0

Ut Nasidieni iuvit te cena beati?

nam mihi quaerenti convivam dictus here illic

de medio potare die. "sic ut mihi numquam

in vita fuerit melius." da, si grave non est,

5quae prima iratum ventrem placaverit esca.

"in primis Lucanus aper; leni fuit Austro

captus, ut aiebat cenae pater; acria circum

rapula, lactucae, radices, qualia lassum

pervellunt stomachum, siser, allec, faecula Coa.

10his ubi sublatis puer alte cinctus acernam

gausape purpureo mensam pertersit, et alter

sublegit quodcumque iaceret inutile quodque

posset cenantis offendere; ut Attica virgo

cum sacris Cereris procedit fuscus Hydaspes

15Caecuba vina ferens, Alcon Chium maris expers.

hic erus: Albanum, Maecenas, sive Falernum

te magis appositis delectat, habemus utrumque."

divitias miseras! Sed quis cenantibus una,

Fundani, pulchre fuerit tibi, nosse laboro.

20"summus ego et prope me Viscus Thurinus et infra,

si memini, Varius; cum Servilio Balatrone

Vibidius, quos Maecenas adduxerat umbras

Nomentanus erat super ipsum, Porcius infra

ridiculus totas simul absorbere placentas;

25Nomentanus ad hoc, qui si quid forte lateret

indice monstraret digito: nam cetera turba,

nos, inquam, cenamus avis, conchylia, piscis,

longe dissimilem noto celantia sucum,

ut vel continuo patuit, cum passeris atque

30ingustata mihi porrexerit ilia rhombi.

post hoc me docuit melimela rubere minorem

ad lunam delecta. Quid hoc intersit ab ipso

audieris melius. Tum Vibidius Balatroni:

"nos nisi damnose bibimus moriemur inulti,"

35et calices poscit maiores. Vertere pallor

tum parochi faciem nil sic metuentis ut acris

potores, vel quod male dicunt liberius vel

fervida quod subtile exsurdant vina palatum.

invertunt Allifanis vinaria tota

40Vibidius Balatroque, secutis omnibus; imi

convivae lecti nihilum nocuere lagoenis.

affertur squillas inter murena natantis

in patina porrecta. Sub hoc erus: "haec gravida" inquit

"capta est, deterior post partum carne futura.

45his mixtum ius est: oleo quod prima Venafri

pressit cella; garo de sucis piscis Hiberi;

vino quinquenni, verum citra mare nato,

dum coquitur (cocto Chium sic convenit, ut non

hoc magis ullum aliud); pipere albo, non sine aceto

50quod Methymnaeam vitio mutaverit uvam.

erucas viridis, inulas ego primus amaras

monstravi incoquere, illutos Curtillus echinos,

ut melius muria quod testa marina remittat."

interea suspensa gravis aulaea ruinas

55in patinam fecere, trahentia pulveris atri

quantum non Aquilo Campanis excitat agris.

nos maius veriti, postquam nihil esse pericli

sensimus, erigimur. Rufus posito capite, ut si

filius immaturus obisset, flere. Quis esset

60finis ni sapiens sic Nomentanus amicum

tolleret "heu, Fortuna, quis est crudelior in nos

te deus? Ut semper gaudes illudere rebus

humanis!" Varius mappa compescere risum

vix poterat. Balatro suspendens omnia naso

65"haec est condicio vivendi" aiebat, "eoque

responsura tuo numquam est par fama labori.

tene, ut ego accipiar laute, torquerier omni

sollicitudine districtum, ne panis adustus,

ne male conditum ius apponatur, ut omnes

70praecincti recte pueri comptique ministrent!

adde hos praeterea casus, aulaea ruant si,

ut modo; si patinam pede lapsus frangat agaso.

sed convivatoris uti ducis ingenium res

adversae nudare solent, celare secundae."

75Nasidienus ad haec "tibi di quaecumque preceris

commoda dent! Ita vir bonus es convivaque comis":

et soleas poscit. Tum in lecto quoque videres

stridere secreta divisos aure susurros."

nullos his mallem ludos spectasse; sed illa

80redde age quae deinceps risisti. "Vibidius dum

quaerit de pueris num sit quoque fracta lagoena,

quod sibi poscenti non dantur pocula, dumque

ridetur fictis rerum, Balatrone secundo,

Nasidiene, redis mutatae frontis, ut arte

85emendaturus fortunam: deinde secuti

mazonomo pueri magno discerpta ferentes

membra gruis sparsi sale multo, non sine farre,

pinguibus et ficis pastum iecur anseris albae,

et leporum avulsos, ut multo suavius, armos,

90quam si cum lumbis quis edit; tum pectore adusto

vidimus et merulas poni et sine clune palumbis,

suavis res, si non causas narraret earum et

naturas dominus; quem nos sic fugimus ulti,

ut nihil omnino gustaremus, velut illis

95Canidia afflasset peior serpentibus Afris."

Ūt Nāsīdiēnī iūvīt tē cēnā bĕătī?

nām mĭhĭ quaērēntī cōnvīvām dīctŭs hĕre īllīc

dē mĕdĭō pōtārĕ dĭē. "sīc ūt mĭhĭ nūmquām

īn vītā fŭĕrīt mĕlĭūs." dā, sī grăvĕ nōn ēst,

quaē prīma īrātūm vēntrēm plācāvĕrĭt ēscă.5

"īn prīmīs Lūcānŭs ăpēr; lēnī fŭĭt Aūstrō

cāptŭs, ŭt āĭĕbāt cēnaē pătĕr; ācrĭă cīrcūm

rāpŭlă, lāctūcaē, rādīcēs, quālĭă lāssūm

pērvēllūnt stŏmăchūm, sĭsĕr, āllēc, faēcŭlă Cōă.

hīs ŭbĭ sūblātīs pŭĕr āltē cīnctŭs ăcērnām10

gaūsăpĕ pūrpŭrĕō mēnsām pērtērsĭt, ĕt āltēr

sūblēgīt quōdcūmquĕ iăcērĕt ĭnūtĭlĕ quōdquĕ

pōssēt cēnāntīs ōffēndĕre; ŭt Āttĭcă vīrgŏ

cūm sācrīs Cĕrĕrīs prōcēdīt fūscŭs Hўdāspēs

Caēcŭbă vīnă fĕrēns, Ālcōn Chīūm mărĭs ēxpērs.15

hīc ĕrŭs: Ālbānūm, Maēcēnās, sīvĕ Fălērnūm

tē măgĭs āppŏsĭtīs dēlēctăt, hăbēmŭs ŭtrūmquĕ."

dīvĭtĭās mĭsĕrās! Sēd quīs cēnāntĭbŭs ūnā,

Fūndānī, pūlchrē fŭĕrīt tĭbĭ, nōssĕ lăbōrō.

"sūmmŭs ĕgo ēt prŏpĕ mē Vīscūs Thūrīnŭs ĕt īnfrā,20

sī mĕmĭnī, Vărĭūs; cūm Sērvĭlĭō Bălătrōnĕ

Vībĭdĭūs, quōs Maēcēnās āddūxĕrăt ūmbrās

Nōmēntānŭs ĕrāt sŭpĕr īpsūm, Pōrcĭŭs īnfrā

rīdĭcŭlūs tōtās sĭmŭl ābsōrbērĕ plăcēntās;

Nōmēntānŭs ăd hōc, quī sī quīd fōrtĕ lătērēt25

īndĭcĕ mōnstrārēt dĭgĭtō: nām cētĕră tūrbă,

nōs, īnquām, cēnāmŭs ăvīs, cōnchŷlĭă, pīscīs,

lōngē dīssĭmĭlēm nōtō cēlāntĭă sūcūm,

ūt vēl cōntĭnŭō pătŭīt, cūm pāssĕrĭs ātquĕ

īngūstātă mĭhī pōrrēxĕrĭt īlĭă rhōmbī.30

pōst hōc mē dŏcŭīt mĕlĭmēlă rŭbērĕ mĭnōrēm

ād lūnām dēlēctă. Quĭd hōc īntērsĭt ăb īpsō

aūdĭĕrīs mĕlĭūs. Tūm Vībĭdĭūs Bălătrōnī:

"nōs nĭsĭ dāmnōsē bĭbĭmūs mŏrĭēmŭr ĭnūltī,"

ēt călĭcēs pōscīt māiōrēs. Vērtĕrĕ pāllōr35

tūm părŏchī făcĭēm nīl sīc mĕtŭēntĭs ŭt ācrīs

pōtōrēs, vēl quōd mălĕ dīcūnt lībĕrĭūs vēl

fērvĭdă quōd sūbtīle ēxsūrdānt vīnă pălātūm.

īnvērtūnt Āllīfānīs vīnārĭă tōtă

Vībĭdĭūs Bălătrōquĕ, sĕcūtīs ōmnĭbŭs; īmī40

cōnvīvaē lēctī nĭhĭlūm nŏcŭērĕ lăgoēnīs.

āffērtūr squīllās īntēr mūrēnă nătāntīs

īn pătĭnā pōrrēctă. Sŭb hōc ĕrŭs: "haēc grăvĭda" īnquīt

"cāpta ēst, dētĕrĭōr pōst pārtūm cārnĕ fŭtūră.

hīs mīxtūm iūs ēst: ŏlĕō quōd prīmă Vĕnāfrī45

prēssīt cēllă; gărō dē sūcīs pīscĭs Hĭbērī;

vīnō quīnquēnnī, vērūm cītrā mărĕ nātō,

dūm cŏquĭtūr (cōctō Chīūm sīc cōnvĕnĭt, ūt nōn

hōc măgĭs ūllum ălĭūd); pĭpĕre ālbō, nōn sĭne ăcētō

quōd Mēthŷmnaēām vĭtĭō mūtāvĕrĭt ūvām.50

ērūcās vĭrĭdīs, ĭnŭlās ĕgŏ prīmŭs ămārās

mōnstrāvi īncŏquĕre, īllūtōs Cūrtīllŭs ĕchīnōs,

ūt mĕlĭūs mŭrĭā quōd tēstă mărīnă rĕmīttāt."

īntĕrĕā sūspēnsă grăvīs aūlaēă rŭīnās

īn pătĭnām fēcērĕ, trăhēntĭă pūlvĕrĭs ātrī55

quāntūm nōn Ăquĭlō Cāmpānīs ēxcĭtăt āgrīs.

nōs māiūs vĕrĭtī, pōstquām nĭhĭl ēssĕ pĕrīclī

sēnsĭmŭs, ērĭgĭmūr. Rūfūs pŏsĭtō căpĭte, ūt sī

fīlĭŭs īmmātūrŭs ŏbīssēt, flērĕ. Quĭs ēssēt

fīnīs nī săpĭēns sīc Nōmēntānŭs ămīcūm60

tōllĕrĕt "heū, Fōrtūnă, quĭs ēst crūdēlĭŏr īn nōs

tē dĕŭs? Ūt sēmpēr gaūdēs īllūdĕrĕ rēbūs

hūmānīs!" Vărĭūs māppā cōmpēscĕrĕ rīsūm

vīx pŏtĕrāt. Bălătrō sūspēndēns ōmnĭă nāsō

"haēc ēst cōndĭcĭō vīvēndi" āiēbăt, "ĕōquĕ65

rēspōnsūră tŭō nūmquam ēst pār fāmă lăbōrī.

tēne, ŭt ĕgo āccĭpĭār laūtē, tōrquērĭĕr ōmnī

sōllĭcĭtūdĭnĕ dīstrīctūm, nē pānĭs ădūstūs,

nē mălĕ cōndītūm iūs āppōnātŭr, ŭt ōmnēs

praēcīnctī rēctē pŭĕrī cōmptīquĕ mĭnīstrēnt!70

ādde hōs praētĕrĕā cāsūs, aūlaēă rŭānt sī,

ūt mŏdŏ; sī pătĭnām pĕdĕ lāpsūs frāngăt ăgāsō.

sēd cōnvīvātōrĭs ŭtī dŭcĭs īngĕnĭūm rēs

ādvērsaē nūdārĕ sŏlēnt, cēlārĕ sĕcūndaē."

Nāsīdiēnŭs ăd haēc "tĭbĭ dī quaēcūmquĕ prĕcērīs75

cōmmŏdă dēnt! Ĭtă vīr bŏnŭs ēs cōnvīvăquĕ cōmīs":

ēt sŏlĕās pōscīt. Tum īn lēctō quōquĕ vĭdērēs

strīdērē sēcrētā dīvĭsŏs aūrĕ sŭsūrrōs."

nūllōs hīs māllēm lūdōs spēctāssĕ; sĕd īllă

rēdde ăgĕ quaē deīncēps rīsīstī. "Vībĭdĭūs dūm80

quaērīt dē pŭĕrīs nūm sīt quŏquĕ frāctă lăgoēnă,

quōd sĭbĭ pōscēntī nōn dāntūr pōcŭlă, dūmquĕ

rīdētūr fīctīs rērūm, Bălătrōnĕ sĕcūndō,

Nāsīdiēnĕ, rĕdīs mūtātaē frōntĭs, ŭt ārtĕ

ēmēndātūrūs fōrtūnām: deīndĕ sĕcūtī85

māzŏnŏmō pŭĕrī māgnō dīscērptă fĕrēntēs

mēmbră grŭīs spārsī sălĕ mūltō, nōn sĭnĕ fārrĕ,

pīnguĭbŭs ēt fīcīs pāstūm iĕcŭr ānsĕrĭs ālbaē,

ēt lĕpŏrum āvūlsōs, ūt mūltō suāvĭŭs, ārmōs,

quām sī cūm lūmbīs quĭs ĕdīt; tūm pēctŏre ădūstō90

vīdĭmŭs ēt mĕrŭlās pōni ēt sĭnĕ clūnĕ pălūmbīs,

suāvīs rēs, sī nōn caūsās nārrārĕt ĕārum ēt

nātūrās dŏmĭnūs; quēm nōs sīc fūgĭmŭs ūltī,

ūt nĭhĭl ōmnīnō gūstārēmūs, vĕlŭt īllīs

Cānĭdĭa āfflāssēt pēiōr sērpēntĭbŭs Āfrīs."95