Āt nōn Āŏnĭaē mŏdĕrātōr pērfĭdŭs ōraē
nōctĕ sŭb āncĭpĭtī, quāmvīs ūmēntĭbŭs āstrīs
lōngŭs ăd aūrōrām sŭpĕrēt lăbŏr, ōtĭă sōmnī
āccĭpĭt; īnvĭgĭlānt ănĭmō scĕlĕrīsquĕ părātī
sūpplĭcĭum ēxērcēnt cūraē; tūm plūrĭmă vērsāt5
pēssĭmŭs īn dŭbĭīs aūgūr tĭmŏr. "Eī mĭhĭ" clāmāt,
"ūndĕ mŏraē?" - nām prōnă rătūs făcĭlēmquĕ tŏt ārmīs
Tŷdĕă, nēc nŭmĕrō vīrtūtem ănĭmūmquĕ rĕpēndīt -
"nūm rĕgĭō dīvērsă vĭaē? nūm mīssŭs ăb Ārgīs
sūbsĭdĭō glŏbŭs? ān scĕlĕrīs dătă fāmă pĕr ūrbēs10
fīnĭtĭmās? paūcōsnĕ, pătēr Grādīvĕ, mănūvĕ
lēgĭmŭs īndĕcŏrēs? ăt ĕnīm fōrtīssĭmŭs īllīc
ēt Chrŏmĭs ēt Dŏrўlās ēt nōstrīs tūrrĭbŭs aēquī
Thēspĭădaē tōtōs răpĕrēnt mĭhĭ fūndĭtŭs Ārgōs.
Nēc tămĕn īllĕ mĕīs, rĕŏr, īmpĕnĕtrābĭlĭs ārmīs15
aērĕ gĕrēns sŏlĭdōquĕ dătōs ădămāntĕ lăcērtōs
vēnĕrăt; heū sēgnēs, quōrūm lăbŏr haērĕt ĭn ūnō,
sī cōnsērtă mănūs". Vărĭō sīc tūrbĭdŭs aēstū
āngĭtŭr āc sēsē cūlpāt sŭpĕr ōmnĭă, quī nōn
ōrāntem īn mĕdĭīs lēgātūm coētĭbŭs ēnsĕ20
pērcŭlĕrīt foēdāsquĕ pălām sătĭāvĕrĭt īrās.
Iām pŭdĕt īncēptī, iām paēnĭtĕt. Āc vĕlŭt īllĕ
flūctĭbŭs Īŏnĭīs Călăbraē dătŭs ārbĭtĕr ālnō
nēc rŭdĭs ūndārūm - pōrtūs sēd līnquĕre ămīcōs
pūrĭŏr Ōlĕnĭī frūstrā grădŭs īmpŭlĭt āstrī -,25
cūm frăgŏr hībērnī sŭbĭtūs Iŏvĭs, ōmnĭă mūndī
claūstră tŏnānt mūltūsquĕ pŏlōs īnclīnăt Ŏrīōn,
īpsĕ quĭdēm mālīt tērrās pūgnātquĕ rĕvērtī,
fērt īngēns ā pūppĕ nŏtūs, tūnc ārtĕ rĕlīctā
īngĕmĭt ēt caēcās sĕquĭtūr iām nēscĭŭs ūndās:30
tālĭs Ăgēnŏrĕūs dūctōr caēlōquĕ mŏrāntēm
Lūcĭfĕrum ēt sērōs maērēntĭbŭs īncrĕpăt ōrtūs.
Ēccĕ sŭb ōccĭdŭās vērsaē iām Nōctĭs hăbēnās
āstrōrūmque ŏbĭtūs, ŭbĭ prīmūm māxĭmă Tēthŷs
īmpŭlĭt Ēōō cūnctāntem Hўpĕrīŏnă pōntō,35
īmă flăgēllātīs, sīgnūm lūgūbrĕ mălōrūm,
pōndĕrĭbūs trĕpĭdāvĭt hŭmūs, mōtūsquĕ Cĭthaērōn
āntīquās dĕdĭt īrĕ nĭvēs; tūnc vīsă lĕvārī
cūlmĭnă sēptēnaēquĕ iŭgō cōncūrrĕrĕ pōrtaē.
Ēt prŏpĕ sūnt caūsaē: gĕlĭdō rĕmĕābăt Ĕōō40
īrātūs fātīs ēt trīstīs mōrtĕ nĕgātā
Haēmŏnĭdēs; nēcdum ōră pătēnt, dŭbĭūsquĕ nŏtārī
sīgnă dăbāt māgnaē lōngē mănĭfēstă rŭīnaē
plānctūque ēt gĕmĭtū; lăcrĭmās nām prōtĭnŭs ōmnīs
fūdĕrăt. Haūd ălĭtēr sāltū dēvērtĭtŭr ōrbūs45
pāstŏr ăb āgrēstūm nōctūrnā strāgĕ lŭpōrūm,
cūiŭs ĕrīlĕ pĕcūs sīlvīs ĭnŏpīnŭs ăbēgīt
īmbĕr ĕt hībērnaē vēntōsă căcūmĭnă lūnaē:
lūcĕ pătēnt caēdēs; dŏmĭnō pērfērrĕ rĕcēntēs
īpsĕ tĭmēt cāsūs, haūstāque īnfōrmĭs hărēnā50
quēstĭbŭs īmplĕt ăgrōs, stăbŭlīquĕ sĭlēntĭă māgnī
ōdĭt ĕt āmīssōs lōngō cĭĕt ōrdĭnĕ taūrōs.
Īllūm cōngēstaē pōrtārum ād līmĭnă mātrēs
ūt sōlūm vīdērĕ - nĕfās! - nūlla āgmĭnă cīrcūm
māgnănĭmōsquĕ dŭcēs, nīl aūsaē quaērĕrĕ tōllūnt55
clāmōrēm, quālīs bēllō sūprēmŭs ăpērtīs
ūrbĭbŭs, aūt pĕlăgō iām dēscēndēntĕ cărīnā.
Ūt prīmum īnvīsī cŭpĭdō dătă cōpĭă rēgīs:
"Hānc tĭbĭ dē tāntō dōnāt fĕrŭs āgmĭnĕ Tŷdeūs
īnfēlīcem ănĭmām, sīve haēc sēntēntĭă dīvūm,60
seū fōrtūnă fŭīt, seū, quōd pŭdĕt īră fătērī,
vīs īnvīctă vĭrī. Vīx crēdo ēt nūntĭŭs: ōmnēs
prōcŭbŭēre, ōmnēs. Nōctīs văgă lūmĭnă tēstōr
ēt sŏcĭūm mānēs ēt tē, mălă prōtĭnŭs ālēs,
quā rĕdĕō, nōn hānc lăcrĭmīs mĕrŭīssĕ nĕc āstū65
crūdēlēm vĕnĭam ātque ĭnhŏnōraē mūnĕră lūcīs.
Sēd mĭhĭ iūssă dĕūm plăcĭtōque īgnāră mŏvērī
Ātrŏpŏs ātque ōlīm nōn haēc dătă iānŭă lētī
ērĭpŭērĕ nĕcēm. iāmque ūt mĭhĭ prōdĭgă vītaē
pēctŏra ĕt ēxtrēmām nĭhĭl hōrrēscēntĭă mōrtēm70
āspĭcĭās: bēllum īnfāndum ōmĭnĭbūsquĕ nĕgātām
mōvīstī, fūnēste, ăcĭēm; dūm pēllĕrĕ lēgēs
ēt cōnsānguĭnĕō gēstīs rēgnārĕ sŭpērbūs
ēxsŭlĕ, tē sĕrĭēs ōrbārum ēxcīsă dŏmōrūm
plānctĭbŭs āssĭdŭīs, tē dīro hōrrōrĕ vŏlāntēs75
quīnquāgīnta ănĭmaē cīrcūm nōctēsquĕ dĭēsquĕ
āssĭlĭēnt; nĕque ĕnim īpsĕ mŏrōr." iām mōvĕrăt īrās
rēx fĕrŭs, ēt trīstēs īgnēscūnt sānguĭnĕ vūltūs.
Īnde ūltrō Phlĕgўās ēt nōn cūnctātŏr ĭnīquī
Lābdăcŭs - hōs rēgnī fērrūm pĕnĕs - īrĕ mănūquĕ80
prōtūrbārĕ părānt. sēd iām nūdāvĕrăt ēnsēm
māgnănĭmūs vātēs, ēt nūnc trŭcĭs ōră tўrānnī,
nūnc fērrum āspēctāns: "Nūmquām tĭbĭ sānguĭnĭs hūiūs
iūs ĕrĭt aūt māgnō fĕrĭēs īmpērdĭtă Tŷdeō
pēctŏră; vādo ĕquĭdem ēxsūltāns ērēptăquĕ fātă85
īnsĕquŏr ēt cŏmĭtēs fĕrŏr ēxspēctātŭs ăd ūmbrās.
Tē sŭpĕrīs frātrīque" - ēt iām mĕdĭa ōrsă lŏquēntīs
ābscĭdĕrāt plēnūm căpŭlō lătŭs; īllĕ dŏlōrī
pūgnăt ĕt īngēntēm nīsū dŭplĭcātŭs ĭn īctūm
cōrrŭĭt, ēxtrēmīsque ănĭmaē sīngūltĭbŭs ērrāns90
āltērnūs nūnc ōrĕ vĕnīt, nūnc vūlnĕrĕ sānguīs.
Ēxcūssaē prŏcĕrūm mēntēs, tūrbātăquĕ mūssānt
cōncĭlĭa; āst īllūm cōniūnx fīdīquĕ părēntēs
sērvāntēm vūltūs ēt tōrvum īn mōrtĕ pĕrāctā,
nōn lōngūm rĕdŭcēm laētāti, īn tēctă fĕrēbānt.95
Sēd dŭcĭs īnfāndī răbĭdaē nōn hāctĕnŭs īraē
stārĕ quĕūnt; vĕtăt īgnĕ răpī, pācēmquĕ sĕpūlcrī
īmpĭŭs īgnārīs nēquīquām mānĭbŭs ārcēt.
Tū tămĕn ēgrĕgĭūs fātī mēntīsquĕ nĕc ūmquām
- sīc dīgnum ēst - pāssūrĕ sĭtūm, quī cōmmĭnŭs aūsūs100
vādĕrĕ cōntēmptūm rēgēs, quāque āmplă vĕnīrēt
lībērtās, sāncīrĕ vĭām: quō cārmĭnĕ dīgnām,
quō sătĭs ōrĕ tŭīs fāmām vīrtūtĭbŭs āddām,
aūgŭr ămātĕ dĕīs? Nōn tē caēlēstĭă frūstrā
ēdŏcŭīt laūrōquĕ sŭā dīgnātŭs Ăpōllōst:105
ēt nĕmŏrūm Dōdōnă părēns Cīrrhaēăquĕ vīrgŏ
aūdēbīt tăcĭtō pŏpŭlōs sūspēndĕrĕ Phoēbō.
Nūnc quŏquĕ Tārtărĕō mūltūm dīvīsŭs Ăvērnō
Ēlўsĭās, ī, cārpĕ plăgās, ŭbĭ mānĭbŭs āxīs
īnvĭŭs Ōgўgĭīs nēc sōntĭs ĭnīquă tўrānnī110
iūssă vălēnt; dūrānt hăbĭtūs ēt mēmbră crŭēntīs
īnvĭŏlātă fĕrīs, nūdōquĕ sŭb āxĕ iăcēntēm
ēt nĕmŭs ēt trīstīs vŏlŭcrūm rĕvĕrēntĭă sērvāt.
Āt nūptae ēxănĭmēs pŭĕrīque aēgrīquĕ părēntēs
moēnĭbŭs ēffūsī pēr plānă, pĕr āvĭă, pāssīm115
quīsquĕ sŭās ăvĭdi ād lăcrĭmās mĭsĕrābĭlĕ cūrrūnt
cērtāmēn, quōs dēnsă grădū cŏmĭtāntŭr ĕūntēs
mīlĭă sōlāndī stŭdĭō, pārs vīsĕrĕ flāgrānt
ūnĭŭs āctă vĭri ēt tāntōs īn nōctĕ lăbōrēs.
fērvĕt ĭtēr gĕmĭtu ēt plāngōrĭbŭs ārvă rĕclāmānt.120
ūt vēro īnfāmēs scŏpŭlōs sīlvāmquĕ nĕfāndām
pērvēntūm, ceū nūllă prĭūs lāmēntă nĕc ātrī
mānāssēnt īmbrēs, sīc ōrĕ mĭsērrĭmŭs ūnō
ēxŏrĭtūr frăgŏr, āspēctūque āccēnsă crŭēntō
tūrbă fŭrīt: stāt sānguĭnĕō dīscīssŭs ămīctū125
Lūctŭs ătrōx caēsōque īnvītāt pēctŏrĕ mātrēs.
Scrūtāntūr gălĕās frīgēntum īnvēntăquĕ mōnstrānt
cōrpŏră, prōcĭdŭaē sŭpĕr ēxtērnōsquĕ sŭōsquĕ.
Haē prēssānt īn tābĕ cŏmās, haē lūmĭnă sīgnānt
vūlnĕrăque āltă rĭgānt lăcrĭmīs, pārs spīcŭlă dēxtrā130
nēquīquām pārcēntĕ trăhūnt, pārs mōllĭtĕr āptānt
brācchĭă trūncă lŏco ēt cērvīcĭbŭs ōră rĕpōnūnt.
Āt văgă pēr dūmōs văcŭīque īn pūlvĕrĕ cāmpī
māgnă părēns iŭvĕnūm, gĕmĭnī nūnc fūnĕrĭs, Īdē
squālēntēm sūblātă cŏmām līvēntĭăque ōră135
ūnguĕ prĕmēns - nēc iam īnfēlīx mĭsĕrāndăquĕ, vērūm
tērrŏr ĭnēst lăcrĭmīs -, pĕr ĕt ārma ēt cōrpŏră pāssīm
cānĭtĭem īmpēxām dīrā tēllūrĕ vŏlūtāns
quaērĭt ĭnōps nātōs ōmnīque īn cōrpŏrĕ plāngīt.
Thēssălĭs haūd ălĭtēr bēllō gāvīsă rĕcēntī,140
cuī gēntīlĕ nĕfās hŏmĭnēm rĕnŏvārĕ cănēndō,
mūltĭfĭda āttōllēns āntīquā lūmĭnă cēdrō
nōctĕ sŭbīt cāmpōs vērsātque īn sānguĭnĕ fūnctūm
vūlgŭs ĕt ēxplōrāt mānēs, cuī plūrĭmă būstō
īmpĕrĕt ād sŭpĕrōs: ănĭmārūm maēstă quĕrūntūr145
cōncĭlĭa, ēt nīgrī pătĕr īndīgnātŭr Ăvērnī.
Īlli īn sēcēssū părĭtēr sūb rūpĕ iăcēbānt
fēlīcēs, quōs ūnă dĭēs, mănŭs ābstŭlĭt ūnă,
pērvĭă vūlnĕrĭbūs mĕdĭā trăbĕ pēctŏră nēxī.
ūt vīdīt lăcrĭmīsque ŏcŭlī pătŭērĕ prŏfūsīs:150
"Hōsne ĕgŏ cōmplēxūs gĕnĕtrīx, haēc ōscŭlă, nātī,
vēstră tŭōr? Sīc vōs ēxtrēmo īn fīnĕ lĭgāvīt
īngĕnĭūm crūdēlĕ nĕcīs? Quaē vūlnĕră trāctēm,
quaē prĭŭs ōră prĕmām? Vōsne īllă pŏtēntĭă mātrīs,
vōs ŭtĕrī fōrtūnă mĕī, quā tāngĕrĕ dīvōs155
rēbăr ĕt Ōgўgĭās tĭtŭlīs ānteīrĕ părēntēs?
ā, quāntō mĕlĭūs dēxtrāque īn sōrtĕ iŭgātaē,
quīs stĕrĭlēs thălămī nūllōque ŭlŭlātă dŏlōrĕ
rēspēxīt Lūcīnă dŏmūm! Mĭhĭ quīppĕ mălōrūm
caūsă lăbōr; sēd nēc bēllōrum īn lūcĕ pătēntī160
cōnspĭcŭī fātīs aētērnăquĕ gēntĭbŭs aūsī
quaēsīstīs mĭsĕraē vūlnūs mĕmŏrābĭlĕ mātrī,
sēd mōrtem ōbscūrām nŭmĕrōsăquĕ fūnĕră pāssī,
heū quāntūs fūrtō crŭŏr ēt sĭnĕ laūdĕ iăcētīs!
Quīn ĕgŏ nōn dēxtrās mĭsĕrīs cōmplēxĭbŭs aūsīm165
dīvĭdĕre ēt tāntī cōnsōrtĭă rūmpĕrĕ lētī:
ītĕ dĭū frātrēs īndīscrētīquĕ sŭprēmīs
īgnĭbŭs ēt cārōs ūrnā cōnfūndĭtĕ mānēs!"
Nēc mĭnŭs īntĕrĕā dīgēstā strāgĕ sŭōrūm
hīc Chthŏnĭūm cōniūnx, hīc mātēr Pēnthĕă clāmāt170
Āstўŏchē, pŭĕrīquĕ rŭdēs, tŭă, Phaēdĭmĕ, prōlēs,
āmīssūm dĭdĭcērĕ pătrēm, Mārpēssăquĕ pāctūm
Phŷllĕă, sānguĭnĕūmquĕ lăvānt Ăcămāntă sŏrōrēs.
Tūnc fērrō rĕtĕgūnt sīlvās cōllīsquĕ prŏpīnquī
ānnōsūm trūncānt ăpĭcēm, quī cōnscĭŭs āctīs175
nōctĭs ĕt īnspēxīt gĕmĭtūs; ĭbĭ grāndĭŏr aēvō
āntĕ rŏgōs, dūm quīsquĕ sŭō nĕquĭt īgnĕ rĕvēllī,
cōncĭlĭum īnfaūstūm dīctīs mūlcēbăt Ălētēs:
"Saēpĕ quĭdem īnfēlīx vărĭōque ēxērcĭtă lūdō
fātōrūm gēns nōstră fŭīt, Sīdōnĭŭs ēx quō180
hōspĕs ĭn Āŏnĭōs iēcīt sătă fērrĕă sūlcōs,
ūndĕ nŏvī fētūs ēt fōrmīdātă cŏlōnīs
ārvă sŭīs. Sēd nēc vĕtĕrīs cūm rēgĭă Cādmī
fūlmĭnĕum īn cĭnĕrēm mŏnĭtīs Iūnōnĭs ĭnīquaē
cōnsēdīt, nĕquĕ fūnĕrĕā cūm laūdĕ pŏtītūs185
īnfēlīx Ăthămās trĕpĭdō dē mōntĕ vĕnīrēt,
sēmiănĭmem heū laētō rĕfĕrēns clāmōrĕ Lĕārchūm,
hīc gĕmĭtūs Thēbīs, nēc tēmpŏrĕ clārĭŭs īllō
Phoēnīssaē sŏnŭērĕ dŏmūs, cūm lāssă fŭrōrēm
vīcĭt ĕt ād cŏmĭtūm lăcrĭmās ēxpāvĭt Ăgāvē.190
Ūnă dĭēs sĭmĭlīs fātō spĕcĭēquĕ mălōrūm
aēquă fŭīt, quā māgnĭlŏquōs lŭĭt īmpĭă flātūs
Tāntălĭs, īnnŭmĕrīs cūm cīrcūmfūsă rŭīnīs
cōrpŏră tōt răpĕrēt tērrā, tōt quaērĕrĕt īgnēs.
tālĭs ĕrāt vūlgī stătŭs, ēt sīc ūrbĕ rĕlīctā195
prīmaēvīquĕ sĕnēsque ēt lōngo ēxāmĭnĕ mātrēs
īnvĭdĭām plānxērĕ dĕīs mĭsĕrōquĕ tŭmūltū
bīnă pĕr īngēntēs stīpābānt fūnĕră pōrtās.
Mēque īpsūm mĕmĭnī - nēcdum āptă lăbōrĭbŭs aētās
flēssĕ tămēn gĕmĭtūquĕ mĕōs aēquāssĕ părēntēs. -200
Īllă tămēn sŭpĕrī. Nēc quōd tĭbĭ, Dēlĭă, cāstōs
prōlāpsum ād fōntīs spĕcŭlā tĕmĕrārĕ prŏfānā
heū dŏmĭnum īnsānī nĭhĭl āgnōvērĕ Mŏlōssī,
dēflērīm măgĭs, aūt vērsō quōd sānguĭnĕ flūxīt
īn sŭbĭtōs rēgīnă lăcūs: sīc dūră Sŏrōrūm205
pēnsă dăbānt vīsūmquĕ Iŏvī. Nūnc rēgĭs ĭnīquī
ōb nōxam īmmĕrĭtōs pătrĭaē tōt cūlmĭnă cīvēs
ēxŭĭmūs, nĕc ădhūc cālcātī foēdĕrĭs Ārgōs
fāmă sŭbīt, ēt iām bēllōrum ēxtrēmă dŏlēmūs.
quāntŭs ĕquīs quāntūsquĕ vĭrīs īn pūlvĕrĕ crāssō210
sūdŏr! Ĭō quāntī crūdēlĕ rŭbēbĭtĭs āmnēs!
Vīdĕrĭt haēc bēllō vĭrĭdīs mănŭs: āst ĕgŏ dōnēr
dūm lĭcĕt īgnĕ mĕō tērrāque īnstērnăr ăvītā!"
haēc sĕnĭōr, mūltūmquĕ nĕfās Ĕtĕōclĭs ăcērbāt
crūdēlem īnfāndūmquĕ vŏcāns poēnāsquĕ dătūrūm.215
Ūnde ĕă lībērtās? Iūxta īllī fīnĭs ĕt aētās
tōtă rĕtrō, sēraēquĕ dĕcūs vĕlĭt āddĕrĕ mōrtī.
Haēc sătŏr āstrōrūm iāmdūdum ē vērtĭcĕ mūndī
prōspēctāns prīmōque īmbūtās sānguĭnĕ gēntēs
Grādīvum āccīrī prŏpĕrē iŭbĕt. īllĕ fŭrēntēs220
Bīstŏnăs ēt Gĕtĭcās pŏpŭlātūs caēdĭbŭs ūrbēs
tūrbĭdŭs aēthĕrĭās cūrrūs ūrguēbăt ăd ārcēs,
fūlmĭnĕ crīstātūm gălĕaē iŭbăr ārmăque ĭn aūrō
trīstĭă, tērrĭfĭcīs mōnstrōrum ănĭmātă fĭgūrīs,
īncŭtĭēns: tŏnăt āxĕ pŏlūs clĭpĕīquĕ crŭēntă225
lūx rŭbĕt, ēt sōlēm lōngē fĕrĭt aēmŭlŭs ōrbīs.
hūnc ŭbĭ Sārmătĭcōs ĕtĭāmnum ēfflārĕ lăbōrēs
Iūppĭtĕr ēt tōtā pērfūsūm pēctŏră bēllī
tēmpēstātĕ vĭdēt: "Tālīs mĭhĭ, nātĕ, pĕr Ārgōs,
tālĭs ăbī, sīc ēnsĕ mădēns, hāc nūbĭlŭs īrā.230
ēxtūrbēnt rĕsĭdēs frēnōs ēt cūnctă pĕrōsī
tē cŭpĭānt, tĭbĭ praēcĭpĭtēs ănĭmāsquĕ mănūsquĕ
dēvŏvĕānt, răpĕ cūnctāntēs ēt foēdĕră tūrbā,
cuī dĕdĭmūs, tĭbĭ fās īpsōs īncēndĕrĕ bēllō
caēlĭcŏlās pācēmquĕ mĕām. Iām sēmĭnă pūgnaē235
īpsĕ dĕdī: rĕmĕāt pōrtāns īmmānĭă Tŷdeūs
aūsă, dŭcīs scĕlŭs ēt tūrpīs, prīmōrdĭă bēllī,
īnsĭdĭās fraūdēsquĕ, sŭīs quās ūltŭs ĭn ārmīs.
āddĕ fĭdēm. vōs ō sŭpĕrī, mĕŭs ōrdĭnĕ sānguīs,
nē pūgnāre ŏdĭīs, neū mē tēmptārĕ prĕcāndō240
cērtētīs; sīc Fātă mĭhī nīgraēquĕ Sŏrōrūm
iūrāvērĕ cŏlūs: mănĕt haēc ăb ŏrīgĭnĕ mūndī
fīxă dĭēs bēllō, pŏpŭlīque īn proēlĭă nātī.
Quōdnī mē vĕtĕrūm poēnās sāncīrĕ mălōrūm
gēntĭbŭs ēt dīrōs sĭnĭtīs pūnīrĕ nĕpōtēs245
- ārcem hānc aētērnām, mēntīs sācrārĭă nōstraē,
tēstŏr ĕt Ēlўsĭōs, ĕtĭām mĭhĭ nūmĭnă, fōntēs -,
īpsĕ mănū Thēbās cōrrēptăquĕ moēnĭă fūndō
ēxcŭtĭām vērsāsquĕ sŏlō sŭpĕr Īnăchă tēctă
ēffūndām tūrrēs aūt stāgna īn caērŭlă vērrām250
īmbrĕ sŭpēriēctō, lĭcĕt īpsa īn tūrbĭnĕ rērūm
Iūnŏ sŭōs cōllēs tēmplūmque āmplēxă lăbōrēt."
Dīxĭt, ĕt āttŏnĭtī iūssīs. Mōrtālĭă crēdās
pēctŏră, sīc cūnctī vōcēmque ănĭmōsquĕ tĕnēbānt.
Nōn sĕcŭs āc lōngā vēntōrūm pācĕ sŏlūtūm255
aēquŏr ĕt īmbēllī rĕcŭbānt ŭbĭ lītŏră sōmnō,
sīlvārūmquĕ cŏmās ĕt ăbāctō flāmĭnĕ nūbēs
mūlcĕt ĭnērs aēstās; tūnc stāgnă lăcūsquĕ sŏnōrī
dētŭmŭērĕ, tăcēnt ēxūstī sōlĭbŭs āmnēs.
Gaūdĕt ŏvāns iūssīs ĕt ădhūc tēmōnĕ călēntī260
fērvĭdŭs īn laēvūm tōrsīt Grādīvŭs hăbēnās.
iāmque ĭtĕr ēxtrēmūm caēlīque ābrūptă tĕnēbāt,
cūm Vĕnŭs ānte īpsōs nūllā fōrmīdĭnĕ grēssūm
fīgĭt ĕquōs; cēssērĕ rĕtrō iāmiāmquĕ rĭgēntēs
sūpplĭcĭtēr pŏsŭērĕ iŭbās. Tūnc pēctŏră sūmmō265
ācclīnātă iŭgō vūltūmque ōblīquă mădēntēm
īncĭpĭt - īntĕrĕā dŏmĭnaē vēstīgĭă iūxtā
spūmāntēm prōnī māndūnt ădămāntă iŭgālēs -:
"Bēlla ĕtĭam īn Thēbās, sŏcĕr ō pūlchērrĭmĕ, bēllă
īpsĕ părās fērrōquĕ tŭōs ăbŏlērĕ nĕpōtēs?270
Nēc gĕnŭs Hārmŏnĭaē nēc tē cōnūbĭă caēlō
fēstă nĕc haē quīcquām lăcrĭmaē, fŭrĭbūndĕ, mŏrāntūr?
Crīmĭnĭs haēc mērcēs? Hōc fāmă pŭdōrquĕ rĕlīctūs,
hōc mĭhĭ Lēmnĭăcaē dē tē mĕrŭērĕ cătēnaē?
Pērgĕ lĭbēns; āt nōn ĕădēm Vūlcānĭă nōbīs275
ōbsĕquĭa, ēt laēsī sērvīt tămĕn īră mărītī!
Īllum ĕgŏ pērpĕtŭīs mĭhĭ dēsūdārĕ cămīnīs
sī iŭbĕām vĭgĭlēsque ŏpĕrī trānsmīttĕrĕ nōctēs,
gaūdĕăt ōrnātūsquĕ nŏvōs īpsīquĕ lăbōrēt
ārmă tĭbī; tū! - sēd scŏpŭlōs ĕt ăēnă prĕcāndō280
flēctĕrĕ cōrdă părō; sōlum hōc tămĕn ānxĭă, sōlūm
ōbtēstōr, quīd mē Tўrĭō sŏcĭārĕ mărītō
prōgĕnĭēm cāram īnfaūstīsquĕ dăbās hўmĕnaēīs?
dūm fŏrĕ praēclārōs ārmīs ēt vīvĭdă rēbūs
pēctŏră vīpĕrĕō Tўrĭōs dē sānguĭnĕ iāctās285
dēmīssūmquĕ Iŏvīs sĕrĭē gĕnŭs. Ā! mĕă quāntō
Sīthŏnĭā māllēm nūpsīssēt vīrgŏ sŭb Ārctō
trāns Bŏrĕān Thrācāsquĕ tŭōs. Īndīgnă părūmnĕ
pērtŭlĭmūs, dīvaē Vĕnĕrīs quōd fīlĭă lōngūm
rēptăt ĕt Īllўrĭcās dēiēctāt vīrŭs ĭn hērbās?290
Nūnc gēntem īmmĕrĭtām -". Lăcrĭmās nōn pērtŭlĭt ūltrā
Bēllĭpŏtēns, hāstām laēvā trānsūmĭt ĕt āltō,
haūt mŏră, dēsĭlŭīt cūrrū, clĭpĕōquĕ rĕcēptām
laēdĭt ĭn āmplēxū dīctīsque ĭtă mūlcĕt ămīcīs:
"Ō mĭhĭ bēllōrūm rĕquĭēs ēt sācră vŏlūptās295
ūnăquĕ pāx ănĭmō! Sōlī cuī tāntă pŏtēstās
dīvōrūmque hŏmĭnūmquĕ mĕīs ōccūrrĕrĕ tēlīs
īmpūne ēt mĕdĭā quāmvīs īn caēdĕ frĕmēntīs
hōs ādsīstĕre ĕquōs, hūnc ēnsem āvēllĕrĕ dēxtrā.
Nēc mĭhĭ Sīdŏnĭī gĕnĭālĭă foēdĕră Cādmī300
nēc tŭă cāră fĭdēs - nē fālsa īncēssĕrĕ gaūdē! -
ēxcĭdĕrūnt: prĭŭs īn pătrŭī dĕŭs īnfĕră mērgār
stāgna ēt pāllēntēs ăgăr ēxārmātŭs ăd ūmbrās.
Sēd nūnc fātōrūm mŏnĭtūs mēntēmquĕ sŭprēmī
iūssŭs ŏbīrĕ pătrīs - nĕque ĕnīm Vūlcānĭă tālī305
īmpĕrĭō mănŭs āptă lĕgī -, quō pēctŏrĕ cōntrā
īrĕ Iŏvēm dīctāsquĕ părēm cōntēmnĕrĕ lēgēs,
cuī mŏdŏ - prō vīrēs! - tērrās caēlūmquĕ frĕtūmquĕ
āttrĕmĕre ōrāntī tāntōsque ēx ōrdĭnĕ vīdī
dēlĭtŭīssĕ dĕōs? Sēd nē mĭhĭ cōrdĕ sŭprēmōs310
cōncĭpĕ, cāră, mĕtūs! Quāndo haēc mūtārĕ pŏtēstās
nūllă dătūr - cūm iām Tўrĭīs sūb moēnĭbŭs āmbaē
bēllābūnt gēntēs, ădĕro ēt sŏcĭa ārmă iŭvābō.
Tūnc mē sānguĭnĕō lātē dēfērvĕrĕ cāmpō
rēs sŭpĕr Ārgŏlĭcās haūd sīc dēiēctă vĭdēbīs;315
hōc mĭhĭ iūs, nēc fātă vĕtānt". Sīc ōrsŭs ăpērtō
flāgrāntēs īmmīsĭt ĕquōs. nōn ōcĭŭs āltī
īn tērrās cădĭt īră Iŏvīs, sī quāndŏ nĭvālēm
Ōthrўn ĕt Ārctōaē gĕlĭdūm căpŭt īnstĭtĭt Ōssaē
ārmāvītque īn nūbĕ mănūm: vŏlăt īgnĕă mōlēs320
saēvă dĕī māndātă fĕrēns, caēlūmquĕ trĭsūlcā
tērrĭtăt ōmnĕ cŏmā iāmdūdum aūt dītĭbŭs āgrīs
sīgnă dăre aūt pōntō mĭsĕrōs īnvōlvĕrĕ naūtās.
Iāmquĕ rĕmēnsŭs ĭtēr fēssō Dānaēĭă Tŷdeūs
ārvă grădū vĭrĭdīsquĕ lĕgīt dēvēxă Prŏsŷmnaē325
tērrĭbĭlīs vīsū: stānt fūltī pūlvĕrĕ crīnēs,
squālĭdŭs ēx ŭmĕrīs cădĭt ālta īn vūlnĕră sūdōr,
īnsōmnīsque ŏcŭlōs rŭbŏr ēxcĭtăt, ōrăquĕ rētrō
sōlvĭt ănhēlă sĭtīs; mēns āltūm spīrăt hŏnōrēm
cōnscĭă fāctōrūm. Sīc nōta īn pāscŭă taūrūs330
bēllātōr rĕdĭt, ādvērsō cuī cōllă sŭōquĕ
sānguĭnĕ prōscīssīsquĕ nătānt pălĕārĭbŭs ārmī;
tūnc quŏquĕ lāssă tŭmēt vīrtūs mūltūmquĕ sŭpērbīt
pēctŏrĕ dēspēctō; văcŭā iăcĕt hōstĭs hărēnā
tūrpĕ gĕmēns crūdōsquĕ vĕtāt sēntīrĕ lăbōrēs.335
tālĭs ĕrāt; mĕdĭās ĕtĭām nōn dēstĭtĭt ūrbēs,
quīdquĭd ĕt Āsōpōn vĕtĕrēsque īntēriăcĕt Ārgōs,
īnflāmmāre ŏdĭīs, mūltūmque ĕt ŭbīquĕ rĕtēxēns
lēgātūm sēsē Grāiā dē gēntĕ pĕtēndīs
īssĕ sŭpēr rēgnīs prŏfŭgī Pŏlўnīcĭs, ăt īndĕ340
vīm, nōctēm, scĕlŭs, ārmă, dŏlōs, ĕă foēdĕră pāssūm
rēgĭs Ĕchīŏnĭī, frātrī sŭă iūră nĕgārī.
Prōnă fĭdēs pŏpŭlīs; dĕŭs ōmnĭă crēdĕrĕ suādēt
ārmĭpŏtēns, gĕmĭnātque āccēptōs fāmă păvōrēs.
Vtque īntrōgrēssūs pōrtās - ēt fōrtĕ vĕrēndūs345
cōncĭlĭō pătĕr īpsĕ dŭcēs cōgēbăt Ădrāstūs -,
īmprōvīsŭs ădēst, iam īllīnc ā pōstĭbŭs aūlaē
vōcĭfĕrāns: "Ārma, ārmă vĭrī, tūque ōptĭmĕ Lērnaē
dūctōr, māgnănĭmūm sī quīs tĭbĭ sānguĭs ăvōrūm,
ārmă părā! Nūsquām pĭĕtās, nōn gēntĭbŭs aēquūm350
fās aūt cūră Iŏvīs; mĕlĭūs lēgātŭs ădīssēm
Saūrŏmătās ăvĭdōs sērvātōrēmquĕ crŭēntūm
Bēbrўcĭī nĕmŏrīs. Nēc iūssa īncūsŏ pĭgētvĕ
ōffĭcĭī: iŭvāt īssĕ, iŭvāt, Thēbāsquĕ nŏcēntēs
ēxplōrāssĕ mănū; bēllō mē, crēdĭtĕ, bēllō,355
ceū tūrrēm vălĭdam aūt ārtām cōmpāgĭbŭs ūrbēm,
dēlēcti īnsĭdĭīs īnstrūctīque ōmnĭbŭs ārmīs
nōctĕ dŏlōquĕ vĭrī nūdum īgnārūmquĕ lŏcōrūm
nēquīquām claūsērĕ; iăcēnt īn sānguĭnĕ mīxtī
ānte ūrbēm văcŭām. Nūnc ō, nūnc tēmpŭs ĭn hōstīs,360
dūm trĕpĭdi ēxsānguēsquĕ mĕtū, dūm fūnĕră pōrtānt,
nūnc, sŏcĕr, haēc dūm nōn mănŭs ēxcĭdĭt; īpse ĕgŏ fēssūs
quīnquāgīnta īllīs hērōum īmmānĭbŭs ūmbrīs
vūlnĕrăque īstă fĕrēns pūtri īnsīccātă crŭōrĕ
prōtĭnŭs īrĕ pĕtō!" trĕpĭdī dē sēdĭbŭs āstānt365
Īnăchĭdaē, cūnctīsquĕ prĭōr Cādmēĭŭs hērōs
āccūrrīt vūltūm dēiēctŭs ĕt "Ō | ĕgŏ dīvīs
īnvīsūs vītaēquĕ nŏcēns haēc vūlnĕră cērnō
īntĕgĕr! hōsnĕ mĭhī rĕdĭtūs, gērmānĕ, părābās?
Īn me haēc tēlă mĕī! Prō vītaē foēdă cŭpīdŏ!370
Īnfēlīx, frātrī făcĭnūs tām grāndĕ nĕgāvī.
Ēt nūnc vēstră quĭdēm mănĕānt īn pācĕ quĭētā
moēnĭă, nēc vōbīs tāntī sīm caūsă tŭmūltūs
hōspĕs ădhūc. Scĭŏ - nēc me ădĕō rēs dēxtră lĕvāvīt -,
quām dūrūm nātīs, thălămō quām trīstĕ rĕvēllī,375
quām pătrĭā; nōn me ūllīūs dŏmŭs ānxĭă cūlpēt
rēspēctēntvĕ trŭcēs ōblīquō lūmĭnĕ mātrēs.
ībŏ lĭbēns cērtūsquĕ mŏrī, lĭcĕt ōptĭmă cōniūnx
†aūdītūsque ĭtĕrūm† rĕvŏcēt sŏcĕr; hūnc ĕgŏ Thēbīs,
hūnc, gērmānĕ, tĭbī iŭgŭlum ēt tĭbĭ, māxĭmĕ Tŷdeū,380
dēbĕŏ". Sīc vărĭīs pērtēmptāt pēctŏră dīctīs
ōblīquātquĕ prĕcēs. Cōmmōtaē quēstĭbŭs īraē
ēt mīxtūs lăcrĭmīs călŭīt dŏlŏr; ōmnĭbŭs ūltrō
nōn iŭvĕnūm mŏdŏ, sēd gĕlĭdīs ĕt ĭnērtĭbŭs aēvō
pēctŏrĭbūs mēns ūnă sŭbīt, vĭdŭārĕ pĕnātēs,385
fīnĭtĭmās ădhĭbērĕ mănūs, iāmque īrĕ. Sĕd āltūs
cōnsĭlĭīs pătĕr īmpĕrĭīque haūt flēctĕrĕ mōlēm
īnscĭŭs: "Īstă quĭdēm sŭpĕrīs cūraēquĕ mĕdēndă
līnquĭtĕ, quaēsŏ, mĕaē, nēc tē gērmānŭs ĭnūltō
scēptră gĕrēt, nĕquĕ nōs ăvĭdī prōmīttĕrĕ bēllūm.390
āt nūnc ēgrĕgĭūm tāntōque īn sānguĭne ŏvāntēm
ēxcĭpĭte Oēnīdēn, ănĭmōsăquĕ pēctŏră lāxēt
sēră quĭēs: nōbīs dŏlŏr haūt rătĭōnĭs ĕgēbīt".
Tūrbāti ēxtēmplō cŏmĭtēs ēt pāllĭdă cōniūnx
Tŷdĕă cīrcum ōmnēs fēssūm bēllīquĕ vĭaēquĕ395
stīpāntūr. Laētūs mĕdĭīs īn sēdĭbŭs aūlaē
cōnstĭtĭt, īngēntīque ēxcēptūs tērgă cŏlūmnā,
vūlnĕră dūm lŷmphīs Ĕpĭdaūrĭŭs ēlŭĭt Īdmōn,
nūnc vēlōx fērrō, nūnc īllĕ tĕpēntĭbŭs hērbīs
mītĭŏr, īpse āltā sēdūctūs mēntĕ rĕnārrāt400
prīncĭpĭa īrārūm, quaēque ōrsŭs ŭtērquĕ vĭcīssīm,
quīs lŏcŭs īnsĭdĭīs, tăcĭtō quaē tēmpŏră bēllō,
quī cōntrā quāntīquĕ dŭcēs, ŭbĭ māxĭmŭs īllī
sūdŏr, ĕt īndĭcĭō sērvātūm Maēŏnă trīstī
ēxpōnīt. Cuī fīdă mănūs prŏcĕrēsquĕ sŏcērquĕ405
āstŭpĕt ōrāntī, Tўrĭūsque īncēndĭtŭr ēxūl.
Sōlvĕrăt Hēspĕrĭī dēvēxō mārgĭnĕ pōntī
flāgrāntēs Sōl prōnŭs ĕquōs rŭtĭlāmquĕ lăvābāt
Ōcĕănī sūb fōntĕ cŏmām, cuī tūrbă prŏfūndī
Nērĕŏs ēt răpĭdīs āccūrrūnt pāssĭbŭs Hōraē,410
frēnăque ĕt aūrātaē tēxtūm sūblīmĕ cŏrōnaē
dērĭpĭūnt, lāxānt călĭdīs ūmēntĭă lōrīs
pēctŏră; pārs mĕrĭtōs vērtūnt ād mōllĕ iŭgālēs
grāmĕn ĕt ērēctō cūrrūm tēmōnĕ sŭpīnānt.
Nōx sŭbĭīt cūrāsque hŏmĭnūm mōtūsquĕ fĕrārūm415
cōmpŏsŭīt nīgrōquĕ pŏlōs īnvōlvĭt ămīctū,
īllă quĭdēm cūnctīs, sēd nōn tĭbĭ mītĭs, Ădrāstĕ,
Lābdăcĭōquĕ dŭcī: nām Tŷdĕă lārgŭs hăbēbāt
pērfūsūm māgnā vīrtūtĭs ĭmāgĭnĕ sōmnūs.
ēt iām nōctĭvăgās īntēr dĕŭs ārmĭfĕr ūmbrās420
dēsŭpĕr Ārcădĭaē fīnēs Nĕmĕaēăquĕ rūră
Taēnărĭūmquĕ căcūmĕn Ăpōllĭnĕāsquĕ Thĕrāpnās
ārmōrūm tŏnĭtrū fĕrĭt ēt trĕpĭdāntĭă cōrdă
īmplĕt ămōrĕ sŭī. Cōmūnt Fŭrŏr Īrăquĕ crīstās,
frēnă mĭnīstrăt ĕquīs Păvŏr ārmĭgĕr. Āt vĭgĭl ōmnī425
Fāmă sŏnō vānōs rērūm sūccīnctă tŭmūltūs
āntĕvŏlāt cūrrūm flātūque īmpūlsă gĕmēntūm
ālĭpĕdūm trĕpĭdās dēnsō cūm mūrmŭrĕ plūmās
ēxcŭtĭt: ūrguĕt ĕnīm stĭmŭlīs aūrīgă crŭēntīs
fācta, īnfēctă lŏquī, cūrrūque īnfēstŭs ăb āltō430
tērgă cŏmāmquĕ dĕaē Scўthĭcā pătĕr īncrĕpăt hāstā.
quālĭs ŭbi Aēŏlĭō dīmīssōs cārcĕrĕ vēntōs
dūx praē sē Nēptūnŭs ăgīt māgnōquĕ vŏlēntēs
īncĭtăt Aēgaēō; trīstīs cŏmĭtātŭs ĕūntī
cīrcūm lōră frĕmūnt nīmbīque hĭĕmēsquĕ prŏfūndaē435
nūbĭlăque ēt vūlsō tērrārūm sōrdĭdă fūndō
tēmpēstās: dŭbĭaē mōtīs rādīcĭbŭs ōbstānt
Cŷclădĕs, īpsă tŭā Mўcŏnō Gўărōquĕ rĕvēllī,
Dēlĕ, tĭmēs māgnīquĕ fĭdēm tēstārĭs ălūmnī.
Sēptĭmă iām nĭtĭdūm tērrīs Aūrōră dĕīsquĕ440
pūrpŭrĕō vĕhĭt ōrĕ dĭēm, Pērsēĭŭs hērōs
cūm prīmum ārcānā sĕnĭōr sēse ēxtŭlĭt aūlā,
mūltă sŭpēr bēllō gĕnĕrīsquĕ tŭmēntĭbŭs āmēns
īncērtūsque ănĭmī, dărĕt ārmīs iūră nŏvōsquĕ
gēntĭbŭs īncŭtĕrēt stĭmŭlōs, ān frēnă tĕnērēt445
īrārum ēt mōtōs căpŭlīs āstrīngĕrĕt ēnsēs.
Hīnc pācīs trānquīllă mŏvēnt, ātque īndĕ pŭdōrī
foēdă quĭēs, flēctīquĕ nŏvā dūlcēdĭnĕ pūgnaē
dīffĭcĭlēs pŏpŭlī; dŭbĭō sēntēntĭă tāndēm
sēră plăcēt, vātūm mēntīs ēt prōvĭdă vērī450
sācră mŏvērĕ dĕūm. Sōllērs tĭbĭ cūră fŭtūrī,
Āmphĭărāĕ, dătūr, iūxtāque Ămўthārŏnĕ crētūs
iām sĕnĭōr - sēd mēntĕ vĭrēt Phoēbōquĕ Mĕlāmpūs
āssŏcĭāt pāssūs: dŭbĭūm, cuī prōnŭs Ăpōllŏ
ōrăquĕ Cīrrhaēā sătĭārīt lārgĭŭs ūndā.455
Prīncĭpĭō fībrīs pĕcŭdūmque īn sānguĭnĕ dīvōs
ēxplōrānt; iām tūnc păvĭdīs măcŭlōsă bĭdēntūm
cōrdă nĕgānt dīrāquĕ nĕfās mĭnĭtāntĭă vēnā.
īrĕ tămēn văcŭōquĕ sĕdēt pĕtĕre ōmĭnă caēlō.
Mōns ĕrăt aūdācī sēdūctŭs ĭn aēthĕră dōrsō460
- nōmĭnĕ Lērnaēī mĕmŏrānt Ăphĕsāntă cŏlōnī -,
gēntĭbŭs Ārgŏlĭcīs ōlīm săcĕr; īndĕ fĕrēbānt
nūbĭlă sūspēnsō cĕlĕrēm tĕmĕrāssĕ vŏlātū
Pērsĕă, cūm rāptōs pŭĕrī pērtērrĭtă mātēr
prōspēxīt dē rūpĕ grădūs āc paēnĕ sĕcūtāst.465
Hūc gĕmĭnī vātēs sānctām cānēntĭs ŏlīvaē
frōndĕ cŏmam ēt nĭvĕīs ōrnātī tēmpŏră vīttīs
ēvādūnt părĭtēr, mădĭdōs ŭbĭ lūcĭdŭs āgrōs
ōrtŭs ĕt ālgēntēs lāxāvīt sōlĕ prŭīnās.
Āc prĭŏr Oēclīdēs sŏlĭtūm prĕcĕ nūmĕn ămīcāt:470
"Iūppĭtĕr ōmnĭpŏtēns - nām tē pērnīcĭbŭs ālīs
āddĕrĕ cōnsĭlĭūm vŏlŭcrēsque īmplērĕ fŭtūrī
ōmĭnăque ēt caūsās caēlō dēfērrĕ lătēntēs
āccĭpĭmūs -, nōn Cīrrhă dĕūm prōmīsĕrĭt āntrō
cērtĭŭs, aūt frōndēs lūcīs quās fāmă Mŏlōssīs475
Chāŏnĭās sŏnŭīssĕ tĭbī, lĭcĕt ārĭdŭs Hāmmōn
īnvĭdĕāt Lўcĭaēquĕ părēnt cōntēndĕrĕ sōrtēs
Nīlĭăcūmquĕ pĕcūs pătrĭōque aēquālĭs hŏnōrī
Brānchŭs, ĕt ūndōsaē quēm rūstĭcŭs āccŏlă Pīsaē
Pānă Lўcāŏnĭā nōctūrnum ēxaūdĭt ĭn ūmbrā:480
dītĭŏr īlle ănĭmī, cuī tū, Dīctaēĕ, sĕcūndās
īmpŭlĕrīs mănĭfēstŭs ăvēs. mīrum ūndĕ, sĕd ōlīmst
hīc hŏnŏr ālĭtĭbūs, sŭpĕraē seū cōndĭtŏr aūlaē
sīc dĕdĭt ēffūsūm chăŏs īn nŏvă sēmĭnă tēxēns,
seū quĭă mūtātaē nōstrāque ăb ŏrīgĭnĕ vērsīs485
cōrpŏrĭbūs sŭbĭērĕ nŏtōs, seū pūrĭŏr āxīs
āmōtūmquĕ nĕfās ēt rārum īnsīstĕrĕ tērrīs
vēră dŏcēnt; tĭbĭ, sūmmĕ sătōr tērraēquĕ dĕūmquĕ,
scīrĕ lĭcēt. Nōs Ārgŏlĭcaē prīmōrdĭă pūgnaē
vēntūrūmquĕ sĭnās caēlō praēnōssĕ lăbōrēm.490
Sī dătŭr ēt dūrīs sĕdĕt haēc sēntēntĭă Pārcīs
sōlvĕre Ĕchīŏnĭās Lērnaēā cūspĭdĕ pōrtās,
sīgnă fĕrās laēvūsquĕ tŏnēs; tūnc ōmnĭs ĭn āstrīs
cōnsŏnĕt ārcānā vŏlŭcrīs bŏnă mūrmŭră līnguā.
Sī prŏhĭbēs, hīc nēctĕ mŏrās dēxtrīsquĕ prŏfūndūm495
ālĭtĭbūs praētēxĕ dĭēm". Sīc fātŭs, ĕt āltō
mēmbră lŏcāt scŏpŭlō; tūnc plūra īgnōtăquĕ iūngīt
nūmĭna ĕt īmmēnsī frŭĭtūr cālīgĭnĕ mūndī.
Pōstquām rītĕ dĭū pārtītī sīdĕră cūnctīs
pērlēgēre ănĭmīs ŏcŭlīsquĕ sĕquācĭbŭs aūrās,500
tūnc Ămўthāŏnĭūs lōngō pōst tēmpŏrĕ vātēs:
"Nōnnĕ sŭb ēxcēlsō spīrāntīs līmĭtĕ caēlī,
Āmphĭărāĕ, vĭdēs, cūrsūs ūt nūllă sĕrēnōs
ālĕs ăgāt lĭquĭdōquĕ pŏlūm cōmplēxă mĕātū
pēndĕăt aūt fŭgĭēns plācābĭlĕ plānxĕrĭt ōmēn?505
nōn cŏmĕs ōbscūrūs trĭpŏdūm, nōn fūlmĭnĭs ārdēns
vēctŏr ădēst flāvaēquĕ sŏnāns ăvĭs ūncă Mĭnērvaē,
nōn vĕnĭt aūgŭrĭīs mĕlĭōr, quīn vūltŭr ĕt āltīs
dēsŭpĕr āccĭpĭtrēs ēxsūltāvērĕ răpīnīs.
mōnstră vŏlānt, dīraē strīdūnt īn nūbĕ vŏlūcrēs,510
nōctūrnaēquĕ gĕmūnt strĭgĕs ēt fērālĭă būbŏ
dāmnă cănēns. quaē prīmă dĕūm pōrtēntă sĕquāmūr?
hīsnĕ dărī, Thŷmbraēĕ, pŏlūm? sĭmŭl ōră rĕcūrvō
ūnguĕ sĕcānt răbĭdaē plānctūmque ĭmĭtāntĭbŭs ālīs
ēxăgĭtānt Zĕphўrōs ēt plūmĕă pēctŏră caēdūnt".515
īllĕ sŭb haēc: "Ĕquĭdēm vărĭī, pătĕr, ōmĭnă Phoēbī
saēpĕ tŭlī: iām tūm, prīmā cūm pūbĕ vĭrēntēm
sēmĭdĕōs īntēr pīnūs mē Thēssălă rēgēs
dūcĕrĕt, hīc cāsūs tērraēquĕ mărīsquĕ cănēntēm
ōbstĭpŭērĕ dŭcēs, nēc mē vēntūră lŏcūtō520
saēpĭŭs īn dŭbĭīs aūdītŭs Ĭāsŏnĭ Mōpsūs.
sēd sĭmĭlīs nōn āntĕ mĕtūs aūt āstră nŏtāvī
prōdĭgĭōsă măgīs; quāmquām māiōră părāntūr.
hūc ādvērte ănĭmūm: clārā rĕgĭōnĕ prŏfūndī
aēthĕrŏs īnnŭmĕrī stătŭērūnt āgmĭnă cŷcnī,525
sīve hōs Strŷmŏnĭā Bŏrĕās ēiēcĭt ăb Ārctō,
seū fēcūndă rĕfērt plăcĭdī clēmēntĭă Nīlī.
Fīxērūnt cūrsūs: hās rēre ĭn ĭmāgĭnĕ Thēbās;
nām sēse īmmōtī gŷro ātque īn pācĕ sĭlēntēs
ceū mūrīs vāllōquĕ tĕnēnt. Sēd fōrtĭŏr ēccĕ530
ādvēntāt pĕr ĭnānĕ cŏhōrs; sēptem ōrdĭnĕ fūlvō
ārmĭgĕrās sūmmī Iŏvĭs ēxsūltāntĕ cătērvā
īntŭŏr: Īnăchĭī sīnt hī tĭbĭ, cōncĭpĕ, rēgēs.
Īnvāsērĕ glŏbūm nĭvĕī grĕgĭs ūncăquĕ pāndūnt
caēdĭbŭs ōră nŏvīs ēt strīctīs ūnguĭbŭs īnstānt.535
cērnĭs ĭnēxpērtō rōrāntēs sānguĭnĕ vēntōs,
ēt plūmīs stīllārĕ dĭēm? quaē saēvă rĕpēntĕ
vīctōrēs ăgĭtāt lētō Iŏvĭs īră sĭnīstrī?
Hīc ēxcēlsă pĕtēns sŭbĭtā făcĕ sōlĭs ĭnārsīt
sūbmīsītque ănĭmōs, īllūm vēstīgĭa ădōrtūm540
māiōrūm vŏlŭcrūm tĕnĕraē dēpōnĭtĭs ālaē.
Hīc hōsti īmplĭcĭtūs părĭtēr rŭĭt, hūnc fŭgă rētrō
vōlvĭt ăgēns sŏcĭaē līnquēntēm fātă cătērvaē.
Hīc nīmbō glŏmĕrātŭs ŏbīt, hīc praēpĕtĕ vīvā
pāscĭtŭr īmmŏrĭēns; spārgīt căvă nūbĭlă sānguīs.545
"Quīd fūrtim īllăcrĭmās?" "Īllūm, vĕnĕrāndĕ Mĕlāmpū,
quī cădĭt, āgnōscō". Trĕpĭdōs sīc mōlĕ fŭtūrī
cūnctăquĕ iām rērūm cērtā sŭb ĭmāgĭnĕ pāssōs
tērrŏr hăbēt vātēs; pĭgĕt īrrūpīssĕ vŏlāntūm
cōncĭlĭa ēt caēlō mēntem īnsērtāssĕ vĕtāntī,550
aūdītīque ōdērĕ dĕōs. Ūnde īstĕ pĕr ōrbēm
prīmūs vēntūrī mĭsĕrīs ănĭmāntĭbŭs aēgēr
crēvĭt ămōr? Dīvūmnĕ fĕrās hōc mūnŭs, ăn īpsī,
gēns ăvĭda ēt pārtō nōn ūmquām stārĕ quĭētī,
ērŭĭmūs, quaē prīmă dĭēs, ŭbĭ tērmĭnŭs aēvī,555
quīd bŏnŭs īllĕ dĕūm gĕnĭtōr, quīd fērrĕă Clōthō
cōgĭtĕt? Hīnc fībrae ēt vŏlŭcrūm pēr nūbĭlă sērmŏ
āstrōrūmquĕ vĭcēs nŭmĕrātăquĕ sēmĭnă lūnaē
Thēssălĭcūmquĕ nĕfās. āt nōn prĭŏr aūrĕŭs īllĕ
sānguĭs ăvūm scŏpŭlīsquĕ sătaē vēl rōbŏrĕ gēntēs560
mēntĭbŭs hīs ūsaē; sīlvās ămŏr ūnŭs hŭmūmquĕ
ēdŏmŭīssĕ mănū; quīd crāstĭnă vōlvĕrĕt aētās,
scīrĕ nĕfās hŏmĭnī. nōs prāvum ēt flēbĭlĕ vūlgūs
scrūtārī pĕnĭtūs sŭpĕrōs: hīnc pāllŏr ĕt īraē,
hīnc scĕlŭs īnsĭdĭaēque ēt nūllă mŏdēstĭă vōtī.565
Ērgŏ mănū vīttās dāmnātăquĕ vērtĭcĕ sērtă
dērĭpĭt ābiēctāque ĭnhŏnōrūs frōndĕ săcērdōs
īnvīsō dē mōntĕ rĕdīt; iām bēllă tŭbaēquĕ
cōmmĭnŭs, ābsēntēsquĕ frĕmūnt sūb pēctŏrĕ Thēbaē.
īllĕ nĕc āspēctūm vūlgī, nēc fīdă tўrānnī570
cōllŏquĭa aūt coētūs prŏcĕrūm pērfērrĕ, sĕd ātrā
sēdĕ tĕgi, ēt sŭpĕrūm claūsūs nĕgăt āctă fătērī
- tē pŭdŏr ēt cūraē rĕtĭnēnt pēr rūră, Mĕlāmpū -:
bīssēnōs prĕmĭt ōră dĭēs pŏpŭlūmquĕ dŭcēsquĕ
ēxtrăhĭt īncērtīs. Ēt iām sūprēmă Tŏnāntīs575
iūssă frĕmūnt āgrōsquĕ vĭrīs ānnōsăquĕ vāstānt
ōppĭdă; bēllĭpŏtēns praē sē dĕŭs āgmĭnă pāssīm
mīllĕ răpīt; līquērĕ dŏmōs dīlēctăquĕ laētī
cōnŭbĭa ēt prīmō plōrāntīs līmĭnĕ nātōs:
tāntŭs ĭn āttŏnĭtōs cĕcĭdīt dĕŭs. Ārmă pătērnīs580
pōstĭbŭs ēt fīxōs sŭpĕrum ād pĕnĕtrālĭă cūrrūs
vēllĕre ămōr; tūnc fēssă pŭtrī rōbīgĭnĕ pīlă
hōrrēntēsquĕ sĭtū glădĭōs īn saēvă rĕcūrānt
vūlnĕra ĕt āttrītō cōgūnt iŭvĕnēscĕrĕ sāxō.
Hī tĕrĕtēs gălĕās māgnōrūmque aērĕă sūtă585
thōrācum ēt tŭnĭcās chălўbūm squālōrĕ crĕpāntēs
pēctŏrĭbūs tēmptāre, ălĭī Cōrtŷnĭă lēntānt
cōrnŭă; iām fālcēs ăvĭdīs ĕt ărātră cămīnīs
rāstrăque ĕt īncūrvī saēvūm rŭbŭērĕ lĭgōnēs.
caēdĕrĕ nēc vălĭdās sānctīs ē stīrpĭbŭs hāstās,590
nēc pŭdŏr ēmĕrĭtō clĭpĕūm vēstīssĕ iŭvēncō.
Īrrūpēre Ārgōs maēstīque ād līmĭnă rēgīs
bēlla ănĭmīs, bēlla ōrĕ frĕmūnt; īt clāmŏr ăd aūrās,
quāntūs Tŷrrhēnī gĕmĭtūs sălĭs, aūt ŭbĭ tēmptāt
Ēncĕlădūs mūtārĕ lătūs; sŭpĕr īgnĕŭs āntrīs595
mōns tŏnăt, ēxūndānt ăpĭcēs flūctūsquĕ Pĕlōrūs
cōntrăhĭt, ēt spērāt tēllūs ābrūptă rĕvērtī.
Ātque hīc īngēntī Căpăneūs Māvōrtĭs ămōrĕ
ēxcĭtŭs ēt lōngām prīdem īndīgnāntĭă pācēm
cōrdă tŭmēns - huīc āmplă quĭdēm dē sānguĭnĕ prīscō600
nōbĭlĭtās; sĕd ĕnim īpsĕ mănū praēgrēssŭs ăvōrūm
fāctă, dĭū tūtō sŭpĕrūm cōntēmptŏr ĕt aēquī
īmpătĭēns lārgūsque ănĭmaē, mŏdŏ suāsĕrĭt īră -,
ūnŭs ŭt ē sīlvīs Phŏlŏēs hăbĭtātŏr ŏpācaē
īntĕr ĕt Aētnaēōs aēquūs cōnsūrgĕrĕ frātrēs,605
āntĕ fŏrēs, ŭbĭ tūrbă dŭcūm vūlgīquĕ frĕmēntīs,
Āmphĭărāĕ, tŭās: "Quaē tānta īgnāvĭă" clāmāt,
"Īnăchĭdaē vōsque ō sŏcĭō dē sānguĭne Ăchīvī?
ūnĭŭs - heū pŭdĕāt! - plēbēia ād līmĭnă cīvīs
tōt fērro āccīnctaē gēntēs ănĭmīsquĕ părātaē610
pēndēmūs? nōn si īpsĕ căvō sūb vērtĭcĕ Cīrrhaē,
quīsquĭs ĭs ēst, tĭmĭdīs fāmaēque ĭtă vīsŭs, Ăpōllŏ
mūgĭăt īnsānō pĕnĭtūs sēclūsŭs ĭn āntrō,
ēxspēctārĕ quĕām, dūm pāllĭdă vīrgŏ trĕmēndās
nūntĭĕt āmbāgēs. Vīrtūs mĭhĭ nūmĕn ĕt ēnsīs,615
quēm tĕnĕō! Iāmque hīc tĭmĭdā cūm fraūdĕ săcērdōs
ēxĕăt, aūt hŏdĭē, vŏlŭcrūm quaē tāntă pŏtēstās,
ēxpĕrĭār". laētūm frĕmĭt āssēnsūquĕ fŭrēntēm
īmplĕt Ăchaēă mănūs. Tāndēm prōrūmpĕre ădāctūs
Oēclīdēs: "ălĭō cūrārum ăgĭtāntĕ tŭmūltū620
nōn ĕquĭdem ēffrēnō iŭvĕnīs clāmōrĕ prŏfānī
dīctōrūmquĕ mĕtū, lĭcĕt hīc īnsānă mĭnētūr,
ēlĭcĭōr tĕnĕbrīs; ălĭō mĭhĭ dēbĭtă fātō
sūmmă dĭēs, vĕtĭtūmquĕ dărī mōrtālĭbŭs ārmīs.
Sēd mē vēstĕr ămōr nĭmĭūsque ārcānă prŏfārī625
Phoēbŭs ăgīt; vōbīs vēntūra ātque ōmnĕ, quŏd ūltrāst,
pāndĕrĕ maēstŭs ĕō; nām tē, vēsānĕ, mŏnērī
āntĕ nĕfās, ūnīquĕ tăcēt tĭbĭ nōstĕr Ăpōllŏ.
quō, mĭsĕrī, fātīs sŭpĕrīsque ōbstāntĭbŭs ārmă,
quō răpĭtīs? Quaē vōs Fŭrĭārūm vērbĕră caēcōs630
ēxăgĭtānt? ădĕōne ănĭmārūm taēdĕt? ĕt Ārgōs
ēxōsī? nīl dūlcĕ dŏmī? nūlla ōmĭnă cūraē?
quīd mē Pērsēī sēcrēta ād cūlmĭnă mōntīs
īrĕ grădū trĕpĭdō sŭpĕrūmque īrrūmpĕrĕ coētūs
ēgīstīs? pŏtŭī părĭtēr nēscīrĕ, quĭs ārmīs635
cāsŭs, ŭbi ātră dĭēs, quaē fāti ēxōrdĭă cūnctīs,
quaē mĭhĭ. cōnsūltī tēstōr pĕnĕtrālĭă mūndī
ēt vŏlŭcrum ādfātūs ēt tē, Thŷmbraēĕ, vŏcāntī
nōn ălĭās tām saēvĕ mĭhī, quaē sīgnă fŭtūrī
pērtŭlĕrīm: vīdi īngēntīs pōrtēntă rŭīnaē,640
vīdi hŏmĭnūm dīvūmquĕ mĕtūs hĭlărēmquĕ Mĕgaērām
ēt Lăchĕsīn pūtrī văcŭāntēm saēcŭlă pēnsō.
Prōĭcĭte ārmă mănū: dĕŭs ēccĕ fŭrēntĭbŭs ōbstāt,
ēccĕ dĕūs! mĭsĕrī, quīd pūlchrūm sānguĭnĕ vēstrō
Āŏnĭam ēt dīrī sătŭrārĕ nŏvālĭă Cādmī?645
Sēd quīd vānă cănō, quīd fīxōs ārcĕŏ cāsūs?
Ībĭmŭs." Hīc prēssō gĕmŭīt sĕmĕl ōrĕ săcērdōs.
Īllum ĭtĕrūm Căpăneūs: "Tŭŭs ō fŭrŏr aūgŭrĕt ūnī
īstă tĭbi, ūt sērvēs văcŭōs īnglōrĭŭs ānnōs
ēt tŭă nōn ūmquām Tŷrrhēnūs tēmpŏră cīrcūm650
clāngŏr ĕāt. Quīd vōtă vĭrūm mĕlĭōră mŏrārīs?
Scīlĭcĕt ūt vānīs ăvĭbūs nātōquĕ dŏmōquĕ
ēt thălămīs pŏtĭārĕ iăcēns, sĭlĕāmŭs ĭnūltī
Tŷdĕŏs ēgrĕgĭī pērfōssūm pēctŭs ĕt ārmă
foēdĕrĭs ābrūptī? Quōdsī bēlla ēffĕră Grāiōs655
fērrĕ vĕtās, ī Sīdŏnĭōs lēgātŭs ăd hōstēs:
haēc pācēm tĭbĭ sērtă dăbūnt. tŭă prōrsŭs ĭnānī
vērbă pŏlō caūsās ābstrūsăquĕ nōmĭnă rērūm
ēlĭcĭūnt: mĭsĕrēt sŭpĕrūm, sī cārmĭnă cūraē
hūmānaēquĕ prĕcēs! Quĭd ĭnērtĭă pēctŏră tērrēs?660
Prīmŭs ĭn ōrbĕ dĕōs fēcīt tĭmŏr! Ēt tĭbĭ tūtō
nūnc ĕăt īstĕ fŭrōr; sēd prīma ād clāssĭcă cūm iām
hōstīlem Īsmēnōn gălĕīs Dīrcēnquĕ bĭbēmūs,
nē mĭhĭ tūnc, mŏnĕō, lĭtŭōs ātque ārmă vŏlēntī
ōbvĭŭs īrĕ părēs vēnīsque aūt ālĭtĕ vīsā665
bēllōrūm prōfērrĕ dĭēm: prŏcŭl haēc tĭbĭ mōllīs
īnfŭlă tērrĭfĭcīque ăbĕrīt dēmēntĭă Phoēbī:
īllīc aūgŭr ĕgo ēt mēcūm quīcūmquĕ părātī
īnsānīrĕ mănū." rūrsūs frăgŏr īntŏnăt īngēns
hōrtāntum ēt vāstō sūbtērvŏlăt āstră tŭmūltū.670
Ūt răpĭdūs tōrrēns, ănĭmōs cuī vērnă mĭnīstrānt
flāmĭna ĕt ēxūtī cōncrētō frīgŏrĕ mōntēs,
cūm văgŭs īn cāmpōs frūstrā prŏhĭbēntĭbŭs ēxīt
ōbĭcĭbūs, rĕsŏnānt pērmīxtō tūrbĭnĕ tēctă,
ārva, ārmēntă, vĭrī, dōnēc stĕtĭt īmprŏbŭs āltō675
cōllĕ mĭnōr māgnōque īnvēnĭt ĭn āggĕrĕ rīpās.
haēc āltērnă dŭcūm nōx īntērfūsă dĭrēmīt.
Āt gĕmĭtūs Ārgīă vĭrī nōn āmplĭŭs aēquō
cōrdĕ fĕrēns sŏcĭūmque ănĭmō mĭsĕrātă dŏlōrēm,
sīcŭt ĕrāt lăcĕrīs prīdēm tūrpātă căpīllīs680
ēt flētū sīgnātă gĕnās, ād cēlsă vĕrēndī
ībāt tēctă pătrīs, pārvūmquĕ sŭb ūbĕrĕ cārō
Thēssāndrūm pōrtābăt ăvō iām nōctĕ sŭprēmā
āntĕ nŏvōs ōrtūs, ŭbĭ sōlă sŭpērstĭtĕ plaūstrō
Ārctŏs ăd ōceānūm fŭgĭēntĭbŭs īnvĭdĕt āstrīs.685
ūtquĕ fŏrēs ĭnĭīt māgnōque āffūsă părēntīst:
"Cūr tŭă cūm lăcrĭmīs maēstō sĭnĕ cōniŭgĕ sūpplēx
līmĭnă nōctĕ pĕtām, cēssēm lĭcĕt īpsă prŏfārī,
scīs gĕnĭtōr. Sēd iūră dĕūm gĕnĭālĭă tēstōr
tēquĕ pătēr, nōn īllĕ iŭbēt, sēd pērvĭgĭl āngōr;690
ēx quō prīmŭs Hўmēn mōvītque īnfaūstă sĭnīstrām
Iūnŏ făcēm, sēmpēr lăcrĭmīs gĕmĭtūquĕ prŏpīnquō
ēxtūrbātă quĭēs. nōn sī mĭhĭ tīgrĭdĭs hōrrōr
aēquŏrĕaēquĕ sŭpēr rīgeānt praēcōrdĭă caūtēs,
fērrĕ quĕām; tū sōlŭs ŏpēm, tū sūmmă mĕdēndī695
iūră tĕnēs; dā bēllă, pătēr, gĕnĕrīquĕ iăcēntīs
āspĭcĕ rēs hŭmĭlēs, ātque hānc, pătĕr, āspĭcĕ prōlēm
ēxŭlĭs; huīc ōlīm gĕnĕrīs pŭdŏr. ō | ŭbĭ prīmă
hōspĭtĭa ēt iūnctaē tēstātō nūmĭnĕ dēxtraē!
hīc cērte ēst quēm fātă dăbānt, quēm dīxĭt Ăpōllŏ;700
nōn ĕgŏmēt tăcĭtōs Vĕnĕrīs fūrātă călōrēs
cūlpātāmvĕ făcēm: tŭă iūssă vĕrēndă tŭōsquĕ
dīlēxī mŏnĭtūs. Nūnc quā fĕrĭtātĕ dŏlēntīs
dēspĭcĭām quēstūs? Nēscīs, pătĕr ōptĭmĕ, nēscīs,
quāntŭs ămōr cāstaē mĭsĕrō nūpsīssĕ mărītō.705
ēt nūnc maēstă quĭdēm grăve ĕt īllaētābĭlĕ mūnūs,
ūt tĭmĕām dŏlĕāmquĕ, rŏgō; sēd cum ōscŭlă rūmpēt
maēstă dĭēs, cūm raūcă dăbūnt ăbĕūntĭbŭs ārmīs
sīgnă tŭbaē saēvōquĕ gĕnās fūlgēbĭtĭs aūrō,
eī mĭhĭ! cārĕ părēns, ĭtĕrūm fōrtāssĕ rŏgābō."710
Īllĭŭs ūmēntī cārpēns pătĕr ōscŭlă vūltū:
"Nōn ĕquĭdem hās ūmquām cūlpārīm, nātă, quĕrēlās;
pōnĕ mĕtūs, laūdāndă rŏgās nēc dīgnă nĕgārī.
Sēd mĭhĭ mūltă dĕī - nēc tū spērārĕ, quŏd ūrgēs,
dēsĭnĕ -, mūltă mĕtūs rēgnīquĕ vŏlūbĭlĕ pōndūs715
sūbĭcĭūnt ănĭmō. Vĕnĭēt, quī dēbĭtŭs īstīs,
nātă, mŏdūs, nĕquĕ te īncāssūm flēvīssĕ quĕrērīs.
Tū sōlārĕ vĭrūm, neū sīnt dīspēndĭă iūstaē
dūră mŏraē: māgnōs cūnctāmūr, nātă, părātūs.
Prōfĭcĭtūr bēllō". Dīcēntēm tālĭă nāscēns720
lūx mŏnĕt īngēntēsquĕ iŭbēnt āssūrgĕrĕ cūraē.
At non Aoniae moderator perfidus orae
nocte sub ancipiti, quamuis umentibus astris
longus ad auroram superet labor, otia somni
accipit; invigilant animo scelerisque parati
5supplicium exercent curae; tum plurima versat
pessimus in dubiis augur timor. "Ei mihi" clamat,
"unde morae?" - nam prona ratus facilemque tot armis
Tydea, nec numero virtutem animumque rependit -
"num regio diversa viae? num missus ab Argis
10subsidio globus? an sceleris data fama per urbes
finitimas? paucosne, pater Gradive, manvve
legimus indecores? at enim fortissimus illic
et Chromis et Dorylas et nostris turribus aequi
Thespiadae totos raperent mihi funditus Argos.
15Nec tamen ille meis, reor, impenetrabilis armis
aere gerens solidoque datos adamante lacertos
venerat; heu segnes, quorum labor haeret in uno,
si conserta manus". Vario sic turbidus aestu
angitur ac sese culpat super omnia, qui non
20orantem in mediis legatum coetibus ense
perculerit foedasque palam satiaverit iras.
Iam pudet incepti, iam paenitet. Ac velut ille
fluctibus Ioniis Calabrae datus arbiter alno
nec rudis undarum - portus sed linquere amicos
25purior Olenii frustra gradus impulit astri -,
cum fragor hiberni subitus Iovis, omnia mundi
claustra tonant multusque polos inclinat Orion,
ipse quidem malit terras pugnatque reverti,
fert ingens a puppe notus, tunc arte relicta
30ingemit et caecas sequitur iam nescius undas:
talis Agenoreus ductor caeloque morantem
Luciferum et seros maerentibus increpat ortus.
Ecce sub occiduas versae iam Noctis habenas
astrorumque obitus, ubi primum maxima Tethys
35impulit Eoo cunctantem Hyperiona ponto,
ima flagellatis, signum lugubre malorum,
ponderibus trepidavit humus, motusque Cithaeron
antiquas dedit ire nives; tunc visa levari
culmina septenaeque iugo concurrere portae.
40Et prope sunt causae: gelido remeabat Eoo
iratus fatis et tristis morte negata
Haemonides; necdum ora patent, dubiusque notari
signa dabat magnae longe manifesta ruinae
planctuque et gemitu; lacrimas nam protinus omnis
45fuderat. Haud aliter saltu devertitur orbus
pastor ab agrestum nocturna strage luporum,
cuius erile pecus silvis inopinus abegit
imber et hibernae ventosa cacumina lunae:
luce patent caedes; domino perferre recentes
50ipse timet casus, haustaque informis harena
questibus implet agros, stabulique silentia magni
odit et amissos longo ciet ordine tauros.
Illum congestae portarum ad limina matres
ut solum videre - nefas! - nulla agmina circum
55magnanimosque duces, nil ausae quaerere tollunt
clamorem, qualis bello supremus apertis
urbibus, aut pelago iam descendente carina.
Ut primum invisi cupido data copia regis:
"Hanc tibi de tanto donat ferus agmine Tydeus
60infelicem animam, sive haec sententia divum,
seu fortuna fuit, seu, quod pudet ira fateri,
vis invicta viri. Vix credo et nuntius: omnes
procubuere, omnes. Noctis vaga lumina testor
et socium manes et te, mala protinus ales,
65qua redeo, non hanc lacrimis meruisse nec astu
crudelem veniam atque inhonorae munera lucis.
Sed mihi iussa deum placitoque ignara moveri
Atropos atque olim non haec data ianua leti
eripuere necem. iamque ut mihi prodiga vitae
70pectora et extremam nihil horrescentia mortem
aspicias: bellum infandum ominibusque negatam
movisti, funeste, aciem; dum pellere leges
et consanguineo gestis regnare superbus
exsule, te series orbarum excisa domorum
75planctibus assiduis, te diro horrore volantes
quinquaginta animae circum noctesque diesque
assilient; neque enim ipse moror." iam moverat iras
rex ferus, et tristes ignescunt sanguine vultus.
Inde ultro Phlegyas et non cunctator iniqui
80Labdacus - hos regni ferrum penes - ire manuque
proturbare parant. sed iam nudaverat ensem
magnanimus vates, et nunc trucis ora tyranni,
nunc ferrum aspectans: "Numquam tibi sanguinis huius
ius erit aut magno feries imperdita Tydeo
85pectora; vado equidem exsultans ereptaque fata
insequor et comites feror exspectatus ad umbras.
Te superis fratrique -" et iam media orsa loquentis
absciderat plenum capulo latus; ille dolori
pugnat et ingentem nisu duplicatus in ictum
90corruit, extremisque animae singultibus errans
alternus nunc ore venit, nunc vulnere sanguis.
Excussae procerum mentes, turbataque mussant
concilia; ast illum coniunx fidique parentes
servantem vultus et torvum in morte peracta,
95non longum reducem laetati, in tecta ferebant.
Sed ducis infandi rabidae non hactenus irae
stare queunt; vetat igne rapi, pacemque sepulcri
impius ignaris nequiquam manibus arcet.
Tu tamen egregius fati mentisque nec umquam
100- sic dignum est - passure situm, qui comminus ausus
vadere contemptum reges, quaque ampla veniret
libertas, sancire viam: quo carmine dignam,
quo satis ore tuis famam virtutibus addam,
augur amate deis? Non te caelestia frustra
105edocuit lauroque sua dignatus Apollost:
et nemorum Dodona parens Cirrhaeaque virgo
audebit tacito populos suspendere Phoebo.
Nunc quoque Tartareo multum divisus Averno
Elysias, i, carpe plagas, ubi manibus axis
110invius Ogygiis nec sontis iniqua tyranni
iussa valent; durant habitus et membra cruentis
inviolata feris, nudoque sub axe iacentem
et nemus et tristis volucrum reverentia servat.
At nuptae exanimes puerique aegrique parentes
115moenibus effusi per plana, per avia, passim
quisque suas avidi ad lacrimas miserabile currunt
certamen, quos densa gradu comitantur euntes
milia solandi studio, pars visere flagrant
unius acta viri et tantos in nocte labores.
120fervet iter gemitu et plangoribus arva reclamant.
ut vero infames scopulos silvamque nefandam
perventum, ceu nulla prius lamenta nec atri
manassent imbres, sic ore miserrimus uno
exoritur fragor, aspectuque accensa cruento
125turba furit: stat sanguineo discissus amictu
Luctus atrox caesoque invitat pectore matres.
Scrutantur galeas frigentum inventaque monstrant
corpora, prociduae super externosque suosque.
Hae pressant in tabe comas, hae lumina signant
130vulneraque alta rigant lacrimis, pars spicula dextra
nequiquam parcente trahunt, pars molliter aptant
bracchia trunca loco et cervicibus ora reponunt.
At vaga per dumos vacuique in pulvere campi
magna parens iuvenum, gemini nunc funeris, Ide
135squalentem sublata comam liventiaque ora
ungue premens - nec iam infelix miserandaque, verum
terror inest lacrimis -, per et arma et corpora passim
canitiem impexam dira tellure volutans
quaerit inops natos omnique in corpore plangit.
140Thessalis haud aliter bello gavisa recenti,
cui gentile nefas hominem renovare canendo,
multifida attollens antiqua lumina cedro
nocte subit campos versatque in sanguine functum
vulgus et explorat manes, cui plurima busto
145imperet ad superos: animarum maesta queruntur
concilia, et nigri pater indignatur Averni.
Illi in secessu pariter sub rupe iacebant
felices, quos una dies, manus abstulit una,
pervia vulneribus media trabe pectora nexi.
150ut vidit lacrimisque oculi patuere profusis:
"Hosne ego complexus genetrix, haec oscula, nati,
vestra tuor? Sic vos extremo in fine ligavit
ingenium crudele necis? Quae vulnera tractem,
quae prius ora premam? Vosne illa potentia matris,
155vos uteri fortuna mei, qua tangere divos
rebar et Ogygias titulis anteire parentes?
a, quanto melius dextraque in sorte iugatae,
quis steriles thalami nulloque ululata dolore
respexit Lucina domum! Mihi quippe malorum
160causa labor; sed nec bellorum in luce patenti
conspicui fatis aeternaque gentibus ausi
quaesistis miserae vulnus memorabile matri,
sed mortem obscuram numerosaque funera passi,
heu quantus furto cruor et sine laude iacetis!
165Quin ego non dextras miseris complexibus ausim
dividere et tanti consortia rumpere leti:
ite diu fratres indiscretique supremis
ignibus et caros urna confundite manes!"
Nec minus interea digesta strage suorum
170hic Chthonium coniunx, hic mater Penthea clamat
Astyoche, puerique rudes, tua, Phaedime, proles,
amissum didicere patrem, Marpessaque pactum
Phyllea, sanguineumque lavant Acamanta sorores.
Tunc ferro retegunt silvas collisque propinqui
175annosum truncant apicem, qui conscius actis
noctis et inspexit gemitus; ibi grandior aevo
ante rogos, dum quisque suo nequit igne revelli,
concilium infaustum dictis mulcebat Aletes:
"Saepe quidem infelix varioque exercita ludo
180fatorum gens nostra fuit, Sidonius ex quo
hospes in Aonios iecit sata ferrea sulcos,
unde novi fetus et formidata colonis
arva suis. Sed nec veteris cum regia Cadmi
fulmineum in cinerem monitis Iunonis iniquae
185consedit, neque funerea cum laude potitus
infelix Athamas trepido de monte veniret,
semianimem heu laeto referens clamore Learchum,
hic gemitus Thebis, nec tempore clarius illo
Phoenissae sonuere domus, cum lassa furorem
190vicit et ad comitum lacrimas expavit Agave.
Una dies similis fato specieque malorum
aequa fuit, qua magniloquos luit impia flatus
Tantalis, innumeris cum circumfusa ruinis
corpora tot raperet terra, tot quaereret ignes.
195talis erat vulgi status, et sic urbe relicta
primaevique senesque et longo examine matres
invidiam planxere deis miseroque tumultu
bina per ingentes stipabant funera portas.
Meque ipsum memini - necdum apta laboribus aetas -
200flesse tamen gemituque meos aequasse parentes.
Illa tamen superi. Nec quod tibi, Delia, castos
prolapsum ad fontis specula temerare profana
heu dominum insani nihil agnovere Molossi,
deflerim magis, aut verso quod sanguine fluxit
205in subitos regina lacus: sic dura Sororum
pensa dabant visumque Iovi. Nunc regis iniqui
ob noxam immeritos patriae tot culmina cives
exuimus, nec adhuc calcati foederis Argos
fama subit, et iam bellorum extrema dolemus.
210quantus equis quantusque viris in pulvere crasso
sudor! Io quanti crudele rubebitis amnes!
Viderit haec bello viridis manus: ast ego doner
dum licet igne meo terraque insternar avita!"
haec senior, multumque nefas Eteoclis acerbat
215crudelem infandumque vocans poenasque daturum.
Unde ea libertas? Iuxta illi finis et aetas
tota retro, seraeque decus velit addere morti.
Haec sator astrorum iamdudum e vertice mundi
prospectans primoque imbutas sanguine gentes
220Gradivum acciri propere iubet. ille furentes
Bistonas et Geticas populatus caedibus urbes
turbidus aetherias currus urguebat ad arces,
fulmine cristatum galeae iubar armaque in auro
tristia, terrificis monstrorum animata figuris,
225incutiens: tonat axe polus clipeique cruenta
lux rubet, et solem longe ferit aemulus orbis.
hunc ubi Sarmaticos etiamnum efflare labores
Iuppiter et tota perfusum pectora belli
tempestate videt: "Talis mihi, nate, per Argos,
230talis abi, sic ense madens, hac nubilus ira.
exturbent resides frenos et cuncta perosi
te cupiant, tibi praecipites animasque manusque
devoveant, rape cunctantes et foedera turba,
cui dedimus, tibi fas ipsos incendere bello
235caelicolas pacemque meam. Iam semina pugnae
ipse dedi: remeat portans immania Tydeus
ausa, ducis scelus et turpis, primordia belli,
insidias fraudesque, suis quas ultus in armis.
adde fidem. vos o superi, meus ordine sanguis,
240ne pugnare odiis, neu me temptare precando
certetis; sic Fata mihi nigraeque Sororum
iuravere colus: manet haec ab origine mundi
fixa dies bello, populique in proelia nati.
Quodni me veterum poenas sancire malorum
245gentibus et diros sinitis punire nepotes
- arcem hanc aeternam, mentis sacraria nostrae,
testor et Elysios, etiam mihi numina, fontes -,
ipse manu Thebas correptaque moenia fundo
excutiam versasque solo super Inacha tecta
250effundam turres aut stagna in caerula verram
imbre superiecto, licet ipsa in turbine rerum
Iuno suos colles templumque amplexa laboret."
Dixit, et attoniti iussis. Mortalia credas
pectora, sic cuncti vocemque animosque tenebant.
255Non secus ac longa ventorum pace solutum
aequor et imbelli recubant ubi litora somno,
silvarumque comas et abacto flamine nubes
mulcet iners aestas; tunc stagna lacusque sonori
detumuere, tacent exusti solibus amnes.
260Gaudet ovans iussis et adhuc temone calenti
fervidus in laevum torsit Gradivus habenas.
iamque iter extremum caelique abrupta tenebat,
cum Venus ante ipsos nulla formidine gressum
figit equos; cessere retro iamiamque rigentes
265suppliciter posuere iubas. Tunc pectora summo
acclinata iugo vultumque obliqua madentem
incipit - interea dominae vestigia iuxta
spumantem proni mandunt adamanta iugales -:
"Bella etiam in Thebas, socer o pulcherrime, bella
270ipse paras ferroque tuos abolere nepotes?
Nec genus Harmoniae nec te conubia caelo
festa nec hae quicquam lacrimae, furibunde, morantur?
Criminis haec merces? Hoc fama pudorque relictus,
hoc mihi Lemniacae de te meruere catenae?
275Perge libens; at non eadem Vulcania nobis
obsequia, et laesi servit tamen ira mariti!
Illum ego perpetuis mihi desudare caminis
si iubeam vigilesque operi transmittere noctes,
gaudeat ornatusque novos ipsique laboret
280arma tibi; tu! - sed scopulos et aena precando
flectere corda paro; solum hoc tamen anxia, solum
obtestor, quid me Tyrio sociare marito
progeniem caram infaustisque dabas hymenaeis?
dum fore praeclaros armis et vivida rebus
285pectora vipereo Tyrios de sanguine iactas
demissumque Iovis serie genus. A! mea quanto
Sithonia mallem nupsisset virgo sub Arcto
trans Borean Thracasque tuos. Indigna parumne
pertulimus, divae Veneris quod filia longum
290reptat et Illyricas deiectat virus in herbas?
Nunc gentem immeritam -". Lacrimas non pertulit ultra
Bellipotens, hastam laeva transumit et alto,
haut mora, desilvit curru, clipeoque receptam
laedit in amplexu dictisque ita mulcet amicis:
295"O mihi bellorum requies et sacra voluptas
unaque pax animo! Soli cui tanta potestas
divorumque hominumque meis occurrere telis
impune et media quamuis in caede frementis
hos adsistere equos, hunc ensem avellere dextra.
300Nec mihi Sidonii genialia foedera Cadmi
nec tua cara fides - ne falsa incessere gaude! -
exciderunt: prius in patrui deus infera mergar
stagna et pallentes agar exarmatus ad umbras.
Sed nunc fatorum monitus mentemque supremi
305iussus obire patris - neque enim Vulcania tali
imperio manus apta legi -, quo pectore contra
ire Iovem dictasque parem contemnere leges,
cui modo - pro vires! - terras caelumque fretumque
attremere oranti tantosque ex ordine vidi
310delituisse deos? Sed ne mihi corde supremos
concipe, cara, metus! Quando haec mutare potestas
nulla datur - cum iam Tyriis sub moenibus ambae
bellabunt gentes, adero et socia arma iuvabo.
Tunc me sanguineo late defervere campo
315res super Argolicas haud sic deiecta videbis;
hoc mihi ius, nec fata vetant". Sic orsus aperto
flagrantes immisit equos. non ocius alti
in terras cadit ira Iovis, si quando nivalem
Othryn et Arctoae gelidum caput institit Ossae
320armavitque in nube manum: volat ignea moles
saeva dei mandata ferens, caelumque trisulca
territat omne coma iamdudum aut ditibus agris
signa dare aut ponto miseros involvere nautas.
Iamque remensus iter fesso Danaeia Tydeus
325arva gradu viridisque legit devexa Prosymnae
terribilis visu: stant fulti pulvere crines,
squalidus ex umeris cadit alta in vulnera sudor,
insomnisque oculos rubor excitat, oraque retro
solvit anhela sitis; mens altum spirat honorem
330conscia factorum. Sic nota in pascua taurus
bellator redit, adverso cui colla suoque
sanguine proscissisque natant palearibus armi;
tunc quoque lassa tumet virtus multumque superbit
pectore despecto; vacua iacet hostis harena
335turpe gemens crudosque vetat sentire labores.
talis erat; medias etiam non destitit urbes,
quidquid et Asopon veteresque interiacet Argos,
inflammare odiis, multumque et ubique retexens
legatum sese Graia de gente petendis
340isse super regnis profugi Polynicis, at inde
vim, noctem, scelus, arma, dolos, ea foedera passum
regis Echionii, fratri sua iura negari.
Prona fides populis; deus omnia credere suadet
armipotens, geminatque acceptos fama pavores.
345Utque introgressus portas - et forte verendus
concilio pater ipse duces cogebat Adrastus -,
improvisus adest, iam illinc a postibus aulae
vociferans: "Arma, arma viri, tuque optime Lernae
ductor, magnanimum si quis tibi sanguis avorum,
350arma para! Nusquam pietas, non gentibus aequum
fas aut cura Iovis; melius legatus adissem
Sauromatas avidos servatoremque cruentum
Bebrycii nemoris. Nec iussa incuso pigetve
officii: iuvat isse, iuvat, Thebasque nocentes
355explorasse manu; bello me, credite, bello,
ceu turrem validam aut artam compagibus urbem,
delecti insidiis instructique omnibus armis
nocte doloque viri nudum ignarumque locorum
nequiquam clausere; iacent in sanguine mixti
360ante urbem vacuam. Nunc o, nunc tempus in hostis,
dum trepidi exsanguesque metu, dum funera portant,
nunc, socer, haec dum non manus excidit; ipse ego fessus
quinquaginta illis heroum immanibus umbris
vulneraque ista ferens putri insiccata cruore
365protinus ire peto!" trepidi de sedibus astant
Inachidae, cunctisque prior Cadmeius heros
accurrit vultum deiectus et "O | ego divis
invisus vitaeque nocens haec vulnera cerno
integer! hosne mihi reditus, germane, parabas?
370In me haec tela mei! Pro vitae foeda cupido!
Infelix, fratri facinus tam grande negavi.
Et nunc vestra quidem maneant in pace quieta
moenia, nec vobis tanti sim causa tumultus
hospes adhuc. Scio - nec me adeo res dextra levavit -,
375quam durum natis, thalamo quam triste revelli,
quam patria; non me ullius domus anxia culpet
respectentve truces obliquo lumine matres.
ibo libens certusque mori, licet optima coniunx
†auditusque iterum† revocet socer; hunc ego Thebis,
380hunc, germane, tibi iugulum et tibi, maxime Tydeu,
debeo". Sic variis pertemptat pectora dictis
obliquatque preces. Commotae questibus irae
et mixtus lacrimis calvit dolor; omnibus ultro
non iuvenum modo, sed gelidis et inertibus aevo
385pectoribus mens una subit, viduare penates,
finitimas adhibere manus, iamque ire. Sed altus
consiliis pater imperiique haut flectere molem
inscius: "Ista quidem superis curaeque medenda
linquite, quaeso, meae, nec te germanus inulto
390sceptra geret, neque nos avidi promittere bellum.
at nunc egregium tantoque in sanguine ovantem
excipite Oeniden, animosaque pectora laxet
sera quies: nobis dolor haut rationis egebit".
Turbati extemplo comites et pallida coniunx
395Tydea circum omnes fessum bellique viaeque
stipantur. Laetus mediis in sedibus aulae
constitit, ingentique exceptus terga columna,
vulnera dum lymphis Epidaurius elvit Idmon,
nunc velox ferro, nunc ille tepentibus herbis
400mitior, ipse alta seductus mente renarrat
principia irarum, quaeque orsus uterque vicissim,
quis locus insidiis, tacito quae tempora bello,
qui contra quantique duces, ubi maximus illi
sudor, et indicio servatum Maeona tristi
405exponit. Cui fida manus proceresque socerque
astupet oranti, Tyriusque incenditur exul.
Solverat Hesperii devexo margine ponti
flagrantes Sol pronus equos rutilamque lavabat
Oceani sub fonte comam, cui turba profundi
410Nereos et rapidis accurrunt passibus Horae,
frenaque et auratae textum sublime coronae
deripiunt, laxant calidis umentia loris
pectora; pars meritos vertunt ad molle iugales
gramen et erecto currum temone supinant.
415Nox subiit curasque hominum motusque ferarum
composuit nigroque polos involvit amictu,
illa quidem cunctis, sed non tibi mitis, Adraste,
Labdacioque duci: nam Tydea largus habebat
perfusum magna virtutis imagine somnus.
420et iam noctivagas inter deus armifer umbras
desuper Arcadiae fines Nemeaeaque rura
Taenariumque cacumen Apollineasque Therapnas
armorum tonitru ferit et trepidantia corda
implet amore sui. Comunt Furor Iraque cristas,
425frena ministrat equis Pavor armiger. At vigil omni
Fama sono vanos rerum succincta tumultus
antevolat currum flatuque impulsa gementum
alipedum trepidas denso cum murmure plumas
excutit: urguet enim stimulis auriga cruentis
430facta, infecta loqui, curruque infestus ab alto
terga comamque deae Scythica pater increpat hasta.
qualis ubi Aeolio dimissos carcere ventos
dux prae se Neptunus agit magnoque volentes
incitat Aegaeo; tristis comitatus eunti
435circum lora fremunt nimbique hiemesque profundae
nubilaque et vulso terrarum sordida fundo
tempestas: dubiae motis radicibus obstant
Cyclades, ipsa tua Mycono Gyaroque revelli,
Dele, times magnique fidem testaris alumni.
440Septima iam nitidum terris Aurora deisque
purpureo vehit ore diem, Perseius heros
cum primum arcana senior sese extulit aula,
multa super bello generisque tumentibus amens
incertusque animi, daret armis iura novosque
445gentibus incuteret stimulos, an frena teneret
irarum et motos capulis astringeret enses.
Hinc pacis tranquilla movent, atque inde pudori
foeda quies, flectique nova dulcedine pugnae
difficiles populi; dubio sententia tandem
450sera placet, vatum mentis et provida veri
sacra movere deum. Sollers tibi cura futuri,
Amphiaraë, datur, iuxtaque Amythaone cretus
iam senior - sed mente viret Phoeboque - Melampus
associat passus: dubium, cui pronus Apollo
455oraque Cirrhaea satiarit largius unda.
Principio fibris pecudumque in sanguine divos
explorant; iam tunc pavidis maculosa bidentum
corda negant diraque nefas minitantia vena.
ire tamen vacuoque sedet petere omina caelo.
460Mons erat audaci seductus in aethera dorso
- nomine Lernaei memorant Aphesanta coloni -,
gentibus Argolicis olim sacer; inde ferebant
nubila suspenso celerem temerasse volatu
Persea, cum raptos pueri perterrita mater
465prospexit de rupe gradus ac paene secutast.
Huc gemini vates sanctam canentis olivae
fronde comam et niveis ornati tempora vittis
evadunt pariter, madidos ubi lucidus agros
ortus et algentes laxavit sole pruinas.
470Ac prior Oeclides solitum prece numen amicat:
"Iuppiter omnipotens - nam te pernicibus alis
addere consilium volucresque implere futuri
ominaque et causas caelo deferre latentes
accipimus -, non Cirrha deum promiserit antro
475certius, aut frondes lucis quas fama Molossis
Chaonias sonuisse tibi, licet aridus Hammon
invideat Lyciaeque parent contendere sortes
Niliacumque pecus patrioque aequalis honori
Branchus, et undosae quem rusticus accola Pisae
480Pana Lycaonia nocturnum exaudit in umbra:
ditior ille animi, cui tu, Dictaee, secundas
impuleris manifestus aves. mirum unde, sed olimst
hic honor alitibus, superae seu conditor aulae
sic dedit effusum chaos in nova semina texens,
485seu quia mutatae nostraque ab origine versis
corporibus subiere notos, seu purior axis
amotumque nefas et rarum insistere terris
vera docent; tibi, summe sator terraeque deumque,
scire licet. Nos Argolicae primordia pugnae
490venturumque sinas caelo praenosse laborem.
Si datur et duris sedet haec sententia Parcis
solvere Echionias Lernaea cuspide portas,
signa feras laevusque tones; tunc omnis in astris
consonet arcana volucris bona murmura lingua.
495Si prohibes, hic necte moras dextrisque profundum
alitibus praetexe diem". Sic fatus, et alto
membra locat scopulo; tunc plura ignotaque iungit
numina et immensi fruitur caligine mundi.
Postquam rite diu partiti sidera cunctis
500perlegere animis oculisque sequacibus auras,
tunc Amythaonius longo post tempore vates:
"Nonne sub excelso spirantis limite caeli,
Amphiaraë, vides, cursus ut nulla serenos
ales agat liquidoque polum complexa meatu
505pendeat aut fugiens placabile planxerit omen?
non comes obscurus tripodum, non fulminis ardens
vector adest flavaeque sonans avis unca Minervae,
non venit auguriis melior, quin vultur et altis
desuper accipitres exsultavere rapinis.
510monstra volant, dirae stridunt in nube volucres,
nocturnaeque gemunt striges et feralia bubo
damna canens. quae prima deum portenta sequamur?
hisne dari, Thymbraee, polum? simul ora recurvo
ungue secant rabidae planctumque imitantibus alis
515exagitant Zephyros et plumea pectora caedunt".
ille sub haec: "Equidem varii, pater, omina Phoebi
saepe tuli: iam tum, prima cum pube virentem
semideos inter pinus me Thessala reges
duceret, hic casus terraeque marisque canentem
520obstipuere duces, nec me ventura locuto
saepius in dubiis auditus Iasoni Mopsus.
sed similis non ante metus aut astra notavi
prodigiosa magis; quamquam maiora parantur.
huc adverte animum: clara regione profundi
525aetheros innumeri statuerunt agmina cycni,
sive hos Strymonia Boreas eiecit ab Arcto,
seu fecunda refert placidi clementia Nili.
Fixerunt cursus: has rere in imagine Thebas;
nam sese immoti gyro atque in pace silentes
530ceu muris valloque tenent. Sed fortior ecce
adventat per inane cohors; septem ordine fulvo
armigeras summi Iovis exsultante caterva
intuor: Inachii sint hi tibi, concipe, reges.
Invasere globum nivei gregis uncaque pandunt
535caedibus ora novis et strictis unguibus instant.
cernis inexperto rorantes sanguine ventos,
et plumis stillare diem? quae saeva repente
victores agitat leto Iovis ira sinistri?
Hic excelsa petens subita face solis inarsit
540submisitque animos, illum vestigia adortum
maiorum volucrum tenerae deponitis alae.
Hic hosti implicitus pariter ruit, hunc fuga retro
volvit agens sociae linquentem fata catervae.
Hic nimbo glomeratus obit, hic praepete viva
545pascitur immoriens; spargit cava nubila sanguis.
"Quid furtim illacrimas?" "Illum, venerande Melampu,
qui cadit, agnosco". Trepidos sic mole futuri
cunctaque iam rerum certa sub imagine passos
terror habet vates; piget irrupisse volantum
550concilia et caelo mentem insertasse vetanti,
auditique odere deos. Unde iste per orbem
primus venturi miseris animantibus aeger
crevit amor? Divumne feras hoc munus, an ipsi,
gens avida et parto non umquam stare quieti,
555ervimus, quae prima dies, ubi terminus aevi,
quid bonus ille deum genitor, quid ferrea Clotho
cogitet? Hinc fibrae et volucrum per nubila sermo
astrorumque vices numerataque semina lunae
Thessalicumque nefas. at non prior aureus ille
560sanguis avum scopulisque satae vel robore gentes
mentibus his usae; silvas amor unus humumque
edomuisse manu; quid crastina volveret aetas,
scire nefas homini. nos pravum et flebile vulgus
scrutari penitus superos: hinc pallor et irae,
565hinc scelus insidiaeque et nulla modestia voti.
Ergo manu vittas damnataque vertice serta
deripit abiectaque inhonorus fronde sacerdos
inviso de monte redit; iam bella tubaeque
comminus, absentesque fremunt sub pectore Thebae.
570ille nec aspectum vulgi, nec fida tyranni
colloquia aut coetus procerum perferre, sed atra
sede tegi, et superum clausus negat acta fateri
- te pudor et curae retinent per rura, Melampu -:
bissenos premit ora dies populumque ducesque
575extrahit incertis. Et iam suprema Tonantis
iussa fremunt agrosque viris annosaque vastant
oppida; bellipotens prae se deus agmina passim
mille rapit; liquere domos dilectaque laeti
conubia et primo plorantis limine natos:
580tantus in attonitos cecidit deus. Arma paternis
postibus et fixos superum ad penetralia currus
vellere amor; tunc fessa putri robigine pila
horrentesque situ gladios in saeva recurant
vulnera et attrito cogunt iuvenescere saxo.
585Hi teretes galeas magnorumque aerea suta
thoracum et tunicas chalybum squalore crepantes
pectoribus temptare, alii Cortynia lentant
cornua; iam falces avidis et aratra caminis
rastraque et incurvi saevum rubuere ligones.
590caedere nec validas sanctis e stirpibus hastas,
nec pudor emerito clipeum vestisse iuvenco.
Irrupere Argos maestique ad limina regis
bella animis, bella ore fremunt; it clamor ad auras,
quantus Tyrrheni gemitus salis, aut ubi temptat
595Enceladus mutare latus; super igneus antris
mons tonat, exundant apices fluctusque Pelorus
contrahit, et sperat tellus abrupta reverti.
Atque hic ingenti Capaneus Mavortis amore
excitus et longam pridem indignantia pacem
600corda tumens - huic ampla quidem de sanguine prisco
nobilitas; sed enim ipse manu praegressus avorum
facta, diu tuto superum contemptor et aequi
impatiens largusque animae, modo suaserit ira -,
unus ut e silvis Pholoës habitator opacae
605inter et Aetnaeos aequus consurgere fratres,
ante fores, ubi turba ducum vulgique frementis,
Amphiaraë, tuas: "Quae tanta ignavia" clamat,
"Inachidae vosque o socio de sanguine Achivi?
unius - heu pudeat! - plebeia ad limina civis
610tot ferro accinctae gentes animisque paratae
pendemus? non si ipse cavo sub vertice Cirrhae,
quisquis is est, timidis famaeque ita visus, Apollo
mugiat insano penitus seclusus in antro,
exspectare queam, dum pallida virgo tremendas
615nuntiet ambages. Virtus mihi numen et ensis,
quem teneo! Iamque hic timida cum fraude sacerdos
exeat, aut hodie, volucrum quae tanta potestas,
experiar". laetum fremit assensuque furentem
implet Achaea manus. Tandem prorumpere adactus
620Oeclides: "alio curarum agitante tumultu
non equidem effreno iuvenis clamore profani
dictorumque metu, licet hic insana minetur,
elicior tenebris; alio mihi debita fato
summa dies, vetitumque dari mortalibus armis.
625Sed me vester amor nimiusque arcana profari
Phoebus agit; vobis ventura atque omne, quod ultrast,
pandere maestus eo; nam te, vesane, moneri
ante nefas, unique tacet tibi noster Apollo.
quo, miseri, fatis superisque obstantibus arma,
630quo rapitis? Quae vos Furiarum verbera caecos
exagitant? adeone animarum taedet? et Argos
exosi? nil dulce domi? nulla omina curae?
quid me Persei secreta ad culmina montis
ire gradu trepido superumque irrumpere coetus
635egistis? potui pariter nescire, quis armis
casus, ubi atra dies, quae fati exordia cunctis,
quae mihi. consulti testor penetralia mundi
et volucrum adfatus et te, Thymbraee, vocanti
non alias tam saeve mihi, quae signa futuri
640pertulerim: vidi ingentis portenta ruinae,
vidi hominum divumque metus hilaremque Megaeram
et Lachesin putri vacuantem saecula penso.
Proicite arma manu: deus ecce furentibus obstat,
ecce deus! miseri, quid pulchrum sanguine vestro
645Aoniam et diri saturare novalia Cadmi?
Sed quid vana cano, quid fixos arceo casus?
Ibimus." Hic presso gemuit semel ore sacerdos.
Illum iterum Capaneus: "Tuus o furor auguret uni
ista tibi, ut serves vacuos inglorius annos
650et tua non umquam Tyrrhenus tempora circum
clangor eat. Quid vota virum meliora moraris?
Scilicet ut vanis avibus natoque domoque
et thalamis potiare iacens, sileamus inulti
Tydeos egregii perfossum pectus et arma
655foederis abrupti? Quodsi bella effera Graios
ferre vetas, i Sidonios legatus ad hostes:
haec pacem tibi serta dabunt. tua prorsus inani
verba polo causas abstrusaque nomina rerum
eliciunt: miseret superum, si carmina curae
660humanaeque preces! Quid inertia pectora terres?
Primus in orbe deos fecit timor! Et tibi tuto
nunc eat iste furor; sed prima ad classica cum iam
hostilem Ismenon galeis Dircenque bibemus,
ne mihi tunc, moneo, lituos atque arma volenti
665obvius ire pares venisque aut alite visa
bellorum proferre diem: procul haec tibi mollis
infula terrificique aberit dementia Phoebi:
illic augur ego et mecum quicumque parati
insanire manu." rursus fragor intonat ingens
670hortantum et vasto subtervolat astra tumultu.
Ut rapidus torrens, animos cui verna ministrant
flamina et exuti concreto frigore montes,
cum vagus in campos frustra prohibentibus exit
obicibus, resonant permixto turbine tecta,
675arva, armenta, viri, donec stetit improbus alto
colle minor magnoque invenit in aggere ripas.
haec alterna ducum nox interfusa diremit.
At gemitus Argia viri non amplius aequo
corde ferens sociumque animo miserata dolorem,
680sicut erat laceris pridem turpata capillis
et fletu signata genas, ad celsa verendi
ibat tecta patris, parvumque sub ubere caro
Thessandrum portabat avo iam nocte suprema
ante novos ortus, ubi sola superstite plaustro
685Arctos ad oceanum fugientibus invidet astris.
utque fores iniit magnoque affusa parentist:
"Cur tua cum lacrimis maesto sine coniuge supplex
limina nocte petam, cessem licet ipsa profari,
scis genitor. Sed iura deum genialia testor
690teque pater, non ille iubet, sed pervigil angor;
ex quo primus Hymen movitque infausta sinistram
Iuno facem, semper lacrimis gemituque propinquo
exturbata quies. non si mihi tigridis horror
aequoreaeque super rigeant praecordia cautes,
695ferre queam; tu solus opem, tu summa medendi
iura tenes; da bella, pater, generique iacentis
aspice res humiles, atque hanc, pater, aspice prolem
exulis; huic olim generis pudor. o ubi prima
hospitia et iunctae testato numine dextrae!
700hic certe est quem fata dabant, quem dixit Apollo;
non egomet tacitos Veneris furata calores
culpatamve facem: tua iussa verenda tuosque
dilexi monitus. Nunc qua feritate dolentis
despiciam questus? Nescis, pater optime, nescis,
705quantus amor castae misero nupsisse marito.
et nunc maesta quidem grave et illaetabile munus,
ut timeam doleamque, rogo; sed cum oscula rumpet
maesta dies, cum rauca dabunt abeuntibus armis
signa tubae saevoque genas fulgebitis auro,
710ei mihi! care parens, iterum fortasse rogabo."
Illius umenti carpens pater oscula vultu:
"Non equidem has umquam culparim, nata, querelas;
pone metus, laudanda rogas nec digna negari.
Sed mihi multa dei - nec tu sperare, quod urges,
715desine -, multa metus regnique volubile pondus
subiciunt animo. Veniet, qui debitus istis,
nata, modus, neque te incassum flevisse quereris.
Tu solare virum, neu sint dispendia iustae
dura morae: magnos cunctamur, nata, paratus.
720Proficitur bello". Dicentem talia nascens
lux monet ingentesque iubent assurgere curae.