Ἦμος δ' ἠριγένεια φάνη ῥοδοδάκτυλος Ἠώς,

δὴ τότ' ἔπειθ' ὑπὸ ποσσὶν ἐδήσατο καλὰ πέδιλα

Τηλέμαχος, φίλος υἱὸς Ὀδυσσῆος θείοιο,

εἵλετο δ' ἄλκιμον ἔγχος, ὅ οἱ παλάμηφιν ἀρήρει,

   5ἄστυδε ἱέμενος, καὶ ἑὸν προσέειπε συβώτην·

- "ἄττ', ἦ τοι μὲν ἐγὼν εἶμ' ἐς πόλιν, ὄφρα με μήτηρ

ὄψεται· οὐ γάρ μιν πρόσθεν παύσεσθαι ὀΐω

κλαυθμοῦ τε στυγεροῖο γόοιό τε δακρυόεντος,

πρίν γ' αὐτόν με ἴδηται· ἀτὰρ σοί γ' ὧδ' ἐπιτέλλω·

  10τὸν ξεῖνον δύστηνον ἄγ' ἐς πόλιν, ὄφρ' ἂν ἐκεῖθι

δαῖτα πτωχεύῃ· δώσει δέ οἱ ὅς κ' ἐθέλῃσι,

πύρνον καὶ κοτύλην· ἐμὲ δ' οὔ πως ἔστιν ἅπαντας

ἀνθρώπους ἀνέχεσθαι, ἔχοντά περ ἄλγεα θυμῷ.

ὁ ξεῖνος δ' εἴ περ μάλα μηνίει, ἄλγιον αὐτῷ

  15ἔσσεται· ἦ γὰρ ἐμοὶ φίλ' ἀληθέα μυθήσασθαι."

- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

"ὦ φίλος, οὐδέ τοι αὐτὸς ἐρύκεσθαι μενεαίνω.

πτωχῷ βέλτερόν ἐστι κατὰ πτόλιν ἠὲ κατ' ἀγροὺς

δαῖτα πτωχεύειν· δώσει δέ μοι ὅς κ' ἐθέλῃσιν.

  20οὐ γὰρ ἐπὶ σταθμοῖσι μένειν ἔτι τηλίκος εἰμί,

ὥς τ' ἐπιτειλαμένῳ σημάντορι πάντα πιθέσθαι.

ἀλλ' ἔρχευ· ἐμὲ δ' ἄξει ἀνὴρ ὅδε, τὸν σὺ κελεύεις,

αὐτίκ' ἐπεί κε πυρὸς θερέω ἀλέη τε γένηται.

αἰνῶς γὰρ τάδε εἵματ' ἔχω κακά· μή με δαμάσσῃ

  25στίβη ὑπηοίη· ἕκαθεν δέ τε ἄστυ φάτ' εἶναι."

- ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ διὲκ σταθμοῖο βεβήκει,

κραιπνὰ ποσὶ προβιβάς, κακὰ δὲ μνηστῆρσι φύτευεν.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἵκανε δόμους ἐῢ ναιετάοντας,

ἔγχος μέν ῥ' ἔστησε φέρων πρὸς κίονα μακρήν,

  30αὐτὸς δ' εἴσω ἴεν καὶ ὑπέρβη λάϊνον οὐδόν.

- τὸν δὲ πολὺ πρώτη εἶδε τροφὸς Εὐρύκλεια,

κώεα καστορνῦσα θρόνοισ' ἔνι δαιδαλέοισι,

δακρύσασα δ' ἔπειτ' ἰθὺς κίεν· ἀμφὶ δ' ἄρ' ἄλλαι

δμῳαὶ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἠγερέθοντο

  35καὶ κύνεον ἀγαπαζόμεναι κεφαλήν τε καὶ ὤμους.

- ἡ δ' ἴεν ἐκ θαλάμοιο περίφρων Πηνελόπεια,

Ἀρτέμιδι ἰκέλη ἠὲ χρυσῇ Ἀφροδίτῃ,

ἀμφὶ δὲ παιδὶ φίλῳ βάλε πήχεε δακρύσασα,

κύσσε δέ μιν κεφαλήν τε καὶ ἄμφω φάεα καλά,

  40καί ῥ' ὀλοφυρομένη ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

- "ἦλθες, Τηλέμαχε, γλυκερὸν φάος· οὔ σ' ἔτ' ἐγώ γε

ὄψεσθαι ἐφάμην, ἐπεὶ ᾤχεο νηῒ Πύλονδε

λάθρῃ, ἐμεῦ ἀέκητι, φίλου μετὰ πατρὸς ἀκουήν.

ἀλλ' ἄγε μοι κατάλεξον, ὅπως ἤντησας ὀπωπῆς."

  45- τὴν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

"μῆτερ ἐμή, μή μοι γόον ὄρνυθι μηδέ μοι ἦτορ

ἐν στήθεσσιν ὄρινε φυγόντι περ αἰπὺν ὄλεθρον·

ἀλλ' ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ' ἑλοῦσα,

εἰς ὑπερῷ' ἀναβᾶσα σὺν ἀμφιπόλοισι γυναιξὶν

  50εὔχεο πᾶσι θεοῖσι τεληέσσας ἑκατόμβας

ῥέξειν, αἴ κέ ποθι Ζεὺς ἄντιτα ἔργα τελέσσῃ.

αὐτὰρ ἐγὼν ἀγορήνδε ἐλεύσομαι, ὄφρα καλέσσω

ξεῖνον, ὅτίς μοι κεῖθεν ἅμ' ἕσπετο δεῦρο κιόντι.

τὸν μὲν ἐγὼ προὔπεμψα σὺν ἀντιθέοισ' ἑτάροισι,

  55Πείραιον δέ μιν ἠνώγεα προτὶ οἶκον ἄγοντα

ἐνδυκέως φιλέειν καὶ τιέμεν, εἰς ὅ κεν ἔλθω."

- ὣς ἄρ' ἐφώνησεν, τῇ δ' ἄπτερος ἔπλετο μῦθος.

ἡ δ' ὑδρηναμένη, καθαρὰ χροῒ εἵμαθ' ἑλοῦσα,

εὔχετο πᾶσι θεοῖσι τεληέσσας ἑκατόμβας

  60ῥέξειν, αἴ κέ ποθι Ζεὺς ἄντιτα ἔργα τελέσσῃ.

- Τηλέμαχος δ' ἄρ' ἔπειτα διὲκ μεγάροιο βεβήκει

ἔγχος ἔχων· ἅμα τῷ γε κύνες πόδας ἀργοὶ ἕποντο.

θεσπεσίην δ' ἄρα τῷ γε χάριν κατέχευεν Ἀθήνη·

τὸν δ' ἄρα πάντες λαοὶ ἐπερχόμενον θηεῦντο.

  65ἀμφὶ δέ μιν μνηστῆρες ἀγήνορες ἠγερέθοντο

ἔσθλ' ἀγορεύοντες, κακὰ δὲ φρεσὶ βυσσοδόμευον.

αὐτὰρ ὁ τῶν μὲν ἔπειτα ἀλεύατο πουλὺν ὅμιλον,

ἀλλ' ἵνα Μέντωρ ἧστο καὶ Ἄντιφος ἠδ' Ἁλιθέρσης,

οἵ τέ οἱ ἐξ ἀρχῆς πατρώϊοι ἦσαν ἑταῖροι,

  70ἔνθα καθέζετ' ἰών· τοὶ δ' ἐξερέεινον ἕκαστα.

τοῖσι δὲ Πείραιος δουρικλυτὸς ἐγγύθεν ἦλθε

ξεῖνον ἄγων ἀγορήνδε διὰ πτόλιν· οὐδ' ἄρ' ἔτι δὴν

Τηλέμαχος ξείνοιο ἑκὰς τράπετ', ἀλλὰ παρέστη.

τὸν καὶ Πείραιος πρότερος πρὸς μῦθον ἔειπε·

  75- "Τηλέμαχ', αἶψ' ὄτρυνον ἐμὸν ποτὶ δῶμα γυναῖκας,

ὥς τοι δῶρ' ἀποπέμψω, ἅ τοι Μενέλαος ἔδωκε."

- τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

"Πείραι', οὐ γάρ τ' ἴδμεν, ὅπως ἔσται τάδε ἔργα.

εἴ κεν ἐμὲ μνηστῆρες ἀγήνορες ἐν μεγάροισι

  80λάθρῃ κτείναντες πατρώϊα πάντα δάσωνται,

αὐτὸν ἔχοντα σὲ βούλομ' ἐπαυρέμεν ἤ τινα τῶνδε·

εἰ δέ κ' ἐγὼ τούτοισι φόνον καὶ κῆρα φυτεύσω,

δὴ τότε μοι χαίροντι φέρειν πρὸς δώματα χαίρων."

- ὣς εἰπὼν ξεῖνον ταλαπείριον ἦγεν ἐς οἶκον.

  85αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἵκοντο δόμους ἐῢ ναιετάοντας,

χλαίνας μὲν κατέθεντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε,

ἐς δ' ἀσαμίνθους βάντες ἐϋξέστας λούσαντο.

τοὺς δ' ἐπεὶ οὖν δμῳαὶ λοῦσαν καὶ χρῖσαν ἐλαίῳ,

ἀμφὶ δ' ἄρα χλαίνας οὔλας βάλον ἠδὲ χιτῶνας,

  90ἔκ ῥ' ἀσαμίνθων βάντες ἐπὶ κλισμοῖσι καθῖζον.

χέρνιβα δ' ἀμφίπολος προχόῳ ἐπέχευε φέρουσα

καλῇ χρυσείῃ, ὑπὲρ ἀργυρέοιο λέβητος,

νίψασθαι· παρὰ δὲ ξεστὴν ἐτάνυσσε τράπεζαν.

σῖτον δ' αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα,

  95εἴδατα πόλλ' ἐπιθεῖσα, χαριζομένη παρεόντων.

μήτηρ δ' ἀντίον ἷζε παρὰ σταθμὸν μεγάροιο

κλισμῷ κεκλιμένη, λέπτ' ἠλάκατα στρωφῶσα.

οἱ δ' ἐπ' ὀνείαθ' ἑτοῖμα προκείμενα χεῖρας ἴαλλον.

αὐτὰρ ἐπεὶ πόσιος καὶ ἐδητύος ἐξ ἔρον ἕντο,

 100τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε περίφρων Πηνελόπεια·

- "Τηλέμαχ', ἦ τοι ἐγὼν ὑπερώϊον εἰσαναβᾶσα

λέξομαι εἰς εὐνήν, ἥ μοι στονόεσσα τέτυκται,

αἰεὶ δάκρυσ' ἐμοῖσι πεφυρμένη, ἐξ οὗ Ὀδυσσεὺς

ᾤχεθ' ἅμ' Ἀτρεΐδῃσιν ἐς Ἴλιον· οὐδέ μοι ἔτλης,

 105πρὶν ἐλθεῖν μνηστῆρας ἀγήνορας ἐς τόδε δῶμα,

νόστον σοῦ πατρὸς σάφα εἰπέμεν, εἴ που ἄκουσας."

- τὴν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

"τοιγὰρ ἐγώ τοι, μῆτερ, ἀληθείην καταλέξω.

ᾠχόμεθ' ἔς τε Πύλον καὶ Νέστορα, ποιμένα λαῶν·

 110δεξάμενος δέ με κεῖνος ἐν ὑψηλοῖσι δόμοισιν

ἐνδυκέως ἐφίλει, ὡς εἴ τε πατὴρ ἑὸν υἷα

ἐλθόντα χρόνιον νέον ἄλλοθεν· ὣς ἐμὲ κεῖνος

ἐνδυκέως ἐκόμιζε σὺν υἱάσι κυδαλίμοισιν.

αὐτὰρ Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος οὔ ποτ' ἔφασκε

 115ζωοῦ οὐδὲ θανόντος ἐπιχθονίων τευ ἀκοῦσαι,

ἀλλά μ' ἐς Ἀτρεΐδην, δουρικλειτὸν Μενέλαον,

ἵπποισι προὔπεμψε καὶ ἅρμασι κολλητοῖσιν.

ἔνθ' ἴδον Ἀργείην Ἑλένην, ἧς εἵνεκα πολλὰ

Ἀργεῖοι Τρῶές τε θεῶν ἰότητι μόγησαν.

 120εἴρετο δ' αὐτίκ' ἔπειτα βοὴν ἀγαθὸς Μενέλαος,

ὅττευ χρηΐζων ἱκόμην Λακεδαίμονα δῖαν·

αὐτὰρ ἐγὼ τῷ πᾶσαν ἀληθείην κατέλεξα.

καὶ τότε δή μ' ἐπέεσσιν ἀμειβόμενος προσέειπεν·

'ὢ πόποι, ἦ μάλα δὴ κρατερόφρονος ἀνδρὸς ἐν εὐνῇ

 125ἤθελον εὐνηθῆναι, ἀνάλκιδες αὐτοὶ ἐόντες.

ὡς δ' ὁπότ' ἐν ξυλόχῳ ἔλαφος κρατεροῖο λέοντος

νεβροὺς κοιμήσασα νεηγενέας γαλαθηνοὺς

κνημοὺς ἐξερέῃσι καὶ ἄγκεα ποιήεντα

βοσκομένη, ὁ δ' ἔπειτα ἑὴν εἰσήλυθεν εὐνήν,

 130ἀμφοτέροισι δὲ τοῖσιν ἀεικέα πότμον ἐφῆκεν,

ὣς Ὀδυσεὺς κείνοισιν ἀεικέα πότμον ἐφήσει.

αἲ γάρ, Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον,

τοῖος ἐὼν οἷός ποτ' ἐϋκτιμένῃ ἐνὶ Λέσβῳ

ἐξ ἔριδος Φιλομηλεΐδῃ ἐπάλαισεν ἀναστάς,

 135κὰδ δ' ἔβαλε κρατερῶς, κεχάροντο δὲ πάντες Ἀχαιοί,

τοῖος ἐὼν μνηστῆρσιν ὁμιλήσειεν Ὀδυσσεύς·

πάντες κ' ὠκύμοροί τε γενοίατο πικρόγαμοί τε.

ταῦτα δ' ἅ μ' εἰρωτᾷς καὶ λίσσεαι, οὐκ ἂν ἐγώ γε

ἄλλα παρὲξ εἴποιμι παρακλιδὸν οὐδ' ἀπατήσω·

 140ἀλλὰ τὰ μέν μοι ἔειπε γέρων ἅλιος νημερτής,

τῶν οὐδέν τοι ἐγὼ κρύψω ἔπος οὐδ' ἐπικεύσω.

φῆ μιν ὅ γ' ἐν νήσῳ ἰδέειν κρατέρ' ἄλγε' ἔχοντα,

νύμφης ἐν μεγάροισι Καλυψοῦς, ἥ μιν ἀνάγκῃ

ἴσχει· ὁ δ' οὐ δύναται ἣν πατρίδα γαῖαν ἱκέσθαι·

 145οὐ γάρ οἱ πάρα νῆες ἐπήρετμοι καὶ ἑταῖροι,

οἵ κέν μιν πέμποιεν ἐπ' εὐρέα νῶτα θαλάσσης.'

ὣς ἔφατ' Ἀτρεΐδης, δουρικλειτὸς Μενέλαος.

ταῦτα τελευτήσας νεόμην· ἔδοσαν δέ μοι οὖρον

ἀθάνατοι, τοί μ' ὦκα φίλην ἐς πατρίδ' ἔπεμψαν."

 150- ὣς φάτο, τῇ δ' ἄρα θυμὸν ἐνὶ στήθεσσιν ὄρινε.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Θεοκλύμενος θεοειδής·

- "ὦ γύναι αἰδοίη Λαερτιάδεω Ὀδυσῆος,

ἦ τοι ὅ γ' οὐ σάφα οἶδεν, ἐμεῖο δὲ σύνθεο μῦθον·

ἀτρεκέως γάρ τοι μαντεύσομαι οὐδ' ἐπικεύσω.

 155ἴστω νῦν Ζεὺς πρῶτα θεῶν ξενίη τε τράπεζα

ἱστίη τ' Ὀδυσῆος ἀμύμονος, ἣν ἀφικάνω,

ὡς ἦ τοι Ὀδυσεὺς ἤδη ἐν πατρίδι γαίῃ,

ἥμενος ἢ ἕρπων, τάδε πευθόμενος κακὰ ἔργα,

ἔστιν, ἀτὰρ μνηστῆρσι κακὸν πάντεσσι φυτεύει,

 160οἷον ἐγὼν οἰωνὸν ἐϋσσέλμου ἐπὶ νηὸς

ἥμενος ἐφρασάμην καὶ Τηλεμάχῳ ἐγεγώνευν."

- τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

"αἲ γὰρ τοῦτο, ξεῖνε, ἔπος τετελεσμένον εἴη·

τῶ κε τάχα γνοίης φιλότητά τε πολλά τε δῶρα

 165ἐξ ἐμεῦ, ὥς κέν τίς σε συναντόμενος μακαρίζοι."

- ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον·

μνηστῆρες δὲ πάροιθεν Ὀδυσσῆος μεγάροιο

δίσκοισιν τέρποντο καὶ αἰγανέῃσιν ἱέντες

ἐν τυκτῷ δαπέδῳ, ὅθι περ πάρος, ὕβριν ἔχοντες.

 170ἀλλ' ὅτε δὴ δείπνηστος ἔην καὶ ἐπήλυθε μῆλα

πάντοθεν ἐξ ἀγρῶν, οἱ δ' ἤγαγον οἳ τὸ πάρος περ,

καὶ τότε δή σφιν ἔειπε Μέδων· ὃς γάρ ῥα μάλιστα

ἥνδανε κηρύκων καί σφιν παρεγίνετο δαιτί·

- "κοῦροι, ἐπεὶ δὴ πάντες ἐτέρφθητε φρέν' ἀέθλοις,

 175ἔρχεσθε πρὸς δώμαθ', ἵν' ἐντυνώμεθα δαῖτα·

οὐ μὲν γάρ τι χέρειον ἐν ὥρῃ δεῖπνον ἑλέσθαι."

- ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἀνστάντες ἔβαν πείθοντό τε μύθῳ.

αὐτὰρ ἐπεί ῥ' ἵκοντο δόμους ἐῢ ναιετάοντας,

χλαίνας μὲν κατέθεντο κατὰ κλισμούς τε θρόνους τε,

 180οἱ δ' ἱέρευον ὄϊς μεγάλους καὶ πίονας αἶγας,

ἵρευον δὲ σύας σιάλους καὶ βοῦν ἀγελαίην,

δαῖτ' ἐντυνόμενοι. τοὶ δ' ἐξ ἀγροῖο πόλινδε

ὠτρύνοντ' Ὀδυσεύς τ' ἰέναι καὶ δῖος ὑφορβός.

τοῖσι δὲ μύθων ἦρχε συβώτης, ὄρχαμος ἀνδρῶν·

 185- "ξεῖν', ἐπεὶ ἂρ δὴ ἔπειτα πόλινδ' ἴμεναι μενεαίνεις

σήμερον, ὡς ἐπέτελλεν ἄναξ ἐμός· ‑ ἦ σ' ἂν ἐγώ γε

αὐτοῦ βουλοίμην σταθμῶν ῥυτῆρα λιπέσθαι·

ἀλλὰ τὸν αἰδέομαι καὶ δείδια, μή μοι ὀπίσσω

νεικείῃ· χαλεπαὶ δέ τ' ἀνάκτων εἰσὶν ὁμοκλαί· ‑

 190ἀλλ' ἄγε νῦν ἴομεν· δὴ γὰρ μέμβλωκε μάλιστα

ἦμαρ, ἀτὰρ τάχα τοι ποτὶ ἕσπερα ῥίγιον ἔσται."

- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

"γινώσκω, φρονέω· τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις.

ἀλλ' ἴομεν, σὺ δ' ἔπειτα διαμπερὲς ἡγεμόνευε.

 195δὸς δέ μοι, εἴ ποθί τοι ῥόπαλον τετμημένον ἐστί,

σκηρίπτεσθ', ἐπεὶ ἦ φατ' ἀρισφαλέ' ἔμμεναι οὐδόν."

- ἦ ῥα, καὶ ἀμφ' ὤμοισιν ἀεικέα βάλλετο πήρην,

πυκνὰ ῥωγαλέην, ἐν δὲ στρόφος ἦεν ἀορτήρ·

Εὔμαιος δ' ἄρα οἱ σκῆπτρον θυμαρὲς ἔδωκε.

 200τὼ βήτην, σταθμὸν δὲ κύνες καὶ βώτορες ἄνδρες

ῥύατ' ὄπισθε μένοντες. ὁ δ' ἐς πόλιν ἦγεν ἄνακτα

πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιον ἠδὲ γέροντι,

σκηπτόμενον· τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροῒ εἵματα ἕστο.

- ἀλλ' ὅτε δὴ στείχοντες ὁδὸν κάτα παιπαλόεσσαν

 205ἄστεος ἐγγὺς ἔσαν καὶ ἐπὶ κρήνην ἀφίκοντο

τυκτὴν καλλίροον, ὅθεν ὑδρεύοντο πολῖται,

τὴν ποίησ' Ἴθακος καὶ Νήριτος ἠδὲ Πολύκτωρ·

ἀμφὶ δ' ἄρ' αἰγείρων ὑδατοτρεφέων ἦν ἄλσος,

πάντοσε κυκλοτερές, κατὰ δὲ ψυχρὸν ῥέεν ὕδωρ

 210ὑψόθεν ἐκ πέτρης· βωμὸς δ' ἐφύπερθε τέτυκτο

Νυμφάων, ὅθι πάντες ἐπιρρέζεσκον ὁδῖται·

ἔνθα σφέας ἐκίχανεν υἱὸς Δολίοιο Μελανθεὺς

αἶγας ἄγων, αἳ πᾶσι μετέπρεπον αἰπολίοισι,

δεῖπνον μνηστήρεσσι· δύω δ' ἅμ' ἕποντο νομῆες.

 215τοὺς δὲ ἰδὼν νείκεσσεν ἔπος τ' ἔφατ' ἔκ τ' ὀνόμαζεν

ἔκπαγλον καὶ ἀεικές· ὄρινε δὲ κῆρ Ὀδυσῆος·

- "νῦν μὲν δὴ μάλα πάγχυ κακὸς κακὸν ἡγηλάζει,

ὡς αἰεὶ τὸν ὁμοῖον ἄγει θεὸς ὡς τὸν ὁμοῖον.

πῇ δὴ τόνδε μολοβρὸν ἄγεις, ἀμέγαρτε συβῶτα,

 220πτωχὸν ἀνιηρόν, δαιτῶν ἀπολυμαντῆρα;

ὃς πολλῇς φλιῇσι παραστὰς φλίψεται ὤμους,

αἰτίζων ἀκόλους, οὐκ ἄορα οὐδὲ λέβητας.

τόν γ' εἴ μοι δοίης σταθμῶν ῥυτῆρα γενέσθαι

σηκοκόρον τ' ἔμεναι θαλλόν τ' ἐρίφοισι φορῆναι,

 225καί κεν ὀρὸν πίνων μεγάλην ἐπιγουνίδα θεῖτο.

ἀλλ' ἐπεὶ οὖν δὴ ἔργα κάκ' ἔμμαθεν, οὐκ ἐθελήσει

ἔργον ἐποίχεσθαι, ἀλλὰ πτώσσων κατὰ δῆμον

βούλεται αἰτίζων βόσκειν ἣν γαστέρ' ἄναλτον.

ἀλλ' ἔκ τοι ἐρέω, τὸ δὲ καὶ τετελεσμένον ἔσται·

 230αἴ κ' ἔλθῃ πρὸς δώματ' Ὀδυσσῆος θείοιο,

πολλά οἱ ἀμφὶ κάρη σφέλα ἀνδρῶν ἐκ παλαμάων

πλευραὶ ἀποτρίψουσι δόμον κάτα βαλλομένοιο."

- ὣς φάτο, καὶ παριὼν λὰξ ἔνθορεν ἀφραδίῃσιν

ἰσχίῳ· οὐδέ μιν ἐκτὸς ἀταρπιτοῦ ἐστυφέλιξεν,

 235ἀλλ' ἔμεν' ἀσφαλέως. ὁ δὲ μερμήριξεν Ὀδυσσεύς,

ἠὲ μεταΐξας ῥοπάλῳ ἐκ θυμὸν ἕλοιτο

ἦ πρὸς γῆν ἐλάσειε κάρη ἀμφουδὶς ἀείρας·

ἀλλ' ἐπετόλμησε, φρεσὶ δ' ἔσχετο. τὸν δὲ συβώτης

νείκεσ' ἐσάντα ἰδών, μέγα δ' εὔξατο χεῖρας ἀνασχών·

 240- "Νύμφαι κρηναῖαι, κοῦραι Διός, εἴ ποτ' Ὀδυσσεὺς

ὔμμ' ἐπὶ μηρί' ἔκηε, καλύψας πίονι δημῷ,

ἀρνῶν ἠδ' ἐρίφων, τόδε μοι κρηήνατ' ἐέλδωρ,

ὡς ἔλθοι μὲν κεῖνος ἀνήρ, ἀγάγοι δέ ἑ δαίμων.

τῶ κέ τοι ἀγλαΐας γε διασκεδάσειεν ἁπάσας,

 245τὰς νῦν ὑβρίζων φορέεις, ἀλαλήμενος αἰεὶ

ἄστυ κάτ'· αὐτὰρ μῆλα κακοὶ φθείρουσι νομῆες."

- τὸν δ' αὖτε προσέειπε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν·

"ὢ πόποι, οἷον ἔειπε κύων ὀλοφώϊα εἰδώς,

τόν ποτ' ἐγὼν ἐπὶ νηὸς ἐϋσσέλμοιο μελαίνης

 250ἄξω τῆλ' Ἰθάκης, ἵνα μοι βίοτον πολὺν ἄλφοι.

αἲ γὰρ Τηλέμαχον βάλοι ἀργυρότοξος Ἀπόλλων

σήμερον ἐν μεγάροισ', ἢ ὑπὸ μνηστῆρσι δαμείη,

ὡς Ὀδυσῆΐ γε τηλοῦ ἀπώλετο νόστιμον ἦμαρ."

- ὣς εἰπὼν τοὺς μὲν λίπεν αὐτόθι ἦκα κιόντας,

 255αὐτὰρ ὁ βῆ, μάλα δ' ὦκα δόμους ἵκανεν ἄνακτος.

αὐτίκα δ' εἴσω ἴεν, μετὰ δὲ μνηστῆρσι καθῖζεν,

ἀντίον Εὐρυμάχου· τὸν γὰρ φιλέεσκε μάλιστα.

τῷ πάρα μὲν κρειῶν μοῖραν θέσαν οἳ πονέοντο,

σῖτον δ' αἰδοίη ταμίη παρέθηκε φέρουσα

 260ἔδμεναι. ἀγχίμολον δ' Ὀδυσεὺς καὶ δῖος ὑφορβὸς

στήτην ἐρχομένω, περὶ δέ σφεας ἤλυθ' ἰωὴ

φόρμιγγος γλαφυρῆς· ἀνὰ γάρ σφισι βάλλετ' ἀείδειν

Φήμιος. αὐτὰρ ὁ χειρὸς ἑλὼν προσέειπε συβώτην·

- "Εὔμαι', ἦ μάλα δὴ τάδε δώματα κάλ' Ὀδυσῆος·

 265ῥεῖα δ' ἀρίγνωτ' ἐστὶ καὶ ἐν πολλοῖσιν ἰδέσθαι.

ἐξ ἑτέρων ἕτερ' ἐστίν, ἐπήσκηται δέ οἱ αὐλὴ

τοίχῳ καὶ θριγκοῖσι, θύραι δ' εὐερκέες εἰσὶ

δικλίδες· οὔ κέν τίς μιν ἀνὴρ ὑπεροπλίσσαιτο.

γινώσκω δ', ὅτι πολλοὶ ἐν αὐτῷ δαῖτα τίθενται

 270ἄνδρες, ἐπεὶ κνίση μὲν ἐνήνοθεν, ἐν δέ τε φόρμιγξ

ἠπύει, ἣν ἄρα δαιτὶ θεοὶ ποίησαν ἑταίρην."

- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα·

"ῥεῖ' ἔγνως, ἐπεὶ οὐδὲ τά τ' ἄλλα πέρ ἐσσ' ἀνοήμων.

ἀλλ' ἄγε δὴ φραζώμεθ', ὅπως ἔσται τάδε ἔργα.

 275ἠὲ σὺ πρῶτος ἔσελθε δόμους ἐῢ ναιετάοντας,

δύσεο δὲ μνηστῆρας, ἐγὼ δ' ὑπολείψομαι αὐτοῦ·

εἰ δ' ἐθέλεις, ἐπίμεινον, ἐγὼ δ' εἶμι προπάροιθεν.

μηδὲ σὺ δηθύνειν, μή τίς σ' ἔκτοσθε νοήσας

ἢ βάλῃ ἢ ἐλάσῃ· τὰ δέ σε φράζεσθαι ἄνωγα."

 280- τὸν δ' ἠμείβετ' ἔπειτα πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·

"γινώσκω, φρονέω· τά γε δὴ νοέοντι κελεύεις.

ἀλλ' ἔρχευ προπάροιθεν, ἐγὼ δ' ὑπολείψομαι αὐτοῦ.

οὐ γάρ τι πληγέων ἀδαήμων οὐδὲ βολάων·

τολμήεις μοι θυμός, ἐπεὶ κακὰ πολλὰ πέπονθα

 285κύμασι καὶ πολέμῳ· μετὰ καὶ τόδε τοῖσι γενέσθω.

γαστέρα δ' οὔ πως ἔστιν ἀποκρύψαι μεμαυῖαν,

οὐλομένην, ἣ πολλὰ κάκ' ἀνθρώποισι δίδωσι·

τῆς ἕνεκεν καὶ νῆες ἐΰζυγοι ὁπλίζονται

πόντον ἐπ' ἀτρύγετον κακὰ δυσμενέεσσι φέρουσαι."

 290- ὣς οἱ μὲν τοιαῦτα πρὸς ἀλλήλους ἀγόρευον·

ἂν δὲ κύων κεφαλήν τε καὶ οὔατα κείμενος ἔσχεν,

Ἄργος, Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος, ὅν ῥά ποτ' αὐτὸς

θρέψε μέν, οὐδ' ἀπόνητο, πάρος δ' εἰς Ἴλιον ἱρὴν

ᾤχετο. τὸν δὲ πάροιθεν ἀγίνεσκον νέοι ἄνδρες

 295αἶγας ἐπ' ἀγροτέρας ἠδὲ πρόκας ἠδὲ λαγωούς·

δὴ τότε κεῖτ' ἀπόθεστος ἀποιχομένοιο ἄνακτος

ἐν πολλῇ κόπρῳ, ἥ οἱ προπάροιθε θυράων

ἡμιόνων τε βοῶν τε ἅλις κέχυτ', ὄφρ' ἂν ἄγοιεν

δμῶες Ὀδυσσῆος τέμενος μέγα κοπρίσσοντες·

 300ἔνθα κύων κεῖτ' Ἄργος ἐνίπλειος κυνοραιστέων.

δὴ τότε γ', ὡς ἐνόησεν Ὀδυσσέα ἐγγὺς ἐόντα,

οὐρῇ μέν ῥ' ὅ γ' ἔσηνε καὶ οὔατα κάββαλεν ἄμφω,

ἄσσον δ' οὐκέτ' ἔπειτα δυνήσατο οἷο ἄνακτος

ἐλθέμεν· αὐτὰρ ὁ νόσφιν ἰδὼν ἀπομόρξατο δάκρυ,

 305ῥεῖα λαθὼν Εὔμαιον, ἄφαρ δ' ἐρεείνετο μύθῳ·

- "Εὔμαι', ἦ μάλα θαῦμα κύων ὅδε κεῖτ' ἐνὶ κόπρῳ.

καλὸς μὲν δέμας ἐστίν, ἀτὰρ τόδε γ' οὐ σάφα οἶδα,

ἢ δὴ καὶ ταχὺς ἔσκε θέειν ἐπὶ εἴδεϊ τῷδε,

ἦ αὔτως οἷοί τε τραπεζῆες κύνες ἀνδρῶν

 310γίνοντ', ἀγλαΐης δ' ἕνεκεν κομέουσιν ἄνακτες."

- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα·

"καὶ λίην ἀνδρός γε κύων ὅδε τῆλε θανόντος

εἰ τοιόσδ' εἴη ἠμὲν δέμας ἠδὲ καὶ ἔργα,

οἷόν μιν Τροίηνδε κιὼν κατέλειπεν Ὀδυσσεύς,

 315αἶψά κε θηήσαιο ἰδὼν ταχυτῆτα καὶ ἀλκήν.

οὐ μὲν γάρ τι φύγεσκε βαθείης βένθεσιν ὕλης

κνώδαλον, ὅττι δίοιτο· καὶ ἴχνεσι γὰρ περιῄδη.

νῦν δ' ἔχεται κακότητι, ἄναξ δέ οἱ ἄλλοθι πάτρης

ὤλετο, τὸν δὲ γυναῖκες ἀκηδέες οὐ κομέουσι.

 320δμῶες δ', εὖτ' ἂν μηκέτ' ἐπικρατέωσιν ἄνακτες,

οὐκέτ' ἔπειτ' ἐθέλουσιν ἐναίσιμα ἐργάζεσθαι·

ἥμισυ γάρ τ' ἀρετῆς ἀποαίνυται εὐρύοπα Ζεὺς

ἀνέρος, εὖτ' ἄν μιν κατὰ δούλιον ἦμαρ ἕλῃσιν."

- ὣς εἰπὼν εἰσῆλθε δόμους ἐῢ ναιετάοντας,

 325βῆ δ' ἰθὺς μεγάροιο μετὰ μνηστῆρας ἀγαυούς.

Ἄργον δ' αὖ κατὰ μοῖρ' ἔλαβεν μέλανος θανάτοιο,

αὐτίκ' ἰδόντ' Ὀδυσῆα ἐεικοστῷ ἐνιαυτῷ.

- τὸν δὲ πολὺ πρῶτος ἴδε Τηλέμαχος θεοειδὴς

ἐρχόμενον κατὰ δῶμα συβώτην, ὦκα δ' ἔπειτα

 330νεῦσ' ἐπὶ οἷ καλέσας· ὁ δὲ παπτήνας ἕλε δίφρον

κείμενον, ἔνθα τε δαιτρὸς ἐφίζεσκε κρέα πολλὰ

δαιόμενος μνηστῆρσι δόμον κάτα δαινυμένοισι·

τὸν κατέθηκε φέρων πρὸς Τηλεμάχοιο τράπεζαν

ἀντίον, ἔνθα δ' ἄρ' αὐτὸς ἐφέζετο· τῷ δ' ἄρα κῆρυξ

 335μοῖραν ἑλὼν ἐτίθει κανέου τ' ἐκ σῖτον ἀείρας.

- ἀγχίμολον δὲ μετ' αὐτὸν ἐδύσετο δώματ' Ὀδυσσεύς,

πτωχῷ λευγαλέῳ ἐναλίγκιος ἠδὲ γέροντι,

σκηπτόμενος· τὰ δὲ λυγρὰ περὶ χροῒ εἵματα ἕστο.

ἷζε δ' ἐπὶ μελίνου οὐδοῦ ἔντοσθε θυράων

 340κλινάμενος σταθμῷ κυπαρισσίνῳ, ὅν ποτε τέκτων

ξέσσεν ἐπισταμένως καὶ ἐπὶ στάθμην ἴθυνε.

Τηλέμαχος δ' ἐπὶ οἷ καλέσας προσέειπε συβώτην,

ἄρτον τ' οὖλον ἑλὼν περικαλλέος ἐκ κανέοιο

καὶ κρέας, ὥς οἱ χεῖρες ἐχάνδανον ἀμφιβαλόντι·

 345- "δὸς τῷ ξείνῳ ταῦτα φέρων αὐτόν τε κέλευε

αἰτίζειν μάλα πάντας ἐποιχόμενον μνηστῆρας·

αἰδὼς δ' οὐκ ἀγαθὴ κεχρημένῳ ἀνδρὶ παρεῖναι."

- ὣς φάτο, βῆ δὲ συφορβός, ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσεν,

ἀγχοῦ δ' ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντ' ἀγόρευε·

 350- "Τηλέμαχός τοι, ξεῖνε, διδοῖ τάδε καί σε κελεύει

αἰτίζειν μάλα πάντας ἐποιχόμενον μνηστῆρας·

αἰδῶ δ' οὐκ ἀγαθήν φησ' ἔμμεναι ἀνδρὶ προΐκτῃ."

- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

"Ζεῦ ἄνα, Τηλέμαχόν μοι ἐν ἀνδράσιν ὄλβιον εἶναι,

 355καί οἱ πάντα γένοιτο, ὅσα φρεσὶν ᾗσι μενοινᾷ."

- ἦ ῥα, καὶ ἀμφοτέρῃσιν ἐδέξατο καὶ κατέθηκεν

αὖθι ποδῶν προπάροιθεν, ἀεικελίης ἐπὶ πήρης,

ἤσθιε δ' εἷος ἀοιδὸς ἐνὶ μεγάροισιν ἄειδεν.

εὖθ' ὁ δεδειπνήκειν, ὁ δ' ἐπαύετο θεῖος ἀοιδός·

 360μνηστῆρες δ' ὁμάδησαν ἀνὰ μέγαρ'. αὐτὰρ Ἀθήνη

ἄγχι παρισταμένη Λαερτιάδην Ὀδυσῆα

ὤτρυν', ὡς ἂν πύρνα κατὰ μνηστῆρας ἀγείροι

γνοίη θ' οἵ τινές εἰσιν ἐναίσιμοι οἵ τ' ἀθέμιστοι·

ἀλλ' οὐδ' ὧς τιν' ἔμελλ' ἀπαλεξήσειν κακότητος.

 365βῆ δ' ἴμεν αἰτήσων ἐνδέξια φῶτα ἕκαστον,

πάντοσε χεῖρ' ὀρέγων, ὡς εἰ πτωχὸς πάλαι εἴη.

οἱ δ' ἐλεαίροντες δίδοσαν καὶ ἐθάμβεον αὐτὸν

ἀλλήλους τ' εἴροντο, τίς εἴη καὶ πόθεν ἔλθοι.

τοῖσι δὲ καὶ μετέειπε Μελάνθιος, αἰπόλος αἰγῶν·

 370- "κέκλυτέ μευ, μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης,

τοῦδε περὶ ξείνου· ἦ γὰρ πρόσθεν μιν ὄπωπα.

ἦ τοι μέν οἱ δεῦρο συβώτης ἡγεμόνευεν,

αὐτὸν δ' οὐ σάφα οἶδα, πόθεν γένος εὔχεται εἶναι."

- ὣς ἔφατ', Ἀντίνοος δ' ἔπεσιν νείκεσσε συβώτην·

 375"ὦ ἀρίγνωτε συβῶτα, τίη δὲ σὺ τόνδε πόλινδε

ἤγαγες; ἦ οὐχ ἅλις ἧμιν ἀλήμονές εἰσι καὶ ἄλλοι,

πτωχοὶ ἀνιηροί, δαιτῶν ἀπολυμαντῆρες;

ἦ ὄνοσαι, ὅτι τοι βίοτον κατέδουσιν ἄνακτος

ἐνθάδ' ἀγειρόμενοι, σὺ δὲ καί ποθι τόνδ' ἐκάλεσσας;"

 380- τὸν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα·

"Ἀντίνο', οὐ μὲν καλὰ καὶ ἐσθλὸς ἐὼν ἀγορεύεις·

τίς γὰρ δὴ ξεῖνον καλεῖ ἄλλοθεν αὐτὸς ἐπελθὼν

ἄλλον γ', εἰ μὴ τῶν, οἳ δημιοεργοὶ ἔασι;

μάντιν ἢ ἰητῆρα κακῶν ἢ τέκτονα δούρων,

 385ἢ καὶ θέσπιν ἀοιδόν, ὅ κεν τέρπῃσιν ἀείδων.

οὗτοι γὰρ κλητοί γε βροτῶν ἐπ' ἀπείρονα γαῖαν·

πτωχὸν δ' οὐκ ἄν τις καλέοι τρύξοντα ἓ αὐτόν.

ἀλλ' αἰεὶ χαλεπὸς περὶ πάντων εἰς μνηστήρων

δμωσὶν Ὀδυσσῆος, περὶ δ' αὖτ' ἐμοί· αὐτὰρ ἐγώ γε

 390οὐκ ἀλέγω, εἷός μοι ἐχέφρων Πηνελόπεια

ζώει ἐνὶ μεγάροις καὶ Τηλέμαχος θεοειδής."

- τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

"σίγα, μή μοι τοῦτον ἀμείβεο πόλλ' ἐπέεσσιν·

Ἀντίνοος δ' εἴωθε κακῶς ἐρεθιζέμεν αἰεὶ

 395μύθοισιν χαλεποῖσιν, ἐποτρύνει δὲ καὶ ἄλλους."

- ἦ ῥα, καὶ Ἀντίνοον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

"Ἀντίνο', ἦ μευ καλὰ πατὴρ ὣς κήδεαι υἷος,

ὃς τὸν ξεῖνον ἄνωγας ἀπὸ μεγάροιο δίεσθαι

μύθῳ ἀναγκαίῳ· μὴ τοῦτο θεὸς τελέσειε.

 400δός οἱ ἑλών· οὔ τοι φθονέω· κέλομαι γὰρ ἐγώ γε.

μήτ' οὖν μητέρ' ἐμὴν ἅζευ τό γε μήτε τιν' ἄλλον

δμώων, οἳ κατὰ δώματ' Ὀδυσσῆος θείοιο.

ἀλλ' οὔ τοι τοιοῦτον ἐνὶ στήθεσσι νόημα·

αὐτὸς γὰρ φαγέμεν πολὺ βούλεαι ἢ δόμεν ἄλλῳ."

 405- τὸν δ' αὖτ' Ἀντίνοος ἀπαμειβόμενος προσέειπε·

"Τηλέμαχ' ὑψαγόρη, μένος ἄσχετε, ποῖον ἔειπες.

εἴ οἱ τόσσον πάντες ὀρέξειαν μνηστῆρες,

καί κέν μιν τρεῖς μῆνας ἀπόπροθεν οἶκος ἐρύκοι."

- ὣς ἄρ' ἔφη, καὶ θρῆνυν ἑλὼν ὑπέφηνε τραπέζης

 410κείμενον, ᾧ ῥ' ἔπεχεν λιπαροὺς πόδας εἰλαπινάζων.

οἱ δ' ἄλλοι πάντες δίδοσαν, πλῆσαν δ' ἄρα πήρην

σίτου καὶ κρειῶν. τάχα δὴ καὶ μέλλεν Ὀδυσσεὺς

αὖτις ἐπ' οὐδὸν ἰὼν προικὸς γεύσασθαι Ἀχαιῶν·

στῆ δὲ παρ' Ἀντίνοον καί μιν πρὸς μῦθον ἔειπε·

 415- "δός, φίλος· οὐ μέν μοι δοκέεις ὁ κάκιστος Ἀχαιῶν

ἔμμεναι, ἀλλ' ὤριστος, ἐπεὶ βασιλῆϊ ἔοικας.

τῶ σε χρὴ δόμεναι καὶ λώϊον ἠέ περ ἄλλοι

σίτου· ἐγὼ δέ κέ σε κλείω κατ' ἀπείρονα γαῖαν.

καὶ γὰρ ἐγώ ποτε οἶκον ἐν ἀνθρώποισιν ἔναιον

 420ὄλβιος ἀφνειὸν καὶ πολλάκι δόσκον ἀλήτῃ

τοίῳ, ὁποῖος ἔοι καὶ ὅτευ κεχρημένος ἔλθοι·

ἦσαν δὲ δμῶες μάλα μυρίοι ἄλλα τε πολλά,

οἷσίν τ' εὖ ζώουσι καὶ ἀφνειοὶ καλέονται.

ἀλλὰ Ζεὺς ἀλάπαξε Κρονίων· ‑ ἤθελε γάρ που· ‑

 425ὅς μ' ἅμα ληϊστῆρσι πολυπλάγκτοισιν ἀνῆκεν

Αἴγυπτόνδ' ἰέναι, δολιχὴν ὁδόν, ὄφρ' ἀπολοίμην.

στῆσα δ' ἐν Αἰγύπτῳ ποταμῷ νέας ἀμφιελίσσας.

ἔνθ' ἦ τοι μὲν ἐγὼ κελόμην ἐρίηρας ἑταίρους

αὐτοῦ πὰρ νήεσσι μένειν καὶ νῆας ἔρυσθαι,

 430ὀπτῆρας δὲ κατὰ σκοπιὰς ὤτρυνα νέεσθαι.

οἱ δ' ὕβρει εἴξαντες, ἐπισπόμενοι μένεϊ σφῷ,

αἶψα μάλ' Αἰγυπτίων ἀνδρῶν περικαλλέας ἀγροὺς

πόρθεον, ἐκ δὲ γυναῖκας ἄγον καὶ νήπια τέκνα

αὐτούς τ' ἔκτεινον· τάχα δ' ἐς πόλιν ἵκετ' ἀϋτή.

 435οἱ δὲ βοῆς ἀΐοντες ἅμ' ἠόϊ φαινομένηφι

ἦλθον· πλῆτο δὲ πᾶν πεδίον πεζῶν τε καὶ ἵππων

χαλκοῦ τε στεροπῆς. ἐν δὲ Ζεὺς τερπικέραυνος

φύζαν ἐμοῖσ' ἑτάροισι κακὴν βάλεν, οὐδέ τις ἔτλη

στῆναι ἐναντίβιον· περὶ γὰρ κακὰ πάντοθεν ἔστη.

 440ἔνθ' ἡμέων πολλοὺς μὲν ἀπέκτανον ὀξέϊ χαλκῷ,

τοὺς δ' ἄναγον ζωούς, σφίσιν ἐργάζεσθαι ἀνάγκῃ.

αὐτὰρ ἔμ' ἐς Κύπρον ξείνῳ δόσαν ἀντιάσαντι,

Δμήτορι Ἰασίδῃ, ὃς Κύπρου ἶφι ἄνασσεν.

ἔνθεν δὴ νῦν δεῦρο τόδ' ἵκω πήματα πάσχων."

 445- τὸν δ' αὖτ' Ἀντίνοος ἀπαμείβετο φώνησέν τε·

"τίς δαίμων τόδε πῆμα προσήγαγε, δαιτὸς ἀνίην;

στῆθ' οὕτως ἐς μέσσον, ἐμῆς ἀπάνευθε τραπέζης,

μὴ τάχα πικρὴν Αἴγυπτον καὶ Κύπρον ἴδηαι·

ὥς τις θαρσαλέος καὶ ἀναιδής ἐσσι προΐκτης.

 450ἑξείης πάντεσσι παρίστασαι· οἱ δὲ διδοῦσι

μαψιδίως, ἐπεὶ οὔ τις ἐπίσχεσις οὐδ' ἐλεητὺς

ἀλλοτρίων χαρίσασθαι, ἐπεὶ πάρα πολλὰ ἑκάστῳ."

- τὸν δ' ἀναχωρήσας προσέφη πολύμητις Ὀδυσσεύς·

"ὢ πόποι, οὐκ ἄρα σοί γ' ἐπὶ εἴδεϊ καὶ φρένες ἦσαν.

 455οὐ σύ γ' ἂν ἐξ οἴκου σῷ ἐπιστάτῃ οὐδ' ἅλα δοίης,

ὃς νῦν ἀλλοτρίοισι παρήμενος οὔ τί μοι ἔτλης

σίτου ἀποπροελὼν δόμεναι· τὰ δὲ πολλὰ πάρεστιν."

- ὣς ἔφατ', Ἀντίνοος δὲ χολώσατο κηρόθι μᾶλλον

καί μιν ὑπόδρα ἰδὼν ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

 460- "νῦν δή σ' οὐκέτι καλὰ διὲκ μεγάροιο ὀΐω

ἂψ ἀναχωρήσειν, ὅτε δὴ καὶ ὀνείδεα βάζεις."

- ὣς ἄρ' ἔφη, καὶ θρῆνυν ἑλὼν βάλε δεξιὸν ὦμον

πρυμνότατον κατὰ νῶτον. ὁ δ' ἐστάθη ἠΰτε πέτρη

ἔμπεδον, οὐδ' ἄρα μιν σφῆλεν βέλος Ἀντινόοιο,

 465ἀλλ' ἀκέων κίνησε κάρη, κακὰ βυσσοδομεύων.

ἂψ δ' ὅ γ' ἐπ' οὐδὸν ἰὼν κατ' ἄρ' ἕζετο, κὰδ δ' ἄρα πήρην

θῆκεν ἐϋπλείην, μετὰ δὲ μνηστῆρσιν ἔειπε·

- "κέκλυτέ μευ, μνηστῆρες ἀγακλειτῆς βασιλείης,

ὄφρ' εἴπω τά με θυμὸς ἐνὶ στήθεσσι κελεύει.

 470οὐ μὰν οὔτ' ἄχος ἐστὶ μετὰ φρεσὶν οὔτε τι πένθος,

ὁππότ' ἀνὴρ περὶ οἷσι μαχειόμενος κτεάτεσσι

βλήεται ἢ περὶ βουσὶν ἢ ἀργεννῇσ' ὀΐεσσιν·

αὐτὰρ ἔμ' Ἀντίνοος βάλε γαστέρος εἵνεκα λυγρῆς,

οὐλομένης, ἣ πολλὰ κάκ' ἀνθρώποισι δίδωσιν.

 475ἀλλ' εἴ που πτωχῶν γε θεοὶ καὶ ἐρινύες εἰσίν,

Ἀντίνοον πρὸ γάμοιο τέλος θανάτοιο κιχείη."

- τὸν δ' αὖτ' Ἀντίνοος προσέφη, Εὐπείθεος υἱός·

"ἔσθι' ἕκηλος, ξεῖνε, καθήμενος, ἢ ἄπιθ' ἄλλῃ,

μή σε νέοι διὰ δώματ' ἐρύσσωσ', οἷ' ἀγορεύεις,

 480ἢ ποδὸς ἢ καὶ χειρός, ἀποδρύψωσι δὲ πάντα."

- ὣς ἔφαθ', οἱ δ' ἄρα πάντες ὑπερφιάλως νεμέσησαν·

ὧδε δέ τις εἴπεσκε νέων ὑπερηνορεόντων·

- "Ἀντίνο', οὐ μὲν κάλ' ἔβαλες δύστηνον ἀλήτην.

οὐλόμεν', εἰ δή πού τις ἐπουράνιος θεός ἐστι·

 485καί τε θεοὶ ξείνοισιν ἐοικότες ἀλλοδαποῖσι,

παντοῖοι τελέθοντες, ἐπιστρωφῶσι πόληας,

ἀνθρώπων ὕβριν τε καὶ εὐνομίην ἐφορῶντες."

- ὣς ἄρ' ἔφαν μνηστῆρες, ὁ δ' οὐκ ἐμπάζετο μύθων.

Τηλέμαχος δ' ἐν μὲν κραδίῃ μέγα πένθος ἄεξε

 490βλημένου, οὐδ' ἄρα δάκρυ χαμαὶ βάλεν ἐκ βλεφάροιϊν,

ἀλλ' ἀκέων κίνησε κάρη, κακὰ βυσσοδομεύων.

- τοῦ δ' ὡς οὖν ἤκουσε περίφρων Πηνελόπεια

βλημένου ἐν μεγάρῳ, μετ' ἄρα δμῳῇσιν ἔειπεν·

- "αἴθ' οὕτως αὐτόν σε βάλοι κλυτότοξος Ἀπόλλων."

 495- τὴν δ' αὖτ' Εὐρυνόμη ταμίη πρὸς μῦθον ἔειπεν·

"εἰ γὰρ ἐπ' ἀρῇσιν τέλος ἡμετέρῃσι γένοιτο·

οὐκ ἄν τις τούτων γε ἐΰθρονον Ἠῶ ἵκοιτο."

- τὴν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

"μαῖ', ἐχθροὶ μὲν πάντες, ἐπεὶ κακὰ μηχανόωνται·

 500Ἀντίνοος δὲ μάλιστα μελαίνῃ κηρὶ ἔοικε.

ξεῖνός τις δύστηνος ἀλητεύει κατὰ δῶμα

ἀνέρας αἰτίζων· ἀχρημοσύνη γὰρ ἀνώγει·

ἔνθ' ἄλλοι μὲν πάντες ἐνέπλησάν τ' ἔδοσάν τε,

οὗτος δὲ θρήνυι πρυμνὸν βάλε δεξιὸν ὦμον."

 505- ἡ μὲν ἄρ' ὣς ἀγόρευε μετὰ δμῳῇσι γυναιξὶν

ἡμένη ἐν θαλάμῳ· ὁ δ' ἐδείπνει δῖος Ὀδυσσεύς.

ἡ δ' ἐπὶ οἷ καλέσασα προσηύδα δῖον ὑφορβόν·

- "ἔρχεο, δῖ' Εὔμαιε, κιὼν τὸν ξεῖνον ἄνωχθι

ἐλθέμεν, ὄφρα τί μιν προσπτύξομαι ἠδ' ἐρέωμαι,

 510εἴ που Ὀδυσσῆος ταλασίφρονος ἠὲ πέπυσται

ἢ ἴδεν ὀφθαλμοῖσι· πολυπλάγκτῳ γὰρ ἔοικε."

- τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα·

"εἰ γάρ τοι, βασίλεια, σιωπήσειαν Ἀχαιοί·

οἷ' ὅ γε μυθεῖται, θέλγοιτό κέ τοι φίλον ἦτορ.

 515τρεῖς γὰρ δή μιν νύκτας ἔχον, τρία δ' ἤματ' ἔρυξα

ἐν κλισίῃ· πρῶτον γὰρ ἔμ' ἵκετο νηὸς ἀποδράς·

ἀλλ' οὔ πω κακότητα διήνυσεν ἣν ἀγορεύων.

ὡς δ' ὅτ' ἀοιδὸν ἀνὴρ ποτιδέρκεται, ὅς τε θεῶν ἒξ

ἀείδῃ δεδαὼς ἔπε' ἱμερόεντα βροτοῖσι,

 520τοῦ δ' ἄμοτον μεμάασιν ἀκουέμεν, ὁππότ' ἀείδῃ·

ὣς ἐμὲ κεῖνος ἔθελγε παρήμενος ἐν μεγάροισι.

φησὶ δ' Ὀδυσσῆος ξεῖνος πατρώϊος εἶναι,

Κρήτῃ ναιετάων, ὅθι Μίνωος γένος ἐστίν.

ἔνθεν δὴ νῦν δεῦρο τόδ' ἵκετο πήματα πάσχων

 525προπροκυλινδόμενος· στεῦται δ' Ὀδυσῆος ἀκοῦσαι

ἀγχοῦ, Θεσπρωτῶν ἀνδρῶν ἐν πίονι δήμῳ,

ζωοῦ· πολλὰ δ' ἄγει κειμήλια ὅνδε δόμονδε."

- τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

"ἔρχεο, δεῦρο κάλεσσον, ἵν' ἀντίον αὐτὸς ἐνίσπῃ.

 530οὗτοι δ' ἠὲ θύρῃσι καθήμενοι ἑψιαάσθων

ἢ αὐτοῦ κατὰ δώματ', ἐπεί σφισι θυμὸς ἐΰφρων.

αὐτῶν μὲν γὰρ κτήματ' ἀκήρατα κεῖτ' ἐνὶ οἴκῳ,

σῖτος καὶ μέθυ ἡδύ· τὰ μέν τ' οἰκῆες ἔδουσιν,

οἱ δ' εἰς ἡμετέρου πωλεύμενοι ἤματα πάντα,

 535βοῦς ἱερεύοντες καὶ ὄϊς καὶ πίονας αἶγας,

εἰλαπινάζουσιν πίνουσί τε αἴθοπα οἶνον

μαψιδίως· τὰ δὲ πολλὰ κατάνεται· οὐ γὰρ ἔπ' ἀνήρ,

οἷος Ὀδυσσεὺς ἔσκεν, ἀρὴν ἀπὸ οἴκου ἀμῦναι.

εἰ δ' Ὀδυσεὺς ἔλθοι καὶ ἵκοιτ' ἐς πατρίδα γαῖαν,

 540αἶψά κε σὺν ᾧ παιδὶ βίας ἀποτείσεται ἀνδρῶν."

- ὣς φάτο, Τηλέμαχος δὲ μέγ' ἔπταρεν, ἀμφὶ δὲ δῶμα

σμερδαλέον κονάβησε· γέλασσε δὲ Πηνελόπεια,

αἶψα δ' ἄρ' Εὔμαιον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

- "ἔρχεό μοι, τὸν ξεῖνον ἐναντίον ὧδε κάλεσσον.

 545οὐχ ὁράᾳς, ὅ μοι υἱὸς ἐπέπταρε πᾶσιν ἔπεσσι;

τῶ κε καὶ οὐκ ἀτελὴς θάνατος μνηστῆρσι γένοιτο

πᾶσι μάλ', οὐδέ κέ τις θάνατον καὶ κῆρας ἀλύξει.

ἄλλο δέ τοι ἐρέω, σὺ δ' ἐνὶ φρεσὶ βάλλεο σῇσιν·

αἴ κ' αὐτὸν γνώω νημερτέα πάντ' ἐνέποντα,

 550ἕσσω μιν χλαῖνάν τε χιτῶνά τε, εἵματα καλά."

- ὣς φάτο, βῆ δὲ συφορβός, ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσεν,

ἀγχοῦ δ' ἱστάμενος ἔπεα πτερόεντα προσηύδα·

- "ξεῖνε πάτερ, καλέει σε περίφρων Πηνελόπεια,

μήτηρ Τηλεμάχοιο· μεταλλῆσαί τί ἑ θυμὸς

 555ἀμφὶ πόσει κέλεται, καὶ κήδεά περ πεπαθυίῃ.

εἰ δέ κέ σε γνώῃ νημερτέα πάντ' ἐνέποντα,

ἕσσει σε χλαῖνάν τε χιτῶνά τε, τῶν σὺ μάλιστα

χρηΐζεις· σῖτον δὲ καὶ αἰτίζων κατὰ δῆμον

γαστέρα βοσκήσεις· δώσει δέ τοι ὅς κ' ἐθέλῃσι."

 560- τὸν δ' αὖτε προσέειπε πολύτλας δῖος Ὀδυσσεύς·

"Εὔμαι', αἶψά κ' ἐγὼ νημερτέα πάντ' ἐνέποιμι

κούρῃ Ἰκαρίοιο, περίφρονι Πηνελοπείῃ·

οἶδα γὰρ εὖ περὶ κείνου, ὁμὴν δ' ἀνεδέγμεθ' ὀϊζύν.

ἀλλὰ μνηστήρων χαλεπῶν ὑποδείδι' ὅμιλον,

 565τῶν ὕβρις τε βίη τε σιδήρεον οὐρανὸν ἵκει.

καὶ γὰρ νῦν, ὅτε μ' οὗτος ἀνὴρ κατὰ δῶμα κιόντα

οὔ τι κακὸν ῥέξαντα βαλὼν ὀδύνῃσιν ἔδωκεν,

οὔτε τι Τηλέμαχος τό γ' ἐπήρκεσεν οὔτε τις ἄλλος.

τῶ νῦν Πηνελόπειαν ἐνὶ μεγάροισιν ἄνωχθι

 570μεῖναι, ἐπειγομένην περ, ἐς ἠέλιον καταδύντα·

καὶ τότε μ' εἰρέσθω πόσιος πέρι νόστιμον ἦμαρ

ἀσσοτέρω καθίσασα παραὶ πυρί· εἵματα γάρ τοι

λύγρ' ἔχω· οἶσθα καὶ αὐτός, ἐπεί σε πρῶθ' ἱκέτευσα."

- ὣς φάτο, βῆ δὲ συφορβός, ἐπεὶ τὸν μῦθον ἄκουσε.

 575τὸν δ' ὑπὲρ οὐδοῦ βάντα προσηύδα Πηνελόπεια·

- "οὐ σύ γ' ἄγεις, Εὔμαιε; τί τοῦτ' ἐνόησεν ἀλήτης;

ἤ τινά που δείσας ἐξαίσιον ἦε καὶ ἄλλως

αἰδεῖται κατὰ δῶμα; κακὸς δ' αἰδοῖος ἀλήτης."

- τὴν δ' ἀπαμειβόμενος προσέφης, Εὔμαιε συβῶτα·

 580"μυθεῖται κατὰ μοῖραν, ἅ πέρ κ' οἴοιτο καὶ ἄλλος,

ὕβριν ἀλυσκάζων ἀνδρῶν ὑπερηνορεόντων·

ἀλλά σε μεῖναι ἄνωγεν ἐς ἠέλιον καταδύντα.

καὶ δὲ σοὶ ὧδ' αὐτῇ πολὺ κάλλιον, ὦ βασίλεια,

οἴην πρὸς ξεῖνον φάσθαι ἔπος ἠδ' ἐπακοῦσαι."

 585- τὸν δ' αὖτε προσέειπε περίφρων Πηνελόπεια·

"οὐκ ἄφρων ὁ ξεῖνος ὀΐεται, ὥς περ ἂν εἴη·

οὐ γάρ πώ τινες ὧδε καταθνητῶν ἀνθρώπων

ἀνέρες ὑβρίζοντες ἀτάσθαλα μηχανόωνται."

- ἡ μὲν ἄρ' ὣς ἀγόρευεν, ὁ δ' ᾤχετο δῖος ὑφορβὸς

 590μνηστήρων ἐς ὅμιλον, ἐπεὶ διεπέφραδε πάντα.

αἶψα δὲ Τηλέμαχον ἔπεα πτερόεντα προσηύδα,

ἄγχι σχὼν κεφαλήν, ἵνα μὴ πευθοίαθ' οἱ ἄλλοι·

- "ὦ φίλ', ἐγὼ μὲν ἄπειμι σύας καὶ κεῖνα φυλάξων,

σὸν καὶ ἐμὸν βίοτον· σοὶ δ' ἐνθάδε πάντα μελόντων.

 595αὐτὸν μὲν σὲ πρῶτα σάω, καὶ φράζεο θυμῷ,

μή τι πάθῃς· πολλοὶ δὲ κακὰ φρονέουσιν Ἀχαιῶν,

τοὺς Ζεὺς ἐξολέσειε πρὶν ἥμιν πῆμα γενέσθαι."

- τὸν δ' αὖ Τηλέμαχος πεπνυμένος ἀντίον ηὔδα·

"ἔσσεται οὕτως, ἄττα· σὺ δ' ἔρχεο δειελιήσας·

 600ἠῶθεν δ' ἰέναι καὶ ἄγειν ἱερήϊα καλά.

αὐτὰρ ἐμοὶ τάδε πάντα καὶ ἀθανάτοισι μελήσει."

- ὣς φάθ', ὁ δ' αὖτις ἄρ' ἕζετ' ἐϋξέστου ἐπὶ δίφρου.

πλησάμενος δ' ἄρα θυμὸν ἐδητύος ἠδὲ ποτῆτος

βῆ ῥ' ἴμεναι μεθ' ὕας, λίπε δ' ἕρκεά τε μέγαρόν τε

 605πλεῖον δαιτυμόνων· οἱ δ' ὀρχηστυῖ καὶ ἀοιδῇ

τέρποντ'· ἤδη γὰρ καὶ ἐπήλυθε δείελον ἦμαρ.