕrĭbūs nēc vērbă dĭū tēmptātă sĕquūntūr.

dūm trāctāt gălĕās ātque ōră lătēntĭă quaērīt,

tāndēm mūtă dĭū gĕnĭtōr sūspīrĭă sōlvīt:

"Tārdă mĕām, Pĭĕtās, lōngō pōst tēmpŏrĕ mēntēm605

pērcŭtĭs? Ēstnĕ sŭb hōc hŏmĭnīs clēmēntĭă cōrdĕ?

vīncĭs ĭō mĭsĕrūm, vīncīs, Nātūră, părēntēm!

ēn hăbĕō gĕmĭtūs lăcrĭmaēquĕ pĕr ārĭdă sērpūnt

vūlnĕra ĕt īn mōllēs sĕquĭtūr mănŭs īmpĭă plānctūs.

āccĭpĭte īnfāndaē iūsta ēxsĕquĭālĭă mōrtīs,610

crūdēlēs, nĭmĭūmquĕ mĕī! Nēc nōscĕrĕ nātōs

ādlŏquĭūmque āptārĕ lĭcēt; dīc, vīrgŏ, prĕcāntī,

quēm tĕnĕō? quō nūnc vēstrās ĕgŏ saēvŭs hŏnōrĕ

prōsĕquăr īnfĕrĭās? Ō sī fŏdĭēndă rĕdīrēnt

lūmĭna ĕt īn vūltūs saēvīre ēx mōrĕ pŏtēstās!615

Heū dŏlŏr, heū iūstō măgĭs ēxaūdītă părēntīs

vōtă mălaēquĕ prĕcēs! Quīsnām fŭĭt īllĕ dĕōrūm,

quī stĕtĭt ōrāntēm iūxtā praērēptăquĕ vērbă

dīctāvīt Fātīs? Fŭrŏr īlla ēt mōvĭt Ĕrīnŷs

ēt pătĕr ēt gĕnĕtrīx ēt rēgna ŏcŭlīquĕ cădēntēs;620

nīl ĕgŏ: pēr Dītēm iūrō dūlcēsquĕ tĕnēbrās

īmmĕrĭtāmquĕ dŭcēm, sŭbĕām sīc Tārtără dīgnā

mōrtĕ nĕc īrātā fŭgĭāt mē Lāĭŭs ūmbrā.

eī mĭhĭ, quōs nēxūs frātrūm, quaē vūlnĕră trāctō!

Sōlvĭtĕ quaēsŏ mănūs īnfēstăquĕ vīncŭlă tāndēm625

dīvĭdĭte, ēt mĕdĭūm nūnc sāltem ādmīttĭtĕ pātrēm."

tālĭă dēquēstūs paūlātim īnsūmpsĕrăt īrās

mōrtĭs, ĕt ōccūltē tēlūm, nī nātă vĕtārēt,

quaērēbāt; sēd cāstă mănū sūbtrāxĕrăt ēnsēs

Āntĭgŏnē. fŭrĭt īndĕ sĕnēx: "Ŭbĭ nōxĭă tēlă?630

Heū Fŭrĭaē! Nūm tōtum ăbĭīt īn cōrpŏră fērrūm?"

Dīcēntēm cŏmĕs aēgră lĕvāt mūtūmquĕ dŏlōrēm

īpsă prĕmīt, saēvūm gaūdēns plānxīssĕ părēntēm.

Ōlim aūtem īncēptaē clāmōre ēxtērrĭtă pūgnaē

rēgīna ēxtŭlĕrāt nōtūm pĕnĕtrālĭbŭs ēnsēm,635

ēnsēm scēptrĭfĕrī spŏlĭūm lăcrĭmābĭlĕ Lāī.

Mūltăquĕ cūm sŭpĕrīs ēt dīrō quēstă cŭbīlī

ēt nātī fŭrĭīs ēt prīmī cōniŭgĭs ūmbrīs,

lūctāta ēst dēxtra, ēt prōnō vīx pēctŏrĕ fērrūm

īntrāvīt tāndēm: vēnās pērrūmpĭt ănīlēs640

vūlnŭs ĕt īnfēlīx lūstrātūr sānguĭnĕ lēctūs.

Īllĭŭs ēxīlī strīdēntem īn pēctŏrĕ plāgām

Īsmēnē cōllāpsă sŭpēr lăcrĭmīsquĕ cŏmīsquĕ

sīccābāt plāngēns: quālīs Mărăthōnĭdĕ sīlvā

flēbĭlĭs Ērĭgŏnē caēsī prŏpĕ fūnĕră pātrīs645

quēstĭbŭs ābsūmptīs trīstēm iām iūngĕrĕ nōdūm

coēpĕrăt ēt fōrtēs rāmōs mŏrĭtūră lĭgābāt.

Ēt iām laētă dŭcūm spēs ēlūsīssĕ dŭōrūm

rēs Āmphīŏnĭās ălĭō scēptrūmquĕ mălīgnā

trānstŭlĕrāt Fōrtūnă mănū, Cādmīquĕ tĕnēbāt650

iūră Crĕōn. Mĭsĕr heū bēllōrūm tērmĭnŭs! Īllī

pūgnārānt frātrēs. hūnc ēt Māvōrtĭă clāmānt

sēmĭna, ĕt īmpēnsūs pătrĭaē paūlo āntĕ Mĕnoēceūs

cōncĭlĭāt pŏpŭlīs. scāndīt fātālĕ tўrānnīs

flēbĭlĭs Āŏnĭaē sŏlĭūm: prō blāndă pŏtēstās655

ēt scēptrī mălĕsuādŭs ămōr! Nūmquāmnĕ prĭōrūm

haērēbūnt dŏcŭmēntă nŏvīs? Iŭvăt ēccĕ nĕfāstō

stārĕ lŏcō rĕgĭmēnquĕ mănū trāctārĕ crŭēntūm!

quīd mĕlĭōr Fōrtūnă pŏtēst? iām flēctĕrĕ pātrēm

īncĭpĭt ātquĕ dătīs ăbŏlērĕ Mĕnoēcĕă rēgnīs.660

Prīmum ădĕō saēvīs īmbūtūs mōrĭbŭs aūlaē

īndĭcĭūm spĕcĭmēnquĕ sŭī iŭbĕt īgnĕ sŭprēmō

ārcērī Dănăōs, nūdōquĕ sŭb āxĕ rĕlīnquī

īnfēlīx bēllum ēt trīstēs sĭnĕ sēdĭbŭs ūmbrās.

Mōx rĕdŭcem Ōgўgĭaē cōngrēssūs līmĭnĕ pōrtaē665

Oēdĭpŏdēn tĭmŭīt paūlūm, sēsēquĕ mĭnōrēm

cōnfēssūs tăcĭtē, prōmptāmquĕ cŏērcŭĭt īrām;

sēd rĕdĭt īn rēgēm caēcūmque aūdēntĭŭs hōstēm

īncrĕpĭtāns: "Prŏcŭl" īnquĭt, "ăbī, vīctōrĭbŭs ōmēn

īnvīsum, ēt Fŭrĭās āvērte āc moēnĭă lūstrā670

dīscēssū Thēbānă tŭō! spēs lōngă pĕrāctāst:

vādĕ, iăcēnt nātī. quaē iām tĭbĭ vōtă sŭpērsūnt?"

Hōrrŭĭt īnstīnctū răbĭdō, stĕtĕrūntquĕ trĕmēntēs

ceū vīsū squālōrĕ gĕnaē, sĕnĭūmquĕ rĕcēssīt.

Tūnc nātām băcŭlūmquĕ mănū dīmīsĭt, ĕt īraē675

īnnīxūs tŭmĭdō vōcēm dē pēctŏrĕ rūmpīt:

"Iāmnĕ văcāt saēvīrĕ, Crĕōn? mŏdŏ pērfĭdă rēgnă

fōrtūnaēquĕ lŏcūm nōstraē, mĭsĕrāndĕ, sŭbīstī,

ēt tĭbĭ iām fās ēst rēgūm cālcārĕ rŭīnās?

Iām tŭmŭlīs vīctōs, sŏcĭōs iām moēnĭbŭs ārcēs?680

Māctĕ, pŏtēs dīgnē Thēbārūm scēptră tŭērī.

Haēc tŭă prīmă dĭēs, sēd cūr nŏvă cōntrăhĭs āmēns

iūră? quĭd āngūstē tāntōs mētīrĭs hŏnōrēs?

ēxĭlĭum īntēndīs. tĭmĭda īnclēmēntĭă rēgūm

īstă! fĕrōs ăvĭdūs quīn prōtĭnŭs īmbŭĭs ēnsēs?685

Crēdĕ, lĭcēt, vĕnĭāt cŭpĭdūs pārērĕ sătēllēs

īntrĕpĭdūsquĕ sĕcēt nōn ēvītāntĭă cōllă.

Īncĭpe! Ăn ēxspēctās, ūt prōnūs sūpplĭcĕ dēxtrā

stērnăr ĕt īmmītīs dŏmĭnī vēstīgĭă quaērām?

fīnge aūtēm tēmptārĕ, sĭnēs? mĭhĭne ūllă mĭnārīs690

sūpplĭcĭa, aūt ūllōs rērīs sŭpĕrēssĕ tĭmōrēs?

Līnquĕrĕ tēctă iŭbēs? Caēlūm tērrāmquĕ rĕlīquī

spōnte ātque ūltrīcēm crūdēlĭs ĭn ōră rĕtōrsī

nōn ūllō cōgēntĕ mănūm: quīd tālĕ iŭbērĕ,

rēx ĭnĭmīcĕ, pŏtēs? Fŭgĭo ēxcēdōquĕ nĕfāndīs695

sēdĭbŭs; ān rēfērt quō fūnĕră lōngă mĕāsquĕ

trānspōrtēm tĕnĕbrās? Nē nōn gēns cūnctă prĕcāntī

cōncēdāt, pătrĭaē quāntūm mĭsĕr īncŭbŏ tērraē?

Sēd dūlcēs Thēbaē. Nīmīrum hīc clārĭŏr ōrtūs,

ēt mĕlĭōră mĕōs pērmūlcēnt sīdĕră vūltūs,700

hīc gĕnĕtrīx nātīque. hăbĕās Thēbānă rĕgāsquĕ

moēnĭă, quō Cādmūs, quō Lāĭŭs ōmĭnĕ rēxīt

quōque ĕgŏ; sīc thălămōs, sīc pīgnŏră fīdă căpēssās,

nēc tĭbĭ sīt vīrtūs fōrtūnam ēvādĕrĕ dēxtrā.

sēd lūcēm dēprēnsŭs ămēs. sătĭs ōmĭnă sānxī,705

dūc, ăgĕ, nātă prŏcūl. Quīd te aūtēm lūctĭbŭs āddō?

dā, rēx māgnĕ, dŭcēm." tĭmŭīt mĭsĕrāndă rĕlīnquī

Āntĭgŏnē mūtātquĕ prĕcēs: "Fēlīcĭă pēr tē

rēgnă, vĕrēndĕ Crĕōn, sānctāsquĕ Mĕnoēcĕŏs ūmbrās:

dā vĕnĭam ādflīctō dīctīsque īgnōscĕ sŭpērbīs.710

Hūnc mōrēm fāndī lōngaē fēcērĕ quĕrēlaē;

nēc sōlī fĕrŭs īstĕ tĭbī: sīc fātă dĕōsquĕ

ādlŏquĭtūr, dūrūs lūctū, făcĭlīsquĕ nĕc īpsī

saēpĕ mĭhī; prīdem īndŏmĭtō sūb pēctŏrĕ vīvīt

lībērtās mĭsĕra ēt saēvaē spēs āspĕră mōrtīs.715

ēt nūnc ēccĕ tŭās īrrītāt cāllĭdŭs īrās

sūpplĭcĭūmquĕ cŭpīt; sēd tū māiōrĭbŭs, ōrō,

īmpĕrĭī pŏtĭārĕ bŏnīs āltūsquĕ iăcēntēs

praētĕrĕās, ēt māgnă dŭcūm vĕrĕārĕ prĭōrūm

fūnĕra. ĕt hīc quōndām sŏlĭō sūblīmĭs ĕt ārmīs720

saēptŭs ŏpēm mĭsĕrīs ēt iūră, pŏtēntĭbŭs aēquūs

sūpplĭcĭbūsquĕ, dăbāt, cuī nūnc ēx āgmĭnĕ tāntō

ūnă cŏmēs, nēcdum ēxsŭl ĕrāt. Fēlīcĭbŭs hīcnĕ

ōbstăt? ĭn hūnc ŏdĭīs ēt rēgnī vīrĭbŭs ēxīs,

hūnc ăbĭgīs tēctīs? Ān nē prŏpĕ līmĭnă clārūm725

īngĕmăt ēt vōtīs īntēmpēstīvŭs ŏbērrēt?

Pōnĕ mĕtūm, prŏcŭl ūsquĕ tŭā sūbmōtŭs ăb aūlā

flēbĭt; ĕgo ērēctūm sŭbĭgam ēt sērvīrĕ dŏcēbō,

coētĭbŭs ābdūcām sōlāque īn sēdĕ rĕcōndām.

Ēxsŭl ĕrīt. Nām quaē mīgrānti ēxtērnă pătēbūnt730

moēnĭă? vīs Ārgōs ĕăt hōstīlēsquĕ Mўcēnās

squālĭdŭs īrrēptēt, vīctīque ād līmĕn Ădrāstī

Āŏnĭās rĕfĕrāt clādēs, tĕnŭēmquĕ prĕcētūr

rēx Thēbānŭs ŏpēm? Mĭsĕraē quīd crīmĭnă gēntīs

pāndĕrĕ, quīd cāsūs iŭvăt ōstēntārĕ pŭdēndōs?735

Cōndĕ, prĕcōr, quōdcūmquĕ sŭmūs, nēc lōngă prĕcāmūr

dōnă, Crĕōn: mĭsĕrērĕ sĕnīs, maēstōsquĕ părēntīs

hīc, prĕcŏr, hīc mānēs īndūlgē pōnĕrĕ: cērtē

Thēbānōs sĕpĕlīrĕ lĭcēt". Sīc ōrăt hŭmīquĕ

vōlvĭtŭr; ābdūcīt gĕnĭtōr saēvūmquĕ mĭnātūr740

īndīgnāns vĕnĭām. Quālīs lĕŏ rūpĕ sŭb āltā,

quēm vĭrĭdēm quōndām sīlvaē mōntēsquĕ trĕmēbānt,

iām pĭgĕr ēt lōngō iăcĕt ēxārmātŭs ăb aēvō,

māgnă tămēn făcĭēs ēt nōn ădĕūndă sĕnēctūs;

ēt sī dēmīssās vĕnĭāt mūgītŭs ăd aūrēs,745

ērĭgĭtūr mĕmĭnītquĕ sŭī, vīrēsquĕ sŏlūtās

īngĕmĭt ēt cāmpīs ălĭōs rēgnārĕ lĕōnēs.

Flēctĭtŭr ādfātū, sēd nōn tămĕn ōmnĭă rēctōr

sūpplĭcĭs īndūlgēt lăcrĭmīs pārtēmquĕ rĕcīdīt

mūnĕrĭs. "Haūd" īnquīt, "pătrĭīs prŏhĭbēbĕrĕ lōngē750

fīnĭbŭs, ōccūrsū dūm nōn pĭă tēmplă dŏmōsquĕ

cōmmăcŭlēs. Hăbĕānt tē lūstră tŭūsquĕ Cĭthaērōn;

ātque haēc ēccĕ tŭīs tēllūs hăbĭtābĭlĭs ūmbrīs,

quā bēllūm gĕmĭnaēquĕ iăcēnt īn sānguĭnĕ gēntēs".

Sīc ăĭt, ēt fīctō cŏmĭtūm vūlgīquĕ gĕmēntīs755

āssēnsū līmēn tŭmĭdūs rēgālĕ pĕtēbāt.

Īntĕrĕā pūlsī vāllum ēxĭtĭālĕ Pĕlāsgī

dēstĭtŭūnt fūrtō; nūllī sŭă sīgnă sŭūsquĕ

dūctŏr: ĕūnt tăcĭtī pāssim ēt prō fūnĕrĕ pūlchrō

dēdĕcŏrem āmplēxī vītām rĕdĭtūsquĕ pŭdēndōs.760

nōx făvĕt ēt grātā prŏfŭgōs āmplēctĭtŭr ūmbrā.

Postquam magnanimus furias virtutis iniquae

consumpsit Capaneus exspiravitque receptum

fulmen et ad terras longe comitata cadentem

signavit muros ultricis semita flammae,

5componit dextra victor concussa plagarum

Iuppiter et vultu caelumque diemque reducit:

gratantur superi, Phlegrae ceu fessus anhelet

proelia et Encelado fumantem impresserit Aetnam.

Ille iacet lacerae complexus fragmina turris,

10torvus adhuc visu memorandaque facta relinquens

gentibus atque ipsi non illaudata Tonanti.

Quantus Apollineae temerator matris Averno

tenditur; ipsae horrent, si quando pectore ab alto

emergunt, volucres immensaque membra iacentis

15spectant, dum miserae crescunt in pabula fibrae:

sic gravat iniectus terras hostiliaque urit

arva et anhelantem caelesti sulpure campum.

Respirant Thebae, templisque iacentia surgunt

agmina; iam finis votis finisque supremis

20planctibus, et natos ausae deponere matres.

At vaga pallentes campo fuga volvit Achivos.

Nec iam hostes turmae aut ferrum mortale timetur:

omnibus ante oculos irae Iovis, omnibus ardent

arma metu galeaeque tonant, visusque paventes

25ipse sequi et profugis opponere Iuppiter ignis.

Instat Agenoreus miles caelique tumultu

utitur: indomitos ut cum Massyla per arva

armenti reges magno leo fregit hiatu

et contentus abit; rauci tunc comminus ursi,

30tunc avidi venere lupi, rabieque remissa

lambunt degeneres alienae vulnera praedae.

Hinc premit Eurymedon, cui rusticus horror in armis,

rustica tela manu, patriumque agitare tumultus:

Pan illi genitor; tener hinc conatibus annos

35egreditur iuvenemque patrem puer aequat Alatreus:

felices ambo, sed fortunatior ille,

quem genuisse iuvat; nec iam dinoscere promptum,

quae magis arma sonent, quo plus eat hasta lacerto.

Artatur denso fugientum examine vallum.

40Quas volvis, Gradive, vices! Modo moenia Cadmi

scandebant: sua nunc defendunt tecta Pelasgi!

Ceu redeunt nubes, ceu circumflantibus austris

alternus procumbit ager, ceu gurgite cano

nunc retegit bibulas, nunc induit aestus harenas.

45Exspirat late pubes Tirynthia, alumni

exuvias imitata dei; trux maeret ab astris

Amphitryoniades Nemeaea in sanguine terga

et similes ramos similesque videre pharetras.

Stabat in Argolicae ferrato culmine turris

50egregius lituo dextri Mavortis Enyeus

hortator; sed tunc miseris dabat utile signum

suadebatque fugam et tutos in castra receptus:

cum subitum obliquo descendit ab aëre vulnus,

urgentisque sonum laeva manus aure retentast,

55sicut erat; fugit in vacuas iam spiritus auras,

iam gelida ora tacent, carmen tuba sola peregit.

Iamque potens scelerum geminaeque exercita gentis

sanguine Tisiphone fraterna cludere quaerit

bella tuba: nec se tanta in certamina fidit

60sufficere, inferna comitem ni sede Megaeram

et consanguineos in proelia suscitet angues.

ergo procul vacua consedit valle solumque

ense fodit Stygio terraeque immurmurat absens

nomen et - Elysiis signum indubitabile regnis -

65crinalem attollit longo stridore cerasten:

caeruleae dux ille comae, quo protinus omnis

horruit audito tellus pontusque polusque,

et pater Aetnaeos iterum respexit ad ignes.

accipit illa sonum; stabat tunc forte parenti

70proxima, dum coetu Capaneus laudatur ab omni

Ditis et insignem Stygiis fovet amnibus umbram.

protinus abrupta terrarum mole sub astris

constitit, exsultant manes, quantumque profundae

rarescunt tenebrae, tantum de luce recessit.

75Excipit atra soror dextraeque innexa profatur:

"Hac, germana, tenus Stygii metuenda parentis

imperia et iussos potui tolerare furores,

sola super terras hostilique obvia mundo,

dum vos Elysium et faciles compescitis umbras.

80Nec pretium deforme morae cassique labores:

hoc quodcumque madent campi, quod sanguine fumant

stagna, quod innumero Lethaea examine gaudet

ripa, meae vires, mea laeta insignia. sed quid

haec ego? Mars habeat, vulgataque iactet Enyo.

85vidisti - Stygiis certe manifestus in umbris -

sanguine foedatum rictus atroque madentem

ora ducem tabo: miseri insatiabilis edit

me tradente caput. Modo nempe horrendus ab astris

descendit vos usque fragor: me sacra premebat

90tempestas, ego mixta viris furialibus armis

bella deum et magnas ridebam fulminis iras.

Sed iam - effabor enim - longo sudore fatiscunt

corda, soror, tardaeque manus; hebet infera caelo

taxus et insuetos angues nimia astra soporant.

95tu, cui totus adhuc furor exsultantque recentes

Cocyti de fonte comae, da iungere vires.

Non solitas acies nec Martia bella paramus,

sed fratrum - licet alma Fides Pietasque repugnent,

vincentur -, fratrum stringendi comminus enses.

100Grande opus! Ipsae odiis, ipsae discordibus armis

aptemur. quid lenta venis? agedum elige cuius

signa feras. Ambo faciles nostrique; sed anceps

vulgus et adfatus matris blandamque precatu

Antigonen timeo, paulum ne nostra retardent

105consilia. Ipse etiam, qui nos lassare precando

suetus et ultrices oculorum exposcere Diras,

iam pater est: coetu fertur iam solus ab omni

flere sibi; atque adeo moror ipsa irrumpere Thebas

assuetumque larem. tibi pareat impius exul,

110Argolicumque impelle nefas; neu mitis Adrastus

praevaleat plebesque, cave, Lernaea moretur.

vade, et in alternas inimica revertere pugnas."

Talia partitae diversum abiere sorores:

ut Notus et Boreas gemino de cardine mundi,

115hic nive Riphaea, Libycis hic pastus harenis,

bella cient: clamant amnes, freta, nubila, silvae,

iamque patent strages; plangunt sua damna coloni,

et tamen oppressos miserantur in aequore nautas.

illas ut summo vidit pater altus Olympo

120incestare diem trepidumque Hyperionis orbem

suffundi maculis, torvo sic incohat ore:

"Vidimus armiferos, quo fas erat usque, furores,

caelicolae, licitasque acies, etsi impia bella

unus init aususque mea procumbere dextra.

125Nunc par infandum miserisque incognita terris

pugna subest: auferte oculos! absentibus ausint

ista deis lateantque Iovem; sat funera mensae

Tantaleae et sontes vidisse Lycaonis aras

et festina polo ducentes astra Mycenas.

130Nunc etiam turbanda dies: mala nubila, tellus,

accipe, secedantque poli: stat parcere mundo

caelitibusque meis; saltem ne virginis almae

sidera, Ledaei videant neu talia fratres".

sic pater omnipotens, visusque nocentibus arvis

135abstulit, et dulci terrae carvere sereno.

Iamque per Argolicas Erebo sata virgo cohortis

vestigat Polynicis iter portisque sub ipsis

invenit, incertum leto tot iniqua fugane

exeat. et dubios turbarant omina sensus:

140viderat, obscura vallum dum nocte pererrat

aeger consilii curisque novissima volvens,

coniugis Argiae laceram cum lampade maesta

effigiem - sunt monstra deum, sic ire parabat,

has latura viro taedas erat! -: ergo roganti,

145quae via quisve dolor, cur maesta insignia, tantum

fleverat atque manu tacitos averterat ignes.

Scit mentem vidisse nefas; etenim unde Mycenis

adforet et vallum coniunx inopina subiret?

Sed fati monitus vicinaque funera sentit,

150ac sentire timet. Cum vero Acherontis aperti

Dira ter admoto tetigit thoraca flagello,

ardet inops animi, nec tam considere regno,

quam scelus et caedem et perfossi in sanguine fratris

exspirare cupit, subitusque affatur Adrastum:

155"Sera quidem, extremus socium gentisque superstes

Argolicae, consulta, pater, iam rebus in artis

adgredior; tunc tempus erat, cum sanguis Achivum

integer, ire ultro propriamque capessere pugnam,

non plebis Danaae florem regumque verendas

160obiectare animas, ut lamentabile tantis

urbibus induerem capiti decus. Aspera quando

praeteriit virtus, nunc saltem exsolvere fas sit,

quae merui. Scis namque, socer, licet alta recondas

vulnera et adflictum generi vereare pudorem:

165ille ego sum, qui te pacem et pia iura tegentem

- infelix utinamque aliis datus urbibus hospes! -

extorrem patria regnoque- sed exige tandem

supplicium: fratrem suprema in bella - quid horres?

decretum est fixumque - voco; desiste morari,

170nec poteris. Non si atra parens miseraeque sorores

in media arma cadant, non si ipse ad bella ruenti

obstet et exstinctos galeae pater ingerat orbes,

deficiam. Anne bibam superest quodcumque cruoris

Inachii et vestris etiamnum mortibus utar?

175Vidi ego me propter ruptos telluris hiatus

nec subii; vidi exanimum fecique nocentem

Tydea; me Tegee regem indefensa reposcit,

orbaque Parrhasiis ululat mihi mater in antris.

Ipse nec Ismeni ripas, dum stagna cruentat

180Hippomedon, Tyrias potui nec scandere turres,

dum tonat, et tecum, Capaneu, miscere furores.

quis tantus pro luce timor? sed digna rependam.

Conveniant ubi quaeque nurus matresque Pelasgae

longaevique patres, quorum tot gaudia carpsi

185orbavique domos: fratri concurro, quid ultrast?

Spectent et votis victorem Eteoclea poscant.

Iamque vale, coniunx, dulcesque valete Mycenae!

At tu, care socer - nec enim omnis culpa malorum

me penes, et superi mecum Parcaeque nocentes -,

190sis lenis cineri, meque haec post proelia raptum

alitibus fratrique tegas urnamque reportes

- hoc tantum - et natae melius conubia iungas".

Ibant in lacrimas, veluti cum vere reverso

Bistoniae tepuere nives, submittitur ingens

195Haemus et angustos Rhodope descendit in amnes.

Coeperat et leni senior mulcere furentem

adloquio: scidit orsa novo terrore cruenta

Eumenis, alipedemque citum fataliaque arma

protinus, Inachii vultus expressa Pherecli,

200obtulit ac fidas exclusit casside voces.

ac super haec: "Abrumpe moras, celeremus! et illum

adventare ferunt portis". Sic omnia vicit,

correptumque iniecit equo; volat aequore aperto

pallidus instantemque deae circumspicit umbram.

205Sacra Iovi merito Tyrius pro fulmine ductor

nequiquam Danaos ratus exarmasse ferebat.

Nec pater aetherius divumque has ullus ad aras,

sed mala Tisiphone trepidis inserta ministris

adstat et inferno praevertit vota Tonanti.

210"Summe deum, tibi namque meae primordia Thebae

- liveat infandum licet Argos et aspera Iuno -

debent, Sidonios ex quo per litora raptor

turbasti thiasos, dignatus virgine nostra

terga premi et placidas falsum mugire per undas!

215nec te vana fides iterum Cadmeia adeptum

conubia et Tyrios nimium irrupisse penates:

tandem, inquam, soceros dilectaque moenia gratus

respicis adsertorque tonas; ceu regia caeli

attemptata tui, sic te pro turribus altis

220vidimus urgentem nubes, laetique benignum

fulmen et auditos proavis agnoscimus ignes.

Accipe nunc pecudes et magni turis acervos

votivumque marem; dignas sed pendere gratis

haud mortale opus est; certent tibi reddere Bacchus

225noster et Alcides, illis haec moenia servas".

Dixerat: ast illi niger ignis in ora genasque

prosilvit raptumque comis diadema cremavit.

Tunc ferus ante ictum spumis delubra cruentat

taurus et obstantum mediis e coetibus exit

230turbidus insanoque ferens altaria cornu.

diffugiunt famuli et regem solatur haruspex.

Ipse instaurari sacrum male fortis agique

imperat, et magnos ficto premit ore timores.

Qualis ubi implicitum Tirynthius ossibus ignem

235sensit et Oetaeas membris accedere vestes,

vota incepta tamen libataque tura ferebat

durus adhuc patiensque mali; mox grande coactus

ingemuit, victorque furit per viscera Nessus.

Nuntius exanimi suspensus pectora cursu

240Aepytus ad regem portae statione relicta

tendit et haec trepido vix intellectus anhelat:

"Rumpe pios cultus intempestivaque, rector,

sacra deum: frater muris circum omnibus instat

portarumque moras frenis assultat et hastis,

245nomine te crebro, te solum in proelia poscens.

Flent maesti retro comites, et uterque loquenti

adgemit et pulsis exercitus obstrepit armis.

Ille vocat. Nunc tempus erat, sator optime divum!

Quid meruit Capaneus?" Turbatus inhorruit altis

250rex odiis, mediaque tamen gavisus in irast.

Sic ubi regnator post exsulis otia tauri

mugitum hostilem summa tulit aure iuvencus

agnovitque minas, magna stat fervidus ira

ante gregem spumisque animos ardentibus efflat,

255nunc pede torvus humum, nunc cornibus aëra findens;

horret ager, trepidaeque exspectant proelia valles.

Nec desunt regni comites: "Sine, moenia pulset

irritus". "Ille autem fractis huc audeat usque

viribus?" "Hic miseris furor est instare periclo,

260nec librare metus et tuta odisse". "Resiste

hic fretus solio, nos propulsabimus hostem,

nos bellare iube." sic proxima turba, sed ardens

ecce aderat luctu dicturusque omnia belli

libertate Creon: urit fera corda Menoeceus;

265nulla patri requies, illum quaeritque tenetque;

illum sanguineos proflantem pectore rivos

aspicit et saeva semper de turre cadentem.

Ut dubium et pugnas cunctantem Eteoclea vidit:

"Ibis" ait, "neque te ulterius fratremque ducemque,

270pessime, funeribus patriae lacrimisque potentem,

Eumenidum bellique reum, patiemur inulti.

sat tua non aequis luimus periuria divis.

urbem armis opibusque gravem et modo civibus artam,

ceu caelo deiecta lues inimicave tellus,

275hausisti vacuamque tamen sublimis obumbras?

deest tibi servitio plebes: hos ignis egentis

fert humus, hos pelago patrius iam detulit amnis;

hi quaerunt artus, illi anxia vulnera curant.

redde agedum miseris fratres natosque patresque,

280redde arvis domibusque viros! Ubi maximus Hypseus

finitimusque Dryas, ubi Phocidos arma sonorae

Euboicique duces? Illos tamen aequa duelli

fors tulit ad manes: at tu, pudet! hostia regni,

hostia, nate, iaces, ceu mutus et e grege sanguis,

285ei mihi! primitiis ararum et rite nefasto

libatus iussusque mori: et cunctabitur ultra

iste nec adverso nunc saltem Marte vocatus

stabit? An in pugnas alium iubet ire profanus

Tiresias iterumque meos oracula nectit

290in gemitus? quid enim misero super unicus Haemon?

Ille iube subeat, tuque hinc spectator ab alta

turre sede! Quid saeva fremis famulamque cohortem

respectas? Hi te ire volunt, hi pendere poenas;

ipsa etiam genetrix ipsaeque odere sorores.

295In te ardens frater ferrum mortemque minatur

saevaque portarum convellit claustra, nec audis?"

Sic pater infrendens, miseraque exaestuat ira.

ille sub haec "Non fallis" ait "nec te inclita nati

fata movent: canere illa patrem et iactare decebat.

300Sed spes sub lacrimis, spes atque occulta cupido

his latet: insano praetendis funera voto,

meque premis frustra vacuae ceu proximus aulae.

Non ita Sidoniam Fortuna reliquerit urbem,

in te ut sceptra cadant, tanto indignissime nato.

305nec mihi difficilis praesens vindicta; sed arma,

arma prius, famuli! coëant in proelia fratres.

vult gemitus lenire Creon: lucrare furorem;

victori mihi cuncta lues". Sic iurgia paulum

distulit atque ensem, quem iam dabat ira, repressit.

310Ictus ut incerto pastoris vulnere serpens

erigitur gyro longumque e corpore toto

virus in ora legit; paulum si devius hostis

torsit iter, cecidere minae tumefactaque frustra

colla sedent, irasque sui bibit ipse veneni.

315At genetrix primam funestae sortis ut amens

expavit famam - nec tarde credidit -, ibat

scissa comam vultusque et pectore nuda cruento,

non sexus decorisve memor: Pentheia qualis

mater ad insani scandebat culmina montis,

320promissum saevo caput adlatura Lyaeo.

Non comites, non ferre piae vestigia natae

aequa valent: tantum miserae dolor ultimus addit

robur, et exsangues crudescunt luctibus anni.

Iamque decus galeae, iam spicula saeva ligabat

325ductor et ad lituos hilarem intrepidumque tubarum

prospiciebat equum, subito cum apparuit ingens

mater, et ipse metu famulumque expalluit omnis

coetus, et oblatam retro dedit armiger hastam.

"Quis furor? Unde iterum regni integrata resurgit

330Eumenis? Ipsi etiam post omnia, comminus ipsi

stabitis? usque adeo geminas duxisse cohortes

et facinus mandasse parum est? Quo deinde redibit

victor? In hosne sinus? O diri coniugis olim

felices tenebrae! Datis, improba lumina, poenas:

335haec spectanda dies? quo, saeve, minantia flectis

ora? Quid alternus vultus pallorque ruborque

mutat, et obnixi frangunt mala murmura dentes?

me miseram, vinces! prius haec tamen arma necessest

experiare domi: stabo ipso in limine portae

340auspicium infelix scelerumque immanis imago.

Haec tibi canities, haec sunt calcanda, nefande,

ubera, perque uterum sonipes hic matris agendus.

Parce: quid oppositam capulo parmaque repellis?

Non ego te contra Stygiis feralia sanxi

345vota deis, caeco nec Erinyas ore rogavi.

Exaudi miseram: genetrix te, saeve, precatur,

non pater; adde moram sceleri et metire, quod audes.

sed pulsat muros germanus et impia contra

bella ciet. Non mater enim, non obstat eunti

350ulla soror. te cuncta rogant, hic plangimus omnes;

ast ibi vix unus pugnas dissuadet Adrastus,

aut fortasse iubet. Tu limina avita deosque

linquis et a nostris in fratrem amplexibus exis?"

At parte ex alia tacitos obstante tumultu

355Antigone furata gradus - nec casta retardat

virginitas - volat Ogygii fastigia muri

exsuperare furens; senior comes haeret eunti

Actor, et hic summas non duraturus ad arces.

utque procul visis paulum dubitavit in armis,

360agnovitque - nefas! - iaculis et voce superba

tecta incessentem, magno prius omnia planctu

implet et ex muris ceu descensura profatur:

"Comprime tela manu paulumque hanc respice turrem,

frater, et horrentes refer in mea lumina cristas!

365agnoscisne hostes? sic annua pacta fidemque

poscimus? hi questus, haec est bona causa modesti

exsulis? Argolicos per te, germane, penates

- nam Tyriis iam nullus honos -, per si quid in illa

dulce domo, submitte animos: en utraque gentis

370turba rogant ambaeque acies; rogat illa suorum

Antigone devota malis suspectaque regi,

et tantum tua, dure, soror. saltem ora trucesque

solve genas; liceat vultus fortasse supremum

noscere dilectos et ad haec lamenta videre,

375anne fleas. Illum gemitu iam supplice mater

frangit et exsertum dimittere dicitur ensem:

tu mihi fortis adhuc? Mihi, quae tua nocte dieque

exsilia erroresque fleo, iamiamque tumentem

placavi tibi saepe patrem? Quid crimine solvis

380germanum? nempe ille fidem et stata foedera rupit,

ille nocens saevusque suis; tamen ecce vocatus

non venit". his paulum furor elanguescere dictis

coeperat, obstreperet quamquam atque obstaret Erinys;

iam submissa manus, lente iam flectit habenas,

385iam tacet; erumpunt gemitus, lacrimasque fatetur

cassis; hebent irae, pariterque et abire nocentem

et venisse pudet: subito cum matre repulsa

Eumenis eiecit fractis Eteoclea portis

clamantem: "Uenio solumque quod ante vocasti

390invideo; ne incesse moras, gravis arma tenebat

mater; io patria, o regum incertissima tellus,

nunc certe victoris eris!" nec mitior ille

"Tandem" inquit "scis saeve fidem et descendis in aequum?

O mihi nunc primum longo post tempore frater,

395congredere: hae leges, haec foedera sola supersunt".

Sic hostile tuens fratrem; namque uritur alto

corde, quod innumeri comites, quod regia cassis

instratusque ostro sonipes, quod fulva metallo

parma micet, quamquam haud armis inhonorus et ipse

400nec palla vulgare nitens: opus ipsa novarat

Maeoniis Argia modis ac pollice docto

stamina purpureae sociaverat aurea telae.

Iamque in pulvereum Furiis hortantibus aequor

prosiliunt, sua quemque comes stimulatque monetque.

405Frena tenent ipsae phalerasque et lucida comunt

arma manu mixtisque iubas serpentibus augent.

Stat consanguineum campo scelus, unius ingens

bellum uteri, coëuntque pares sub casside vultus.

signa pavent, silvere tubae, stupefactaque Martis

410cornua; ter nigris avidus regnator ab oris

intonuit terque ima soli concussit, et ipsi

armorum fugere dei: nusquam inclita Virtus,

restinxit Bellona faces, longeque paventes

Mars rapuit currus, et Gorgone cruda virago

415abstitit, inque vicem Stygiae subiere sorores.

Prominet excelsis vulgus miserabile tectis,

cuncta madent lacrimis et ab omni plangitur arce.

Hinc questi vixisse senes, hinc pectore nudo

stant matres parvosque vetant attendere natos.

420ipse quoque Ogygios monstra ad gentilia manes

Tartareus rector porta iubet ire reclusa.

Montibus insidunt patriis tristique corona

infecere diem et vinci sua crimina gaudent.

Illos ut stimulis ire in discrimen apertis

425audiit et sceleri nullum iam obstare pudorem,

advolat et medias immittit Adrastus habenas,

ipse quidem et regnis multum et venerabilis aevo.

Sed quid apud tales, quis nec sua pignora curae,

exter honos? Tamen ille rogat: "Spectabimus ergo hoc,

430Inachidae Tyriique, nefas? Ubi iura deique,

bella ubi? Ne perstate animis. Te deprecor, hostis

- quamquam, haec ira sinat, nec tu mihi sanguine longe -,

te, gener, et iubeo; sceptri si tanta cupidost,

exuo regales habitus, tu Lernan et Argos

435solus habe!" Non verba magis suadentia frangunt

accensos, sumptisque semel conatibus obstant,

quam Scytha curvatis erectus fluctibus umquam

Pontus Cyaneos vetuit concurrere montes.

Ut periisse preces geminoque ad proelia fusos

440pulvere cornipedes explorarique furentum

in digitis amenta videt, fugit omnia linquens,

castra, viros, generum, Thebas, ac fata monentem

conversumque iugo propellit Ariona: qualis

demissus curru laevae post praemia sortis

445umbrarum custos mundique novissimus heres

palluit, amisso veniens in Tartara caelo.

Non tamen indulsit pugnae cunctataque primo

substitit in scelere et paulum Fortuna moratast.

bis cassae periere viae, bis comminus actos

450avertit bonus error equos, puraeque nefandi

sanguinis obliquis ceciderunt ictibus hastae.

tendunt frena manu, saevis calcaribus urgent

immeritos; movet et geminas venerabile divum

prodigium turmas, alternaque murmura volvunt

455mussantes: iterare acies, procurrere saepe

impetus et totum miseris opponere bellum.

Iamdudum terris coetuque offensa deorum

aversa caeli Pietas in parte sedebat,

non habitu, quo nota prius, non ore sereno,

460sed vittis exuta comam, fraternaque bella,

ceu soror infelix pugnantum aut anxia mater,

deflebat, saevumque Iovem Parcasque nocentes

vociferans, seseque polis et luce relicta

descensuram Erebo et Stygios iam malle penates.

465"Quid me" ait, "ut saevis animantum ac saepe deorum

obstaturam animis, princeps Natura, creabas?

Nil iam ego per populos, nusquam reverentia nostri.

o furor, o | homines diraeque Prometheos artes!

Quam bene post Pyrrham tellus pontusque vacabant!

470En mortale genus!" Dixit, speculataque tempus

auxilio: "Temptemus" ait, "licet irrita coner".

Desilvitque polo, niveus sub nubibus atris

quamquam maesta deae sequitur vestigia limes.

vix steterat campo, subita mansuescere pace

475agmina sentirique nefas; tunc ora madescunt

pectoraque, et tacitus subrepsit fratribus horror.

arma etiam simulata gerens cultusque viriles,

nunc his, nunc illis: "Agite, ite, obsistite", clamat,

"quis nati fratresque domi, quis pignora tanta!

480Hic quoque... Nonne palam est ultro miserescere divos?

Tela cadunt, cunctantur equi, fors ipsa repugnat".

Nonnihil impulerat dubios, ni torva notasset

Tisiphone fraudes caelestique ocior igne

adforet increpitans: "Quid belli obuerteris ausis,

485numen iners pacique datum? cede, improba: noster

hic campus nosterque dies; nunc sera nocentes

defendis Thebas. ubi tunc, cum bella cieret

Bacchus et armatas furiarent orgia matres?

Aut ubi segnis eras, dum Martius impia serpens

490stagna bibit, dum Cadmus arat, dum victa cadit Sphinx,

dum rogat Oedipoden genitor, dum lampade nostra

in thalamos Iocasta venit?" sic urget, et ultro

vitantem aspectus etiam pudibundaque longe

ora reducentem premit astridentibus hydris

495intentatque faces; deiectam in lumina pallam

diva trahit magnoque fugit questura Tonanti.

Tunc vero accensae stimulis maioribus irae:

arma placent, versaeque volunt spectare cohortes.

instaurant crudele nefas; rex impius aptat

500tela et funestae casum prior occupat hastae.

Illa viam medium clipei conata per orbem

non perfert ictus atque alto vincitur auro.

Tunc exsul subit et clare funesta precatur:

"Di, quos effosso non irritus ore rogavit

505Oedipodes flammare nefas, non improba posco

vota: piabo manus et eodem pectora ferro

rescindam, dum me moriens hic sceptra tenentem

linquat et hunc secum portet minor umbra dolorem."

Hasta subit velox equitis femur inter equique

510ilia, letum utrique volens; sed plaga sedentis

laxato vitata genu, tamen irrita voti

cuspis in obliquis invenit vulnera costis.

It praeceps sonipes strictae contemptor habenae

arvaque sanguineo scribit rutilantia gyro.

515exsultat fratris credens hunc ille cruorem:

credit et ipse metu; totis iamque exsul habenis

indulget caecusque avidos illidit in aegrum

cornipedem cursus. Miscentur frena manusque

telaque, et ad terram turbatis gressibus ambo

520praecipitant. ut nocte rates, quas nubilus auster

implicuit, frangunt tonsas mutantque rudentes,

luctataeque diu tenebris hiemique sibique,

sicut erant, imo pariter sedere profundo:

haec pugnae facies. coëunt sine more, sine arte,

525tantum animos irasque atque ignescentia cernunt

per galeas odia et vultus rimantur acerbo

lumine: nil adeo mediae telluris, et enses

impliciti innexaeque manus, alternaque saevi

murmura ceu lituos rapiunt aut signa tubarum.

530Fulmineos veluti praeceps cum comminus egit

ira sues strictisque erexit tergora saetis:

igne tremunt oculi, lunataque dentibus uncis

ora sonant; spectat pugnas de rupe propinqua

venator pallens canibusque silentia suadet:

535sic avidi incurrunt; necdum letalia miscent

vulnera, sed coeptus sanguis, facinusque peractumst.

nec iam opus est Furiis; tantum mirantur et astant

laudantes, hominumque dolent plus posse furores.

Fratris uterque furens cupit adfectatque cruorem

540et nescit manare suum; tandem irruit exsul,

hortatusque manum, cui fortior ira nefasque

iustius, alte ensem germani in corpore pressit,

qua male iam plumis imus tegit inguina thorax.

Ille dolens nondum, sed ferri frigore primo

545territus in clipeum turbatos colligit artus;

mox intellecto magis ac magis aeger anhelat

vulnere. nec parcit cedenti atque increpat hostis:

Quo retrahis, germane, gradus? Hoc languida somno,

hoc regnis effeta quies, hoc longa sub umbra

550imperia! Exsilio rebusque exercita egenis

membra vides; disce arma pati nec fidere laetis".

Sic pugnant miseri; restabat lassa nefando

vita duci summusque cruor, poterantque parumper

stare gradus; sed sponte ruit fraudemque supremam

555in media iam morte parat. Clamore Cithaeron

erigitur, fraterque ratus vicisse levavit

ad caelum palmas: "Bene habet! non irrita vovi,

cerno gravis oculos atque ora natantia leto.

Huc aliquis propere sceptrum atque insigne comarum,

560dum videt. haec dicens gressus admovit et arma,

ceu templis decus et patriae laturus ovanti,

arma etiam spoliare cupit; nondum ille peractis

manibus ultrices animam servabat in iras.

utque superstantem pronumque in pectora sensit,

565erigit occulte ferrum vitaeque labantis

reliquias tenues odio supplevit, et ensem

iam laetus fati fraterno in corde reliquit.

ille autem: "Vivisne an adhuc manet ira superstes,

perfide, nec sedes umquam meriture quietas?

570huc mecum ad manes! illic quoque pacta reposcam,

si modo Agenorei stat Gnosia iudicis urna,

qua reges punire datur". Nec plura locutus

concidit et totis fratrem gravis obruit armis.

Ite truces animae funestaque Tartara leto

575polluite et cunctas Erebi consumite poenas!

vosque malis hominum, Stygiae, iam parcite, divae:

omnibus in terris scelus hoc omnique sub aevo

viderit una dies, monstrumque infame futuris

excidat, et soli memorent haec proelia reges.

580At genitor sceleris comperto fine profundis

erupit tenebris, saevoque in limine profert

mortem imperfectam: veteri stat sordida tabo

utraque canities, et durus sanguine crinis

obnubit furiale caput; procul ora genaeque

585intus et effossae squalent vestigia lucis.

virgo autem impositae sustentat pondera laevae,

dextra sedet baculo. Qualis si puppe relicta

exosus manes pigri sulcator Averni

exeat ad superos solemque et pallida turbet

590astra, nec ipse diu fortis patiensque superni

aëris; interea longum cessante magistro

crescat onus, solisque exspectent saecula ripis:

talis init campum, comitique extrema gementi:

Duc" ait, "ad natos patremque recentibus, oro,

595inice funeribus!" Cunctatur nescia virgo,

quid paret; impediunt iter implicitosque morantur

arma, viri, currus, altaque in strage seniles

deficiunt gressus et dux miseranda laborat.

ut quaesita diu monstravit corpora clamor

600virginis, insternit totos frigentibus artus.

Nec vox ulla seni: iacet immugitque cruentis

vulneribus nec verba diu temptata sequuntur.

dum tractat galeas atque ora latentia quaerit,

tandem muta diu genitor suspiria solvit:

605"Tarda meam, Pietas, longo post tempore mentem

percutis? Estne sub hoc hominis clementia corde?

vincis io miserum, vincis, Natura, parentem!

en habeo gemitus lacrimaeque per arida serpunt

vulnera et in molles sequitur manus impia planctus.

610accipite infandae iusta exsequialia mortis,

crudeles, nimiumque mei! Nec noscere natos

adloquiumque aptare licet; dic, virgo, precanti,

quem teneo? quo nunc vestras ego saevus honore

prosequar inferias? O si fodienda redirent

615lumina et in vultus saevire ex more potestas!

Heu dolor, heu iusto magis exaudita parentis

vota malaeque preces! Quisnam fuit ille deorum,

qui stetit orantem iuxta praereptaque verba

dictavit Fatis? Furor illa et movit Erinys

620et pater et genetrix et regna oculique cadentes;

nil ego: per Ditem iuro dulcesque tenebras

immeritamque ducem, subeam sic Tartara digna

morte nec irata fugiat me Laius umbra.

ei mihi, quos nexus fratrum, quae vulnera tracto!

625Solvite quaeso manus infestaque vincula tandem

dividite, et medium nunc saltem admittite patrem."

talia dequestus paulatim insumpserat iras

mortis, et occulte telum, ni nata vetaret,

quaerebat; sed casta manu subtraxerat enses

630Antigone. furit inde senex: "Ubi noxia tela?

Heu Furiae! Num totum abiit in corpora ferrum?"

Dicentem comes aegra levat mutumque dolorem

ipsa premit, saevum gaudens planxisse parentem.

Olim autem inceptae clamore exterrita pugnae

635regina extulerat notum penetralibus ensem,

ensem sceptriferi spolium lacrimabile Lai.

Multaque cum superis et diro questa cubili

et nati furiis et primi coniugis umbris,

luctata est dextra, et prono vix pectore ferrum

640intravit tandem: venas perrumpit aniles

vulnus et infelix lustratur sanguine lectus.

Illius exili stridentem in pectore plagam

Ismene collapsa super lacrimisque comisque

siccabat plangens: qualis Marathonide silva

645flebilis Erigone caesi prope funera patris

questibus absumptis tristem iam iungere nodum

coeperat et fortes ramos moritura ligabat.

Et iam laeta ducum spes elusisse duorum

res Amphionias alio sceptrumque maligna

650transtulerat Fortuna manu, Cadmique tenebat

iura Creon. Miser heu bellorum terminus! Illi

pugnarant fratres. hunc et Mavortia clamant

semina, et impensus patriae paulo ante Menoeceus

conciliat populis. scandit fatale tyrannis

655flebilis Aoniae solium: pro blanda potestas

et sceptri malesuadus amor! Numquamne priorum

haerebunt documenta novis? Ivvat ecce nefasto

stare loco regimenque manu tractare cruentum!

quid melior Fortuna potest? iam flectere patrem

660incipit atque datis abolere Menoecea regnis.

Primum adeo saevis imbutus moribus aulae

indicium specimenque sui iubet igne supremo

arceri Danaos, nudoque sub axe relinqui

infelix bellum et tristes sine sedibus umbras.

665Mox reducem Ogygiae congressus limine portae

Oedipoden timuit paulum, seseque minorem

confessus tacite, promptamque coërcuit iram;

sed redit in regem caecumque audentius hostem

increpitans: "Procul" inquit, "abi, victoribus omen

670invisum, et Furias averte ac moenia lustra

discessu Thebana tuo! spes longa peractast:

vade, iacent nati. quae iam tibi vota supersunt?"

Horruit instinctu rabido, steteruntque trementes

ceu visu squalore genae, seniumque recessit.

675Tunc natam baculumque manu dimisit, et irae

innixus tumido vocem de pectore rumpit:

"Iamne vacat saevire, Creon? modo perfida regna

fortunaeque locum nostrae, miserande, subisti,

et tibi iam fas est regum calcare ruinas?

680Iam tumulis victos, socios iam moenibus arces?

Macte, potes digne Thebarum sceptra tueri.

Haec tua prima dies, sed cur nova contrahis amens

iura? quid anguste tantos metiris honores?

exilium intendis. timida inclementia regum

685ista! feros avidus quin protinus imbuis enses?

Crede, licet, veniat cupidus parere satelles

intrepidusque secet non evitantia colla.

Incipe! An exspectas, ut pronus supplice dextra

sternar et immitis domini vestigia quaeram?

690finge autem temptare, sines? mihine ulla minaris

supplicia, aut ullos reris superesse timores?

Linquere tecta iubes? Caelum terramque reliqui

sponte atque ultricem crudelis in ora retorsi

non ullo cogente manum: quid tale iubere,

695rex inimice, potes? Fugio excedoque nefandis

sedibus; an refert quo funera longa measque

transportem tenebras? Ne non gens cuncta precanti

concedat, patriae quantum miser incubo terrae?

Sed dulces Thebae. Nimirum hic clarior ortus,

700et meliora meos permulcent sidera vultus,

hic genetrix natique. habeas Thebana regasque

moenia, quo Cadmus, quo Laius omine rexit

quoque ego; sic thalamos, sic pignora fida capessas,

nec tibi sit virtus fortunam evadere dextra.

705sed lucem deprensus ames. satis omina sanxi,

duc, age, nata procul. Quid te autem luctibus addo?

da, rex magne, ducem." timuit miseranda relinqui

Antigone mutatque preces: "Felicia per te

regna, verende Creon, sanctasque Menoeceos umbras:

710da veniam adflicto dictisque ignosce superbis.

Hunc morem fandi longae fecere querelae;

nec soli ferus iste tibi: sic fata deosque

adloquitur, durus luctu, facilisque nec ipsi

saepe mihi; pridem indomito sub pectore vivit

715libertas misera et saevae spes aspera mortis.

et nunc ecce tuas irritat callidus iras

suppliciumque cupit; sed tu maioribus, oro,

imperii potiare bonis altusque iacentes

praetereas, et magna ducum vereare priorum

720funera. et hic quondam solio sublimis et armis

saeptus opem miseris et iura, potentibus aequus

supplicibusque, dabat, cui nunc ex agmine tanto

una comes, necdum exsul erat. Felicibus hicne

obstat? in hunc odiis et regni viribus exis,

725hunc abigis tectis? An ne prope limina clarum

ingemat et votis intempestivus oberret?

Pone metum, procul usque tua submotus ab aula

flebit; ego erectum subigam et servire docebo,

coetibus abducam solaque in sede recondam.

730Exsul erit. Nam quae migranti externa patebunt

moenia? vis Argos eat hostilesque Mycenas

squalidus irreptet, victique ad limen Adrasti

Aonias referat clades, tenuemque precetur

rex Thebanus opem? Miserae quid crimina gentis

735pandere, quid casus iuvat ostentare pudendos?

Conde, precor, quodcumque sumus, nec longa precamur

dona, Creon: miserere senis, maestosque parentis

hic, precor, hic manes indulge ponere: certe

Thebanos sepelire licet". Sic orat humique

740volvitur; abducit genitor saevumque minatur

indignans veniam. Qualis leo rupe sub alta,

quem viridem quondam silvae montesque tremebant,

iam piger et longo iacet exarmatus ab aevo,

magna tamen facies et non adeunda senectus;

745et si demissas veniat mugitus ad aures,

erigitur meminitque sui, viresque solutas

ingemit et campis alios regnare leones.

Flectitur adfatu, sed non tamen omnia rector

supplicis indulget lacrimis partemque recidit

750muneris. "Haud" inquit, "patriis prohibebere longe

finibus, occursu dum non pia templa domosque

commacules. Habeant te lustra tuusque Cithaeron;

atque haec ecce tuis tellus habitabilis umbris,

qua bellum geminaeque iacent in sanguine gentes".

755Sic ait, et ficto comitum vulgique gementis

assensu limen tumidus regale petebat.

Interea pulsi vallum exitiale Pelasgi

destituunt furto; nulli sua signa suusque

ductor: eunt taciti passim et pro funere pulchro

760dedecorem amplexi vitam reditusque pudendos.

nox favet et grata profugos amplectitur umbra.