1

Ārmă dĕdī Dănăīs ĭn Ămāzŏnăs; ārmă sŭpērsūnt,

quaē tĭbĭ dem ēt tūrmaē, ‖ Pēnthĕsĭlēă, tŭaē.

Īte īn bēllă părēs; vīncānt, quĭbŭs ālmā Diōnē

fāvĕrĭt ēt, tōtō ‖ quī vŏlăt ōrbĕ, pŭēr.

Nōn ĕrăt ārmātīs aēquūm cōncūrrĕrĕ nūdās;5

sīc ĕtĭām vōbīs ‖ vīncĕrĕ tūrpĕ, vĭrī.

Dīxĕrĭt ē mūltīs ălĭquīs «Quīd vīrŭs ĭn ānguīs

ādĭcĭs ēt răbĭdaē ‖ trādĭs ŏvīlĕ lŭpaē?»

Pārcĭtĕ paūcārūm dīffūndĕrĕ crīmĕn ĭn ōmnēs;

spēctētūr mĕrĭtīs ‖ quaēquĕ pŭēllă sŭīs.10

Sī mĭnŏr Ātrīdēs Hĕlĕnēn, Hĕlĕnēsquĕ sŏrōrēm

quō prĕmăt Ātrīdēs ‖ crīmĭnĕ māiŏr hăbēt,

sī scĕlĕre Oēclīdēs Tālāiŏnĭaē | Ĕrĭphŷlaē

vīvŭs ĕt īn vīvīs ‖ ād Stўgă vēnĭt ĕquīs,

ēst pĭă Pēnĕlŏpē lūstrīs ērrāntĕ dŭōbūs15

ēt tŏtĭdēm lūstrīs ‖ bēllă gĕrēntĕ vĭrō;

rēspĭcĕ Phŷlăcĭdēn, ēt quaē cŏmĕs īssĕ mărītō

fērtŭr ĕt ānte ānnōs ‖ ōccŭbŭīssĕ sŭōs;

fātă Phĕrētĭădaē cōniūnx Păgăsaēă rĕdēmīt

prōquĕ vĭro ēst ūxōr ‖ fūnĕrĕ lātă vĭrī.20

«Āccĭpĕ mē, Căpăneū: cĭnĕrēs mīscēbĭmŭr» īnquīt

Īphĭăs īn mĕdĭōs ‖ dēsĭlŭītquĕ rŏgōs.

Īpsă quŏque ēt cūltu ēst ēt nōmĭnĕ fēmĭnă Vīrtūs:

nōn mīrūm, pŏpŭlō ‖ sī plăcĕt īllă sŭō.

(Nēc tămĕn haē mēntēs nōstrā pōscūntŭr ăb ārtĕ;25

cōnvĕnĭūnt cūmbaē ‖ vēlă mĭnōră mĕaē.

Nīl nĭsĭ lāscīvī pēr mē dīscūntŭr ămōrēs:

fēmĭnă praēcĭpĭām ‖ quō sĭt ămāndă mŏdō.)

Fēmĭnă nēc flāmmās nēc saēvōs dīscŭtĭt ārcūs;

pārcĭŭs haēc vĭdĕō ‖ tēlă nŏcērĕ vĭrīs.30

Saēpĕ vĭrī fāllūnt, tĕnĕraē nōn saēpĕ pŭēllaē

paūcăquĕ, sī quaērās, ‖ crīmĭnă fraūdĭs hăbēnt:

Phāsĭdă, iām mātrēm, fāllāx dīmīsĭt Ĭāsŏ;

vēnĭt ĭn Aēsŏnĭōs ‖ āltĕră nūptă sĭnūs.

Quāntum īn tē, Thēseū, vŏlŭcrēs Ărĭādnă mărīnās35

pāvĭt ĭn īgnōtō ‖ sōlă rĕlīctă lŏcō.

Quaērĕ, Nŏvēm cūr ūnă Vĭaē dīcātŭr, ĕt aūdī

dēpŏsĭtīs sīlvās ‖ Phŷllĭdă flēssĕ cŏmīs.

Ēt fāmām pĭĕtātĭs hăbēt, tămĕn hōspĕs ĕt ēnsēm

praēbŭĭt ēt caūsām ‖ mōrtĭs, Ĕlīssă, tŭaē.40

Quīd vōs pērdĭdĕrīt, dīcām: nēscīstĭs ămārĕ;

dēfŭĭt ārs vōbīs: ‖ ārtĕ pĕrēnnăt ămōr.

Nūnc quŏquĕ nēscīrēnt! Sēd mē Cўthĕrēă dŏcērĕ

iūssĭt ĕt ānte ŏcŭlōs ‖ cōnstĭtĭt īpsă mĕōs.

Tūm mĭhĭ «Quīd mĭsĕraē» dīxīt «mĕrŭērĕ pŭēllaē?45

Trādĭtŭr ārmātīs ‖ vūlgŭs ĭnērmĕ vĭrīs.

Īllōs ārtĭfĭcēs gĕmĭnī fēcērĕ lĭbēllī;

haēc quŏquĕ pārs mŏnĭtīs ‖ ērŭdĭēndă tŭīs.

Prōbră Thĕrāpnaēaē quī dīxĕrăt āntĕ mărītaē,

mōx cĕcĭnīt laūdēs ‖ prōspĕrĭōrĕ lўrā.50

Sī bĕnĕ tē nōvī, cūltās nē laēdĕ pŭēllās:

grātĭă, dūm vīvēs, ‖ īstă pĕtēndă tĭbi ēst.»

dīxĭt ĕt ē mŷrtō (mŷrtō nām vīnctă căpīllōs

cōnstĭtĕrāt) fŏlĭūm ‖ grānăquĕ paūcă dĕdīt;

sēnsĭmŭs āccēptīs nūmēn quŏquĕ; pūrĭŏr aēthēr55

fūlsĭt, ĕt ē tōtō ‖ pēctŏrĕ cēssĭt ŏnūs.

Dūm făcĭt īngĕnĭūm, pĕtĭte hīnc praēcēptă, pŭēllaē,

quās pŭdŏr ēt lēgēs ‖ ēt sŭă iūră sĭnūnt.

Vēntūraē mĕmŏrēs iām nūnc ēstōtĕ sĕnēctaē:

sīc nūllūm vōbīs ‖ tēmpŭs ăbībĭt ĭnērs.60

Dūm lĭcĕt ēt vērōs ĕtĭām nūnc ēdĭtĭs ānnōs,

lūdĭte: ĕūnt ānnī ‖ mōrĕ flŭēntĭs ăquaē.

Nēc, quaē praētĕrĭīt, ĭtĕrūm rĕvŏcābĭtŭr ūndă

nēc, quaē praētĕrĭīt, ‖ hōră rĕdīrĕ pŏtēst.

Ūtēndum ēst aētātĕ: cĭtō pĕdĕ lābĭtŭr aētās65

nēc bŏnă tām sĕquĭtūr, ‖ quām bŏnă prīmă fŭīt.

Hōs ĕgŏ, quī cānēnt, frŭtĭcēs vĭŏlārĭă vīdī;

hāc mĭhĭ dē spīnā ‖ grātă cŏrōnă dăta ēst.

Tēmpŭs ĕrīt, quō tū, quaē nūnc ēxclūdĭs ămāntēs,

frīgĭdă dēsērtā ‖ nōctĕ iăcēbĭs ănūs,70

nēc tŭă frāngēntūr nōctūrnā iānŭă rīxā,

spārsă nĕc īnvĕnĭēs ‖ līmĭnă mānĕ rŏsā.

Quām cĭtŏ, mē mĭsĕrūm, lāxāntūr cōrpŏră rūgīs

ēt pĕrĭt, īn nĭtĭdō ‖ quī fŭĭt ōrĕ, cŏlōr,

quāsquĕ fŭīssĕ tĭbī cānās ā vīrgĭnĕ iūrēs75

spārgūntūr sŭbĭtō ‖ pēr căpŭt ōmnĕ cŏmaē!

Ānguĭbŭs ēxŭĭtūr tĕnŭī cūm pēllĕ vĕtūstās,

nēc făcĭūnt cērvōs ‖ cōrnŭă iāctă sĕnēs;

nōstră sĭne aūxĭlĭō fŭgĭūnt bŏnă: cārpĭtĕ flōrēm,

quī, nĭsĭ cārptŭs ĕrīt, ‖ tūrpĭtĕr īpsĕ cădēt.80

Āddĕ, quŏd ēt pārtūs făcĭūnt brĕvĭōră iŭvēntaē

tēmpŏră: cōntĭnŭā ‖ mēssĕ sĕnēscĭt ăgēr.

Lātmĭŭs Ēndўmĭōn nōn ēst tĭbĭ, Lūnă, rŭbōrī,

nēc Cĕphălūs rŏsĕaē ‖ praēdă pŭdēndă dĕaē;

ūt Vĕnĕrī, quēm lūgĕt ădhūc, dōnētŭr Ădōnīs,85

ūnde hăbĕt Aēnēān ‖ Hārmŏnĭāmquĕ sŭōs?

Ītĕ pĕr ēxēmplūm, gĕnŭs ō mōrtālĕ, dĕārūm,

gaūdĭă nē cŭpĭdīs ‖ vēstră nĕgātĕ vĭrīs.

Ūt iām dēcĭpĭānt, quīd pērdĭtĭs? Ōmnĭă cōnstānt;

mīllĕ lĭcēt sūmānt, ‖ dēpĕrĭt īndĕ nĭhīl.90

Cōntĕrĭtūr fērrūm, sĭlĭcēs tĕnŭāntŭr ăb ūsū;

sūffĭcĭt ēt dāmnī ‖ pārs cărĕt īllă mĕtū.

Quīs vĕtĕt ādpŏsĭtō lūmēn dē lūmĭnĕ sūmī

quīsvĕ căvō vāstās ‖ īn mărĕ sērvĕt ăquās?

Ēt tămĕn ūllă vĭrō mŭlĭēr «Nōn ēxpĕdĭt?» īnquīt?95

Quīd, nĭsĭ quām sūmēs, ‖ dīc mĭhĭ, pērdĭs ăquām?

Nēc vōs prōstĭtŭīt mĕă vōx, sēd vānă tĭmērĕ

dāmnă vĕtāt: dāmnīs ‖ mūnĕră vēstră cărēnt.

Sēd mē flāmĭnĭbūs vēntī māiōrĭs ĭtūrūm,

dūm sŭmŭs īn pōrtū, ‖ prōvĕhăt aūră lĕvīs.100

Ōrdĭŏr ā cūltū: cūltīs bĕnĕ Lībĕr ăb ūvīs

prōvĕnĭt, ēt cūltō ‖ stāt sĕgĕs āltă sŏlō.

Fōrmă dĕī mūnūs; fōrmā quŏtă quaēquĕ sŭpērbīt?

Pārs vēstrūm tālī ‖ mūnĕrĕ māgnă cărēt.

Cūră dăbīt făcĭēm; făcĭēs nēglēctă pĕrībīt,105

Īdălĭaē sĭmĭlīs ‖ sīt lĭcĕt īllă dĕaē.

Cōrpŏră sī vĕtĕrēs nōn sīc cŏlŭērĕ pŭēllaē,

nēc vĕtĕrēs cūltōs ‖ sīc hăbŭērĕ vĭrōs:

sī fŭĭt Āndrŏmăchē tŭnĭcās īndūtă vălēntēs,

quīd mīrūm? Dūrī ‖ mīlĭtĭs ūxŏr ĕrāt:;110

scīlĭcĕt Aīācī cōniūnx ōrnātă vĕnīrēs,

cuī tĕgĭmēn sēptēm ‖ tērgă fŭērĕ bŏūm!

Sīmplĭcĭtās rŭdĭs āntĕ fŭīt; nūnc aūrĕă Rōma ēst

ēt dŏmĭtī māgnās ‖ pōssĭdĕt ōrbĭs ŏpēs.

Āspĭcĕ, quaē nūnc sūnt, Căpĭtōlĭă, quaēquĕ fŭērūnt:115

āltĕrĭūs dīcēs ‖ īllă fŭīssĕ Iŏvīs.

Cūrĭă cōnsĭlĭō nūnc ēst dīgnīssĭmă tāntō,

dē stĭpŭlā Tătĭō ‖ rēgnă tĕnēntĕ fŭīt;

quaē nūnc sūb Phoēbō dŭcĭbūsquĕ Pălātĭă fūlgēnt,

quīd nĭsi ărātūrīs ‖ pāscŭă būbŭs ĕrānt?120

Prīscă iŭvēnt ălĭōs, ĕgŏ mē nūnc dēnĭquĕ nātūm

grātŭlŏr: haēc aētās ‖ mōrĭbŭs āptă mĕīs,

nōn quĭă nūnc tērraē lēntūm sūbdūcĭtŭr aūrūm

lēctăquĕ dīvērsō ‖ lītŏrĕ cōnchă vĕnīt,

nēc quĭă dēcrēscūnt ēffōssō mārmŏrĕ mōntēs,125

nēc quĭă caērŭlĕaē ‖ mōlĕ fŭgāntŭr ăquaē,

sēd quĭă cūltŭs ădēst nēc nōstrōs mānsĭt ĭn ānnōs

rūstĭcĭtās prīscīs ‖ īllă sŭpērstĕs ăvīs.

Vōs quŏquĕ nōn cārīs aūrēs ŏnĕrātĕ lăpīllīs,

quōs lĕgĭt īn vĭrĭdī ‖ dēcŏlŏr Īndŭs ăquā,130

nēc prōdītĕ grăvēs īnsūtō vēstĭbŭs aūrō:

pēr quās nōs pĕtĭtīs, ‖ saēpĕ fŭgātĭs, ŏpēs.

Mūndĭtĭīs căpĭmūr: nōn sīnt sĭnĕ lēgĕ căpīllī;

ādmōtaē fōrmām ‖ dāntquĕ nĕgāntquĕ mănūs.

Nēc gĕnŭs ōrnātūs ūnum ēst: quōd quāmquĕ dĕcēbīt,135

ēlĕgăt ēt spĕcŭlūm ‖ cōnsŭlăt āntĕ sŭūm.

Lōngă prŏbāt făcĭēs căpĭtīs dīscrīmĭnă pūrī:

sīc ĕrăt ōrnātīs ‖ Lāŏdămīă cŏmīs.

Ēxĭgŭūm sūmmā nōndūm sĭbĭ frōntĕ rĕlīnquī,

ūt pāteānt aūrēs, ‖ ōră rŏtūndă vŏlūnt.140

Āltĕrĭūs crīnēs ŭmĕrō iāctēntŭr ŭtrōquĕ:

tālĭs ĕs ādsūmptā, ‖ Phoēbĕ cănōrĕ, lўrā;

āltĕră sūccīnctaē rĕlĭgētūr mōrĕ Dĭānaē,

ūt sŏlĕt, āttŏnĭtās ‖ cūm pĕtĭt īllă fĕrās;

huīc dĕcĕt īnflātōs lāxē iăcŭīssĕ căpīllōs,145

īllă sĭt ādstrīctīs ‖ īmpĕdĭēndă cŏmīs;

hānc plăcĕt ōrnārī tēstūdĭnĕ Cŷllēnaēā,

sūstĭnĕāt sĭmĭlēs ‖ flūctĭbŭs īllă sĭnūs.

Sēd nĕquĕ rāmōsā nŭmĕrābĭs ĭn īlĭcĕ glāndēs,

nēc quŏt ăpēs Hŷblā ‖ nēc quŏt ĭn Ālpĕ fĕraē,150

nēc mĭhĭ tōt pŏsĭtūs nŭmĕrō cōnprēndĕrĕ fās ēst:

ādĭcĭt ōrnātūs ‖ prōxĭmă quaēquĕ dĭēs.

Ēt nēglēctă dĕcēt mūltās cŏmă: saēpĕ iăcērĕ

hēstērnām crēdās, ‖ īllă rĕpēxă mŏdo ēst.

Ārs cāsū sĭmĭlīs: sīc cāptā vīdĭt ŭt ūrbĕ155

Ālcīdēs Ĭŏlēn, ‖ «Hānc ĕgŏ» dīxĭt «ămō.»

tālēm tē Bācchūs Sătўrīs clāmāntĭbŭs «Eūhoē»

sūstŭlĭt īn cūrrūs, ‖ Cnōsĭ rĕlīctă, sŭōs.

Ō quāntum īndūlgēt vēstrō nātūră dĕcōrī,

quārūm sūnt mūltīs ‖ dāmnă pĭāndă mŏdīs!160

Nōs mălĕ dētĕgĭmūr, rāptīque aētātĕ căpīllī,

ūt Bŏrĕā frōndēs ‖ ēxcŭtĭēntĕ, cădūnt;

fēmĭnă cānĭtĭēm Gērmānīs īnfĭcĭt hērbīs,

ēt mĕlĭōr vērō ‖ quaērĭtŭr ārtĕ cŏlōr,

fēmĭnă prōcēdīt dēnsīssĭmă crīnĭbŭs ēmptīs165

prōquĕ sŭīs ălĭōs ‖ ēffĭcĭt aērĕ sŭōs.

Nēc rŭbŏr ēst ēmīssĕ: pălām vēnīrĕ vĭdēmūs

Hērcŭlĭs ānte ŏcŭlōs ‖ vīrgĭnĕūmquĕ chŏrūm.

Quīd dē vēstĕ lŏquār? Nēc nūnc sēgmēntă rĕquīrō

nēc quaē dē Tўrĭō ‖ mūrĭcĕ, lānă, rŭbēs.170

Cūm tōt prōdĭdĕrīnt prĕtĭō lĕvĭōrĕ cŏlōrēs,

quīs fŭrŏr ēst cēnsūs ‖ cōrpŏrĕ fērrĕ sŭōs?

Āĕrĭs, ēccĕ, cŏlōr, tūm cūm sĭnĕ nūbĭbŭs āēr

nēc tĕpĭdūs plŭvĭās ‖ cōncĭtăt Aūstĕr ăquās;

ēccĕ tĭbī sĭmĭlīs, quaē quōndām Phrīxŏn ĕt Hēllēn175

dīcĕrĭs Īnōīs ‖ ērĭpŭīssĕ dŏlīs;

hīc ūndās ĭmĭtātŭr, hăbēt quŏquĕ nōmĕn ăb ūndīs:

crēdĭdĕrīm Nŷmphās ‖ hāc ĕgŏ vēstĕ tĕgī;

īllĕ crŏcūm sĭmŭlāt (crŏcĕō vēlātŭr ămīctū,

rōscĭdă lūcĭfĕrōs ‖ cūm dĕă iūngĭt ĕquōs),180

hīc Păphĭās mŷrtōs, hīc pūrpŭrĕās ămĕthŷstōs

ālbēntēsvĕ rŏsās ‖ Thrēĭcĭāmvĕ grŭēm;

nēc glāndēs, Ămărŷllĭ, tŭaē nĕc ămŷgdălă dēsūnt,

ēt sŭă vēllĕrĭbūs ‖ nōmĭnă cēră dĕdīt.

Quōt nŏvă tērră părīt flōrēs, cūm vērĕ tĕpēntī185

vītĭs ăgīt gēmmās ‖ pīgrăquĕ fūgĭt hĭēms,

lānă tŏt aūt plūrēs sūcōs bĭbĭt: ēlĭgĕ cērtōs;

nām nōn cōnvĕnĭēns ‖ ōmnĭbŭs ōmnĭs ĕrīt.

Pūllă dĕcēnt nĭvĕās: Brīsēĭdă pūllă dĕcēbānt;

cūm rāpta ēst, pūllā ‖ tūm quŏquĕ vēstĕ fŭīt.190

Ālbă dĕcēnt fūscās: ālbīs, Cēphēĭ, plăcēbās;

sīc tĭbĭ vēstītaē ‖ prēssă Sĕrīphŏs ĕrāt.

Quām paēne ādmŏnŭī, nē trūx căpĕr īrĕt ĭn ālās

nēvĕ fŏrēnt dūrīs ‖ āspĕră cūră pĭlīs!

Sēd nōn Caūcăsĕā dŏcĕō dē rūpĕ pŭēllās195

quaēquĕ bĭbānt ūndās, ‖ Mŷsĕ Căīcĕ, tŭās.

Quīd, sī praēcĭpĭām nē fūscĕt ĭnērtĭă dēntēs

ōrăquĕ sūscēptā ‖ mānĕ lăvēntŭr ăquā?

Scītĭs ĕt īndūctā cāndōrēm quaērĕrĕ crētā;

sānguĭnĕ quaē vērō ‖ nōn rŭbĕt, ārtĕ rŭbēt;200

ārtĕ sŭpērcĭlĭī cōnfīnĭă nūdă rĕplētīs

pārvăquĕ sīncērās ‖ vēlăt ălūtă gĕnās

nēc pŭdŏr ēst ŏcŭlōs tĕnŭī sīgnārĕ făvīllā

vēl prŏpĕ tē nātō, ‖ lūcĭdĕ Cŷdnĕ, crŏcō.

Ēst mĭhĭ, quō dīxī vēstraē mĕdĭcāmĭnă fōrmaē,205

pārvūs, sēd cūrā ‖ grāndĕ, lĭbēllŭs, ŏpūs:

hīnc quŏquĕ praēsĭdĭūm laēsaē pĕtĭtōtĕ fĭgūraē;

nōn ēst prō vēstrīs ‖ ārs mĕă rēbŭs ĭnērs.

Nōn tămĕn ēxpŏsĭtās mēnsā dēprēndăt ămātōr

pŷxĭdăs: ārs făcĭēm ‖ dīssĭmŭlātă iŭvāt.210

Quēm nōn ōffēndāt tōtō faēx īnlĭtă vūltū,

cūm flŭĭt īn tĕpĭdōs ‖ pōndĕrĕ lāpsă sĭnūs?

Oēsўpă quīd rĕdŏlēnt, quāmvīs mīttātŭr Ăthēnīs

dēmptŭs ăb īnmūndō ‖ vēllĕrĕ sūcŭs ŏvīs?

Nēc cōrām mīxtās cērvaē sūmpsīssĕ mĕdūllās215

nēc cōrām dēntēs ‖ dēfrĭcŭīssĕ prŏbēm.

Īstă dăbūnt fōrmām, sĕd ĕrūnt dēfōrmĭă vīsū,

mūltăquĕ, dūm fīūnt ‖ tūrpĭă, fāctă plăcēnt:

quaē nūnc nōmĕn hăbēnt ŏpĕrōsī sīgnă Mўrōnīs,

pōndŭs ĭnērs quōndām ‖ dūrăquĕ māssă fŭīt;220

ānŭlŭs ūt fīāt, prīmō cōnlīdĭtŭr aūrūm;

quās gĕrĭtīs vēstīs, ‖ sōrdĭdă lānă fŭīt.

Cūm fĭĕrēt, lăpĭs āspĕr ĕrāt; nūnc, nōbĭlĕ sīgnūm,

nūdă Vĕnūs mădĭdās ‖ ēxprĭmĭt īmbrĕ cŏmās.

Tū quŏquĕ dūm cŏlĕrīs, nōs tē dōrmīrĕ pŭtēmūs:225

āptĭŭs ā sūmmā ‖ cōnspĭcĭērĕ mănū.

Cūr mĭhĭ nōtă tŭō caūsa ēst cāndōrĭs ĭn ōrĕ?

Claūdĕ fŏrēm thălămī: ‖ quīd rŭdĕ prōdĭs ŏpūs?

Mūltă vĭrōs nēscīrĕ dĕcēt; pārs māxĭmă rērūm

ōffēndāt, sī nōn ‖ īntĕrĭōră tĕgās:230

aūrĕă quaē pēndēnt ōrnātō sīgnă thĕātrō

īnspĭcĕ, cōntēmnēs: ‖ brāttĕă līgnă tĕgīt;

sēd nĕque ăd īllă lĭcēt pŏpŭlō, nĭsĭ fāctă, vĕnīrĕ,

nēc nĭsĭ sūmmōtīs ‖ fōrmă părāndă vĭrīs.

Āt nōn pēctēndōs cōrām praēbērĕ căpīllōs,235

ūt iăcĕānt fūsī ‖ pēr tŭă tērgă, vĕtō.

Īllō praēcĭpŭē nē sīs mōrōsă căvētō

tēmpŏrĕ nēc lāpsās ‖ saēpĕ rĕsōlvĕ cŏmās;

tūtă sĭt ōrnātrīx: ōdī, quaē saūcĭăt ōră

ūnguĭbŭs ēt rāptā ‖ brācchĭă fīgĭt ăcū;240

dēvŏvĕt, ēt tāngīt, dŏmĭnaē căpŭt īllă sĭmūlquĕ

plōrăt ĭn īnvīsās ‖ sānguĭnŏlēntă cŏmās.

Quaē mălĕ crīnīta ēst, cūstōdem īn līmĭnĕ pōnāt

ōrnētūrvĕ Bŏnaē ‖ sēmpĕr ĭn aēdĕ Dĕaē.

Dīctŭs ĕrām sŭbĭtō cuīdām vēnīssĕ pŭēllaē:245

tūrbĭdă pērvērsās ‖ īndŭĭt īllă cŏmās.

Hōstĭbŭs ēvĕnĭāt tām foēdī caūsă pŭdōrīs

īnquĕ nŭrūs Pārthās ‖ dēdĕcŭs īllŭd ĕāt!

Tūrpĕ pĕcūs mŭtĭlūm, tūrpīs sĭnĕ grāmĭnĕ cāmpūs

ēt sĭnĕ frōndĕ frŭtēx ‖ ēt sĭnĕ crīnĕ căpūt.250

Nōn mĭhĭ vēnīstīs, Sĕmĕlē Lēdēvĕ, dŏcēndaē,

pērquĕ frĕtūm fālsō ‖ Sīdŏnĭ vēctă bŏvē

aūt Hĕlĕnē, quām nōn stūltē, Mĕnĕlāĕ, rĕpōscīs,

tū quŏquĕ nōn stūltē, ‖ Trōĭcĕ rāptŏr, hăbēs;

tūrbă dŏcēndă vĕnīt pūlchraē tūrpēsquĕ pŭēllaē,255

plūrăquĕ sūnt sēmpēr ‖ dētĕrĭōră bŏnīs.

Fōrmōsaē nōn ārtĭs ŏpēm praēcēptăquĕ quaērūnt;

ēst īllīs sŭă dōs, ‖ fōrmă sĭne ārtĕ pŏtēns:

cūm mărĕ cōmpŏsĭtum ēst, sēcūrūs nāvĭtă cēssāt;

cūm tŭmĕt, aūxĭlĭīs ‖ ādsĭdĕt īllĕ sŭīs.260

Rāră tămēn mēndā făcĭēs cărĕt: ōccŭlĕ mēndās,

quāquĕ pŏtēs, vĭtĭūm ‖ cōrpŏrĭs ābdĕ tŭī.

Sī brĕvĭs ēs, sĕdĕās, nē stāns vĭdĕārĕ sĕdērĕ,

īnquĕ tŭō iăcĕās ‖ quāntŭlăcūmquĕ tŏrō

(hīc quŏquĕ, nē pōssīt fĭĕrī mēnsūră cŭbāntīs,265

īniēctā lătĕānt ‖ fāc tĭbĭ vēstĕ pĕdēs);

quaē nĭmĭūm grăcĭlīs, plēnō vēlāmĭnă fīlō

sūmăt, ĕt ēx ŭmĕrīs ‖ lāxŭs ămīctŭs ĕāt;

pāllĭdă pūrpŭrĕīs tāngāt sŭă cōrpŏră vīrgīs,

nīgrĭŏr ād Phărĭī ‖ cōnfŭgĕ pīscĭs ŏpēm;270

pēs mălŭs īn nĭvĕā sēmpēr cēlātŭr ălūtā,

ārĭdă nēc vīnclīs ‖ crūră rĕsōlvĕ sŭīs;

cōnvĕnĭūnt tĕnŭēs scăpŭlīs ănălēmptrĭdĕs āltīs,

āngūstūm cīrcā ‖ fāscĭă pēctŭs ĕāt;

ēxĭgŭō sīgnēt gēstū, quōdcūmquĕ lŏquētūr,275

cuī dĭgĭtī pīnguēs ‖ ēt scăbĕr ūnguĭs ĕrīt;

cuī grăvĭs ōrĭs ŏdōr, nūmquām iēiūnă lŏquātūr

ēt sēmpēr spătĭō ‖ dīstĕt ăb ōrĕ vĭrī;

sī nĭgĕr aūt īngēns aūt nōn ĕrĭt ōrdĭnĕ nātūs

dēns tĭbĭ, rīdēndō ‖ māxĭmă dāmnă fĕrēs.280

Quīs crēdāt? Dīscūnt ĕtĭām rīdērĕ pŭēllaē,

quaērĭtŭr ātque īllīs ‖ hāc quŏquĕ pārtĕ dĕcōr:

sīnt mŏdĭcī rīctūs pārvaēque ūtrīmquĕ lăcūnaē,

ēt sūmmōs dēntēs ‖ īmă lăbēllă tĕgānt,

nēc sŭă pērpĕtŭō cōntēndānt īlĭă rīsū,285

sēd lĕvĕ nēscĭŏquīd ‖ fēmĭnĕūmquĕ sŏnēt.

Ēst, quaē pērvērsō dīstōrquĕăt ōră căchīnnō;

cūm rīsū laēta ēst ‖ āltĕră, flērĕ pŭtēs;

īllă sŏnāt raūcūm quīddam ātque ĭnămābĭlĕ: rīdēt,

ūt rŭĭt ā scābrā ‖ tūrpĭs ăsēllă mŏlā.290

Quō nōn ārs pĕnĕtrāt? Dīscūnt lăcrĭmārĕ dĕcēntēr

quōquĕ vŏlūnt plōrānt ‖ tēmpŏrĕ quōquĕ mŏdō.

Quīd, cūm lēgĭtĭmā fraūdātūr līttĕră vōcĕ

blaēsăquĕ fīt iūssō ‖ līnguă cŏāctă sŏnō?

Īn vĭtĭō dĕcŏr ēst: quaēdām mălĕ rēddĕrĕ vērbă;295

dīscūnt pōssĕ mĭnūs, ‖ quām pŏtŭērĕ, lŏquī.

Ōmnĭbŭs hīs, quŏnĭām prōsūnt, īnpēndĭtĕ cūrām;

dīscĭtĕ fēmĭnĕō ‖ cōrpŏră fērrĕ grădū:

ēst ĕt ĭn īncēssū pārs nōn cōntēmptă dĕcōrīs;

āllĭcĭt īgnōtōs ‖ īllĕ fŭgātquĕ vĭrōs.300

Haēc mŏvĕt ārtĕ lătūs tŭnĭcīsquĕ flŭēntĭbŭs aūrās

āccĭpĭt, ēxtēnsōs ‖ fērtquĕ sŭpērbă pĕdēs;

īllă, vĕlūt cōniūnx Ūmbrī rŭbĭcūndă mărītī,

āmbŭlăt, īngēntīs ‖ vārĭcă fērtquĕ grădūs.

Sēd sĭt, ŭt īn mūltīs, mŏdŭs hīc quŏquĕ: rūstĭcŭs āltēr305

mōtūs, cōncēssō ‖ mōllĭŏr āltĕr ĕrīt.

Pārs ŭmĕrīs tămĕn īmă tŭī, pārs sūmmă lăcērtī

nūdă sĭt, ā laēvā ‖ cōnspĭcĭēndă mănū:

hōc vōs praēcĭpŭē, nĭvĕaē, dĕcĕt; hōc ŭbĭ vīdī,

ōscŭlă fērre ŭmĕrō, ‖ quā pătĕt, ūsquĕ lĭbēt.310

Mōnstră mărīs Sīrēnĕs ĕrānt, quaē vōcĕ cănōrā

quāmlĭbĕt ādmīssās ‖ dētĭnŭērĕ rătēs;

hīs sŭă Sīsўphĭdēs aūdītīs paēnĕ rĕsōlvīt

cōrpŏră (nām sŏcĭīs ‖ īnlĭtă cēră fŭīt).

Rēs ēst blāndă cănōr: dīscānt cāntārĕ pŭēllaē315

(prō făcĭē mūltīs ‖ vōx sŭă lēnă fŭīt)

ēt mŏdŏ mārmŏrĕīs rĕfĕrānt aūdītă thĕātrīs

ēt mŏdŏ Nīlĭăcīs ‖ cārmĭnă lūsă mŏdīs;

nēc plēctrūm dēxtrā, cĭthărām tĕnŭīssĕ sĭnīstrā

nēscĭăt ārbĭtrĭō ‖ fēmĭnă dōctă mĕō.320

Sāxă fĕrāsquĕ lўrā mōvīt Rhŏdŏpēĭŭs Ōrpheūs

Tārtărĕōsquĕ lăcūs ‖ tērgĕmĭnūmquĕ cănēm;

sāxă tŭō cāntū, vīndēx iūstīssĭmĕ mātrīs,

fēcērūnt mūrōs ‖ ōffĭcĭōsă nŏvōs;

quāmvīs mūtŭs ĕrāt, vōcī fāvīssĕ pŭtātūr325

pīscĭs Ărīŏnĭaē, ‖ fābŭlă nōtă, lўraē.

Dīsce ĕtĭām dŭplĭcī gĕnĭālĭă nāblĭă pālmā

vērrĕrĕ: cōnvĕnĭūnt ‖ dūlcĭbŭs īllă iŏcīs.

Sīt tĭbĭ Cāllĭmăchī, sīt Cōī nōtă pŏētaē,

sīt quŏquĕ vīnōsī ‖ Tēĭă Mūsă sĕnīs;330

nōtă sĭt ēt Sāpphō (quĭd ĕnīm lāscīvĭŭs īllā?)

cuīvĕ pătēr vāfrī ‖ lūdĭtŭr ārtĕ Gĕtaē;

ēt tĕnĕrī pōssīs cārmēn lēgīssĕ Prŏpērtī

sīve ălĭquīd Gāllī ‖ sīvĕ, Tĭbūllĕ, tŭūm

dīctăquĕ Vārrōnī fūlvīs īnsīgnĭă vīllīs335

vēllĕră gērmānaē, ‖ Phrīxĕ, quĕrēndă tŭaē

ēt prŏfŭgum Aēnēān, āltaē prīmōrdĭă Rōmaē,

quō nūllūm Lătĭō ‖ clārĭŭs ēxstăt ŏpūs.

Fōrsĭtăn ēt nōstrūm nōmēn mīscēbĭtŭr īstīs

nēc mĕă Lēthaēīs ‖ scrīptă dăbūntŭr ăquīs340

ātque ălĭquīs dīcēt: «Nōstrī lĕgĕ cūltă măgīstrī

cārmĭnă, quīs pārtēs ‖ īnstrŭĭt īllĕ dŭās,

dēvĕ trĭbūs lībrīs, tĭtŭlō quōs sīgnăt Ămōrūm,

ēlĭgĕ, quōd dŏcĭlī ‖ mōllĭtĕr ōrĕ lĕgās,

vēl tĭbĭ cōmpŏsĭtā cāntētŭr ĕpīstŭlă vōcĕ;345

īgnōtum hōc ălĭīs ‖ īllĕ nŏvāvĭt ŏpūs.»

ō | ĭtă, Phoēbĕ, vĕlīs, ĭtă vōs, pĭă nūmĭnă vātūm,

īnsīgnīs cōrnū ‖ Bācchĕ nŏvēmquĕ dĕaē!

Quīs dŭbĭtēt, quīn scīrĕ vĕlīm sāltārĕ pŭēllām,

ūt mŏvĕāt pŏsĭtō ‖ brācchĭă iūssă mĕrō?350

Ārtĭfĭcēs lătĕrīs, scaēnaē spēctācŭla, ămāntūr:

tāntūm mōbĭlĭtās ‖ īllă dĕcōrĭs hăbēt.

Pārvă mŏnērĕ pŭdēt, tālōrūm dīcĕrĕ iāctūs

ūt scĭăt ēt vīrēs, ‖ tēssĕră mīssă, tŭās;

ēt mŏdŏ trēs iāctēt nŭmĕrōs, mŏdŏ cōgĭtĕt, āptē355

quām sŭbĕāt pārtēm ‖ cāllĭdă quāmquĕ vŏcēt,

caūtăquĕ nōn stūltē lātrōnūm proēlĭă lūdāt,

ūnūs cūm gĕmĭnō ‖ cālcŭlŭs hōstĕ pĕrīt

bēllātōrquĕ sŭā prēnsūs sĭnĕ cōmpărĕ bēllāt

aēmŭlŭs ēt coēptūm ‖ saēpĕ rĕcūrrĭt ĭtēr;360

rētĭcŭlōquĕ pĭlaē lēvēs fūndāntŭr ăpērtō

nēc, nĭsĭ quām tōllēs, ‖ ūllă mŏvēndă pĭla ēst;

ēst gĕnŭs īn tŏtĭdēm tĕnŭī rătĭōnĕ rĕdāctūm

scrīpŭlă, quōt mēnsēs ‖ lūbrĭcŭs ānnŭs hăbēt;

pārvă tăbēllă căpīt tērnōs ūtrīmquĕ lăpīllōs,365

īn quā vīcīsse ēst ‖ cōntĭnŭāssĕ sŭōs.

Mīllĕ făcēssĕ iŏcōs; tūrpe ēst nēscīrĕ pŭēllām

lūdĕrĕ: lūdēndō ‖ saēpĕ părātŭr ămōr.

Sēd mĭnĭmūs lăbŏr ēst săpĭēntēr iāctĭbŭs ūtī;

māiŭs ŏpūs mōrēs ‖ cōmpŏsŭīssĕ sŭōs:370

tūm sŭmŭs īncaūtī stŭdĭōque ăpĕrīmŭr ĭn īpsō

nūdăquĕ pēr lūsūs ‖ pēctŏră nōstră pătēnt;

īră sŭbīt, dēfōrmĕ mălūm, lūcrīquĕ cŭpīdŏ

iūrgĭăque ēt rīxaē ‖ sōllĭcĭtūsquĕ dŏlōr;

crīmĭnă dīcūntūr, rĕsŏnāt clāmōrĭbŭs aēthēr,375

īnvŏcăt īrātōs ‖ ēt sĭbĭ quīsquĕ dĕōs.

Nūllă fĭdēs tăbŭlaē: quaē nōn pēr vōtă pĕtūntūr?

Ēt lăcrĭmīs vīdī ‖ saēpĕ mădērĕ gĕnās.

Iūppĭtĕr ā vōbīs tām tūrpĭă crīmĭnă pēllāt,

īn quĭbŭs ēst ūllī ‖ cūră plăcērĕ vĭrō!380

Hōs īgnāvă iŏcōs trĭbŭīt nātūră pŭēllīs;

mātĕrĭā lūdūnt ‖ ūbĕrĭōrĕ vĭrī:

sūnt īllīs cĕlĕrēsquĕ pĭlaē iăcŭlūmquĕ trŏchīquĕ

ārmăque ĕt īn gŷrōs ‖ īrĕ cŏāctŭs ĕquūs;

nēc vōs Cāmpŭs hăbēt nēc vōs gĕlĭdīssĭmă Vīrgŏ385

nēc Tūscūs plăcĭdā ‖ dēvĕhĭt āmnĭs ăquā.

Āt lĭcĕt ēt prōdēst Pōmpēĭăs īrĕ pĕr ūmbrās,

Vīrgĭnĭs aēthĕrĭīs ‖ cūm căpŭt ārdĕt ĕquīs;

vīsĭtĕ laūrĭgĕrō sācrātă Pălātĭă Phoēbō

(īllĕ Păraētŏnĭās ‖ mērsĭt ĭn āltă rătēs)390

quaēquĕ sŏrōr cōniūnxquĕ dŭcīs mŏnĭmēntă părārūnt

nāvālīquĕ gĕnēr ‖ cīnctŭs hŏnōrĕ căpūt,

vīsĭtĕ tūrĭcrĕmās vāccaē Mēmphītĭdŏs ārās,

vīsĭtĕ cōnspĭcŭīs ‖ tērnă thĕātră lŏcīs;

spēctēntūr tĕpĭdō măcŭlōsaē sānguĭne hărēnaē395

mētăquĕ fērvēntī ‖ cīrcŭmĕūndă rŏtā.

Quōd lătĕt, īgnōtum ēst; īgnōtī nūllă cŭpīdŏ:

frūctŭs ăbēst, făcĭēs ‖ cūm bŏnă tēstĕ cărēt.

Tū lĭcĕt ēt Thămўrān sŭpĕrēs ĕt Ămoēbĕă cāntū,

nōn ĕrĭt īgnōtaē ‖ grātĭă māgnă lўraē;400

sī Vĕnĕrēm Cōūs nūsquām pŏsŭīssĕt Ăpēllēs,

mērsă sŭb aēquŏrĕīs ‖ īllă lătērĕt ăquīs;

quīd pĕtĭtūr sācrīs, nĭsĭ tāntūm fāmă, pŏētīs?

Hōc vōtūm nōstrī ‖ sūmmă lăbōrĭs hăbēt.

Cūră dĕūm fūērŭnt ŏlīm rēgūmquĕ pŏētaē,405

praēmĭăque āntīquī ‖ māgnă tŭlērĕ chŏrī,

sānctăquĕ māiēstās ĕt ĕrāt vĕnĕrābĭlĕ nōmēn

vātĭbŭs, ēt lārgaē ‖ saēpĕ dăbāntŭr ŏpēs:

Ēnnĭŭs ēmĕrŭīt, Călăbrīs īn mōntĭbŭs ōrtūs,

cōntĭgŭūs pōnī, ‖ Scīpĭŏ māgnĕ, tĭbī;410

nūnc hĕdĕraē sĭne hŏnōrĕ iăcēnt ŏpĕrātăquĕ dōctīs

cūră vĭgīl Mūsīs ‖ nōmĕn ĭnērtĭs hăbēt.

Sēd fāmaē vĭgĭlārĕ iŭvāt: quīs nōssĕt Hŏmērūm,

Īlĭăs aētērnūm ‖ sī lătŭīssĕt ŏpūs?

Quīs Dănăēn nōssēt, sī sēmpēr claūsă fŭīssēt415

īnquĕ sŭā tūrrī ‖ pērlătŭīssĕt ănūs?

Ūtĭlĭs ēst vōbīs, fōrmōsaē, tūrbă, pŭēllaē;

saēpĕ văgōs ūltrā ‖ līmĭnă fērtĕ pĕdēs.

Ād mūltās lŭpă tēndĭt ŏvēs, praēdētŭr ŭt ūnām,

ēt Iŏvĭs īn mūltās ‖ dēvŏlăt ālĕs ăvēs;420

sē quŏquĕ dēt pŏpŭlō mŭlĭēr spĕcĭōsă vĭdēndām;

quēm trăhăt, ē mūltīs ‖ fōrsĭtăn ūnŭs ĕrīt;

ōmnĭbŭs īllă lŏcīs mănĕāt stŭdĭōsă plăcēndī

ēt cūrām tōtā ‖ mēntĕ dĕcōrĭs ăgāt.

Cāsŭs ŭbīquĕ vălēt: sēmpēr tĭbĭ pēndĕăt hāmūs;425

quō mĭnĭmē crēdīs ‖ gūrgĭtĕ, pīscĭs ĕrīt;

saēpĕ cănēs frūstrā nĕmŏrōsīs mōntĭbŭs ērrānt

īnquĕ plăgām nūllō ‖ cērvŭs ăgēntĕ vĕnīt.

Quīd mĭnŭs Āndrŏmĕdaē fŭĕrāt spērārĕ rĕvīnctaē

quām lăcrĭmās ūllī ‖ pōssĕ plăcērĕ sŭās?430

Fūnĕrĕ saēpĕ vĭrī vīr quaērĭtŭr: īrĕ sŏlūtīs

crīnĭbŭs ēt flētūs ‖ nōn tĕnŭīssĕ dĕcēt.

Sēd vītātĕ vĭrōs cūltūm fōrmāmquĕ prŏfēssōs

quīquĕ sŭās pōnūnt ‖ īn stătĭōnĕ cŏmās:

quaē vōbīs dīcūnt, dīxērūnt mīllĕ pŭēllīs;435

ērrăt ĕt īn nūllā ‖ sēdĕ mŏrātŭr Ămōr.

Fēmĭnă quīd făcĭāt, cūm sīt vīr lēvĭŏr īpsā

fōrsĭtăn ēt plūrēs ‖ pōssĭt hăbērĕ vĭrōs?

Vīx mĭhĭ crēdētīs, sēd crēdĭtĕ: Troīă mănērēt,

praēcēptīs Prĭămī ‖ sī fŏrĕt ūsă sŭī.440

Sūnt quī mēndācī spĕcĭē grāssēntŭr ămōrīs

pērque ădĭtūs tālīs ‖ lūcră pŭdēndă pĕtānt.

Nēc cŏmă vōs fāllāt lĭquĭdō nĭtĭdīssĭmă nārdō

nēc brĕvĭs īn rūgās ‖ līngŭlă prēssă sŭās,

nēc tŏgă dēcĭpĭāt fīlō tĕnŭīssĭmă, nēc sī445

ānŭlŭs īn dĭgĭtīs ‖ āltĕr ĕt āltĕr ĕrīt:

fōrsĭtăn ēx hōrūm nŭmĕrō cūltīssĭmŭs īllĕ

fūr sĭt ĕt ūrātūr ‖ vēstĭs ămōrĕ tŭaē;

«rēddĕ mĕūm» clāmānt spŏlĭātaē saēpĕ pŭēllaē,

«rēddĕ mĕūm» tōtō ‖ vōcĕ bŏāntĕ fŏrō.450

Hās, Vĕnŭs, ē tēmplīs mūltō rădĭāntĭbŭs aūrō

lēntă vĭdēs lītēs ‖ Āppĭădēsquĕ tŭaē.

Sūnt quŏquĕ nōn dŭbĭā quaēdām mălă nōmĭnă fāmā:

dēcēptae, ā, mūltī ‖ crīmĕn ămāntĭs hăbēnt.

Dīscĭte ăb āltĕrĭūs vēstrīs tĭmŭīssĕ quĕrēlīs,455

iānŭă fāllācī ‖ nē sĭt ăpērtă vĭrō:

pārcĭtĕ, Cēcrŏpĭdēs, iūrāntī crēdĕrĕ Thēseō:

quōs făcĭēt tēstīs, ‖ fēcĭt ĕt āntĕ dĕōs:

ēt tĭbĭ, Dēmŏphŏōn Thēsēī crīmĭnĭs hērēs,

Phŷllĭdĕ dēcēptā ‖ nūllă rĕlīctă fĭdēs.460

Sī bĕnĕ prōmīttēnt, tŏtĭdēm prōmīttĭtĕ vērbīs;

sī dĕdĕrīnt, ēt vōs ‖ gaūdĭă pāctă dătē.

Īllă pŏtēst vĭgĭlēs flāmmās ēxstīnguĕrĕ Vēstaē

ēt răpĕre ē tēmplīs, ‖ Īnăchĭ, sācră tŭīs

ēt dărĕ mīxtă vĭrō trīstīs ăcŏnītă cĭcūtīs,465

āccēptō Vĕnĕrēm ‖ mūnĕrĕ sī quă nĕgāt.

Fērt ănĭmūs prŏpĭūs cōnsīstĕrĕ: sūpprĭme hăbēnās,

Mūsă, nĕc ādmīssīs ‖ ēxcŭtĭārĕ rŏtīs.

Vērbă vădūm tēmptēnt ăbĭēgnīs scrīptă tăbēllīs:

āccĭpĭāt mīssās ‖ āptă mĭnīstră nŏtās.470

Īnspĭcĕ, quōdquĕ lĕgēs, ēx īpsīs cōllĭgĕ vērbīs

fīngăt ăn ēx ănĭmō ‖ sōllĭcĭtūsquĕ rŏgēt,

pōstquĕ brĕvēm rēscrībĕ mŏrām: mŏră sēmpĕr ămāntēs

īncĭtăt, ēxĭgŭūm ‖ sī mŏdŏ tēmpŭs hăbēt.

Sēd nĕquĕ tē făcĭlēm iŭvĕnī prōmīttĕ rŏgāntī475

nēc tămĕn ē dūrō, ‖ quōd pĕtĭt īllĕ, nĕgā:

fāc tĭmĕāt spērētquĕ sĭmūl, quŏtĭēnsquĕ rĕmīttēs,

spēsquĕ măgīs vĕnĭāt ‖ cērtă mĭnōrquĕ mĕtūs.

Mūndă sĕd ē mĕdĭō cōnsuētăquĕ vērbă, pŭēllaē,

scrībĭtĕ: sērmōnīs ‖ pūblĭcă fōrmă plăcēt.480

Ā, quŏtĭēns dŭbĭūs scrīptīs ēxārsĭt ămātōr

ēt nŏcŭīt fōrmaē ‖ bārbără līnguă bŏnaē!

Sēd quŏnĭām, quāmvīs vīttaē cărĕātĭs hŏnōrĕ,

ēst vōbīs vēstrōs ‖ fāllĕrĕ cūră vĭrōs,

āncīllaē pŭĕrīvĕ mănū pĕrărātĕ tăbēllās,485

pīgnŏră nēc pŭĕrō ‖ crēdĭtĕ vēstră nŏvō:

vīdi ĕgŏ fāllēntīs īstō tērrōrĕ pŭēllās

sērvĭtĭūm mĭsĕrās ‖ tēmpŭs ĭn ōmnĕ pătī

(pērfĭdŭs īllĕ quĭdēm, quī tālĭă pīgnŏră sērvāt,

sēd tămĕn Aētnaēī ‖ fūlmĭnĭs īnstăr hăbēnt).490

Iūdĭcĕ mē fraūs ēst cōncēssă rĕpēllĕrĕ fraūdēm,

ārmăque ĭn ārmātōs ‖ sūmĕrĕ iūră sĭnūnt.

Dūcĕrĕ cōnsuēscāt mūltās mănŭs ūnă fĭgūrās

(ā, pĕrĕānt, pēr quōs ‖ īstă mŏnēndă mĭhī!),

nēc nĭsĭ dēlētīs tūtūm rēscrībĕrĕ cērīs,495

nē tĕnĕānt gĕmĭnās ‖ ūnă tăbēllă mănūs;

fēmĭnă dīcātūr scrībēntī sēmpĕr ămātōr:

«Īllă» sĭt īn vēstrīs, ‖ quī fŭĭt «īllĕ», nŏtīs.

Sī lĭcĕt ā pārvīs ănĭmum ād māiōră rĕfērrĕ

plēnăquĕ cūrvātō ‖ pāndĕrĕ vēlă sĭnū,500

pērtĭnĕt ād făcĭēm răbĭdōs cōmpēscĕrĕ mōrēs:

cāndĭdă pāx hŏmĭnēs, ‖ trūx dĕcĕt īră fĕrās.

Ōră tŭmēnt īrā, nīgrēscūnt sānguĭnĕ vēnaē,

lūmĭnă Gōrgŏnĕō ‖ saēvĭŭs īgnĕ mĭcānt.

«Ī prŏcŭl hīnc,» dīxīt «nōn ēs mĭhĭ, tībĭă, tāntī»,505

ūt vīdīt vūltūs ‖ Pāllăs ĭn āmnĕ sŭōs:

vōs quŏquĕ sī mĕdĭā spĕcŭlūm spēctētĭs ĭn īrā,

cōgnōscāt făcĭēm ‖ vīx sătĭs ūllă sŭām.

Nēc mĭnŭs īn vūltū dāmnōsă sŭpērbĭă vēstrō:

cōmĭbŭs ēst ŏcŭlīs ‖ āllĭcĭēndŭs Ămōr.510

Ōdĭmŭs īnmŏdĭcōs (ēxpērtō crēdĭtĕ) fāstūs:

saēpĕ tăcēns ŏdĭī ‖ sēmĭnă vūltŭs hăbēt.

Spēctāntēm spēctā; rīdēntī mōllĭă rīdē;

īnnŭĕt: āccēptās ‖ tū quŏquĕ rēddĕ nŏtās.

Sīc ŭbĭ prōlūsīt, rŭdĭbūs pŭĕr īllĕ rĕlīctīs515

spīcŭlă dē phărĕtrā ‖ prōmĭt ăcūtă sŭā.

Ōdĭmŭs ēt maēstās; Tēcmēssām dīlĭgăt Āiāx,

nōs, hĭlărēm pŏpŭlūm, ‖ fēmĭnă laētă căpīt.

Nūmquam ĕgŏ te, Āndrŏmăchē, nēc tē, Tēcmēssă, rŏgārēm,

ūt mĕă dē vŏbĭs āltēră ‖ ămīcă fŏrēt;520

crēdĕrĕ vīx vĭdĕōr, cūm cōgār crēdĕrĕ pārtū,

vōs ĕgŏ cūm vēstrīs ‖ cōncŭbŭīssĕ vĭrīs.

Scīlĭcĕt Aīācī mŭlĭēr maēstīssĭmă dīxīt

«Lūx mĕă» quaēquĕ sŏlēnt ‖ vērbă iŭrārĕ vĭrōs!

Quīs vĕtăt ā māgnīs ād rēs ēxēmplă mĭnōrēs525

sūmĕrĕ nēc nōmēn ‖ pērtĭmŭīssĕ dŭcīs?

Dūx bŏnŭs huīc cēntūm cōmmīsīt vītĕ rĕgēndōs,

huīc ĕquĭtēs, īllī ‖ sīgnă tŭēndă dĕdīt:

vōs quŏquĕ, dē nōbīs quēm quīsque ĕrĭt āptŭs ăd ūsūm,

īnspĭcĭte ēt cērtō ‖ pōnĭtĕ quēmquĕ lŏcō.530

Mūnĕră dēt dīvēs; iūs quī prŏfĭtēbĭtŭr, ādsīt;

fācūndūs caūsām ‖ nēmpĕ clĭēntĭs ăgāt.

Cārmĭnă quī făcĭmūs, mīttāmūs cārmĭnă tāntūm:

hīc chŏrŭs ānte ălĭōs ‖ āptŭs ămārĕ sŭmūs.

Nōs făcĭmūs plăcĭtaē lātē praēcōnĭă fōrmaē:535

nōmĕn hăbēt Nĕmĕsīs, ‖ Cŷnthĭă nōmĕn hăbēt,

Vēspĕr ĕt Ēōaē nōvērĕ Lўcōrĭdă tērraē,

ēt mūltī, quaē sīt ‖ nōstră Cŏrīnnă, rŏgānt.

Āddĕ, quŏd īnsĭdĭaē sācrīs ā vātĭbŭs ābsūnt

ēt făcĭt ād mōrēs ‖ ārs quŏquĕ nōstră sŭōs:540

nēc nōs āmbĭtĭō nĕc ămōr nōs tāngĭt hăbēndī;

cōntēmptō cŏlĭtūr ‖ lēctŭs ĕt ūmbră fŏrō;

sēd făcĭle haērēmūs vălĭdōquĕ pĕrūrĭmŭr aēstū

ēt nĭmĭūm cērtā ‖ scīmŭs ămārĕ fĭdē.

Scīlĭcĕt īngĕnĭūm plăcĭtā mōllītŭr ăb ārtĕ545

ēt stŭdĭō mōrēs ‖ cōnvĕnĭēntĕr ĕūnt.

Vātĭbŭs Āŏnĭīs făcĭlēs ēstōtĕ, pŭēllaē:

nūmĕn ĭnēst īllīs ‖ Pīĕrĭdēsquĕ făvēnt.

Ēst dĕŭs īn nōbīs ēt sūnt cōmmērcĭă caēlī;

sēdĭbŭs aēthĕrĭīs ‖ spīrĭtŭs īllĕ vĕnīt.550

Ā dōctīs prĕtĭūm scĕlŭs ēst spērārĕ pŏētīs;

mē mĭsĕrūm, scĕlŭs hōc ‖ nūllă pŭēllă tĭmēt.

Dīssĭmŭlātĕ tămēn, nēc prīmā frōntĕ răpācēs

ēstĕ: nŏvūs vīsō ‖ cāssĕ rĕsīstĕt ămāns.

Sēd nĕquĕ vēctŏr ĕquūm, quī nūpēr sēnsĭt hăbēnās,555

cōmpărĭbūs frēnīs ‖ ārtĭfĭcēmquĕ rĕgēt,

nēc, stăbĭlīs ănĭmōs ānnīs vĭrĭdēmquĕ iŭvēntām

ūt căpĭās, īdēm ‖ līmĕs ăgēndŭs ĕrīt:

hīc rŭdĭs ēt cāstrīs nūnc prīmūm nōtŭs Ămōrīs,

quī tĕtĭgīt thălămōs ‖ praēdă nŏvēllă tŭōs,560

tē sōlām nōrīt, tĭbĭ sēmpĕr ĭnhaērĕăt ūnī;

cīngēnda ēst āltīs ‖ saēpĭbŭs īstă sĕgēs.

Ēffŭgĕ rīvālēm: vīncēs, dūm sōlă tĕnēbīs;

nōn bĕnĕ cūm sŏcĭīs ‖ rēgnă Vĕnūsquĕ mănēnt.

Īllĕ vĕtūs mīlēs sēnsim ēt săpĭēntĕr ămābīt565

mūltăquĕ tīrōnī ‖ nōn pătĭēndă fĕrēt;

nēc frāngēt pōstēs nēc saēvīs īgnĭbŭs ūrēt

nēc dŏmĭnaē tĕnĕrās ‖ ādpĕtĕt ūnguĕ gĕnās

nēc scīndēt tŭnĭcāsvĕ sŭās tŭnĭcāsvĕ pŭēllaē

nēc rāptūs flēndī ‖ caūsă căpīllŭs ĕrīt.570

Īstă dĕcēnt pŭĕrōs aētāte ĕt ămōrĕ călēntēs;

hīc fĕră cōmpŏsĭtā ‖ vūlnĕră mēntĕ fĕrēt.

Īgnĭbŭs heū lēntīs ūrētŭr, ŭt ūmĭdă faēnă,

ūt mŏdŏ mōntānīs ‖ sīlvă rĕscīssă iŭgīs.

Cērtĭŏr hīc ămŏr ēst, grăvĭs ēt fēcūndĭŏr īllĕ:575

quaē fŭgĭūnt, cĕlĕrī ‖ cārpĭtĕ pōmă mănū.

Ōmnĭă trādāntūr (pōrtās rĕsĕrāvĭmŭs hōstī)

ēt sĭt ĭn īnfīdā ‖ prōdĭtĭōnĕ fĭdēs.

Quōd dătŭr ēx făcĭlī, lōngūm mălĕ nūtrĭt ămōrēm:

mīscēnda ēst laētīs ‖ rāră rĕpūlsă iŏcīs.580

Āntĕ fŏrēs iăcĕāt, «Crūdēlīs iānŭă» dīcāt

mūltăquĕ sūmmīssē, ‖ mūltă mĭnāntĕr ăgāt.

Dūlcĭă nōn fĕrĭmūs; sūcō rĕnŏvēmŭr ămārō:

saēpĕ pĕrīt vēntīs ‖ ōbrŭtă cūmbă sŭīs.

Hōc ēst, ūxōrēs quōd nōn pătĭātŭr ămārī:585

cōnvĕnĭūnt īllās, ‖ cūm vŏlŭērĕ, vĭrī.

Āddĕ fŏrem, ēt dūrō dīcāt tĭbĭ iānĭtŏr ōrĕ

«Nōn pŏtĕs», ēxclūsūm ‖ tē quŏquĕ tāngĕt ămōr.

Pōnĭtĕ iām glădĭōs hĕbĕtēs, pūgnētŭr ăcūtīs;

nēc dŭbĭtō, tēlīs ‖ quīn pĕtăr īpsĕ mĕīs.590

Dūm cădĭt īn lăquĕōs, cāptūs quŏquĕ nūpĕr, ămātōr

sōlūm sē thălămōs ‖ spērĕt hăbērĕ tŭōs;

pōstmŏdŏ rīvālēm pārtītăquĕ foēdĕră lēctī

sēntĭăt: hās ārtēs ‖ tōllĕ, sĕnēscĭt ămōr.

Tūm bĕnĕ fōrtĭs ĕquūs rĕsĕrātō cārcĕrĕ cūrrīt,595

cūm, quōs praētĕrĕāt ‖ quōsquĕ sĕquātŭr, hăbēt.

Quāmlĭbĕt ēxstīnctōs īniūrĭă sūscĭtăt īgnēs:

ēn ĕgŏ, cōnfĭtĕōr, ‖ nōn nĭsĭ laēsŭs ămō.

Caūsă tămēn nĭmĭūm nōn sīt mănĭfēstă dŏlōrīs,

plūrăquĕ sōllĭcĭtūs, ‖ quām scĭĕt, ēssĕ pŭtēt:600

īncĭtăt ēt fīctī trīstīs cūstōdĭă sērvī

ēt nĭmĭūm dūrī ‖ cūră mŏlēstă vĭrī:

quaē vĕnĭt ēx tūtō, mĭnŭs ēst āccēptă vŏlūptās;

ūt sīs lībĕrĭōr ‖ Thāĭdĕ, fīngĕ mĕtūs.

Cūm mĕlĭūs fŏrĭbūs pōssīs, ādmīttĕ fĕnēstrā605

īnquĕ tŭō vūltū ‖ sīgnă tĭmēntĭs hăbē.

Cāllĭdă prōsĭlĭāt dīcātque āncīllă «Pĕrīmūs»;

tū iŭvĕnēm trĕpĭdūm ‖ quōlĭbĕt ābdĕ lŏcō.

Ādmīscēndă tămēn Vĕnŭs ēst sēcūră tĭmōrī,

nē tāntī nōctēs ‖ nōn pŭtĕt ēssĕ tŭās.610

Quā văfĕr ēlūdī pōssīt rătĭōnĕ mărītūs

quāquĕ vĭgīl cūstōs, ‖ praētĕrĭtūrŭs ĕrām.

Nūptă vĭrūm tĭmĕāt, rătă sīt cūstōdĭă nūptaē:

hōc dĕcĕt, hōc lēgēs ‖ dūxquĕ pŭdōrquĕ iŭbēnt.

Tē quŏquĕ sērvārī, mŏdŏ quām vīndīctă rĕdēmīt,615

quīs fĕrăt? Ūt fāllās, ‖ ād mĕă sācră vĕnī.

Tōt lĭcĕt ōbsērvēnt, ādsīt mŏdŏ cērtă vŏlūptās,

quōt fŭĕrānt Ārgō ‖ lūmĭnă, vērbă dăbīs.

Scīlĭcĕt ōbstābīt cūstōs nē scrībĕrĕ pōssīs,

sūmēndaē dētūr ‖ cūm tĭbĭ tēmpŭs ăquaē,620

cōnscĭă cūm pōssīt scrīptās pōrtārĕ tăbēllās,

quās tĕgăt īn tĕpĭdō ‖ fāscĭă lātă sĭnū.

Cūm pōssīt sūrā chārtās cēlārĕ lĭgātās

ēt vīnctō blāndās ‖ sūb pĕdĕ fērrĕ nŏtās!

Cāvĕrĭt haēc cūstōs, prō chārtā cōnscĭă tērgūm625

praēbĕăt īnquĕ sŭō ‖ cōrpŏrĕ vērbă fĕrāt.

Tūtă quŏque ēst fāllītque ŏcŭlōs ē lāctĕ rĕcēntī

līttĕră (cārbōnīs ‖ pūlvĕrĕ tāngĕ: lĕgēs),

fāllĕt ĕt ūmĭdŭlī quaē fīĕt ăcūmĭnĕ līnī,

ēt fĕrĕt ōccūltās ‖ pūră tăbēllă nŏtās.630

Ādfŭĭt Ācrĭsĭō sērvāndaē cūră pŭēllaē;

hūnc tămĕn īllă sŭō ‖ crīmĭnĕ fēcĭt ăvūm.

Quīd făcĭāt cūstōs, cūm sīnt tŏt ĭn Ūrbĕ thĕātră,

cūm spēctēt iūnctōs ‖ īllă lĭbēntĕr ĕquōs;

cūm sĕdĕāt Phărĭaē sīstrīs ŏpĕrātă iŭvēncaē,635

quōquĕ sŭī cŏmĭtēs ‖ īrĕ vĕtāntŭr, ĕāt;

cūm fŭgĕt ā tēmplīs ŏcŭlōs Bŏnă Dīvă vĭrōrūm,

praētērquām sī quōs ‖ īllă vĕnīrĕ iŭbēt;

cūm cūstōdĕ fŏrīs tŭnĭcās sērvāntĕ pŭēllaē

cēlēnt fūrtīvōs ‖ bālnĕă mūltă iŏcōs;640

cūm, quŏtĭēns ŏpŭs ēst, fāllāx aēgrōtĕt ămīcă

ēt cēdāt lēctō ‖ quāmlĭbĕt aēgră sŭō;

nōmĭnĕ cūm dŏcĕāt, quĭd ăgāmŭs, ădūltĕră clāvīs,

quāsquĕ pĕtās, nōn dēt ‖ iānŭă sōlă vĭās?

Fāllĭtŭr ēt mūltō cūstōdīs cūră Lўaēō,645

īllă vĕl Hīspānō ‖ lēctă sĭt ūvă iŭgō;

sūnt quŏquĕ quaē făcĭānt āltōs mĕdĭcāmĭnă sōmnōs

vīctăquĕ Lēthaēā ‖ lūmĭnă nōctĕ prĕmānt.

Nēc mălĕ dēlĭcĭīs ŏdĭōsūm cōnscĭă tārdīs

dētĭnĕt ēt lōngā ‖ iūngĭtŭr īpsă mŏrā.650

Quīd iŭvăt āmbāgēs praēcēptăquĕ pārvă mŏvērĕ,

cūm mĭnĭmō cūstōs ‖ mūnĕrĕ pōssĭt ĕmī?

Mūnĕră, crēdĕ mĭhī, căpĭūnt hŏmĭnēsquĕ dĕōsquĕ:

plācātūr dōnīs ‖ Iūppĭtĕr īpsĕ dătīs.

Quīd săpĭēns făcĭēt? Stūltūs quŏquĕ mūnĕrĕ gaūdēt:655

īpsĕ quŏque āccēptō ‖ mūnĕrĕ mūtŭs ĕrīt.

Sēd sĕmĕl ēst cūstōs lōngūm rĕdĭmēndŭs ĭn aēvūm;

saēpĕ dăbīt, dĕdĕrīt ‖ quās sĕmĕl, īllĕ mănūs.

Quēstŭs ĕrām, mĕmĭnī, mĕtŭēndōs ēssĕ sŏdālēs;

nōn tāngīt sōlōs ‖ īstă quĕrēlă vĭrōs.660

Crēdŭlă sī fŭĕrīs, ălĭaē tŭă gaūdĭă cārpēnt

ēt lĕpŭs hīc ălĭīs ‖ ēxăgĭtātŭs ĕrīt:

haēc quŏquĕ, quaē praēbēt lēctūm stŭdĭōsă lŏcūmquĕ,

crēdĕ mĭhī, mēcūm ‖ nōn sĕmĕl īllă fŭīt.

Nēc nĭmĭūm vōbīs fōrmōsa āncīllă mĭnīstrēt:665

saēpĕ vĭcēm dŏmĭnaē ‖ praēbŭĭt īllă mĭhī.

Quō fĕrŏr īnsānūs? Quĭd ăpērtō pēctŏre ĭn hōstēm

mīttŏr ĕt īndĭcĭō ‖ prōdŏr ăb īpsĕ mĕō?

Nōn ăvĭs aūcŭpĭbūs mōnstrāt, quā pārtĕ pĕtātūr,

nōn dŏcĕt īnfēstōs ‖ cūrrĕrĕ cērvă cănēs.670

Vīdĕrĭt ūtĭlĭtās; ĕgŏ coēptă fĭdēlĭtĕr ēdām:

Lēmnĭăsīn glădĭōs ‖ īn mĕă fātă dăbō.

Ēffĭcĭt (ēt făcĭle ēst) ūt nōs crēdāmŭs ămārī:

prōnă vĕnīt cŭpĭdīs ‖ īn sŭă vōtă fĭdēs.

Spēctĕt ămābĭlĭūs iŭvĕnem ēt sūspīrĕt ăb īmō675

fēmĭnă, tām sērō ‖ cūr vĕnĭātquĕ rŏgēt;

āccēdānt lăcrĭmaē, dŏlŏr ēt dē paēlĭcĕ fīctūs,

ēt lănĭēt dĭgĭtīs ‖ īllĭŭs ōră sŭīs.

Iāmdūdūm pērsuāsŭs ĕrīt; mīscēbĭtŭr ūltrō

ēt dīcēt «Cūrā ‖ cārpĭtŭr īstă mĕī.»680

praēcĭpŭē sī cūltŭs ĕrīt spĕcŭlōquĕ plăcēbīt,

pōssĕ sŭō tāngī ‖ crēdĕt ămōrĕ dĕās.

Sēd tē, quaēcūmque ēst, mŏdĕrāte īniūrĭă tūrbēt,

nēc sīs aūdītā ‖ paēlĭcĕ mēntĭs ĭnōps,

nēc cĭtŏ crēdĭdĕrīs: quāntūm cĭtŏ crēdĕrĕ laēdāt,685

ēxēmplūm vōbīs ‖ nōn lĕvĕ Prōcrĭs ĕrīt.

Ēst prŏpĕ pūrpŭrĕōs cōllīs flōrēntĭs Hўmēttī

fōns săcĕr ēt vĭrĭdī ‖ caēspĭtĕ mōllĭs hŭmūs;

sīlvă nĕmūs nōn āltă făcīt; tĕgĭt ārbŭtŭs hērbām;

rōs mărĭs ēt laūrī ‖ nīgrăquĕ mŷrtŭs ŏlēnt;690

nēc dēnsūm fŏlĭīs būxūm frăgĭlēsquĕ mўrīcaē

nēc tĕnŭēs cўtĭsī ‖ cūltăquĕ pīnŭs ăbēst.

Lēnĭbŭs īnpūlsaē Zĕphўrīs aūrāquĕ sălūbrī

tōt gĕnĕrūm frōndēs ‖ hērbăquĕ sūmmă trĕmīt.

Grātă quĭēs Cĕphălō: fămŭlīs cănĭbūsquĕ rĕlīctīs695

lāssŭs ĭn hāc iŭvĕnīs ‖ saēpĕ rĕsēdĭt hŭmō

«Quaē»quĕ «mĕōs rĕlĕvēs aēstūs,» cāntārĕ sŏlēbāt

«āccĭpĭēndă sĭnū, ‖ mōbĭlĭs aūră, vĕnī.»

cōniŭgĭs ād tĭmĭdās ălĭquīs mălĕ sēdŭlŭs aūrēs

aūdītōs mĕmŏrī ‖ rēttŭlĭt ōrĕ sŏnōs.700

Prōcrĭs, ŭt āccēpīt nōmēn, quăsĭ paēlĭcĭs, Aūraē,

ēxcĭdĭt ēt sŭbĭtō ‖ mūtă dŏlōrĕ fŭīt;

pāllŭĭt, ūt sēraē lēctīs dē vītĕ răcēmīs

pāllēscūnt frōndēs, ‖ quās nŏvă laēsĭt hĭēms,

quaēquĕ sŭōs cūrvānt mātūră Cўdōnĭă rāmōs705

cōrnăque ădhūc nōstrīs ‖ nōn sătĭs āptă cĭbīs.

Ūt rĕdĭīt ănĭmūs, tĕnŭēs ā pēctŏrĕ vēstēs

rūmpĭt ĕt īndīgnās ‖ saūcĭăt ūnguĕ gĕnās;

nēc mŏră, pēr mĕdĭās pāssīs fŭrĭbūndă căpīllīs

ēvŏlăt, ūt thŷrsō ‖ cōncĭtă Bācchă, vĭās.710

Ūt prŏpĕ pērvēntūm, cŏmĭtēs īn vāllĕ rĕlīquīt,

īpsă nĕmūs tăcĭtō ‖ clām pĕdĕ fōrtĭs ĭnīt.

Quīd tĭbĭ mēntĭs ĕrāt, cūm sīc, mălĕ sānă, lătērēs,

Prōcrĭ? Quĭs ādtŏnĭtī ‖ pēctŏrĭs ārdŏr ĕrāt?

Iāmiām vēntūrām, quaēcūmque ĕrăt Aūră, pŭtābās715

scīlĭcĕt ātque ŏcŭlīs ‖ prōbră vĭdēndă tŭīs!

Nūnc vēnīssĕ pĭgēt (nĕque ĕnīm dēprēndĕrĕ vēllēs),

nūnc iŭvăt: īncērtūs ‖ pēctŏră vērsăt ămōr:

crēdĕrĕ quaē iŭbĕānt, lŏcŭs ēst ēt nōmĕn ĕt īndēx

ēt quĭă mēns sēmpēr, ‖ quōd tĭmĕt, ēssĕ pŭtāt;720

vīdĭt ŭt ōpprēssā vēstīgĭă cōrpŏrĭs hērbā,

pūlsāntūr trĕpĭdī ‖ cōrdĕ mĭcāntĕ sĭnūs.

Iāmquĕ dĭēs mĕdĭūs tĕnŭēs cōntrāxĕrăt ūmbrās,

īnquĕ părī spătĭō ‖ vēspĕr ĕt ōrtŭs ĕrānt.

Ēccĕ, rĕdīt Cĕphălūs sīlvīs, Cŷllēnĭă prōlēs,725

ōrăquĕ fōntānā ‖ fērvĭdă pūlsăt ăquā.

Ānxĭă, Prōcrĭ, lătēs; sŏlĭtās iăcĕt īllĕ pĕr hērbās

ēt «Zĕphўrī mōllēs ‖ aūrăquĕ,» dīxĭt «ădēs.»

ūt pătŭīt mĭsĕraē iūcūndūs nōmĭnĭs ērrōr,

ēt mēns ēt rĕdĭīt ‖ vērŭs ĭn ōră cŏlōr;730

sūrgĭt ĕt ōppŏsĭtās ăgĭtātō cōrpŏrĕ frōndēs

mōvĭt ĭn āmplēxūs ‖ ūxŏr ĭtūră vĭrī;

īllĕ fĕrām vīdīssĕ rătūs iŭvĕnālĭtĕr ārtūs

cōrrĭpĭt: īn dēxtrā ‖ tēlă fŭērĕ mănū.

quīd făcĭs, īnfēlīx? Nōn ēst fĕră: sūpprĭmĕ tēlă!735

mē mĭsĕrūm, iăcŭlō ‖ fīxă pŭēllă tŭo ēst.

Eī mĭhĭ, cōnclāmāt fīxīstī pēctŭs ămīcūm:

hīc lŏcŭs ā Cĕphălō ‖ vūlnĕră sēmpĕr hăbēt.

Āntĕ dĭēm mŏrĭōr, sēd nūllā paēlĭcĕ laēsă:

hōc făcĭēt pŏsĭtaē ‖ tē mĭhĭ, tērră, lĕvēm.740

Nōmĭnĕ sūspēctās iām spīrĭtŭs ēxĭt ĭn aūrās;

lābŏr, ĭō: cārā ‖ lūmĭnă cōndĕ mănū.»

īllĕ sĭnū dŏmĭnaē mŏrĭēntĭă cōrpŏră maēstō

sūstĭnĕt ēt lăcrĭmīs ‖ vūlnĕră saēvă lăvāt;

ēxĭt ĕt īncaūtō paūlātīm pēctŏrĕ lāpsūs745

ēxcĭpĭtūr mĭsĕrī ‖ spīrĭtŭs ōrĕ vĭrī.

Sēd rĕpĕtāmŭs ŏpūs: mĭhĭ nūdīs rēbŭs ĕūndum ēst,

ūt tāngāt pōrtūs ‖ fēssă cărīnă sŭōs.

Sōllĭcĭte ēxspēctās, dūm te īn cōnvīvĭă dūcām,

ēt quaērīs mŏnĭtūs ‖ hāc quŏquĕ pārtĕ mĕōs.750

Sēră vĕnī pŏsĭtāquĕ dĕcēns īncēdĕ lŭcērnā:

grātă mŏrā vĕnĭēs, ‖ māxĭmă lēnă mŏra ēst;

ētsī tūrpĭs ĕrīs, fōrmōsă vĭdēbĕrĕ pōtīs,

ēt lătĕbrās vĭtĭīs ‖ nōx dăbĭt īpsă tŭīs.

Cārpĕ cĭbōs dĭgĭtīs (ēst quīddām gēstŭs ĕdēndī),755

ōră nĕc īnmūndā ‖ tōtă pĕrūngĕ mănū;

nēvĕ dŏmī praēsūmĕ dăpēs, sēd dēsĭnĕ cītrā

quām căpĭs: ēs paūlō, ‖ quām pŏtĕs ēssĕ, mĭnūs.

Prīămĭdēs Hĕlĕnēn ăvĭdē sī spēctĕt ĕdēntēm,

ōdĕrĭt ēt dīcāt ‖ «Stūltă răpīnă mĕa ēst.»760

āptĭŭs ēst dĕcĕātquĕ măgīs pōtārĕ pŭēllās:

cūm Vĕnĕrīs pŭĕrō ‖ nōn mălĕ, Bācchĕ, făcīs.

Hōc quŏquĕ, quā pătĭēns căpŭt ēst ănĭmūsquĕ pĕdēsquĕ

cōnstānt, nēc, quaē sūnt ‖ sīngŭlă, bīnă vĭdē.

Tūrpĕ iăcēns mŭlĭēr mūltō mădĕfāctă Lўaēō:765

dīgna ēst cōncŭbĭtūs ‖ quōslĭbĕt īllă pătī.

Nēc sōmnīs pŏsĭtā tūtūm sūccūmbĕrĕ mēnsā:

pēr sōmnōs fĭĕrī ‖ mūltă pŭdēndă sŏlēnt.

Ūltĕrĭōră pŭdēt dŏcŭīssĕ, sĕd ālmă Dĭōnē

«Praēcĭpŭē nōstrum ēst, ‖ quōd pŭdĕt,» īnquĭt «ŏpūs.»770

nōtă sĭbī sīt quaēquĕ; mŏdōs ā cōrpŏrĕ cērtōs

sūmĭtĕ: nōn ōmnēs ‖ ūnă fĭgūră dĕcēt.

Quaē făcĭē praēsīgnĭs ĕrīt, rĕsŭpīnă iăcētō;

spēctēntūr tērgō, ‖ quīs sŭă tērgă plăcēnt.

Mīlăniŏn ūmērīs Ătălāntēs crūră fĕrēbāt:775

sī bŏnă sūnt, hōc sūnt ‖ āspĭcĭēndă mŏdō.

Pārvă vĕhātŭr ĕquō: quŏd ĕrāt lōngīssĭmă, nūmquām

Thēbăĭs Hēctŏrĕō ‖ nūptă rĕsēdĭt ĕquō.

Strātă prĕmāt gĕnĭbūs paūlūm cērvīcĕ rĕflēxā

fēmĭnă pēr lōngūm ‖ cōnspĭcĭēndă lătūs.780

Cuī fĕmŭr ēst iŭvĕnālĕ, cărēnt quŏquĕ pēctŏră mēndā,

stēt vĭr, ĭn ōblīquō ‖ fūsă sĭt īpsă tŏrō.

Nēc tĭbĭ tūrpĕ pŭtā crīnem, ūt Phŷllēĭă mātēr,

sōlvĕre, ĕt ēffūsīs ‖ cōllă rĕflēctĕ cŏmīs.

Tū quŏquĕ, cuī rūgīs ŭtĕrūm Lūcīnă nŏtāvīt,785

ūt cĕlĕr āvērsīs ‖ ūtĕrĕ Pārthŭs ĕquīs.

Mīllĕ iŏcī Vĕnĕrīs; sīmplēx mĭnĭmīquĕ lăbōrīs,

cūm iăcĕt īn dēxtrūm ‖ sēmĭsŭpīnă lătūs.

Sēd nĕquĕ Phoēbēī trĭpŏdēs nēc cōrnĭgĕr Āmmōn

vēră măgīs vōbīs ‖ quām mĕă Mūsă cănēt;790

sī quă fĭdēs, ārtī, quām lōngō fēcĭmŭs ūsū,

crēdĭtĕ: praēstābūnt ‖ cārmĭnă nōstră fĭdēm.

Sēntĭăt ēx īmīs Vĕnĕrēm rĕsŏlūtă mĕdūllīs

fēmĭna, ĕt ēx aēquō ‖ rēs iŭvĕt īllă dŭōs.

Nēc blāndaē vōcēs iūcūndăquĕ mūrmŭră cēssēnt795

nēc tăcĕānt mĕdĭīs ‖ īmprŏbă vērbă iŏcīs.

Tū quŏquĕ, cuī Vĕnĕrīs sēnsūm nātūră nĕgāvīt,

dūlcĭă mēndācī ‖ gaūdĭă fīngĕ sŏnō.

(Īnfēlīx, cuī tōrpĕt hĕbēs lŏcŭs īllĕ, pŭēllă,

quō părĭtēr dēbēnt ‖ fēmĭnă vīrquĕ frŭī.)800

tāntūm, cūm fīngēs, nē sīs mănĭfēstă, căvētō:

ēffĭcĕ pēr mōtūm ‖ lūmĭnăque īpsă fĭdēm.

Quīd iŭvĕt, ēt vōcēs ĕt ănhēlĭtŭs ārgŭăt ōrīs;

ā pŭdĕt! Ārcānās ‖ pārs hăbĕt īstă nŏtās.

Gaūdĭă pōst Vĕnĕrīs quaē pōscēt mūnŭs ămāntēm,805

īllă sŭās nōlēt ‖ pōndŭs hăbērĕ prĕcēs.

Nēc lūcem īn thălămōs tōtīs ādmīttĕ fĕnēstrīs:

āptĭŭs īn vēstrō ‖ cōrpŏrĕ mūltă lătēnt.

Lūsŭs hăbēt fīnēm: cŷcnīs dēscēndĕrĕ tēmpūs,

dūxērūnt cōllō ‖ quī iŭgă nōstră sŭō.810

Ūt quōndām iŭvĕnēs, ĭtă nūnc, mĕă tūrbă, pŭēllaē

īnscrībānt spŏlĭīs ‖ «Nāsŏ măgīstĕr ĕrāt.»

Arma dedi Danais in Amazonas; arma supersunt,

quae tibi dem et turmae, Penthesilea, tuae.

Ite in bella pares; vincant, quibus alma Dione

faverit et, toto qui volat orbe, puer.

5Non erat armatis aequum concurrere nudas;

sic etiam vobis vincere turpe, viri.

Dixerit e multis aliquis «Quid virus in anguis

adicis et rabidae tradis ovile lupae?»

Parcite paucarum diffundere crimen in omnes;

10spectetur meritis quaeque puella suis.

Si minor Atrides Helenen, Helenesque sororem

quo premat Atrides crimine maior habet,

si scelere Oeclides Talaioniae Eriphylae

vivus et in vivis ad Styga venit equis,

15est pia Penelope lustris errante duobus

et totidem lustris bella gerente viro;

respice Phylaciden, et quae comes isse marito

fertur et ante annos occubuisse suos;

fata Pheretiadae coniunx Pagasaea redemit

20proque viro est uxor funere lata viri.

«Accipe me, Capaneu: cineres miscebimur» inquit

Iphias in medios desilvitque rogos.

Ipsa quoque et cultu est et nomine femina Virtus:

non mirum, populo si placet illa suo.

25(Nec tamen hae mentes nostra poscuntur ab arte;

conveniunt cumbae vela minora meae.

Nil nisi lascivi per me discuntur amores:

femina praecipiam quo sit amanda modo.)

Femina nec flammas nec saevos discutit arcus;

30parcius haec video tela nocere viris.

Saepe viri fallunt, tenerae non saepe puellae

paucaque, si quaeras, crimina fraudis habent:

Phasida, iam matrem, fallax dimisit Iaso;

venit in Aesonios altera nupta sinus.

35Quantum in te, Theseu, volucres Ariadna marinas

pavit in ignoto sola relicta loco.

Quaere, Novem cur una Viae dicatur, et audi

depositis silvas Phyllida flesse comis.

Et famam pietatis habet, tamen hospes et ensem

40praebuit et causam mortis, Elissa, tuae.

Quid vos perdiderit, dicam: nescistis amare;

defuit ars vobis: arte perennat amor.

Nunc quoque nescirent! Sed me Cytherea docere

iussit et ante oculos constitit ipsa meos.

45Tum mihi «Quid miserae» dixit «meruere puellae?

Traditur armatis vulgus inerme viris.

Illos artifices gemini fecere libelli;

haec quoque pars monitis erudienda tuis.

Probra Therapnaeae qui dixerat ante maritae,

50mox cecinit laudes prosperiore lyra.

Si bene te novi, cultas ne laede puellas:

gratia, dum vives, ista petenda tibi est.»

dixit et e myrto (myrto nam vincta capillos

constiterat) folium granaque pauca dedit;

55sensimus acceptis numen quoque; purior aether

fulsit, et e toto pectore cessit onus.

Dum facit ingenium, petite hinc praecepta, puellae,

quas pudor et leges et sua iura sinunt.

Venturae memores iam nunc estote senectae:

60sic nullum vobis tempus abibit iners.

Dum licet et veros etiam nunc editis annos,

ludite: eunt anni more fluentis aquae.

Nec, quae praeteriit, iterum revocabitur unda

nec, quae praeteriit, hora redire potest.

65Utendum est aetate: cito pede labitur aetas

nec bona tam sequitur, quam bona prima fuit.

Hos ego, qui canent, frutices violaria vidi;

hac mihi de spina grata corona data est.

Tempus erit, quo tu, quae nunc excludis amantes,

70frigida deserta nocte iacebis anus,

nec tua frangentur nocturna ianua rixa,

sparsa nec invenies limina mane rosa.

Quam cito, me miserum, laxantur corpora rugis

et perit, in nitido qui fuit ore, color,

75quasque fuisse tibi canas a virgine iures

sparguntur subito per caput omne comae!

Anguibus exuitur tenui cum pelle vetustas,

nec faciunt cervos cornua iacta senes;

nostra sine auxilio fugiunt bona: carpite florem,

80qui, nisi carptus erit, turpiter ipse cadet.

Adde, quod et partus faciunt breviora iuventae

tempora: continua messe senescit ager.

Latmius Endymion non est tibi, Luna, rubori,

nec Cephalus roseae praeda pudenda deae;

85ut Veneri, quem luget adhuc, donetur Adonis,

unde habet Aenean Harmoniamque suos?

Ite per exemplum, genus o mortale, dearum,

gaudia ne cupidis vestra negate viris.

Ut iam decipiant, quid perditis? Omnia constant;

90mille licet sumant, deperit inde nihil.

Conteritur ferrum, silices tenuantur ab usu;

sufficit et damni pars caret illa metu.

Quis vetet adposito lumen de lumine sumi

quisve cavo vastas in mare servet aquas?

95Et tamen ulla viro mulier «Non expedit?» inquit?

Quid, nisi quam sumes, dic mihi, perdis aquam?

Nec vos prostituit mea vox, sed vana timere

damna vetat: damnis munera vestra carent.

Sed me flaminibus venti maioris iturum,

100dum sumus in portu, provehat aura levis.

Ordior a cultu: cultis bene Liber ab uvis

provenit, et culto stat seges alta solo.

Forma dei munus; forma quota quaeque superbit?

Pars vestrum tali munere magna caret.

105Cura dabit faciem; facies neglecta peribit,

Idaliae similis sit licet illa deae.

Corpora si veteres non sic coluere puellae,

nec veteres cultos sic habuere viros:

si fuit Andromache tunicas induta valentes,

110quid mirum? Duri militis uxor erat:;

scilicet Aiaci coniunx ornata venires,

cui tegimen septem terga fuere boum!

Simplicitas rudis ante fuit; nunc aurea Roma est

et domiti magnas possidet orbis opes.

115Aspice, quae nunc sunt, Capitolia, quaeque fuerunt:

alterius dices illa fuisse Iovis.

Curia consilio nunc est dignissima tanto,

de stipula Tatio regna tenente fuit;

quae nunc sub Phoebo ducibusque Palatia fulgent,

120quid nisi araturis pascua bubus erant?

Prisca iuvent alios, ego me nunc denique natum

gratulor: haec aetas moribus apta meis,

non quia nunc terrae lentum subducitur aurum

lectaque diverso litore concha venit,

125nec quia decrescunt effosso marmore montes,

nec quia caeruleae mole fugantur aquae,

sed quia cultus adest nec nostros mansit in annos

rusticitas priscis illa superstes avis.

Vos quoque non caris aures onerate lapillis,

130quos legit in viridi decolor Indus aqua,

nec prodite graves insuto vestibus auro:

per quas nos petitis, saepe fugatis, opes.

Munditiis capimur: non sint sine lege capilli;

admotae formam dantque negantque manus.

135Nec genus ornatus unum est: quod quamque decebit,

elegat et speculum consulat ante suum.

Longa probat facies capitis discrimina puri:

sic erat ornatis Laodamia comis.

Exiguum summa nondum sibi fronte relinqui,

140ut pateant aures, ora rotunda volunt.

Alterius crines umero iactentur utroque:

talis es adsumpta, Phoebe canore, lyra;

altera succinctae religetur more Dianae,

ut solet, attonitas cum petit illa feras;

145huic decet inflatos laxe iacuisse capillos,

illa sit adstrictis impedienda comis;

hanc placet ornari testudine Cyllenaea,

sustineat similes fluctibus illa sinus.

Sed neque ramosa numerabis in ilice glandes,

150nec quot apes Hybla nec quot in Alpe ferae,

nec mihi tot positus numero conprendere fas est:

adicit ornatus proxima quaeque dies.

Et neglecta decet multas coma: saepe iacere

hesternam credas, illa repexa modo est.

155Ars casu similis: sic capta vidit ut urbe

Alcides Iolen, «Hanc ego» dixit «amo.»

talem te Bacchus Satyris clamantibus «Euhoe»

sustulit in currus, Cnosi relicta, suos.

O quantum indulget vestro natura decori,

160quarum sunt multis damna pianda modis!

Nos male detegimur, raptique aetate capilli,

ut Borea frondes excutiente, cadunt;

femina canitiem Germanis inficit herbis,

et melior vero quaeritur arte color,

165femina procedit densissima crinibus emptis

proque suis alios efficit aere suos.

Nec rubor est emisse: palam venire videmus

Herculis ante oculos virgineumque chorum.

Quid de veste loquar? Nec nunc segmenta requiro

170nec quae de Tyrio murice, lana, rubes.

Cum tot prodiderint pretio leviore colores,

quis furor est census corpore ferre suos?

Aëris, ecce, color, tum cum sine nubibus aër

nec tepidus pluvias concitat Auster aquas;

175ecce tibi similis, quae quondam Phrixon et Hellen

diceris Inois eripuisse dolis;

hic undas imitatur, habet quoque nomen ab undis:

crediderim Nymphas hac ego veste tegi;

ille crocum simulat (croceo velatur amictu,

180roscida luciferos cum dea iungit equos),

hic Paphias myrtos, hic purpureas amethystos

albentesve rosas Threiciamve gruem;

nec glandes, Amarylli, tuae nec amygdala desunt,

et sua velleribus nomina cera dedit.

185Quot nova terra parit flores, cum vere tepenti

vitis agit gemmas pigraque fugit hiems,

lana tot aut plures sucos bibit: elige certos;

nam non conveniens omnibus omnis erit.

Pulla decent niveas: Briseida pulla decebant;

190cum rapta est, pulla tum quoque veste fuit.

Alba decent fuscas: albis, Cephei, placebas;

sic tibi vestitae pressa Seriphos erat.

Quam paene admonvi, ne trux caper iret in alas

neve forent duris aspera cura pilis!

195Sed non Caucasea doceo de rupe puellas

quaeque bibant undas, Myse Caice, tuas.

Quid, si praecipiam ne fuscet inertia dentes

oraque suscepta mane laventur aqua?

Scitis et inducta candorem quaerere creta;

200sanguine quae vero non rubet, arte rubet;

arte supercilii confinia nuda repletis

parvaque sinceras velat aluta genas

nec pudor est oculos tenui signare favilla

vel prope te nato, lucide Cydne, croco.

205Est mihi, quo dixi vestrae medicamina formae,

parvus, sed cura grande, libellus, opus:

hinc quoque praesidium laesae petitote figurae;

non est pro vestris ars mea rebus iners.

Non tamen expositas mensa deprendat amator

210pyxidas: ars faciem dissimulata iuvat.

Quem non offendat toto faex inlita vultu,

cum fluit in tepidos pondere lapsa sinus?

Oesypa quid redolent, quamvis mittatur Athenis

demptus ab inmundo vellere sucus ovis?

215Nec coram mixtas cervae sumpsisse medullas

nec coram dentes defricuisse probem.

Ista dabunt formam, sed erunt deformia visu,

multaque, dum fiunt turpia, facta placent:

quae nunc nomen habent operosi signa Myronis,

220pondus iners quondam duraque massa fuit;

anulus ut fiat, primo conliditur aurum;

quas geritis vestis, sordida lana fuit.

Cum fieret, lapis asper erat; nunc, nobile signum,

nuda Venus madidas exprimit imbre comas.

225Tu quoque dum coleris, nos te dormire putemus:

aptius a summa conspiciere manu.

Cur mihi nota tuo causa est candoris in ore?

Claude forem thalami: quid rude prodis opus?

Multa viros nescire decet; pars maxima rerum

230offendat, si non interiora tegas:

aurea quae pendent ornato signa theatro

inspice, contemnes: brattea ligna tegit;

sed neque ad illa licet populo, nisi facta, venire,

nec nisi summotis forma paranda viris.

235At non pectendos coram praebere capillos,

ut iaceant fusi per tua terga, veto.

Illo praecipue ne sis morosa caveto

tempore nec lapsas saepe resolve comas;

tuta sit ornatrix: odi, quae sauciat ora

240unguibus et rapta bracchia figit acu;

devovet, et tangit, dominae caput illa simulque

plorat in invisas sanguinolenta comas.

Quae male crinita est, custodem in limine ponat

orneturve Bonae semper in aede Deae.

245Dictus eram subito cuidam venisse puellae:

turbida perversas induit illa comas.

Hostibus eveniat tam foedi causa pudoris

inque nurus Parthas dedecus illud eat!

Turpe pecus mutilum, turpis sine gramine campus

250et sine fronde frutex et sine crine caput.

Non mihi venistis, Semele Ledeve, docendae,

perque fretum falso Sidoni vecta bove

aut Helene, quam non stulte, Menelaë, reposcis,

tu quoque non stulte, Troice raptor, habes;

255turba docenda venit pulchrae turpesque puellae,

pluraque sunt semper deteriora bonis.

Formosae non artis opem praeceptaque quaerunt;

est illis sua dos, forma sine arte potens:

cum mare compositum est, securus navita cessat;

260cum tumet, auxiliis adsidet ille suis.

Rara tamen menda facies caret: occule mendas,

quaque potes, vitium corporis abde tui.

Si brevis es, sedeas, ne stans videare sedere,

inque tuo iaceas quantulacumque toro

265(hic quoque, ne possit fieri mensura cubantis,

iniecta lateant fac tibi veste pedes);

quae nimium gracilis, pleno velamina filo

sumat, et ex umeris laxus amictus eat;

pallida purpureis tangat sua corpora virgis,

270nigrior ad Pharii confuge piscis opem;

pes malus in nivea semper celatur aluta,

arida nec vinclis crura resolve suis;

conveniunt tenues scapulis analemptrides altis,

angustum circa fascia pectus eat;

275exiguo signet gestu, quodcumque loquetur,

cui digiti pingues et scaber unguis erit;

cui gravis oris odor, numquam ieiuna loquatur

et semper spatio distet ab ore viri;

si niger aut ingens aut non erit ordine natus

280dens tibi, ridendo maxima damna feres.

Quis credat? Discunt etiam ridere puellae,

quaeritur atque illis hac quoque parte decor:

sint modici rictus parvaeque utrimque lacunae,

et summos dentes ima labella tegant,

285nec sua perpetuo contendant ilia risu,

sed leve nescioquid femineumque sonet.

Est, quae perverso distorqueat ora cachinno;

cum risu laeta est altera, flere putes;

illa sonat raucum quiddam atque inamabile: ridet,

290ut ruit a scabra turpis asella mola.

Quo non ars penetrat? Discunt lacrimare decenter

quoque volunt plorant tempore quoque modo.

Quid, cum legitima fraudatur littera voce

blaesaque fit iusso lingua coacta sono?

295In vitio decor est: quaedam male reddere verba;

discunt posse minus, quam potuere, loqui.

Omnibus his, quoniam prosunt, inpendite curam;

discite femineo corpora ferre gradu:

est et in incessu pars non contempta decoris;

300allicit ignotos ille fugatque viros.

Haec movet arte latus tunicisque fluentibus auras

accipit, extensos fertque superba pedes;

illa, velut coniunx Umbri rubicunda mariti,

ambulat, ingentis varica fertque gradus.

305Sed sit, ut in multis, modus hic quoque: rusticus alter

motus, concesso mollior alter erit.

Pars umeris tamen ima tui, pars summa lacerti

nuda sit, a laeva conspicienda manu:

hoc vos praecipue, niveae, decet; hoc ubi vidi,

310oscula ferre umero, qua patet, usque libet.

Monstra maris Sirenes erant, quae voce canora

quamlibet admissas detinuere rates;

his sua Sisyphides auditis paene resolvit

corpora (nam sociis inlita cera fuit).

315Res est blanda canor: discant cantare puellae

(pro facie multis vox sua lena fuit)

et modo marmoreis referant audita theatris

et modo Niliacis carmina lusa modis;

nec plectrum dextra, citharam tenuisse sinistra

320nesciat arbitrio femina docta meo.

Saxa ferasque lyra movit Rhodopeius Orpheus

Tartareosque lacus tergeminumque canem;

saxa tuo cantu, vindex iustissime matris,

fecerunt muros officiosa novos;

325quamvis mutus erat, voci favisse putatur

piscis Arioniae, fabula nota, lyrae.

Disce etiam duplici genialia nablia palma

verrere: conveniunt dulcibus illa iocis.

Sit tibi Callimachi, sit Coi nota poëtae,

330sit quoque vinosi Teia Musa senis;

nota sit et Sappho (quid enim lascivius illa?)

cuive pater vafri luditur arte Getae;

et teneri possis carmen legisse Properti

sive aliquid Galli sive, Tibulle, tuum

335dictaque Varroni fulvis insignia villis

vellera germanae, Phrixe, querenda tuae

et profugum Aenean, altae primordia Romae,

quo nullum Latio clarius exstat opus.

Forsitan et nostrum nomen miscebitur istis

340nec mea Lethaeis scripta dabuntur aquis

atque aliquis dicet: «Nostri lege culta magistri

carmina, quis partes instruit ille duas,

deve tribus libris, titulo quos signat Amorum,

elige, quod docili molliter ore legas,

345vel tibi composita cantetur epistula voce;

ignotum hoc aliis ille novavit opus.»

o | ita, Phoebe, velis, ita vos, pia numina vatum,

insignis cornu Bacche novemque deae!

Quis dubitet, quin scire velim saltare puellam,

350ut moveat posito bracchia iussa mero?

Artifices lateris, scaenae spectacula, amantur:

tantum mobilitas illa decoris habet.

Parva monere pudet, talorum dicere iactus

ut sciat et vires, tessera missa, tuas;

355et modo tres iactet numeros, modo cogitet, apte

quam subeat partem callida quamque vocet,

cautaque non stulte latronum proelia ludat,

unus cum gemino calculus hoste perit

bellatorque sua prensus sine compare bellat

360aemulus et coeptum saepe recurrit iter;

reticuloque pilae leves fundantur aperto

nec, nisi quam tolles, ulla movenda pila est;

est genus in totidem tenui ratione redactum

scripula, quot menses lubricus annus habet;

365parva tabella capit ternos utrimque lapillos,

in qua vicisse est continuasse suos.

Mille facesse iocos; turpe est nescire puellam

ludere: ludendo saepe paratur amor.

Sed minimus labor est sapienter iactibus uti;

370maius opus mores composuisse suos:

tum sumus incauti studioque aperimur in ipso

nudaque per lusus pectora nostra patent;

ira subit, deforme malum, lucrique cupido

iurgiaque et rixae sollicitusque dolor;

375crimina dicuntur, resonat clamoribus aether,

invocat iratos et sibi quisque deos.

Nulla fides tabulae: quae non per vota petuntur?

Et lacrimis vidi saepe madere genas.

Iuppiter a vobis tam turpia crimina pellat,

380in quibus est ulli cura placere viro!

Hos ignava iocos tribuit natura puellis;

materia ludunt uberiore viri:

sunt illis celeresque pilae iaculumque trochique

armaque et in gyros ire coactus equus;

385nec vos Campus habet nec vos gelidissima Virgo

nec Tuscus placida devehit amnis aqua.

At licet et prodest Pompeias ire per umbras,

Virginis aetheriis cum caput ardet equis;

visite laurigero sacrata Palatia Phoebo

390(ille Paraetonias mersit in alta rates)

quaeque soror coniunxque ducis monimenta pararunt

navalique gener cinctus honore caput,

visite turicremas vaccae Memphitidos aras,

visite conspicuis terna theatra locis;

395spectentur tepido maculosae sanguine harenae

metaque ferventi circumeunda rota.

Quod latet, ignotum est; ignoti nulla cupido:

fructus abest, facies cum bona teste caret.

Tu licet et Thamyran superes et Amoebea cantu,

400non erit ignotae gratia magna lyrae;

si Venerem Cous nusquam posuisset Apelles,

mersa sub aequoreis illa lateret aquis;

quid petitur sacris, nisi tantum fama, poëtis?

Hoc votum nostri summa laboris habet.

405Cura deum fuerunt olim regumque poëtae,

praemiaque antiqui magna tulere chori,

sanctaque maiestas et erat venerabile nomen

vatibus, et largae saepe dabantur opes:

Ennius emeruit, Calabris in montibus ortus,

410contiguus poni, Scipio magne, tibi;

nunc hederae sine honore iacent operataque doctis

cura vigil Musis nomen inertis habet.

Sed famae vigilare iuvat: quis nosset Homerum,

Ilias aeternum si latuisset opus?

415Quis Danaën nosset, si semper clausa fuisset

inque sua turri perlatuisset anus?

Utilis est vobis, formosae, turba, puellae;

saepe vagos ultra limina ferte pedes.

Ad multas lupa tendit oves, praedetur ut unam,

420et Iovis in multas devolat ales aves;

se quoque det populo mulier speciosa videndam;

quem trahat, e multis forsitan unus erit;

omnibus illa locis maneat studiosa placendi

et curam tota mente decoris agat.

425Casus ubique valet: semper tibi pendeat hamus;

quo minime credis gurgite, piscis erit;

saepe canes frustra nemorosis montibus errant

inque plagam nullo cervus agente venit.

Quid minus Andromedae fuerat sperare revinctae

430quam lacrimas ulli posse placere suas?

Funere saepe viri vir quaeritur: ire solutis

crinibus et fletus non tenuisse decet.

Sed vitate viros cultum formamque professos

quique suas ponunt in statione comas:

435quae vobis dicunt, dixerunt mille puellis;

errat et in nulla sede moratur Amor.

Femina quid faciat, cum sit vir levior ipsa

forsitan et plures possit habere viros?

Vix mihi credetis, sed credite: Troia maneret,

440praeceptis Priami si foret usa sui.

Sunt qui mendaci specie grassentur amoris

perque aditus talis lucra pudenda petant.

Nec coma vos fallat liquido nitidissima nardo

nec brevis in rugas lingula pressa suas,

445nec toga decipiat filo tenuissima, nec si

anulus in digitis alter et alter erit:

forsitan ex horum numero cultissimus ille

fur sit et uratur vestis amore tuae;

«redde meum» clamant spoliatae saepe puellae,

450«redde meum» toto voce boante foro.

Has, Venus, e templis multo radiantibus auro

lenta vides lites Appiadesque tuae.

Sunt quoque non dubia quaedam mala nomina fama:

deceptae, a, multi crimen amantis habent.

455Discite ab alterius vestris timuisse querelis,

ianua fallaci ne sit aperta viro:

parcite, Cecropides, iuranti credere Theseo:

quos faciet testis, fecit et ante deos:

et tibi, Demophoon Thesei criminis heres,

460Phyllide decepta nulla relicta fides.

Si bene promittent, totidem promittite verbis;

si dederint, et vos gaudia pacta date.

Illa potest vigiles flammas exstinguere Vestae

et rapere e templis, Inachi, sacra tuis

465et dare mixta viro tristis aconita cicutis,

accepto Venerem munere si qua negat.

Fert animus propius consistere: supprime habenas,

Musa, nec admissis excutiare rotis.

Verba vadum temptent abiegnis scripta tabellis:

470accipiat missas apta ministra notas.

Inspice, quodque leges, ex ipsis collige verbis

fingat an ex animo sollicitusque roget,

postque brevem rescribe moram: mora semper amantes

incitat, exiguum si modo tempus habet.

475Sed neque te facilem iuveni promitte roganti

nec tamen e duro, quod petit ille, nega:

fac timeat speretque simul, quotiensque remittes,

spesque magis veniat certa minorque metus.

Munda sed e medio consuetaque verba, puellae,

480scribite: sermonis publica forma placet.

A, quotiens dubius scriptis exarsit amator

et nocuit formae barbara lingua bonae!

Sed quoniam, quamvis vittae careatis honore,

est vobis vestros fallere cura viros,

485ancillae puerive manu perarate tabellas,

pignora nec puero credite vestra novo:

vidi ego fallentis isto terrore puellas

servitium miseras tempus in omne pati

(perfidus ille quidem, qui talia pignora servat,

490sed tamen Aetnaei fulminis instar habent).

Iudice me fraus est concessa repellere fraudem,

armaque in armatos sumere iura sinunt.

Ducere consuescat multas manus una figuras

(a, pereant, per quos ista monenda mihi!),

495nec nisi deletis tutum rescribere ceris,

ne teneant geminas una tabella manus;

femina dicatur scribenti semper amator:

«Illa» sit in vestris, qui fuit «ille», notis.

Si licet a parvis animum ad maiora referre

500plenaque curvato pandere vela sinu,

pertinet ad faciem rabidos compescere mores:

candida pax homines, trux decet ira feras.

Ora tument ira, nigrescunt sanguine venae,

lumina Gorgoneo saevius igne micant.

505«I procul hinc,» dixit «non es mihi, tibia, tanti»,

ut vidit vultus Pallas in amne suos:

vos quoque si media speculum spectetis in ira,

cognoscat faciem vix satis ulla suam.

Nec minus in vultu damnosa superbia vestro:

510comibus est oculis alliciendus Amor.

Odimus inmodicos (experto credite) fastus:

saepe tacens odii semina vultus habet.

Spectantem specta; ridenti mollia ride;

innuet: acceptas tu quoque redde notas.

515Sic ubi prolusit, rudibus puer ille relictis

spicula de pharetra promit acuta sua.

Odimus et maestas; Tecmessam diligat Aiax,

nos, hilarem populum, femina laeta capit.

Numquam ego te, Andromache, nec te, Tecmessa, rogarem,

520ut mea de vobis altera amica foret;

credere vix videor, cum cogar credere partu,

vos ego cum vestris concubuisse viris.

Scilicet Aiaci mulier maestissima dixit

«Lux mea» quaeque solent verba iurare viros!

525Quis vetat a magnis ad res exempla minores

sumere nec nomen pertimuisse ducis?

Dux bonus huic centum commisit vite regendos,

huic equites, illi signa tuenda dedit:

vos quoque, de nobis quem quisque erit aptus ad usum,

530inspicite et certo ponite quemque loco.

Munera det dives; ius qui profitebitur, adsit;

facundus causam nempe clientis agat.

Carmina qui facimus, mittamus carmina tantum:

hic chorus ante alios aptus amare sumus.

535Nos facimus placitae late praeconia formae:

nomen habet Nemesis, Cynthia nomen habet,

Vesper et Eoae novere Lycorida terrae,

et multi, quae sit nostra Corinna, rogant.

Adde, quod insidiae sacris a vatibus absunt

540et facit ad mores ars quoque nostra suos:

nec nos ambitio nec amor nos tangit habendi;

contempto colitur lectus et umbra foro;

sed facile haeremus validoque perurimur aestu

et nimium certa scimus amare fide.

545Scilicet ingenium placita mollitur ab arte

et studio mores convenienter eunt.

Vatibus Aoniis faciles estote, puellae:

numen inest illis Pieridesque favent.

Est deus in nobis et sunt commercia caeli;

550sedibus aetheriis spiritus ille venit.

A doctis pretium scelus est sperare poëtis;

me miserum, scelus hoc nulla puella timet.

Dissimulate tamen, nec prima fronte rapaces

este: novus viso casse resistet amans.

555Sed neque vector equum, qui nuper sensit habenas,

comparibus frenis artificemque reget,

nec, stabilis animos annis viridemque iuventam

ut capias, idem limes agendus erit:

hic rudis et castris nunc primum notus Amoris,

560qui tetigit thalamos praeda novella tuos,

te solam norit, tibi semper inhaereat uni;

cingenda est altis saepibus ista seges.

Effuge rivalem: vinces, dum sola tenebis;

non bene cum sociis regna Venusque manent.

565Ille vetus miles sensim et sapienter amabit

multaque tironi non patienda feret;

nec franget postes nec saevis ignibus uret

nec dominae teneras adpetet ungue genas

nec scindet tunicasve suas tunicasve puellae

570nec raptus flendi causa capillus erit.

Ista decent pueros aetate et amore calentes;

hic fera composita vulnera mente feret.

Ignibus heu lentis uretur, ut umida faena,

ut modo montanis silva rescissa iugis.

575Certior hic amor est, gravis et fecundior ille:

quae fugiunt, celeri carpite poma manu.

Omnia tradantur (portas reseravimus hosti)

et sit in infida proditione fides.

Quod datur ex facili, longum male nutrit amorem:

580miscenda est laetis rara repulsa iocis.

Ante fores iaceat, «Crudelis ianua» dicat

multaque summisse, multa minanter agat.

Dulcia non ferimus; suco renovemur amaro:

saepe perit ventis obruta cumba suis.

585Hoc est, uxores quod non patiatur amari:

conveniunt illas, cum volvere, viri.

Adde forem, et duro dicat tibi ianitor ore

«Non potes», exclusum te quoque tanget amor.

Ponite iam gladios hebetes, pugnetur acutis;

590nec dubito, telis quin petar ipse meis.

Dum cadit in laqueos, captus quoque nuper, amator

solum se thalamos speret habere tuos;

postmodo rivalem partitaque foedera lecti

sentiat: has artes tolle, senescit amor.

595Tum bene fortis equus reserato carcere currit,

cum, quos praetereat quosque sequatur, habet.

Quamlibet exstinctos iniuria suscitat ignes:

en ego, confiteor, non nisi laesus amo.

Causa tamen nimium non sit manifesta doloris,

600pluraque sollicitus, quam sciet, esse putet:

incitat et ficti tristis custodia servi

et nimium duri cura molesta viri:

quae venit ex tuto, minus est accepta voluptas;

ut sis liberior Thaide, finge metus.

605Cum melius foribus possis, admitte fenestra

inque tuo vultu signa timentis habe.

Callida prosiliat dicatque ancilla «Perimus»;

tu iuvenem trepidum quolibet abde loco.

Admiscenda tamen Venus est secura timori,

610ne tanti noctes non putet esse tuas.

Qua vafer eludi possit ratione maritus

quaque vigil custos, praeteriturus eram.

Nupta virum timeat, rata sit custodia nuptae:

hoc decet, hoc leges duxque pudorque iubent.

615Te quoque servari, modo quam vindicta redemit,

quis ferat? Ut fallas, ad mea sacra veni.

Tot licet observent, adsit modo certa voluptas,

quot fuerant Argo lumina, verba dabis.

Scilicet obstabit custos ne scribere possis,

620sumendae detur cum tibi tempus aquae,

conscia cum possit scriptas portare tabellas,

quas tegat in tepido fascia lata sinu.

Cum possit sura chartas celare ligatas

et vincto blandas sub pede ferre notas!

625Caverit haec custos, pro charta conscia tergum

praebeat inque suo corpore verba ferat.

Tuta quoque est fallitque oculos e lacte recenti

littera (carbonis pulvere tange: leges),

fallet et umiduli quae fiet acumine lini,

630et feret occultas pura tabella notas.

Adfuit Acrisio servandae cura puellae;

hunc tamen illa suo crimine fecit avum.

Quid faciat custos, cum sint tot in Urbe theatra,

cum spectet iunctos illa libenter equos;

635cum sedeat Phariae sistris operata iuvencae,

quoque sui comites ire vetantur, eat;

cum fuget a templis oculos Bona Diva virorum,

praeterquam si quos illa venire iubet;

cum custode foris tunicas servante puellae

640celent furtivos balnea multa iocos;

cum, quotiens opus est, fallax aegrotet amica

et cedat lecto quamlibet aegra suo;

nomine cum doceat, quid agamus, adultera clavis,

quasque petas, non det ianua sola vias?

645Fallitur et multo custodis cura Lyaeo,

illa vel Hispano lecta sit uva iugo;

sunt quoque quae faciant altos medicamina somnos

victaque Lethaea lumina nocte premant.

Nec male deliciis odiosum conscia tardis

650detinet et longa iungitur ipsa mora.

Quid iuvat ambages praeceptaque parva movere,

cum minimo custos munere possit emi?

Munera, crede mihi, capiunt hominesque deosque:

placatur donis Iuppiter ipse datis.

655Quid sapiens faciet? Stultus quoque munere gaudet:

ipse quoque accepto munere mutus erit.

Sed semel est custos longum redimendus in aevum;

saepe dabit, dederit quas semel, ille manus.

Questus eram, memini, metuendos esse sodales;

660non tangit solos ista querela viros.

Credula si fueris, aliae tua gaudia carpent

et lepus hic aliis exagitatus erit:

haec quoque, quae praebet lectum studiosa locumque,

crede mihi, mecum non semel illa fuit.

665Nec nimium vobis formosa ancilla ministret:

saepe vicem dominae praebuit illa mihi.

Quo feror insanus? Quid aperto pectore in hostem

mittor et indicio prodor ab ipse meo?

Non avis aucupibus monstrat, qua parte petatur,

670non docet infestos currere cerva canes.

Viderit utilitas; ego coepta fideliter edam:

Lemniasin gladios in mea fata dabo.

Efficite (et facile est) ut nos credamus amari:

prona venit cupidis in sua vota fides.

675Spectet amabilius iuvenem et suspiret ab imo

femina, tam sero cur veniatque roget;

accedant lacrimae, dolor et de paelice fictus,

et laniet digitis illius ora suis.

Iamdudum persuasus erit; miscebitur ultro

680et dicet «Cura carpitur ista mei.»

praecipue si cultus erit speculoque placebit,

posse suo tangi credet amore deas.

Sed te, quaecumque est, moderate iniuria turbet,

nec sis audita paelice mentis inops,

685nec cito credideris: quantum cito credere laedat,

exemplum vobis non leve Procris erit.

Est prope purpureos collis florentis Hymetti

fons sacer et viridi caespite mollis humus;

silva nemus non alta facit; tegit arbutus herbam;

690ros maris et lauri nigraque myrtus olent;

nec densum foliis buxum fragilesque myricae

nec tenues cytisi cultaque pinus abest.

Lenibus inpulsae Zephyris auraque salubri

tot generum frondes herbaque summa tremit.

695Grata quies Cephalo: famulis canibusque relictis

lassus in hac iuvenis saepe resedit humo

«Quae»que «meos releves aestus,» cantare solebat

«accipienda sinu, mobilis aura, veni.»

coniugis ad timidas aliquis male sedulus aures

700auditos memori rettulit ore sonos.

Procris, ut accepit nomen, quasi paelicis, Aurae,

excidit et subito muta dolore fuit;

palluit, ut serae lectis de vite racemis

pallescunt frondes, quas nova laesit hiems,

705quaeque suos curvant matura Cydonia ramos

cornaque adhuc nostris non satis apta cibis.

Ut rediit animus, tenues a pectore vestes

rumpit et indignas sauciat ungue genas;

nec mora, per medias passis furibunda capillis

710evolat, ut thyrso concita Baccha, vias.

Ut prope perventum, comites in valle reliquit,

ipsa nemus tacito clam pede fortis init.

Quid tibi mentis erat, cum sic, male sana, lateres,

Procri? Quis adtoniti pectoris ardor erat?

715Iamiam venturam, quaecumque erat Aura, putabas

scilicet atque oculis probra videnda tuis!

Nunc venisse piget (neque enim deprendere velles),

nunc iuvat: incertus pectora versat amor:

credere quae iubeant, locus est et nomen et index

720et quia mens semper, quod timet, esse putat;

vidit ut oppressa vestigia corporis herba,

pulsantur trepidi corde micante sinus.

Iamque dies medius tenues contraxerat umbras,

inque pari spatio vesper et ortus erant.

725Ecce, redit Cephalus silvis, Cyllenia proles,

oraque fontana fervida pulsat aqua.

Anxia, Procri, lates; solitas iacet ille per herbas

et «Zephyri molles auraque,» dixit «ades.»

ut patuit miserae iucundus nominis error,

730et mens et rediit verus in ora color;

surgit et oppositas agitato corpore frondes

movit in amplexus uxor itura viri;

ille feram vidisse ratus iuvenaliter artus

corripit: in dextra tela fuere manu.

735quid facis, infelix? Non est fera: supprime tela!

me miserum, iaculo fixa puella tuo est.

«Ei mihi,» conclamat «fixisti pectus amicum:

hic locus a Cephalo vulnera semper habet.

Ante diem morior, sed nulla paelice laesa:

740hoc faciet positae te mihi, terra, levem.

Nomine suspectas iam spiritus exit in auras;

labor, io: cara lumina conde manu.»

ille sinu dominae morientia corpora maesto

sustinet et lacrimis vulnera saeva lavat;

745exit et incauto paulatim pectore lapsus

excipitur miseri spiritus ore viri.

Sed repetamus opus: mihi nudis rebus eundum est,

ut tangat portus fessa carina suos.

Sollicite exspectas, dum te in convivia ducam,

750et quaeris monitus hac quoque parte meos.

Sera veni positaque decens incede lucerna:

grata mora venies, maxima lena mora est;

etsi turpis eris, formosa videbere potis,

et latebras vitiis nox dabit ipsa tuis.

755Carpe cibos digitis (est quiddam gestus edendi),

ora nec inmunda tota perunge manu;

neve domi praesume dapes, sed desine citra

quam capis: es paulo, quam potes esse, minus.

Priamides Helenen avide si spectet edentem,

760oderit et dicat «Stulta rapina mea est.»

aptius est deceatque magis potare puellas:

cum Veneris puero non male, Bacche, facis.

Hoc quoque, qua patiens caput est animusque pedesque

constant, nec, quae sunt singula, bina vide.

765Turpe iacens mulier multo madefacta Lyaeo:

digna est concubitus quoslibet illa pati.

Nec somnis posita tutum succumbere mensa:

per somnos fieri multa pudenda solent.

Ulteriora pudet docuisse, sed alma Dione

770«Praecipue nostrum est, quod pudet,» inquit «opus.»

nota sibi sit quaeque; modos a corpore certos

sumite: non omnes una figura decet.

Quae facie praesignis erit, resupina iaceto;

spectentur tergo, quis sua terga placent.

775Milanion umeris Atalantes crura ferebat:

si bona sunt, hoc sunt aspicienda modo.

Parva vehatur equo: quod erat longissima, numquam

Thebais Hectoreo nupta resedit equo.

Strata premat genibus paulum cervice reflexa

780femina per longum conspicienda latus.

Cui femur est iuvenale, carent quoque pectora menda,

stet vir, in obliquo fusa sit ipsa toro.

Nec tibi turpe puta crinem, ut Phylleia mater,

solvere, et effusis colla reflecte comis.

785Tu quoque, cui rugis uterum Lucina notavit,

ut celer aversis utere Parthus equis.

Mille ioci Veneris; simplex minimique laboris,

cum iacet in dextrum semisupina latus.

Sed neque Phoebei tripodes nec corniger Ammon

790vera magis vobis quam mea Musa canet;

si qua fides, arti, quam longo fecimus usu,

credite: praestabunt carmina nostra fidem.

Sentiat ex imis Venerem resoluta medullis

femina, et ex aequo res iuvet illa duos.

795Nec blandae voces iucundaque murmura cessent

nec taceant mediis improba verba iocis.

Tu quoque, cui Veneris sensum natura negavit,

dulcia mendaci gaudia finge sono.

(Infelix, cui torpet hebes locus ille, puella,

800quo pariter debent femina virque frui.)

tantum, cum finges, ne sis manifesta, caveto:

effice per motum luminaque ipsa fidem.

Quid iuvet, et voces et anhelitus arguat oris;

a pudet! Arcanas pars habet ista notas.

805Gaudia post Veneris quae poscet munus amantem,

illa suas nolet pondus habere preces.

Nec lucem in thalamos totis admitte fenestris:

aptius in vestro corpore multa latent.

Lusus habet finem: cycnis descendere tempus,

810duxerunt collo qui iuga nostra suo.

Ut quondam iuvenes, ita nunc, mea turba, puellae

inscribant spoliis «Naso magister erat.»